GEZONDHEIDSPEILING 2005
7b Het doel van de gezondheidspeiling is het volgen van ontwikkelingen in gezondheid en gezond gedrag. Ruim 10.800 personen in de leeftijd van 19 t/m 94 jaar in de regio Zuid-Holland Noord hebben een vragenlijst ontvangen en bijna 6.300 hebben deze ingevuld teruggestuurd. Factsheets in deze serie: Onderzoeksopzet en respons 2 Lichamelijke gezondheid a 19-64 jaar b 65-plus 3 Geestelijke gezondheid a 19-64 jaar b 65 plus 4 19-64 jaar a Overgewicht, bewegen b Alcohol en tabak 65-plus c Leefstijl 5 Rondkomen en schulden 6 Wonen 7 Samenvatting, beschouwing a 19-64 jaar b 65-plus Indeling gemeenteclusters A Leiden B Alphen aan den Rijn C Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten D Alkemade, Jacobswoude, Liemeer, Nieuwkoop, Rijnwoude, Ter Aar, Zoeterwoude G Katwijk, Noordwijk H Hillegom, Noordwijkerhout, Lisse, Teylingen Colofon auteurs Hanneke Tielen Annika Olofsen Ellen Paap Irma Paaijmans Anouk van der Laar bestellen tel: (071) 516 33 36
[email protected] publicatienummer 06021_6 Druk DZB, Leiden © maart 2007
Samenvatting en Beschouwing 65-94 jaar Deze factsheet beschrijft de samenvatting en belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de gezondheidspeiling 2005. In de paragrafen 2 t/m 6 worden de resultaten van de verschillende onderwerpen beschreven en zo mogelijk vergeleken met beschikbare gegevens uit andere GGD-regio’s. In paragraaf 7 staan de belangrijkste conclusies en aanbevelingen. In de bijlage staan de verschillen tussen de gemeenteclusters en Zuid-Holland Noord weergegeven. 1
ONDERZOEKSOPZET
In 2005 woonden in Zuid-Holland Noord 62.360 ouderen 65-94 jaar zelfstandig. In september 2005 hebben 4.488 ouderen uit deze groep een vragenlijst toegestuurd gekregen, 2.790 ouderen hebben de vragenlijst teruggestuurd. Dit is 62% van de aangeschreven ouderen en 4,5% van de totale zelfstandig wonende bevolking van 65-94 jaar in de regio Zuid-Holland Noord. De achttien gemeenten van Zuid-Holland Noord zijn samengevoegd tot zes clusters (zie kantlijn). De clusterindeling is gebaseerd op stedelijkheid, geografische ligging en/of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. 2
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
In tabel 1 is het percentage ouderen te zien dat zijn/haar gezondheid als matig tot slecht ervaart, grote moeite heeft met Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL), het afgelopen jaar contact heeft gehad met de huisarts of de thuiszorg, mantelzorg heeft ontvangen of een griepprik heeft gehad. Een kwart van de ouderen in Zuid-Holland Noord ervaart zijn/haar gezondheid als matig tot slecht. Eén op de zeven ouderen heeft grote Tabel 1
Lichamelijke Gezondheid ZHN
Ervaren gezondheid matig/slecht
% 25
Leeftijd 65-74 75-94 % % 19 33
Geslacht Man Vrouw % % 21 28
1 of meer chronische aandoeningen vastgesteld door arts
74
69
80
67
79
Grote moeite/hulp nodig bij ADL
15
6
26
9
20
Contact met huisarts in afgelopen twaalf maanden
85
82
88
83
86
Contact met thuiszorg in afgelopen twaalf maanden
16
6
29
9
22
Mantelzorg ontvangen in afgelopen twaalf maanden
14
6
25
8
19
Griepprik
76
71
83
77
76
ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN
1
