Regionale agenda. Bergen, Gennep, Mook en Middelaar. Gebiedsontwikkeling Maasduinen. keuren, kiezen en excelleren

Regionale agenda Bergen, Gennep, Mook en Middelaar Gebiedsontwikkeling Maasduinen keuren, kiezen en excelleren

www.strategischeregiovisie.nl

Regionale agenda Bergen, Gennep, Mook en Middelaar Gebiedsontwikkeling Maasduinen keuren, kiezen en excelleren

vastgesteld door de Stuurgroep Visie op 24 november 2010

Inhoudsopgave Voorwoord Riek Bakker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1

Regionale agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Preambule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samen aan de slag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vergroten ontwikkelkracht met vier sleutelprojecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Borgen visie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Stip op de horizon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doel regionale agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brede voortvarende aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

12 12 13 14

16 16 16 17

Keuren en Kiezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Ambities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Dilemma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 maatregelen en besluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4

Programma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Wonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Toerisme en recreatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Landbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Ruimtelijke kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Verbindingen en netwerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

5

Sleutelprojecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 N271 als etalage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Ontwerpschets N271 en Programma Verbindingen en Verkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Ontwikkeling Maasdal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Toerisme en zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

6

Financiële ontwikkelingsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Gefaseerde strategie voor de Regio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Resultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

7

Toekomstige organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Ambities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Evaluatie bestaande organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Opgave voor de organisatie vanaf medio 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Uitgangspunten en inrichting (project)organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Overzicht betrokkenen bij de uitwerking van de Strategische Regiovisie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

6

Voorworod Riek Bakker

Voorwoord Riek Bakker De eerste horde is genomen: een kloeke regiovisie Gebiedsontwikkeling Noord-Limburg is zowel publiek als privaat omarmd. In de eerste ronde is deze visie in de drie betrokken gemeenteraden van Mook-Middelaar, Gennep en Bergen, vastgesteld en voorts bekrachtigd door de klankbordgroep, waarin een groep van ondernemers en het maatschappelijk middenveld zitting had. In de tweede ronde is de visie dieper uitgewerkt, en er zijn tevens sleutelprojecten aan gehangen. Nu ligt de volgende fase voor ons: aan de slag er mee. Waarom is de uitvoering van deze visie van levensbelang? De urgentie heeft alles te maken met krimp. Dat speelt in meer of mindere mate in heel Nederland, zoals ook glashelder wordt uiteengezet in het recente rapport van de Rabobank Demografische Krimp, de nieuwe realiteit in perspectief. Daarin wordt vastgesteld dat het tempo van de bevolkingsgroei in ons land al jaren gestaag afneemt, maar dat sinds kort ook in een aantal regio’s van Nederland de bevolkingsomvang zodanig daalt dat het in toenemende mate gevolgen heeft voor de leefbaarheid van deze regio’s. ‘Het draagvlak voor voorzieningen kalft af en de financiën van de lokale overheden staan onder druk. Bedrijven, burgers en bestuurders raken zich steeds meer bewust van de gevolgen die krimp zal hebben voor de leefbaarheid en van de uitdagingen die daarvan het gevolg zijn.’ In dit rapport wordt geconstateerd dat het niet om de diagnose gaat maar om de remedie: cruciaal is dat met deze nieuwe realiteit de leefbaarheid nu en in de toekomst behouden blijft. Dat vergt dús een goede visie op het gebied om de capaciteit anders en beter aan te wenden. En vooral ook: een eendrachtige samenwerking tussen lokale ondernemers, de politiek en het publiek, aldus het rapport. In dat perspectief moet deze regiovisie ook worden gezien. Hierin wordt geprobeerd een antwoord te formuleren vóórdat de krimp toeslaat. De heersende gedachte voor Noord-Limburg is dat

dankzij de nabijheid van de stedelijke gebieden: Arnhem/Nijmegen en Venlo de krimp misschien nog niet te hard toe zal slaan. Maar, wat rechtovereind blijft staan is dat het gevaar voor krimp op de loer ligt terwijl de ‘ontgroening’- het wegtrekken van jonge en arbeidskrachtige mensen naar elders - ook een reële bedreiging vormt. Met deze visie anticiperen we op de krimp en de ontgroening. Binnen dit proces speelt de zorg in het bijzonder een rol en dat is te beschouwen als een paradox. Aan de ene kant is er door de vergrijzing in de zorgsector sprake van een (vraag-gestuurde) groei. Aan de andere kant zal door een tekort aan jonge opgeleide arbeidskrachten het in de nabije toekomst ontbreken aan genoeg ‘handen aan het bed’. In Noord-Limburgs speelt nog iets. De economische ontwikkeling heeft hier om allerlei redenen in de afgelopen twintig jaar stil gestaan, of op z’n minst op een laag pitje geprutteld. Maar de wereld om dit deel van Nederland heen heeft niet stil gestaan. Dit geldt behalve in de twee stedelijke regio’s Arnhem/Nijmegen en Venlo ook voor de provincie Brabant. Daardoor heeft de regio zowel een absolute als een relatieve achterstand opgelopen. Doe je niks, terwijl iedereen om je beweegt, dan beland je in een isolement. Daarnaast heeft de herindelingdiscussie de afgelopen jaren welig getierd en de gemoederen flink bezig gehouden - en dit is ook nu nog niet in de slotfase gekomen. Onze strategie voor de visieontwikkeling is geweest om ons bewust niet met dit onderwerp bezig te houden. Sterker nog, we hebben het ‘h- woord’ taboe verklaard. We hebben ons volledig op de inhoud geconcentreerd, vanuit de overtuiging dat wat de uitkomst van deze hele discussie ook mag zijn, men daarna toch in welke bestuursvorm dan ook met elkaar aan de slag zal moeten. En last but not least zijn we sinds 2008 geconfronteerd met een financiële crisis, een ernstige economische stagnatie en een verstoring van 7

de woningmarkt. Het gevolg is dat er aan de publieke zijde zware bezuinigingen zijn doorgevoerd. Daarom is ons motto: wie niet sterk is, noch middelen heeft moet slim zijn en consequent handelen.

Tel Uw zegeningen Ondertussen heeft de regio de laatste tijd niet stil gezeten. Er is op eigen kracht een visie opgesteld en die is verder uitgewerkt. Ook zijn er strategische keuzes gemaakt en heeft het democratische proces zijn beloop gehad. Daarmee heeft de regio vriend en vijand verrast. Het initiatief is maatschappelijk omarmd en de ondernemers hebben stevig meegedaan. Dit laat zien dat er een solide bodem aanwezig is om door te kunnen pakken. Als gevolg van de herindeling discussie vinden er (uitgestelde) verkiezingen plaats, maar de regiovisie - en de keuzes die gemaakt zijn - staat daarbij niet ter discussie. Sterker nog, de keuzes zijn omarmd. Natuurlijk is de herindeling wel onderwerp van, dikwijls emotioneel geladen, gesprekken. Speciaal in Mook-Middelaar is dat het geval, want men heeft het gevoelen veel dichter bij Arnhem/Nijmegen te leven. Een groot deel van de bevolking is daarop georiënteerd - van scholing, werk, voorzieningen tot uitgaan. Men ervaart, en verwoordt dat ook zo in de gemeenteraad en in de verschillende politieke partijen, Limburg en zeker Maastricht als heel ver weg. Maar ook: als niet-betrokken. In deze visie hebben we benadrukt dat men, afhankelijk van de ligging in het gebied, óf sterk op Arnhem/Nijmegen óf sterk op Venlo georiënteerd kan zijn. Dit kan zelfs per huishouden verschillen. Vandaar dat we het gebied nadrukkelijk benoemen als een regio die geklemd ligt tussen deze twee stedelijke gebieden. Consequent hieraan verbonden moet het programma in de regio complementair zijn aan wat men in deze twee stedelijke regio’s ontwikkelt. Met andere woorden: we accepteren en stimuleren deze vanzelfsprekende dagelijkse werkelijkheid en proberen via afspraken over het gemeenschappelijk handelen goed samen te werken met de twee belangrijke stedelijke gebieden. We zijn er van overtuigd dat concurreren géén optie is. Daar kan geen misver8

stand over bestaan. Samenwerken is op termijn voor iedereen beter. Waar komen de middelen vandaan voor een broodnodige ontwikkeling? We kijken dan ook graag naar de provincie Limburg als een van de bronnen voor financiën. Het is een reëlere optie dan aankloppen bij de provincie Gelderland. De reden dat we hiervan zijn overtuigd blijkt uit het volgende: De Provincie Limburg heeft de visie omarmd en heeft via het regiofonds van de Regio Venlo middelen voor Noord-Limburg ter beschikking gesteld. En er zitten via de Gedeputeerde Staten van Limburg nog meer middelen aan te komen: de provincie heeft in november 2010 de gehele Strategische Regiovisie, inclusief de sleutelprojecten, als Beeld Bepalende Ontwikkeling (BBO) aangemerkt. Dit wil zeggen dat de projecten hoog op de prioriteitenlijst komen voor ondersteuning met bestuurskracht, zowel in de uitvoering als de financiële middelen. Dit zijn allemaal verheugende feiten die dankzij het gezamenlijk handelen van de regiogemeentes in Noord-Limburg, de ondernemers en het maatschappelijk middenveld zijn ontstaan.

Wat is er gedaan in de tweede ronde? Er is voor een brede voortvarende aanpak gekozen. In zogenaamde ‘ateliers’ hebben we samen met colleges, ambtelijke medewerkers, ondernemers, vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en het publiek in hoog tempo en met positieve inzet en optimisme de strategische visie uitgewerkt. Dit is van belang om vóór de verkiezingen van de gemeenteraden en de daaruit voort vloeiende vorming van de nieuwe colleges, een langdurig perspectief op handelen en uitvoeren zeker te stellen. Met het vaststellen van de strategische regiovisie is tevens de regionale agenda bepaald. Daarmee is ook de focus vastgesteld voor succesvol handelen in de toekomst. De zeven programma’s zijn nader uitgewerkt en op hun effecten en consequenties bekeken. De zeven programma’s zijn: wonen, zorg, toerisme en recreatie, landbouw, veiligheid, verbindingen en ruimtelijke kwaliteit. Bovendien is verder doorgewerkt op de twee sleutelprojec-

Speciale aandacht Voor enkele onderdelen wil ik in dit voorwoord speciaal een lans breken. Het programma Verbindingen en Netwerken wordt door sommigen misschien gezien als een beetje overtrokken. Er wordt tegenaan gekeken met de blik van de huidige, benodigde capaciteit die van deze netwerken gebruik zou moeten maken. In de uitwerking van de visie is echter een toekomstbril opgezet. Het voorstel is gebaseerd op volgende de vraag: als we alle voornemens tussen nu en ruim twintig jaar willen realiseren, wat hebben we dan nodig om de ontwikkelingen goed te accommoderen? Met die insteek zijn tegelijk de maatschappelijke problemen van nu meegenomen, zoals de gevolgen van de verplaatsing van jongeren en toeristen (langzaam verkeer) en de problemen van het mengen van merendeels zware verkeerssoorten met ander verkeer. Een ander onderwerp is de natuur op zichzelf, en de natuur in relatie tot de landbouw. In de eerste plaats willen wij er geen misverstand over laten bestaan dat we beide sectoren van groot belang vinden voor het gebied. Het besluit om van de landbouw een apart programmaonderdeel te maken is gelegen in het feit dat deze sector een veelheid aan ondernemers en daarmee aan economie vertegenwoordigt. Bovendien vergroot het de aantrekkelijkheid en ‘aaibaarheid’ van het landschap. Maar tegelijk staat het areaal van de landbouwgrond onder druk vanwege de wens om steeds meer gebied als natuurgrond aan te willen wijzen. Nationale wensen en verlangens, gecombineerd met provinciale ambities en beleid, zorgen ervoor dat er bij elkaar opgeteld gebied oppervlaktes komen die ten koste gaan van het landbouwareaal. Voor de programmakeuze is onze motivatie ‘kwaliteit boven kwantiteit’ geweest. Wij veronderstellen dat Het Nationaal Park Maasduinen kan uitgroeien tot een kwalitatief excellent natuurgebied, waar bewoners en recreanten van mee

Voorworod Riek Bakker

ten, te weten: de ontwikkeling van het Maasdal en de N271, die als een etalage van het gebied moet fungeren. Daarnaast zijn de financiële kaders bepaald en is een voorstel voor de toekomstige organisatiestructuur ontwikkeld. Hoe, is in het rapport te lezen.

kunnen genieten. Als we deze paal met vlag en wimpel boven tafel houden en we ook de verbinding kunnen leggen met de kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden rond Mook-Middelaar en Nijmegen, ontstaat een drager in de regio met bijzonder hoge potentie. Dan zullen ook de Maasduinen in de volle omvang een belangrijke economische drager van de regio zijn. Tegelijkertijd betekent dit dat de landbouw zekerheid van haar areaal kan krijgen en deze sector bovendien ingezet kan worden bij het beheer van de natuurgronden. Bij dit onderwerp bepleiten we meer aandacht voor vakmanschap en innovatie. Innovatie ontstaat doorgaans in nieuwe samenwerking. De nieuwe combinaties van opdrachtgevers en uitvoerende partijen moeten zonder hiërarchie met elkaar aan de slag. De samenleving vraagt om een herwaardering van het in deze sectoren benodigde vakmanschap. Daarin leidt de combinatie van kwaliteit, kennis en kunde opnieuw tot toegevoegde waarde en een aantrekkelijk landschap. Een landschap dat wordt herkend door de burger en de passant.

Testament Na een klein jaar met onze opdrachtgever in al haar geledingen te hebben mogen samenwerken, in sneltreinvaart en met grote inzet van een brede kring van betrokkenen, wil ik graag het volgende meegeven: Het is te doen. Leefde er aanvankelijk veel ongeloof, desoriëntatie en een gebrek aan focus, mede veroorzaakt door de herindeling discussie, dit verdween als sneeuw in de zon zodra het over de inhoud en de toekomst van de regio ging. De aanvankelijke scepsis bij ‘boeren en buitenlui’, en wie je maar sprak over Noord-Limburg, is omgeslagen in geloof, vertrouwen en enthousiasme. De wil om te handelen is overduidelijk breed aanwezig. Het hemd is nader dan de rok. In de praktijk van alle dag komen er plannen, initiatieven en ontwikkelingen langs die op gespannen voet staan met de gekozen en vastgestelde strategische visie. Compromissen sluiten zit nou eenmaal in het politieke bloed, niets menselijks is ons vreemd. Ook ondernemers, burgers en andere 9

initiatiefnemers gaan dikwijls voor hun eigen belang, lobbyen zich suf en proberen hun gelijk te halen. Maar: verzaak niet, houd steeds het regiodoel voor ogen, draag visie uit, wees duidelijk wat wél en wat níet kan - en waarom - en zorg dat het gemeengoed wordt zodat iedereen er naar gaat handelen. Maak altijd kwaliteit. Kwaliteit heeft de toekomst. Duurzaam bouwen en ontwikkelen betekent dat we een woon - en leefomgeving nalaten aan de volgende generaties die alle mogelijkheden hebben om zich te ontplooien en te genieten van een goede leefomgeving, zonder dat ze daarin belemmerd worden door foute onomkeerbare keuzes uit het verleden. Het is aan de gezamenlijke partijen om dit bewustzijn te ontwikkelen en uit te dragen aan alle mensen die zich gaan inzetten voor de regio Noord-Limburg. Dit is immers goed rentmeesterschap. Een lange adem. De vastgestelde strategische visie zal een lange periode van uitvoeren in beslag gaan nemen. Daar moet u zich op instellen. Houd steeds opnieuw de doelen en ambities op de lange termijn voor ogen. Denk maar aan het Nationaal Park de Hoge Veluwe, Midden Delfland of andere sprekende voorbeelden. Zij zijn allemaal tot stand gekomen door een combinatie van respect voor de bestaande kwaliteiten en goede kwalitatieve toevoegingen. Het gebeurt altijd in samenspraak tussen ondernemers en publieke partijen. Het resultaat heeft waardering van de inwoners, de bezoekers en de ondernemers. Men is trots op wat er tot stand is gebracht. De start is vaak moeilijk, maar de mentaliteit moet samen ontwikkeld worden. Blink uit. Wie heeft gekozen, kan excelleren. Stimuleer dat de regio trouw blijft aan de keuze van haar gewenste identiteit. Dit onderscheid zal leiden tot het gewenste centre of excellence. De excellentie bestaat uit gedeelde waarden, talenten en specialismen, zoals goede historische kernen, vitale kleine kernen, een leefbaar platteland, een rijk en veelsoortig netwerk van verbindingen, goed (onderscheidend) wonen, een betekenisvol Nationaal 10

Park Maasduinen, een sterke agrarische sector op brede leest geschoeid en tevens de onderhoudspartner van het Maasdal en een bloeiende toeristisch, recreatieve sector. Wie visie heeft, heeft macht. De tijd van het blauwdruk denken is definitief voorbij. Met de visie heeft de regio een flexibele ontwikkelingsstrategie en een helder raamwerk om te handelen. Maak de verschillen tussen de steden Arnhem/Nijmegen-Venlo en het regiogebied groter, in plaats van kleiner. Stuur op kansen en mogelijkheden voor het hele gebied. Vul de complementariteit in en ga geen concurrentie aan. Zorg dat de regio Noord-Limburg er toe doet voor de stedelijke regio’s. Dat dwingt respect af, en daarmee op termijn ook (nieuwe) middelen. Publiek+Privaat Zorg dat de strategische visie niet alleen een publieke zaak is. Betrek altijd ondernemers en maatschappelijke organisaties bij de uitvoering, invulling en realisatie van de visie en de daar uit te formuleren sleutelprojecten. Innoveer de samenwerking. Herijk het bestaande beeld en het verwachtingspatroon tussen de partijen. Vernieuw en wees creatief met wie wat kan doen. Stimuleer echte samenwerking door niet achter elkaar aan te werken, maar samen op te trekken. Dwing partijen om over hun eigen grenzen te kijken, zonder daarbij de positie van de ander over het hoofd te zien. Partijen moeten weer begrip en respect krijgen voor elkaars rol, elkaar weer echt ‘verstaan’. Dan kan een vruchtbare samenwerking leiden tot synergie en creativiteit, hard nodig voor de opgave in Noord-Limburg. Laat geen gat vallen. Benoem, vooruitlopend op de definitieve keuze van de toekomstige uitvoeringsorganisatie, een Kwartiermaker. Geef deze kwartiermaker de nodige ondersteuning, draag er zorg voor dat er geen stagnatie in het proces optreedt. Start met de uitvoering van sleutelprojecten. Ze liggen klaar en de eerste middelen liggen op de plank. Met plezier en liefde voor - en met U allen te mogen werken, Riek Bakker, november 2010.

