Gemeenteraadsverkiezingen
Woensdag 19 maart GEMEENTERAADSverkiezingen
Stem ook!
EDITIE AMSTERDAM RottERDAM
Op woensdag 19 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Iedereen vanaf 18 jaar mag dan stemmen. Bepaal mee wie er in de gemeenteraad komen. Lees alles over de verkiezingen in deze krant.
Waarom stemmen?
Wie Werken er in de gemeente?
Nederland is een democratie. In een democratie mogen alle mensen vanaf 18 jaar stemmen. Wij mogen kiezen welke personen er in de gemeenteraad komen. De gemeenteraad beslist over de plannen met jouw gemeente.
PartiJen of Personen?
JouW stem is belangriJk
Ieder raadslid is lid van een politieke partij. Politieke partijen hebben ideeën voor de gemeente. Je stemt op een persoon in een politieke partij. Hoe meer stemmen een partij krijgt, hoe meer mensen uit die partij in de gemeenteraad mogen. Door te stemmen, bepaal je dus samen met anderen wie er in de gemeenteraad komen. En wie de beslissingen in de gemeente mogen nemen.
De gemeenteraad beslist over de plannen met jouw gemeente. Daarom moeten de personen in de gemeenteraad goed weten wat de mensen in de gemeente willen. Door te stemmen, laat jij weten wat je belangrijk vindt. Stem daarom op iemand die over veel dingen hetzelfde denkt als jij.
raadsleden
burgemeester
Wethouders
De gemeenteraad is de baas in de gemeente. De mensen in de gemeenteraad noemen we raadsleden. De raadsleden bepalen wat er in de gemeente gebeurt. En ze controleren de burgemeester en de wethouders. Ze moeten ook goed luisteren naar de bevolking. Iedere vier jaar mogen de inwoners stemmen voor de gemeenteraad.
Iedere gemeente heeft een burgemeester. De burgemeester is onafhankelijk. En hij of zij wordt niet gekozen door de bevolking. Toch is de burgemeester heel belangrijk. Hij of zij vertegenwoordigt de gemeente bij overleg met andere gemeenten. Hij of zij leidt de vergaderingen van de gemeenteraad. En hij of zij moet zorgen voor veiligheid in de gemeente.
De wethouders zorgen dat de besluiten van de gemeenteraad worden uitgevoerd. Zij zorgen dat alles goed is geregeld in de gemeente. Vaak bedenken wethouders ook nieuwe plannen voor de gemeente. De gemeenteraad stemt over deze plannen. Wethouders werken veel samen met de burgemeester. Samen vormen zij het college van burgemeester en wethouders. Wethouders worden gekozen door de gemeenteraad.
wethouders burgemeester
gemeenteraad
samenWerken
“Het leuke is dat je met een heleboel verschillende mensen samenwerkt. Mensen van verschillende partijen willen allemaal dezelfde doelen bereiken, maar dan op een andere manier.”
matthiJs 25 Jaar, Pvda is raadslid in katWiJk
Politiek is keuzes maken
dYlan 27 Jaar, vvd is raadslid in veenendaal
“Soms is het lastig om keuzes te maken. Er is geld dat verdeeld moet worden, maar je kunt het maar één keer uitgeven.”
RAADZAAL GEMEENTE EINDHOVEN 2
3
Rotterdam Verkiezingsbijlage
wat DOet De Gemeente?
rotterdam verkiezingsbijlage
De gemeenteraad zorgt dat alles goed geregeld is in de gemeente. Hier lees je een paar voorbeelden:
PasPoort en riJbeWiJs
Een nieuw paspoort of rijbewijs moet je ophalen bij de gemeente. Je moet hiervoor naar de afdeling burgerzaken.
Grootste haven van europa
lezen, schriJven en sPorten
Het is belangrijk dat er genoeg plekken zijn om te sporten. Ook is het fijn dat mensen kunnen leren lezen en schrijven. Daarom geeft de gemeente geld voor sportvelden, zwembaden en bibliotheken. paspoort
veiligheid
De gemeente moet zorgen voor de veiligheid op straat. Bijvoorbeeld door camera’s op te hangen. De gemeente laat bijvoorbeeld ook fietspaden aanleggen en stoplichten neerzetten.
