Gemeenteraadsverkiezingen
Woensdag 19 maart GEMEENTERAADSverkiezingen
Stem ook!
EDITIE AMSTERDAM
Op woensdag 19 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Iedereen vanaf 18 jaar mag dan stemmen. Bepaal mee wie er in de gemeenteraad komen. Lees alles over de verkiezingen in deze krant.
Waarom stemmen?
Wie Werken er in de gemeente?
Nederland is een democratie. In een democratie mogen alle mensen vanaf 18 jaar stemmen. Wij mogen kiezen welke personen er in de gemeenteraad komen. De gemeenteraad beslist over de plannen met jouw gemeente.
PartiJen of Personen?
JouW stem is belangriJk
Ieder raadslid is lid van een politieke partij. Politieke partijen hebben ideeën voor de gemeente. Je stemt op een persoon in een politieke partij. Hoe meer stemmen een partij krijgt, hoe meer mensen uit die partij in de gemeenteraad mogen. Door te stemmen, bepaal je dus samen met anderen wie er in de gemeenteraad komen. En wie de beslissingen in de gemeente mogen nemen.
De gemeenteraad beslist over de plannen met jouw gemeente. Daarom moeten de personen in de gemeenteraad goed weten wat de mensen in de gemeente willen. Door te stemmen, laat jij weten wat je belangrijk vindt. Stem daarom op iemand die over veel dingen hetzelfde denkt als jij.
raadsleden
burgemeester
Wethouders
De gemeenteraad is de baas in de gemeente. De mensen in de gemeenteraad noemen we raadsleden. De raadsleden bepalen wat er in de gemeente gebeurt. En ze controleren de burgemeester en de wethouders. Ze moeten ook goed luisteren naar de bevolking. Iedere vier jaar mogen de inwoners stemmen voor de gemeenteraad.
Iedere gemeente heeft een burgemeester. De burgemeester is onafhankelijk. En hij of zij wordt niet gekozen door de bevolking. Toch is de burgemeester heel belangrijk. Hij of zij vertegenwoordigt de gemeente bij overleg met andere gemeenten. Hij of zij leidt de vergaderingen van de gemeenteraad. En hij of zij moet zorgen voor veiligheid in de gemeente.
De wethouders zorgen dat de besluiten van de gemeenteraad worden uitgevoerd. Zij zorgen dat alles goed is geregeld in de gemeente. Vaak bedenken wethouders ook nieuwe plannen voor de gemeente. De gemeenteraad stemt over deze plannen. Wethouders werken veel samen met de burgemeester. Samen vormen zij het college van burgemeester en wethouders. Wethouders worden gekozen door de gemeenteraad.
wethouders burgemeester
gemeenteraad
samenWerken
“Het leuke is dat je met een heleboel verschillende mensen samenwerkt. Mensen van verschillende partijen willen allemaal dezelfde doelen bereiken, maar dan op een andere manier.”
matthiJs 25 Jaar, Pvda is raadslid in katWiJk
Politiek is keuzes maken
dYlan 27 Jaar, vvd is raadslid in veenendaal
“Soms is het lastig om keuzes te maken. Er is geld dat verdeeld moet worden, maar je kunt het maar één keer uitgeven.”
RAADZAAL GEMEENTE EINDHOVEN 2
3
Amsterdam Verkiezingsbijlage
wat DOet De Gemeente?
amsterdam verkiezingsbijlage
De gemeenteraad zorgt dat alles goed geregeld is in de gemeente. Hier lees je een paar voorbeelden:
PasPoort en riJbeWiJs
mokum
Een nieuw paspoort of rijbewijs moet je ophalen bij de gemeente. Je moet hiervoor naar de afdeling burgerzaken.