1. Regionale agenda

1. Regionale agenda

11

Preambule De Regionale Agenda is de uitwerking van de Strategische Regiovisie van begin 2010. Met deze agenda willen wij samenwerkingsallianties met andere overheden, ondernemers en maatschappelijke partijen aangaan en continuïteit in de samenwerking bereiken. De samenwerkingsallianties zijn gericht op de uitvoering en het realiseren van een excellente, onderscheidende regio die de stedelijke regio’s als economische motor en als centra voor hoogwaardige voorzieningen ondersteunt. De belangrijkste opgave voor onze regio ligt in een verbetering van de sociaal-economische structuur. Dat is nodig om de leefbaarheid van onze regio ook op de lange termijn te kunnen waarborgen. Dat doen wij door in te zetten op: - De economische sectoren die passen bij ons profiel: kleinschaligheid, respect voor het landschap, duurzaamheid en gastvrijheid. De sectoren waarin onze regio onderscheidend kan zijn, zijn wonen, zorg, toerisme & recreatie en landbouw. - Een faciliterende ruimtelijke structuur, dat wil zeggen, een structuur die verbindingen legt en de kwaliteit van de regio verhoogt. - Doelgericht samenwerken, met elkaar, met de provincie én met de ondernemers en de maatschappelijke organisaties in ons gebied. - Gebiedsontwikkeling door sleutelprojecten te definiëren en een uitvoering die integraal en gebiedsgericht is en een samenwerking vereist tussen verschillende partners. Met de Strategische Regiovisie hebben wij een instrument in handen om het uitvoerend vermogen van zowel de publieke als private partijen te versterken. - De provincie Limburg heeft aangegeven dat de regiovisie bij de verdere ontwikkeling op haar steun kan rekenen en heeft inmiddels de status van Beeldbepalende Ontwikkeling toe gekend, - De gemeenten Bergen, Gennep, Mook en Middelaar hebben de Strategische Regiovisie als richtsnoer voor hun beleid gedefinieerd en daarmee ondersteund en trekken nu gezamenlijk de verdere uitwerking. - Ondernemers en maatschappelijke organisaties voelen zich aangesproken door de regiovisie en de eerste initiatieven worden zichtbaar (landbouw, wonen, zorg). 12

Met deze Regionale Agenda leggen wij vast dat de uitwerking en realisering van de sleutelprojecten van het grootste belang voor onze regio is en dat wij daarvoor gezamenlijk mensen, middelen en mandaat ter beschikking stellen.

Samen aan de slag Gemeenten, ondernemers en maatschappelijke organisaties onderschrijven de inhoudelijke agenda. De betrokken partijen zijn het over het volgende eens: Nieuwe coalities en netwerken: - Voor de ontwikkeling van de regio is het van belang dat ondernemers en de maatschappelijke organisaties nieuwe verbindingen met elkaar aangaan en zij samen de programma’s uit de Strategische Regiovisie verkennen, gericht op het ontwikkelen van innovatieve initiatieven en concrete projecten. - Er wordt gestart met de uitwerking van het initiatief recreatie en zorg en wanneer er meer duidelijkheid komt over het initiatief AIM (Ambitie Initiatief Maasduinen) 2020 zal worden bezien of een verdere uitwerking binnen een sleutelproject gewenst is. Wonen: - Om excellent wonen aantrekkelijk te maken moet de basis op orde worden gebracht en moet worden geïnvesteerd in het verhogen van de ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte in de kernen. - Voor de reguliere woningbouw zal het uitgangspunt zijn dat wij willen excelleren en met ons aanbod aan willen sluiten bij het kernprofiel van kleinschaligheid, respect voor het landschap, duurzaamheid en gastvrijheid. - Er moet snel helderheid komen over het woningbouwprogramma. Ondernemers en maatschappelijke organisaties nemen het initiatief om vanuit de markt met voorstellen te komen. Zorg: - We zullen uitdragen dat onze regio een gastvrije regio is en zullen initiatieven ondersteunen voor het bieden van onderdak voor bijzondere zorggroepen. - Combinaties van zorg en recreatie/toerisme die bij onze regio passen worden gestimuleerd en daarvoor wordt gezamenlijk een nieuw sleutelproject ontwikkeld.

Landbouw: - Initiatieven tot de vermaatschappelijking/verbreding van de agrarische sector zullen worden ondersteund omdat daarmee de lokale economie wordt gestimuleerd en bovendien ingespeeld kan worden op vragen uit de zorg en de recreatie. - De regionale voedselproductie wordt gestimuleerd. Ondernemers, (zorg)instellingen en gemeenten zetten zich hiervoor in. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij de Stadsregio Arnhem-Nijmegen, waar het initiatief Oregional zich ontwikkelt, en bij de Regio Venlo: de Regio van de smaak.

Vergroten ontwikkelkracht met vier sleutelprojecten Nu de provincie Limburg de Strategische Regiovisie heeft aangemerkt als Beeldbepalende Ontwikkeling willen de gemeenten met de provincie de gezamenlijke inzet afspreken: Sleutelproject N271 als etalage - Tachtig procent van de plannen uit het Sleutelproject N271 als etalage moet in 2014 uitvoeringsgereed zijn. Dit wil zeggen dat de besluitvorming afgerond is en er op subsidieaanvragen is beslist.

1. Regionale agenda Inleiding

Recreatie en toerisme: - De programma’s van de strategische regiovisie zullen zoveel mogelijk worden verbonden met ontwikkelingen in het Nationaalpark De Maasduinen, de Mookerheide, St.Jansberg en het Niersdal. - Het Nationaalpark De Maasduinen wordt verder versterkt door de toeristische/recreatieve aspecten tot een permanent aandachtspunt van de ontwikkeling- en beheer strategie van het Nationaalpark De Maasduinen te maken. Dit kan door de recreatiesector een organisatorisch onderdeel te laten zijn van het bestuur van het Nationaalpark, zoals dat bij veel nationale parken het geval is. - De Stichting Promotie Noord-Limburg zal als belangrijke motor voor de toeristische branding van onze regio worden uitgenodigd om een beeldverhaal van de regio Maasduinen te ontwikkelen.

- Het uitgangspunt van de ontwikkeling van dit sleutelproject is het ruimtelijk concept van de ‘bedelarmband’ waaraan ‘bedels’ hangen die het verhaal van de streek vertellen: natuur, recreatie, en bebouwd gebied. Hierbij wordt uit gegaan van: - Herstel van het karakteristieke laanprofiel en voltooien van de fietsroute van noord naar zuid. Verlaging van de snelheid van 100 naar 80 km/ p.u. en bij de kernen naar 50 km/p.u., waarbij de oversteekbaarheid veiliger wordt gemaakt. - Pleisterplaatsen. De kruisingen met de oost-west verbindingen zijn de dragers van het toeristischrecreatieve netwerk en zullen als zodanig worden ingericht. - Hoofdkernen aan de N271. De ruimtelijke kwaliteit van de kernen aan de N271 moet hoger, met prioriteit voor de hoofdkernen. Vanaf de N271 moet de kwaliteit zichtbaar zijn: Mook aan de Maas, Gennep vitale vesting, NieuwBergen modern centrumdorp. - De landschappelijke etalage, waarbij vanaf de N271 de Maas, het Maasdal, de Mookerhei/ St. Jansberg, Niersdal, Maasduinen en het Leukermeer zichtbaar worden gemaakt en de bedrijventerreinen opnieuw ruimtelijk worden ingepast. Sleutelproject Ontwikkeling Maasdal - Er is sprake van gebiedsontwikkeling en dat betekent dat het Maasdal als één samenhangend gebied wordt gezien - van Venlo tot Mook/Cuijk - , waarin een optimum moet worden gevonden tussen de deelbelangen. - De ontwikkeling van het Maasdal is beeldbepalend voor Noord-Limburg. Dat vraagt om een forse inzet, hoge kwaliteit en een toeristisch recreatief bijzonder resultaat. Dit betekent dat alle belangen van meet af aan volwaardig in de planvorming worden betrokken. - Het veiligheidsprobleem van de 21e eeuw, waarbij rekening wordt gehouden met een fors hogere afvoeren, wordt beschouwd als een bijzonder belang bij de ontwikkeling van het Maasdal. Dit belang kan een plaats krijgen, daar waar ingrepen kunnen samengaan met andere gewenste ontwikkelingen. - Er moet sprake zijn van meervoudig grondgebruik: veiligheid, landbouw, natuur en recreatie (en soms het aspect wonen wanneer een 13

bijzonder woonmilieu kan worden gemaakt dat past binnen bestaande kaders of binnen de experimentenwet). Juist combinaties maakt het Maasdal aantrekkelijk. Op korte termijn wordt gestart met: - Een herijking van planologisch beleid rond EHS en POG. Investeer in EHS door natuurcompensatie in deze gebieden plaats te laten vinden. Optimalisering van het Nationaalpark De Maasduinen heeft prioriteit. - Het maken van afspraken tussen provincie, natuurorganisaties en de landbouw, gericht op langjarige zekerheid voor de beherende landbouw. - Het herijken van de lopende plannen: Maaspark Well en Heukelomse beekdal. Deze plannen moeten een bijdrage leveren aan waterveiligheid, natuur, recreatie en landbouw. Niet door de functies naar andere delen te verschuiven maar door deze een plaats binnen het kernplan te geven. Er wordt onderzoek gedaan naar welke onderdelen als no-regret door kunnen gaan en welke onderdelen heroverwogen moeten worden.

de Euregio, de provincie en bij het ministerie EL&I. Gemeenten maken zelf nadere afspraken met delfstoffenwinners in de regio. De trekker van dit sleutelproject wordt door de gemeenten gezamenlijk ter beschikking gesteld. Gemeenten, ondernemers en maatschappelijke organisaties in de recreatie en de zorg spreken af dat zij het Sleutelproject Toerisme en zorg zullen opzetten: Sleutelproject Toerisme en zorg Binnen het Sleutelproject Toerisme en zorg worden de combinatiemogelijkheden van zorg en toerisme nader onderzocht. Als eerste wordt verkend waar potentiële initiatieven liggen en welke combinaties mogelijk zijn. Door een sociale kaart van zorginitiatieven te ontwikkelen wordt bezien waar mogelijkheden voor bijzondere zorgarrangementen liggen. De trekker van dit sleutelproject wordt door de recreatie - en zorgondernemers ter beschikking gesteld.

Borgen visie Gemeenten, ondernemers en maatschappelijke

De Sleutelprojecten N271 als etalage en de Ontwikkeling van het Maasdal worden door provincie en gemeenten gezamenlijk getrokken. Gemeenten spreken met elkaar af: Sleutelproject Verbindingen Het programma verbindingen is de basis voor ontwikkeling van onze regio. Dit programma merken wij daarom aan als sleutelproject. De inzet van dit sleutelproject is in belangrijke mate gericht op het versterken van het langzaam verkeer netwerk, van oost-naar west en van noord naar zuid, en op het maken van een verbinding met Brabant en Duitsland Het Sleutelproject Verbindingen vraagt om permanente aandacht en aansturing. De drie gemeenten zullen de krachten bundelen om te bereiken dat de diversiteit aan maatregelen tot realisatie komt en de noodzakelijke contacten gelegd worden om toegang te krijgen tot de agenda’s van andere overheden (RWS, Brabant, Cuijk, Venray, Kleeve, Euregio, Provincie Limburg, Regio Venlo). Gemeenten spreken af dat zij de routing van het zand-en grindverkeer in onze regio agenderen in 14

organisaties zetten zich in voor: - Een gezamenlijk regionaal lange termijn beleid rond bedrijventerreinen. - Het versterken van de ruimtelijke kwaliteit in de bestaande plannen en in ontwikkeling zijnde plannen. - Het afstemmen van de woningbouwopgave op de huidige en toekomstige behoefte en op de opgave om de centra van de drie hoofdkernen Mook, Gennep en Nieuw-Bergen te versterken. Bouwen in kleine kernen zal gericht zijn op de lokale behoefte, niet op groei. - Het gerichter sturen op Duurzaamheid ondermeer op energie, groen, ondernemen, inkoop, Cittaslow en regionale voedselproductie. - Het gezamenlijk verkennen op welke projecten rond duurzaamheid de regio zich kan profileren. - Het permanent afstemmen van ons beleid op de in de Strategische Regiovisie geschetste ontwikkelingen. Gemeenten zullen daartoe ‘keuren en kiezen’ als een permanente activiteit in hun organisaties onderbrengen.

2. Inleiding

2. Inleiding

15

Maasdal

Maasduinen

Stip op de horizon Met de Strategische Regiovisie en de Regionale Agenda willen wij de regio beter tot haar recht laten komen en een bestendig perspectief voor het geheel garanderen. Wij formuleren onze wensen en ambities in zeven programma’s, en met een aantal sleutelprojecten geven wij aan welke ontwikkelingen met voorrang ter hand genomen moet worden. Hiermee willen we de kwaliteitsslag bereiken die nodig is om de leefbaarheid te vergroten en de achterstand op het omliggende gebied te verkleinen. Als je niet kiest, stagneert de regio. Dat betekent dat het roer nú om moet. Dat doen wij onder het motto ‘keuren, kiezen en onderscheiden.’ We willen de krachten bundelen om uit het isolement te komen en de krimp te lijf te gaan. Afwachten is geen optie. Wij geven proactief sturing aan onze toekomst. Wij willen ons sterk maken op terreinen waarin wij onderscheidend en complementair zijn aan de stedelijke regio’s Venlo en Arnhem-Nijmegen. Vanuit deze ontwikkelingsstrategie wordt ingezet op wonen, zorg, recreatie & toerisme en landbouw. Daarmee kan een bij het gebied passende economie worden versterkt. Niet onderbelicht mag blijven dat de infrastructuur - de verbindingen met de omliggende gebieden - op orde moet komen, de ruimtelijke kwaliteit een impuls moet krijgen en de waterveiligheid ook in de toekomst een volwaardige plaats moet krijgen. De inzet is om van de regio een ‘center of excellence’ te maken, met als steekwoorden: puur, duurzaam, gastvrij en met respect voor de natuur en het landschap. Een regio die door de ondernemers, maatschappelijke organisaties en de overheden wordt gedragen en ondersteund.

