Positief sensitief! Informatie en tips bij hooggevoeligheid
Inleiding: Als hooggevoelige weet ik hoe de wereld je af en toe ontzettend kan overweldigen. Hoe je van slag kunt raken van de kleinste (en ook grote) dingen. Hoe dit uren in je hoofd kan blijven hangen en je erover blijft nadenken. Hoe onbegrepen je je kunt voelen, onzeker en alleen. Maar ik weet ook hoe je toch van je hooggevoeligheid een kracht kunt maken. Hoe belangrijk het is dat je jezelf accepteert en kent. Dit e-book bevat informatie over hooggevoeligheid, het geeft je tips en oefeningen om meer bij jezelf te blijven. Het is een kleine verzameling van veel informatie en tips die ik in de loop van de jaren zelf verzameld heb. Vanuit mijn eigen proces maar ook vanuit ervaringen uit mijn praktijk als (sensi-)therapeut en trainer. En niet te vergeten als moeder van 2 hooggevoelige kinderen. Ik wens je veel leesplezier. Meer informatie kun je vinden op mijn website. Neem gerust contact met me op bij vragen. Warme groeten, Miranda Verlaan Inhoud: Hooggevoeligheid algemeen en tips (vanaf blz 3) Hooggevoelige kinderen (vanaf blz 13)
www.BewustBalans.info
Pagina 2
Hooggevoeligheid Eén op de 5 mensen is hooggevoelig. Soms wordt ook de afkorting HSP gebruikt: Hoog Sensitieve (gevoelige) Personen. Er zijn evenveel mannen als vrouwen hooggevoelig. Maar wat is eigenlijk hooggevoeligheid? In ieder geval is het geen ziekte! Het is een eigenschap van het zenuwstelsel; deze is als het ware gevoeliger afgesteld. Je hebt oog voor detail, bent sterk empatisch (kunt goed meevoelen met anderen) en je bent intuïtief. Dit zijn mooie eigenschappen, nietwaar? Eigenschappen die in verschillende landen ook verschillend worden gewaardeerd. Bij veel natuurvolkeren wordt hooggevoeligheid gezien als een mooie eigenschap, mensen met wijsheid en inzicht. Dit zijn de sjamanen, de priester(essen), de wijzen. Hier in Nederland wordt de eigenschap niet altijd gewaardeerd. Vaak hoor je als kind al: “doe niet zo gevoelig” of “stel je niet zo aan”. Met als gevolg dat je je gaat aanpassen, het masker op gaat zetten of helemaal in je schulp gaat kruipen. Hooggevoeligheid zelf is dus eigenlijk een mooie eigenschap!
www.BewustBalans.info
Pagina 3
Maar je kunt, door dit gevoelige zenuwstelsel, ook sneller klachten krijgen zoals; Snel van slag raken, Veel piekeren, hoofdpijn Concentratiestoornissen Vermoeidheid (vooral na winkelen of bijvoorbeeld een feestje) Perfectionisme Stress / Burn-out Niet lekker in je vel zitten Onzekerheid, laag zelfbeeld Gevoelig voor geluid, geur, licht maar ook voedingsmiddelen en chemische stoffen (parfum) Wat ik zelf vaak zie in mijn praktijk en ook bij de trainingen die ik geef, is dat hooggevoelige mensen niet meer weten wie ze zijn en wat ze willen. Je voelt veel maar weet niet of het je eigen gevoel is of van de ander. Het gevoel is de baas over je en daar kun je weer heel erg over piekeren wat de emotie alleen maar versterkt. Je blijft er dan in hangen. Of raakt zo vol dat op een bepaald moment de knop als het ware omgaat naar de “zombie-stand”; niets meer voelen, als een kip zonder kop doorgaan. Je zit dan letterlijk en figuurlijk niet lekker in je vel. Letterlijk omdat je vooral in je hoofd bezig bent en het lichaamsbewustzijn sterk is gedaald. Je komt niet meer bij je eigen gevoel, je “onderbuikgevoel”.