RAAdSlEdEn:
45
buRgEmEESTER
aboutaleb
taalles
De gemeente zorgt ervoor dat er taalles is voor wie dat nodig heeft. Bijvoorbeeld op thuis, op school of in de wijk.
sporten
thuiszorg
InWonERS:
In de wet staat dat de gemeente mensen die zorg nodig hebben, moet helpen. Bijvoorbeeld met hulp bij het huishouden, of met een rolstoel. Ook mensen die ernstig ziek zijn kunnen de gemeente om hulp vragen. De gemeente kijkt dan hoeveel hulp iemand nodig heeft.
618.279
bussen
Misschien reis je wel eens met de bus naar de stad of naar familie. De gemeente regelt dat er genoeg bussen rijden. En dat er genoeg bushaltes zijn. veiligheid
bus
4
thuiszorg
taalles
debat
Helpt een verkiezingskrant bij het maken van je keuze? Ja, kan ik zeggen. Ik spreek uit eigen ervaring. Twee jaar geleden kreeg ik er een aangereikt door mijn docente. Het gaf een goed beeld over de politiek. We hebben er een interessante discussie over gevoerd. En zo kreeg ik in beeld welke politieke partij het dichtst bij mijn eigen waarden en normen staat. Kortom: een verkiezingskrant is nuttig als je een keuze wil maken om te stemmen! Koos Vervoort - Taalambassadeur
in eenvoudige taal Albeda College – Slinge 11 maart, 10.00 uur
[email protected]
5
Verkiezingsbijlage Rotterdam
Rotterdam Verkiezingsbijlage
op wie Kan iK stemmen?
oPa
op deze paGina staan alle partijen die meedoen aan de verKiezinGen in rotterdam
Ouderen Politiek Actief Iedere partij in Rotterdam heeft ideeën over wonen, zorg, cultuur, veiligheid, onderwijs, natuur en over nog veel meer onderwerpen. De beschrijvingen op deze pagina laten maar een klein stukje zien van wat de partijen willen.
In Rotterdam zijn 45 zetels in de gemeenteraad. Hoe meer stemmen een partij krijgt, hoe meer zetels die partij verdient. Er zijn ongeveer 9000 stemmen nodig voor één zetel. Het lukt niet alle partijen om zoveel stemmen te halen. Niet al deze partijen komen dus in de gemeenteraad.
Pvda
Partij van de Arbeid
lr
Leefbaar Rotterdam
vvd
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
ROTTERDAM HEEFT 17 PARTIJEN
Wil je meer informatie? Zoek op internet naar de verkiezingsprogramma’s.
d66
Democraten 66
Ouderen Politiek Actief (OPA) komt op voor ouderen in de politiek. De partij vindt dat ouderen niet meer gediscrimineerd mogen worden.
cda
Christen Democratisch Appèl
Het CDA gelooft in een stad waarin mensen hun mouwen opstropen en zich verantwoordelijk voelen voor zichzelf, elkaar en hun omgeving.
Leefbaar Rotterdam wil een veilig en eerlijk Rotterdam met mogelijkheden voor iedereen die wil, maar met duidelijke grenzen en een harde aanpak voor wie niet wil.
sP
Socialistische Partij
De SP wil Rotterdam 100 procent sociaal maken. Minder armoede en schulden. Meer banen. Goede thuiszorg. Meer goedkope woningen. Groene en schone wijken. Beter openbaar vervoer.
Voor de VVD staat een veilige stad voorop. Daarnaast is Rotterdam de motor van de Nederlandse economie. De VVD is trots op de mooie wijken.
cu-sgP
ChristenUnie-SGP
De ChristenUnie-SGP is een christelijke partij. Wij geloven in God. Wij willen dat mensen goed voor elkaar zorgen. Wij willen Rotterdam mooier maken.
6
D66 wil Rotterdammers vrij laten en helpen wanneer nodig. D66 wil beter onderwijs om jong en oud de beste kansen in het leven te geven.
Pvdd
Partij voor de Dieren
De Partij voor de Dieren wil een duurzaam Rotterdam. We willen aandacht voor dierenwelzijn, behoud van de natuur in de stad en een schonere lucht.
Nida Rotterdam
Nida is een partij met Rotterdams DNA en islamitische inspiratie. Nida gelooft in Rotterdam.
lP
sr
lvg
Libertarische Partij
Seniorenpartij Rotterdam
Lijst Van Gerdingen
De Libertarische Partij wil dat de gemeente de gewone Rotterdammer met rust laat. Alle gemeentelijke belastingen moeten worden afgeschaft. Openingstijden voor alle winkels en horeca moeten vrij zijn.
