Q&A : Fairtrade gecertificeerde bloemen in België Overzicht vragen 1.
Waarom Fairtrade gecertificeerde bloemen? .................................................................... 1
2.
Wat houdt de Fairtrade certificatie van bloemen in? ......................................................... 2
3.
Hoe ziet de handel van Fairtrade gecertificeerde bloemen eruit? Facts & Figures ............ 3
4.
Wat met het pesticidegebruik en Fairtrade? ...................................................................... 3
5.
Wat met extreem watergebruik en Fairtrade? ................................................................... 4
6.
Wat met plantage-arbeid en Fairtrade? ............................................................................. 5
7.
Waarom kiest Fairtrade ervoor om te werken met plantages? .......................................... 6
8.
Hoe duurzaam is het om Fairtradebloemen met het vliegtuig te importeren? .................... 7
9.
Kan Fairtrade bijdragen aan het verminderen van de klimaatsverandering? ..................... 7
10.
Kunnen mensen in Afrika niet beter produceren voor lokale consumptie? ..................... 8
11.
Moeten we bloemen kopen in België niet gewoon ontmoedigen?.................................. 9
12. Ik vind Fairtrade belangrijk, maar wil ook ecologisch verantwoord leven. Wat moet ik doen? 9 13.
Zijn er andere alternatieven dan Fairtrade gecertificeerde bloemen? .......................... 10
1. Waarom Fairtrade gecertificeerde bloemen? De internationale markt voor bloemen is een typisch voorbeeld van een geglobaliseerde economie. Met de moderne transport- en communicatiemiddelen is het mogelijk bloemen te kweken in een bepaald deel van de wereld en die de volgende dag meer dan 10 000 km daarvandaan te verkopen. Steeds meer snijbloemen worden gekweekt in ontwikkelingslanden zoals Kenia. Niet alleen omdat het klimaat daar gunstiger is, maar ook omdat de vraag het Europese aanbod overstijgt en de productiekosten in het Zuiden heel wat lager liggen. In ontwikkelingslanden betekenen de plantages een economische zegen voor het platteland. De teelt van snijbloemen heeft er namelijk ontelbare vrouwen de mogelijkheid geboden om betaald werk te vinden. Maar, geen rozen zonder doornen… Het merendeel van de werknemers in deze sector zijn vrouwen tussen 18 en 35 jaar, die meestal enkel lager onderwijs gevolgd hebben. Ongeveer 75% van de werkkrachten wordt aangenomen op tijdelijke basis, met negatieve gevolgen voor hun rechten: ze krijgen geen verzekering, geen vakantie, geen zwangerschapsverlof, enzovoort. Chemische producten worden massaal gebruikt, vaak door mensen die daar niet voor geschoold zijn en die ook niet over het juiste beschermende materiaal beschikken. Ook de behandeling van afval gebeurt niet zorgvuldig, toch is dat in sommige gevallen nochtans bijzonder giftig.
1
In deze context zijn er verscheidene gedragscodes of certificatiesystemen ontwikkeld. Aanvankelijk waren die vooral bedoeld om een oplossing te zoeken voor de milieuproblemen, maar nu zijn er ook initiatieven, onder andere van Max Havelaar (FLO), om de arbeidsomstandigheden op de grote bloemenplantages te verbeteren.
