Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 1 van 7
Inhoud INLEIDING...............................................................................................................................3 HET PROGRAMMA NOIV..............................................................................................................3 TOEPASSING VAN SOFTWARE.........................................................................................4 STAND VAN ZAKEN BIJ
................................................................................................4 IMPLEMENTATIESTRATEGIE..........................................................................................6 BESLUIT AANGAANDE HET PROGRAMMA NOIV................................................................................6
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 2 van 7
Inleiding Het programma Nederland Open in Verbinding van onze Regering verlangt van alle overheidsinstellingen dat zij nadenken over het toepassing van open standaarden en open source software. Zij dienen daarvoor een implementatiestrategie te formuleren. Deze nota bevat de implementatiestrategie van voor open standaarden en open source software.
Het programma NOiV Onder leiding van de Staatssecretaris Frank Heemskerk is een programma Nederland Open in Verbinding (2008 – 2011) gestart in opdracht van de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De opdracht is: •
Overheidsorganisaties helpen hun weg te vinden waar het gaat om open standaarden, en hen meer bewust te maken van de mogelijkheden van open source software.
Aanleiding voor het programma was de gedachte in de 2e Kamer dat het gebruik en toepassen van open standaarden en open source software bijdraagt aan een beter presterende en maximaal dienstverlenende overheid. Het programma volgt daarbij het Actieplan ‘Nederland Open in Verbinding’ (NOiV), dat de staatssecretarissen van Economische Zaken en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in september 2007 naar de Tweede Kamer hebben gestuurd, en dat in december van dat jaar is aangenomen. In het actieplan wordt gesteld dat onderwijsinstellingen, net als andere semi-overheden, per 2010 een strategie dienen te hebben voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source software. Met betrekking tot open standaarden is bepaald dat deze gebruikt moeten worden. Er is een lijst van open standaarden die wordt bijgehouden door het Bureau Forum Standaardisatie. Standaarden op deze lijst zijn verplicht volgens het pas toe of leg uit principe. Met andere woorden bij aanbestedingen moet je open standaarden toepassen en anders heb je wat uit te leggen (in het jaarverslag en naar de accountant).
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 3 van 7
Toepassing van software Software wordt op verschillende manieren binnen het onderwijs ingezet. In de bedrijfsvoering worden systemen gebruikt voor het registreren en volgen van studenten en voor personeelszaken en financiën. Daarnaast wordt software gebruikt voor kantoorautomatisering op de werkstations van medewerkers. In dit opzicht is niet anders dan andere bedrijven of instellingen. In het onderwijsproces wordt ook software gebruikt. Meer dan <X> verschillende softwareproducten worden bij in het onderwijsproces gebruikt. Een groot deel daarvan wordt nu vanuit de instelling geïnstalleerd op het park aan vaste werkstations (ruim <X> stuks). De keuze voor educatieve software wordt bepaald door de mate waarin deze software in de praktijk wordt gebruikt. De laatste jaren zien we een groeiend aantal persoonlijke computers (laptops) die thuis en in de school worden gebruikt. Studenten en docenten gebruiken deze ook voor het onderwijs. Software voor deze categorie computers kan worden aangekocht via op het onderwijs gerichte inkoop-organisaties. heeft contracten met SLIM voor het afnemen van educatieve software.
Stand van zaken bij heeft de laatste jaren een op consolidatie gericht ICT-beleid gevoerd. Dat geldt voor vrijwel alle aspecten van hardware- en softwaregebruik. Daar zijn verschillende redenen voor. Belangrijke zijn: •
•
•
•
•
De noodzaak om te uniformeren In het verleden was de softwaremarkt meer versnipperd en waren er meerdere oplossingen voor dezelfde toepassingen. De laatste jaren heeft op alle gebieden consolidatie plaatsgevonden waardoor steeds meer sprake is van marktleiders. Ook bij bedrijven is deze consolidatie zichtbaar. Inkoopdiensten van SLB (SLIM) Onderwijsinstellingen maken gebruik van SLB-diensten. Hiermee kunnen docenten, leerlingen en onderwijsinstellingen bepaalde softwareproducten goedkoop aankopen. De gerealiseerde kostenbesparingen zijn groot. Onderwijs als marketingtool Softwarebedrijven hebben het onderwijs al jaren als strategische doelgroep in beeld. De gedachte is “Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst”. Bedrijven die hun marktpositie willen vergroten of verdedigen bieden hun software vrijwel gratis aan via de hiervoor genoemde inkoopdiensten.. Het businessmodel van SLB-diensten Deze is gebaseerd op een marge op de geleverde softwareproducten. Hierin past geen open source software, want daar kan niet aan worden verdiend. De toegang tot open source software wordt hierdoor belemmerd. Onbekendheid met de gevolgen van consolideren Het wordt nu duidelijk dat een doorgeschoten consolidatie ook negatieve effecten kan
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 4 van 7
•
hebben. De ontstane monopolies van grote veelal Amerikaanse bedrijven leidt tot een zekere mate van maatschappelijke en economische ontwrichting. De vraag van de markt Bedrijven hechten aan bekende kwalificaties. Zij willen studenten die bijvoorbeeld Microsoft-gecertificeerd zijn als het om ICT-studenten gaat. Een ander voorbeeld is het Elektronisch Digitaal Rijbewijs (ECDL). In principe leveranciersonafhankelijk, maar in de praktijk leren studenten exclusief werken met Microsoft producten.