Tabel 2 Lichamelijke gezondheid 19-94 jarigen moeite met ADL. Dit komt omdat veel Leeftijdscategorie ZHN ouderen lijden aan chronische aandoe19-34 35-49 50-64 65-74 75-94 19-94 ningen. % % % % % % Ruim 80 procent van de ouderen uit de Ervaren gezondheid oudste leeftijdsgroep heeft één of meer- matig/slecht 7 8 13 19 33 12 dere chronische ziekten of aandoenin19 28 37 69 80 32 gen. De meest voorkomende chronische Chron. aandoening Contact met huisarts aandoeningen zijn aandoeningen aan in afgelopen twaalf 69 72 77 82 88 78 het bewegingsapparaat (40%) en een maanden hoge bloeddruk (32%). ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN Ruim 8 van de 10 ouderen hebben het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts. Het percentage ouderen dat thuiszorg ontregio’s Noord-Brabant/Zeeland (25% versus 28%). vangt is ongeveer gelijk aan het percentage dat Wel geven ouderen in Zuid-Holland Noord vaker mantelzorg krijgt. Dit zijn voor een deel overlappenaan een door een arts vastgestelde chronische aande groepen. De thuiszorg vult de mantelzorg vaak doening te hebben (74% versus 69%). aan daar waar mantelzorg ondersteuning nodig In Zuid-Holland Noord geven ouderen minder vaak heeft of ontbreekt. Een kwart van de mantelzorggeaan contact te hebben gehad met de thuiszorg dan vers (13% van de ouderen) voelt zich hierdoor in Noord-Brabant/Zeeland (16% versus 21%). De belast en heeft behoefte aan ondersteuning. groepen die mantelzorg ontvangen zijn voor beide Driekwart van de ouderen heeft het afgelopen jaar regio’s even groot. Echter, in Zuid-Holland Noord de griepprik gehad. hebben veel minder ouderen in de afgelopen twee Alle percentages lopen op met de leeftijd. De permaanden contact gehad met de huisarts dan de centages zijn bovendien voor vrouwen hoger dan ouderen in Noord-Brabant/Zeeland (32% versus voor mannen. Dit komt voor een deel omdat vrou55%). wen ouder worden dan mannen en gezondheidsklachten toenemen met de leeftijd. 3 GEESTELIJKE GEZONDHEID
Risicogroepen In tabel 3 is te zien welk percentage ouderen een Ouderen met alleen lager onderwijs ervaren hun hoog risico op een angststoornis of depressie heeft, gezondheid vaker als matig tot slecht, hebben vaker ernstig eenzaam is of het afgelopen jaar contact een chronische aandoening en hebben vaker grote heeft gehad met de geestelijke gezondheidszorg moeite met ADL. Zij ontvangen minder vaak man(GGZ) of het maatschappelijk werk (MW). telzorg dan hoger opgeleide ouderen. Ouderen die moeite hebben met rondkomen ervaren hun gezondheid vaker matig tot slecht en hebben Tabel 3 Geestelijke gezondheid vaker grote moeite met ADL. Ouderen die ZHN Leeftijd Geslacht zowel lichamelijk beperkt zijn, als alleen 65-74 75-94 Man Vrouw % % % % % wonen en moeite hebben met rondkomen Hoog risico op vormen een risicogroep. Deze ouderen worangststoornis of 4,0 3,0 5,5 1,8 5,8 den zeer kwetsbaar genoemd. Deze groep depressie beoordeelt hun gezondheid tevens minder Ernstig eenzaam 7,1 6,0 8,8 4,1 9,7 goed, heeft vaker grote moeite met ADL en Contact met de GGZ of MW in afgelopen 12 4,5 3,4 5,9 3,0 5,7 ontvangt vaker mantelzorg. De groep zeer maanden kwetsbare ouderen behelst 3% van alle zelfZHN = Zuid-Holland Noord , vetgedrukt = significant verschil met ZHN standig wonende ouderen en bestaat vooral uit vrouwen en ouderen van 75-94 jaar. Slechts