2. Wat houdt de Fairtrade certificatie van bloemen in? De bloemenplantages, die werken met een groot aantal arbeidskrachten, moeten voldoen aan de internationale Fairtradecriteria voor snijbloemen op sociaal en ecologisch vlak. Er is daarbij een onderscheid tussen minimumcriteria en procescriteria. Op sociaal vlak gelden de minimumcriteria die gebaseerd zijn op de conventies van de IAO (de Internationale Arbeidsorganisatie), maar op bepaalde vlakken gaat het nog een stap verder: -
Non-discriminatie (onder andere geen ontslag door zwangerschap) Vakbondsvrijheid en vrijheid van vereniging Het recht om collectieve overeenkomsten af te sluiten Minimumlonen conform de nationale wettelijke voorschriften Secundaire arbeidsvoorwaarden zoals pensioen, vakantie, arbeidsuren en overuren Bescherming van de gezondheid met medische onderzoeken, beschermende kledij en regels over het betreden van plantages na het toedienen van chemicaliën Geschreven arbeidscontracten Systeem voor sociale zekerheid
Sociale procescriteria zijn: -
Recht op huisvesting of financiële bijdrage wanneer huisvesting niet kan voorzien worden Jaarlijks medisch onderzoek van een steekproef van arbeiders uit alle geledingen Toegang tot gezonde voeding
Op milieuvlak is er een gedetailleerde lijst van producten, schadelijk voor mens en milieu (lijst van de WGO, van de FAO/UNEP en van PAN ('Pesticide Action Network')), die verboden zijn. Tegelijk stimuleren de procescriteria de grote kwekerijen om te investeren in productiemethoden van “Integrated Crop Management” (geïntegreerde teelt van gewassen) en in een zuinig water- en energieverbruik. Fairtrade bevordert ook de systematische vermindering van de gebruikte hoeveelheden chemicaliën en het gebruik van natuurlijke alternatieven zoals insecten. Op economisch vlak heeft Fairtrade voor bloemen geen minimumprijs vastgelegd. De plantages binnen de bloementeelt worden namelijk gerund door eigenaars die sterk genoeg staan in onderhandelingen (soms grote mulitnationals) en daardoor een goede prijs kunnen bedingen. Het is dan ook niet de bedoeling bij te dragen tot de rijkdom van de eigenaars van die kwekerijen, maar wel om hun toegang tot de markt te vergemakkelijken, vooral met de bedoeling om de werknemers de gelegenheid te bieden hun levens- en arbeidsomstandigheden te verbeteren. De economische criteria bepalen wel dat een premie moet worden overgemaakt aan de ‘joint body’. Dit comité (bestaande uit afgevaardigden van het management en de werknemers) is een verkozen orgaan en bepaalt in samenspraak welke noden het urgentst zijn en een investering van de premie kunnen gebruiken. In 2010 ging er in totaal 4,5 miljoen dollar in de vorm van premie naar arbeiders op bloemenplantages. De premie bedraagt 10% bovenop de FOB-prijs.
2
De plantages worden jaarlijks door FLO-Cert gecontroleerd op de naleving van de hierboven vermelde criteria. FLO Cert en Max Havelaar België houden daarnaast toezicht op de stroom van goederen en geldmiddelen voor de eerlijke handel in bloemen bij alle handelspartners. Dat biedt de consument en de handelspartner de garantie dat de bloemen met Max Havelaar keurmerk voldoen aan de criteria van eerlijke handel. Fairtrade evolueert constant. De standaarden worden om de 2 à 3 jaar aangepast, afhankelijk van de evoluties in de markt en op de plantages. Zo bestudeert men op dit moment grondig het beleid ten aanzien van arbeiders op plantages. Naast het verplicht comité van werknemers wil Fairtrade vakbondsvorming extra gaan stimuleren en bekijken of het mogelijk is om een minimum leefloon vast te leggen. Deze besprekingen zullen in de nabije toekomst impact hebben op de minimumcriteria en procescriteria in de standaarden.
3. Hoe ziet de handel van Fairtrade gecertificeerde bloemen eruit? Facts & Figures1 In 2010 werden er internationaal 384 miljoen bloemen verkocht onder Fairtrade voorwaarden (meestal verpakt in boeketten). België nam daarvan iets minder dan 1% voor haar rekening. De belangrijkste markten voor Fairtrade gecertificeerde bloemen zijn Zwitserland, Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland. De Fairtradebloemen worden geproduceerd door 50 gecertifceerde plantages of producenten in 17 verschillende landen verspreid over Azië, Afrika en Latijns-Amerika (cijfers FLO-Cert, 2010). De grootste exporteurs zijn Kenia, Tanzania en Ecuador. Alle producenten samen ontvingen in 2010 4,5 miljoen dollar aan premie. 71% daarvan ging naar Kenia, 14% naar Tanzania en 9% naar Ecuador. Dit wordt verklaard door hun groot aandeel in de totale verkoop van Fairtradebloemen. Fairtrade bereikte in 2010 via de gecertificeerde plantages 34.000 arbeiders, waarvan 15.200 vrouwen. De bloemen die terecht komen op de Belgische markt zijn voornamelijk rozen die verkocht worden in voorverpakte boeketten. Je kan ze vinden in grote supermarktketens zoals Delhaize en Carrefour en zijn te herkennen aan het Max Havelaar keurmerk op de verpakking.