lezen, schriJven en sPorten
Het is belangrijk dat er genoeg plekken zijn om te sporten. Ook is het fijn dat mensen kunnen leren lezen en schrijven. Daarom geeft de gemeente geld voor sportvelden, zwembaden en bibliotheken. paspoort
veiligheid
debat In eenvouDIge taal
InwonerS:
810.084
oBa, 14 maart, 19.30 uur
[email protected]
De gemeente moet zorgen voor de veiligheid op straat. Bijvoorbeeld door camera’s op te hangen. De gemeente laat bijvoorbeeld ook fietspaden aanleggen en stoplichten neerzetten.
taalles
De gemeente zorgt ervoor dat er taalles is voor wie dat nodig heeft. Bijvoorbeeld op thuis, op school of in de wijk.
sporten
45
thuiszorg
In de wet staat dat de gemeente mensen die zorg nodig hebben, moet helpen. Bijvoorbeeld met hulp bij het huishouden, of met een rolstoel. Ook mensen die ernstig ziek zijn kunnen de gemeente om hulp vragen. De gemeente kijkt dan hoeveel hulp iemand nodig heeft.
zetelS
bussen
Misschien reis je wel eens met de bus naar de stad of naar familie. De gemeente regelt dat er genoeg bussen rijden. En dat er genoeg bushaltes zijn. veiligheid
burgemeester Eberhard van der Laan
‘Stemmen doe ik altijd. Door te stemmen bepaal je samen met anderen wie er in de gemeenteraad komt. De verkiezingskrant helpt mij te zien op welke partij ik moet stemmen. Ik vind vooral zorg belangrijk: meer doen voor de mensen zelf.’ bus
4
thuiszorg
taalles
Vera Moet – Taalambassadeur
5
Verkiezingsbijlage Amsterdam
Amsterdam Verkiezingsbijlage
op wie kaN ik stemmeN?
Iedere partij in Amsterdam heeft ideeën over wonen, zorg, cultuur, veiligheid, onderwijs, natuur en over nog veel meer onderwerpen. De beschrijvingen op deze pagina laten maar een klein stukje zien van wat de partijen willen.
Op deze pagina’s staan alle 27 partijen die meedOen aan de verkiezingen in amsterdam.
Pvda
Partij van de Arbeid
De Partij van de Arbeid wil dat er meer plekken komen waar kinderen kunnen spelen. Bijvoorbeeld een nieuw skatepark. Ook wil de partij dat allochtonen evenveel kans op een baan hebben als mensen die in Nederland geboren zijn.
vvd
gl
d66
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
GroenLinks
Democraten 66
De VVD wil dat er in Amsterdam meer banen komen. Mensen verdienen geld als ze een baan hebben. Dat is goed voor Amsterdam.
GroenLinks wil dat we meer energie van de wind en de zon gebruiken. En we moeten huizen beter isoleren. De gemeente moet zorgen voor meer natuur in de stad.
D66 wil zorgen voor meer banen, meer huizen en beter onderwijs. De Amsterdammers moeten hier ook zelf hun best voor doen.
sP
Socialistische Partij
De SP wil dat er meer goedkope huizen komen in Amsterdam. Ook moet iedere Amsterdammer zorg krijgen als dat nodig is.
la
Leefbaar Amsterdam
Leefbaar Amsterdam wil dat Amsterdam veiliger wordt. Het moet duidelijk zijn wat wel en wat niet mag. We moeten streng zijn voor iedereen die zorgt voor problemen.
rP
De Republikeinse Partij
ra
Red Amsterdam
Amsterdam moet niet aan grote projecten beginnen. De Noord/Zuidlijn was een slecht idee. De gemeente moet meer met inwoners samen doen.
Cda
Pvdd
Christen Democratisch Appèl
Partij voor de Dieren
Het CDA wil dat Amsterdammers elkaar meer helpen. De gemeente helpt alleen waar dat echt nodig is.