Doel regionale agenda Met de stip op de horizon voor ogen hebben wij de programma’s en de sleutelprojecten inhoudelijk uitgediept en de agenda voor het vervolg bepaald. Daarmee willen wij continuïteit in de samenwerking bereiken en samen met andere overheden, ondernemers en maatschappelijke partijen samenwerkingsallianties aangaan. Dit is gericht op de uitvoering en het realiseren van een excellente, onderscheidende regio die de stedelijke regio’s als economische motor en als centra voor hoogwaardige voorzieningen ondersteunt. 16

ontginningslandschap

Met de Regionale Agenda willen wij ook de getoonde betrokkenheid van ondernemers en maatschappelijke organisaties versterken.

Brede voortvarende aanpak Na het vaststellen van de Strategische Regiovisie door de Stuurgroep in februari 2010 en de daaropvolgende besluitvorming in de drie gemeenteraden, zijn de gemeenten Bergen, Gennep, Mook en Middelaar onder leiding van Riek Bakker aan de slag gegaan met het uitwerken van de Strategische Regiovisie. Gekozen is voor een hoog tempo om het focus vast te houden en om ervoor te zorgen dat vóór de verkiezingen van de gemeenteraden in november 2010, over een afgerond product kon worden beschikt als basis voor de nieuwe Colleges en gemeenteraden. De uitwerking van de Strategische Regiovisie heeft in de periode april t/m november 2010 plaats gevonden. In deze periode is de omgeving geconsulteerd. De zeven programma’s zijn verder uitgediept, het Sleutelproject N271 als etalage is geconcretiseerd, de opgave voor het Sleutelproject Ontwikkeling Maasdal is verkend. Ook is de toekomstige organisatie structuur ontwikkeld en zijn de financiële kaders nader in beeld gebracht. De werkzaamheden zijn verricht samen met gemeentelijke deskundigen, provinciale deskundigen, maatschappelijke organisaties en ondernemers. Ook andere overheden als Rijkswaterstaat, het Waterschap Peel en Maasvallei, gemeente Venlo en gemeente Venray zijn bij onderdelen betrokken geweest. Gewerkt werd in interactieve bijeenkomsten - de ateliers - waarin de deskundigheid van de aanwezigen is gebruikt om conclusies en vervolgstappen te formuleren. De begeleiding van de activiteiten en het bestuurlijke proces vond plaats in een intergemeentelijke projectgroep waarin ook de provincie zitting had. De Klankbordgroep van ondernemers en maatschappelijk organisaties vervulde als adviseur een belangrijke rol. De Gemeenteraden zijn in gemeenschappelijke bijeenkomsten tweemaal bijeen geweest om op de hoogte te blijven van het proces en om te discussiëren over het toekomstige organisatiemodel. Voor de bevolking is een aparte bijeenkomst georganiseerd waarin procesinformatie is verstrekt en

2. Inleiding

in kleine groepen is gediscussieerd over de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. Deze discussie is gestart met een interactieve website waarop men foto’s kon plaatsen en meningen kon ventileren. Voor het realiseren van de doelen van de Strategische Regiovisie is de inzet van ondernemers en maatschappelijke organisaties noodzakelijk. Daarom is veel aandacht uitgegaan naar het private veld. Het brede draagvlak maakt de Strategische Regiovisie tot een echte regionale ambitie, waarbinnen het private veld een duidelijke rol voor zichzelf ziet weggelegd. Het ging snel, soms heel snel. Er bestaat grote waardering voor de flexibiliteit van de drie gemeenten en de deelnemende organisaties. De snelheid, die soms wel eens ten koste ging van de doorvertaling in de gemeentelijke organisaties en de onderlinge afstemming, heeft er voor gezorgd dat de discussie tot de hoofdlijnen beperkt kon worden en de stip op de horizon duidelijk zichtbaar is gebleven.

Leeswijzer Het voorwoord als vertrekpunt spreekt voor zich. De hoofdstukken 2 t/m 5 doen verslag van de inhoudelijke uitwerking van de Strategische Regiovisie. Ieder hoofdstuk vermeldt de besluiten die de gemeenten moeten nemen. De hoofdstukken 6 en 7 zijn de faciliterende hoofdstukken. Zij geven aan welke financiële opgave er voor onze regio bestaat en over welke organisatievorm we in de uitvoeringsfase zullen beschikken. Hoofdstuk 1 bevat de Regionale Agenda. Daarop staan de afspraken en de uitgangspunten om de regionale samenwerking tussen gemeenten, provincie, ondernemers en maatschappelijke organisaties voor lange tijd vorm te kunnen geven. U kunt dit hoofdstuk ook zien als een algemene samenvatting van de hoofdstukken 2 t/m 5.

17

3. Keuren en Kiezen

ONTWIKKELINGSMODEL • Onderscheidend profiel • Complementair aan stedelijke Regio’s Nijmegen en Venlo • Center of excellence

MISSIE Samen sterk PROFIEL Excellent, puur, kleinschalig, groen, duurzaam.

Vier hoofd programma’s: 1. Wonen (exclusief, karakteristiek/gebiedseigen) 2. Recreatie&Toerisme (kleinschalig, exclusief, wellness, bourgondisch, gastvrij) 3. Landbouw (kleinschalig, duurzaam, diversiteit, gebiedseigen) 4. Zorg (gastvrijheid, diversiteit, kleinschaligheid, gebiedseigen)

Drie voorwaarden scheppende programma’s: 1. Verbindingen en netwerken (ondersteuning economie en sociaal- maatschappelijke samenhang) 2. Ruimtelijke kwaliteit (bebouwde omgeving en natuur/buitengebied) 3. Veiligheid (tegen overstromingen)

18

3. Keuren en kiezen

Ambities Om de visie door te laten werken in de dagelijkse werkzaamheden van de drie ambtelijke organisaties is een proces van ‘keuren en kiezen’ gestart. In dit proces worden de bestaande en in ontwikkeling zijnde gemeentelijke en provinciale plannen en projecten getoetst op hun bijdrage aan de programma’s wonen, zorg, toerisme en recreatie, landbouw, veiligheid, netwerken en verbindingen, en ruimtelijke kwaliteit. Bovendien vindt er een toets plaats aan het ontwikkelingsmodel: is er sprake van complementariteit ten opzichte van de stedelijke regio’s en aan het profiel van de regio: kleinschaligheid, duurzaamheid, groen en gastvrij? De toets moet aangeven of - en op welke onderdelen - projecten, plannen en programma’s kunnen bijdragen aan het realiseren van de in de visie opgenomen programmadoelen. Met deze toets wordt duidelijk waar veranderingen gewenst zijn en welke van de huidige plannen en projecten de grootste bijdrage leveren. Naast de inhoud zijn bij de toets ook de status van het project/plan en de financiële aspecten, zoals de mate waarin al geïnvesteerd is in het project, en of andere partijen al financiële toezeggingen hebben gedaan, betrokken. De drie gemeenten hebben zelf de plannen en projecten aangedragen en getoetst. In atelierverband zijn vooral de plannen die ‘spannen’ bekeken en op nadere acties besproken.

Dilemma’s Plannen die spannen Veel van de bestaande plannen leveren onmiskenbaar een bijdrage aan het behalen van de doelen. Maar er zijn ook plannen die op gespannen voet staan met de Strategische Regiovisie. Het gaat dan vooral om plannen die niet bij het profiel en het ontwikkelingsmodel aansluiten, zoals een aantal economische plannen, de omvang van de woningbouwplannen en de plannen rond natuurontwikkeling. Economische plannen: Het gaat hier om plannen die al zijn vastgesteld of in een vergevorderd stadium van ontwikkeling zijn. Economische plannen rond bedrijventerreinen en de grootschalige agrarische functies zijn plannen met een effect op het landschap en met een verkeer aantrekkende werking. Ze passen niet in het profiel van de regio. De Strategische Regiovisie gaat uit van complementariteit ten opzichte van de stedelijke regio’s Arnhem-Nijmegen en Venlo. Is de bedrijvigheid niet onderscheidend ten opzichte van de bedrijvigheid in deze regio’s en niet lokaal van karakter dan zal zo mogelijk naar elders uitgeweken moeten worden. Alleen áls het kan, want er bestaan vaak al juridische en financiële verplichtingen die deze overstap onmogelijk maken.

19

In dat geval moet bekeken worden op welke manier de plannen zodanig kunnen worden aangepast dat de negatieve effecten op de programma’s uit de visie zoveel mogelijk worden gereduceerd. Zeker voor de ruimtelijke kwaliteit en de inpassing zullen dan aanvullende randvoorwaarden moeten worden gesteld. Bij bedrijventerreinen in de regio is de vraag aan de orde hoe de programmering moet worden opgepakt. Op schaal van de Regio Maasduinen zal sprake moeten zijn van een lange termijn beleid waarin de terreinen niet solitair maar in samenhang bekeken moeten worden. Dat brengt mogelijkheden tot verplaatsing binnen - en over de gemeentelijke grenzen in beeld, waarmee gebieden op termijn van ‘kleur’ kunnen gaan verschieten en kunnen bijdragen aan de doelen van de Strategische Regiovisie. Ook op schaal van de Noordelijke Maasvallei is het belangrijk dat er afstemming plaatsvindt tussen de diverse bedrijventerreinen en de daaraan verbonden acquisitie ( gemeente Cuijk, Boxmeer en Gennep werken hiertoe samen) Woningbouw plannen: De woningmarkt is regionaal en de woningbouwactiviteiten, inclusief die van de herstructurering, zullen daarom regionaal opgepakt worden. Er kan niet meer worden volstaan met statistische kengetallen en gegevens die vervolgens op woon- en leefgebieden worden toegepast. Bezien moet worden op welke wijze de binnenstedelijke verdichting en herstructurering kan plaats vinden, en voor welke doelgroepen en in welke vorm. Door de koppeling wonen-leefbaarheid zal ook duidelijkheid verkregen moeten worden hoe op termijn de voorzieningen zich gaan ontwikkelen. Bovendien moet inhoud worden gegeven aan het 20

uitgangspunt dat het accent bij de keuze van woningbouwlocaties moet liggen op de centra van de drie hoofdkernen Mook, Gennep en NieuwBergen. Spanning wordt gevoeld in relatie tot de dorpsontwikkelingsplannen die veelal nog van een groeimodel uitgaan, terwijl consolidatie in een regio die moet anticiperen op krimp al een moeilijk opgave zal zijn. Natuurontwikkelingsplannen: Veel natuurontwikkelingsprojecten worden door de provincie getrokken. De gemeenten zijn in de, inmiddels opgeheven, gebiedscommissies bij de voorbereiding betrokken geweest. De ontworpen natuurontwikkelingsprojecten dragen nog onvoldoende bij aan de doelen rond de landbouw, toerisme en recreatie, en mogelijk ook nog te weinig aan de veiligheid. De indruk is dat de bijdrage aan die doelen sterker kan. Duurzaamheid: Duurzaamheid wordt in de Strategische Regiovisie als kernkwaliteit aangeduid en niet als een afzonderlijk programma. Duurzaamheid is voor het profiel van de regio en voor de economische motoren toerisme, zorg en landbouw van groot belang. Bij het kiezen en keuren zijn geen gemeentelijke plannen aan de orde gekomen, waarin opvallende ambities met betrekking tot duurzaamheid worden geformuleerd. Voor een onderscheidende excellente regio moeten de gemeentelijke ambities omhoog.

Plannen die er toe doen Er zijn gelukkig veel plannen die er toe doen en een bijdrage leveren aan de doelen. In het bijzonder noemen wij:

3. Keuren en kiezen

Centrumplan Mook vanwege haar bijdrage aan het versterken van de hoofdkern Mook en het aanzicht/etalage van de N271. Landschapsontwikkelingsplan Gennep-Mook vanwege de recreatieve bijdrage en de ruimtelijke kwaliteit. Maaspark Well vanwege de bijdrage aan recreatie en toerisme en de waterveiligheid. Mosaïque, het centrumplan Nieuw-Bergen vanwege haar bijdrage aan het versterken van de kern Nieuw-Bergen en het versterken van het aanzicht/ etalage aan de N271. Gennep Vitale vesting, vanwege het brede programmatische karakter (wonen/zorg/voorzieningen in hoofdkern, T&R, ruimtelijke kwaliteit) Verder kunnen worden genoemd de projecten de Heikant, Bleijenbeek, Genneperhuis, Mookerplas/ grote Siep, Lierdal en de Bisselt.

Maatregelen en besluiten Economische plannen: Ten behoeve van de programmering zullen we gezamenlijk een regionaal lange termijn beleid rond bedrijventerreinen ontwikkelen. Bij lopende economische projecten die onomkeerbaar zijn vanwege status, investeringen of afspraken kader, betrekken wij de ruimtelijke kwaliteit en de inpassingskwaliteit als belangrijke waarden en zullen wij bezien op welke wijze het mogelijk is om een bijdrage te leveren aan toerisme en recreatie.

Woningbouw plannen: In de eerste helft van 2011 wordt de regionale woonvisie vastgesteld waarin wonen en leefbaarheid centraal staan. Wij spreken met elkaar af dat het bouwen in kleine kernen, gericht op de lokale behoefte, mogelijk blijft. Het uitgangspunt daarbij is het opvullen van binnen de kern aanwezige ruimte, terwijl het maken van nieuwe uitleggebieden niet meer aan de orde is. Gemeenten zullen in 2011 de woningbouwopgave afstemmen op de huidige en toekomstige behoefte en op de opgave om de centra van de drie hoofdkernen Mook, Gennep en Nieuw-Bergen te versterken. Natuurontwikkelingsplannen: Bij natuurontwikkelingsplannen onderzoeken wij samen met de bestuurlijke partners welke onderdelen als no-regret kunnen doorgaan en welke onderdelen nu al heroverwogen moeten worden. Daarbij wordt vooral gekeken naar de bijdrage aan veiligheid en toerisme& recreatie. Zie verder Sleutelproject Ontwikkeling Maasdal. Duurzaamheid: Op gemeentelijk niveau zullen wij meer sturen op duurzaamheid (energie, groen, ondernemen, inkoop, Cittaslow etc.). Gezamenlijk zullen wij verkennen op welke projecten rond duurzaamheid de regio zich kan profileren. Keuren en kiezen als permanente activiteit: Wij stemmen ons beleid af op de in de Strategische Regiovisie geschetste ontwikkelingen en zullen daartoe keuren en kiezen als permanente activiteit in onze organisaties onderbrengen. 21

4. Programma’s

22

4. Programma’s

Wonen Ambities Basis op orde en excellent wonen Het programma wonen richt zich op het op orde brengen van de basis (reguliere woningbouw) waarbij het aanbod aansluit aan de behoefte, kwaliteit voor kwantiteit gaat en ingezet wordt op excellent wonen. Binnen de wooneconomie is nog plaats voor een excellent, onderscheidend woonmilieu met ruimte voor verschillende wooncategorieën. Het betreft een milieu dat de stedelijke centra Arnhem/Nijmegen en Venlo niet kunnen bieden. Het gaat hier niet om grote aantallen. De kleinschaligheid en het respect voor het landschap maken dit woonmilieu tot een aantrekkelijk en exclusief geheel. Vóór alles moet dit woonmilieu duurzaam en zelfvoorzienend in de energiebehoefte zijn en bijdragen aan het versterken van de ruimtelijke kwaliteit. In de afgelopen periode hadden wij de ambitie om meer zicht te krijgen op de woonbehoefte, op de potentiële initiatiefnemers voor excellent wonen en op de mogelijkheden naar de betekenis van een ver-

taakstelling. Zeker voor het noordelijke deel van de regio zullen de kansen daarvoor nadrukkelijk verkend worden. Door de recessie is de bouwontwikkeling vertraagd. Ontwikkelaars moeten opnieuw positie kiezen en de gemeenten zullen moeten aangeven welke ontwikkelingen prioriteit hebben. Door de overvloed aan plannen hebben markt en overheid elkaar ongewild in de houdgreep. Nu nog proberen marktpartijen door een plan te optimaliseren en aan te laten sluiten bij het kernprofiel uit de Strategische Regiovisie als eerste het groene licht van gemeenten te krijgen. Gemeenten willen echter vanuit het algemeen belang een juiste afweging maken. Er is behoefte aan inzicht in de (toekomstige) behoefte aan woonruimte en aan inzicht in de mogelijkheden die de markt ziet aan binnenstedelijk bouwen met oog voor het kernprofiel. Overleg met de markt heeft duidelijk gemaakt dat zij die patstelling graag willen doorbreken: door als markt gezamenlijk het initiatief te nemen om tot uitvoeringsplan te komen met oog voor de toekomst en vooral ook met oog

ruimd bouwregime in kleine kernen.

voor de kernwaarden van de regio.