4. Wat met het pesticidegebruik en Fairtrade? Gebruik van pesticides De consument wil graag perfecte rozen. Om aan die vraag te voldoen, gebruiken de bloemenkwekers uit ontwikkelingslanden heel krachtige chemische middelen om rozen van een uitzonderlijke kwaliteit te kunnen kweken. Sommige van die krachtige producten zijn in Europa zelfs verboden. Ze zijn schadelijk voor het leefmilieu en de gezondheid van de arbeiders. Wanneer de pesticidesproeiers hun werk hebben verricht, blijft het gif nog enkele uren in de lucht hangen. In sommige grote kwekerijen moeten de vrouwen toch al na minder dan een uur weer aan het werk in de giftige lucht. Ze komen voortdurend in contact met de resten van de producten op de bloemen, op de grond en in de lucht. Vele vrouwen hebben daarnaast geen 1
Fairtrade Labelling Organisations International, Monitoring the scope and benefits of Fairtrade, 2011.
3
handschoenen of werkkledij en in Afrikaanse landen hebben ze meestal ook geen laarzen of gesloten schoenen. Vaak beseffen ze niet aan welke gevaren ze worden bloot gesteld. Nochtans 2 spreken ze wel van misselijkheid en hoofdpijn . Het massale gebruik van pesticiden heeft uitzonderlijk zware gevolgen voor de menselijke gezondheid: de moedermelk raakt besmet, er worden meer kinderen geboren met een afwijking, het aantal miskramen ligt hoog, mensen kampen met ademhalingsmoeilijkheden, neurologische en dermatologische problemen, allergieën en kanker. Antwoord Fairtrade Zoals vermeld in ‘2. Wat houdt Fairtradecertificatie van bloemen in?’ is er een gedetailleerde lijst van producten, schadelijk voor mens en milieu (lijst van de WGO, van de FAO/UNEP en van PAN ('Pesticide Action Network')), die door Fairtrade verboden zijn en dus niet gebruikt mogen worden op de plantages. Tegelijk stimuleren de procescriteria de grote kwekerijen om te investeren in productiemethoden van “Integrated Crop Management” (geïntegreerde teelt van gewassen). Fairtrade bevordert op die manier de systematische vermindering van de gebruikte hoeveelheden chemicaliën en het gebruik van natuurlijke alternatieven. Zo experimenteert Oserian, een plantage in Kenia, met speciale insecten als alternatief voor insecticiden. Om de werknemers te beschermen bestaan er ook standaarden over het al dan niet betreden van besproeide plantages, het dragen van beschermende kledij en medische opvolging op geregelde tijdstippen.
5. Wat met extreem watergebruik en Fairtrade? Gebruik van grote hoeveelheden water Voor een kwaliteitsvolle productie van rozen, is er een constante noodzaak aan water. De planten kunnen niet langer dan een paar uur zonder water. Het Naivashameer in het westen van Kenia, op ongeveer 80 km ten noordwesten van Nairobi, is het enige zoetwaterecosysteem in het Keniaanse deel van de Grote Slenk. Volgens deskundigen hebben de bloemenkwekers die rond het meer gevestigd zijn, het water en de bijhorende biodiversiteit overbelast en op gevaarlijke wijze vervuild. De overmatige irrigatie heeft het waterpeil van het meer doen zakken. De vervuiling op haar beurt, is een gevolg van de grote toename van de bevolking (als gevolg van de werkgelegenheidsgroei) en het doorsijpelen van de chemicaliën, gebruikt op de plantages. Antwoord Fairtrade De ecologische criteria zetten de plantages aan om bewust om te gaan met het leefmilieu op en rond de plantage. Voor één van de Fairtrade gecertificeerde plantages, Oserian, in Kenya betekent dit bijvoorbeeld het volgende:
2
Een onderzoek bij 8 000 arbeiders op plantages in de buurt van Bogota in Colombia heeft uitgewezen dat de arbeiders er werden blootgesteld aan 127 soorten pesticiden. Drie daarvan worden door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) als bijzonder giftig beschouwd. Uit een onderzoek van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in de bloementeelt in Ecuador bleek dat slechts 22% van de bedrijven hun werknemers opleiden om met chemische middelen te werken.
