www.bikeandtrekking.nl
f
i
e
t
s
-
e
n
r
e
i
s
m
a
g
a
z
i
n
e
Spanje special
MOUNTAINBIKEN
TOERFIETSEN
MOUNTAINBIKEN
TOERFIETSEN
MOUNTAINBIKEN
Picos de Europa
Via Verde de la Sierra
Sierra de Gredos
Via Verde Girona
Sierra Nevada
2
B & t Special: Spanje
Actief genieten Spanje is een geweldige vakantiebestemming. En niet alleen als je houdt van bakken en braden aan de Costa’s. Het uitgestrekte land biedt namelijk ook heel veel mogelijkheden voor een actieve fietsvakantie. Zoals Daniel Simon laat zien, die een week rondtoerde over een zonovergoten Mallorca. Of Jörg Spaniol, die in Catalonië over een via verde van Girona naar de Middellandse Zee fietste. Echt fietsgenieten, die toer! Dan was de tocht die Stephan Kappl met een paar maten dwars door de Zuid-Spaanse Sierra Nevada maakte een stuk minder ontspannen. Maar wel erg spectaculair! Zelf klom ik in het zadel van m’n mountainbike om de berggebieden Picos de Europa en de Sierra de Gredos te ontdekken. Met achteraf één gedachte vast in m’n hoofd verankerd: hier moet ik nog een keer naartoe! Want niet alleen de actie is helemaal top – beide gebergtes zijn absoluut ideaal biketerrein – ook de after sport is goed geregeld. Ontspannen en genieten kunnen Spanjaarden namelijk als geen ander. Alles komt mañana. Net als de Italianen nemen ze de tijd voor een goede bak koffie en tijdens de siësta genieten de locals van een drankje en een pincho in een bar of cafetaria. Een levensstijl die ons prima is bevallen! Fietsen en onthaasten bleek de ideale combi voor een vakantie. Dat noemen wij nu actief genieten! - Joris Birnie, redacteur BIKE & trekking
De Picos de Europa in het noorden van Spanje is niet alleen een waar mountainbikemekka, maar ook perfect als vakantiebestemming voor race- en toerfietsers. Zoals hier de bergpas op de Puerto de San Glorio, een berg op de grens van Cantabrië en Asturië. Foto: Joris Lugtigheid. B & t Special: Spanje 3
I
N
F
O
Kijk voordat je naar Spanje vertrekt op de site van het Spaans Verkeersbureau. Hier vind je algemene informatie over het land, de regio’s en de diverse mogelijkheden. Voor vragen kun je ook terecht bij het kantoor van het Spaans Verkeersbureau in Den Haag. SPAANS VERKEERSBUREAU Laan van Meerdervoort 8A A 2517 AJ Den Haag +31 (0)70 346 59 00 www.spain.info http://spaansverkeersbureau.hyves.nl www.facebook.com/pages/Spanje-in-Nederland http://twitter.com/#!/@SpanjeNederland
I
E
T
S
-
E
N
R
E
I
S
M
A
G
A
Z
I
N
E
AP
OLD SCHOOL MEETS NEW SCHOOL TREK ‘GARY FISHER’ SAWYER
#4 2011 €3.95
www.bikeandtrekking.n
l
F
AVONTUUR
Solo door de Australische outback TEST 2012
12 nieuwe fietsen voor race, trekking en mtb RIJTECHNIEK
Met droge voeten door een beekje
www.bikeandtrekking.nl
Realisatie: BIKE & trekking Magazine Maruba b.v. Winthontlaan 200 3526 KV Utrecht +31 (0)30 289 10 73 www.maruba.nl www.bikeandtrekking.nl
f
i
e
t
s
-
e
n
r
e
i
s
m
a
g
a
z
i
n
e
Spanje special
PASSIE VOOR PASSEN
Silvretta Hochalpenstraße MOUNTAINBIKEN
TOERFIETSEN
MOUNTAINBIKEN
TOERFIETSEN
MOUNTAINBIKEN
Picos de Europa
Mallorca
Sierra de Gredos
Via Verde Girona
Sierra Nevada
MET GRATIS 36 PAGINA’S
SPANJE SPECIAL
WERKPLAATS
Zadelhoogte afstellen
BIKEN IN NEDERLAND
Roosendaal
COLUMN AART HUIJG
Solo van Noordnaar Zuidpool
TEKSTEN: JORIS BIRNIE, ELLEN VAN DRUNEN, JÖRG SPANIOL FOTO’S: ELLEN VAN DRUNEN, STEPHAN KAPPL, JORIS LUGTIGHEID, JÖRG SPANIOL
Links: Vergeet de Alpen; de Spaanse Picos de Europa zijn minstens net zo mooi. En in elk geval veel specialer. 4
B & t Special: Spanje
Spanje special
Inhoud
6 SIERRA DE GREDOS
12 DE GROENE WEG VAN GIRONA
Mountainbiken in een ruige en ongerepte natuur
Autovrij toeren van de Pyreneeën naar de Costa Brava
18 PICOS DE EUROPA
24 VIA VERDE DE LA SIERRA
Mountainbiken door 'España Verde'
Zuid-Spanje over oude spoorwegen
VIAS VERDES ESPAÑOLAS 1.900 KILOMETER AUTOVRIJ FIETSEN Zie pagina 15
30 SIERRA NEVADA Biken over de hoogste bergen van Spanje
B & t Special: Spanje 5
M
O
U
N
T A
I
N
B
I
K
E
N
Sierra de Gredos TEKST: JORIS BIRNIE FOTO’S: JORIS LUGTIGHEID
Mountainbiken staat nog op een laag pitje in de Sierra de Gredos. Uitgezette routes zijn er niet, dus bikers kunnen er naar hartenlust pionieren. Het gebied biedt genoeg mogelijkheden en met relatief weinig inspanning bereik je de mooiste singletracks. De bergketen Sierra de Gredos ten westen van Madrid maakt deel uit van het Castiliaans Scheidingsgebergte, dat de Spaanse Hoogvlakte als het ware in tweeën splitst. Sierra de Gredos ligt in het uiterste zuiden van Castilië en León, tot over de grens van Extremadura. De hoogste bergtop van de Gredos is Pico Almanzor, met een hoogte van 2.592 meter. Koning Alfonso XIII heeft in het verleden veel paden laten aanleggen om te kunnen jagen op de Spaanse steenbok. >>
Boven: Kou-houd! Rechts: De trails in de Sierra de Gredos voeren door ongerepte natuur. 6
B & t Special: Spanje
“Pionieren in een ruige en ongerepte natuur.”