Dilemma’s

Maatregelen en besluiten

Geconstateerd wordt dat zolang de basis niet op orde is en de economische crises voortduurt er weinig vraag zal komen naar excellente woonmilieus. Hetzelfde geldt voor de aanbodzijde. Daarom kan nog geen zicht geboden worden op geschikte locaties. De discussie richt zich nu vooral op de reguliere woningbouw. Voor deze sector geeft de Strategische Regiovisie aan dat het aantal woningbouwplannen in de regio te groot is en onvoldoende afgestemd is op de vraag. In onze plannen willen we anticiperen op de toekomstige krimp en de veranderende bevolkingssamenstelling. Waar mogelijk willen wij een bijdrage leveren aan de (stads)regionale woningbouw

Wij juichen het initiatief van de markt toe om afspraken te maken over bouwontwikkelingen die aansluiten bij de (toekomstige) vraag. Waar nodig, willen wij kennis en kunde inbrengen. Om excellent wonen aantrekkelijk te maken zullen wij samen met private partijen de basis op orde brengen en investeren in het verhogen van de ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte in de kernen. Ook voor de reguliere woningbouw is het uitgangspunt dat wij willen excelleren en met ons aanbod willen aansluiten bij het kernprofiel: kleinschalig, respect voor het landschap, duurzaamheid en gastvrijheid. 23

Zorg Ambities Binnen de regio is plaats voor een excellent en onderscheidend zorgaanbod. Als ‘gastvrije regio’ wordt nu al in Gennep onderdak geboden aan specialistische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Uitbreiding van een zorgaanbod naar andere groepen sluit aan bij de zich momenteel verder ontwikkelende ‘Health Campus Noordelijke Maasvallei’. Als gastvrije regio willen wij nadrukkelijk kiezen voor het bieden van onderdak aan bijzondere zorgbehoevende groepen. Bovendien is het van belang dat er ruimte komt voor ondernemen met zorg dat past bij het gebied. Ondernemen met zorg kan zich richten op: zorg en wellness, zorg en recreatie, zorg en landbouw, zorg en revalidatie of op zorg en wonen. Van kleinschalige zorg (zorgboerderij), een zorghotel tot meer grootschalige activiteiten als een revalidatiecentrum of een woonzorgcentrum. Zorg kan fungeren als een economische motor voor het gebied, het biedt werkgelegenheid, genereert bestedingen en biedt mogelijkheden om met stageplaatsen bij te dragen aan de scholing in de zorg. Als bijzondere zorginitiatieven in de regio kunnen genoemd worden de Heikant, Op de Logte, Bleijenbeek en Eldershome. In de afgelopen periode hebben wij verkend welke mogelijkheden er zijn voor een zorgcampus, aansluitend bij Health Campus Noordelijke Maasvallei, of er initiatieven bestaan voor een exclusief

24

segment ouderen zorg en welke rol gemeenten bij de bijzondere zorg kunnen spelen.

Dilemma’s Oudere of zieke mensen willen zo lang mogelijk thuis wonen. Als dat gefaciliteerd wordt zal er een groter beroep moeten worden gedaan op de zorg voor elkaar. Zorginstellingen kunnen met die kleinschaligheid nauwelijks uit de voeten. Daarom is een samenwerking met corporaties, welzijnsorganisaties, gemeenten - en eigenlijk ook met de bewoners - en zorgaanbieders noodzakelijk. Dat vereist een andere aanpak. Een excellent en onderscheidend zorgaanbod is nu nog niet zichtbaar. De Health Campus heeft een eigen zorghotel in ontwikkeling, nieuwe initiatieven zijn in onze regio nog niet waargenomen. Een goede basiszorg, de directe lijnen naar de hoogwaardige zorgvoorzieningen in de omgeving, rust en ruimte en hoge natuurlijke waarden vormen de basis voor bijzondere zorgarrangementen.

Maatregelen en besluiten Wij zullen onze regio als een gastvrije regio blijven uitdragen en initiatieven voor bijzondere zorggroepen ondersteunen. Wij streven naar combinaties van zorg en recreatie/toerisme en zullen daarvoor een nieuw sleutelproject ontwikkelen.

4. Programma’s

Toerisme en recreatie Ambities Toerisme en recreatie zijn een belangrijke economische drager van de regio. Deze drager is direct gerelateerd aan het bijzondere landschap dat onder de naam Pluriform Noord-Limburg en onderdeel uitmaakt van de canon van het Nederlandse landschap. Bij Mook komen de stuwwal en de Maas samen, wat een voor Nederland uniek landschap heeft voortgebracht. Daarnaast wordt het gebied gekenmerkt door de vele beekdalen zoals het Niersdal en door de Maasduinen, die eveneens een eigen, onvergelijkbaar type natuurschoon opleveren. Dit trekt altijd al veel toeristen en dagjesrecreanten. Natuur, water, kleinschaligheid en rust zijn bij uitstek kwaliteiten waarmee wij de stedelijke regio’s Arnhem-Nijmegen en Venlo kunnen ondersteunen en toeristen vanuit heel Nederland en grote delen van Duitsland kunnen trekken. Om het toerisme te stimuleren kiezen we niet voor méér van hetzelfde, maar voor het ontwikkelen van een kwaliteitsproduct. Wij kunnen en willen excelleren door bijzondere groepen - zorgtoeristen, ecotoeristen en mensen die rust en ruimte zoeken - aan ons te binden. Ook op het terrein van het watertoerisme zijn mogelijkheden voor een kleinschalige beleving van water, natuur en landschap, bijvoorbeeld op de vele beken in het gebied. In de afgelopen periode hebben wij verkend op welke wijze de recreatie in de regio een kwaliteitsimpuls kan krijgen, welke bijzondere combinaties van zorgtoerisme te ontwikkelen zijn en welke rol de overheden hierin kunnen spelen.

Dilemma’s Geconstateerd is dat de huidige toeristisch-recreatieve accommodaties en infrastructuur onder druk staan. Bij veel accommodaties moet een kwaliteitsslag gemaakt worden om in te kunnen spelen op de vraag naar kwaliteit vanuit de markt. De overheden zien graag nieuwe initiatieven vanuit de markt komen, terwijl ondernemers vaak een gebrek aan medewerking bij verantwoordelijke overheden signaleren waardoor nieuwe initiatieven in de kiem smoren. Een betere samenwerking en een omslag naar een nieuw recreatief product is nodig om het excellente van onze regio naar voren te halen. Vooral combinaties van toerisme met zorg en de landbouw kunnen tot een bijzondere economische meerwaarde leiden. Ook de beekda-

len en de groene parken als het Nationaalpark De Maasduinen en de Mookerhei zijn een belangrijk toeristisch aandachtspunt. Zij genereren economische waarde en dragen bij aan de leefbaarheid van onze regio. De uitstraling en de inrichting van vooral het Nationaalpark De Maasduinen is echter nog niet voldoende gericht op het benutten van dit potentieel en zal meer en andere vormen van recreatieve besteding moeten bieden. De Hoge Veluwe is daarbij het referentiepunt. Hoge prioriteit in de regio heeft een uitbreiding van de fiets - en wandelpaden en het waternetwerk. Langs deze routes met enige hotspots moeten de Maas, de Mookerheide (grote naamsbekendheid in Nederland!), het Nationaalpark De Maasduinen, de Beekdalen, de stuwwallen en de agrarische voedselproductie ‘beleefbaar’ zijn (zie verder onder Verbindingen).

Maatregelen en besluiten Ondernemers en de maatschappelijke organisaties moeten ruimte krijgen om nieuwe verbindingen tussen de programma’s te verkennen en innovatieve initiatieven te ontwikkelen. Dat doen we in het Sleutelproject Toerisme en zorg waar de combinatiemogelijkheden van zorg en toerisme nader worden onderzocht. Het Nationaalpark De Maasduinen als een van de iconen van de regio kan versterkt worden door de toeristische/recreatieve aspecten tot een permanent aandachtspunt van de ontwikkeling- en beheerstrategie van dit park te maken. De recreatiesector zal dan een organisatorisch onderdeel moeten worden van het bestuur van het Nationaalpark, zoals dat bij veel nationale parken het geval is. De programma’s van de Strategische Regiovisie worden zoveel mogelijk verbonden met ontwikkelingen in het Nationaalpark, de Mookerhei, St. Jansberg en de Niersvallei.De Stichting Promotie Noord-Limburg als belangrijke motor voor de toeristische branding van onze regio zal uitgenodigd worden om een beeldverhaal van de regio Maasduinen te ontwikkelen. Wij zullen de branding van de regio Maasduinen inbrengen bij de Regio Arnhem-Nijmegen en bij het programma Quality of life van de Regio Venlo. Wij stellen gezamenlijk een toeristisch-recreatieve nota op (2011) voor gemeentelijk beleid waarbij uitgegaan wordt van het versterken van de kernkwaliteiten van onze regio. 25

Landbouw Ambities Landbouw is voor ons een belangrijk keuze. Hiervoor gelden weer de kernbegrippen kleinschalig, duurzaam, diversiteit en gebiedseigen. Voor de landbouwers is het moeilijk om zich bestendig te handhaven; zij proberen te voorkomen om niet achteruit te boeren. Dat heeft zowel te maken met de schaalvergroting in de agrarische sector als de ontwikkelingen in het Maasdal ten behoeve van de rivierverruiming. Het Maasdal wordt steeds monotoner. De agrarische sector zal daarom vanuit een ander perspectief bekeken moeten worden. Minder economisch alléén en meer gericht op zowel het in stand houden van de diversiteit van het landschap als op het profiel van een pure, eerlijke, milieuvriendelijke regionale voedselproductie. Om de landbouw een steun in de rug te geven hebben wij de afgelopen periode onderzocht welke agrarische initiatieven rond het Maasdal bestaan en welke ontwikkelingen er zijn rond het beheer van natuurgebieden door agrariërs. Belangrijk doel is de organisatiekracht te versterken. Landbouw maakt onderdeel uit van het sleutelproject Ontwikkeling Maasdal.

Dilemma’s De agrarische sector in het Maasdal is in de afgelopen tien jaar geconfronteerd met een overvloed aan planologische reserveringen voor veiligheid en natuur (EHS, POG, PES). Daaraan zijn subsidieinstrumenten gekoppeld die de functieverandering naar natuur financieel moeten ondersteunen. Bij de omslag van de agrarische functie naar de natuurontwikkelingsfunctie is het koesteren van het kleinschalige agrarische cultuurlandschap sterk onder druk komen te staan. Agrariërs zijn individuele ondernemers die behoefte hebben aan een langjarige bedrijfszekerheid. Een natuurbeherende functie past daarbinnen wanneer langjarige contracten of subsidies kunnen worden aangeboden. Die zekerheid kan nu nog onvoldoende geboden worden. De agrarische sector bezig is met het opzetten van een vierde natuurbeherende organisatie. In onze regio hebben de agrariërs het initiatief genomen om een nieuwe economische drager te ontwikkelen door het leggen van nieuwe verbindingen met 26

natuur, zorg, recreatie & toerisme en met MKBondernemers uit de regio onder de noemer: AIM, Ambitie Initiatief Maasduinen 2020. Daarmee verbreedt het maatschappelijke belang van de agrarische sector zich in onze regio. Wij hebben geconstateerd dat er een markt is voor regionale voedselproductie. Deze vorm van voedselproductie legt een duidelijke relatie tussen stad en platteland. Voor onze regio is dit van belang voor de vitaliteit van de agrariërs, toerisme en recreatie en voor het handhaven van de landschappelijke kwaliteit. In de regionale voedselproductie zijn hoopvolle ontwikkelingen te zien. Zo heeft een aantal bedrijven uit de regio zich aangesloten bij de gebiedscoöperatie Oregional waar vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht. Om de regionale voedselproductie in onze regio meer mogelijkheden te geven is het van belang om de vraagkant te stimuleren en de stedelijk regio’s mee te krijgen in deze nieuwe ontwikkeling. Ook maatschappelijke instellingen en ondernemers (recreatie) in ons gebied kunnen hun aandeel leveren als klant voor regionaal voedsel. Bij het stimuleren van de regionale voedselproductie kan goed aangesloten worden bij het initiatief van de Regio Venlo om zich in 2013 als de Regio van de smaak te willen profileren met een aanbod van gezonde en smaakvolle groente en fruit.

Maatregelen en besluiten Wij zullen initiatieven tot de vermaatschappelijking/verbreding van de agrarische sector ondersteunen omdat daarmee de lokale economie wordt gestimuleerd en bovendien ingespeeld kan worden op vragen uit de zorg en de recreatie. Wanneer de doelen van het AIM initiatief concreter worden, zal worden bezien in hoeverre dit initiatief gebaat is met een plek in de organisatie van de Strategische Regiovisie. De regionale voedselproductie moet gestimuleerd worden. Wij zetten ons hiervoor in, waarbij aangesloten wordt bij de Stadsregio Arnhem-Nijmegen (Oregional) en bij de Regio Venlo: de Regio van de smaak. Maatregelen en besluiten die nodig zijn om de agrariërs in het Maasdal te ondersteunen worden bij het sleutelproject Ontwikkeling Maasdal geformuleerd.

4. Programma’s

Veiligheid Ambities In 1993 en 1995 hebben de hoge waterstanden van de Maas forse overlast veroorzaakt. Dit heeft duidelijk gemaakt dat zónder ingrijpende maatregelen grote delen van de regio met de daarin liggende bebouwing niet van schade gevrijwaard kunnen worden. Om de rivier ruimte te geven zijn landelijk afspraken gemaakt over verruiming van het winterbed door hoogwatergeulen, weerdverlagingen, zomerbedverdieping en retentiegebieden. In de toekomst zullen hogere afvoeren die het gevolg zijn van klimaatveranderingen mogelijk tot nog forsere ingrepen leiden. De Strategische Regiovisie geeft aan dat het voor een toekomstgerichte ontwikkeling van onze regio van groot belang is dat de projecten in onderlinge samenhang, duurzaam en toekomstbestendig worden opgepakt. We willen niet alleen kijken naar de watertechnische aspecten maar gelijktijdig ook de recreatieve beleving van het Maasdal vergroten. Hierbij denken we aan het aanleggen van fiets, wandel en vaarverbindingen en aan het borgen van de agrarische bedrijfsvoering in het Maasdal, onder andere door de compensaties voor de aanleg van de waterwerken vooral elders te zoeken. Voorop staat dat er veiligheid tegen overstromingen geboden moet worden. De afgelopen periode hebben wij benut om de toekomstige veiligheidsopgave te verkennen, inzicht te verkrijgen in de positie van de landbouw en het programma rond recreatie te benoemen. De resultaten van deze verkenning zijn vanwege hun samenhang beschreven onder het Sleutelproject

Dilemma’s Ten behoeve van de rivierverruiming worden tot 2020 in de regio Maasduinen het Maaspark Well (hoogwatergeul Well, Aijen, verruiming havens) en de instroomdrempel Lob van Gennep gerealiseerd. Om het beschermingsniveau van het bebouwd gebied op 1/250 jaar te kunnen garanderen zullen de kaden van Heijen tot en met Wellerlooi (maar ook het bij de gemeente Venlo behorende gebieden in Arcen, Lomm en Velden) en de stenen kade in Mook met circa vijftig centimeter verhoogd moeten worden. In de periode 2020-2100 zullen stevige aanvullende maatregelen getroffen moeten worden om de waterveiligheid op hetzelfde niveau te houden. De opgave is op dit moment nog niet bekend. Wanneer de maatregelen in het winterbed onvoldoende soelaas bieden zijn mogelijk verdere ophogingen van kades noodzakelijk. Bedacht moet worden dat de waterveiligheid in het Maasdal gericht is op het voorkomen van economische schade. De afwezigheid van menselijke of dierlijke slachtoffers zorgt er voor dat er niet sterk een urgentie wordt gevoeld. Belangrijke financiers van de waterveiligheid bij verruiming van het winterbed van de Maas zijn de delfstoffenwinners, zoals dat ook het geval is voor de natuurontwikkeling in het noordelijke deel van de Lob van Gennep. Voor landinrichtingsactiviteiten zijn delfstoffenwinners vanwege hun omvangrijke grondposities van groot belang.

Maatregelen en besluiten Zie Sleutelproject Ontwikkeling Maasdal

Ontwikkeling Maasdal.