4
Oserian levert al enkele jaren inspanningen om de vervuiling van het meer door productieresten tegen te gaan. Allereerst heeft het bedrijf geïnvesteerd in een productiesysteem op basis van “hydrocultuur”. Door druppelsgewijze irrigatie is het mogelijk het waterverbruik te verminderen. Verder produceert Oserian een groot deel van de bloemen op “substraat”, in een gesloten kringloop, waardoor het mogelijk is water te hergebruiken, beter te beheren en te filteren. Zo sijpelt er niets meer door naar het meer en wordt er dus zo weinig mogelijk vervuild.
6. Wat met plantage-arbeid en Fairtrade? De bloementeelt en plantage-arbeid In Kenia vinden we enkele van de grootste bloemenkwekerijen ter wereld. Sommigen tellen meer dan 10.000 arbeiders, die vaak ook wonen op het bedrijf. Ongeveer 65% van de arbeidskrachten zijn seizoenarbeiders. Ze beschikken over een contract van korte duur of een tijdelijk contract – zelfs wanneer ze al verscheidene jaren op dezelfde plantage werken. Ze hebben dus geen werkzekerheid, geen recht op pensioen, geen zwangerschapsverlof, geen ziekteverzekering, enzovoort. Als vrouwen zwanger worden, lopen ze kans om weggestuurd te worden. Daarnaast hebben seizoensarbeiders niet het recht om lid te worden van een vakbond, vandaar ook het lage aantal georganiseerde werknemers. In 2005 telde de Keniaanse vakbond van tuinen landbouwarbeiders ('Kenya Plantation and Agricultural Workers' Union' - KPAWU) slechts 200.000 leden uit de hele nationale tuinbouwsector. Antwoord Fairtrade De Fairtrade minimumcriteria voor arbeiders zijn de volgende: -
Non-discriminatie (onder andere geen ontslag door zwangerschap) Vakbondsvrijheid en vrijheid van vereniging Het recht om collectieve overeenkomsten af te sluiten Minimumlonen conform de nationale wettelijke voorschriften Secundaire arbeidsvoorwaarden zoals pensioen, vakantie, arbeidsuren en overuren Bescherming van de gezondheid met medische onderzoeken, beschermende kledij en regels over het betreden van plantages na het toedienen van chemicaliën Geschreven arbeidscontracten Systeem voor sociale zekerheid 3
Het voorbeeld van Oserian in Kenya : Op de plantage werken ongeveer 5.000 arbeiders, een groot deel van hen woont met hun gezin op het bedrijf zelf. Een van de grote problemen van de werknemers is het statuut waarin zij werken: vast of tijdelijk. Bij Oserian zijn er maar ongeveer 380 tijdelijke werknemers. Elke arbeider die gedurende 8 maand in het bedrijf heeft gewerkt, krijgt een vast contract en geniet dan van alle diensten die dat statuut hem biedt. 4
Het wettelijk minimumloon in Kenia bedraagt 3.000 Keniaanse shilling (of 27 euro per maand). In bedrijven met een CBA ('Collective Bargaining Agreement', een akkoord dat mede is 3 4
www.oserian.com Anami L., War-front opens over minimum wages, 19.04.2011, www.standardmedia.co.uk.
5
ondertekend door de vakbonden) ligt het minimumloon op 3.347 Keniaanse shilling (30 euro). Oserian betaalt een minimumloon van 8.784 Keniaanse shilling (79 euro), dat wil zeggen meer dan het dubbele van het wettelijke minimumloon in het land. Voor gezinnen die niet op het bedrijf wonen is er een ‘housing allowance’ (een maandelijkse huurtoelage) van 3.217 shilling. Dat is ongeveer evenveel als de kosten voor een rudimentaire woning. Gezinnen die op het bedrijf wonen (ongeveer 70% van de arbeiders) krijgen gratis huisvesting. De kosten van deze investering worden geschat op meer dan 3.000 Keniaanse shilling per maand (inclusief watervoorziening en andere diensten). Er is op het bedrijf ook een vrij goed uitgebouwd gezondheidscentrum, met een dertigtal medewerkers, zowel artsen als verpleegkundigen en laboranten. Het centrum levert gratis diensten voor alle arbeiders en hun families. Er zijn drie lagere scholen en 1 secundaire school die gratis onderwijs verstrekken. De meeste leerkrachten worden betaald door Oserian. Sinds kort zijn er ook drie kinderkribbes. De vakbond KPAWU ('Kenyan Plantation and Agricultural Workers' Union') is er in 2005 in geslaagd meer dan 50% van de arbeiders te laten aansluiten bij de bond. Daardoor geniet de vakbond een speciaal statuut en heeft het onder andere de mogelijkheid om collectieve arbeidsovereenkomsten af te sluiten als vertegenwoordiger van de arbeiders.