B & t Special: Spanje
7
Fijn voor bikers; er liggen in de Gredos volop technische singletracks voor gevorderde rijders. Maar ook mountainbiken met het gezin behoort beslist tot de mogelijkheden. Overweldigende natuur Wij gaan op pad met Tinin, een lokale gids die het gebied op zijn duimpje kent. Bij Hoyos del Espino dalen we af richting Rio Tormes en slaan een landweg in. Vanaf hier klimmen we een kilometer of drie licht omhoog, alvorens we de afdaling inzetten. We suizen naar beneden en slalommen langs grote keien. Een rivier die plotseling ons pad kruist is voor Tinin geen reden om te stoppen. Wij volgen. Het water spuit ons om de oren. Het is toch iets dieper dan verwacht, dus we zijn meteen gewassen. Het karrenspoor dat we volgen brengt ons door een landschap van heuvels en bossen. Inmiddels is de zon verdwenen en begint het zelfs te regenen. Gelukkig verruilen we het open veld voor het bos, zodat we redelijk droog blijven. Onderweg heeft zich nog iemand bij ons clubje gevoegd. Het is een hond die continu achter ons aan rent en netjes op ons wacht als we stil staan om een foto te maken.
Technische passages Halverwege de route krijgen we plotseling ons hotel weer in zicht, maar daar rijden we nog even aan voorbij, Tinin had ons nog een mooie singletrack beloofd. Het stukje dat we eerst omhoog moeten over het asfalt nemen we voor lief. Dan slaan we een wandelpad (PR19) in dat naar beneden zigzagt. De technische passages met rotspartijen en haakse bochten zijn de krenten in de pap. Dit is het echte werk! Met een grijns van oor tot oor dalen we af tot aan de rivier. “Hebben jullie genoeg gehad?”, vraagt Tinin. Maar wij zijn nog lang niet verzadigd. En dus gaan we opnieuw omhoog. Via een korte klim komen we uit op een enorme vlakte met een enkele boom. Mooie vergezichten laten ons wegdromen. Weer gaat het omhoog, maar met een afdaling in het vooruitzicht rijden we vol goede moed verder. Uiteindelijk komen we uit bij een meer. De zon is weer gaan schijnen en het is een mooie plek om te rusten en - letterlijk - af te koelen. Ook onze nieuwe fietsmaat komt hier even op adem. Langs de rivier zakken we rustig af naar beneden totdat we terug zijn bij het beginpunt. Inmiddels is het al behoorlijk laat en we rollen direct ons lokale barretje binnen. Cerveza? >>
Het landschap wordt gekenmerkt door gigantische, door ijs en water gladgeslepen boulders.
8
B & t Special: Spanje
Cultuur snuiven in Madrid Ten oosten van de Sierra de Gredos ligt Madrid, de hoofdstad en grootste stad van Spanje. Dertien kilometer ten noordoosten van Madrid bevindt zich tevens de grootste luchthaven van Spanje; Madrid Barajas. Madrid ligt op de Spaanse hoogvlakte in het midden van het land. Het is er goed toeven. De meeste wijken hebben hun oorspronkelijke sfeer weten te behouden. Palacio Real en het Retiro Park moet je zeker bezoeken. Maar vergeet ook niet over de kleine marktjes te slenteren. Duizend-en-een restaurantjes, barretjes en terrassen vullen de straten. Overal kun je terecht voor cerveza en tapas. Reizen door de stad gaat eenvoudig per metro.
Grote kans dat je de Spaanse steenbok tegenkomt.
“Het begrip ‘boulderen’ krijgt hier een andere betekenis.” B & t Special: Spanje 9
Overnachten in een parador Wil je van je verblijf iets bijzonders maken? Verblijf dan zoals wij eens in een parador. Paradores zijn historische gebouwen die zijn omgetoverd tot comfortabele hotels. Deze monumentale onderkomens zijn een prima uitvalsbasis om de geschiedenis en de cultuur van Spanje te leren kennen. Paradores vind je in heel Spanje, dus ook in Sierra de Gredos. Het gebouw waar wij sliepen, de Parador de Gredos, was de allereerste parador en ligt midden in de natuur, omgeven door kristalhelder water, indrukwekkende rotswanden en groene naaldbossen. Binnen kun je genieten van luxe en comfort in traditionele Castiliaanse stijl (www.parador.es).
Ook wie van rustig toeren houdt, is in de Sierra de Gredos op zijn plaats.
“De Gredos is ook geschikt voor easy riders.” 10 B & t Special: Spanje
In de Sierra de Gredos delen wandelaars en bikers dezelfde paden, zoals hier de prachtige PR19. I
N
F
O
Route Wij reden een niet gemarkeerde dagtoer met een gids. Een niet door ons beproefde maar leuke mogelijkheid is het maken van een tweedaagse tocht (80 km) over de GR10. Je rijdt dan langs de Gredos en volgt de rivier. Onderweg passeer je een aantal kampeerterreinen waar je kunt overnachten. Reis De snelste optie is vliegen naar Madrid. Daarvandaan is het ruim
150 (auto)kilometers naar Hoyos del Espino. Periode De beste tijd om te mountainbiken in de Gredos is van april tot en met september. Kaarten Kaarten zijn verkrijgbaar in het bezoekerscentrum van het park in Hoyos del Espino. Een voor Spaanse begrippen redelijk goede kaart is Parque Regional
de la Sierra de Gredos, schaal 1:25.000, Adrados Ediciones (inclusief overzichtskaart op schaal 1:135.000). Begeleide tochten en bikeverhuur Fietsen kun je huren bij AMN Gredos, waar je ook terecht kunt voor een gids en route-informatie (www.amngredos.com). Voor een echte mountainbikevakantie in de Gredos raden we je aan je eigen bike mee te nemen.
B & t Special: Spanje 11
“Autovrij van de Pyreneeën naar de Costa Brava.”