27

Hoofdpunten Publieksbijeenkomst Ruimtelijke Kwaliteit 28 september 2010 Onderwerpen die meerdere keren zijn genoemd:

• Maasheggen

Onder de maat wordt gevonden:

• Koeien in de wei

• Omgeving N271 omgeving Mook en Nieuw-Bergen

• Kleinschalige landbouw

• Saaie woonwijken jaren 60

• Woon-zorgcombinatie Eldershome en Maasduinstaete

• Hoogbouw wordt niet gebiedseigen gevonden

• Kleinschalige zorg

• Verpauperde campings (soms met buitenlandse werknemers er in)

• Reijndersmeer

• Gebrek aan ruimtelijke inpassing agrarische bedrijfsbebouwing

Kansen worden gezien voor:

• Bedrijven terrein Heijen

• Waterkrachtcentrale stuw Sambeek

• Verpauperde industrieterreinen Ovenberg en Korendal

• Voormalig Navoterrein voor recreatie

• Ontsluiting Niersdal voor langzaam verkeer

• De grenzen met Duitsland beter benutten (fietspaden, overgangen

• Meer aandacht voor kunstenaars

• Tramverbinding Nijmegen-Venlo in ere herstellen

• Cultuurhistorische bebouwing

• Evenemententerrein naast Mookerplas

• Wonen in het groen

• Senioren wonen zoals Schoonoord in Velp

• Authenticiteit nieuwbouw: Kastelenbuurt Nieuw-Bergen

• Recreatiepark (bv Maasparkwell) inzetten voor zorgbehoeftigen

• Diversiteit aan landschappen

• Wandelpad langs de Maas

• De uitzichten

• Regio marketing

• De pontjes

28

markeren), we hebben meer gemeen met Duitsland dan we denken

Gewaardeerd wordt:

4. Programma’s

Ruimtelijke kwaliteit Ambities De landschappelijke kwaliteit van de regio is hoog en onderscheidend. Als excellente regio zal de landschappelijke kwaliteit en de kwaliteit van de bebouwde omgeving in evenwicht moeten zijn. Dat is nu niet het geval. De kwaliteit van de bebouwde omgeving steekt scherp af tegen het hoge kwaliteitsniveau van de omgeving. Datzelfde geldt voor de overgangen van het Nationaalpark Maasduinen naar het open agrarisch gebied aan de oostzijde van de regio. Er zal meer oog moeten komen voor de ruimtelijke kwaliteit van het bebouwde en het onbebouwde deel van de regio. Een belangrijk onderdeel van de ruimtelijke kwaliteit is het bewustwordingsproces binnen de regio. Met het oog daarop hebben wij de afgelopen periode een uitnodiging naar de bevolking uit laten gaan om met foto’s of met tekst aan te geven wat men waardevol vindt en waar men de kwaliteit onder de maat vindt. Daarnaast hebben wij met deskundigen verkend hoe wij de ruimtelijke kwaliteit kunnen borgen.

Dilemma’s Ruimtelijke kwaliteit is een breed begrip dat betrekking heeft op beleving, zoals identiteit, esthetiek, op het gebruik van de ruimte en op de toekomstwaarde van de ruimte. Ruimtelijke kwaliteit is dus meer dan ‘mooi en lelijk’. Van ruimtelijke kwaliteit of het gebrek daaraan moet de regio zich nog bewust worden, zeker omdat ruimtelijke kwaliteit voor de ontwikkeling van de recreatie en het toerisme van zeer groot belang is. Er zal geïnvesteerd moeten worden in de kwaliteit van de bebouwde omgeving. Als belangrijkste opgaven zien wij het verhogen van de ruimtelijke kwaliteit van de centra van de kernen langs de N271 met de hoofdkernen voorop, de inpassing

van de grootschalige landbouw en de inpassingen van de bedrijventerreinen. Ook in de discussie met de inwoners zijn dit opgaven die het vaakst genoemd worden. Bijzondere aandacht gaat bij ons uit naar de iconen van de regio: Mookerhei, St. Jansberg, Niersdal, Leukermeer en het Nationaalpark Maasduinen. Voor de lange termijn ontwikkelingen zijn dit de belangrijke iconen. De kwaliteitsslag die daar gemaakt moet worden zit in de zichtbaarheid, toegankelijkheid, dooraderbaarheid en de bekendheid. Een snelle uitvoering van het bezoekerscentrum in samenhang met een uitstekende bereikbaarheid en zichtbaarheid vanaf de N271 zien wij als een quickwin voor het Nationaalpark Maasduinen. Met de sleutelprojecten wordt de eerste stap gezet om al bij de planontwikkeling de ruimtelijke kwaliteit als belangrijke waarde mee te nemen. Deze aanpak willen wij verder volgen. Voor het bewaken, initiëren en stimuleren van de ruimtelijke kwaliteit willen wij een Kwaliteitsteam opzetten dat als klankbord fungeert. Dit kwaliteitsteam willen wij ook inzetten om de waarden van de Strategische Regiovisie en de focus op de doelen vast te kunnen houden.

Maatregelen en besluiten Wij zien de ruimtelijke kwaliteit als belangrijke basis om onze doelen uit de Strategische Regiovisie te behalen. Wij zetten in bij onze bestaande plannen en de in ontwikkeling zijnde plannen in op het versterken van de ruimtelijke kwaliteit. Bovendien gaan we ruimtelijke kwaliteit eerder inbrengen in de planprocessen. Wij zullen daarvoor een kwaliteitsteam opzetten dat als klankbord fungeert voor projecten die gezamenlijk worden opgepakt. 29

30

Verbindingen en netwerken Ambities

Dilemma’s

Om zich tot een excellente regio te kunnen ontwikkelen is alzijdige ontsluiting nodig. In alle windrichtingen en voor de auto, het openbaar vervoer, fietsers en wandelaars. De noord-zuid en de oost-west verbindingen moeten als een ladder met sporten de regio toegankelijk maken voor de inwoners van de stedelijke regio’s en ervoor zorgen dat de regio zelf een beroep kan blijven doen op de voorzieningen (middelbaar en hoger onderwijs, zorg en werkgelegenheid) aan de andere zijde van de Maas en in Duitsland. Dat is nodig om jongeren en jong volwassenen zo lang mogelijk aan de regio te binden. Een alzijdige ontsluiting geldt voor het autoverkeer, de busverbindingen en de fietsverbindingen, bestemd voor het dagelijkse woon-, werk-, en onderwijsverkeer. Toeristisch is de uitbreiding van het fiets-, wandelen vaarnetwerk nodig. Men moet door het gebied kunnen dwalen. Van oost naar west en van noord naar zuid in de vorm van lussen, en visa versa. Om deze ambitie verder te onderbouwen hebben wij het huidige stelsel van fiets, wandel en auto infrastructuur onderzocht en beoordeeld.

wij aan: Ontvlechten zwaar verkeer en langzaam verkeer. Het landbouwverkeer en het verkeer van zand en grind op de secundaire wegen en door de kernen veroorzaakt overlast (lawaai en stank) en onveiligheid. Daarmee komt het recreatieve en het sociale gebruik van de infrastructuur in het gedrang. Bovendien drukt dit verkeer op de natuurbeleving vooral in het Nationaalpark De Maasduinen. Grootste knelpunten doen zich voor in de Lob van Gennep en rond de Weezerweg. Bij de Lob van Gennep zijn ideeën ontwikkeld om deze ontvlechting vorm te geven. Voor de Wezerweg geldt dat ingezet wordt op het beïnvloeden van het rijgedrag via de concessieverlening. Door nieuwe verkeersroutes ontstaan mogelijkheden voor toekomstige excellente woonmilieus (zgn kopkavels).

Als hoofdpunten voor de infrastructuur merken

Versterking van de oost-west relaties voor het langzaam verkeer van en naar Brabant (Noordelijke Maasvallei) en van en naar Duitsland. De ‘maaswijdte’ van de oost-westverbindingen is te groot om een interessant lussennetwerk voor de

4. Programma’s

fiets en wandelaar te hebben. Door fietsbruggen aan bestaande kunstwerken toe te voegen of te verbreden (Mook en Gennep) en een geheel nieuwe langzaam verkeersbrug toe te voegen (Afferden of gekoppeld aan de A77) kan samen met de pontjes een toeristisch aantrekkelijk netwerk ontstaan en wordt ook het landbouwverkeer ondersteund. Van groot belang is dat daarmee de bereikbaarheid van de stedelijke gebieden aan de overzijde van de Maas, zeker in de avonduren wordt vergroot, waarmee een belangrijke bijdrage wordt geleverd aan de leefbaarheid van de regio. Jeugd kan op deze manier onbelemmerd de overzijde van de Maas bezoeken. Versterking Noord-zuidverbindingen voor langzaam verkeer. Belangrijke fysieke noord-zuid verbindingen in de regio zijn de Maas en de N271. Toeristisch hebben beide verbindingen een geheel eigen uitstraling. De beleefbaarheid van de Maas zal ook infrastructureel vormgegeven moeten worden. Een fiets en wandelroute langs de Maas en het creëren van ontmoetingsplaatsen (hotspots) aan de Maas moet hierin voorzien. De ontbrekende schakels van dit netwerk zijn inmiddels benoemd. Voor de N271 geldt dat binnen het sleutelproject is verkend welke schakels nog aan de N271 moeten worden toegevoegd.

Uitbreiden waterroutes ten behoeve van recreatief verkeer. Het gaat hier om oude beekdalen aan de oostzijde, het aanleggen van een bypass bij de Mookerplas en op termijn mogelijk een verbinding tussen de Heukelomse beek en de hoogwatergeul Aijen. Waterkundige studies moeten duidelijk maken of deze ambities technisch te realiseren zijn.

Maatregelen en besluiten Het programma verbindingen vraagt om permanente aandacht en aansturing. Wij zullen gezamenlijk één trekker aanwijzen om het programma verbindingen en netwerken tot uitvoering te brengen. Om te bereiken dat de diversiteit aan maatregelen tot realisatie komen, de noodzakelijke contacten om toegang te krijgen tot de agenda’s van andere overheden (I&M/RWS, EL&I, Brabant, Cuijk, Venray, Kleeve, Euregio, Provincie Limburg, Regio Venlo) gelegd worden, vinden wij het van belang de krachten te bundelen. Voorkomen moet worden dat we op drie plekken het wiel uitvinden en daardoor aan kracht inboeten. Wij zullen de routing van het zand-en grindverkeer in onze regio agenderen in de Euregio, bij EI&L, bij de provincie, en zelf nadere afspraken maken met delfstoffenwinners in ons gebied.

31

5. Sleutelprojecten

32

5. Sleutelprojecten

N271 als etalage Ambities De N271 is dé noord-zuidroute in onze regio. Een mooie route met historie waaraan veel kernen liggen. Vanaf deze route toont de regio zich aan haar bezoekers en bewoners. De regio toont hier haar kracht door haar kwaliteiten zichtbaar en herkenbaar te maken en de ruimtelijke kwaliteit te verhogen. Het gaat om: - De stuwwal bij Mook met de Mookerheide en St. Jansberg - De Maas - Het Maasdal met de agrarische productie - De Niers - Nationaal park Maasduinen, de Mookerplas en het Leukermeer - Negen van de zestien kernen: Molenhoek, Mook, Plasmolen, Milsbeek, Gennep, Afferden, Nieuw Bergen, Well en Wellerlooi De N271 is jarenlang vooral vanuit een infrastructurele functie bekeken. Om een kwaliteitsslag te bereiken zetten wij nu in op een ander perspectief. Het gaat ons niet alleen om de weg zelf maar ook om de ruimtelijke omgeving. Het is een integrale ruimtelijke opgave. De afgelopen periode hebben wij benut om overzicht te krijgen van de ruimtelijke opgave. Daarbij is ook nadrukkelijk gekeken naar de vervoerscapaciteit van de N271.

Opgaven Als concept voor de ruimtelijke kwaliteit van de N271 en omgeving gaan wij uit van het beeld van een bedelarmband waaraan de ‘bedels’ hangen die het verhaal van de streek vertellen. Natuur,

recreatie, en bebouwd gebied. Het integrale concept gaat uit van: - Herstel van het karakteristieke laanprofiel en voltooien van de fietsroute van noord naar zuid. Verlaging van de snelheid van 100 naar 80 km/ p.u. en bij de kernen naar 50 km/p.u., waarbij de oversteekbaarheid veiliger wordt gemaakt. - Pleisterplaatsen. De kruisingen met de oost-west verbindingen zijn de dragers van het toeristischrecreatieve netwerk en zullen als zodanig worden ingericht. - Hoofdkernen aan de N271. De ruimtelijke kwaliteit van de kernen aan de N271 moet hoger, met prioriteit voor de hoofdkernen. Vanaf de N271 moet de kwaliteit getoond worden. Mook aan de Maas, Gennep vitale vesting, NieuwBergen, modern centrumdorp. - De landschappelijke etalage, waarbij vanaf de N271 de Maas, het Maasdal, de Mookerhei, St. Jansberg, Niersdal, Maasduinen en het Leukermeer zichtbaar worden gemaakt en de bedrijventerreinen opnieuw ruimtelijk worden ingepast. Concrete maatregelen zijn in het rapport N271 als etalage geschetst en zullen als volgende stap omgezet worden naar een uitvoeringsplan.

Maatregelen en besluiten Wij onderschrijven het ruimtelijke concept van N271. Wij willen samen met de provincie als wegbeheerder het rapport N271 als etalage omzetten naar een uitvoeringsplan dat gefaseerd kan worden gerealiseerd. 33

Ontwerpschets N271 en Programma Verbindingen en Netwerken

34

5. Sleutelprojecten

35

Ontwikkeling Maasdal Ambities Het Maasdal is een belangrijke drager van de kwaliteit van de regio. Het Maasdal met de Maas moet beleefbaar worden en ruimte bieden aan landschappelijk kleinschalige landbouw. Bovendien gelden hier maatregelen ten behoeve van de waterveiligheid en voor natuurontwikkeling (EHS). Dat vraagt om een integrale aanpak waarbij functies met elkaar gecombineerd worden. De afgelopen periode hebben wij nader bekeken wat de toekomstige opgaven voor het Maasdal zijn en hoe deze aangepakt kunnen worden.

veiligheid en recreatie sterker worden verbonden.

De discussie rond de Ontwikkeling van het Maasdal laat zien dat er vele belangen op het gebied rusten. Duidelijk is dat als er alleen met de bril van het belang dat men vertegenwoordigt wordt gekeken, de ontwikkelingen in een patstelling dreigen te geraken. In een eerder atelier zijn vanuit de recente Quick Scan van de Provincie voorbeelden van ingrepen in het Maasdal gepresenteerd die vooral vanuit het perspectief van de waterveiligheid en verdiencapaciteit leken te zijn uitgedacht. Voor een maximale betrokkenheid en voor een echte gebiedsontwikkeling is het nodig om door een andere bril te leren kijken. Om tot gedragen bouwstenen voor de toekomstige ontwikkeling van het Maasdal te komen is daarom gewerkt met scenario’s. Deze hebben geleid tot programmatische opgaven per sector waarvan de realisatie afhankelijk is van de combinatiemogelijkheden en de financiering. Over realisatietermijn kan daarom op dit moment geen uitspraak worden gedaan. De programmatische opgaven

Natuur-landbouw Landbouw Maasdal is kleinschalig (landschappelijk), gericht op verbreding (natuurbeheer, zorg, toerisme). Zij is op de lage delen van het Maasdal extensief (grazers) en intensiever naar mate de gronden hoger liggen. Landbouw ‘beheert’ een groot deel van het Maasdal en is goed te combineren met natuurbeheer en extensief toerisme. De EHS en POG gebieden bestaan vooral nog op papier en de uitvoering lijkt ‘eeuwen’ te duren. Maar wel werkt de schaduw ervan nu al op bedrijfsperspectieven landbouw. Herijking van de EHS en POG zijn nodig in verband met het gebrek aan financiële middelen, het benutten van combinaties met veiligheid (opvang en doorstroming, Heukelomse beekdal) en het benutten van combinaties met landbouw (natuurgebieden agrarisch laten beheren). Natuurwaarden en landbouw moeten verenigd worden, onder andere gericht op bedrijfszekerheid in de landbouw door middel van afspraken kader waarin meerjarige zekerheid kan worden

zijn:

geboden.

