Richtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar?
Doel van een richtlijn • Vastleggen van wetenschappelijke kennis en expertise rond een bepaalde stoornis t.b.v. hulpverleners en cliënten. • Hiermee wordt beoogd de kwaliteit van zorg te verbeteren.
Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen • Richtlijn beoogd een leidraad te geven voor de dagelijkse praktijk van preventie, diagnostiek en behandeling • 268 pagina’s, met in par. 2.6 doelstellingen: “…i.h.a. bedoeld voor volwassenen met een angststoornis waarbij rekening moet worden gehouden dat in de dagelijkse praktijk geregeld aanpassingen moeten worden gemaakt aan specifieke kenmerken van de cliënt. Dat geldt in het bijzonder voor verstandelijk gehandicapten, bejaarden en allochtonen.
Mikado: • Intercultureel addendum angststoornissen • psychiatrische stoornissen hebben universele kenmerken, maar • ernst, prevalentie en expressie verschillen per cultuur, en • cultuur, etniciteit en migratie hebben invloed op diagnostiek en behandeling
Nederlandse populatie • 20 % is niet Nederlands (al dan niet westers) • 10 % is niet westers/vluchteling • Surinamers, Turken en Marokkanen maken resp. ongeveer 1/5 deel uit van die 10 % • In Amsterdam en Rotterdam is 35 % van de populatie van niet westerse afkomst
Life time prevalentie angststoornissen • • • •
Surinaamse Nederlanders 7-27 % Marokkaanse Nederlanders 9-23 % Turkse Nederlanders 7-15 % Autochtone Nederlanders 19 %
Kritiek op richtlijnen • Toepasbaarheid i.h.a. • Toepasbaarheid in een cultureel diverse populatie • Volgens de landelijke stuurgroep richtlijnontwikkeling is de aanbeveling dat richtlijnen relevant moeten zijn voor 80 % van de doelgroep; onderzoek (RCT) is echter slechts bij klein deel (20 %) van populatie geïndiceerd
Kritiek op richtlijnen • Niet relevant als er sprake is van comorbiditeit, polyfarmacie en therapieresistentie • Diagnostiek volgens de DSM IV als basis: cultuurrelativistische kritiek
Stelling: “Als hulpverleners alle patiënten gelijk behandelen bieden zij kwalitatief onvoldoende zorg voor sommigen, omdat de behandeling dan niet of onvoldoende is afgestemd op de cliëntspecifieke aspecten”.
Stelling • Bij een westerse client dient een richtlijn gevolgd te worden mits …… (beargumenteerd) • Bij een niet westerse client dient van een richtlijn afgeweken te worden mits …… (beargumenteerd)
Psychotherapie • Cultuursensitieve vorm van CGT is effectief; gebruik van cultuur gebonden metaforen en mindfulness technieken Voor de meeste psychotherapievormen geldt dat er geen tot nauwelijks systematisch onderzoek is gedaan naar de effectiviteit bij niet westerse populaties
Farmacotherapie • Therapietrouw bij allochtonen zou slechter zijn dan bij autochtonen • Er zijn verschillen in farmacokinetiek en farmacodynamiek tussen verschillende etnische groepen. • Echter, de verschillen binnen één etnische groep kunnen nog groter zijn.
Casuïstiek Stanley, 56 jarige Surinaams Creoolse man. Kwam na verblijf in Suriname terug met allerlei lichamelijke klachten. Na uitgebreid onderzoek bleek dat hij TBC had opgelopen. Na behandeling bleef hij lichamelijke pijnklachten behouden als gevolg van een irreversibele bijwerking van de medicatie. Stanley en zijn familie twijfelen aan de diagnose TBC. Er was een conflict met een deel van de familie in Suriname en men verdenkt de tegenpartij ervan dat ze “iets” met Stanley hebben gedaan. Stanley is angstig geworden.
vervolg casuïstiek Stanley is vanwege de lichamelijke klachten in de ziektewet. Thuis zit hij het liefst onzichtbaar voor de buitenwereld achter gesloten gordijnen. “Ze kunnen zo naar binnen kijken en iets doen”. Als hij alleen in huis is voelt hij zich onveilig. Hij vermijd sociale contacten. Bij de geringste onverwachte geluidjes schrikt hij op.Ook is hij snel geagiteerd en soms tot het agressieve toe.
Vervolg casuïstiek • Aanvullende vragen? • Diagnostiek (cultureel interview?) culturele identiteit; culturele verklaringen; culturele factoren in de psychosociale omgeving en in het functioneren; culturele elementen in relatie tussen clt. en behandelaar • Behandeling
Dank voor uw getoonde interesse en voor de actieve participatie