12
B & t Special: Spanje
T
O
E
R
F
I
E
T
S
E
N
De ‘Groene Weg’ van Girona TEKST EN FOTO’S: JORG SPANIOL
In heel Spanje is zo’n tweeduizend kilometer spoorweg omgebouwd tot autovrije fietsroutes, de vias verdes. Voor liefhebbers van berg én strand is de Vias Verdes de Girona een echte aanrader. Deze mooie route begint namelijk in de Pyreneeën en eindigt op de stranden van de Costa Brava. Vias Verdes. Dat betekent Groene Weg. En een Groene Weg in Spanje is meestal een tot fietspad omgebouwde oude spoorweg. In eerste instantie is de Vias Verdes de Girona anders dan we verwacht hadden. Reden: het is geen aaneengesloten spoortracé dat moeiteloos omgebouwd kon worden tot fietspad. Integendeel: de Vias Verdes de Girona bestaat uit een aaneenschakeling van verschillende losse tracés. Een boemeltreintje hier, een privéspoorweg van een mijnbouwonderneming daar, een in onbruik geraakte lokale vrachtroute Al deze tracés bieden - met een maximale stijging van maar twee procent! - de perfecte basis voor een fietspad, maar nog géén kant-en-klare fietsroute. De verdienste van de makers van de route ligt er dus niet alleen in dat voormalige spoorwegen >>
Boven: Trek voor Girona, dat halverwege de route ligt, extra tijd uit. De stad is té leuk om zomaar snel langs te fietsen! Grote foto: De Vias Verdes de Girona eindigt aan het blauwe water van de Middellandse Zee. B & t Special: Spanje 13
veranderd zijn in autovrije fietspaden, maar óók dat deze routes onderling met elkaar verbonden zijn en zo een doorgaande route vormen. We starten in de plaats Olot, een kilometer of vijftig boven Girona. Het landschap van deze regio, de Garrotxa, bestaat uit reeds lang uitgedoofde vulkanen. Maar daar is niets van te zien, want dikke miezerwolken belemmeren het uitzicht. En ik moet telkens m’n ogen dichtknijpen tegen de modderspetters die m’n voorwiel opwerpt. M’n huurfiets heeft namelijk geen spatborden. ‘Spatborden zijn voor vrouwen’, is de stellige mening van de fietsverhuurder. Dit is het Spanje dat de meeste toeristen niet zien. Onder elkaar spreekt men hier Catelaans. Spaans? Ja, met mensen van buiten. Een luidruchtig nachtleven, tapas-barretjes? Niet hier, zo ver van de kust. Hier zijn de boerderijen nog agrarische bedrijven, niet de tweede woning van stedelingen en buitenlanders. Hier wordt de aarde nog omgeploegd en hangt de geur van mest in de lucht. De via verde tussen Olot en Girona vervoerde in z’n spoorwegtijd de mensen van het platteland naar de stad. Veel jonge mensen zijn daar gebleven, in de stad. In Amer, een plaatsje langs de route, veegt een oudere heer de stoep onder middeleeuwse bogen, z’n leeftijdgenoten zitten wat verderop en spelen kaart. Hier geen grootstedelijke hectiek. In een café laden we wat energie bij met een baguette met jamón en café con leche. Nodig, want we willen in een kaarsrechte lijn doortrappen naar Girona. De route volgt namelijk de hoofdweg en dan is onderweg wat aanlummelen geen aangename optie. In Girona overigens wel; in die stad moet je geen haast hebben. De locals doen het en de busladingen toeristen ook. En dus passen we ons aan en brengen onze tijd in Girona lummelend door, genietend van wat de stad te bieden heeft. En we bevinden ons in goed gezelschap, want ook Lance Armstrong woonde ooit in Girona, profiterend van de ideale mix van zee en bergen om in te trainen. Maar de vele bezoekers van de stad komen natuurlijk niet vanwege de link die de stad met Lance heeft, maar vanwege de fraaie oude stadskern. We genieten nog van een zwoele avond onder de arcaden van de Placa Independéncia, maar de daaropvolgende ochtend is het weer tijd de reis te hervatten. De groene bordjes van de Vias Verdes de Girona leiden ons langs de rivier de Onyar in de richting van de zee. Al na een paar kilometer splits het vroegere tracé van de kurktrein zich af van de >>
De voormalige spoortracés van de Vias Verdes de Girona zijn autovrij en voeren door een landelijke omgeving. 14 B & t Special: Spanje
Vias Verdes
r aslu Its eo ido Pas Díc de uillo as iq Min del P . V.V V.V.
V.V. Fc. Estratégico
. V.V
1.900 kilometer autovrij fietsen
oa util .M Fc
gi ze ait rm -O
V.V. Rioturbio V.V. Del Irati o Foz de Lumbier V.V. De El Cortijo
Toen de Spaanse minister van Verkeer en Milieu in 1993 een inventarisatie liet maken van in onbruik geraakt en opgeheven spoorwegen liet inventariseren, bleek ruim 7600 kilometer (!) spoorweg braak te liggen. Daaropvolgend besloot de Spaanse regering deze oude spoortracés met een budget van maar liefst zes miljoen euro om te bouwen tot ‘Vias Verdes’, Groene Wegen. Deze autovrije routes zouden niet alleen dienen als toeristische fietsroutes, maar ook de mobiliteit van de plaatselijke bevolking verbeteren. In de rest van de wereld werd met bewondering naar dit initiatief gekeken; niet voor niets honoreerden de Verenigde Naties het vias verdes-concept met een ‘Best Practices International Award’. En in 1998 resulteerde het Spaanse idee in de ‘European Greenway Association’, die zich tot doel stelt voormalige spoorwegen
V.V. del Vallés V.V. Corredor de Valdefierro
V.V. del Río Guadarrama
V.V. del Mar
V.V. Villacañas - Quintanar de la Orden
V.V. de Denia
V.V. de Torrevieja V.V. de Guadajoz V.V. de Itálica
V.V. Campo de Cartagena
V.V. de Lucainena de las Torres V.V. de la Bahía de Cádiz
in heel Europa om te bouwen tot groene weg. Ondertussen, bijna twintig jaar later, is in Spanje ruim 1.900 kilometers aan voormalige spoorweg omgebouwd tot vias verde. De routes, het zijn er inmiddels zo’n negentig, worden door lokale en regionale autoriteiten gepland en aangelegd en voorzien van een landelijk uniforme routeaanduiding. De
Op viasverdes.com, de officiële website van de Stichting Vias Verdes, zijn 77 groene wegen terug te vinden. De site is Spaans- en Engelstalig, maar het Spaanstalige gedeelte is uitgebreider). Er is ook veel informatie te vinden in de ‘Guía de Vías Verdes’, een drietal lijvige, mooi uitgevoerde gidsen (helaas uitsluitend in het Spaans verkrijgbaar).
bestrating varieert van asfalt tot fijn grind. Veel stations langs de routes hebben een tweede leven gekregen als restaurant, hotel, museum of fietsverhuurbedrijf. Sinds 1999 is de tweede zondag in mei de Nationale Groene Wegen Dag, waarbij Spaanse fietsliefhebbers massaal op het zadel van hun tweewieler plaatsnemen.