Recreatie Recreatie is in het Maasdal vanwege het kleinschalige karakter goed te combineren met andere functies. Met fiets/wandelverbindingen oost-west laten we de gradiënten zien en kan een koppeling gelegd worden met de recreatiegebieden in de hele Noordelijke Maasvallei. Met ontmoetingsplekken/hotspots aan de Maas zoals strandjes/veerkades (Aijen en Gennep) wordt de Maas recreatief verder benut. Nieuwe passantenhavens bij Gennep, Well, bieden naast de

Veiligheid De veiligheidsopgave voor de periode 2020-2100 is groot. Ook dan zal de veiligheid binnen de dijkringen geborgd moeten zijn van 1/250 jaar. De wijze waarop deze bescherming geboden kan worden bestaat uit een diversiteit aan maatrege-

Opgaven

36

al bestaande passantenhaven van Mook en de jachthavens van Mookerplas en Maaspark Well (oud en nieuw), mogelijkheden tot een bezoek aan de regio. Door nieuwe vaarrondjes te creëren door middel van een nieuwe zuidelijke verbinding Mookerplas met de Maas (by-pass Mookerplas) of door een aansluiting van Heukelomse beekdal met hoogwatergeul Aijen (Maaspark Well), gecombineerd met ingrepen ten behoeve van de waterveiligheid (evacuatiebrug Bergen, Heukelomse beekdal) kan

len: Groene rivieren kunnen een goede combinatie bieden met landbouw. Groene rivieren zijn kostbaar en hebben geen opbrengend vermogen.

5. Sleutelprojecten Inleiding

Diepe hoogwatergeulen en weer verlaging gaan ten koste van landbouwgronden. Zij bieden kunnen bijdragen aan toerisme en hebben opbrengend vermogen. Hogere kades leiden bij de toekomstige hoogwaters tot schijnveiligheid (de omringde gebieden fungeren als badtobbes) Het maken van plannen voor de opvang van hogere afvoeren levert een zelfde beeld op als die rond natuurontwikkeling: veel beleid, maar geringe uitvoering, maar wel met een langjarige uitstraling naar de huidige functies (effecten op grondprijzen, agrarische bedrijfszekerheid). Wonen-zorg Er wordt gewoond in dorpen achter de dijkringen. Een combinatie van grondgebruik met natuurlandbouw-veiligheid is hier niet aan de orde. Wel met toerisme: basiskwaliteit dorpjes moet op orde zijn. Verbindingen Oost-west verbindingen zijn sociaal-maatschappelijk (fietsbruggen over de Maas) gewenst, bij Bergen- Nieuw-Bergen bovendien ter waarborging van de veiligheid (evacuatiebrug Bergen). Oppervlakte delfstoffen winning Er bestaat geen ruimtelijk beleid meer met taakstellingen per provincie. Hier geldt het marktprincipe. Combi’s met veiligheid, toerisme en recreatie zijn mogelijk, maar andere functies zoals natuur en landbouw worden geschaad. Het provinciale omgevingsplan wijst de potentiële ontgrondinggebieden aan.

Maatregelen en besluiten Voor de Ontwikkeling van het Maasdal formuleren we als een verder uit te werken opgave het volgende: Er is sprake van gebiedsontwikkeling, wat betekent dat het Maasdal als één samenhangend gebied tussen Venlo en Mook/Cuijk wordt gezien, waarin een optimum moet worden gevonden tussen de deelbelangen. De ontwikkeling van het Maasdal is beeldbepalend voor Noord-Limburg. Dat vraagt om een

forse inzet, hoge kwaliteit en een toeristisch recreatief bijzonder resultaat. We spreken af dat alle belangen van meet af aan volwaardig in de planvorming worden betrokken Het veiligheidsprobleem van de 21e eeuw waarbij rekening wordt gehouden met fors hogere afvoeren, wordt als een bijzonder belang bij de ontwikkeling van het Maasdal beschouwd. Daar waar ingrepen kunnen samengaan met andere gewenste ontwikkelingen, kunnen ze een plaats krijgen. Zorg voor meervoudig grondgebruik: veiligheid, landbouw, natuur en recreatie (en soms het aspect wonen wanneer een bijzonder woonmilieu kan worden gemaakt dat past binnen bestaande kaders of binnen de experimentenwet). Juist combinaties maakt het Maasdal aantrekkelijk. Werk daarbij met ‘hotspot’ kaarten waarop ruimtelijke en niet-ruimtelijke waarden van het gebied een plek krijgen. Op korte termijn moet worden gestart met: Een herijking van het planologisch beleid rond EHS en POG. Investeer in EHS door in die gebieden natuurcompensatie te laten plaatsvinden. De optimalisering van het Nationaalpark Maasduinen heeft prioriteit. Het maken van afspraken tussen provincie, natuurorganisaties en de landbouw gericht op langjarige zekerheid voor de beherende landbouw. Het herijken van de lopende plannen: Maaspark Well en Heukelomse beekdal. Deze plannen moeten een bijdrage leveren aan waterveiligheid, natuur, recreatie en de landbouw. Niet door functies naar andere delen te verschuiven maar door deze functies een plaats binnen het kernplan te geven. Onderzoek welke onderdelen als no-regret door kunnen gaan en welke onderdelen heroverwogen moeten worden. Als gemeentelijk samenwerkingsverband pakken we de ontwikkeling van het Maasdal op, samen met de provincie Limburg, RWS (Maaswerken), het waterschap Peel en Maasvallei, DLG/LNV, Venray, Venlo, LLTO en lokale eigenaren en ontwikkelaars (zand, grind, agrariërs, zorgondernemers etc.). Stel een sterke trekker aan.

37

Toerisme en zorg Ambities In de regio zitten al de nodige specialistische zorginstellingen, waardoor er een cultuur is ontstaan van een gastvrij en respectvol onthalen van bijzondere groepen. Aan ‘zorg op een menselijke maat ‘ is toenemend behoefte, en daarin kunnen we een bovenregionale functie bekleden. Ook hier geldt weer: het is complementair, het betreft een zorgsegment waar de stedelijke gebieden niet in kunnen voorzien. Tegelijk bieden de steden in de buurt de specialistische zorgvoorzieningen die soms nodig zijn voor deze speciale groepen. Deze gastvrijheid willen wij vooral ook tonen in de combinatie toerisme en zorg.

Opgave De aandacht en de inspanningen van de zorginstellingen zijn tot nu toe vooral op basiszorg gericht. Met dit sleutelproject willen we méér dan de noodzakelijke zorg binnen halen. Zorginstellingen, recreatieondernemers en de overheden gaan gezamenlijk aan de slag om de combinatiemogelijkheden zorg-toerisme verder te verkennen en om te zetten naar een uitdagend nieuw toekomstperspectief. De combinatie van recreatie-zorgrevalidatie wordt als grote kans gezien. Het is bij uitstek een sector die het van het voor- en naseizoen moet hebben. Dat is goed te combineren met de bestaande recreatie. Het vraagt wél om een stevige inzet vanwege de vele voetangels en 38

klemmen in regelgeving. Er kan gedacht worden aan een ontwikkelingsmaatschappij toerisme en zorg om tot een brede samenwerking te komen. Dat vraagt nog wel om een verdiepingsslag, maar de energie om dat te doen is aanwezig. Met twee sterke pijlers bijeen kan er een vliegwiel ontstaan voor meer activiteiten in zowel de zorg als het toerisme en kan ook een bijdrage worden geleverd aan de noodzakelijke kwaliteitsverhoging van de recreatievoorzieningen.

Maatregelen en besluiten Wij ondersteunen ondernemers die een koppeling willen aanbrengen tussen zorg en recreatie en de ambitie hebben om met een uitdagend nieuw toekomstperspectief te komen. Als eerste moet verkend worden waar potentiële initiatieven liggen en welke combinaties mogelijk zijn. Wij willen als regio daartoe een sociale kaart van zorginitiatieven ontwikkelen. Het is verstandig om nu nog niet de blik te richten op een bijzondere organisatievorm, maar om eerst gezamenlijk te verkennen wat de contouren van het sleutelproject recreatie-zorg zijn. Binnen aandachtsgebied van dit sleutelproject vallen voor de overheden ook de uitwerking van de besluiten uit het hoofdstuk Programma’s, onderdeel Toerisme en recreatie. Inzet is de trekker om het sleutelproject te laten trekken door de recreatie en zorgondernemers.

6. Financiële ontwikkelingsstrategie

6. Financiële ontwikkelingsstrategie

39

Inleiding

den genomen. Niet aan het begin alles eenduidig vastleggen en niet aan het begin beslissingen nemen over het totaal als dat nog niet nodig is.

Voor de Regionale Agenda is een verkennende gebiedsexploitatie uitgevoerd. In de gebiedsexploitatie zijn de kosten en opbrengsten per project aangegeven. De gebiedsexploitatie geeft een indicatie van de totale kosten, opbrengsten en mogelijke bijdragen per project en op totaal niveau. De kosten en opbrengsten zijn indicatief, partijen hebben zich er veelal nog niet op vastgelegd.

Voor het opstellen van de ontwikkelingsstrategie geldt als uitgangspunt dat aangegeven wordt welke (en in welke mate) ambities worden gerealiseerd en in welke mate risico’s optreden bij de realisatie. Zo ontstaat een spanningsboog tussen ambitie en haalbaarheid. Door de indeling naar haalbaarheid en ambitie, is het mogelijk projecten zodanig op de tijdsbalk te plaatsen dat rekening wordt gehouden met de haalbaarheid van het realiseren van ambities. Bij het ontwikkelen van de Regionale Agenda zijn meer dan negentig projecten geïnventariseerd. Een belangrijk deel is voortgekomen uit de verdieping van het Programma Verbindingen en Netwerken, uit het Sleutelproject N271 als etalage en potentiële projecten die in andere programma’s zijn benoemd. Maar ook bestaande gemeentelijke en provinciale projecten zijn voor zover ze een bijdrage kunnen leveren aan de doelen van de visie meegenomen. De projecten zijn in drie thema’s ondergebracht: Gebiedsontwikkeling

Gefaseerde strategie voor de Regio De volgende stap is dat er een fasering plaats vindt. Niet alle projecten hoeven (en kunnen) in vijf à tien jaar tijd gerealiseerd te worden. Daarom is een ontwikkelingsstrategie gemaakt waarmee op een beargumenteerde wijze de vervolgstappen kunnen worden gezet en besluiten over de vervolgaanpak kunnen worden genomen. Specifiek gaat het om de wijze waarop kwaliteiten en ambities in de tijd worden gerealiseerd zonder dat onverantwoorde (financiële) risico’s worden genomen. De ontwikkelingsstrategie organiseert de lange looptijd van het totaal met als doel dat beslissingen op het juiste moment wor-

Bijdrage aan de doelen van de Strategische Visie

fors

vaste brug Afferden

pleisterplaatsen

downgrading N271

groot

vaarverbinding oostzijde

centrumplannen Drempel Lob van G.

matig

Evacuatiebrug Bergen

Heukelomse beekdal

klein

ROC Heijen

geen Geen

klein

Haalbaarheid

illustratie toepassing weging projecten

40

neutraal

groot

fors

6. Financiële ontwikkelingsstrategie

N271 als etalage, Gebiedsontwikkeling Maasdal en Toerisme/recreatie en zorg. De Strategische Regiovisie is een lange termijn visie. Daarom zullen er al werkende weg projecten afvallen en nieuwe worden toegevoegd. Ook de clustering kan nog worden aangepast. Van de nu geïnventariseerde projecten is per project een afweging gemaakt tussen de ambitie, dus de bijdrage aan de doelen van de Strategische Regiovisie, en de haalbaarheid. Op basis van die indeling is programmatisch, ruimtelijk en financieel gezocht naar een eerste fase van het totaal. In de eerste fase zijn alleen die projecten opgenomen die belangrijk bijdragen aan de doelen van de Strategische Regiovisie en waarvan verwacht wordt dat de financiering voor 2016 rond is en het project uitvoeringsgereed is. Met de einddoelen van de Strategische Regiovisie voor ogen betekent dit dat een doelgericht besluit kan worden genomen over de eerste fase. De overige projecten zijn doorgeschoven naar de vervolgfasen. De fasen zijn gescheiden door een ijkmoment. Gedurende de realisatie van de eerste fase worden op basis van de ontstane inzichten en voorwaarden de projecten uit de tweede en derde fase geactualiseerd. Zo vindt gefaseerde besluitvorming plaats en hoeft niet alles gelijktijdig met dezelfde inzet te worden aangepakt.

Resultaat De opgezette financiële onderbouwing bestaat zo veel mogelijk uit bekend zijnde gegevens over lopende ontwikkelingen en uitgewerkte plannen. Bij ontbreken van deze gegevens is voor de berekening gebruik gemaakt van kerncijfers en normeringen. Er zijn inschattingen gemaakt van onder meer noodzakelijke verwerving, inrichting openbare ruimte, mogelijk programma en bijbehorende faseringen. Daarbij is gebruik gemaakt van binnen de verschillende gemeenten bekende kengetallen. We hebben bij de inventarisatie naar alle relevante projecten voor het gebied gekeken. Ook de provinciale projecten zijn, waar bekend, in beeld gebracht. De opgezette verkenning toont vooralsnog een sterk negatief saldo voor de eerste fase van € 41 mln. Een eerste verkenning van subsidies, waarbij het Regiofonds Venlo nog even buiten beschouwing is gelaten (€ 2,4 mln. voor de N271), toont een mogelijke bijdrage van € 8 mln. Voor de gehele ontwikkeling bedraagt het tekort € 52 mln. Onder meer door regionale investeringen zal hier dekking voor gezocht moeten worden. Particuliere investeringen en bijdragen zijn in deze opsomming buiten beschouwing gelaten maar zullen zeker onderdeel gaan uitmaken van de uit te werken dekkingsstrategie. De resultaten van deze berekening dienen door de premature status van de meeste projecten

41

echter beschouwd te worden binnen een zekere bandbreedte. Duidelijk is wel dat de opbrengsten in verhouding tot de investeringen onvoldoende zijn. De verwachting is dat baten van winning van zand en klei de lasten enigszins zullen verminderen. Daarnaast is in de ontwikkelingsvisie opgenomen dat er enkele locaties zijn waar door programmaverruiming de nodige grondopbrengsten kunnen worden verkregen. Vooralsnog zijn er echter heel veel projecten die de hoge investeringen vragen en amper een financiële bijdrage leveren. Aanpak van deze scheve verhouding zal in verdere uitwerking- en optimalisatieronden hoge prioriteit moeten krijgen. Met alleen een financieel overzicht met een relatief groot te kort kunnen stakeholders nog geen toezeggingen doen. Zeker met de BBO status is voor verdere financiering een business-case nodig. De samenwerkende partijen kunnen het opstellen van een business case beschouwen als een groeimodel. Gaandeweg de ontwikkeling van de regiovisie zal een commitment voor de gebiedsontwikkeling dienen te groeien. Tegelijkertijd wordt de business case stap voor stap gevuld. Uitgangspunt is een proces dat in duidelijke afgeronde stappen wordt doorlopen, waarbij van grof naar fijn integrale en afgestemde fasedocumenten ter

besluitvorming worden voorgelegd. Een complete business-case wordt opgebouwd uit de volgende hoofdelementen: Beschrijven beleidsdoelstellingen; opstellen verder uitgewerkte plandocumenten, met vastgesteld programma en plangrenzen; beschrijven van beoogde rol en samenwerkingsafspraken publieke en private partijen; definiëren van een optimale organisatievorm en bijbehorende rechtspersoon; planning en prioritering; gebieds- en vastgoedexploitaties; opstellen van een risicoanalyse; afspraken over verevening, dekking en risicoverdeling afspraken over inbrengwaarden van gronden en uitneemwaarden van de deelprojecten. Op dit moment is het nog veel te vroeg voor een volledig uitgewerkte business case. De plannen moeten nog nader worden uitgewerkt, subsidiemogelijkheden verkend, en de consequenties voor de taakstellingen van de verschillende gemeenten moeten worden bepaald. Ook het dekkingsverhaal, grondexploitaties, risicoanalyse en indicaties van de MKBA (Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse) moeten nog in beeld worden gebracht.

