PK s zijn mijn passie

openbaar ministerie jaargang 12 nummer 9

november 2006

‘PK’s zijn mijn passie’

Portret van Elly van Tamelen, facilitair manager BVOM

09

Parket-Generaal: gezicht naar parketten Paniek in parket Woerden (simulatie OM Interfaces)

OPPORTUUN

Inhoud Alles afwegende 3 Het leek een “tien minuten dossier”, maar de dode Domino-mus werd CNN-waardig. Een jaar na dato blikt Theo Frölich (Functioneel Parket) terug. Met lichte tegenzin: ‘Dat vogeltje heeft veel te veel aandacht opgeëist.’

Botsing met politiebus 14 Officier Jan Koorn (parket Dordrecht) vervolgde een agent voor “onvoorzichtig rijgedrag”.

WaarOM 5 Op basis van welke Sv-artikelen kun je tijdens een doorzoeking computers inzien en gegevens vastleggen? De Helpdesk van het Landelijk Parket weet het antwoord.

Uitgelicht ‘Fossielen’

Perspectief op 2010 6 Van cybercrime tot discriminatie: zes nieuwe aandachtsgebieden voor de komende vier jaar. Informatiebeveiliging 8 Heldere instructies en handige wegwijzers voor medewerkers: Parket Haarlem loves informatiebeveiliging. OM Interfaces 10 Paniek in parket Woerden. Er moet nú een convenant worden ondertekend, maar zijn de gegevens niet gebaseerd op drijfzand? Reportage van het simulatiespel OM Interfaces, dat managers voorbereid op het nieuwe besturingsmodel. Automatische incasso Column Jan Hoekman

OMgeslagen 16 Citaten in de media over en van het OM. 17

Reclasseringsbalie Zwolle 18 In de Reclasseringsbalie Zwolle hebben reclasseringswerkers en OM’ers elkaar gevonden. De samenwerking leidt tot het spreken van dezelfde taal en het schrappen van overbodige formulieren. Reorganisatie PaG 20 ‘Het gezicht gaat naar de parketten’. Interview met Paul Huijser over de reorganisatie van het Parket-Generaal. Personalia

23

Agenda

24

Beleid en regels

25

Internationaal

26

Verkeer

27

AchterOM

28

22

Alles Afwegende

Nummer 9 – 2006

tijdschrift voor het openbaar ministerie JAARGANG 12 NUMMER 9 november 2006 Verschijningsdatum volgend nummer: 30 november 2006. Opportuun is het tijdschrift van en voor het Openbaar Ministerie. Het blad wordt gratis verstrekt aan de medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het blad verschijnt tien keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor de inhoud van het blad. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan. Suggesties, opmerkingen, artikelen: Bel of mail de eindredacteur. Eindredactie: Pieter Vermaas, 070 – 3399840 of [email protected]. Redactieadres: Voorlichtingsdienst OM, Parket-Generaal, kamer 423, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag. Telefoon: 070 – 3399840. Abonnementenadministratie: 070 - 3399823. Wijzigingen? Stuur de adreswikkel met de aangebrachte wijzigingen naar het redactieadres, of mail de wijzigingen naar [email protected]. Redactieraad: Ryan Lievaart, Heleen Rutgers, Hans Wesselink, Marcel Wolters. Vaste medewerkers: Lianne Bertens, Linda Bregman, Mirelle Herlfterkamp, Thea van der Geest, Anne Hoeksema, Angela Kaptein, Josine ten Kate, Michael Nieuwenhuis, Koos Spee. Aan dit nummer werkten verder mee: Irene Gonzales, Marget de Haas, Jan Hoekman, Erna Quant Foto omslag: Groenhuijsen Fotografie Ontwerp: Fabrique BV, Delft Druk: Zijlstra Drukwerk, Rijswijk

Twaalf vragen aan... ...Elly van Tamelen, facilitair manager BVOM. “PK’s zijn mijn passie.”

OPPORTUUN

12 Oplage: 6.900

Het dode musje en de fatale (soortgelijke) kogel. Foto: Menze Hamstra

Mussenschutter zet FP op de kaart Het leek een “tien minuten dossier”, maar de eenvoudige zaak werd wereldnieuws. Persberichten moesten worden uitgebracht en steeds meer OM’ers werden aan het werk gejaagd. Beleidssecretaris Theo Frölich blikt terug op de neergeschoten Domino-mus – maar niet van harte: ‘Dat vogeltje heeft al veel te veel aandacht opgeëist.’ Op 14 november 2006, precies een jaar na het fatale schot dat een einde maakte aan het leven van de huismus, wordt de Grote Huismus Tentoonstelling geopend in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Daarin zal de “Domino-mus” een prominente plaats krijgen: opgezet en vastgenageld aan een doosje dominostenen. Als het aan Theo Frölich had gelegen was de mus vernietigd geweest. ‘Ik had mijn bedenkingen tegen het overdragen van de Domino-mus aan een museum. Het zou nog meer nieuws genereren.’ De jurist van het Functioneel Parket Zwolle heeft ook zijn bedenkingen bij een artikel in Opportuun. ‘Die mus heeft al veel te veel aandacht opgeëist. Voor ons was het een normale Flora- en Faunawetzaak: het doodschieten van een beschermde inheemse diersoort in dit geval een huismus, de Passer domesticus, een wijfje.’

Een gewoon onderzoek ‘Het begon allemaal heel gewoon met de aangifte van de voorzitter van de dierenbescherming in Leeuwarden bij de politie ter plaatse. De voorzitter was gealarmeerd door dierenliefhebbers dat er een huismus was doodgeschoten in het Frisian Expo Center. De politie stelde daarop de buitengewoon opsporingsambtenaar Menze Hamstra, die belast is met het toezicht op de Flora- en Faunawet, hiervan in kennis. De ambtenaar van de provincie Friesland overlegde met mij in het kort wat hij zou gaan doen.’ Ik zei: “Stel maar een onderzoek in.”’ De opsporingsambtenaar reisde af naar de expohallen en verhoorde een verdachte, de productiemanager voor het SBS6 programma “Domino Day” waarbij een wereldrecordpoging “dominostenen omgooien” zou worden ondernomen. De verdachte verklaarde dat al 23.000 stenen waren omgeval-

len door de rondvliegende mus en dat het vogeltje de televisie uitzending dreigde te verstoren. Hij had een ongediertebestrijdingsbedrijf ingeschakeld, maar die kreeg de mus niet verwijderd, waarop een ander specialistisch bedrijf werd ingehuurd. Die kwam met een adequaat middel: met een luchtdrukgeweer werd de mus in een schot uit de lucht gehaald. De opsporingsambtenaar hoorde ook de schutter die toegaf dat hij het fatale schot had gelost, maar niet wist dat hij een ontheffing van het ministerie van Landbouw en Visserij nodig had. Het bewijs, de dode vogel waarvan de linkervleugel was weggeschoten had de mussenschutter meegenomen naar huis en in zijn diepvriezer gelegd. De buitengewoon opsporingsambtenaar Hamstra vorderde daarop de uitlevering van de vogel. Onder het doen van afstand van de mus is het diertje in bevroren toestand overhandigd. Menze Hamstra op zijn beurt bracht het vogeltje over naar een vriesvakje van de koelkast in zijn vakantiehuisje te Makkinga, vlakbij Appelscha tot hij opdracht zou krijgen tot vernietiging.

Mediahype Theo Frölich: ‘Voordat het proces-verbaal hier lag was het circus al losgebarsten. Wie de pers heeft ingelicht laat zich raden, maar

5

6

OPPORTUUN

WaarOM?

Nummer 9 – 2006

WaarOM? iemand heeft het - waarschijnlijk uit free publicity overweging - gedaan en dat was niet iemand van het OM of opsporingsapparaat. Binnen no-time hingen journalisten met bosjes tegelijk aan de telefoon. Ze belden naar het parket in Leeuwarden, maar werden doorverwezen naar het Functioneel Parket in Zwolle, omdat wij - nadat uiteindelijk vast kwam te staan dat het hier inderdaad een beschermde diersoort betrof en de nodige vergunningen ontbraken - tenslotte milieuzaken afdoen. De telefoontjes die hier binnenkwamen verwezen wij op onze beurt weer door naar de persvoorlichter van het Functioneel Parket in Den Haag. Het verliep van kwaad tot erger, want de pers zocht bij alle mogelijke OM-onderdelen en het ministerie van Landbouw en Visserij duidelijk een primeur. Tussendoor speelde een mogelijke bedreiging van de bedenker van DominoDay en riep een bekende diskjockey van radio 538 op tot harde actie om de uitzending van SBS6 te verstoren. Geen zaken voor het Functioneel Parket, maar de telefoon stond desalniettemin roodgloeiend.’ ‘Binnen 24 uur, nog voor het horen van de verdachten door de buitengewoon opsporingsambtenaar, stond het verhaal van de Dominomus al op de internationale sites van USA Today, CNN, TMF en Google News. Ongelooflijk. Ik ben nog steeds verbaasd over zoveel aandacht.’ In Nederland haalde de Dominomus uiteraard ook alle media. Er verscheen zelfs een website waarop een condoleance register was geopend en een overlijdensbericht in een van de ochtendbladen voor het dode vogeltje “Wilhelm Mus”. Op het ParketGeneraal groeiden de gestelde publieksvragen via de website van het OM uit tot een onmogelijk te beantwoorden aantal. De toon was er een van verontwaardiging: of het OM niets beters te doen had dan mensen te vervolgen voor het doodschieten van een doodgewone mus. Anderen namen het juist weer op voor het diertje en boden zich aan als belangenbehartiger van de huismus. Ingezonden brieven van voor- en tegenstanders vulden de krantenpagina’s

voor dagen. En toen was daar Kees Moeliker, conservator van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