In de gidsen is iedere route ingetekend op een uitsnede van de Spaanse topografische kaart (schaal variërend van 1:250.000 tot 1:50.000). Er staat een hoogteprofiel 1:50. bij en op het eind van een uitvoerige beschrijving b met fraaie kleuren nfoto’s staat ook een lijst met overover nachtingsadressen en met telefoonnummers. De gidsen zijn ter er plaatse bij de boekhandel del verkrijgbaar of voor €17.- te bestellen via viasverdes.com m (alleen in het Spaanstalige gedeelte van n de site, klik op ‘Publications’ s’ in de linker menubalk)..
B & t Special: ial: Spanj Spanje 15
“Dit is het Spanje dat de meeste strandtoeristen niet zien.”
16 B & t Special: Spanje
hoofdweg. Nauwelijks twintig kilometer verwijderd van de drukke badplaatsen van de Costa Brava zien we hier een heel ander landschap dan de voorgaande dag. Meer mediterraan, met kurkeiken in hoog graas, her en der brokken rood gesteente dat ook de kuststrook kenmerkt. We kijken even terug, naar de bergen, waarboven zich weer donkere wolken verzamelen. Naast de weg speelt een man petanque, alleen. Om niet te hoeven bukken gebruikt hij een touwtje met een magneet eraan om de ballen van de grond te rapen. Als een door het wolkendek priemende luchtbundel voor dramatische effecten in het landschap zorgt, ren ik druk heen en weer op zoek naar het juiste camerastandpunt. De petanque-speler kijkt het eens aan en grijnst. Dan wijst hij op de brug. Daar moet je zijn voor de beste foto, vindt hij. Tevreden kijkt hij over het groene, langzaam in de richting van de Pyreneeën glooiende landschap. En als zijn stalen ballen al weer over de aangestampte aarde rollen, zit ik nog altijd op dat bruggetje, met de zon in m’n gezicht. De Costa Brava kan nog even wachten.
Linksboven: Ooit een landschap met vurige vulkanen, nu een groene oase: de regio Garrotxa. Linksonder: Op dit stuk liep vroeger een ertstrein. En als je in het tunneltje goed omhoog kijkt zie je de roetsporen van de stoomlocomotief nog zitten... Rechts: Palm Beach, Florida? Nee hoor, gewoon Sant Feliu aan de Costa Brava. En het frisse voetbad een het eind van de lange fietsdag is heerlijk.
I
N
F
O
Route Wij reden een tweedaagse tour van Olot via Girona naar de kust, maar je kunt de trip ook uitbreiden tot een driedaagse tocht. Begin dan met fietsen vanaf Ripoll, dat met de trein vanaf Barcelona bereikbaar is. Reis Met de auto is het een flink eind sturen. Wij vlogen naar Girona en namen de bus naar Olot (www.teisa-bus.com). Periode Fietsen over de Vias Verdes de Girona vanaf het late voorjaar tot het late najaar. In de zomermaanden kan het erg heet zijn.
Gidsen Het Consorci Vies Verdes de Girona geeft de ‘Greenways Guide’ uit, een Engelstalig boekje met informatie en gedetailleerd kaartmateriaal. Het boekje is te koop in locale boekwinkels voor €8.- Met het boekje bij de hand is de route probleemloos te fietsen. Begeleide tochten, bikeverhuur, slapen Op gironagreenways.org, de website van Consorci Vies Verdes de Girona, wordt per traject alle informatie (in het Engels) overzichtelijk gepresenteerd.
B & t Special: Spanje 17
M
O
U
N
T A
I
N
B
I
K
E
N
Picos de Europa TEKST: JORIS BIRNIE FOTO’S: JORIS LUGTIGHEID
De Picos de Europa is ongetwijfeld één van de mooiste bergketens van Europa. En het gebergte laat zich prima per mountainbike ontdekken. Bikers van elk niveau kunnen hun hart ophalen op de steenslagwegen en technische singletracks. Routes zijn niet altijd bepijld en een kaart of gids kan noodzaak zijn. Maar dan kom je wel op de mooiste plekken. De Picos de Europa ligt op circa veertig kilometer van de Atlantische kust. De bergketen dankt haar naam aan de zeevaarders die terugkeerden van hun Atlantische oversteek en vanaf zee de bergtoppen in zicht kregen. De Picos de Europa is het eerste nationale park in Spanje en heeft een oppervlakte van ca. 500 km2. Dit maakt de Picos niet alleen het grootste nationale park van Spanje, maar ook van Europa. De Picos de Europa bestaat vooral uit kalksteen en is ontstaan doordat de continenten Afrika en India in botsing kwamen met Eurazië, waardoor de aardlagen omhoog werden gedrukt. Onder invloed van de ijstijd en erosie heeft het kalksteen zich gevormd tot het huidige grillige gebergte. Onze gids Javier heeft vanuit Fuente Dé een route van vijftig kilometer uitgestippeld, die vooral naar beneden gaat. Dat belooft een feestje te worden, zéker omdat we voor de weg omhoog gebruikmaken van de teleférico. Zorg wel dat je hier op tijd bent, want je mag alleen je fiets meenemen in de eerste of tweede lift. We zweven omhoog en genieten ondertussen van het uitzicht. Eenmaal boven prepareren we onze fietsen en gaan op weg. Keienpad Een brede gravelweg voert ons om de eerste piek (La Colladina) heen, waar we uitkijken over een mooie vlakte met sneeuwresten en kleine bergmeren. Beneden ligt een heerlijke afdaling op ons te wachten. Het pad traverseert langs de wanden van een van de hoogste bergen in de Picos. >>
De Picos de Europa hoeft als bikegebied de concurrentie op geen enkel vlak te schuwen. 18 B & t Special: Spanje
“De regio rondom de Picos heet niet voor niets ‘España Verde’, Groen Spanje.”