www.BewustBalans.info
Pagina 4
RUST is belangrijk als hooggevoelige: omdat je zoveel prikkels ervaart, oog voor detail hebt, heb je meer tijd nodig om dit allemaal te verwerken. Zie het als een sorteermachine: als je 100 statussen met patiëntgegevens moet sorteren op naam en geboortedatum ben je vrij snel klaar. Maar als je daarnaast ook moet sorteren (zoals een HSPer) op geslacht, leeftijd en woonplaats dan heb je echt langer de tijd nodig om alles te verwerken. Daarom is rust belangrijk, je grenzen aan geven, op tijd nee zeggen. Goed voor jezelf zorgen! Veel hooggevoeligen zijn altijd met anderen bezig, vinden het belangrijk wat anderen vinden en hoe ze over hen denken. Je voelt je verantwoordelijk voor alles… behalve voor jezelf! Helaas! Want daardoor gaat het mis. Eén van de redenen waarom je dit doet kán zijn omdat je in je jeugd je “voelsprieten” moest opzetten. Bijvoorbeeld omdat je vader alcoholist was en jij moest waarnemen (horen, ruiken, sfeer voelen): heeft hij veel gedronken, is hij in een slechte bui; dan moet ik me stil houden. Of is hij vrolijk, dan kan ik misschien voorzichtig om het ijsje vragen. Een ander voorbeeld: moeder is veel ziek. Dus iedere keer als je uit school kwam moest je leren waarnemen of het die dag goed ging met je moeder of niet. En nog een kort laatste voorbeeld: “ik hield me altijd maar rustig want mijn ouders hadden het al zo druk met mijn vervelende/zieke broertje”. www.BewustBalans.info
Pagina 5
Wat zijn jouw redenen waarom je “voelsprieten” waarmee je je omgeving scant, zo sterk ontwikkeld zijn??? Neem eens even de tijd om hier over na te denken… Maar… Je bent nu volwassen en het is tijd om voor jezelf te kiezen! En daarom het volgende: Zet jezelf op nummer 1! Jij bent belangrijk! Dat jij voelt en begrijpt wat de ander voelt wil nog niet zeggen dat je daar verantwoordelijk voor bent, dat je dat dan moet oplossen! Stop met Barbapapa/Barbamama zijn, ofwel je continu aanpassen aan wat je omgeving wil! Luister naar je lichaam (lichaamsbewustzijn!). Heb je ergens pijn, besteed er aandacht aan. Het is vaak een signaal, je lichaam waarschuwt je dat je (bijna) te ver gaat.
www.BewustBalans.info
Pagina 6
Zie je lichaam als je vriend ipv een lastige vijand die niet meewerkt. Luister naar je lichaam, naar jezelf. Zo zie je vaak dat je sneller ziek wordt als je gestrest bent. Je lichaam zorgt dan door de griep dat je eindelijk je rust neemt die je zo hard nodig hebt! Eet gezond en drink voldoende water. Zeker hooggevoeligen hebben baat bij goede voeding (eigenlijk iedereen maar hooggevoeligen krijgen sneller een allergische reactie of ander klachten) Eet vooral producten met een lage glycemische waarde, dus die langere tijd nodig hebben om te verteren (niet de snelle suikers nemen zoals wit brood, snoep maar in plaats daarvan volkorenbrood, groenten en fruit). Eet iedere 2-3 uur iets gezonds (zoals fruit, wortel, volkorenkoek) zodat je bloedsuikergehalte redelijk constant blijft. Jij bent verantwoordelijk voor jezelf! Als jij niet goed voor jezelf zorgt, wie zorgt er dan voor jou? En jij weet toch het beste wat goed voor je is? Als je maar even de tijd voor jezelf neemt en luister naar je lichaam en naar je gevoel! Plan vaker leuke dingen in je agenda! Dus geen kruis neerzetten want hiermee plan je ruimte die je vaak uiteindelijk toch weer opvult met iets wat “moet“(?) Plan liever “wandelen”, “tuinieren”, “schilderen” of iets anders wat jij echt leuk vindt! www.BewustBalans.info
Pagina 7
Ga op zoek naar jouw grenzen. Luister hierbij naar je lichaam. Als iemand je iets vraagt en je zegt: “ja dat doe ik wel”, en je krijgt daarbij buikpijn of een raar gevoel; weet dan dat je over je grens heengaat. Zeg je dan ja tegen de ander dan zeg je nee tegen jezelf! Je doet jezelf dan geweld aan! Hier word je moe van en uiteindelijk, mijns inziens, zelfs ziek! Het mooie is, ik hoor dit van cliënten weer terug, dat anderen het helemaal niet zo raar vinden als je nee zegt en voor jezelf opkomt. Ze worden helemaal niet boos en hebben er wel begrip voor. En zo groei jij dan weer, voel je je sterker in het voor jezelf opkomen. En natuurlijk komt er dan iemand die wel raar reageert. Maar dat hoort erbij; jij hoeft niet iedereen vrolijk te maken en tevreden te houden. Je moet wel goed voor jezelf zorgen!