is meegegaan in deze ICT-ontwikkelingen en constateert dat ICT-marktleiders relatief veel macht gekregen hebben. Deze macht strekt zich uit tot de certificering voor ICTkennis en daarmee krijgen deze leveranciers ook meer invloed op het onderwijs. streeft naar onafhankelijk onderwijs en wil als instelling zo veel mogelijk onafhankelijk van ICT-leveranciers zijn. steunt daarom de wens van de regering zoals verwoord in het actieplan NOiV. Zij hanteert daarvoor een implementatiestrategie.
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 5 van 7
Implementatiestrategie wil kennis nemen van de ontwikkelingen van open standaarden en open source software met als doelstelling om een bijdrage te leveren aan goede marktwerking, het vergroten van de koppelbaarheid van systemen en het voorkomen van monopolievorming. Daartoe worden/zijn de volgende initiatieven ontplooid. •
•
•
•
is partij in de ontwikkeling van de open architectuur van Triple A. De volgende stap is een community van ROC’s en AOC’s, die kennis rond onderwijsbedrijfsvoering deelt en sturing geeft aan de ontwikkeling van een diversiteit aan (ook open source) software voor onderwijsbedrijfsvoering. Uitgangspunt is dat deze software past in de Triple A architectuur en aansluit bij daarin te definiëren open standaarden, zodat software van verschillende aanbieders met elkaar kan samenwerken. laat onder bepaalde omstandigheden maatwerksoftware ontwikkelen. Ingegeven door het regeringsbeleid streven we ernaar om de broncode van maatwerksoftware in eigendom te krijgen, met de bedoeling om de investering te kunnen delen met collega onderwijsinstellingen. Mogelijk binnen de Triple A community. heeft inmiddels haar docenten (met meer dan <X> Fte aanstelling) voorzien van laptops. Ook studenten gaan meer gebruik maken van persoonlijke laptops en PDA’s. Ons streven is om docenten en studenten keuzevrijheid te geven voor de software die zij willen gebruiken. Wij gaan dit ondersteunen door voor documentuitwisseling ook het open document formaat (ODF) te ondersteunen. Daarnaast worden docenten en studenten geïnformeerd over de mogelijkheden van open source software. zal aankopen voor ICT-infrastructuur en software waar nodig Europees aanbesteden. Daarbij worden bestekken zodanig geformuleerd dat deze voldoen aan de uitgangspunten van vrije marktwerking. Ook wanneer Europees aanbesteden niet nodig is zal de gedragsregels voor goed aanbesteden hanteren. zal bij vervanging van systemen gebruik maken van open standaarden als deze beschikbaar en bruikbaar zijn en zal bij gelijke geschiktheid de voorkeur geven aan open source software.
streeft naar een goede verankering van beleid op open standaarden en open source software. In volgende versies van het ICT-beleid wordt expliciet aandacht gegeven aan deze thema's.
Besluit aangaande het programma NOiV Het College van Bestuur van neemt zich voor om bovenstaande initiatieven ten uitvoer te brengen. Zij stimuleert het verwerven en borgen van kennis over open standaarden en open source software binnen de onderwijsinstelling.
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 6 van 7
Samenvattend: • streeft ernaar om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van open standaarden en open source software zoals bedoeld in het initiatief van Triple A • streeft ernaar om (indien mogelijk) bij door haar te ontwikkelen maatwerk software de intellectuele rechten te claimen en als daar belangstelling voor is deze delen met collega ROC’s en andere instellingen. • zal medewerkers en studenten keuzevrijheid laten voor het gebruik van software op persoonlijke computers, laptops en PDA’s. Om dit mogelijk te maken wordt voorlichting gegeven en wordt voor documentuitwisseling (ook) het Open Document Formaat (ODF) ondersteund. • streeft voor software en ICT naar een goed inkoopbeleid en houdt zich aan de regels van Europees aanbesteden. Daarin krijgen alle vormen van open en gesloten software gelijke kansen en komen we tegemoet aan het regeringsbeleid om bij gelijke geschiktheid de voorkeur te geven aan open source software. • zal bij herformulering van het ICT/Informatiebeleid expliciet aandacht geven aan open standaarden en open source software.
Implementatiestrategie Open Standaarden en Open Source Software, 25-2-2010 blz. 7 van 7