Open standaarden en opensourcesoftware bij de rijksoverheid Thomas Wijsman Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ ICT~Office Utrecht, 14 april 2011
Inhoud –Algemene Rekenkamer –Context en opzet onderzoek –Open standaarden –Opensourcesoftware –Conclusies en aanbevelingen –Reactie ministers en nawoord Rekenkamer
2
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Onderzoek − verzoek Tweede Kamer •
Algemene Rekenkamer – Hoog college van Staat – Onafhankelijk en onpartijdig – Controleert rijksoverheid
•
3
Van verzoek … Tot onderzoek … En parlementaire afronding Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Verzoekonderzoek •
Motie Tweede Kamer
•
Verzoek
•
Formulering vraagstelling
•
Uitvoering onderzoek
•
Rapportage
•
Briefing Tweede Kamer / Persbriefing
•
Vragen Tweede Kamer
•
Parlementaire behandeling
•
‘Nazorg’ (boodschap laten landen)
•
‘Terugblik’ (follow-up)
4
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Algemene Rekenkamer •
Geen partij in debat
•
Geen vooropgezet doel
•
Bepaalt eigen werkprogramma
•
Tweede Kamer kan verzoek doen (ministers ook)
•
AR weegt af: onderzoek wenselijk en nodig?
•
Toetsing aan criteria (meerwaarde AR: unieke bevoegdheden)
•
Onderzoeksteam doet onderzoek
•
College bepaalt uiteindelijk richting van conclusies en aanbevelingen
5
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Context onderzoek
6
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Open standaarden •
Standaard is verzameling afspraken
•
Doel: samenwerking tussen organisaties (‘interoperabiliteit’). Voorwaarde: systemen kunnen met elkaar ‘praten’
•
Open standaarden kunnen voordelen hebben; of dat zo is hangt af van concrete situatie
•
Open/gesloten zijn uitersten: mengvormen
•
Geen directe relatie met geld
7
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Opensourcesoftware •
Voor wijzigingen niet gebonden aan leverancier –Marktordening (EL&I): concurrentie –Bedrijfsvoering (BZK): kosten
•
Opensourcesoftware kan voordelen hebben; of dat zo is hangt af van concrete situatie
•
Essentie opensourcesoftware: het recht de software te gebruiken, kopiëren, aanpassen, verspreiden
8
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Open/gesloten zijn uitersten: mengvormen •
Veel commerciële softwareproducten bevat deels opensourcesoftware
•
Dual licensing: gratis en betaalde versie (extra functionaliteit, dienstverlening)
•
Samenwerkingsverbanden community’s en bedrijven
•
Ontwikkeling gaande naar meer open … … waar zal het zich stabiliseren?
9
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Relatie met geld •
‘Open’ is niet ‘gratis’
•
Componenten softwarekosten (open én gesloten): – Aanschaf (waaronder licenties) – Implementatie – Exploitatie (waaronder beheer) – Onderhoud
•
Kosten licenties vervallen in principe, overige blijven
•
Licentiekosten vormen slechts deel van totale kosten, dus mogelijke besparing beperkt
10
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Reikwijdte onderzoek
•
Inperking tot ministeries betreft vooral kosteninformatie
•
Analyse vraagstuk ‘open’ geldt ook voor andere sectoren (mutatis mutandis)
11
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Componenten ICT-kosten ministeries
12
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Kortom… •
Opensourcesoftware is niet gratis
•
Licentiekosten slechts deel van kosten
•
Mogelijkheden overstappen naar ‘open’ hangt af van concrete situatie
13
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Aanbevelingen (1) •
Tweede Kamer, verwacht niet teveel van besparingsmogelijkheden
•
Maak duidelijk onderscheid tussen beleidsdoelen bedrijfsvoering (BZK) en marktordening (EL&I)
•
Ministers: werk vanuit wat u wilt bereiken op uw beleidsterrein
•
Benaderen ICT-vraagstukken puur vanuit kostenbesparingen is te beperkt perspectief
14
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Aanbevelingen (2) •
Sleutelrol CIO Rijk samen met departementale CIO´s
•
Expliciteer criteria en laat alle ministeries medio 2012 daaraan voldoen
•
Informeer Tweede Kamer regelmatig over ICTstrategie en voortgang
15
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Reactie ministers en nawoord Ministers BZK en EL&I onderschrijven conclusies en aanbevelingen, met kanttekeningen • Nawoord Algemene Rekenkamer: •
–Leg onderscheid beleidsdoelen vast in concreet beleid en aanpak –Minister niet concreet hoe en volgens welk tijdpad hij ambities wil realiseren –Minister zegt niet hoe hij Tweede Kamer gaat informeren 16
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
Tot slot •
Geen gemakkelijke boodschap
•
Wij hebben ons verhaal verteld
•
Nu aan zet: Tweede Kamer en ministers (BZK en EL&I)
(www.rekenkamer.nl) 17
Voorjaarsconferentie ‘Overheid, cloud en software’ − ICT~Office − Utrecht, 14 april 2011