Museum ‘De normale procedure is dat het in beslag genomen goed kan worden vernietigd als er afstand is gedaan en het voor de strafvordering niet meer van belang is.’ Theo Frölich had buitengewoon opsporingsambtenaar Hamstra al opdracht gegeven tot het vernietigen van de mus. Tegelijkertijd kreeg hoofdofficier René Craemer van het Functioneel Parket een verzoek van een Rotterdams museum of zij de mus mochten prepareren voor een tentoonstelling te zijner tijd. ‘Ik vond dat nog meer aandacht moest worden voorkomen, maar de hoofdofficier deed een vriendelijk doch dringend verzoek om de Passer domesticus te laten bewaren.’ Na een briefwisseling tussen René Craemer en directeur Kees Moeliker werd de mus ter beschikking van het museum gesteld. Hamstra was daar, laten we zeggen, niet blij mee. Hij gaf Moeliker te kennen dat hij de mus kon ophalen bij zijn recreatie-woning in Friesland nabij het Fries-Drentse wold. Op 15 december 2005 werd de Dominomus door Hamstra aan Kees Moeliker overgedragen en tekende deze een ontvangstbevestiging. Het bevroren diertje lag in een leeg boterkuipje en werd onder grote belangstelling van de pers overhandigd. In een speciaal daarvoor geprepareerde koffer van het museum werd het musje meegenomen naar Rotterdam. Een betere reclamecampagne had het museum zich niet kunnen wensen. TV Rijnmond, Omroep Fryslân radio en tv, Bild en de Leeuwarder Courant legden de gebeurtenis vast en de internationale pers nam het over. ‘Nee, ik was er niet bij. Ben je mal?’ ‘Wel heb ik nog een brief beantwoord van de Stichting een Dier een Vriend die hun beklag deden over de museum-hype en de in hun ogen laffe moord op een huismus.. We hebben ze keurig terugbericht dat we een verdachte hadden aangemerkt en een transactie was aangeboden.’

De futiele zaak Het vernietigingsbedrijf had een ontheffing op grond van artikel 75 van de Flora- en Faunawet moeten aanvragen bij het ministerie van Landbouw en Visserij voor het afschieten van een beschermde inheemse diersoort. Ze hadden de juiste vergunningen voor dierplaagbestrijding, maar geen machtiging voor het doodschieten van een huismus. Dat leverde een overtreding op van artikel 9 van de Flora- en Faunawet. Bijna alle vogels in Nederland zijn trouwens beschermd. Vroeger kenden we de Vogelwet en mocht er veel meer dan in de huidige Flora- en Faunawet. Omdat het feit gepleegd werd door een professioneel, deskundig bedrijf dat beter had moeten en kunnen weten viel de transactie wat hoger uit: 200 euro. Voor het doodschieten van een huismus (een diersoort die weliswaar in aantal terugloopt maar nog niet met uitsterven wordt bedreigd) kan op grond van de OM-richtlijn van de Flora- en Faunawet een transactie van 75 of 100 euro worden aangeboden. Omdat het bedrijf willens en wetens had gehandeld is het transactiebedrag verhoogd. Een raadsman vroeg nog het dossier op om zelf de zaak inhoudelijk te beoordelen, maar kwam kennelijk ook tot de conclusie dat een transactie wel op zijn plaats was. Het feit lag onomstotelijk vast. Op 20 januari 2006 werd het boetebedrag betaald en daarmee was de zaak afgedaan. De zaak en de vaststelling van het transactiebedrag was uiteraard intern besproken. De meeste zaken onttrekken zich aan het gezichtsveld van de milieu-officier van justitie. Het merendeel van de zaken wordt afgedaan door secretarissen en/of administratief juridisch medewerkers (AJM’ers). Er is een stevig mandaat. De milieuzaken zijn sinds vorig jaar oktober door het Functioneel Parket overgenomen van de arrondissementsparketten. Een maand later werden ze al verrast met deze zaak. ‘Daarmee stonden we wel - ongevraagd - gelijk op de kaart.’ Tekst: Thea van der Geest

De helpdesk van het Landelijk Parket beantwoordt vragen over bijzondere opsporingsbevoegdheden, internet, telecom, DNA en internationale zaken. Vraag: Tijdens een doorzoeking in een woning onder leiding van de rechter-commissaris op grond van art. 110 Sv wordt een computer aangetroffen. Aangezien de opsporingsambtenaren het vermoeden hebben dat er op deze computer gegevens aanwezig kunnen zijn die van belang kunnen zijn voor het opsporingsonderzoek zouden zij deze computer willen inzien teneinde eventuele (van belang zijnde) gegevens vast te kunnen leggen. Kan dat op grond van art. 110 Sv?

Antwoord: Op grond van art. 110 Sv kan de rechter-commissaris ter inbeslagneming elke plaats doorzoeken en kunnen daarvoor vatbare voorwerpen, zoals een computer, in het kader van de waarheidsvinding in beslag worden genomen. Volgens vaste rechtspraak is het een opsporingsambtenaar toegestaan om onderzoek te doen naar gegevens die zijn opgeslagen op de harde schijf van een computer in het geval deze computer op rechtmatige wijze in beslag is genomen. In dit geval geldt echter wel als uitgangspunt dat de inbeslagnemingsbevoegdheden slechts mogen worden toegepast indien er omstandigheden zijn die ertoe nopen dat de gehele computer in beslag wordt genomen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn indien op een computer kinderpornografische beelden zijn opgeslagen waarvan het niet gewenst is dat de verdachte hier nog de beschikking over heeft. Indien echter kan worden volstaan met het ter plekke vastleggen van de gegevens van de harde schijf, zonder inbeslagneming van de computer, dan zal (indien dit technisch ook mogelijk is) de in artikel 125i Sv opgenomen bevoegdheid “doorzoeking ter vastlegging van gegevens” moeten worden toegepast. Deze

bevoegdheid is namelijk minder ingrijpend dan de bevoegdheid om de gehele computer in beslag te nemen. In artikel 125i Sv is een specifieke bevoegdheid opgenomen om op een plaats een doorzoeking te doen met uitsluitend het doel om gegevens vast te leggen die op deze plaats op een gegevensdrager, zoals een computer, zijn opgeslagen of vastgelegd. De bevoegdheid tot doorzoeking ter vastlegging van gegevens kan worden toegepast zonder dat de opsporingsambtenaren van tevoren precies weten welke gegevens men in het belang van het onderzoek wil gaan vastleggen. Wel geldt als eis dat deze bevoegdheid alleen kan worden toegepast indien op grond van feiten en omstandigheden het vermoeden bestaat dat op de plaats van de doorzoeking gegevens zijn opgeslagen op een gegevensdrager die van belang kunnen zijn voor het opsporingsonderzoek. De doorzoeking ter vastlegging van gegevens kan slechts gericht zijn op reeds opgeslagen of vastgelegde gegevens of gegevens die op het moment van de doorzoeking zijn binnengekomen. De doorzoeking kan niet gericht zijn op toekomstige gegevens. De in artikel 125i Sv geregelde bevoegdheid tot doorzoeking ter vastlegging van gegevens wordt op dezelfde wijze genormeerd als het geval is bij de doorzoeking ter inbeslagneming van voorwerpen. Dit betekent dat de rechter-commissaris, de officier van justitie, de hulpofficier van justitie en de opsporingsambtenaar op gelijke voet met de hen toekomende bevoegdheden tot doorzoeking ter inbeslagneming (art. 96b, 96c, 97 en 110 Sv) bevoegd zijn om in het belang van het onderzoek een plaats te doorzoeken ter vastlegging van gegevens. In dit geval zal ik u dan ook willen adviseren om (naast de vordering die is gedaan op grond van art. 110 Sv) de rechter-commissaris te vorderen om op grond van art. 125i Sv een doorzoeking ter vastlegging van gegevens te doen in de aangetroffen computer. Tekst: Michael Nieuwenhuis De helpdesk is te bereiken op [email protected]

7

8

OPPORTUUN

Perspectief op 2010

Nummer 9 – 2006

Van cybercriminali teit tot discriminatie Zes nieuwe aandachtsgebieden in Perspectief op 2010

Jeugd, veelplegers, (huiselijk) geweld, terrorisme, georganiseerde misdaad en hennepteelt blijven speerpunten. Maar de komende vier jaar legt het OM ook nieuwe accenten. Van cybercrime tot discriminatie: zes nieuwe handhavingsthema’s uit Perspectief op 2010. De feitelijke onveiligheid neemt af, zo blijkt uit studies. Dit betekent echter niet dat er een tandje af kan, stelt het Openbaar Ministerie in het onlangs verschenen meerjarenplan Perspectief op 2010. Het OM wil voortgaan op de ingeslagen weg en nieuwe accenten leggen. De komende vier jaar zal het OM op zes strafrechtelijke handhavingsthema’s de nadruk leggen. De thema’s zijn fraude, cybercriminaliteit, ontneming, internationale samenwerking, criminele allochtone jongeren en discriminatie.