de helft van deze groep heeft contact met de thuiszorg en eenderde ontvangt mantelzorg. Alle percentages in tabel 3 nemen toe met de leeftijd. Bovendien zijn de percentages voor vrouwen Vergelijking met 19-65 jarigen hoger dan mannen. Dit heeft gedeeltelijk te maken In tabel 2 is te zien dat het percentage respondenmet het feit dat vrouwen gemiddeld ouder worden ten dat zijn of haar gezondheid matig tot slecht en daarom vaker verweduwd zijn dan mannen. beoordeelt, het percentage dat lijdt aan een chronische aandoening (door een arts vastgesteld) en het Van de ouderen die een hoog risico op een angstpercentage dat contact heeft gehad met de huisarts, stoornis of depressie hebben, heeft 17% het afgesterk toeneemt met de leeftijd. lopen jaar contact gehad met de GGZ en/of MW; 20% van de ernstig eenzame ouderen heeft contact Vergelijking met Noord-Brabant/Zeeland gehad met de GGZ en/of MW; tweederde bezocht In Zuid-Holland Noord beoordelen ouderen hun de huisarts in de laatste twee maanden. gezondheid minder vaak matig tot slecht dan in de Van de 2790 respondenten geven 20 ouderen aan 2
het afgelopen jaar slachtoffer van huiselijk geweld te zijn geweest.
Driekwart van de 65-plussers drinkt (wel eens) alcoholhoudende dranken. Gemiddeld drinkt men 11 glazen per week. Wat betreft het rook- en excessief drinkgedrag scoren mannen hoger dan vrouwen. Mannen voldoen wel vaker aan de norm Gezond Bewegen en hebben minder vaak een belemmering om te fietsen of te wandelen. Wanneer de leeftijd toeneemt, drinken en roken zowel mannen als vrouwen minder. Het is logisch dat uit de hoogste leeftijdsgroep minder ouderen voldoen aan de norm Gezond Bewegen en zij vaker last hebben van een belemmering om te wandelen of te fietsen. Ongeveer de helft van de respondenten vindt zelf dat hij/zij genoeg beweging krijgt. Van de ouderen heeft 48% één of meer belemmeringen om te fietsen/wandelen. Deze belemmeringen kunnen praktisch (afstand te groot of auto/OV sneller), gevoelsmatig (bang om te vallen, niet alleen willen gaan) of lichamelijk (beperking) van aard zijn. Van degenen die beperkt zijn in het uitvoeren van de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) kan 34% niet (goed) lopen en 38% kan niet fietsen.
Risicogroepen Gescheiden of verweduwde ouderen, ouderen die moeite hebben met rondkomen en ouderen met een beperking hebben vaker een hoog risico op een angststoornis of depressie en zijn vaker ernstig eenzaam. De groep zeer kwetsbare ouderen (zowel lichamelijk beperkt als alleenstaand en moeite met rondkomen) vormt wederom een risicogroep omdat het percentage met een hoog risico op een angststoornis of depressie in deze groep 3-5 keer zo hoog ligt als het gemiddelde in Zuid-Holland Noord. Achttien procent van deze kwetsbare depressieve ouderen heeft contact gehad met de geestelijke gezondheidszorg of het maatschappelijk werk. Vergelijking met 19-65 jarigen Mannen van 65+ hebben minder vaak een hoog risico voor angststoornis of depressie dan mannen van 19-64 jaar (1,7% versus 3,8%). Voor vrouwen is het percentage met een hoog risico vergelijkbaar voor beide leeftijdsgroepen (5,8% en 4,9%). Het contact met de GGZ en/of MW is onder ouderen ongeveer de helft minder dan onder volwassenen tot 65 jaar (4,5% versus 8,0%).
