Kerkelijk Sociaal Maatschappelijke stage bij pastoor Rudo Franken en de parochies Mook, Middelaar en Molenhoek Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013
“Kerkelijk Sociaal” Inhoud Inleiding ................................................................................................................................ 2 Data ........................................................................................................................................ 3 Motivatie ............................................................................................................................... 3 Dankwoord .......................................................................................................................... 3 Stageplaats ........................................................................................................................... 3 Werkplanning ..................................................................................................................... 4 Zondag 21 april ........................................................................................................................... 4 Dinsdag 23 april .......................................................................................................................... 4 Woensdag 24 april ..................................................................................................................... 4 Donderdag 25 april .................................................................................................................... 4 Vrijdag 26 april ............................................................................................................................ 4 Verslag activiteiten ........................................................................................................... 4 Vrijwilligersbijeenkomst parochie Molenhoek ............................................................... 4 Koffiedrinken senioren Seniorenhof Mook ....................................................................... 4 Werklunch pastoors Ottersum .............................................................................................. 5 Rozenkransgebed ....................................................................................................................... 5 Bezinningsavond ........................................................................................................................ 5 Heilige Mis Middelaar ............................................................................................................... 6 Eetpunt Middelaar ...................................................................................................................... 6 Gesprek over de parochies met de heer Frans Korsten ................................................ 6 Werken op kerkhof Middelaar ............................................................................................... 6 Wat ik heb geleerd ............................................................................................................ 6 Hoofdvragen ................................................................................................................................. 6 Hoe kreeg ik antwoorden ........................................................................................................ 7 De antwoorden ............................................................................................................................ 7 Beschouwing ....................................................................................................................... 8 Hoe is de stage bevallen en zijn je verwachtingen uitkomen? .................................... 8 Hoe zijn je inzet en werkzaamheden bij de stageplaats bevallen? ............................ 8 Ben je vooraf voldoende geïnformeerd? ............................................................................ 8 Ben je door de stage coördinator voldoende op weg geholpen? ................................ 8 Ben je door je begeleider op school voldoende op weg geholpen? ............................ 8 Hoe was de begeleiding op je stageplaats? ........................................................................ 8 Heb je verder iets gemist? ....................................................................................................... 8
Heb je nog plannen om in een andere vorm door te gaan met werkzaamheden bij deze organisatie of bij een andere organisatie? ........................................................ 8
Inleiding Tijdens het vierde jaar van het Stedelijk Gymnasium Nijmegen is een maatschappelijke stage van 30 uur verplicht. Deze stage heeft als hoofddoel
2
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013 leerlingen maatschappelijk betrokkener te laten worden. Ik heb de maatschappelijke stage gedaan bij de pastoor van de parochies Mook, Middelaar en Molenhoek: pastoor Rudo Franken. Het specifieke doel van deze stage was onder begeleiding van pastoor Rudo Franken ouderen helpen, gezelschap houden en onderzoeken welke (sociale) rol de kerk vervult in de maatschappij. De titel van de stage is daarom Kerkelijk Sociaal. Ik heet Oskar Veerhoek en en ben vijftien jaar oud.
Data
Startdatum Einddatum Dagen Totaal aantal uren
20-‐4-‐13 26-‐4-‐13 6 30
Motivatie
Ik heb voor een maatschappelijke stage bij de kerk gekozen, omdat ik meer wilde weten over de rol van de kerk als maatschappelijk orgaan en de rol van het geloof in het leven van mensen. Daarnaast was ik geïnteresseerd in de werking en ceremonies van de kerk en de rol van het Vaticaan. Tot slot wilde ik graag met ouderen in contact komen. Pastoor Rudo Franken kende ik van de vieringen in de kerk van Mook.
Dankwoord
Hierbij bedank ik pastoor Rudo Franken, de heer Franken en overige leden van het Kerkbestuur voor hun bijzondere inzet bij het organiseren en begeleiden van mijn maatschappelijke stage. Hun inzet was meer dan ik had durven hopen. Zij hebben mij de unieke mogelijkheid gegeven de sociale, menselijke kant van de kerk te leren kennen. Daarnaast bedank ik alle mensen, bij wie de pastoor en ik huisbezoeken hebben gedaan, voor hun tijd en het delen van hun ervaringen. De gesprekken met hen hebben mij de kerk vanuit hun levensperspectief laten zien. Verder bedank ik mevrouw Bots-‐Estourgie voor haar uitzonderlijke inzet bij het begeleiden bij het vinden van een geschikte maatschappelijke stage. Tot slot bedank ik mevrouw Epskamp voor het geven van een foto van de pastoor en het uitlenen van een folder over de plaatselijke kerk.
Stageplaats
De stage is gehouden in Mook, Molenhoek en Middelaar. Het centrale stageadres was bij het huis van de pastoor: De Hove 1, 6585 AN Mook.