www.BewustBalans.info
Pagina 8
Oefening: De onderstaande oefening is geschikt voor kinderen én volwassenen. Het zet je letterlijk en figuurlijk met beide benen op de grond. Het brengt je ook meer in je lijf (lichaamsbewustwording). Lees voordat je de oefening doet, deze eerst even door zodat je weet wat je –ongeveermoet doen. Ga zitten op een stoel, je voeten naast elkaar (ongeveer 15 cm ertussen), de handen liggen losjes op je benen. Sluit de ogen. Ga met de aandacht naar je voeten. Voel eerst of er verschil is tussen je rechtervoet en je linkervoet. Voelen ze allebei hetzelfde? Zijn ze allebei even warm of koud? Mischien voel je ze wel een beetje tintelen? Neem alleen waar, zonder oordelen. Het is altijd goed wat je voelt. Beweeg je tenen eens iets omhoog en terug, doe dit een paar keer en voel je spiertjes en botjes in je voeten bewegen. Voel de onderzijde van de voeten. De tenen, de voorvoeten; voel hoe ze op de grond staan. Voel ook de middenvoet, de hielen; voel ook hoe deze contact maken met de grond. Voel je hele voeten op de grond staan, waar raken ze de aarde?
www.BewustBalans.info
Pagina 9
Stel je eens voor dat vanuit beide middenvoeten wortels gaan groeien. Raar misschien? Zie het maar als een soort dagdromen, fantaseren (en daar is niets mis mee!) Laat die wortels maar groeien, dikker worden en vertakken. Misschien wil je ze een mooie kleur geven? Laat ze verder groeien, breder en dieper tot er een netwerk van wortels onder je voeten is ontstaan. Voel je voeten nu eens. Voelen ze zwaarder? Adem een aantal keren diep in en uit. Hoe voelen je voeten? En hoe voelt het in je hoofd? Hoe voel jij je verder? Wat doet deze oefening met je? Open daarna je ogen en voel nog even na. Deze oefening kun je dagelijks doen, ook als verkorte versie op het toilet, tijdens een vergadering of in de trein. Ook als je staat de wachten bij de kassa. Probeer het maar! De oefening zal steeds makkelijker gaan worden. Heb je er echt veel moeite mee (bijvoorbeeld omdat je je niet fijn voelt, licht in het hoofd wordt iedere keer als je deze oefening doet) neem dan even contact met me op. Doe je deze oefening met je kind? Til hem/haar eens eerst op en doe dan deze oefening. Vertel hem/haar dat de wortels zo diep in de grond gaan dat je hem bijna niet opgetild krijgt. En na de oefening probeer je hem/haar weer op te tillen: je zult merken dat het veel moeilijker gaat! Bijzonder hé! www.BewustBalans.info
Pagina 10
Nog meer tips: Ken jij dat gevoel van doodmoe zijn na een gesprek met een collega of vriendin? Of na een dagje winkelen of na een feestje? Dat je dan de emotie, de pijn van een ander of zelfs anderen gaat overnemen? Probeer dan eens onderstaande oefeningen met de intentie om je eigen energie te behouden en de energie van anderen tegen te houden/ weer los te laten. Heb je net die oefening gedaan waarin je de wortels in de aarde hebt laten groeien? Stel je dan voor dat alle energie die niet van jou is, via deze wortels de aarde in vloeit. Lastig? Geef deze energie, dus die niet van jou is, een bepaalde kleur en zie die (als een dagdroom) uit je hoofd, je romp, via je benen en voeten door de wortels de aarde ingaan. Vanuit de aarde mag je dan weer schone energie (geef deze een andere kleur) opnemen. Heb je een lastig gesprek, hangt er een vervelende sfeer? Visualiseer dan een ei of zeepbel om je heen. Vul deze met een mooie kleur en zie duidelijk de rand.