De gemeente is belangrijk voor goede zorg en een gezond milieu. De Partij voor de Dieren wil dat er beter gelet wordt op milieuregels.Geld is niet het belangrijkste in het leven.
trOts TROTS wil dat Amsterdam veiliger wordt. Amsterdam moet zorgen dat er meer bedrijven komen.
lijst 10
Lijsttrekker Delano Felter
Partij Voor Vrije Amsterdammers
Lijsttrekker H.C. Bremer
De Piratenpartij wil dat de gemeente alle informatie deelt. De gemeente moet wel voorzichtig zijn met persoonlijke gegevens. Amsterdammers moeten meer invloed krijgen op de besluiten.
de grOenen De Groenen willen dat de lucht in Amsterdam schoner wordt. De lucht wordt schoner als er minder auto’s in Amsterdam rijden. En als er minder auto’s rijden, gebeuren er ook minder ongelukken.
OPa
Ouderen Partij Amsterdam
Ouderen Partij Amsterdam wil dat er meer aandacht komt voor ouderen. Deze partij wil ook goed openbaar vervoer in Amsterdam.
as
rOb
De Radicale Oppositie Beweging wil dat de politiek in Amsterdam verandert. In Amsterdam moet het openbaar vervoer gratis worden.Ook moeten er meer publieke wc’s komen.
nat
Nieuwe Amsterdamse Toekomst wil dat jongeren fijner kunnen leven in Amsterdam. Jonge mensen moeten makkelijker een eigen bedrijf kunnen starten.En er moeten meer huizen komen voor jongeren.
Pvde
Multicultureel Plus
Partij van de Eénheid
M+ is trots op de vele culturen in Amsterdam. M+ wil dat leerlingen niet met school stoppen. Taalcursussen kunnen hierbij helpen.
Deze islamitische partij wil zich inzetten voor iedere Amsterdammer die hulp nodig heeft. Amsterdam moet geen geld uitgeven aan dure metrolijnen, maar aan buurthuizen en onderwijs.
biP
PvdO
Basis Inkomen Partij
Nieuwe Amsterdamse Toekomst
De Basis Inkomen Partij wil dat iedereen genoeg geld heeft om van te leven. De gemeente moet hiervoor zorgen. Iedereen moet hetzelfde basisinkomen krijgen.
Cu
Amsterdam Sociaal
ChristenUnie
Amsterdam Sociaal wil dat mensen meer aan elkaar denken en minder aan zichzelf. De raadsleden moeten beter luisteren naar de Amsterdammers. Het moet voor iedereen een fijne stad zijn.
De ChristenUnie wil dat Amsterdammers goed voor elkaar zorgen.Vrijwilligers, kerken en buurthuizen zijn belangrijk. De gemeente moet initiatieven van mensen steunen.
OMa
vOa
Onbevreesd Modern Authentiek
Visie Op Amsterdam
OMA vindt dat ouderen niet meer gediscrimineerd mogen worden. Ouderen hebben veel ervaring. Dat wordt vaak vergeten.
stemwiJZer amsterdam Wil jij weten welke partij bij jou past? En wil je weten wat de partijen van de volgende stellingen vinden? Doe de StemWijzer Amsterdam op www.stemwijzer.nl.
6
M+
Radicale Oppositie Beweging
Partij van de Ouderen
De Partij van de Ouderen wil meer aandacht voor ouderen. Oudere mensen kunnen jongeren helpen met hun werk. Ouderen moeten veilig en prettig in Amsterdam kunnen wonen.
Lijsttrekker Ton Thonon
Pvva
Piraten Partij
wil je meer informatie? zoek op internet naar de verkiezingsprogramma’s.
Visie op Amsterdam wil dat het bestuur meer nadenkt over de toekomst van Amsterdam. We moeten van Amsterdam meer een wereldstad maken. Het is belangrijk dat meer mensen zich bemoeien met de Amsterdamse politiek.
lP
Libertarische partij
De Libertarische Partij wil minder regels in Amsterdam. De gemeente lost geen problemen op, maar zorgt juist voor problemen. We moeten de criminaliteit aanpakken en niet controleren op taxi’s en snorfietsen.