1. Fraude Het OM moet alle zeilen bijzetten om de razendsnelle ontwikkelingen op het terrein van fraude bij te houden. Moesten criminelen voorheen pakjes girobetaalkaarten uit de brievenbus hengelen, tegenwoordig leiden criminele organisaties hele girale geldstromen om. Bij fraude wordt een valse voorstelling van zaken gegeven, om misbruik te maken van het vertrouwen van anderen. Binnen fraude kan onderscheid gemaakt worden tussen horizontale en verticale fraude. Fraude tussen burgers onderling, zoals bijvoorbeeld boekhoudfraude, is

horizontale fraude. Verticale fraude, zoals huursubsidie, doet zich voor tussen burgers en overheid. Momenteel zijn de belangrijkste trends binnen fraude: anonimisering, virtualisering, internationalisering en een toename van de complexiteit van het maatschappelijk verkeer. De capaciteit om fraude te bestrijden zal moeten groeien. Zodat de expertise om ingewikkelde fraudes te behandelen groeit en fraudebestrijding een effectieve organisatie krijgt. Het bestrijden van verticale fraude is bij het Functioneel Parket belegd, wellicht dat de bestrijding van horizontale fraude ook hier wordt gecoördineerd.

2. Cybercriminaliteit Onder cybercriminaliteit valt het afpersen van bedrijven, vaak door te dreigen om computernetwerken plat te leggen, het onbevoegd kopiëren van gegevens of het omkopen van medewerkers om toegang te krijgen tot beveiligde computersystemen. Cybercriminaliteit is voortdurend aan verandering onderhevig. Bij traditionele delicten, zoals kinderporno of terrorisme, wordt gretig gebruik gemaakt van nieuwe ICT-ont-

wikkelingen. Om voldoende capaciteit en deskundigheid te waarborgen zullen OM en politie de komende jaren hierin investeren.

probleem van delinquentie veroorzaakt. Vooral bij het ontstaan van delinquentie is het van belang alert in te grijpen, bijvoorbeeld via “dwang en drang”-vormen en via het bestendigen van bindingen met de samenleving. Bij het maken van beleid zal het OM de ervaringen meenemen die de vier grote steden met deze groepen hebben opgedaan. Dit zal als basis dienen voor de landelijke uitwerking.

3. Ontneming Fraude en georganiseerde criminaliteit worden hoofdzakelijk met financiële motieven gepleegd. Als het niet gelukt is om de vorming van criminele vermogens te voorkomen, is het zaak om die verkregen vermogens zoveel mogelijk te ontnemen. De bestaande mogelijkheden voor ontnemingen worden onvoldoende benut. Het OM gaat daarom de komende jaren de aanpak van grote ontnemingszaken verder specialiseren. Dit onder andere door naast de zaaksofficier van justitie, een ontnemingsofficier te plaatsen. Maar ook door het inzetten van vermogenstraceerders, die tijdens het opsporingsonderzoek de vermogenspositie van de verdachte in kaart brengen.

6. Discriminatie Artikel 1 van de grondwet geldt voor iedereen. Een voorwaarde voor integratie van minderheden, is dat er voldoende mogelijkheden bestaan voor participatie in de samenleving. Het OM zal de bescherming van bevolkingsgroepen tegen discriminatie meer aandacht geven. Op de elf inmiddels gevormde regioparketten komen “steunpunten discriminatie”. Daarnaast krijgen officieren van justitie en beleidsmedewerkers een opleiding om discriminatiezaken adequaat te kunnen behandelen.

4. Internationale samenwerking Internationale juridische samenwerking - geen gunst, maar plicht - verloopt grotendeels via de klassieke wederzijdse rechtshulp. Er zijn een aantal initiatieven ontwikkeld om de samenwerking beter te laten verlopen, zoals de komst van coördinatiestructuren als Euro Justice Network en Eurojust. Om te voorkomen dat eigen problemen belangrijker worden geacht dan die van de buren, zijn er Internationale Rechtshulpcentra opgericht. Zij nemen binnenkomende rechtshulpverzoeken in en bewaken de snelheid en kwaliteit van afhandeling.

Ontneming van crimineel vermogen moet naar een hoger plan. Foto: Lianne Bertens

Tekst: Anne Hoeksema Daarnaast dient de samenwerking in de grensregio’s een structureel karakter te krijgen. Dit geldt niet alleen voor parketten die grenzen aan Duitsland en België, maar ook voor de nevenvestiging van parket Haarlem op Schiphol. In sommige gevallen is er te weinig kennis aanwezig op het parket of bij de Internationale Rechtshulpcentra voor het verlenen van of vragen om rechtshulp. Het OM werkt daarom aan een vernieu-

wing en uitbreiding van opleidingen op het gebied van internationale rechtshulp of internationaal recht.

5. Aanpak van criminele jonge allochtonen Bij een minderheid van allochtone jongeren blijft de integratie in de Nederlandse samenleving achter. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat dit een blijvend

Bron: Perspectief op 2010, te downloaden op www.om.nl

9

10

OPPORTUUN

Informatiebeveiliging

Nummer 9 – 2006

‘I ♥ informatiebeve iliging’ Parket Haarlem biedt wegwijzers voor dagelijks gebruik

Medewerkers die geen papier met vertrouwelijke informatie in de printer laten liggen en die na een werkdag de spullen van het bureau opbergen in een afgesloten kast. Het zijn voorbeelden van het nieuwe informatiebeveiligingsbeleid op parket Haarlem. ‘Je moet je continu realiseren welke gevoeligheid informatie heeft.’ Op 11 september 2006 gaf parket Haarlem de aftrap voor de start van een nieuwe werkwijze op het gebied van informatiebeveiliging. De aanleiding hiervoor was een onderzoek waaruit bleek dat het parket onvoldoende maatregelen had getroffen voor een juiste naleving van het Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksoverheid (VIR). Reden genoeg voor de start van het VIR-pro-

ject, dat wordt getrokken door Informatie Beveiligingsfunctionaris (IBF) Renza Janssen. Eind vorig jaar heeft de Haarlemse parketleiding besloten een project te starten met als einddoel een juiste naleving van het VIR door alle medewerkers van het parket. Janssen: ‘In Haarlem heeft mijn collega

Kees Takken de basis voor het nieuwe informatiebeveiligingsbeleid gelegd. Hij heeft vernieuwde procedures opgezet, een handboek beveiliging en een continuïteitsplan gemaakt. Vanaf april 2005 heb ik het project van hem overgenomen, om het geactualiseerde beleid in de praktijk te gaan brengen. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de beleidsstukken in de kast blijven liggen.’ Goede informatievoorziening en communicatie naar de medewerkers zijn volgens Janssen de sterkste middelen om ervoor te zorgen dat het beleid daadwerkelijk wordt uitgevoerd.

Thuiskluizen ‘Natuurlijk zijn voor een goede beveiliging ook de juiste omstandigheden nodig. Zo is er commitment van het management nodig. De leidinggevenden moeten het goede voorbeeld geven. Verder zijn de juiste omgeving en ondersteunende middelen belangrijk. Denk hierbij aan speciale beveiligde koffers en thuiskluizen voor de officieren van justitie, maar ook aan simpele middelen, zoals voldoende kastruimte en een sleutelkastje op de gang.’ Maar de houding en het gedrag van de medewerkers zijn van primair belang, vindt Janssen. ‘Informatiebeveiliging is vooral een kwestie van bewustwording en een kritische houding van de betrokken medewerkers. Zij moeten zich continu realiseren welke gevoeligheid de informatie heeft waarmee zij werken.’ Janssen is het project gestart met een cultuuranalyse op parket Haarlem, onder meer door een enquête te houden. Hieruit bleek dat medewerkers van dit parket informatiebeveiliging een belangrijk onderdeel van hun werk vinden. ‘Bovendien vond ik het

zeer verrassend om te constateren dat de mensen zich er terdege van bewust zijn dat informatiebeveiliging zich niet beperkt tot ICT-maatregelen,’ zegt Janssen. ‘Minder positief was dat bijna alle medewerkers het niveau van de informatiebeveiliging en de aangereikte middelen als onvoldoende ervoeren.’

Logo ‘Met dit project heb ik geprobeerd een manier te vinden die de mensen aanspreekt,’ vertelt Janssen. ‘Informatiebeveiliging op zich is, voor de meeste mensen, niet echt een opwindend onderwerp. Daarom hebben we alle informatie rond het project in een opvallend en herkenbaar jasje gestoken door het gebruik van een logo “I ♥ Informatiebeveiliging”. Dit logo is te zien op alle informatiedragers over het VIR-project.’ ‘Een volgende stap was het zorgdragen voor duidelijke informatie en heldere instructies voor de medewerkers. Daarom zijn makkelijk leesbare “wegwijzers” voor dagelijks gebruik geschreven. Het taalgebruik van de formele regelgeving is vaak te ingewikkeld en die lees je niet zomaar even door. Dat geldt wel voor de vier wegwijzers: “Mijn werkplek”, “Mijn computer”, “Transport van informatie” en “Incidenten”. De folder is een handig middel om op je bureau te leggen en even iets op te zoeken. “Geef nooit je inlognaam en password aan iemand anders, zelfs niet aan je directe collega!”, is één van de richtlijnen uit de wegwijzer “Mijn computer”. Bij “Transport van Informatie” vind je onder meer de instructie: “Tijdens reizen met het openbaar vervoer moet de speciaal beveiligde koffer gesloten blijven.” Naast de wegwijzers is ook de “beslisboom strafzaken” een handig hulpmiddel. Hiermee kun

je de mate van vertrouwelijkheid van informatie bepalen.’ Op de personeelsbijeenkomst van 11 september heeft hoofdofficier Bob Steensma de hoop uitgesproken dat bin-

nen nu en twee jaar op parket Haarlem alle medewerkers zeer bewust omgaan met informatiebeveiliging. Een belangrijke eerste stap is gezet. Tekst: Marget de Haas