Risicogroepen Rokers drinken meer dan niet rokers: 18% van de rokers drinkt excessief terwijl dit 7% is voor de nietrokers. Gehuwden en ouderen zonder chronische aandoeningen of beperkingen drinken vaker (zeer) excessief. Alleenstaanden, ouderen met alleen lager onderwijs en ouderen die moeite hebben met rondkomen roken vaker dan de andere groepen. Ongeveer een kwart (23%) van de ouderen is inactief (bewegen minder dan een half uur per week). Twee keer zoveel vrouwen zijn inactief als mannen. Ouderen met een hogere opleiding voldoen vaker aan de norm Gezond Bewegen dan ouderen met alleen lager onderwijs.
Vergelijking met Zuid-Hollandse Eilanden en NoordBrabant/Zeeland De GGD Zuid-Hollandse Eilanden heeft vergelijkbaar onderzoek gedaan naar angst en depressie onder ouderen. Het percentage ouderen met een hoog risico op een angststoornis of depressie is op de Zuid-Hollandse Eilanden 4,5% tegenover 4,0% in Zuid-Holland Noord. Het percentage ernstig eenzame ouderen is voor zowel Noord-Brabant/ Zeeland als voor ZuidHolland Noord ongeveer 7%. In Zuid-Holland Noord heeft een lager percentage ouderen (4,5%) Tabel 4 contact gehad met de GGZ of Maatschappelijk werk dan ouderen in NoordBrabant/Zeeland (7%). 4
LEEFSTIJL
In tabel 4 is te zien welk percentage ouderen (zeer) excessief drinkt 1 of rookt, welk percentage voldoet aan de norm voor Gezond bewegen 2 of één of meerdere belemmeringen heeft om te wandelen of te fietsen.
Leefstijl ZHN
Leeftijd
Geslacht
Drinkt (zeer) excessief
% 8
65-74 % 11
75-94 % 4
Man % 14
Vrouw % 3
Rookt
12
14
9
15
10
Voldoet aan de norm 57 69 42 68 Gezond Bewegen Heeft één of meer belemmeringen om te 48 38 62 40 fietsen/wandelen ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN
49 55
1 excessief drinken is gedefinieerd als: in één week op vijf dagen ten minste vier glazen alcohol drinken of op drie dagen tenminste zes glazen; zeer excessief is op vijf dagen per week ten minste zes glazen per dag (standaard Garretsen). 2 norm voor Gezond bewegen: op vijf dagen in de week tenminste een half uur matig intensief bewegen.
3
Vergelijking met 19-65 jarigen In tabel 5 is te zien dat het percentage respondenten dat excessief drinkt en het percentage dat rookt afneemt met de leeftijd. Het percentage dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen is redelijk stabiel voor volwassenen tot 75 jaar, maar vanaf 75 jaar voldoen aanmerkelijk minder respondenten aan de norm. Tabel 5
op vakanties, 22% op krant en tijdschriften en een vijfde op kleding. Zeven procent bezuinigt op uitgaan. Het percentage ouderen met een risicovolle of problematische schuld is 1,5%. Er zijn geen verschillen tussen mannen en vrouwen. Van de ouderen met een risicovolle of problematische schuld heeft 21% hulp gezocht. Risicogroepen Ouderen die moeite hebben met rondkoZHN men of een problematische schuld heb19-94 ben, beoordelen hun eigen gezondheid % vaker matig tot slecht. Lager opgeleiden 16 hebben vaker grote moeite met rondko23 men en bezuinigen vaker op meerdere 64 terreinen dan hoger opgeleiden. Allochtone ouderen hebben ten opzichte van autochtonen vaker risicovolle of problematische schulden. Ouderen met een lichamelijke beperking hebben vaker grote moeite met rondkomen, bezuinigen vaker op veel terreinen en hebben vaker risicovolle of problematische schulden.