Resultaat Regionale Agenda Maassduine en x mln

Project Saldo

1e fase 2011-2016 es dekking subisidie exclusief Regio Fonds Venlo

tekort

2e/3e fase na 2016 Project Saldo

N271 als etalage centrumplannen (3) pleisterplaatsen

-8,4 € 1,2-

€ €

2,5 0,4

€ 0,6-

infrastructuur N271

€ 6,2-

€

1,7

€ 5,4-

ruimtelijke kwaliteit

€ 1,4€ 17,2-

€

4,6

€ 12,8€ 21,1-

€ €

3,0 3,0

€

0,4

Maasdal in ontwikkeling oost west verbindingen waterveiligheid/natuur

€ 6,0-

€ 12,6-

€ 8,3-

totaal tekort

€ 18,6-

€ 4,2€ € 18,1-

3,5 € 0,7-

€ 18,8-

Recreatie, toerisme en zorg weginfra

€ 9,0-

wonen/recreatie

€ 0,7-

ontvangst/verblijfsbebouwing

€ 1,1€ 10,8-

€ €

0,1 0,5

€ 10,3-

€ 4,5-

€ 14,8-

€ 49,1-

€

8,1

€ 41,0-

€ 11,2-

€ 52,2-

totaal

42

€ 4,4€ 0,1-

N271 als etalage N 1. Centrumplan Mook (hoofdkern) N 2. Mozaiqueplan centrum Nieuw Bergen N 3. Centrumontwikkeling Gennep, vitale vesting N 4. pleisterplaats Mookerheide N 5. pleisterplaats Genneperhuis (en omgeving) N 6. pleisterplaats entree Gennep N 7. pleisterplaats Heijense molen, natuurgebied het Quin N 8. pleisterplaats Afferden, ontvangstlocatie de Zevenboom N 9. pleisterplaats Nieuw Bergen N 10. pleisterplaats Aijen, truckstop Arizona N 11. pleisterplaats Plasmolen, St.Jansberg N 14. ontsluiting bezoekerscentrum Maasduinen (Maaspark Well) N 16. pleisterplaats Wellerlooi N 17. groene inpassing Ovenberg+Drie Kronen N 18. groene inpassing Heijen N 19. groene inpassing de Grens en de Brem N 20. groene inpassing steenfabriek Heukelom N 21. groene inpassing de Flammert N 22. downgrading N271, rondweg Gennep N 23. Bergse Heide West, snelheid verlagen N 24. snelheid verlagen bij kernen en pleisterplaatsen (zichtbaarheid) N 25. uitzichten op omgeving langs N271 maken N 26. reconstructie Milsbeek, pleisterplaats

Ontwikkeling Maasdal MD 1. fietsen aan het water MD 2. fietsbrug hangen aan bestaande spoorbrug Mook MD 3. fietsbrug op pijlers bestaande brug Oeffelt MD 4. langzaamverkeersbrug tussen Afferden en Sambeek/Boxmeer

MD 6. trekpont Mazenburg over oude Maasarm MD 7. nieuw veerpont Gennep-Oeffelt MD 12. ondersteunen agrariers in Maasdal MD 13. hoogwatergeul Well/Aijen + Maaspark Well/Leukermeer MD 14. Lob van Gennep, drempel maken MD 21. ROC Heijen MD 22. Heukelomse Beekdal MD 23. bypass Mookerplas-Maas MD 25. locatie Broekweg (Structuurvisie Mookerplas) MD 27. LOB van Gennep incl. Maaskemp MD 30. Loswal Aijen en Gennep toegankelijk maken

Recreatie, toerisme en zorg RTZ 1. Duitse lijntje Uden-Weeze RTZ 2. Geologisch leerpad RTZ 3. Liberationroute RTZ 4. De Heikant Gennep RTZ 7. nieuwe ontsluiting A73-Groesbeek (variant 5A) RTZ 8. Roepaan, Siebengewaldseweg RTZ 9. nieuwe weg voor landbouw en vrachtverkeer Milsbeek RTZ 12. ontwikkelen zwaar verkeer noord-zuid RTZ 13. fietspad Kleefse weg RTZ 14. agriroutes, recreatieve routes Maasduinen oostzijde RTZ 16. Niersdalbrug RTZ 17. Plasmolen parkeren RTZ 18. Keramiek Experience RTZ 19. Hotel Mazenbrug, natuurontwikkeling Zuidereiland RTZ 20. Hotel Plasmolen RTZ 21. landgoed Jachtslot de Mookerheide RTZ 24. de Bisselt, natuurontwikkeling-landgoederen

43

6. Financiële ontwikkelingsstrategie

Projectenkaart Regionale Agenda fase 1 (2011-2016)

Projectenkaart Regionale Agenda fase 2 & 3 (2017-2030) N271 als etalage

N 13. verbetering langzaam verkeerskruising N271 bij Gennep, fietsviaduct N 15. pleisterplaats Well N 24. snelheid verlagen bij kernen (zichtbaarheid) - gestart in eerste fase

Ontwikkeling Maasdal MD 1. fietsen aan het water - gestart in eerste fase MD 8. fiets/wandel overgang via stuwdam en sluis MD 9. nieuwe veerverbinding tussen Maaspark Well en Maashees MD 10. uitbreiding dienstregeling veerpont tussen Wellerlooi en Blitterwijck MD 11. vaarwegen oostzijde Maasduinen in oude beekdalen MD 12. ondersteunen agrariers in Maasdal gestart in eerste fase MD 13. hoogwatergeul Well/Aijen + Maaspark Well/Leukermeer - gestart in eerste fase MD 15. hoogwatergeul Afferden MD 16. nevengeul Afferden MD 17. hoogwatergeul Mook MD 18a. verruiming doorstroomprofiel brug Oeffelt-Gennep MD 18b. verruiming doorstroomprofiel spoorbrug Mook MD 19. evacuatiebrug Bergen-Nieuw Bergen MD 20. weerdverlaging MD 26. Mookerplas/Grote Siep, verruiming recreatie MD 28. Reichswald Noordrand LOB Gennep, natuurontwikkeling, recreatie MD 29. sluitstukkades Mook, Heijen, Afferden, Bergen, Well op niveau 1/250 jaar

Recreatie, toerisme en zorg RTZ 6. Bleijenbeek RTZ 8. Roepaan, Siebengewaldseweg - gestart in eerste fase RTZ 12. ontwikkelen zwaar verkeer noord-zuid - gestart in eerste fase RTZ 22. Lierdal RTZ 23. revitalisering Korendal

44

7. Toekomstige organisatie

7. Toekomstige organisatie

45

7. Toekomstige organisatie Ambities De drie gemeenten zijn zich bewust dat de Strategische Rregiovisie vraagt om een gezamenlijke focus, een focus die bestand is tegen verkiezingen en herindeling. De gemaakte keuzes moeten immers langjarig volgehouden worden en iedere keer weer uitgevent worden naar de omgeving en naar de publieke en private partijen. Er moeten samenwerkingsrelaties worden gemaakt die bovendien op peil gehouden moeten worden. Prioriteit nummer één is dat er uitvoeringsallianties worden gevormd en dat er een gezamenlijke organisatie wordt ingericht waarin de doorontwikkeling van de strategische regiovisie naar een gebiedsontwikkeling zich kan wortelen. Van daaruit zal de gemeenschappelijke communicatie van de gebiedsontwikkeling plaatsvinden. Met de Regionale Agenda en potentiële financieringsbronnen in zicht wordt duidelijk dat de Strategische Regiovisie de moeite waard wordt gevonden en maatschappelijk draagvlak heeft verworven. De gezamenlijke aanpak loont. Daarom willen wij inzetten op een slagvaardige projectorganisatie ter ondersteuning van de sleutelprojecten waarin de overheden, ondernemers en maatschappelijke organisaties ieder hun aandeel leveren.

Evaluatie bestaande organisatie In het afgelopen anderhalf jaar is de Strategische Regiovisie opgesteld en uitgewerkt in de Regionale Agenda. De organisatie daarvoor is gevormd vanuit een Projectbureau, waarbinnen de projectdirectie, de projectleider, de projectsecretaris en de communicatieadviseur samenwerkten. Het Projectbureau organiseerde en coördineerde de inhoudelijke analyse en de uitwerking van de verschillende elementen van de regiovisie in samenspraak met de ambtelijke organisaties en de betrokken maatschappelijke organisaties. De projectorganisatie werkte in opdracht van de bestuurlijke Stuurgroep, met daarin twee vertegenwoordigers per B&W en één vertegenwoordiger van de Klankbordgroep (overleggroep maatschappelijke organisaties en bedrijven), met een onafhankelijk voorzitter. De activiteiten van de projectorganisatie concentreerden zich rond ateliers met vertegenwoordigers van bestuur en organisaties van de drie gemeenten en van maatschappelijke organisaties/bedrijven, met begelei46

ding van deskundigen onder aansturing van de projectdirectie. Deze wijze van werken beoordelen wij als effectief tot zeer effectief. In korte tijd zijn met een groot aantal betrokkenen grote stappen gezet. Het brede dialoogkarakter in combinatie met een sterke procesmatige en inhoudelijke sturing vanuit de projectdirectie heeft het proces en de inhoudelijke uitwerking een stuk verder gebracht. Ook is de betrokkenheid van bestuur, ambtelijke organisaties en van maatschappelijke organisaties/bedrijven sterk gegroeid. Het project heeft op diverse bestuurlijke tafels een plek gekregen (Provincie Limburg, Regio Venlo), mede ook vanwege het ambassadeurswerk van de projectdirecteur hiervoor. Als belangrijke succesfactor wordt beschouwd dat in het project vooral de inhoud centraal heeft gestaan. Als belangrijkste leer- en ontwikkelpunt uit het proces tot heden komt naar voren dat de interne communicatie (vooral ambtelijke organisaties) over het project op onderdelen beter had gekund. In het algemeen worden binnen de gemeenten beperkingen ervaren in de mogelijkheden om tot zelfstandige uitvoering van de Regionale Agenda te komen. Met het oog op de verkiezingen in november hebben wij gekozen voor een hoog tempo. Dat ging soms ten koste van de interne afstemming. Om de zorgvuldigheid van de besluitvorming, de mentale doorwerking naar de bestaande organisaties en de financierbaarheid van de projectorganisatie te waarborgen willen wij in de volgende fasen de werkzaamheden gaan faseren.

Opgave voor de organisatie vanaf medio 2011 Omgeving Het dialoogkarakter en de betrokkenheid van ondernemers, maatschappelijke organisaties en burgers heeft een breed draagvlak voor de Strategische Regiovisie opgeleverd. Dit brede draagvlak leidt tot nieuwe initiatieven die nodig zijn om onze regio in beweging te krijgen. Boeien en binden is een belangrijke opdracht voor de nieuwe organisatie: Ondernemers en maatschappelijke organisaties moeten zich betrokken weten en zich verant-

7. Toekomstige organisatie

woordelijk voelen voor de ontwikkeling van de regio. De bevolking inspireert en zal dat moeten kunnen blijven doen. De bestuurlijke omgeving blijft betrokken en wij blijven werken aan dit netwerk. Voortzetten van de dialoog, het interactieve karakter in de uitwerking van de Sleutelprojecten. Inhoud De Regionale Agenda beschrijft de opgave voor de organisatie in de volgende fase in zes programmalijnen en vier sleutelprojecten: N271, Maasdal, Toerisme en Zorg, Verbindingen en Netwerken. Het investeringsvolume aan publieke en private middelen voor de uitvoering van de Regiovisie wordt geschat op een bedrag van ongeveer 60 miljoen euro in een periode van 20 jaar. Gericht en slim inzetten van dit bedrag kan een groot multipliereffect hebben. De projectexploitatie en het investerings- en verdienmodel waarin dit moet passen zijn nog niet exact bekend. De geformuleerde opgave voor de organisatie zal als dit meer bekend is verder aangescherpt moeten worden. Voor de eerste fase van de uitvoering van de Regionale Agenda (2011 – 2016) zien wij als belangrijkste inhoudelijke werkzaamheden van de organisatie: Uitwerking/definitie van sleutelprojecten in uitvoeringsplannen en deelprojecten; Sluitend maken van investerings-/verdienmodellen onder sleutelprojecten en deelprojecten daaruit, inclusief het vinden en binden van cofinanciering; opstellen financiële meerjarenplanning en investerings/budgetvoorstellen Monitoring en toetsing van de programmalijnen, evenals (her)definiëring van de sleutelprojecten op basis van nieuwe ontwikkelingen en inzichten; Aansturing De aansturing van de organisatie is onder verantwoordelijkheid van de Stuurgroep gericht op: - Opbouwen van deelprojectorganisaties rond de uitvoering van de sleutelprojecten met een heldere rolverdeling tussen gemeenten, overige bestuurlijke partijen en maatschappelijke organisaties en bedrijven. - Aanjagen en coördineren van de (start van) deelprojecten, in uitvoering te nemen door of-

wel de gemeentelijke organisaties ofwel andere uitvoerende partijen. - Rolneming in de daadwerkelijke uitvoering van projecten (procesbegeleiding, aanjaagfunctie) die zonder deze rol niet zelfstandig kunnen worden ontwikkeld. - Binden en boeien van de externe omgeving (bestuurlijk, maatschappelijk, privaat) aan de planvorming en de uitvoering door middel van communicatie, dialoog, relatievorming, ambassadeursfunctie en coproductie op onderdelen. - Begeleiding en ondersteuning van de afwegings- en besluitvormingsprocessen bij de bestuurlijke verantwoordelijke partijen. - Overall toetsing en monitoring van de uitvoering van de visie/agenda, zowel wat betreft proces/ tijdigheid, relaties/samenwerking als inhoudelijke kwaliteit. Om de uitvoering van de Regionale Agenda goed op gang te krijgen wordt vooral de eerste twee jaar (2011/2012) veel verwacht van de uitvoeringsorganisatie. De inrichting van de organisatie richt zich daarom op deze eerste twee jaar, waarna evaluatie en eventuele herdefinitie plaatsvindt.

Uitgangspunten en inrichting (project)organisatie De in te richten uitvoeringsorganisatie wordt ontwikkeld vanuit de volgende uitgangspunten: - De direct uitvoerende verantwoordelijkheid voor (deel)projecten ligt in principe bij de primair aangewezen organisatie (gemeente, provincie, waterschap, instellingen, bedrijven). - Een in te richten Projectbureau onder leiding van een aan te stellen Projectdirecteur vervult hiervoor de aanjagende en coördinerende taken, houdt overzicht over het geheel van de uitvoering en kan hierbij op onderdelen ondersteunen. - De werkzaamheden van dit Projectbureau worden opgebouwd rond de sleutelprojecten; deze vormen het integrerend uitvoeringskader voor de Strategische Regiovisie op basis van de in de programma’s geformuleerde beleidsrichtingen. Voor de uitvoering van de sleutelprojecten wordt nauw samengewerkt met en tussen uitvoerende partijen. - De uitvoering wordt bestuurd door een Stuurgroep waarin zitting hebben de drie 47

gemeenten, de Provincie Limburg en een aantal vertegenwoordigers van het georganiseerd veld van maatschappelijke organisaties en bedrijven uit het gebied. - Er is een Kwaliteitsteam (Q-team) dat onafhankelijk en deskundig de waarden en de focus op de doelen van de Strategische Regiovisie vasthoudt en adviseert over de ruimtelijke kwaliteit voor projecten die gezamenlijk worden opgepakt. - Voor de uitvoering van de Regionale Agenda wordt een investeringsbudget benoemd aan de hand van de uitwerking van de sleutelprojecten. Daarnaast wordt een projectbudget ter beschikking gesteld voor vooral proceskosten. Uitwerking op onderdelen De Stuurgroep wordt samengesteld uit bij voorkeur één (maximaal twee) vertegenwoordiger per verantwoordelijke organisatie, aan te wijzen respecevelijk uit en door de Colleges van Burgemeester en wethouders, door het College van de Provincie Limburg en 2-3 door de Klankbordgroep van Organisaties en Ondernemers (“O&O-groep”). De Stuurgroep wordt voorgezeten door een gezamenlijke aan te wijzen onafhankelijk voorzitter. Aan de Stuurgroep kan onafhankelijke expertise uit het kwaliteitsteam worden toegevoegd. De Projectdirecteur bereidt de vergaderingen van de Stuurgroep voor, voert besluiten uit en adviseert de Stuurgroep over de uitvoering van de Regionale Agenda. De Stuurgroep komt ca. één maal per zes weken bijeen op een vast vergadermoment.

48

De aan te stellen Projectdirecteur is van zwaar kaliber, ervaringsdeskundig met (gebieds)ontwikkelingsprocessen in een complexe bestuurlijk en maatschappelijke omgeving. De projectdirecteur is onafhankelijk ten opzichte van de individuele deelnemende partijen in de Stuurgroep en komt bij voorkeur van buiten de daarbij horende organisaties. De Projectdirecteur moet in staat worden geacht om niet alleen als trekker van het proces maar ook als het gezicht en de belangenbehartiger naar buiten te kunnen op treden. De Projectdirecteur wordt zo snel mogelijk na de besluitvorming over de Regionale Agenda aangesteld en krijgt als eerste taak om de organisatie verder in te richten. De Projectdirecteur ontwikkelt een overleg- en informatiestructuur, waar een Projectgroep onderdeel van uitmaakt met daarin vertegenwoordigers van de deelnemende organisaties en de sleutelprojectleiders. Er worden vier sleutelprojectleiders aangesteld. In overleg met de projectdirecteur (kwaliteitsbewaking) levert de meest betrokken organisatie de projectleider. De inzet is om de projectleiders voor de sleutelprojecten N271, Ontwikkeling Maasdal en Verbindingen en Netwerken te leveren door de overheden en die voor Toerisme en Zorg door private organisaties. Hun werkzaamheden hebben het karakter van programmamanagement ten opzichte van de onderliggende deelprojecten en deelprocessen binnen het sleutelproject. Per sleutelproject kan het profiel en de inzet van de projectleider verschillen.