7. Waarom kiest Fairtrade ervoor om te werken met plantages? Het is een realiteit dat het merendeel van de bloemenproducenten, eigenaars zijn van een grote plantage, soms in handen van multinationals. Deze eigenaars stellen tot 10.000 arbeiders te werk op 1 plantage. Fairtrade richt zich op het verbeteren van de levensomstandigheden van producenten en arbeiders in het Zuiden. Ook al is Fairtrade vooral bekend omwille van de ondersteuning van kleine familiale boeren, Fairtrade werkt al jaren samen met arbeiders op plantages. Deze arbeiders zijn de meest machteloze mensen in de wereldwijde aanvoerketen en hebben een grote behoefte aan en recht op de voordelen van Fairtrade. Zie ‘6.Wat met plantage-arbeid en Fairtrade?’ voor meer duiding over de voordelen waar arbeiders op Fairtrade gecertificeerde plantages recht op hebben. Fairtrade werkt op constante basis aan haar standaarden en relaties met familiale producenten en arbeiders. Om arbeiders maximaal te laten genieten van de voordelen en de missie van Fairtrade, blijven verbeteringen mogelijk. FLO startte in 2011 een proces op met betrekking tot haar ‘Hired Labour Strategy’. Daarvoor werd een werkgroep opgestart met experten in deze materie, waaronder afgevaardigden van de internationale vakbondsorganisaties. Zij buigen zich samen over nieuwe standaarden in het voordeel van de arbeiders en enkele pilootprojecten die gestart zijn in 2012. Eén van de pistes die onderzocht wordt is het toepassen van een minimumloon voor arbeiders, opgelegd door de Fairtradestandaarden. Op dit moment leggen de standaarden het loon van de arbeiders vast op minstens het niveau van het minimumloon zoals nationaal wettelijk verankerd.
6
Dit is evenwel onvoldoende in sommige landen. Daarom bekijkt Fairtrade nu de mogelijkheid om een waardig minimumloon op te nemen in de criteria voor plantage-arbeiders. Dit wordt zeker nog vervolgd…
8. Hoe duurzaam is het om Fairtradebloemen met het vliegtuig te importeren? Op dit moment is het onmogelijk om bloemen te importeren vanuit Afrika met de boot. Dit vanwege de strenge eisen voor temperatuur, vochtigheid en levensduur tot in de winkel. Fairtrade wil zeker mee nadenken over technieken die dit in de toekomst toch mogelijk zouden maken. Wanneer we kijken naar de productie van bloemen in West-Europa of nog dichterbij, in Nederland en België, dan botsen we op twee problemen. Enerzijds is de productie in deze landen onvoldoende groot om aan de vraag te beantwoorden. Anderzijds is deze productie niet milieuvriendelijker dan de optelsom van de productie in Afrika en het vliegtuigtransport tot in WestEuropa. Verschillende vergelijkende studies onderzochten het verschil in ecologische voetafdruk tussen 5 bloemen geproduceerd in Nederland en in Afrika. Een laatste studie van de Cranfield University in 2007 toonde aan dat de voetafdruk van Nederlandse rozen 5,9 keer hoger ligt dan die van 6 Keniaanse rozen . Dit is te wijten aan de Nederlandse serres die bijna het hele jaar door verwarmd moeten worden (het klimaat is niet geschikt voor productie van rozen) en de productiviteit die in Kenia veel hoger ligt voor dezelfde hoeveelheid bewerkte grond (tot bijna 70%). Verder legt Fairtrade strenge ecologische criteria op om de productie van bloemen in het Zuiden zo duurzaam mogelijk te laten verlopen. Zie ‘4. Wat met het pesticidegebruik en Fairtrade?’ En ‘5. Wat met extreem watergebruik en Fairtrade?’ voor meer duiding hierover.