Journalist vindt vertrouwelijk dossier Tijdens een personeelsbijeenkomst op parket Haarlem kwam onlangs een journalist de zaal binnenlopen. Zij was op zoek naar persofficier Michiel van der Heijden en confronteerde hem met een vertrouwelijk dossier dat zij uit een fietstas had geplukt. Van der Heijden reageerde geschokt: ‘Hoe bent u hier zonder pasje binnengekomen?’ De journalist: ‘Een behulpzame medewerker heeft mij binnengelaten, ik werd op mijn blauwe ogen vertrouwd. Maar wat vindt u er eigenlijk van dat een officier van justitie zijn stukken in een fietstas vervoert?’ ‘Opmerkelijk,’ antwoordde Van der Heijden, ‘dit is in strijd met de wijze waarop stukken normaal gesproken worden verspreid. Ik verzoek u vriendelijk deze informatie niet te gebruiken. Het onderzoek loopt nog en dit kan de gang van zaken ernstig schaden.’ De journalist bleek al geruime tijd in het pand aanwezig te zijn en vertelde zelfs een blik te hebben geworpen op Compas; inloggen was geen probleem, daar de gebruikersnaam en het wachtwoord op een aan de monitor bevestigde Post-it memo waren te lezen. Op de vraag van de journalist of deze kwestie nog consequenties zou hebben voor de betrokken medewerkers kon Van der Heijden nog geen antwoord geven. Wel was inmiddels pijnlijk duidelijk geworden dat de hele gang van zaken geenszins de schoonheidsprijs verdient en dat informatiebeveiliging extra aandacht behoeft. Gelukkig heeft het bovenstaande incident niet werkelijk plaatsgevonden, maar is het in scène gezet tijdens een personeelsbijeenkomst op 11 september over Informatiebeveiliging op parket Haarlem. De journalist werd gespeeld door persvoorlichter Melanie Diependaal. Hiermee werd op verrassende wijze het startsein gegeven voor het begin van een verbeterde werkwijze van informatiebeveiliging. Het project met als titel “I � Informatiebeveiliging” is opgezet door Renza Janssen, informatiebeveiligings functionaris (IBF) van parket Haarlem. ‘Dit moment is de aftrap van een nieuwe verbeterde werkwijze,’ zei hoofdofficier Bob Steensma op de bijeenkomst. ‘Het gaat om een andere manier van werken en denken. En dat kost tijd. Natuurlijk zijn de juiste spullen en voorwaarden nodig om informatie te beveiligen, maar het gaat vooral om een mindset. Denk eraan dat de gegevens waar wij iedere dag mee omgaan heel gevoelig zijn. Durf je collega’s aan te spreken op hun gedrag, voed elkaar op en voed jezelf op.’ Steensma sloot af met de woorden: ‘Ik wens jullie een beveiligde dag.’

11

12

OPPORTUUN

Column

Nummer 9 – 2006

‘Schandalig dat ik dat conven ant nu pas zie’ Simulatiespel ‘OM Interfaces’ traint nieuw besturingsmodel Afspraak is afspraak. Dat is het motto als in 2007 het nieuwe besturingsmodel voor het OM-concern ingaat. Het simulatiespel OM Interfaces bereidt managers er vast op voor. Een reportage. ‘Als Functioneel Parket ben je wel afhankelijk, hè?’ Het jaar is bijna ten einde als er paniek in de top van parket Woerden uitbreekt. Convenanten moeten nú getekend worden, maar ja, kloppen de gegevens nu? ‘Het is gewoon een slag in de appelmoes, geen idee of we uitkomen. Wat jij?’ vraagt Patricia van der Valk, “hoofdofficier” van parket Woerden, aan haar “plaatsvervangend hoofdofficieren” Monte van Capelle en Erik Olthof. Van Capelle gooit de wenkbrauwen en schouders omhoog: ook hij is even de weg kwijt. Maar de plaatsvervangend hoofdofficier moet nu tekenen, want op het scherm is te zien dat de tijd wegtikt. En dus: ‘Hupsakee! Voor het vaderland weg; haha, zo teken ik trouwens altijd.’ Nu met dat convenant naar de Rechtbank, die precies een tafel verder is “gehuisvest”. Of de voorzitter niet flauw wil doen en ook even wil krabbelen? “Rechtbank-voorzitter” Gerard Hertsenberg is not amused. ‘Schandalig dat ik op 31 december, om vijf voor twaalf een convenant onder ogen krijg. Nou, ik mats jullie.’ De eerste ronde van het simulatiespel OMInterfaces, gehouden op een verdieping van het CVOM in Utrecht, is Patricia van der Valk niet meegevallen. Waar andere spelers zoals het Functioneel Parket, CVOM, BOOM en

rechtbank achterover konden leunen, was het in haar parket Woerden een gekkenhuis. ‘Omdat wij die ketenverantwoordelijkheid hebben moeten wij wel tien afspraken maken en zij maar twee.’ Het Functioneel parket vond ze niet bepaald een klantvriendelijke speler, en “korpschef” Ben Hendriks had parket Woerden een streek geleverd: wel kwaliteit beloven, maar dat uiteindelijk niet leveren. “Hoofdcommissaris” Hendriks laat de kritiek van het parket grijnzend van zich afglijden: het korps had zich nog helemaal niet vastgelegd, maar slechts in inventariserende zin wat afgetast. En tijdens die onderhandeling werd Van der Valk op de schouders getikt door een ongeduldig CVOM: ‘Ik wil als CVOM niet drammen, maar zijn jullie er al uit?’ De simulatie OM Interfaces: nu nog een spel, maar straks realiteit. In het spel wordt geoefend met het nieuwe besturingsmodel voor het OM, dat januari 2007 start en veel verandering voor de hoofden van OMonderdelen geeft. Vroeger was je als OMmanager een autonome professional; de wet gaf je dat recht. Zo nu en dan sloot je eens een herenakkoord met een partner, maar als er goede redenen waren om die afspraken niet na te komen – en die waren er altijd – dan was het “ieder parket voor zich” en

achteraf de hand ophouden bij het College. Die tijd is voorbij. Met de komst van Functioneel Parket, Landelijk Parket, BOOM, CVOM, DVOM, lokale en regionale parketten, een scheiding tussen standaarden maatwerkzaken en tussen verwerving en verwerking, is het OM een complex concern geworden. Er zijn talloze raakpunten – “interfaces” – met andere onderdelen en externen. Dat functioneert alleen als iedereen kan rekenen op het adagium “afspraak is afspraak”: wie levert wat, wanneer, hoeveel en tegen welke kwaliteit. Het is nogal een cultuuromslag, en OM Interfaces moet helpen om het nieuwe besturingsmodel tussen de oren te krijgen. Tweede ronde van het simulatiespel. Een nieuw jaar, nieuwe kansen. Patricia van der Valk is plots gebombardeerd tot hoofdofficier van het Functioneel Parket, dat ze samen met Huibert Donker leidt. Rustig naar achteren leunend achter hun tafel, zien ze dat het arrondissementsparket weer de spil is van onderhandeling en overleg. Die rust bevalt Van der Valk maar kort. ‘Als Functioneel Parket zit je wel eenzaam, hè? Je bent wel heel afhankelijk van wat er op je afkomt.’ En dus rekenen ze uit met welke kwaliteit ze ingestroomde zaken van politie en BOD’en kunnen verwerken om voldoende zaken aan het AP te kunnen leveren. Dat valt niet mee: de capaciteit van het FP “dwingt” de leiding om zaken met slechte kwaliteit te behandelen, anders komen er te weinig zaken op de zitting. Het is precies datgene

wat Van der Valk in de eerste ronde het FP verweet. Maar het FP is vastbesloten kwaliteit te leveren, dus beent Donker even later naar PG Rieke Samsom en “PG” Jan van Dorp. Niet geschoten is altijd mis. ‘We komen niet uit, maar het FP wil geen slechte kwaliteit leveren. Is het mogelijk dat we meer capaciteit krijgen?’ Wel geschoten blijkt dit keer ook mis; het College is niet onder de indruk. ‘Ik wil eerst een gemeenschappelijke analyse van het probleem zien,’ zegt de PG Van Dorp, ‘wordt jullie analyse gedeeld door de ketenpartners?’ Rieke Samsom houdt de rug ook recht: ‘Misschien kun je er op aansturen om hoge kwaliteit zaken binnen te krijgen, en die vervolgens met redelijke kwaliteit te verwerken. Maar voorlopig moet je het met deze capaciteit doen.’ Ook in de simulatie blijkt het voor het FP bijzonder lastig handhavingsarrangementen te kunnen regelen, zucht Van der Valk: ‘Je hoort nergens bij, je kunt niks sturen.’ Maar even later heeft parket Lauwersoog een goed bericht: “Wij denken dat de politie jullie bij fraude- en milieuzaken +/+ kwaliteit kan gaan leveren.’ Het FP kan nu ook echt wat bieden in zijn convenanten. Hier en daar is het chaos. Iedereen crosst van tafel naar tafel, en keer op keer worden met cleaning tissues berekeningen en afspraken weggeboend. Maar, zo blijkt later tijdens de nabespreking, ergens moet toch sprake zijn geweest van een uitgekiende strategie en van onderhandelen vanuit het concernbelang. Immers, zowel parket Woerden als parket Lauwersoog hebben goed gescoord én hun problemen niet afgewenteld op ketenpartners. De meters op het dashboard staan in de plus. Sterker, álle OM-onderdelen en ketenpartner blijken het publieke belang voorbeeldig gediend te hebben. Op dat moment is de branie al lang weer terug bij Patricia van der Valk en Monte van Capelle. ‘Jongens, het was best simpel hoor.’ Tekst: Pieter Vermaas