3
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013
Werkplanning
Omwille van de privacy van diegenen die de pastoor en ik hebben bezocht (‘huisbezoek’), verwijs ik in dit verslag niet concreet naar hen en vermeld ik hun namen niet.
Zondag 21 april 12.00-‐17.00 aanwezigheid en hulp bij vrijwilligersbijeenkomst parochie Molenhoek
Dinsdag 23 april 10.30-‐11.30 11.30-‐14.00 14.00-‐15.30 15.30-‐17.00 18.30-‐21.30
aanwezigheid koffiedrinken seniorenhof Mook deelname werklunch pastoors in Ottersum inclusief reistijd huisbezoek huisbezoek rozenkransgebed; Heilige Mis Molenhoek; bezinningsavond
Woensdag 24 april 9.00-‐9.30 9.30-‐11.30 11.30-‐12.00 12.00-‐13.00 13.00-‐16.00
Heilige Mis Middelaar bezoek Dichterbij (dagbesteding voor gehandicapten) koersballen senioren eetpunt Middelaar huisbezoek
Donderdag 25 april 9.00-‐11.00
gesprek met de heer Frans Korsten (Kerkbestuur: Pastorale Zaken) over de parochies
Vrijdag 26 april 9.00-‐11.00
werken op kerkhof Middelaar en contact met senioren
Verslag activiteiten Vrijwilligersbijeenkomst parochie Molenhoek Deze bijeenkomst had als doel vrijwilligers te huldigen voor hun inzet bij de parochie. De bijeenkomst begon met koffie, thee en gebak. Daarna was er een spel van jeu de boules, en tot slot was er een quiz. Ik heb gebak, thee en koffie uitgedeeld aan de parochievrijwilligers. Daarna heb ik gesprekken gevoerd over de samenbindende functie van de kerk, de toekomst van de kerk, de financiën van de kerk en de opleiding tot pastoor. Het werd snel duidelijk dat de kerk een sterke samenbindende functie heeft, gezien de hechte gemeenschap van parochievrijwilligers. Ik vond de gesprekken en het sociale aspect van de bijeenkomst erg boeiend.
Koffiedrinken senioren Seniorenhof Mook Regelmatig drinken senioren van het verzorgingstehuis Seniorenhof koffie met elkaar om elkaar gezelschap te houden. Bij het koffiedrinken heb ik naar de gesprekken van de senioren geluisterd en het met hen gehad over technologische vooruitgangen, muziek met oordopjes in de openbare bus, kranten, e-‐readers en het koningslied.
4
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013 Het samen koffiedrinken is voor de ouderen een manier om met elkaar in contact te komen. Vrijwel alle aanwezigen kenden elkaar sinds hun kindertijd. Uit hun houding ten opzichte van pastoor Rudo Franken kwam duidelijk de pastorale relatie naar voren. Velen leken hem als vaderfiguur te zien, wiens mening belangrijk was. Ik vond het leuk om met de ouderen samen koffie te drinken, omdat zij vaak op een andere manier naar dingen keken.
Werklunch pastoors Ottersum De werklunch is een informele bijeenkomst tussen pastoors, waarbij zij de gang van zaken in de kerk bespreken. Ik heb het met pastoor Rudo Franken en een andere pastoor gehad over de verschillen tussen katholieken en protestanten, de interpretatie van de Bijbel en de evolutietheorie. De werklunch is een voorbeeld van hoe pastoors op een informele, sociale manier met elkaar omgaan. Leuk was het volgende: er was niet gerekend op drie personen voor de werklunch. Hierop deelden de pastoors christelijk hun eten met mij. Kerkelijk Sociaal dus.
Rozenkransgebed Het rozenkransgebed is een gebed voor Maria en het beschrijft de levensloop van Jezus Christus. Dit gebed heb ik bijgewoond. De meditatieve functie van het herhalen van de gebeden was enerzijds een bijzondere, persoonlijke ervaring, maar had anderzijds ook een groepsfunctie. Hoewel er geen woord werd gewisseld tussen de aanwezigen, had het iets sociaals om samen met anderen dit gebed in uiterste rust en concentratie te houden. Bij dit gebed was een vrouw van middelbare leeftijd aanwezig. Dit vond ik bijzonder omdat er bij de meeste kerkelijke activiteiten vrijwel uitsluitend senioren aanwezig waren. Ik vond verder de meditatieve functie van het steeds opnoemen van verzen en symboliek achter het rozenkransgebed en de beschrijving van het leven van Jezus Christus, erg mooi.
