Risico's en veiligheid

Risico's en veiligheid

Nationaal Symposium Schoon Fossiel voor Nederland

Mart van Bracht, Directeur Kennis, TNO B&O

Infrastructuur voor schoonfossiele energie

Museon, 23 november 2005

Risicobeheersing • Operationele fase • Post-operationele fase

(K12-B platform; courtesy GdF) Museon, 23 november 2005

Inhoud presentatie • Kenmerken van ondergrondse opslag • Risico’s ondergrondse opslag • Wat is risicobeheersing? • Karakteriseren van de locatie • Evalueren van mogelijke risico’s • Monitoren van risico’s • Verkleinen van risico’s • ‘Lake Nyos’ in Kameroen en leren van analogieën • Ontwikkelingen nationaal en internationaal • Samenvatting


Kenmerken van ondergrondse opslag • Lange duur (102-104 jaren) • Geen monitoring • Geen langdurige testen • Externe factoren • Onzekerheid in eigenschappen

• Eisen aan betrouwbare risico-evaluatie • Compleetheid • Transparantie • Traceerbaarheid • Chemisch-fysische proceskennis • Testen met natuurlijke analogieën


Risico’s van ondergrondse opslag • Mondiale klimaatverandering • Lokale veiligheid en milieu

Gevolg Schade aan gebouwen of infrastructuur

Oorzaak Bodembeweging

Afname kwaliteit van drinkwater

Interactie CO2 met water en sediment

Effect op Hoge CO2 gezondheid en kans op ongevallen concentratie Museon, 23 november 2005

CO2 migratie

Mogelijke lokale risico’s CO2 opslag

Bodembeweging

Atmosfeer

Bodem

Zeewater

Zoet water

Zeebodem

Afdekkende lagen

Afsluitende laag

CO2reservoir Museon, 23 november 2005

Risico’s afhankelijk van lange-termijn gedrag van geïnjecteerd CO2 • CO2 in gasfase • Vrij gas in ruimtelijke trap • Residueel gas • CO2 in opgeloste fase

Tijd: Toenemende stabiliteit

• CO2 in minerale fase


Wat is risicobeheersing?

Evalueren

en n i le k r Ve

Mo nit or en


Karakteriseren van de locatie

Geologisch model van de ondergrond bij de CO2-injectie pilot in het offshore gasveld K12-B


Evalueren van mogelijke risico’s Identificatie risicofactoren (FEP) Classificatie factoren Selectie en interactie Scenario definitie & selectie Model concept Constructie model Consequentie analyse

Evaluatie van meest kritische factoren

FEP-Analyse

Kwalitatieve Definitie Scenario’s Ontwikkeling risk assessment model Kwantitatieve modellering van gevolgen


Referentie-scenario: CO2 verzadiging na 10.000 jaar


Putlekkage scenario: CO2 verzadiging na 10 000 jaar


Monitoren van CO2 opslag: doel • Handhaving normen voor veiligheid en milieu • Verificatie voor CO2-emissiehandel • Vergroten begrip opslagproces • Testen van nieuwe monitoring-technieken • Inzicht in opslag verschaffen aan publiek


Monitoren met time-lapse seismiek

Top reservoir

1994

Vóór injectie

(Sleipner: Arts et al., 2003)

1999

2001

Gedurende injectie


After abandonment

Verkleinen van risico’s (mitigation)

Surface barrier

Potential secondary impermeable geology layer

Extra barrier

Non corrosive completion fluid

Bridge plug

Main barrier Impermeable cap rock

Perforations

Flushed zone Sub-barrier

(Courtesy SINTEF, Norway) Museon, 23 november 2005

Lake Nyos - Vulkanisch meer in Kameroen

• Scheuren in ondergrond • Grote diepte • Geen inversie waterlagen

(Foto: courtesy Zhang) Museon, 23 november 2005

Analogieën voor veiligheidstudies van CO2 opslag

(CO2 source in Eifel; courtesy Franz May, BGR)


Onderzoek naar veiligheid CO2 opslag

• Sinds begin jaren negentig • Nationaal en Europees (generiek) • Lopende EU en nationale programma’s • Locatiespecifieke studies • Verbreding onderzoek • VS, Canada, Australië en Japan


Samenvattend: • Lange-termijn gedrag van opslagfaciliteit centraal • Nadruk dient te liggen op preventieve maatregelen • Veilige en effectieve opslag mogelijk op basis van gedegen karakterisering en ontwerp • De condities van Lake Nyos niet van toepassing op Nederland • Natuurlijke analogieën voor beter begrip van onderliggende processen • Risicobeheersing is in principe locatie-specifiek


Risico's en veiligheid

Recommend Documents