Automatische incasso Zo halverwege de kantonzitting kwam de man binnen. Levend bewijs van wat hem verweten werd: openbare dronkenschap. Onverzorgd uiterlijk, rood hoofd, nog rodere neus. Deze man was niet in zijn eerste biertje gestikt. De lucht van verschraalde drank die om hem heen hing, wees daar ook al op. Toch leek hij nu niet dronken. Niet naar zijn maatstaven, tenminste. Lekker verstaanbaar was de man niet. De kantonrechter kreeg wel uit hem dat hij inderdaad dronken op de weg had gelegen. En ook had hij een huis binnen gewild. Tegen de stomverbaasde bewoner was hij niet echt vriendelijk geweest. De man beaamde alles braaf. Terwijl hij eigenlijk de indruk maakte zich niet eens te kunnen herinneren wat er gisteren gebeurd was. Laat staan een jaar geleden. De boete had de man niet betaald, want hij kan niet lezen en schrijven. Bovendien: alle betalingen gingen via ‘de dinges’. Bij dat woord wees hij wat vaag voor zich uit. We kwamen er niet achter wat ‘de dinges’ was. Wel vertelde de man ook nog dat hij ‘zo’n stapel’ ongeopende post had. Uit zijn gebaren viel op te maken dat het al gauw om een half metertje ging. Daar zal de boete wel tussen hebben gezeten. Dacht hij. Las dan niemand hem die post voor? Nou nee. Werd het daarvoor dan niet eens tijd? Misschien wel. De rechter legde de man uiteindelijk maar een boete op. Wel betalen hoor, voegde hij de man nog toe. Ja, ja, dat ging hij zeker doen. Maar de vraag die toen volgde, vaagde wel de hoop weg dat we met deze boete ook maar iets bereikt hadden. Normaal betaalde de man namelijk alles ‘automatisch’. Kon dat bij het CJIB niet ook? Laten we het zelfkennis noemen. Meneer zal nog wel eens ergens ladderzat op straat liggen, naar mensen schreeuwen of hun huis binnen willen dringen. Vast wel. Maar om dan meteen een automatische incasso bij het CJIB te willen... Tekst: Jan Hoekman

13

14

OPPORTUUN

Twaalf vragen aan...

Nummer 9 – 2006

Oldtimers, Friese paarden en Truusje Twaalf vragen aan Elly van Tamelen, facilitair manager bij het BVOM ‘Paardekrachten zijn mijn passie.’ Foto: Groenhuijsen Fotografie

Een dochter van een rijschoolhouder, die vijfentwintig meter van het Bureau Verkeershandhaving af woont? Dat kan geen toeval zijn. Ze is sociaal en een rots in de branding. Een portret van Elly van Tamelen. Elly van Tamelen zocht voor dit interview op hoe lang ze in dienst is bij het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM) en dat bleek precies vijf jaar te zijn. Mooi voor een korte terugblik op haar loopbaan. Van Tamelen is op 30 december 1963 in Bilthoven geboren, waar ze haar lagere en middelbare school heeft gedaan. Vijfentwintig jaar geleden heeft Elly een secretariële opleiding gevolgd bij Schoevers in Utrecht. ‘Na mijn opleiding ben ik het bedrijfsleven ingerold en heb ik een lange periode voor ASM in Bilthoven gewerkt. ASM is een internationale leverancier van productiemachines voor de halfgeleiderindustrie. Ik weet nog goed dat ik toen achter zo’n enorme Word-processor werkte.’ Na acht jaar is Elly met één van haar bazen meegegaan naar Laméris. Dit was een familiebedrijf gespecialiseerd in medische instrumenten. ‘Allerlei apparaten kwamen letterlijk over mijn bureau.’ Toen het bedrijf naar Veenendaal verhuisde, vond Elly het tijd om een nieuwe werkkring te zoeken. Ruim tien jaar geleden heeft Van Tamelen op een functie als managementassistent bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), onderdeel van het ministerie VWS, gesolliciteerd. ‘Deze functie was inter-

nationaal georiënteerd, ik heb bijvoorbeeld vergaderingen van de Europese Unie genotuleerd. De Universiteit van Wageningen werkte veel samen met het RIVM in het kader van (illegaal) groeihormonen onderzoek. Hierdoor kwam er wederom van alles over mijn bureau, zelfs koeienogen.’ ‘Ik was niet direct op zoek naar iets anders, maar zag dat BVOM een secretaresse zocht voor de afdeling bedrijfsvoering. Toen ik ging kijken waar BVOM in Soesterberg was gevestigd, bleek dat ik al ruim een jaar op het gebouw van BVOM uitkeek. Ik woon namelijk hemelsbreed op ongeveer vijfentwintig meter afstand van het BVOM.’ Elly is dochter van een rijschoolhouder en heeft dus zeker affiniteit met verkeer. ‘Verder vind ik het leuk dat iedereen deelnemer is, we hebben allemaal met verkeer te maken.’ Na een sollicitatiegesprek met Koos Spee ging ze in 2001 aan de slag als secretaresse voor de afdeling bedrijfsvoering, met Ferry Molendijk als hoofd. Op dat moment was er geen facilitaire afdeling bij het BVOM. Van Tamelen heeft verschillende taken opgepakt en verder uitgebouwd. Dit leidde in januari 2003 tot een benoeming als facilitair manager.

Elly woont samen met Ben Nieuwenstein, een oud-collega van Laméris en heeft geen kinderen. Ze heeft wel Truusje, een twaalfjarige Franse Basset. Inmiddels weet iedereen binnen het BVOM wie Truusje is. In het begin vroegen collega’s zich wel eens af of Elly mogelijk met een vrouw samenwoonde, omdat ze het altijd over haar had. Wat is je levensmotto? ‘Ik heb niet echt een levensmotto, maar ik streef er naar om iemand te behandelen zoals ik zelf behandeld wil worden. Dit is voor mij belangrijk, ook op de werkvloer.’ Omschrijf jezelf in vier woorden ‘Ik ben sociaal en dienstverlenend. Wat mij verder typeert is dat ik overal van op de hoogte wil zijn en dat mensen mij zien als vraagbaak.’ Het mag duidelijk zijn dat Elly een sociaal mens is. ‘Ik heb met veel oudcollega’s nog contact, zelfs van twintig jaar geleden.’ Wat zijn je dagelijkse werkzaamheden? ‘Kort door de bocht gezegd, zorg ik ervoor dat collega’s hier kunnen werken. Dat betreft alle facilitaire diensten, waaronder het verzorgen van de werkplek met computer en telefoon. Daarnaast stuur ik externen aan, zoals de catering, schoonmaak en beveiliging. Het wagenparkbeheer doe ik samen met een collega van personeelszaken, zij vervangt mij als ik er niet ben. Verder ben ik ergocoach en BHV-ploegleider.’

‘Ik begin mijn werkdag rond 08.00 uur. De hele dag door krijg ik veel emails en telefoontjes met storingen of verzoeken. Als eerste aanspreekpunt moet ik oplossingsgericht denken. Ik kan niet zonder mijn steun en toeverlaat Fred van Wankum, de technische man binnen BVOM. Ik vind het leuk dat mijn baan afwisselend en allround is. Ik heb met iedereen binnen het BVOM te maken, ik loop veel door het pand heen. Het is inherent aan de functie om sociaal te zijn. Ik werk normaliter vijf dagen per week, maar volg sinds kort op vrijdag een opleiding HBO Facilitair Management. Daarnaast volg ik samen met twee collega’s een opleiding tot brandwacht bij de brandweer in Soesterberg.’ Waar lach je het meeste om? ‘Op het werk om de afdeling. We hebben een leuke afdeling en het huidige hoofd bedrijfsvoering heeft een luidruchtige en een aanstekelijke lach. Verder ondernemen we met de gehele afdeling leuke dingen. Thuis is Truusje een bron van vermaak, ze kan heel voorspelbaar zijn, maar tegelijk ook iets heel onverwachts doen.’ Wat is je grootste passie? ‘Mijn passie is paardenkrachten (pk’s). Het maakt me niet uit hoeveel paardenkracht. Ik rij namelijk op klassieke motoren (oldtimers) en Friese paarden. Mijn oldtimer is 55 jaar oud en heeft maar 24 pk. Ik moet gewoon mijn hand uitsteken als ik de bocht omga. Het is wel Spartaans rijden, er zit namelijk geen vering in dus ik blijf wel in