B & t Special: Spanje 19
Op het eerste gezicht ziet het er makkelijk uit, maar de grote ronde keien fungeren als knikkers en het kost flink wat moeite overeind te blijven. We rijden vlak boven een prachtige hoogvlakte, waar herders in de zomermaanden hun vee laten grazen. Even later verruilen we de knikkers voor een zanderig pad, dat heel wat makkelijker rijdt. Na een paar kilometer doemt er ineens een groot huis op achter een heuvel. Later blijkt dat dit een van de zomerverblijven is van de Spaanse koning. Het is geen paleis, maar een erg mooie, grote en goed onderhouden luxe berghut. Later vertelt Javier dat de koning er nooit verblijft. Zonde, wij zouden er in elk geval graag een nachtje willen slapen. De afdaling gaat verder over een mooie graat, met links beneden ons een bergbeekje en rechts een klein kerkje. We crossen door een kudde koeien met een aantal boos kijkende toros. Voor de zekerheid doen we een trapje extra. Even verder komen we in een klein verlaten dorpje waar vroeger veel mijnwerkers verbleven. De mijn is inmiddels gesloten, maar wij maken dankbaar gebruik van de kleine wegen die de mijnwerkers destijds gebruikten om het gewonnen zinkerts naar beneden te vervoeren.
20 B & t Special: Spanje
Spaanse lunch Halverwege de trip komen we aan in het plaatsje Sotres, waar we even pauzeren met een colaatje. Na de mooie afdaling moet er nu toch echt geklommen gaan worden. Vanaf Sotres krijgen we een vijf kilometer lange klim voor de kiezen, met stijgingpercentages tot 20%! Via het pad, dat overigens zeer goed begaanbaar is, ploeteren we omhoog. Eenmaal op de top parkeren we onze fietsen onder een boom en genieten we van een lunch met brood, Spaanse jamón en chorizo. Na een halfuur zijn we weer helemaal opgeladen voor het laatste deel. We dalen en traverseren door het bos, afgewisseld met mooie rotspaden langs een diepe afgrond. In Bejes komen we uit op een geasfalteerde weg en rijden we naar La Hermida. Hier kun je in het Spa Resort van Hotel Balneario genieten van natuurlijke warmwaterbronnen. Een echte aanrader en de ultieme bekroning op deze mooie mountainbiketocht! >>
Rechts: De Picos de Europa staat voor natuurbeleving in optima forma. Onder: Even een korte pauze met verse chapata, chorizo en jamón.
“Gigantische gletsjers hebben de hellingen van de Picos de Europa in vorm gekneed.”
B & t Special: Spanje 21
“Stevige banden zijn geen overbodige luxe.”
22 B & t Special: Spanje
Teleférico Fuente Dé De kabelbaan van Fuente Dé kan dagelijks in 3 minuten en 40 seconden 3.500 mensen vervoeren over een hoogteverschil van 753 meter. In de jaren 60 van de vorige eeuw bestudeerde ingenieur José Antonio Odrioloza de mogelijkheid een kabelbaan aan te leggen. In 1962 kreeg het project groen licht en in 1966 werd deze op twee na langste kabelbaan zonder steunpalen ter wereld geopend. Eenmaal boven, vanaf Mirador del Cable, kan je genieten van één van de mooiste uitzichten over de Picos de Europa en het Macizo Central. Naast mountainbikeroutes zijn er ook talloze wandelmogelijkheden.
I
N
F
O
Route Wij reden een eendaagse toer, maar je kunt de trip ook uitbreiden tot een tweedaagse tocht. Begin dan met fietsen vanaf Ojedo of Potes naar Fuente Dé. Pak daar de kabelbaan en rijd naar de berghut Refugio de Aliva. Een mooie plek om te overnachten, maar vergeet niet van tevoren te reserveren. Tip: bezoek het bergmeer Lago de Lloroza dat boven de hut ligt. De volgende dag daal je af zoals hierboven is beschreven en rijd je terug naar het startpunt.
Periode Mountainbiken in de Picos kan vanaf het late voorjaar tot het vroege najaar. In de overige maanden zijn de wegen niet begaanbaar als gevolg van sneeuwval.
Reis Met de auto is het een flink eind sturen (ruim 1600 km). Wij vlogen naar Bilbao en namen een huurwagen naar de Picos.
Begeleide tochten en bikeverhuur Wij werden ondersteund door de outdoororganisatie Guiatrek, die de gidsen, kaarten en de bikes verzorgde (www.guiatrek.es).
Kaarten Picos de Europa, Mapa Topografico, schaal 1:25.000, Adrados Ediciones. Tweedelige kaart, online of ter plaatse verkrijgbaar.
Linksboven: Ook voor liefhebbers van technische priegelpaadjes is de Picos de Europa the pace to be. Linksonder: Op de ruige steenslagpaden van de Picos zijn dubbelgeveerde bikes in het voordeel. Gespot tijdens de toer door fotograaf Joris Lugtigheid: een Spaanse vale gier. Die heeft met een spanwijdte van ruim anderhalve meter geen teleférico nodig om boven te komen... B & t Special: Spanje 23
“Het prachtige Andalusië is een deel van Spanje dat je zéker niet mag missen.”