www.BewustBalans.info
Pagina 11
Ook kun je je voorstellen dat alles door je heen gaat! Je behoudt je eigen energie maar alle energieën die niet van jou zijn gaan zo door je heen. Net zoals ze zeggen: het ging het ene oor in en het andere oor uit. Doe alsof je onzichtbaar bent, alsof je een onzichtbaarheidsmantel om hebt (leuk voor kinderen). ‘sAvonds onder de douche stel je je voor dat al het energetische afval (de energie van anderen) zo met het water het doucheputje ingaat. Ook handen wassen na een gesprek of even in je handen klappen reinigt en activeert. Voor bovenstaande tips geldt; Voel, ervaar wat voor jou het beste werkt! Dit is namelijk voor iedereen anders. Ga het uitproberen en zoek de beste manier voor jou! ======================
www.BewustBalans.info
Pagina 12
Hooggevoelige Kinderen (=HSK, HoogSensitieve Kids): De belangrijkste eigenschappen van hooggevoelige kinderen zijn dat ze intuïtief en empatisch (meevoelen met anderen) zijn. Veelal zijn het kinderen met een eigen wijsheid, ze weten goed wat ze willen (vooral als ze nog klein zijn!). Maar vaak is het ook wel moeilijk om gevoelig te zijn; je ziet meer details dan anderen waardoor je wordt afgeleid (concentratiestoornissen), je voelt en ziet meer dan anderen waardoor je niet geloofd wordt en je aan jezelf kunt gaan twijfelen. Je bent gevoeliger voor voeding met eczeem of hoesten of druk gedrag als gevolg.
Kenmerken Hooggevoelige kinderen: (een HSK hoeft niet al deze eigenschappen te hebben!)
Nemen sfeer en stemmingen perfect waar. Gevoelig voor licht, geluid en/of geur Zijn vaak onzeker, last van faalangst. Zijn snel overprikkeld hebben een "vol hoofd". "mijn hoofd staat los van mijn lijf" Voelen aan hoe jij je voelt, niet wat je zegt over hoe je je voelt ("ja het gaat wel goed met me" en ondertussen ben je verdrietig of boos) Hebben een grote betrokkenheid met het milieu, met de medemensen en met dieren. Huilen als baby vaak en veel. Slapen slecht. Zijn overgevoelig, niet alleen emotioneel maar reageren ook gevoelig op producten. Denk hierbij aan voedselallergie/ huidaandoeningen!
www.BewustBalans.info
Pagina 13
Soms paranormaal begaafd (stemmen horen, onzichtbare vriendjes hebben, overleden oma zien) Vaak creatief in het bedenken van oplossingen Hebben een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel. (kunnen erg boos of verward worden als zij of een ander onrechtvaardig behandeld worden.) Soms driftbuien, boos gedrag Concentratiestoornissen. Druk gedrag of juist teruggetrokken gedrag. Vage (lichamelijke) klachten
Enkele tips: Belangrijk voor hooggevoelige kinderen is structuur en duidelijkheid. Ze vragen om uitleg en hebben die nodig om de wereld om zich heen te begrijpen. Ben je zelf moe of verdrietig? Vertel dit aan je kind (“Ik ben een beetje verdrietig en dat heeft niets met jou te maken. Ik moet dit zelf oplossen”) Je hoeft dus niet precies de oorzaak uit te leggen maar als jij vrolijk probeert te doen terwijl je verdrietig bent, zal je kind dit aanvoelen en niet begrijpen. Vaak houden hooggevoelige kinderen niet van feestjes en verassingen. Ze weten liever al van te voren waar ze aan toe zijn. Dit hoeft niet al weken van te voren (je ziet dan dat kinderen zich dan weken druk maken over bijvoorbeeld de vakantie, sinterklaas) maar wel enkele uren of een dag. Bij feestjes is het goed om een eindtijd aan te geven aan de gasten (familie, vrienden) en je kind de mogelijkheid te geven zich terug te trekken als het teveel wordt (ipv zeggen dat de gasten speciaal voor jou komen en je er gezellig(?) bij moet blijven zitten).