1 ouderen en mensen met een minimuminkomen mogen gratis gebruik maken van het ov. 2 Mensen met een uitkering moeten vrijwilligerswerk voor de gemeente doen. 3 De gemeente mag de financiële bijdrage stopzetten van scholen met slechte CIto-scores.
7
Verkiezingsbijlage Amsterdam
PUZZELs
1 2 3 4
Kies mijn partij, kies mij!
5
Kies mij, lees je straks op grote borden langs de weg. Hebben de politici antwoorden op jouw vragen? Je leest hiernaast 9 vragen. Zoek daar de thema’s van politieke partijen bij. kies uit:
6
afval – armoede – belasting – natuur – onderwijs – veiligheid – verkeer – vervoer – wonen 7 8
1 9
2 3
Waarom betaal ik zoveel geld aan de gemeente voor mijn hond? Waarom moet ik vragen of ik een dakkapel mag bouwen op mijn dak? Kan het storten van grof vuil niet goedkoper? Ik kan de sportclub van mijn kind niet betalen. Wat kan ik doen? Wij willen graag meer groen in de buurt. Kan dat? Kan de politie extra opletten in onze wijk? Ik durf ’s avonds niet meer over straat. Waarom kan er geen buurtbus worden ingezet? Mijn neef gaat naar een leesclub in de bibliotheek. Ik wil dat ook. Kan dat bij ons? Waarom moeten we onze auto drie straten verderop parkeren?
Heb je het goed gedaan? Dan lees je van boven naar beneden een woord. Schrijf dat woord hieronder op.
4 5 6
Wat vind jij? Welke thema’s zijn
7 8
?
9
woordEn Uit dE PoLitiEk: kEn jE ZE? 1
akkoord
afspraak – touw – wet
2
oppositie
politie – tegenstand – zwangerschap
3
stemmen
bewijzen – kiezen – zingen
4
de baas in je woonplaats
wethouder – gemeenteraad – vervoer
5
vertegenwoordigt de gemeente
minister – burgemeester – koning
1
6
aanpak
cadeau – beleid – overleg
2
7
wet
regel – uitspraak – verzet
8
daar stem je
debat – stemhokje – stempas
9
politieke partij
afkomst – groep – regering
In de politiek zeggen ze dingen vaak net even anders. Kies één van de drie woorden hiernaast. Dat woord betekent hetzelfde als het eerste woord. Schrijf het goede woord in de puzzel hieronder.
3 4
10 verkiezing
Dat kan niemand je vertellen. Dat mag je zelf bepalen. Hoe bepaal je op wie je gaat stemmen? 1 Wat vind je beLangrijk voor jouW stad of dorp? Er is vast een politieke partij die bij je past. Wil je dat er meer geld gaat naar scholen, naar veiligheid of naar bibliotheken? Kies dan voor een partij die dat ook vindt.
Schrijf de letters uit de grijze vakjes hier op. Dan lees je nog een belangrijk woord.
7 8
leeftijd: 21 jaar
Ik weet nog niet of ik ga stemmen. Ik woon met plezier in mijn gemeente. Ik wil wel weten welke partij. veiligheid belangrijk vindt.
Je krijgt een stempas en een kandidatenlijst thuisgestuurd. Op de kandidatenlijst staan alle partijen en personen die meedoen aan de verkiezingen. Soms doen er wel zevenentwintig partijen mee. Sommige partijen doen mee in heel Nederland. Andere partijen doen alleen mee in jouw gemeente.
3 WeLke pLannen hebben poLitieke partijen? Hoe weet je welke plannen politieke partijen hebben? • Kijk naar de regionale televisie. In het journaal hoor je vaak iets over de plannen van partijen. • In de stad of op de markt staan vaak mensen van politieke partijen. Zij willen graag iets uitleggen over hun plannen.
huri sahin Leeftijd: 38
Ik ga zeker stemmen. Stemmen is belangrijk. Mensen die niet stemmen, mogen niet zeuren over dingen die niet goed gaan.