De Seniorenpartij Rotterdam is de partij voor iedere Rotterdammer, ongeacht afkomst of leeftijd. De partij geeft extra aandacht aan ouderen en minder validen.
Lijst Van Gerdingen verdeelt de Rotterdamse samenleving niet in blokken, maar wil juist verbinden. De belangen behartigen van alle Rotterdammers. Jong en oud.
gl
GroenLinks
rtb
Rotterdam Turks Belang
De Partij van de Arbeid zet zich in voor alle Rotterdammers. Iedereen verdient een eerlijke kans. Op werk, op goed onderwijs, op betaalbare zorg en op veilig wonen.
nida
GroenLinks wil Rotterdam groener, linkser en vrijer maken. Meer geld voor onderwijs, meer groen en extra geld voor mensen in nood.
Rotterdam Turks Belang komt op voor jongeren en ondernemers in Rotterdam.
rl
Regionaal Lokaal
Regionaal Lokaal is een samenwerkingsverband van drie lokale partijen uit Hoek van Holland, Rozenburg en Hoogvliet. De partij staat voor de belangen van die drie deelgemeenten/dorpen.
roP
Rotterdamse Ouderen Partij
De Rotterdamse Ouderen Partij (ROP) wil dat iedere Rotterdammer goed leert lezen en schrijven. De gemeente moet zorgen voor gratis extra onderwijs aan laaggeletterden.
stemwijzer rotterdam Wil jij weten welke partij bij jou past? En wil je weten wat de partijen van de volgende stellingen vinden? Doe de StemWijzer Rotterdam op www.stemwijzer.nl.
1. De gemeente moet meebetalen aan het opknappen van de Kuip. 2. De gemeente moet geld beschikbaar stellen voor het opzetten van taalscholen voor volwassenen. 3. Rotterdam moet de Coolsingel afsluiten voor auto’s.
7
Verkiezingsbijlage Rotterdam
PUZZELs
1 2 3 4
Kies mijn partij, kies mij! Kies mij, lees je straks op grote borden langs de weg. Hebben de politici antwoorden op jouw vragen? Je leest hiernaast 9 vragen. Zoek daar de thema’s van politieke partijen bij. kies uit:
5 6
afval – armoede – belasting – natuur – onderwijs – veiligheid – verkeer – vervoer – wonen 7 8
1 9
2 3
Waarom betaal ik zoveel geld aan de gemeente voor mijn hond? Waarom moet ik vragen of ik een dakkapel mag bouwen op mijn dak? Kan het storten van grof vuil niet goedkoper? Ik kan de sportclub van mijn kind niet betalen. Wat kan ik doen? Wij willen graag meer groen in de buurt. Kan dat? Kan de politie extra opletten in onze wijk? Ik durf ’s avonds niet meer over straat. Waarom kan er geen buurtbus worden ingezet? Mijn neef gaat naar een leesclub in de bibliotheek. Ik wil dat ook. Kan dat bij ons? Waarom moeten we onze auto drie straten verderop parkeren?
Heb je het goed gedaan? Dan lees je van boven naar beneden een woord. Schrijf dat woord hieronder op.
4 5 6
Wat vind jij? Welke thema’s zijn
7 8
?
9
wooRdEn Uit dE PoLitiEk: kEn jE ZE? 1
akkoord
afspraak – touw – wet
2
oppositie
politie – tegenstand – zwangerschap
3
stemmen
bewijzen – kiezen – zingen
4
de baas in je woonplaats
wethouder – gemeenteraad – vervoer
5
vertegenwoordigt minister – burgemeester – koning de gemeente
1
6
aanpak
cadeau – beleid – overleg
2
7
wet
regel – uitspraak – verzet
8
daar stem je
debat – stemhokje – stempas
9
politieke partij
afkomst – groep – regering
In de politiek zeggen ze dingen vaak net even anders. Kies één van de drie woorden hiernaast. Dat woord betekent hetzelfde als het eerste woord. Schrijf het goede woord in de puzzel hieronder.
3 4
10 verkiezing
Dat kan niemand je vertellen. Dat mag je zelf bepalen. Hoe bepaal je op wie je gaat stemmen? 1 Wat vind je beLangrijk voor jouW stad of dorp? Er is vast een politieke partij die bij je past. Wil je dat er meer geld gaat naar scholen, naar veiligheid of naar bibliotheken? Kies dan voor een partij die dat ook vindt.
Schrijf de letters uit de grijze vakjes hier op. Dan lees je nog een belangrijk woord.