Bezinningsavond
De bezinningsavond maakte deel uit van een reeks avonden, waarbij mensen dieper ingaan op de betekenis van het christelijke (katholieke) geloof. De bezinningsavond begon met een gebed en een lied. Het hoofdonderwerp was een fragment uit het Johannesevangelie: hoofdstuk 8, verzen 1-‐11. Het fragment gaat over een overspelige vrouw die op het punt staat gestenigd te worden, wanneer Jezus tegen de menigte zegt: “Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.” Hierop gaat de menigte langzaam uiteen. Tot slot zegt Jezus haar dat ook hij haar niet veroordeelt, maar hij zegt haar wel dat ze vanaf dat moment niet meer moet zondigen. Nadat het verhaal voorgelezen was, mochten we ieder de woorden of zinnen die ons bijzonder aanspraken, met de anderen delen. Daarna hadden we het over de kern van het verhaal en hoe Jezus naar mensen kijkt. Tot slot was er een tijd voor het bespreken van dingen in het dagelijks leven, zoals omgaan met vandalisme. De bezinningsavonden zijn er volgens mij vooral om je eigen geloof te versterken en te verdiepen door met anderen erover te praten, de Bijbel als leidraad
5
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013 nemende. Het sociale is dus dat je geloof wordt versterkt door hierover te praten met anderen. Ik vond de bezinningsavond een van de leukste activiteiten, omdat ik zelf actief mee kon denken en praten over de behandelde stof. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld missen, waar het voornamelijk luisteren en zingen is.
Heilige Mis Middelaar In de kerk van Middelaar werd de Heilige Mis door pastoor Rudo Franken gehouden. De lezing ging over de handelingen van de apostelen. Het samen gebeden opzeggen, naar de lezing luisteren en samen zingen is volgens mij, naast godsdienstig, een sociaal gebeuren. Ik merkte een zeker groepsgevoel op. Zelf vond ik de regelmaat van de liturgie indrukwekkend.
Eetpunt Middelaar Eetpunt Middelaar is een wekelijkse, gezamenlijke lunch voor ouderen in Middelaar. Het is duidelijk dat het samen eten voor ouderen een sociale functie heeft. Ik besefte hier dat de pastoor eigenlijk een soort ultieme maatschappelijk medewerker is. Hij verzorgt namelijk voor iedereen het parochieblad, de kerkdiensten, bedevaart reizen én maakt met iedereen een praatje. Ik heb alle respect voor mensen die het beroep pastoor hebben gekozen.
Gesprek over de parochies met de heer Frans Korsten Dit was een gesprek van twee uur met de heer Frans Korsten, lid van het Kerkbestuur voor Pastorale Zaken, over de parochies Mook, Molenhoek en Middelaar. Met de heer Korsten heb ik gesproken over onder andere organisatie van de parochies, geloof en politiek en de geschiedenis van het katholieke onderwijs. Hij vertelde dat veel functies in de kerk door vrijwilligers gedragen worden. Ik vond het gesprek zeer interessant. De heer Korsten wist veel over de positie van katholieken en had een heldere doordachte mening over de rol van het geloof en de kerktraditie in het leven.
Werken op kerkhof Middelaar Regelmatig wordt het kerkhof rondom de kerk in Middelaar schoongemaakt door vrijwilligers. Ik heb ongeveer anderhalf uur op dit kerkhof gewerkt. Dit is een mooi voorbeeld van hoe een van de georganiseerde groepen vrijwilligers voor de kerk, werkt. Het was erg gezellig met de vrijwilligers.
Wat ik heb geleerd
In dit hoofdstuk staan vragen die ik van tevoren of gaandeweg had, en welke antwoorden ik hierop heb gekregen. Ik heb mij beperkt tot de voor mij belangrijkste vragen.
Hoofdvragen Voor de maatschappelijke stage had ik de volgende vragen bedacht:
6
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013 1. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen het katholicisme en protestantisme? 2. Welke rol heeft het christelijke geloof in het leven van mensen? 3. Hoe wordt de Bijbel in het leven gezet? 4. Wat heeft de katholieke kerk voor een sociale rol in de huidige maatschappij? 5. Hoe is de katholieke kerk georganiseerd?
Hoe kreeg ik antwoorden De antwoorden op deze vragen heb ik gekregen door gesprekken met pastoor Rudo Franken tijdens het fietsen, de vrijwilligersbijeenkomst op zondag, de werklunch op dinsdag, de bezinningsavond, het gesprek met de heer Korsten en de huisbezoeken.