Leefstijl 19-94 jarigen
Excessief drinken
Leeftijdscategorie 35-49 50-64 65-74 % % % 15 17 11
19-34 % 21
75-94 % 4
Roken 28 25 23 14 9 Voldoet aan norm 64 65 67 69 42 Gezond Bewegen ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN
Vergelijking met Noord-Brabant/Zeeland Het landelijke percentage ouderen dat rookt (14%) is vergelijkbaar met het percentage rokers in ZuidHolland Noord (12%). Het percentage ouderen dat excessief drinkt is niet te vergelijken met den. Tabel 7 Rondkomen en schulden 19-94 jarigen landelijke cijfers of met Noord-Brabant/ Zeeland. In Noord-Brabant/Zeeland volLeeftijdscategorie 19-34 35-49 50-64 65-74 doet 59% aan de norm voor Gezond % % % % Bewegen in vergelijking met 57% in Grote moeite met 8,3 6,5 5,7 3,6 Zuid-Holland Noord. Net als in Zuidrondkomen Holland Noord is dit percentage lager Bezuinigen op 7 van 10 12 8,9 6,7 voor vrouwen. de 13 terreinen 5
RONDKOMEN EN SCHULDEN
Rondkomen en schulden ZHN %
Grote moeite met rondkomen
3,0
Leeftijd 65-74 75-94 % % 3,6
2,2
Geslacht Man Vrouw % % 3,1
2,8
ZHN 19-94 %
2,2
6,2
4,8
9,6
Risicovolle of problematische 8,7 5,9 4,9 1,8 1,1 schulden ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN
In tabel 6 is te zien welk percentage ouderen grote moeite heeft met rondkomen, bezuinigt op minimaal 7 van 13 terreinen 3 of risicovolle 4 of problematische 5 schulden heeft. Tabel 6
75-94 %
5,5
Vergelijking met 19-65 jarigen In tabel 7 is te zien dat zowel het percentage respondenten dat grote moeite heeft met rondkomen, het percentage dat bezuinigt op tenminste 7 van 13 terreinen, als het percentage dat risicovolle of problematische schulden heeft, afneemt met de leeftijd.
Bezuinigt op minimaal 7 5,9 6,7 4,8 5,8 6,0 van 13 terreinen Heeft risicovolle of problematische 1,5 1,8 1,1 1,5 1,5 schulden ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN
NIBUD onderzoek Het NIBUD heeft in 2005 in Leiden, Katwijk en Rijnwoude de financiële situatie van 65-plussers met extra zorgkosten onderzocht. Uit dit onderzoek blijkt dat juist ouderen met een modaal inkomen minder geld per maand overhouden dan ouderen met een minimum inkomen. Dit wordt armoedeval genoemd en wordt veroorzaakt door het feit dat ouderen met een modaal inkomen minder aanspraak kunnen maken op allerlei vormen van financiële ondersteuning.
Van de ouderen heeft 13% enige moeite met rondkomen en 3% grote moeite met rondkomen. De 6574 jarigen hebben vaker grote moeite met rondkomen en bezuinigen vaker op veel terreinen dan de 75-94 jarigen. Een kwart van de ouderen bezuinigt
3 7 of meer van de volgende 13 terreinen: auto/openbaar vervoer, vrije tijd/uitgaan, krant/tijdschriften, huis/reparaties, tandarts, andere medische voorzieningen, cadeau/verjaardagen, stookkosten, telefoneren, kleding, voeding, vakantie of andere terreinen. 4 risicovolle schuld: een schuld is risicovol wanneer er meer dan 3 schuldeisers zijn; als een betalingsachterstand 12 maanden of langer heeft geduurd, als de betalingsachterstand groter is dan 1000 euro of als één van de betalingsachterstanden niet binnen 12 maanden opgelost kan worden. 5 problematische schuld: er wordt van een problematische schuld gesproken wanneer er twee of meer van de criteria voor een risicovolle schuld gelden.
4
6
Tabel 9
WONEN
Sociale veiligheid 19-94 jarigen Leeftijdscategorie
Tabel 8 geeft een overzicht van het percentage ouderen dat een verhuiswens heeft en het percentage dat zich overdag, ’s avonds of ’s nachts onveilig voelt.