7 8
leeftijd: 21 jaar
Ik weet nog niet of ik ga stemmen. Ik woon met plezier in mijn gemeente. Ik wil wel weten welke partij. veiligheid belangrijk vindt.
Je krijgt een stempas en een kandidatenlijst thuisgestuurd. Op de kandidatenlijst staan alle partijen en personen die meedoen aan de verkiezingen. Soms doen er wel zevenentwintig partijen mee. Sommige partijen doen mee in heel Nederland. Andere partijen doen alleen mee in jouw gemeente.
3 WeLke pLannen hebben poLitieke partijen? Hoe weet je welke plannen politieke partijen hebben? • Kijk naar de regionale televisie. In het journaal hoor je vaak iets over de plannen van partijen. • In de stad of op de markt staan vaak mensen van politieke partijen. Zij willen graag iets uitleggen over hun plannen.
huri sahin Leeftijd: 38
Ik ga zeker stemmen. Stemmen is belangrijk. Mensen die niet stemmen, mogen niet zeuren over dingen die niet goed gaan.
• Praat met vrienden en familie over de politieke partijen. Misschien kunnen ze je iets vertellen over de plannen van de partijen. • De plannen van politieke partijen staan in het partijprogramma. Je vindt dit programma op de website van de politieke partij. • Mail of bel een politieke partij om een vraag te stellen. Politieke partijen beantwoorden je vraag graag.
Brahim Fattah Leeftijd: 47 jaar
4 kies een poLitieke partij een persoon .
jOsephien BlOm
2 WeLke poLitieke partijen doen mee aan de verkiezingen?
stemming – uitslag – discussie
5 6
Op wie mOet je stemmen?
Ga jij stemmen?
Kies de partij die het best bij je ideeën past. Kies daarna de persoon op wie je gaat stemmen. De meeste mensen stemmen op nummer 1 van de partij . Dat is de lijsttrekker. Je kunt natuurlijk ook op iemand anders uit de partij stemmen.
Ik ga zeker stemmen. Stemmen is een democratisch recht in Nederland. Als je niet gaat stemmen, telt je stem niet mee! Maak daarom gebruik van je stemrecht!
9 10 9
8
REGELS VAN HET STEMMEN
HOE KAN IK STEMMEN? Lever je stempas in Je kiest een partij
Je krijgt een stempas
Je krijgt een stembiljet
Ga naar het stembureau
Stemmen moet je alleen doen
Je mag niet met zijn tweeën in een stemhokje staan. Alleen mensen die blind zijn, mogen iemand vragen om te helpen.
Je mag maar één vakje rood maken op het stembiljet
1
2
3
En je mag niet je naam op het stembiljet schrijven. Als je per ongeluk een fout hebt gemaakt, dan mag je een nieuw stembiljet vragen.
4
Je mag zelf weten op wie je stemt JE KRIJGT EEN STEMPAS
JE KIEST EEN POLITIEKE PARTIJ
GA NAAR HET STEMBUREAU
JE MOET JE STEMPAS INLEVEREN
Je krijgt van de gemeente een brief met een stempas. Op de stempas staat welk stembureau het dichtst bij jouw huis is. Je krijgt bij de stempas ook een voorbeeld van een stembiljet.
Bedenk voordat je gaat stemmen welke partij je het beste vindt.
Op woensdag 19 maart 2014 ga je naar het stembureau. Neem je stempas mee. Neem ook je paspoort, rijbewijs of je identiteitskaart mee. Ieder stembureau is open van half acht ’s morgens tot negen uur ’s avonds.
Op het stembureau moet je je stempas inleveren. Je laat daar ook je paspoort, rijbewijs of identiteitskaart zien. Op het stembureau controleren ze wie je bent.
Niemand mag je dwingen om op een bepaalde partij of persoon te stemmen.
Je hebt gestemd!
Breng je stem uit je stem Doeuit je stem Doe in dejestembus Breng stem in de stembus Je krijgt een stembiljet
Kun je niet zelf stemmen? Je mag dan iemand anders vragen om voor jou te stemmen. Vul dan de achterkant van de stempas in. Zet samen met de andere persoon een handtekening. Zo geef je de andere persoon toestemming voor jou te stemmen.
Stemmen is geheim Je hoeft aan niemand te vertellen op wie je hebt gestemd.
Ben je je stempas kwijt? Je kunt dan een nieuwe stempas aanvragen. Dit kan bij de afdeling burgerzaken van jouw gemeente. Doe dit vóór 17 maart 2014. Daarna kan het niet meer.