9. Kan Fairtrade bijdragen aan het verminderen van de klimaatsverandering? De fairtradebeweging is fel begaan met de klimaatsverandering. Enerzijds omdat Fairtradeproducenten geconfronteerd worden met de negatieve impact op hun productie. Anderzijds omdat landbouw in belangrijke mate bijdraagt aan de klimaatsopwarming en dus zo milieuvriendelijk moet evolueren. Alle Fairtrade gecertificeerde producten moeten voldoen aan milieucriteria die deel uitmaken van de certificeringseisen. Voor bloemen bijvoorbeeld gaat dat vooral over het gebruik van pesticides: welke producten toegelaten of verboden zijn, waar ze te gebruiken, hoe bufferzones te respecteren, maatregelen voor gebruikswijze, enzovoort. Producenten worden via procescriteria 5
Williams A., Comparative study of cut roses for the British market produced in Kenya and the Netherlands, Cranfield University, November 2007. 6 Productie bij Oserian in Kenia van 12.000 bloemen vereist 2.100 kg CO2 met 36% van de verbruikte energie gelijk aan fossiele energie. Productie op een Nederlandse plantage van dezelfde hoeveelheid bloemen vereist 35.000 kg CO2 met 98% van de energie fossiele energie. Voor de berekening van het verschil tussen beide, werd de Keniaanse uitstoot nog vermenigvuldigd met 2.7 om rekening te houden met de impact van CO2 uitstoot op grote hoogte bij het luchttransport.
7
aangemoedigd om energiegebruik te minimaliseren, in het bijzonder energie uit niet-duurzame bronnen. Ook programma’s rond watergebruik vinden vlot hun ingang. De premie die de arbeiders ontvangen stelt hen in staat om te investeren in milieubeschermingsprogramma’s die bijdragen aan oplossingen voor klimaatsverandering. Zo heeft de joint body (het comité van werkgever en werknemers) van Oserian in Kenia de premie onder andere geïnvesteerd in het gebruik van speciale insecten als alternatief voor insecticiden om plagen te bestrijden. In bepaalde periodes moeten de mensen van Oserian ook hun kassen verwarmen. Dit hebben ze opgevangen door de premie te investeren in een systeem waarbij ze gebruik maken van natuurlijke warmwaterbronnen. Fairtrade werkt ook voor andere productcategorieën samen met producenten om te investeren in technieken die de impact op klimaatsverandering verminderen. Tevens worden bijna alle producten vervoerd via boottransport en focussen we ons op de invoer van producten die in België niet beschikbaar zijn.
10. Kunnen mensen in Afrika niet beter produceren voor lokale consumptie? Het bestaansrecht van 2,6 miljard mensen wereldwijd is afhankelijk van de landbouw. De meesten van hen zijn arme boeren in ontwikkelingslanden. Het verstevigen van landbouw op kleine schaal en gerelateerd aan plattelandsindustrieën, kan voor hun gemeenschappen en de economie enorme voordelen opleveren. Onder de juiste omstandigheden kan landbouwexport werken als een dynamische kracht voor de vermindering van armoede, kan het kleine boeren de kans geven een inkomen te genereren, hun levensstandaard te verhogen en werkgelegenheid te creëren voor anderen in de gemeenschap. Het betekent ook dat kleine boeren en hun gezinnen zich minder snel genoodzaakt zien hun geboortegrond te verlaten en naar de stad te verhuizen op zoek naar werk. Dit betekent niet dat internationale handel automatisch zorgt voor de afname van armoede. Het is voor kleine boeren vaak zeer moeilijk om land, kapitaal, informatie en een marketinginfrastructuur te verwerven die nodig zijn om voordeel te halen uit de export van hun producten. Het is hier dat Fairtrade een belangrijke rol kan spelen. Zodra ze verkopen onder Fairtradecondities, zorgen de samenwerking binnen de coöperatie, de stabiliteit en de betere prijzen ervoor dat ze kunnen diversifiëren in hun productie voor eigen gebruik. Dit resulteert in een verbetering van de voedingswaarden en eenpositieve impact op de hele gemeenschap. Een voorbeeld uit Mali: De betere prijs die vrouwelijke kantoenboeren ontvangen voor hun katoen, heeft hen in staat gesteld om groentezaden te kopen. Hiermee kunnen ze hun gezinnen voeden. Ze hebben de Fairtradepremie gebruikt om een pakhuis te bouwen waar ze niet alleen hun katoen opslaan, maar ook maïs en sorghumzaden bewaren voor eigen consumptie en voor verkoop op de plaatselijke markten. Het pakhuis functioneert daarnaast als voedselbank voor arme gezinnen tussen de verschillende oogstperiodes. Op die manier zijn de dorpen altijd verzekerd van voedsel. In Kenia zijn veel van de arbeiders op de bloemenplantages verhuisd naar deze gebieden om werk te vinden. Ze hadden in hun dorpen of steden weinig of geen kansen op werkgelegenheid. Maar het is ook duidelijk dat arbeiders op plantages de meest machteloze mensen in de
8
wereldwijde aanvoerketen zijn en dus behoefte hebben aan en recht hebben op de voordelen van Fairtrade.