24 B & t Special: Spanje
T
O
E
R
F
I
E
T
S
E
N
In het spoor van vergeten treinen TEKST EN FOTO’S: ELLEN VAN DRUNEN
In Nederland kennen wij het drama van de HSLZuid, maar ook in Spanje kunnen ze er wat van. Sterker: over de spoorlijn die de Andalusische steden Jerez de la Frontera en Setenil met elkaar had moeten verbinden heeft nooit een trein gereden! Wel heel veel fietsers, met dank aan de stichting Via Verde de la Sierra, die in de afgelopen decennia het spoortracé omtoverde in een schitterde fietsroute. We bevinden ons in Olvera. Een karakteristiek Andalusisch, geheel wit dorp in het hart van de Sierra de Cadiz in de provincie Cadiz. Een doolhof van smalle straatjes brengt je naar El Castillo, een Morenfort uit de twaalfde eeuw op de top van de heuvel waarop Olvera gebouwd is. Aan de voet van diezelfde heuvel staat een oud station, prachtig gerestaureerd en tegenwoordig hotel. Het voormalige treinstation is direct gelegen aan de Via Verde de la Sierra. Deze ‘groene weg’ is zesendertig kilometer lang en loopt over een oude spoorweg tussen Olvera en Puerto Serrano. Nooit reed er ook maar één trein over dit spoor (zie kader). In de omgeving van Olvera doet al decennialang een hardnekkig gerucht de ronde >>
Boven: Sommige voormalige stations langs de route zijn omgebouwd tot hotel, zoals hier in La Estación de Olvera bij het startpunt van de Via Verde de la Sierra. Grote foto: De vias verdes in Andalusië voeren door de mooiste landschappen. En het mooie is; heftige beklimmingen en afdalingen zitten er niet bij. B & t Special: Spanje 25
over een spoorwegbeambte die vergeefs op de komst van een trein heeft staan wachten. Veertig jaar lang hield hij dit vol en veertig jaar lang ontving hij salaris, vergeten geraakt in de bureaucratische machinerie van de Spaanse overheid. Paco, onze gids, lacht hartelijk om dit verhaal. Wie weet is hij familie van deze beambte zonder naam! De heuvelachtige omgeving met toppen tot zeshonderd meter hoogte overbruggen we op gemakkelijke wijze. Vanuit Olvera loopt het pad in een rustig tempo bergafwaarts, zonder noemenswaardige hoogteverschillen, omdat een trein nu eenmaal geen steile stukken en scherpe bochten aan kan. Natuurschoon is er voldoende. Graanvelden en olijfboomgaarden sieren het landschap. Halverwege de route passeren we het natuurreservaat Peñón de Zaframagón, waar meer dan vijfhonderd vale gieren rondcirkelen bij een uitstekende rots. In het nabijgelegen bezoekerscentrum, in een oud station, kun je naast een verfrissing ook genieten van live camerabeelden van de gieren. Het opvallendste kenmerk van de Via Verde de la Sierra zijn de vele tunnels, dertig in totaal. De kortste zijn onverlicht, maar de langere zijn voorzien van automatische verlichting. Lang kun je niet genieten van
de verkoeling die de tunnels op warme dagen bieden, want na zeven minuten gaat het licht weer uit, weet Paco ons te vertellen. Gelukkig is dat voldoende om de langste tunnel van het traject, de Castillo tunnel met een lengte van bijna een kilometer, te overbruggen. De temperatuur in de tunnel ligt rond de negentien graden, terwijl buiten in de volle zon het kwik naar vijfenveertig graden stijgt! Gelukkig zijn er onderweg volop plekken waar je een hapje kunt eten en vers, koel water kunt tappen. De laatste vijftien kilometer van de tocht volgen we de Rio Guadalporcún en de bredere Rio Guadalete, die ons vergezelt tot aan Puerto Serrano. Bij het station aldaar wacht ons een welkome, ijskoude cola en kunnen we ons klaarmaken voor een Spaanse lunch. Ruim drie uur lang tafelen met brood, olijfolie, heerlijke ham en nog veel meer lekkernijen. De olijfolieweg Na de Via Verde de la Sierra verplaatsen we ons oostwaarts, naar de stad Jaen. Daar begint de Via Verde del Aceite, de olijfolieweg, die je in vijfenvijftig kilometer door een deel van de provincie Jaen voert. Zo ver ons oog reikt, zien we olijfbomen. Honderden, duizenden! Onze begeleider José Maria vertelt dat sommige wel >>
Waar ter wereld vind je zulke lange bruggen die uitsluitend door fietsers gebruikt mogen worden? In ieder geval langs de Via Verde de la Subbética.
“De Franse ingenieurs Daydé en Pillé, leerlingen van de beroemde Gustave Eiffel, ontwierpen de ijzeren spoorbruggen.” 26 B & t Special: Spanje
Fietsen op een nooit gebruikte spoorlijn Het idee om een spoorlijn te bouwen om de ZuidSpaanse economie een boost te geven en de steden Jerez de la Frontera en Almargen met elkaar te verbinden, ontstond al aan het eind van de 19de eeuw. Ook het Spaanse leger had behoefte aan een spoorverbinding, om snel troepen te kunnen vervoeren. In 1926 begon de aanleg van de spoorverbinding, maar de Spaanse Burgeroorlog en de aansluitende economische crisis gooiden roet in het eten. Eind jaren zestig van de vorige eeuw werd het hele project stopgezet. Tunnels, viaducten, stations, het was allemaal al gebouwd, maar spoor heeft er nooit gelegen. Alleen op het tracé van Jerez de la Frontera tot Arcos de la Frontera reden ooit treinen. Als testrit. Dankzij de inspanningen van de Fundación Via Verde de la Sierra ligt er nu zesendertig kilometer aan autovrije fietsroute over het voormalige spoortracé tussen de plaatsjes Puerto Serrano en Olvera. De stichting heeft een eigen (Spaanstalige) website: fundacionviaverdedelasierra.com.
Grote kans dat je de Spaanse steenbok tegenkomt.