Nederland als ik ga toeren. Daarnaast kan ik Truus niet meenemen of ik moet een zijspan kopen. Ik ben ook lid van een oldtimer motorclub, als één van de weinige vrouwen. Ik bezit zelf geen paard, maar ik mag op een Fries paard in de buurt rijden. Vroeger heb ik wel met een eigen paard dressuurwedstrijden gereden. Nu rij ik liever een uur in het bos dan dat ik twee dagen bezig ben met het trainen van een proef van zes minuten.’ Wanneer heb je voor het laatst gehuild? ‘Ik kan me goed inleven in boeken en films, hierbij laat ik mijn tranen de vrije loop. Maar de laatste keer was bij een aflevering van Spoorloos, mijn vriend Ben kan er niet tegen dus dan zit ik lekker alleen thuis voor de buis.’ Trots dat je bij het OM werkt? ‘Ik zou nooit verzwijgen dat ik bij BVOM werk. Iedereen in mijn naaste omgeving weet dat ik bij het BVOM werk. Op verjaardagen komt het zeker wel eens ter sprake, natuurlijk omdat iedereen een verkeersdeelnemer is. Het is wel zo dat iedereen denkt de wijsheid in pacht te hebben..’ Haal je koffie voor de hele afdeling? ‘Ik heb een eigen kamer, dus nee. Hier haalt wel iedereen koffie voor kamergenoten. Ik zorg dat er voor iedereen koffie is, dat is ook niet geheel onbelangrijk toch?’ Krijg je waardering voor je werk? ‘Ja, zeker. In mijn laatste functioneringsgesprek werd me verteld dat ik op facilitair

gebied een rots in de branding ben. Het is natuurlijk typerend voor mijn werk dat je van medewerkers niets hoort als het goed gaat, maar als er iets op is of kapot gaat dan kloppen ze bij je aan.’ Grootste ergernis in je werk? ‘Je zou denken de onverwachte gebeurtenissen in mijn werk. Bepaalde dingen zijn niet van tevoren te plannen en dat is juist het leuke aan mijn werk. Ik vind het jammer als zaken die ergens goed georganiseerd zijn, daarna worden “afgenomen”. Bijvoorbeeld dat onze Mulderzaken samen met collega’s naar de Centrale Verwerkingseenheid Openbaar Ministerie (CVOM) zijn gegaan. Zo’n beslissing is logisch als het niet goed gaat, maar wanneer het goed loopt is dat moeilijker te begrijpen.’ Wat vind je het raarst aan het OM? ‘Als BVOM blijf je een vreemde eend in de bijt. Je voelt je speciaal binnen het OM. Alleen de locatie is al heel anders, tussen de groenteboer en de supermarkt.’ Wat wil je over vijf jaar bereikt hebben? ‘Dan hoop ik mijn opleidingen te hebben afgerond. Ik wil niet terug naar een secretaressefunctie. Ik vind het belangrijk om de opleiding HBO Facilitair Management af te ronden. Ik verwacht dan ook nog steeds plezier te beleven aan mijn carrièreswitch, die door mijn werk bij het BVOM mogelijk werd. Tekst: Anne Hoeksema

15

16

OPPORTUUN

Jan Koorn

Nummer 9 – 2006

Fatale botsing met een politiebus Officier Jan Koorn vervolgde agent voor ‘onvoorzichtig rijgedrag’ Jan Koorn: ‘Ik leg me bij dit vonnis neer.’ Foto: Rinie Boon

‘Ik heb het niet expres gedaan. Het was niet met opzet. Het is Verdwenen getuige In de weken na het ongeval worden diverse een vreselijk drama voor de nabestaanden.’ De stem komt uit getuigen verhoord. Hieruit blijkt dat er een een vierkant hok middenin de rechtszaal. De spreker, een agent (mogelijk illegaal in Nederland verblijvenvan het politiekorps Zuid-Holland Zuid, is niet zichtbaar voor de) getuige bij de bushalte vlakbij de plaats des onheils op de bus stond te wachten, de pers en het publiek. Uit voorzorg, want het vrijkomen van de die mogelijk alles heeft gezien. Koorn: ‘De identiteit van de verdachte kan zijn veiligheid in gevaar brengen. man heeft de agenten zelfs nog geholpen bij De agent staat terecht wegens ‘onvoorzichtig rijgedrag’. Hij wordt het afzetten van de rijbaan na het ongeluk. Vervolgens heeft de politie hem laten gaan. ervan verdacht op 14 november 2005 een 25-jarige verdachte te Later zijn er verwoede pogingen gedaan hebben doodgereden. Officier van justitie Jan Koorn blikt terug: deze getuige op te sporen, maar zelfs het ‘Dit is typisch zo’n zaak die alleen maar slachtoffers kent.’ hiertoe geopende gerechtelijk vooronderzoek heeft niet mogen baten. Hij is tot op heden spoorloos gebleven.’ In de vroege ochtend komt bij Politie ZuidHolland Zuid de melding binnen van een inbraak in een school in Dordrecht. Twee politieagenten van de surveillancedienst gaan polshoogte nemen. In de buurt van de school zien de twee mannen in de politiebus een jongeman op de fiets uit een bosje komen. Als de fietser tot tweemaal toe het bevel ‘stop, politie’ negeert, wordt de achtervolging ingezet. Steeds harder rijdt de van inbraak verdachte fietser. Als hij ziet dat de politiebus dichterbij komt, draait hij zich om en vervolgt hij zijn weg in tegengestelde richting. De politiebus rijdt achteruit met hem op, tot de fietser ineens uit de buitenspiegel van de bestuurder verdwenen is. De politieagent trapt vol op de rem, maar meteen daarop hoort hij een klap. In zijn spiegel ziet hij de jongeman vallen.

De fietser wordt enkele meters gelanceerd en komt met zijn hoofd op een stoeprand terecht. Hij overlijdt ter plaatse. De technische recherche van Politie Zuid-Holland Zuid start een onderzoek, dat vrijwel onmiddellijk door de Rijksrecherche wordt overgenomen. Officier van justitie Jan Koorn wordt door de Dordtse parketleiding gevraagd het onderzoek te leiden. ‘In de tijd dat ik als beleidsmedewerker werkte, heb ik veel Rijksrecherche-onderzoeken begeleid. En als officier heb ik langere tijd de verkeersportefeuille onder me gehad. Die ervaring is mij goed van pas gekomen bij deze zaak, waarbij ik vóór alles helder wilde krijgen wat er zich op 14 november 2005 had afgespeeld. Waarheidsvinding, daar ging het mij om.’

3D-scan Omdat uit het technisch onderzoek onvoldoende is vast komen te staan hoe hard de agent achteruit heeft gereden, krijgt het NFI de opdracht om dit na te gaan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de nieuwste technische snufjes, zoals de relatief nieuwe 3D-scan. De achterklep van de bus is beschadigd en dus worden er vijf nieuwe achterkleppen besteld. Er worden botsproeven gedaan met verschillende snelheden, waarna na iedere botsproef de achterklep 3D wordt ingescand. Vervolgens wordt de vervorming vergeleken met de vervorming van de achterklep waarmee de botsing had plaatsgevonden. En wordt er weer een nieuwe achterklep gemonteerd, voor de volgende proef. ‘Dat met die achterkleppen

was een duur grapje, maar wel noodzakelijk,’ zegt Jan Koorn. ‘Op deze manier kon precies worden uitgerekend dat de bus ten tijde van de aanrijding ongeveer dertig kilometer per uur reed. De verdachte heeft dit overigens van begin af aan als gereden snelheid aangegeven.’

toetsing. Bovendien is het vaste afspraak tussen OM en rechtbank Dordrecht dat verkeerszaken waarbij een dodelijk slachtoffer valt en er enig stafrechtelijk verwijt aanwezig is, aan de meervoudige kamer van de rechtbank ter beoordeling worden voorgelegd.’

‘De naam van de politieagent werd onherkenbaar gemaakt; dat maakte de zaak wel uniek’ Uit toxicologisch onderzoek van het NFI blijkt dat het slachtoffer een zware gebruikershoeveelheid XTC in zijn lichaam had: 2,5 maal de dosering die wordt aangetroffen bij dodelijke slachtoffers van houseparties. ‘Het gebruiken van een dergelijke hoeveelheid XTC heeft tot gevolg dat het eigen kunnen sterk wordt overschat,’ zegt de officier. ‘Aangenomen wordt dat het slachtoffer de fatale inschatting heeft gemaakt achter de politiebus langs te kunnen fietsen.’

Identiteit geheim ‘De beslissing om de kwestie aan de rechter voor te leggen, is weloverwogen en in overleg met de parketleiding genomen. Er zaten zóveel onduidelijkheden aan deze zaak, dat er behoefte was aan een onafhankelijke

Nadat er bedreigingen aan het adres van de politieagent zijn binnengekomen, vraagt de advocaat van de verdachte om de identiteit van de verdachte geheim te houden. Koorn heeft hier geen bezwaar tegen: ‘De verdachte stond terecht naar aanleiding van een ongeval dat tijdens de uitoefening van zijn functie als politieagent was gebeurd. Zijn identiteit prijsgeven aan een breed publiek zou onevenredig zwaar zijn.’ De rechtbank willigt het verzoek van de advocaat in, met als gevolg dat uit de rechtbankrol de dagvaarding wordt verwijderd en overal de naam van de politieman onherkenbaar wordt gemaakt. ‘Dat maakt de zaak wel uniek; voorzover mij bekend is dit nog niet eerder in Nederland voorgekomen,’ aldus Koorn. De rechtbank besluit zelfs de inhoude-

lijke zitting uit te stellen en te verplaatsen naar een extra beveiligde zittingzaal in Rotterdam. (Koorn: ‘Wat ons betreft was dat niet nodig geweest.’) Bij de pro forma zitting op 18 mei 2006 wordt tijdens het uitroepen van de zaak niet de naam van de verdachte genoemd, maar het parketnummer. En bij de zitting controleert de voorzitter van de meervoudige kamer niet hardop de personalia van de verdachte.

Box Op 25 juli 2006 wordt de zaak inhoudelijk behandeld. De verdachte is aanwezig, maar zit in een box die alleen aan de voorkant open is. Koorn: ‘Ik heb de rechtbank meegedeeld dat ik van mening was dat de agent zich aanmerkelijk onvoorzichtig heeft gedragen: door de snelheid waarmee hij achteruit heeft gereden, in combinatie met het beperkte zicht achteruit en de mogelijkheid dat een onderweg zijnde collega op veiliger wijze het slachtoffer had kunnen volgen, én het onvoldoende anticiperen op onverwachte manoeuvres van de fietser. Met als trieste gevolg de dood van de van inbraak verdachte fietser.’ Bij het formuleren van de eis houdt de officier rekening met richtlijnen van het OM en vonnissen van de Dordtse rechtbank in soortgelijke zaken en verzoekt hij de rechtbank de verdachte een werkstraf op te leggen van 120 uur, alsmede 12 maanden

17

18

OPPORTUUN

OBM, waarvan 6 maanden voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaar.