Het Kwaliteitsteam is een klein team (drie à vier personen) van ongebonden deskundigen op het terrein van architectuur/stedenbouw, gebiedsontwikkeling in landelijk gebied en bestuurlijke processen die gevraagd en ongevraagd adviseren over proces en inhoud van de uitvoering van de Regionale Agenda, met bijzondere aandacht voor de integraliteit en de algemene kwaliteit van de planuitvoering. Naast een vaste kern van twee personen kan de samenstelling wisselen al naar gelang de opgave. De Projectdirecteur sluit het Q-team zodanig aan op het werkproces dat er een goede informatiestroom is en het Q-team op gezette tijden een zinvolle dialoog kan voeren met zowel Stuurgroep als het ambtelijk deel van de projectorganisatie. Mandaat De Stuurgroep wordt door de gemeenteraden, respectievelijk door het College van GS en het verband van organisaties en bedrijven (Klankbordgroep) gemandateerd om de Regionale Agenda uit te voeren. Dit mandaat wordt verleend door middel van het vaststellen van de Regionale Agenda als inhoudelijk kader, inclusief de voorgestelde financiële en budgettaire kaders, in principe voor de periode 2011/2012. De Stuurgroep rapporteert regelmatig (in ieder geval halfjaarlijks) over de voortgang van de uitvoering van de Regionale Agenda aan de achterbannen. Tussentijdse afwijkingen van het inhoudelijk en

7. Toekomstige organisatie

Het Projectbureau ondersteunt de Stuurgroep, de projectdirectie en de sleutelprojectleiders in het uitvoeren van de taken. De taken en bijbehorende capaciteit (periode 2011/2012): Projectdirecteur: drie a vier dagen per week, kennis en kunde gebiedsontwikkeling in een complexe omgeving. Projectsecretaris en projectcoördinatie: bestuurlijke informatievoorziening, secretariaat Stuurgroep, projectgroep, klankbordgroep en coördinatie inhoudelijke werkzaamheden: gezamenlijk ca. vijf dagen per week communicatie Regionale Agenda (intern en extern), communicatieondersteuning sleutelprojecten: ca. twee dagen per week

financieel kader worden voorgelegd voor nadere afweging en indien nodig besluitvorming. Partijen spreken af dat zij de specifieke besluitvorming (bv. vergunningen) die nodig is voor de uitvoering van projecten zo snel mogelijk en waar mogelijk met voorrang behandelen. Borging Rond de uitvoering van de Regionale Agenda wordt een overleg- en informatiestructuur ingericht aan de hand waarvan de betrokken gemeentebesturen (incl. gemeenteraden) en ambtelijke organisaties, de betrokken provinciale organisatie en de betrokken maatschappelijke organisaties en ondernemers een goed inzicht krijgen en houden in de voortgang van de uitvoering en daarin ook hun eigen rol goed zichtbaar kunnen maken en oppakken. Deze structuur wordt door de Projectdirecteur uitgewerkt. Daarin wordt ook aandacht besteed aan informatie-uitwisseling en overleg op de verschillende niveaus tussen partijen onderling (bv. gemeenteraden, Colleges B&W en tussen publieke en private partijen). De Klankbordgroep (evt. met aangepaste samenstelling) wordt voortgezet. Binnen de drie gemeentelijke ambtelijke organisaties wordt voor de uitvoering van de regiovisie op managementniveau een coördinerend manager/directielid en één operationeel coördinator aangewezen, die zowel liaison zijn naar de projectorganisatie als de interne coördinatie van activiteiten op zich nemen. Kwartiermaker Ter voorbereiding van de besluitvorming van de Regionale Agenda door de Raden is een Kwartiermaker belast met nadere de inrichting van de organisatie, het opstellen van een (meerjaren) begroting en het doen van een financieringsvoorstel. Bovendien zal de kwartiermaker in de periode december 2010-1 mei 2011 de vervolgfase zodanig voorbereiden dat de werkzaamheden snel na besluitvorming in de gemeenteraden kunnen worden opgepakt. In deze interim fase blijft de bestaande organisatiestructuur bestaan. De Kwartiermaker wordt gevraagd aan te geven welke ondersteuning hij nodig heeft voor de interim-fase.

49

50

Bijlagen

51

Bijlage:

recreatiepark Plasmolen Dhr. H. Dinghs, voorzitter Gebiedscommissie

Overzicht betrokkenen bij de uitwerking van de Strategische Regiovisie

Dhr. J. van Bergen, LLTB, voorzitter afd. Maasduinen

Stuurgroep regiovisie

Dhr. S. Kamps, secretaris Euregio Rijn Waal

Dhr. B. van Essen, technisch voorzitter, Provincie Limburg Dhr. B.J.M. Buiting, wethouder gemeente Bergen Dhr. F.J.R. Pekema, wethouder gemeente Bergen

Dhr. T. Kessels, voorzitter Raad van Bestuur Pantein Dhr. F. Helmig, Stichting Dichterbij Mevr. J.A. van Douwen, projectleider Dhr. M.G. Schoonen, projectsecretaris

Mevr. M.C.G. Seegers, wethouder gemeente Gennep

Het projectbureau:

Dhr. A.A.A. Jansen, wethouder Gennep

Mw. R. Bakker, projectdirecteur (Riek Bakker Advies)

Dhr. R.J. Persoon, burgemeester gemeente Mook en

MW. J.A. van Douwen, projectleider (Van Douwen

Middelaar

Advies)

Dhr. G.J.M. Wienhoven, wethouder gemeente Mook en

Dhr. M.G. Schoonen, projectsecretaris (BMC)

Middelaar

Mw. L. Delsink, communicatie (actorion)

Dhr. W. Pothoff, directeur/ bestuurder Destion, vertegenwoordiger namens Klankbordgroep Mevr. Prof. H.E. Bakker (projectdirecteur) Mevr. J.A. van Douwen (projectleider) Dhr. M.G. Schoonen, (projectsecretaris)

Projectgroep regiovisie Mevr. Prof. H.E. Bakker, voorzitter

Externe deskundigen Mevr. K. van Vliet en dhr. A. Jordan (stedenbouw, BGSV) Mevr. N. Korsten (infrastructuur, GoudappelCoffeng) Dhr. J. van de Mortel (Landschap/Maaswerken, Groenplanning) Dhr. P. Jorna (planeconomie, BBN adviseurs) Dhr. D. Louter (organisatie advies, Louter Advies)

Mevr. J.A. van Douwen, projectleider Mevr. J. van Wingerden, afdelingshoofd Welzijn, gemeente Bergen, vervangen door Dhr. M. Rijniers, coordinator Leefbaarheid, gemeente

Deelnemers aan één of meer Ateliers: (Riek Bakker heeft alle ateliers bijgewoond)

Bergen. gemeente Bergen

Sleutel project N271 en Programma Verbindingen en Netwerken (4):

Mevr. H. Baarends, programmamanager Vitale Vesting,

E. Staal (Limburgs Landschap),

gemeente Gennep

F. Mandigers (Natuurmonumenten)

Dhr. B. Nederveen, hoofd Stad&Land en Leven&Wonen

M. Robroek, F. Pekema (gemeente Bergen),

gemeente Gennep

A. Knipping ,P.Toonen en M.Peeters (gemeente Gennep),

Dhr. T. Thijssen, beleidsmedewerker Toerisme en Recre-

T. Pouwels en R.de Valk (gemeente Mook en Middelaar),

atie, gemeente Mook en Middelaar

J. Siebers LLTB

Dhr. T. van der Horst, gemeentesecretaris gemeente

M. van Wylick (RMO Venray-Venlo)

Mook en Middelaar

R. Roukens (provincie Limburg),

Dhr. F.W.W. Janssen, beleidsmedewerker RO, Provincie

K. van Vliet (projectleider, en A. Jordan (BGSV)

Limburg

V.de Groot en N.Korsten (Goudappel Coffeng),

Dhr. P. Peters, afdelingshoofd Ruimtelijke Ontwikkeling,

Mevr. L. Delsink, communicatieadviseur Dhr. M.G. Schoonen, projectsecretaris

Atelier Landbouw, (1-2) G. Titulaer (Landwaard, Oregional),

Klankbordgroep regiovisie

E. Staal (Limburgs Landschap),

Mevr. Prof. H.E. Bakker, voorzitter

P. Knops (DLG),

Dhr. W. Pothoff, directeur/ bestuurder woningcorporatie

H. Dinghs (Gebiedscommissie Maasduinen)

Destion, tevens vertegenwoordigend lid Stuurgroep

J. Toonen (Food&Agri Rabobank),

Dhr. J.M.C. Emons, directeur Emons Holding

J. de Wit (Venlo),

Dhr. M. Zeekaf, directeur Meldon Plastics, Limburgse

L. Spoormakers en dhr. Raeven (prov. Limburg),

Werkgeversvereniging

J. van Bergen, J. Siebers, M. Linders, H. van Riswick. G.

Dhr. P. Luijkx, lid Industriële Kring

Roersch, H. Kager (allen namens LLTB),

Mevr. M. v.d. Kerkhof, rayonmanager Rabobank Land

H. Banken (Bergen),

van Cuijk en Maasduinen

M. Bongers, P. Toonen (Gennep)

Dhr. H. Klijnman, directeur bedrijfsmanagement Rabo-

T. Peeters, T. Thijssen (Mook en Middelaar).

bank Land van Cuijk en Maasduinen

H. van Douwen en M. Schoonen (projectbureau)

Dhr. G. Frenken, Limburgs Landschap

52

Dhr. H. Vissers, voorzitter Kunstcollectief

Atelier Veiligheid (1)

Dhr. M. van Wiefferen, eigenaar Recreatiepark Leuker-

J. van Bergen, H. van Riswick, J. Siebers, J. Ronnes, B.

meer

Vergoossen (allen namens LLTB)

Dhr. S. Winkelmolen, eigenaar Camping de Schaaf en

E. Staal (Limburgs Landschap),

P. Knops (DLG),

Atelier Wonen (1)

H. Dinghs (Gebiedscommissie Maasduinen)

M. van den Hoogen, M. van Roekel (Dichterbij),

R. Heerkens (Rijkswaterstaat Maastricht)

K. Hazevoet, F. Bouhuis (Nebuvast),

J. Brouns (prov. Limburg),

W. Pothoff (Destion),

J. De Wit (Venlo),

J. Smedema (Smedema makelaardij),

H. Banken (Bergen),

van Summeren (van summeren Makelaardij);

J. Strijbosch, P. Toonen, P. Peeters (Gennep),

T.Mennen (Pantein),

T. Peters-Sengers, R.de Valk (Mook en Middelaar)

E. Ruedisueli (Rabo),

J. van de Mortel (Groenplanning),

E. van Holland (Cob-web advies)

H. van Douwen en M.Schoonen (projectbureau)

P. Levels (provincie Limburg, programma-manager Duur-

Bijlagen

G.Middel (waterschap Peel en Maasvallei)

zaamheid),

Sleutelproject Maasdal (3)

H. Baarends, M. Peeters en W.Thijssen (gemeente Gen-

J. van Bergen,H. van Riswick, J. Siebers, G.Roersch, B.

nep),

Vergoossen (allen namens LLTB)

J. van Megen (gemeente Bergen),

E. Staal (Limburgs Landschap),

T.Thijssen (gemeente Mook en Middelaar)

A. Herremans, P. Knops, F. Willems (DLG)

H. van Douwen (projectbureau)

H. Dinghs (Gebiedscommissie Maasduinen) G. Middel (waterschap Peel en Maasvallei),

Atelier Ruimtelijke Kwaliteit (1)

R. Heerkens (Rijkswaterstaat Maastricht)

Stijn Koole (Bosch Slabbers),

J. Brouns, L. Spoormaker (prov. Limburg);

Aditi Kho en Stef de Wit (Gelders Genootschap)

J. de Wit (Venlo),

E. Staal (Limburgs Landschap)

P. de Vet (gemeente Venray)

P. Blomjous en Marc Hendriks (Welstandscommissie

H. Banken, H. Driessen, F. Pekema (Bergen),

Noord-Limburg),

M.Bongers, P. Toonen en T. Peeters (Gennep),

W. Pothoff (Destion),

T. Thijssen ( Mook en Middelaar)

A. Jansen, H. Baarends en José Thissen (Gennep

J. van de Mortel (Groenplanning),

P. Peters (Bergen)

H. van Douwen (projectbureau)

Geertjan Wienhoven, Luc van Doesum en T. Thijssen (Mook en Middelaar)

Atelier Toerisme en recreatie (1)

Karen van Vliet, Arnon Jordan (BGSV)

F. Helmig (Dichterbij); A. Herremans, P. Knops (DLG);

Atelier financiele ontwikkelstrategie (2)

J. Jongerius (Plasmolen toerisme/recreatie);

M. Rijniers, P.peters en T.tebarts (Bergen)

I. Lenders (SPNL);

B Nederveen, H Baarends en M Wijdeven (Gennep)

Th. Mennen (Pantein);

R. Rouwmaat, T.van der Horst en T. Thijssen

F. Verkoijen (Recron)

R. de Jong (prov. Limburg)

M. van Wiefferen (vakantiepark Leukermeer);

K. van Vliet (BGSV)

S. Winkelmolen (Eldorade Parken);

Paul Jorna en Desiree Scheid (BBN adviseurs)

S. Zoete (euregio Rijn-Waal);

H. van Douwen en M. Schoonen (projectbureau)

B. Geurts (Venlo); G. Verbraeken (prov. Limburg)

Atelier Kiezen en keuren provincie (2)

F. Pekema , M. Robroek (Bergen);

Dhr. J. Brouns,

E. Vos, P. Toonen, H. Baarends, B. Nederveen (Gennep)

Dhr. P. Peters (Bergen),

T. Thijssen (Mook en Middelaar)

Mw. G. Goffin,

K. van Vliet (BGSV)

Mw. H. Gorissen,

H. van Douwen (projectbureau)

Dhr. F. Janssen, Dhr. M. Luijten,

Atelier Zorg (1)

Dhr. J. Molleman,

J.Janssen (Indraf, ondernemer mobiele manege/zorg-

Dhr. P. Raeven,

boerderij);

Dhr. R. Roukens,

T. Mennen Pantein),

Dhr. R. Schols,

A. Gordijn (concept-ontwikkelaar Vitaal Nederland);

Dhr. L. Spoormakers,

J. van Lieshout (Synthese);

Mw. G. Verbraeken,

R. Hazelaar (GGD Nijmegen);

H. van Douwen (projectbureau)

P. Dols (Proteion); M.van den Hoogen (Dichterbij) G.Goffen (prov. Limburg) R. Ranc, H. Reijnen en W.Thijssen (gemeente Gennep); B. Buiting (gemeente Bergen); G. Berens (gemeente Mook&Middelaar); H. van Douwen (projectbureau)

53

Colofon: De Regionale Agenda is opgesteld door de gemeenten Bergen, Gennep en Mook en Middelaar met ondersteuning van:

Tekst: (met uitzondering van het voorwoord) Hansje van Douwen (VDA) Mede op basis van de adviezen van: Mevr. K. van Vliet en dhr. A. Jordan (stedenbouw, BGSV) Mevr. N. Kortsten (infrastructuur, GoudappelCoffeng) Dhr. J. van de Mortel (Landschap/Maaswerken, Groen-planning) Dhr. P. Jorna (planeconomie, BBN adviseurs) Dhr. D. Louter (organisatie advies, Louter Advies) Kaartbeeld en schetsen: Karen van Vliet (BGSV) Arnon Jordan (BGSV) Lay-out: Marjolein Kloet Foto’s: Tenzij anders vermeld: Gemeenten Bergen, Gennep, Mook en Middelaar, team Riek Bakker. Beeld cover: kaart Strategische Regiovisie februari 2010 Alles uit deze rapportage mag worden overgenomen mits de bron wordt vermeld. Aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Eventuele rechthebbenden op gebruikt beeldmateriaal dienen contact op te nemen met de Gemeente Gennep. Schetsen en referentiebeelden zijn bedoeld om de discussie in de vervolgfase te voeden, ter inspiratie en ter illustratie van de mogelijkheden. Deze beelden geven geen exacte weergave van de toekomstige situatie. Met dank aan de Provincie Limburg die met financiële ondersteuning de ontwikkeling van de Regionale Agenda heeft mogelijk gemaakt.

www.strategischeregiovisie.nl November 2010