• Praat met vrienden en familie over de politieke partijen. Misschien kunnen ze je iets vertellen over de plannen van de partijen. • De plannen van politieke partijen staan in het partijprogramma. Je vindt dit programma op de website van de politieke partij. • Mail of bel een politieke partij om een vraag te stellen. Politieke partijen beantwoorden je vraag graag.
Brahim Fattah Leeftijd: 47 jaar
4 kies een poLitieke partij een persoon .
jOsephien BlOm
2 WeLke poLitieke partijen doen mee aan de verkiezingen?
stemming – uitslag – discussie
5 6
Op wie mOet je stemmen?
Ga jij stemmen?
Kies de partij die het best bij je ideeën past. Kies daarna de persoon op wie je gaat stemmen. De meeste mensen stemmen op nummer 1 van de partij . Dat is de lijsttrekker. Je kunt natuurlijk ook op iemand anders uit de partij stemmen.
Ik ga zeker stemmen. Stemmen is een democratisch recht in Nederland. Als je niet gaat stemmen, telt je stem niet mee! Maak daarom gebruik van je stemrecht!
9 10 9
8
REGELS VAN HET STEMMEN
HOE KAN IK STEMMEN? Lever je stempas in Je kiest een partij
Je krijgt een stempas
Je krijgt een stembiljet
Ga naar het stembureau
Stemmen moet je alleen doen
Je mag niet met zijn tweeën in een stemhokje staan. Alleen mensen die blind zijn, mogen iemand vragen om te helpen.
Je mag maar één vakje rood maken op het stembiljet
1
2
3
En je mag niet je naam op het stembiljet schrijven. Als je per ongeluk een fout hebt gemaakt, dan mag je een nieuw stembiljet vragen.
4
Je mag zelf weten op wie je stemt JE KRIJGT EEN STEMPAS
JE KIEST EEN POLITIEKE PARTIJ
GA NAAR HET STEMBUREAU
JE MOET JE STEMPAS INLEVEREN
Je krijgt van de gemeente een brief met een stempas. Op de stempas staat welk stembureau het dichtst bij jouw huis is. Je krijgt bij de stempas ook een voorbeeld van een stembiljet.
Bedenk voordat je gaat stemmen welke partij je het beste vindt.
Op woensdag 19 maart 2014 ga je naar het stembureau. Neem je stempas mee. Neem ook je paspoort, rijbewijs of je identiteitskaart mee. Ieder stembureau is open van half acht ’s morgens tot negen uur ’s avonds.
Op het stembureau moet je je stempas inleveren. Je laat daar ook je paspoort, rijbewijs of identiteitskaart zien. Op het stembureau controleren ze wie je bent.
Niemand mag je dwingen om op een bepaalde partij of persoon te stemmen.
Je hebt gestemd!
Breng je stem uit je stem Doeuit je stem Doe in dejestembus Breng stem in de stembus Je krijgt een stembiljet
Kun je niet zelf stemmen? Je mag dan iemand anders vragen om voor jou te stemmen. Vul dan de achterkant van de stempas in. Zet samen met de andere persoon een handtekening. Zo geef je de andere persoon toestemming voor jou te stemmen.
Stemmen is geheim Je hoeft aan niemand te vertellen op wie je hebt gestemd.
Ben je je stempas kwijt? Je kunt dan een nieuwe stempas aanvragen. Dit kan bij de afdeling burgerzaken van jouw gemeente. Doe dit vóór 17 maart 2014. Daarna kan het niet meer.
HOE ZIET HET STEMBILJET ERUIT?
Het stembiljet is heel groot. Dit komt omdat er veel verschillende partijen op staan. En bij al die partijen staan de namen van de mensen op wie je kunt stemmen. En dat zijn er een heleboel. Bovenaan staan de partijen. Kijk eerst waar jouw favoriete partij staat
5
6
7
8
JE KRIJGT EEN STEMBILJET
EN NU: STEMMEN!