Vrijspraak, geen hoger beroep De rechtbank deelt de overtuiging van het OM niet, en spreekt de verdachte vrij. Van aanmerkelijk onvoorzichtig handelen is geen sprake geweest, zo redeneert de rechtbank: de verdachte heeft bij het achteruitrijden voldoende zicht gehad op de fietser en heeft tijdens de rit bijgestuurd om het slachtoffer niet te raken. Bovendien brandde de straatverlichting en was er nauwelijks verkeer op straat. Het was volgens de rechter de fietser die een onverwachte

manoeuvre maakte. Voor de vluchtende jongeman moet het duidelijk zijn geweest dat de politie hem wilde aanhouden en was er sprake van een voorspelbare verkeerssituatie, aldus de rechtbank. ‘Natuurlijk hebben we het vonnis goed bestudeerd,’ zegt Koorn. ‘De rechtbank heeft naar onze mening een heel zorgvuldige afweging gemaakt. De kans dat het hof de feiten anders zal beoordelen, schatten wij zo klein in, dat we hebben besloten niet in hoger beroep te gaan. Het was mijn wens om van een onafhankelijke instantie een uitspraak te verkrijgen; dat is nu gebeurd. Ik leg me bij dit vonnis neer.’

‘Tijdens het onderzoek en daarna heb ik steeds getracht een goed evenwicht te zoeken tussen de belangen van de nabestaanden en de verdachte. Ook de objectiviteit moest goed in de gaten worden gehouden, de verdachte was tenslotte een medewerker van één van onze belangrijkste ketenpartners. En verder is er ontzettend veel belangstelling vanuit de pers voor deze kwestie geweest. In alle opzichten is het een interessante zaak geweest.’ Tekst: Erna Quant

OMgeslagen ‘Toch ben ik tegen lekenrechtstspraak. Ik ben bang voor te veel emotie en te weinig zakelijkheid’ Kamerlid Hilbrand Nawijn. Mr., september 2006. ‘Het geven van goede quotes kun je leren. Door kort te zeggen wat je wilt en met een snoeischaar door het juridisch jargon te gaan. En zeg “Nee, want” in plaats van “Ja, maar”, zodat bij een eventuele knip de betekenis niet verandert.’ Persofficier Hanneke Festen. Mr., september 2006. ‘Als je ergens wil leren hoe je zware delicten pleegt, is het daar.’ Veelpleger Saïd over heropvoedingskamp Den Engh. NRC-Handelsblad, 3 oktober 2006 ‘Wij zijn blij met het besluit van het OM, maar hadden ook niet anders verwacht. Strafvervolging van zorgvuldig en professioneel werkende journalisten zou wel een heel slecht signaal hebben afgegeven.’ Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse vereniging van journalisten, over het besluit om af te zien van vervolging van de Telegraaf-verslaggevers Joost de Haas en Bart Mos, die publiceerden uit onder criminelen circulerende dossiers van BVD en AIVD. De Telegraaf, 4 oktober

Uitgelicht

Nummer 9 – 2006

‘Het is een mooie, ingewikkelde zaak waar jaren werk in zit. Ik vind het vreselijk dat het kabinet deze zomer gevallen is, zodat we in november al verkiezingen hebben. ’ Officier van justitie Fred Teeven over feit dat hij de zaak Holleeder niet kan afmaken omdat hij de politiek in gaat. HP de Tijd, 13 oktober ’Voor buitenstaanders lijken fraudezaken een tombola.’ Hoofdofficier René Craemer van het Functioneel Parket over dat er soms een veroordeling boven de eis uitschiet, maar meestal wordt er lichter gestraft. Craemer kan wel met die lagere straffen leven, maar heeft meer moeite met de verschillen tussen de rechtbanken onderling. Mr., oktober 2006 ‘Die openheid kan wel weer aanleiding geven tot nieuwe incidenten. ’ Stravos Zouridis, bestuurskundige aan de Universiteit van Tilburg en directeur Justitiële Strategie bij Justitie in een reactie op het minder strikte voorlichtingsbeleid van Harm Brouwer. Communicatie, oktober 2006

Fossielen In de media wordt ruim aandacht geschonken aan een schat van fossielen ontdekt op Spitsbergen. Het dinosaurustijdperk wordt verlevendigd door nieuwe vondsten en veronderstellingen. Sommige dieren zouden tanden zo groot als bananen of komkommers hebben gehad. Ik neem aan dat de vergelijking ook alleen de omvang van de tanden betreft en niet het materiaal van de vrucht of de groente. Zijn er ook fossielen binnen het Openbaar Ministerie? Sommigen menen van wel. En waar zijn die dan aanwezig? Wel in de tweede lijn natuurlijk. De eerste lijn kent de dynamiek en het beleid. De tweede lijn zit achter een tafel waar de telefoon niet gaat. Hebben zij ook tanden als bananen? Ja, vast wel: net zo soft. Wat een beeldvorming. Wie kent niet de film Jurassic Park? Met name het commentaar van een “dom blondje” ooit uitgezonden op de televisie was geweldig. Zij vond de film grandioos: ‘Je kon de echte dinosaurus toch niet van de namaak onderscheiden’. Kent de wet ook fossielen? Artikel 13 Strafvordering, bijvoorbeeld. (De wetgever is gelukkig niet bijgelovig. Er bestaat in elke wet wel een artikel 13. Dit wordt niet overgeslagen zoals in sommige grote hotels wel gebeurt met een verdieping 13; die bestaat gewoon niet.) Artikel 13 strafvordering dan, tot 1985 genummerd art 12a Sv. En we kennen allemaal art 12 Sv, dat bij wetswijziging in 1926 zo is opgenomen. Het beklagrecht. Door sommigen binnen het Openbaar Ministerie opgevat als een controle van het OM, terwijl de wetgever hiermee een controle op het OM heeft willen instellen. Dit is niet alleen in 1926 zo gesteld, maar ook in de laatste wetswijziging van 1999. Waarom die controle? Heel eenvoudig, omdat het Openbaar Ministerie erg machtig is op grond van het opportuniteitsbeginsel. In de eerste lijn wordt gewikt en gewogen of iemand wordt vervolgd. Heel dynamisch en niet fossielachtig.

Controle op het OM houdt in dat ook een officier van justitie kan worden vervolgd. De laatste tijd lijkt dat meer voor te komen dan enige jaren geleden. Art 510 Sv nu geeft een afwijkende regeling van de relatieve competentie ingeval een rechtelijk ambtenaar voor zijn “eigen” gerecht zou moeten worden vervolgd en berecht. Dit verzoek moet door het OM zelf worden gedaan. In 1926 vond de Hoge Raad (HR 14 juni 1926, NJ 1926, p 1055) nog dat een dergelijk verzoek alleen dan kon worden gedaan wanneer was beslist dat er grond tot vervolging bestaat. Deze opvatting heeft de Hoge Raad niet meer sinds 11 oktober 2005 (HR 11-10-2005; LJN:AU4091). De opvatting is thans dat een dergelijk verzoek reeds gedaan kan worden ook als het OM zich nog geen oordeel heeft gevormd over de vraag of de rechtelijk ambtenaar als verdachte van een strafbaar feit moet worden aangemerkt. Het weigeren door het OM een verzoek ex art 510 Sv aan de Hoge Raad te doen is not done. Zo heeft de Hoge Raad onlangs bepaald (HR 29-08-2006; LJN AX9176). In casu heeft de raadsman eerst beklag ex art 13 Sv bij het hof Amsterdam gedaan toen de hoofdofficier Amsterdam weigerde een verzoek ex art 510 Sv te doen. Het hof heeft dit beklag gegrond verklaard. De Hoge Raad heeft naar aanleiding van het alsnog ingediende verzoek ex art 510 Sv blijkbaar gemeend dit fossielachtig artikel in ere te herstellen. Zo zijn de taken weer helder. De eerste lijn bepaalt beleid, de tweede lijn en hoger de jurisprudentie. Hoezo fossielen in de tweede lijn? Daar lopen geen namaak- noch echte dinosaurussen. Die zijn opgeslagen in de bodem. Beleid niet gesteund door jurisprudentie heeft geen grondslag. Althans als het Openbaar Ministerie meent onderdeel te zijn van de magistratuur in plaats van een bestuursorgaan te zijn. Of lijkt het OM dan te veel op een mastodont? Irene Gonzales, AG bij het ressortsparket Arnhem