B & t Special: Spanje 27
een eeuw oud zijn, maar dat ze nog veel ouder kunnen worden. Omdat er nog niet geoogst is, zien we de groene vruchten overal hangen. Om de bomen zijn cirkels geveegd met een opstaand randje. Zo kunnen de olijven niet ver van de boom vallen. Staat de Via Verde de la Sierra bekend vanwege de vele tunnels, de Aceite voert over verschillende ijzeren bruggen, rond 1890 gebouwd door de Franse ingenieurs Daydé en Pillé, leerlingen van de beroemde architect Eiffel. In tegenstelling tot de Via Verde de la Sierra heeft hier wel een trein gereden, maar écht succesvol is het traject nooit geweest en in 1985 werden alle treinen stilgelegd. De kleine, oude stationnetjes langs de route zijn inmiddels gerestaureerd en omgetoverd tot informatieen rustpunten. Onderweg zien we voldoende mogelijkheden om even uit te rusten of aan de felle zon te ontsnappen. Voorbij Alcaudete slingert de weg langs Reserva Natural Laguna Honda en over het geheel metalen Guadajoz viaduct, dat een lengte van net geen
tweehonderd meter heeft. We verlaten de provincie Jaen en de Via Verde del Aceite, die naadloos overgaat in de Via Verde de la Subbética. De bergen om ons heen worden ruiger als we station Luque passeren. Binnen in de stationshal is het een drukte van belang. De lokale bevolking doopt brood in olijfolie en spoelt de boel weg met een café con leche. Buiten op het terras van het gerestaureerde station genieten fietsers in de schaduw van een oude locomotief van een verfrissing. De achtenvijftig kilometer lange fietsroute volgt het spoor van de voormalige ‘olietrein’ in het zuiden van de provincie Cordoba. Het prachtige Sierra Subbética Natuurpark ligt aan je voeten en onderweg passeren we pittoreske dorpen zoals Zuheros, Doña Mencia en Cabra. Ook hier ervaren we weer, dat Spanje méér te bieden heeft dan drukke stranden. Het prachtige Andalusische binnenland, met de mooie witte dorpen en eindeloze olijfboomgaarden is een deel van Spanje dat je zeker niet mag missen. Het dorpje Olvera is het startpunt van de Via Verde de la Sierra.
“Een doolhof van smalle straatjes brengt ons naar El Castillo, een Moors fort uit de twaalfde eeuw op de top van de heuvel.”
28 B & t Special: Spanje
Spanje en z'n olijven Olijven en Spanje lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Immers, Spanje is de grootste producent van olijfolie. Toch is de olijf geen inheemse vrucht; de Feniciërs, een oud maritiem volk, brachten ruim drieduizend jaar geleden de olijfboom vanuit het Midden-Oosten naar Zuid-Europa. Spaanse olijven worden van november tot januari geoogst. Na de oogst worden ze gewassen en tot een pasta gemalen, waarna deze onder zeer hoge druk geperst wordt. De olijfpasta mag tijdens dit proces niet meer dan 28 graden warm worden, om te voorkomen dat de samenstelling van de olie verandert. Voor één liter olijfolie is vijf tot tien kilo olijven nodig. Meer weten over olijfolie? Breng een bezoek aan het Museo del Aceite in Cabra, waar je prachtige oude olijfpersen kunt bezichtigen. Bij het naast gelegen El Molino Viejo kun je heerlijk lunchen.
I
N
F
O
Reis We vlogen van Amsterdam naar Sevilla, waarna we ons verder met een huurauto verplaatst hebben. Olvera ligt op iets meer dan 100 kilometer rijden van Sevilla, Jaen op ruim 250 kilometer. Route De Via Verde de la Sierra is 36 km lang en dus goed in één dag te fietsen. Voor de Via Verde del Aceite en de aansluitende Via Verde de la Subbética moet je meer tijd uittrekken; het totale traject omvat 112 km. Op de Engelstalige website van de Stichting Vias Verdes (viasverdes.com) vind je hier informatie over de routes, een kaart die je kunt downloaden, hoogteprofielen en nog veel meer interessante achtergrondinformatie. De bewegwijzering is erg goed; je kunt niet verdwalen. Met de ter plaatse verkrijgbare gratis kaarten heb je al voldoende informatie in handen om de route te kunnen volgen, inclusief de restaurants onderweg en fietsverhuurders.
Periode Het fietsseizoen start aan het eind van onze zomer (half september) en loopt tot het late voorjaar. In de zomermaanden is het te heet om te fietsen. Begeleide tochten, bikeverhuur en slapen Op viasverdes.com vind je per traject meer informatie over verhuurpunten, accommodatie en eten. Voor degenen die dat leuk vinden, ook de lokale festivals staan hierop vermeld. Site is Engelstalig. Wij hebben heerlijk geslapen en gegeten aan het startpunt van de Via Verde de la Sierra, in het voormalige station van Olvera, met de voor de hand liggende naam La Estación de Olvera (turismolvera.es). Tijdens het fietsen van de Via Verde del Aceite en Via Verde de la Subbética hebben we geslapen in respectievelijk Apartamentos Rurales Via Verde del Aceite bij Alcaudete (ruralviaverdeaceite.com) en Hotel Mencía Subbética in Doña Mencia (menciahoteles.com/menciasubbetica). B & t Special: Spanje 29
M
O
U
N
T A
I
N
B
I
K
E
N
Sierra Nevada-Cross TEKST EN FOTO’S: STEPHAN KAPPL
Met zestien bergtoppen boven de 3.000 meter is de Sierra Nevada na de Alpen de hoogste bergketen van Europa. Bikefotograaf Stephan Kappl fietste dwars door dit Zuid-Spaanse gebergte, van Granada naar het strand van Almeria. De ‘proloog’ van onze trans-Sierra Nevada vindt ’s avonds plaats, op het door goochelaars en vuurspuwers bevolkte Plaza Nueva in Granada, waar we ontspannen genieten van een glas wijn en de gezellige sfeer. Op de achtergrond het helverlichte Alhambra, met ergens daarachter, onzichtbaar in de zwarte nacht, de Sierra Nevada. De volgende morgen, als we bezig zijn om de eerste 2.300 hoogtemeters naar Albergue Universitario omhoog te klimmen, is het helemaal gedaan met de ontspanning. Ondanks de snijdend koude wind en de afzwakkende warmte van de ondergaande zon gloeien onze bovenbenen like hell van het onophoudelijk klimmen. Gelukkig wacht binnen in de berghut een vriendelijke waard, die ons een heus driegangenmenu voorschotelt. Als we de volgende morgen vroeg in de ochtend de hut weer verlaten om de resterende 1.300 hoogtemeters naar de hoogste top van de Sierra Nevada, de Mulhacén (3.482 meter), af te leggen, blaast de ijzige wind nog steeds rondom de albergue. We kunnen de berg helaas niet zien, maar volgens de kaart moet ergens in de wolken de top liggen. Tussen het grauwe gesteente duikt plotseling een berghut op: de Vivac la Caldera. Een onbemande hut, geen mens te zien. We besluiten voor de beklimming hier onze rugzakken achter te laten, want het pad schijnt de laatste 250 hoogtemeters erg slecht en zwaar te zijn. En inderdaad moeten we de laatste meters lopen, met de bike op de schouder. We hebben het er graag voor over. De wolkendeken trekt open, het uitzicht is overweldigend; onder onze voeten openbaart de Sierra Nevada zich in alle windrichtingen. Deze ervaring wordt de volgende morgen overtroffen als we ons in de 1.700 hoogtemeters lange afdaling naar Capileira storten. Bizarre rotsformaties vliegen voorbij, in de steenwoestenij onder ons schitteren >>
Haast Afrikaans of Aziatisch: de flanken van de Sierra Nevada zijn on-Europees ruw en ruig. 30 B & t Special: Spanje
“ Wie van Granada naar de Middellandse Zee fietst moet eerst de Sierra Nevada door...”