Onveilig gevoel overdag Onveilig gevoel avond/nacht
%
n
35-49 % 5,6
50-64 % 7,1
65-74 % 5,6
75-94 % 7,4
19-94 % 6,6
28
21
19
17
17
21,5
zich onveilig voelen, hebben een slechtere ervaren gezondheid dan mensen die zich veilig voelen. Vergelijking met 19-65 jarigen Het percentage respondenten dat zich overdag onveilig voelt blijft met toenemende leeftijd vrijwel gelijk. Het percentage respondenten dat zich ‘s avonds of ‘s nachts onveilig voelt neemt af met de leeftijd (tabel 9).
Wonen ZHN
19-34 % 7,6
ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil met ZHN
Verhuiswens Een kwart van de ouderen wil binnen twee jaar verhuizen. De verhuiswens neemt af met de leeftijd en is gelijk voor mannen en vrouwen. De belangrijkste reden om te willen verhuizen is dat ouderen een huis zonder trap willen (41%). Ook een huis aangepast aan oudere mensen (36%) en een kleiner huis (25%) zijn belangrijke redenen om te willen verhuizen. Voor 37% van de ouderen met verhuiswens zouden aanpassingen in huis ervoor Tabel 8
ZHN
Leeftijd 65-74 75-94 % %
Geslacht Man Vrouw % %
Verhuiswens binnen 2 jaar
24
27
21
24
25
Onveilig gevoel overdag
6,4
5,6
7,4
5,1
7,5
Onveilig gevoel ’s avonds of ‘s nachts
17
17
17
12
21
Vergelijking met Noord-Brabant/Zeeland Het percentage ouderen dat zich overdag onveilig voelt is in Zuid-Holland Noord veel lager (6,4%) dan in Noord-Brabant/ Zeeland (13%). ‘s Avonds en ’s nachts is het percentage ouderen dat zich onveilig voelt in Noord-Brabant/Zeeland ongeveer gelijk aan Zuid-Holland Noord (17% versus 19%).
ZHN = Zuid-Holland Noord, vetgedrukt = significant verschil ZHN
en jn belangrijke redenen om te willen verhuizen Voor 37% van de kunnen zorgen dat zij in hun huidige woning willen • blijven wonen. Ook meer winkels en openbaar vervoer in de buurt (17%) en meer verzorging aan huis (16%) zijn redenen om in de huidige woning te blijven wonen. Van de ouderen met een verhuiswens, wil 29% in ieder geval verhuizen. Risicogroep Ouderen die belemmerd worden door een chronische aandoening willen vaker verhuizen dan ouderen die geen lichamelijke beperking hebben. Vergelijking met Noord-Brabant/Zeeland Het percentage ouderen dat wil verhuizen is in Zuid-Holland Noord iets hoger dan in NoordBrabant/Zeeland (24% versus 22%). • Sociale veiligheid Het percentage ouderen dat zich ’s avonds of ’s nachts onveilig voelt is veel hoger dan het percentage dat zich overdag onveilig voelt. Vrouwen voelen zich op elk tijdstip van de dag vaker onveilig dan mannen. Risicogroepen Alleenstaanden, lager opgeleiden, allochtonen en ouderen met een beperking voelen zich onveiliger dan de overige groepen. Ouderen die belemmerd worden door een chronische aandoening voelen zich op elk tijdstip van de dag vaker onveilig dan ouderen zonder beperkingen. Respondenten die
•
5
7
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
Sociaal economische gezondheidsverschillen onder ouderen zijn duidelijk aanwezig. Zowel ouderen met een lager opleidingsniveau als ouderen die moeite hebben met rondkomen scoren ongunstig op gezondheid en gezond gedrag. Zij hebben een slechtere ervaren gezondheid, hebben vaker een chronische aandoening, zijn hierdoor vaker lichamelijk beperkt en hebben vaker meer moeite met Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL). Zij roken meer, bewegen minder en voelen zich vaker onveilig. Zij krijgen minder mantelzorg dan hoger opgeleiden. De zorg en dienstverlening dient meer te worden toegespitst