HOE ZIET HET STEMBILJET ERUIT?
Het stembiljet is heel groot. Dit komt omdat er veel verschillende partijen op staan. En bij al die partijen staan de namen van de mensen op wie je kunt stemmen. En dat zijn er een heleboel. Bovenaan staan de partijen. Kijk eerst waar jouw favoriete partij staat
5
6
7
8
JE KRIJGT EEN STEMBILJET
EN NU: STEMMEN!
DOE JE STEMBILJET IN DE BUS
JE HEBT GESTEMD!
Na de controle van je stempas krijg je een stembiljet. Op het stembiljet staan alle politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen. Ook alle mensen op wie je kunt stemmen staan op het stembiljet.
Met het stembiljet ga je een stemhokje in. Dat doe je alleen, want er mag niemand met je meekijken als je gaat stemmen. In het stemhokje ligt een rood potlood. Kijk waar de naam staat van de persoon op wie je wilt stemmen. Kleur het vakje voor deze naam rood.
Vouw het stembiljet weer op en stop het in de stembus.
Na negen uur ’s avonds worden alle stemmen geteld. De uitslag wordt daarna bekend gemaakt. Je kunt de uitslag dan vinden op internet. Bijvoorbeeld op www.nos.nl.
10
Er staan veel namen op het stembiljet. Bij iedere partij hoort een lijst met namen. Kies de persoon op wie je graag wilt stemmen. Veel mensen kiezen voor de bovenste naam. Maar dat hoeft niet.
Kleur met het rode potlood het rondje in bij de persoon op wie jij wilt stemmen.
11
Ben je klaar om te stemmen?
lettervelD: gemeenteraaDsverkiezingen
Gebruik hierbij het stembiljet dat je van de gemeente krijgt.
Zoek de 21 woorden in het letterveld. Zoek van links naar rechts → van rechts naar links ← van boven naar beneden ↓ van beneden naar boven ↑ Tip: Een woord gevonden? Zet er een streep door.
g
d
e
m
o
ambtenaren - bevolking - burgemeester democratie - gemeente - gemeenteraad ideeën - inwoners - jaar - kiezen luisteren - man - partij - plannen politieke - raadslid - stemmen vergadering - vier - vrouw - wethouder
c
r
a
t
i
e
g
Ik neem mijn stempas mee Ik neem mijn paspoort mee Ik weet op welke partij ik ga stemmen: Ik weet op welke persoon ik ga stemmen: Ik weet waar het stembureau is:
e
v
r
o
u
w
i
m
e
n
n
n
m
a
n
n
k
e
i
b
t
w
e
i
e
g
j
e
p
t
d
t
n
o
r
k
e
k
a
m
l
h
e
e
e
n
e
l
n
i
a
m
a
o
e
n
e
e
t
o
t
e
r
e
n
u
e
a
m
r
s
v
e
z
ij
t
n
d
n
r
e
s
i
e
r
e
t
s
e
e
m
e
g
r
u
b
a
n
r
a
n
r
s
n
t
e
l
r
a
r
a
a
d
s
l
i
d
m
m
e
d
e
p
o
l
i
t
i
e
k
e
i
n
g
n
i
r
e
d
a
g
r
e
v
1,3 miljoen volwassenen in Nederland hebben moeite met lezen en schrijven. Dat is bijvoorbeeld lastig bij de verkiezingen. Wil je beter leren lezen en schrijven? Of wil je anderen hiermee helpen? Bel dan 0800 – 023 44 44 of kijk op www.taalvoorhetleven.nl.
ProDemos
Kijk op www.stemwijzer.nl of jouw gemeente een stemwijzer heeft.
Wat doe jij bij de komende verkiezingen?
stichting lezen & schrijven
ProDemos informeert burgers over democratie en rechtsstaat. ProDemos maakt ook stemwijzers.
Schrijf de letters die je overhoudt hieronder op.
Ik begrijp het stemformulier
colofon samenstelling en tekst: Bas Banning, Sandra Boersma, Ingrid Faas, Lisanne Smits en Suzanne van de Ven Puzzel: De Stiep Educatief vormgeving: Tot en met ontwerpen Druk: Rodi Rotatiedruk in samenwerking met: Stichting Lezen & Schrijven ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat: Hofweg 1H 2511 AA Den Haag, T 070-7570200, E
[email protected], I www.prodemos.nl
12