11.
Moeten we bloemen kopen in België niet gewoon ontmoedigen?
Fairtrade gaat over het versterken van minder bevoorrechte producenten en arbeiders in ontwikkelingslanden. We geloven dat het oneerlijk en ongepast zou zijn om arme producenten en arbeiders die afhankelijk zijn van de export van hun producten, te straffen door hun producten niet meer toe te laten op onze markt. De vraag naar bloemen in België bestaat en de producenten in het Zuiden staan klaar met hun aanbod. Wie zijn wij om vraag en aanbod niet naar elkaar te laten toegroeien? Zeker wanneer deze bloemen voldoen aan allerlei sociale en ecologische standaarden die bijdragen aan een duurzame ontwikkeling voor arbeiders in het Zuiden. Daarnaast is er een groot verschil tussen de uitstoot van een gemiddelde Keniaan en die van een Belg. De jaarlijkse CO2-uitstoot in Kenia is 200 kg per persoon, tegen 12.000 kg per persoon in België. Onder deze omstandigheden is het ethisch oneerlijk en politiek niet vol te houden om de armere landen en hun inwoners met een lage ecologische voetafdruk, de kans te ontnemen om zich te ontwikkelen. De Westerse landen hebben dan ook de verantwoordelijkheid om leiderschap te tonen en hun eigen uitstoot te verminderen voordat ze van de armere landen kunnen verwachten dat deze alles uit de kast halen om hun eigen, relatief beperkte uitstoot te verminderen.
12. Ik vind Fairtrade belangrijk, maar wil ook ecologisch verantwoord leven. Wat moet ik doen? Duurzaamheid is keuzes maken, dat is ondertussen wel heel duidelijk. De ene keuze is daarbij al gemakkelijker dan de andere. Denk bij je aankoop eerst en vooral na over de noodzaak van je aankoop: moet ik wel bloemen kopen? Verder willen we consumenten aanraden om te kiezen voor seizoensgebonden, duurzaam en lokaal geproduceerde producten. Zorg ervoor dat ook de boer bij ons een eerlijk inkomen krijgt en kan evolueren naar een duurzame bedrijfsvoering. Wanneer je kiest voor producten uit het Zuiden (koffie, bananen, cacao in chocolade), kies dan voor producten met Max Havelaar keurmerk. Naast een goede kwaliteit en smaak, bieden deze producten je de mogelijkheid om bij te dragen aan een duurzame ontwikkeling van familiale producenten en arbeiders in het Zuiden. Max Havelaar is één van de initiatiefnemers van de campagnes FairTradeGemeente en FairTradeProvincie. Deze campagnes roepen actoren binnen een gemeente of provincie op om bij hun consumptie te kiezen voor Fair Trade en lokale, duurzame voeding. Op die manier slaat Max Havelaar de brug tussen Noord en Zuid en wil ze consumenten aanmoedigen om bewust keuzes te maken in hun aankoopgedrag.
9
13. Zijn er andere alternatieven dan Fairtrade gecertificeerde bloemen? Op de website van www.blijebloemen.be vind je overzicht van mogelijke alternatieven: seizoensbloemen (met een seizoenskalender), lokale bloemen, biologische bloemen en andere duurzame bloemen uit het Zuiden. Dit is een initiatief van Netwerk Bewust Verbruiken, FIAN, Velt en Max Havelaar vzw, en maakt deel uit van de internationale campagne ‘Fair Flowers for Human Rights’.
10