op groepen met een lagere sociaal economische status. De meest voorkomende chronische aandoeningen zijn die aan het bewegingsapparaat. Veertig procent van de ouderen voelt zich lichamelijk beperkt (tweederde van de 75-plussers). Maatregelen om de mobiliteit te bevorderen of service aan huis te geven dienen onderdeel te zijn van interventies die op ouderen zijn gericht. Er is een kleine groep (3%) zeer kwetsbare ouderen waarbij een opeenstapeling van problemen plaats vindt: zij zijn lichamelijk beperkt, wonen alleen en hebben moeite met rondkomen. Het gaat niet alleen om de laagste inkomensgroepen. Tweederde van deze groep krijgt geen mantelzorg en de helft heeft geen contact
met de thuiszorg. Zij hebben 3-5 keer hoger dus 4 procent punten hoger dan het gemiddelde. risico op ernstige eenzaamheid en/of depressie. Acht van de tien kwetsbare depressieve oudeLet wel: alleen de verschillen van de belangrijkste ren heeft geen contact met de geestelijke items tussen de clusters en Zuid-Holland Noord gezondheidszorg of maatschappelijk werk. Het worden weergegeven. De items die ontbreken kunis belangrijk dat deze kwetsbare groep actiever nen wel degelijk aandacht verdienen, maar wijken wordt opgespoord en de zorg toegankelijker in omvang echter niet af van het gemiddelde van wordt gemaakt. Zuid-Holland Noord. • Risicofactoren voor zowel eenzaamheid als depressie zijn: verlies van de partner, verlies Cluster A: Leiden van lichamelijke functies en moeite hebben met In Leiden ervaren meer ouderen hun gezondheid rondkomen. Samengaan van eenzaamheid en matig tot slecht en hebben ouderen vaker grote depressie komt veel voor. Slechts een vijfde moeite of hulp nodig bij Algemeen Dagelijkse deel van de eenzame en/of depressieve oudeLevensverrichtingen (ADL) dan gemiddeld in Zuidren heeft contact gehad met de geestelijke Holland Noord. Bovendien heeft een hoger percengezondheidszorg of het maatschappelijk werk. tage een hoog risico op een angststoornis of Zij komen veel vaker bij de huisarts. Het is depressie en zijn meer ouderen ernstig eenzaam. belangrijk om de huisarts te betrekken bij het Ouderen in Leiden roken tevens vaker dan signaleren en verwijzen van eenzaamheid en gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Tot slot voelen depressie bij ouderen. meer ouderen in Leiden zich zowel overdag als ’s • Eén op de zes ouderen geeft mantelzorg. Een avonds en ‘s nachts onveilig. Er zijn geen items die kwart van hen voelt zich hierdoor overbelast. in deze cluster minder vaak voorkomen. Gezien de prognose van een toenemende zorgvraag door ouderen is het belangrijk om de ondersteuning van mantelzorgers priominder vaak | vaker riteit te geven bij het ouderenbeleid. • Een kwart van de ouderen wil binnen twee Ervaren gezondheid matig tot slecht jaar verhuizen. De verhuiswens vermindert Grote moeite/hulp nodig bij ADL met dertig procent als de (omgeving van de) woning zou worden aangepast of meer Hoog risico angststoornis of depressie zorg aan huis zou kunnen worden geregeld. Ernstig eenzaam • Ruim 6% van de ouderen voelt zich overRoken dag onveilig. Bij het aanbod van activiteiten buitenshuis dient te worden nagegaan Onveilig gevoel overdag in hoeverre onveiligheidsgevoelens een belemmering vormen om deel te nemen. Onveilig gevoel 's nachts • Huiselijk geweld is bijna onzichtbaar. Het is 10% -5% 0% 5% 10% de vraag of de volle omvang ervan met t.o.v. ZHN een postenquête kan worden achterhaald. Extra