B & t Special: Spanje 31
“Het ruige slingerpad naar beneden lijkt geen eindpunt te hebben.”
32 B & t Special: Spanje
blauwe bergmeertjes en het pad lijkt geen eindpunt te hebben. We blijven maar gaan, bocht na bocht na bocht, als in een flipperkast slingeren we heen en weer. ‘Hé gasten, volgens mij hebben we elke dag zulke trails!’ Ik kan het zelf ook nauwelijks geloven, maar als onze kaart klopt en de wegtypes allemaal goed ingetekend zijn, dan zitten we hier werkelijk in een singletrack-paradijs. De langeafstandswandelroute GR7 brengt ons van Capileira en Busqistar naar Trevélez, een bergdorp dat bekend is vanwege z’n aan de lucht gedroogde hammen. We verorberen zo’n beetje een halve bout en kruipen daarna ergens aan de rand van het dorpje in onze slaapzakken. Als ik wakker word is het nog donker, de buitenkant van m’n slaapzak is kleddernat. Het regent! Snel vluchten we, voordat we helemaal doorweekt raken, een onbewoonde bouwval in. Als we iets later naar Juviles omhoog rijden, regent het niet meer, maar de lucht is nog inktzwart en loopt naadloos over in het donkere vulkanische gesteente van het steenslagpad. Als we bijna boven zijn gaat het weer los en komt het water met liters tegelijk naar beneden. We laten het graag over ons heenkomen, want de afdaling is weer bizar, met natuurlijke kuipbochten die ondanks de nattigheid probleemloos hoge snelheden toestaan. Tot aan de afsplitsing naar het bergdorpje Timar, waar
Links: Als een slang van steengruis slingert het pad naar Capileira 1.700 hoogtemeters lang door een keienwoestijn naar beneden. Onder: Trevélez staat bekend om z'n aan de lucht gedroogde hammen. Tip: ook perfect als biker-food!
m’n achterband plotseling druk verliest. Lekke band, de derde vandaag. En terwijl het nog steeds met bakken naar beneden komt, bedenk ik dat we door onze reservebanden heen zijn. ‘Zoek maar even een barretje in het dorp op, ik fix het wel’, zeg ik tegen m’n fietsmaten. Die laten zich dat geen twee keer zeggen en gaan direct op zoek naar een droge plek. Als ik de band geplakt heb ga ik ze achterna. Maar waar zijn ze? Geen café te zien. Ten slotte ontdek ik de bikes. Ze staan tegen de muur van een oud pandje geparkeerd. Als ik de houten deur open duw, word ik welkom geheten door Julio, de waard. Koffie? Later, in Cadier, gunnen we onszelf een hotelbed en een leuke avond in de Lou Lou, waar het tot laat in de nacht los gaat. Flink later dan gepland hervatten we de volgende morgen de tocht, via de zuidkant van de Sierra Nevada naar Nechite. De vegetatie is hier veel groener dan aan de andere kant van de bergen. Vijgen, granaatappels, druiven; allemaal lekker snackjes die ons helpen de 1.600 hoogtemeters naar Chollo te overwinnen, waar we in een schuilhut overnachten. Nog stijf van een koude nacht sturen we de steile weg naar Laujar de Andarax af. Het blijkt een droomroute te zijn, die via de GR142 helemaal tot aan Almócita doorloopt. Zelfs de opnieuw losgebarsten stortregen kan de pret niet drukken. Pas vlak voor Illar is het over met de pret; het pad is nu klei-achtig en volledig verzadigd met water. Lopend op dikke plateauzolen van klei bereiken we het dorp. Whatever. Dankzij de wapenolie die we in Illar van een oud omaatje krijgen bereiken we de volgende dag met een soepel lopende ketting het strand van Almeria... >>
B & t Special: Spanje 33
“Tip: denk aan voldoende binnenbanden.”
34 B & t Special: Spanje
Granada Wie gaat biken in de Sierra Nevada moet eigenlijk een dag extra reserveren voor de stad Granada, gelegen aan de voet van het gebergte. Niet alleen vanwege de vele historische gebouwen – de stad was tot de vijftiende eeuw de hoofdstad van het Moorse kalifaat Granada – maar ook vanwege de vele gezellige terrasjes en tapasbarretjes!
I
N
F
O
Route De route van Granada naar Almeria, die 350 kilometer lang is en 10.464 hoogtemeters bevat, is in acht etappes goed te doen. Een goede conditie en dito rijvaardigheid zijn wel een voorwaarde. Reis Heenvlucht naar Granada, terug via Almeria. Periode Van midden mei tot eind juni en van september tot eind
oktober. In het voorjaar kunnen er nog sneeuwvelden liggen. Kaarten Top ‘Sierra Nevada’ van Editorial Penibetica, schaal 1:40000 (www.penibetica.com). Begeleide tochten Tours met begeleiding en bagagevervoer worden onder andere aangeboden door Almeria Bike Tours (www.almeriabiketours.com) en Andal Bike (www.andalbike.com).
Linksboven: Sfeervol, maar ook noodzakelijk; kampvuur bij een vivac. Het kan in de Sierra Nevada flink koud zijn. Linksonder: Een Sierra Nevada-cross biedt ruim een week lang avontuur en maximaal bikeplezier. B & t Special: Spanje 35
Mallorca
Balearic Islands www.spain.info
Soms is de weg kwijtrakenkomen het beste wat je kan over
*