www.BewustBalans.info
Pagina 14
Hooggevoelige kinderen zitten veel in het hoofd; veel piekeren, nadenken. Daarom is lichamelijke activiteit goed voor ze. Denk hierbij aan buiten spelen, trampoline springen, sporten, wandelen, in de zandbak spelen, tuinieren. Ook creatief bezig zijn (tekenen, schilderen) en muziek spelen/ luisteren zijn heerlijke activiteiten om het hoofd leeg te maken. Een massage van het hele lichaam of (liefst iedere avond) alleen de voeten is fijn voor ze. Dit brengt ze weer in hun lichaam; letterlijk en figuurlijk goed in je vel zitten! Hooggevoelige kinderen zijn vaak heel gevoelig voor kritiek. En dan al heel subtiele kritiek; het optrekken van een wenkbrauw zien ze dan al! Wees je hier als ouder/leerkracht bewust van! Stimuleer vooral het proces en niet de uitkomst van datgene wat ze doen. Dus zeg: “wat knap dat je zo geconcentreerd/rustig/fijn kunt werken” i.p.v. “wat knap dat je dat zo hebt gemaakt.” Je benadrukt dus het proces en niet het resultaat. Veel hooggevoeligen zijn namelijk erg perfectionistisch en zo bevorder je dat en kan er ook faalangst ontstaan. Belangrijker is het plezier in het werk! Houd ook bij kinderen de voeding in de gaten! Zoveel mogelijk vers, zo weinig mogelijk suikers en andere (chemische) toevoegingen.
www.BewustBalans.info
Pagina 15
Het direct aan kijken is voor hooggevoelige kinderen vaak te veel, te heftig. Ze zullen sneller de andere kant op kijken. Vaak zul je dan als ouder/leerkracht zeggen ”Kijk me aan” en dit wegkijken als desinteresse of brutaliteit opvatten. Maar voor deze kinderen is het de manier om met de confrontatie om te gaan. Houd hier dus rekening mee. Ieder kind is bijzonder en heeft een min of meer andere aanpak nodig. Probeer je kind niet te veel te veranderen zoals jij (en /of de maatschappij) dat het liefste ziet. Daar wordt het kind onzeker van en voelt zich niet geaccepteerd zoals hij/zij is. Laat je kind in zijn/haar waarde en kom voor hem/haar op. Gun jezelf ook rust en ruimte! Je bent geen robot maar een mens, met gevoelens en verlangens. Ook jij hebt recht op het maken van fouten. Wees lief voor je kind maar ook voor jezelf! Volg je gevoel!
www.GevoeligKindinBalans.info
www.BewustBalans.info
Pagina 16
Over de auteur: Ik ben Miranda Verlaan-Lamers (1973), getrouwd en trotse moeder van 2 kinderen. Sinds 2009 heb ik mijn praktijk Bewust Balans. Ik ben gespecialiseerd in hooggevoeligheid, stress en burn-out. Bij Bewust Balans kun je terecht voor kortdurende (Sensi-)therapie (voor kinderen en volwassenen) en voor trainingen en workshops (voor volwassenen). Ook geef ik lezingen over hooggevoeligheid Jezelf mogen zijn, genieten van het leven, in je kracht staan en liefdevol naar jezelf(!) en naar anderen kunnen kijken. Dit gun ik iedereen! Kijk eens op mijn website voor de mogelijkheden.
www.BewustBalans.info
Voor kinderen: www.GevoeligKindinBalans.info Hartelijke groeten, Miranda Verlaan PS: dit E-book mag je, ongewijzigd, delen met bijvoorbeeld je familie, vrienden, je collega, de juf van je kinderen en andere geïnteresseerden. Graag zelfs! Bewust Balans Gezondheidscentrum Vijverlaan 24 6602 CX Wijchen Tel: 024 785 18 92
[email protected] www.BewustBalans.info
Pagina 17