onderzoek naar huiselijk geweld onder ouderen is nodig om de aard en omvang beter in beeld te krijgen. Cluster B: Alphen aan den Rijn Ouderen in Alphen aan den Rijn ontvangen minder vaak mantelzorg dan gemiddeld in Zuid-Holland BIJLAGE VERSCHILLEN TUSSEN Noord. Minder ouderen drinken (zeer) excessief. CLUSTERS EN ZUIDHOLLAND NOORD Per cluster worden de items weergegeven waarin elk cluster verschilt met Zuid-Holland Noord. In de figuren hieronder geven de balken de verschillen aan ten opzichte van de gemiddelde waarden voor Zuid-Holland Noord. Een percentage boven nul betekent dat de gezondheidsklacht of het gedrag in het cluster vaker voorkomt dan gemiddeld in de regio. Is het percentage onder nul, dan komt het minder vaak voor. Bijvoorbeeld: in Leiden ervaart 29% van de ouderen zijn/haar gezondheid als matig tot slecht, in vergelijking tot 25% gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Het percentage in Leiden is
minder vaak | vaker Mantelzorg ontvangen Drinkt (zeer) excessief -10%
-5%
0%
5%
t.o.v. ZHN
6
10%
Cluster C: Leiderdorp, Oegstgeest en Voorschoten Ouderen uit Leiderdorp, Oegstgeest en Voorschoten ervaren hun gezondheid minder vaak als matig tot slecht dan gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Hiernaast hebben minder ouderen uit deze gemeenten grote moeite met rondkomen.
minder vaak | vaker Ervaren gezondheid matig tot slecht Contact met thuiszorg in afgelopen 12 maanden Hoog risico op angststoornis of depressie Ernstig eenzaam Bezuinigt op minimaal 7 van de 13 terreinen
minder vaak | vaker
-10%
-5%
0%
5%
10%
t.o.v. ZHN
Ervaren gezondheid matig tot slecht Grote moeite met rondkomen
Cluster H: Hillegom, Noordwijkerhout, Lisse, Teylingen Ouderen uit de noordoost Duin- en Bollenstreek t.o.v. ZHN verschillen maar op één punt van het gemiddelde in Zuid-Holland Noord. Zij hebben minder vaak Cluster D: Ter Aar, Alkemade, Jacobswoude, Liemeer, Nieu grote moeite met rondkomen. -10%
-5%
0%
5%
10%
Cluster D: Ter Aar, Alkemade, Jacobswoude, Liemeer, Nieuwkoop, Rijnwoude en Zoeterwoude Ouderen uit de kleine gemeenten rondom Alphen aan den Rijn ervaren hun gezondheid minder vaak matig tot slecht dan gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Bovendien hebben zij minder vaak grote moeite of hulp nodig bij Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen. Tot slot hebben ouderen uit deze kleine gemeenten in de afgelopen 12 maanden minder vaak contact gehad met zowel de huisarts als met de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) of maatschappelijk werk (MW) in vergelijking tot het gemiddelde in Zuid-Holland Noord.
minder vaak | vaker Grote moeite met rondkomen -10%
Ervaren gezondheid matig tot slecht Grote moeite/hulp nodig bij ADL Contact met huisarts in afgelopen 12 maanden Contact met GGZ of M W in afgelopen 12 maanden -5%
0%
0%
5%
t.o.v. ZHN
minder vaak | vaker
-10%
-5%
5%
t.o.v. ZHN
Cluster G: Katwijk, Noordwijk In Katwijk en Noordwijk ervaren ouderen hun gezondheid vaker als matig tot slecht dan gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Tevens hebben zij de afgelopen 12 maanden meer contact gehad met de thuiszorg. Hiernaast hebben ouderen vaker een hoog risico op een angststoornis of depressie maar zijn er minder ouderen eenzaam dan gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Tot slot bezuinigt een groter percentage ouderen op tenminste 7 van de 13 terreinen dan het gemiddelde in ZuidHolland Noord. 7
10%
10%
8