De antwoorden 1. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen het katholicisme en protestantisme? Zowel katholieken als protestanten zeggen christenen te zijn, volgelingen van Jezus Christus. Beide erkennen het Oude en Nieuwe Testament als het Woord van God. De katholieken geloven in Heiligen, vereren Maria en zeggen dat hun overgeleverde kerkelijke traditie heilig is. De katholieke kerk is een wereldkerk en daarom lijken de vieringen op elkaar. De protestantse kerk is veel verdeelder, maar valt grotendeels onder de reformatoren Luther en Calvijn, die zich in de reformatie afsplitsten van de katholieke kerk. Over het algemeen zijn protestantse kerken somberder – zij hechten vrij weinig waarde aan het gebouw – in tegenstelling tot de katholieke kerken, die rijkelijk versierd zijn. Tot slot zien protestanten God afstandelijker dan katholieken. 2. Welke rol heeft het christelijke geloof in het leven van mensen? Het christelijke geloof geeft mensen houvast en reden voor introspectie en sociaalzijn in de hedendaagse 24-‐uurseconomie. Het christelijke geloof biedt verder het geruststellende gevoel dat er Iemand is die naar ons omkijkt en dat onze zonden vergeven kunnen worden door Jezus Christus, die voor ons is gekruisigd, gestorven en opgestaan. 3. Hoe wordt de Bijbel in het leven gezet? Interpretatie van de Bijbel verschilt van persoon tot persoon. Immers, iedereen kijkt met een andere achtergrond naar de Bijbel. Er zijn in Nederland verschillende stromingen die de Bijbel op verschillende manieren interpreteren. Alle christenen zijn het erover eens dat de Bijbel het Woord van God is. Sommigen proberen de Bijbel letterlijk te interpreteren, en anderen geven het geschrevene een figuurlijke betekenis. Hetgeen het duidelijkst uit het Nieuwe Testament naar voren komt, is de boodschap van Jezus Christus (Mat. 22:39): “… heb uw naaste lief als uzelf.” Onder het beginsel van naastenliefde organiseerde de kerk vroeger armenzorg, en hebben haar politieke vertegenwoordigers na de Tweede Wereldoorlog bijgedragen aan de uitbreiding van de sociale zekerheid door middel van de verzorgingsstaat. 4. Wat heeft de katholieke kerk voor een sociale rol in de huidige maatschappij? De katholieke kerk bevordert het geloof en zorgt dus voor een zekere structuur in het leven van mensen. De kerk is ook, vooral voor ouderen, een plek om in contact met andere mensen te komen en te blijven. Op dit moment heeft
7
Oskar Veerhoek, Stedelijk Gymnasium Nijmegen; April 2013 katholieke kerk te weinig financiële middelen om aan goede doelen mee te helpen. Zorg voor de zwakkeren heeft de kerk in Nederland grotendeels uit handen gegeven aan de staat. Uiteraard zorgt de kerk op andere manieren voor mensen. 5. Hoe is de katholieke kerk georganiseerd? De Katholieke Kerk heeft een strikte, hiërarchische structuur, waarbij de Paus aan het hoofd staat. Op lokaal niveau zijn er parochies. Elke parochie heeft een pastoor, die is aangesteld door een bisschop. De pastoor benoemt het kerkbestuur. Dit kerkbestuur zorgt voor de administratie van de kerk en voorziet de pastoor van zijn salaris.
Beschouwing Hoe is de stage bevallen en zijn je verwachtingen uitkomen? De maatschappelijke stage is mij zeer goed bevallen. Ik heb ontzettend veel geleerd over de kerk, en ik heb veel meer begrip voor de kerk en haar leden als instituut. Mijn verwachtingen zijn overstegen.
Hoe zijn je inzet en werkzaamheden bij de stageplaats bevallen? Pastoor Rudo Franken: “Oskar was heel geïnteresseerd, pakte dingen vlot op, was prettig en gestructureerd in gesprekken, zag het werk en deed het ook. Hopelijk komen er meer dergelijke stagiairs voor een dergelijke stage.”
Ben je vooraf voldoende geïnformeerd? Ja, ik ben vooraf voldoende geïnformeerd.
Ben je door de stage coördinator voldoende op weg geholpen? Ja, ik ben door de stage coördinator voldoende op weg geholpen.
Ben je door je begeleider op school voldoende op weg geholpen? Ja, ik ben door mijn belijder op school voldoende op weg geholpen.
Hoe was de begeleiding op je stageplaats? De begeleiding op de stageplaats was uitstekend. Er was een duidelijke, zinvolle planning vooraf gemaakt en de pastoor gaf daar waar nodig aanvullende informatie.
Heb je verder iets gemist? Nee, de stage was compleet.
Heb je nog plannen om in een andere vorm door te gaan met werkzaamheden bij deze organisatie of bij een andere organisatie?
Ik zal in ieder geval vaker naar de kerk gaan, omdat ik nog steeds geïnteresseerd ben in het onderzoeken van de Bijbel. Ik zou ook graag in kerkelijk verband aan de ‘naastenliefde’ bij willen dragen voor zover ik daar tijd voor heb. Verder zou ik een keer bij een politieke jongerenvereniging, bijvoorbeeld van het CDA, langs willen gaan.
8