DOE JE STEMBILJET IN DE BUS
JE HEBT GESTEMD!
Na de controle van je stempas krijg je een stembiljet. Op het stembiljet staan alle politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen. Ook alle mensen op wie je kunt stemmen staan op het stembiljet.
Met het stembiljet ga je een stemhokje in. Dat doe je alleen, want er mag niemand met je meekijken als je gaat stemmen. In het stemhokje ligt een rood potlood. Kijk waar de naam staat van de persoon op wie je wilt stemmen. Kleur het vakje voor deze naam rood.
Vouw het stembiljet weer op en stop het in de stembus.
Na negen uur ’s avonds worden alle stemmen geteld. De uitslag wordt daarna bekend gemaakt. Je kunt de uitslag dan vinden op internet. Bijvoorbeeld op www.nos.nl.
10
Er staan veel namen op het stembiljet. Bij iedere partij hoort een lijst met namen. Kies de persoon op wie je graag wilt stemmen. Veel mensen kiezen voor de bovenste naam. Maar dat hoeft niet.
Kleur met het rode potlood het rondje in bij de persoon op wie jij wilt stemmen.
11
Ben je klaar om te stemmen?
lettervelD: gemeenteraaDsverkiezingen
Gebruik hierbij het stembiljet dat je van de gemeente krijgt.
Zoek de 21 woorden in het letterveld. Zoek van links naar rechts → van rechts naar links ← van boven naar beneden ↓ van beneden naar boven ↑ Tip: Een woord gevonden? Zet er een streep door.
g
d
e
m
o
ambtenaren - bevolking - burgemeester democratie - gemeente - gemeenteraad ideeën - inwoners - jaar - kiezen luisteren - man - partij - plannen politieke - raadslid - stemmen vergadering - vier - vrouw - wethouder
c
r
a
t
i
e
g
Ik neem mijn stempas mee Ik neem mijn paspoort mee Ik weet op welke partij ik ga stemmen: Ik weet op welke persoon ik ga stemmen: Ik weet waar het stembureau is:
e
v
r
o
u
w
i
m
e
n
n
n
m
a
n
n
k
e
i
b
t
w
e
i
e
g
j
e
p
t
d
t
n
o
r
k
e
k
a
m
l
h
e
e
e
n
e
l
n
i
a
m
a
o
e
n
e
e
t
o
t
e
r
e
n
u
e
a
m
r
s
v
e
z
ij
t
n
d
n
r
e
s
i
e
r
e
t
s
e
e
m
e
g
r
u
b
a
n
r
a
n
r
s
n
t
e
l
r
a
r
a
a
d
s
l
i
d
m
m
e
d
e
p
o
l
i
t
i
e
k
e
i
n
g
n
i
r
e
d
a
g
r
e
v
1,3 miljoen volwassenen in Nederland hebben moeite met lezen en schrijven. Dat is bijvoorbeeld lastig bij de verkiezingen. Wil je beter leren lezen en schrijven? Of wil je anderen hiermee helpen? Bel dan 0800 – 023 44 44 of kijk op www.taalvoorhetleven.nl.
ProDemos
Kijk op www.stemwijzer.nl of jouw gemeente een stemwijzer heeft.
Wat doe jij bij de komende verkiezingen?
stichting lezen & schrijven
ProDemos informeert burgers over democratie en rechtsstaat. ProDemos maakt ook stemwijzers.
Schrijf de letters die je overhoudt hieronder op.
Ik begrijp het stemformulier
colofon samenstelling en tekst: Bas Banning, Sandra Boersma, Ingrid Faas, Lisanne Smits en Suzanne van de Ven Puzzel: De Stiep Educatief vormgeving: Tot en met ontwerpen Druk: Rodi Rotatiedruk in samenwerking met: Stichting Lezen & Schrijven ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat: Hofweg 1H 2511 AA Den Haag, T 070-7570200, E
[email protected], I www.prodemos.nl
12