19

20

OPPORTUUN

Reclasseringsbalie

Nummer 9 – 2006

Reclasseringsbalie Zwolle Reclassering en OM vinden elkaar op de werkvloer OM en reclassering in Zwolle werkten goedwillend maar mijlenver langs elkaar heen. Nu zij op elkaars lip zitten bij de Reclasseringsbalie, zijn de werkprocessen op elkaar afgestemd. ‘Dat had ook telefonisch gekund? In de praktijk is samenwerken al een probleem als je niet op dezelfde gang werkt.’ Ze snapten er binnen het parket geen bal van wat die code op het aanvraagformulier betekende, herinnert parketsecretaris Ron Wibier zich. Maar het idee heerste al jaren dat er met die code een kostenbesparende, want verkorte “screeningsrapportage” aan de reclassering kon worden aangevraagd. En dus vulden de parketsecretarissen de mysterieuze hoofdlettercombinatie braaf in. ‘Tot het moment dat we het aan medewerkers van de binnen ons parket gestarte Reclasseringsbalie maar eens vroegen wat het betekende.’ ‘Maar wij wisten het ook niet!,’ grinnikt reclasseringswerker Ellen Stegenga. ‘Voor ons is zo’n aanvraag mét code identiek aan een zonder code. Zoiets als een screeningsrapport bestaat eigenlijk niet; we beoordeelden gewoon zelf of een lang voorlichtingsrapport of een kort adviesrapportage gewenst was.’ Ook onder professionals van samenwerkende ketenpartners heerst vaak verwarring. Voor OM’ers is de “menukaart” van de reclassering vaak onduidelijk: vroeghulp, vroeghulpinterventie, diagnose, adviesrapport, voorlichtingsrapport, maatregelrapport, toezicht, reïntegratieprogramma’s, taak- en leerstraffen – huh? En dan moet je ook nog kiezen wie je benadert: reclassering Nederland, Verslavingsreclassering, Leger des Heils? Voor de reclasseringsmedewerker valt het ook niet mee. Wat wil dat OM nu

precies? En als je eens probeert vroegtijdig met een officier af te tasten wat hij tegen een verdachte gaat eisen, hoor je –nadat je hem vier, vijf keer niet kon bereiken- dat je bij de parketsecretaris of administratie moet zijn; en dat de officier zich pas kort voor de zitting in het procesdossier zal inlezen. Vraag en aanbod sluiten inmiddels op elkaar aan bij de Reclasseringsbalie Zwolle. Via de balie (waar geen publiekscontacten plaatsvinden) gaan alle OM-opdrachten naar de reclasseringsinstellingen. Door het creëren van één helder reclasseringsaanspreekpunt in ieder arrondissement, wordt de afstemming over de inhoud, de opdracht en de planning met de reclassering verbeterd. Op deze wijze wordt ook een eenduidige administratieve verwerking gerealiseerd. De balie is een instroom- en informatiepunt van de reclassering dat op alle arrondissementsparketten wordt gevestigd. De Reclasseringsbalie is op dit moment als pilot ingevoerd op de Parketten Zwolle en Amsterdam. Vanaf september worden de Reclasseringsbalies in de andere arrondissementen opgezet. Uiterlijk eind december moet in alle arrondissementen een Reclasseringsbalie gehuisvest en werkzaam zijn. In Zwolle leiden de nauwe samenwerking en contact bij elke strafzaak tot betere kwa-

liteit. Neem nu een zaak waarin het OM voor een goed oordeel een advies van de reclassering wil, bijvoorbeeld omdat een verdachte psychische problemen heeft of verstandelijk gehandicapt is. Vroeger, zegt parketsecretaris Ron Wibier, was het dan eerst wachten op een politie-PV. ‘Dat duurde soms weken of maanden. Ook bij het OM lag dat PV door drukte weken in een bakje voordat het werd beoordeeld. En als die beoordeling leidde tot een adviesaanvraag aan de reclassering, duurde het weer weken voordat de reclassering het gevraagde rapport leverde. Nu wordt bijna elke zaak door de politie direct aangemeld bij de Standaardkamer. Als wij het nodig vinden en het een bewijsbare zaak achten, vragen we dezelfde dag een advies aan de reclassering. In de tussentijd gaat de politie verder. En als de politie dan het PV instuurt is het reclasseringsrapport vaak al binnen.’ Snelheid is ook kwalitatieve winst, zegt reclasseringswerker Ellen Stegenga. ‘Neem diezelfde verstandelijk gehandicapte die zijn begeleider voor de kop heeft geramd. Als die maanden na het incident nog eens met de reclassering moet praten, wéét hij het niet eens meer.’ Akkoord, erkent de parketsecretaris, die snelheid had je ook kunnen bereiken door de telefoon te pakken. ‘Maar in de praktijk is samenwerking vaak al een probleem als je niet op dezelfde gang zit.’ De reclasseringswerker beaamt het: ‘Nu we elkaar ook bij het kopieerapparaat zien, gaat het van “oh ja, dit moest ik nog tegen je zeggen”.’ In parket Zwolle zit de Reclasseringsbalie recht tegenover de Standaardkamer (de oude AU-kamer) en de OM-afdeling scha-

heeft dat goed gedaan: recht tegenover de Standaardkamer. Maar dat het in Zwolle goed draait, komt vooral omdat mensen op de werkvloer die echt zaken met elkaar moeten doen, elkaar weten te vinden en zich kwetsbaar durven opstellen. De baliemedewerkers en de mensen van de Standaardzakenkamer moeten de credits krijgen voor hoe het loopt, want mensen maken het verschil.’

Reclasseringsmedewerker Ellen Stegenga en parketsecretaris Ron Wibier kregen alle vrijheid. Foto: Pieter Vermaas

debemiddeling. Schadebemiddelaar Marja Klooster plukt er de vruchten van. Zij hoeft niet meer te wachten op zaken die worden “opgespaard”, maar ziet alle zaken direct langskomen. Nuttig, want –en dat moet ook maar eens gezegd – de “civiel” getinte schadebemiddeling blijft binnen het strafrecht wel eens onderbelicht. In Taakstraf-zittingen wordt wel eens vergeten om behalve een taakstraf of transactie ook schadebemiddeling te eisen. ‘Doordat wij nu beter geïnformeerd zijn, voorkomen we dat een verdachte met het betalen van een boete wegkomt, terwijl het slachtoffer geen cent krijgt.’ Vaak wil schadebemiddelaar Klooster van alles weten van een verdachte. Kan hij betalen, of is het een “kale kip”? En in welk traject van welke reclasseringsambtenaar loopt hij? Vroeger verliep dat contact met de reclassering moeizaam. ‘Maar nu lopen we

als Reclasseringsbalie en schadebemiddeling elke dag bij elkaar naar binnen.’ Een beetje samenwerken, klinkt allemaal logisch. Maar dat gaat niet vanzelf, zegt Mark Goedings, regionaal projectleider Reclasseringsbalie Zwolle namens de drie reclasseringsorganisaties. Je bent er niet door van bovenaf te zeggen: “Er komt een Reclasseringsbalie, punt.” Hij heeft gezien dat tal van “kritische succesfactoren” beslissend zijn. Dat de drie reclasseringsorganisaties (3RO) hun meerwaarde duidelijk kunnen maken en het OM ervoor moet openstaan, is al een hele stap. Maar vervolgens moeten OM en 3RO de dialoog aangaan over de uitwerking van hun relatie als respectievelijk opdrachtgever en –nemer. De fysieke plek waar de Reclasseringsbalie binnen het parket wordt neergezet is ook cruciaal, zegt Goedings. ‘Parket Zwolle

Het parket heeft bewust beperkt gemanaged op de samenwerking. De praktijk heeft uitgewezen hoe de samenwerking moest lopen, zegt Tanja de Graaf, senior procesmanager team enkelvoudige zaken IJselland. Daar hebben ze alles zelf afgestemd. Bij ons is Ron de spil in de samenwerking met de reclassering. We werken nu sneller, gerichter en beter. We spreken steeds meer dezelfde taal en gebruiken geen overbodige formulieren meer. Met als hoger doel dat daders niet meer recidiveren en de schade van slachtoffers waar mogelijk vergoed wordt.’ Bij problemen werken parketsecretaris Ron Wibier en reclasseringswerker Ellen Stegenga vaak samen aan een oplossing. ‘Wij breien het rond en daarna stappen we naar onze leiding.’ ‘Ron en ik hebben alle vrijheid gekregen,’ zegt Stegenga. ‘Dat het nu zo goed loopt, komt omdat het OM heel erg open stond voor de komst van de balie. Het OM was blij dat wij kwamen.’ Tekst: Pieter Vermaas Zie ook OMtranet: Organisatie > ketenpartners > Reclasseringsbalie.

21

22

OPPORTUUN

Paul Huijser

Nummer 9 – 2006

‘Gezicht naar de pa rketten’ Paul Huijser reorganiseert het Parket-Generaal Als buitenstaander vond hij dat het Parket-Generaal samenhang miste. Inmiddels draait mister OM-reorganisatie Paul Huijser het hoofdkantoor naar het land. ‘Uiteindelijk is alles gericht op betere criminaliteitsbestrijding.’

Toen hij in parket Rotterdam hoofd bedrijfsvoering was, vond Paul Huijser dat het Parket-Generaal (PaG) consistentie miste. ‘Door de ene afdeling werd je goed en klantvriendelijk geholpen en kon je de ontwikkeling van zo’n afdeling volgen. Bij een andere afdeling kon je dat totaal niet, tot aan het arrogante toe.’ Medio 2005 begon Huijser (48) als “hoofd van dienst” van het PaG. Hij zag ‘hard werkende mensen die hart voor de zaak hebben en een behoorlijke kwaliteit leveren’. ‘Maar het grootste gemis was de samenhang. Zowel intern als op het gebied van meebewegen met ontwikkelingen binnen het OM. Door Het OM Verandert zijn veel afhankelijkheden ontstaan. Meer en meer wordt het OM een concern met het PaG als concernstaf. “Maar het PaG adviseert het College met de rug naar de parketten toe”, zei een hoofdofficier mij eens. Ik vond dat hij gelijk had.’ Inmiddels neemt mister OM-reorganisatie Paul Huijser het PaG onder handen. Hij zegt ziel en zaligheid in het Organisatie & Formatieplan gelegd te hebben. Na een studie aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) te Breda, trad Huijser in 1980 in dienst bij Defensie, waar hij pelotoncommandant te Oirschot was. Een jaar later werd hij plaatsvervangend compagniecommandant. Hij werd uitgezonden naar Libanon waar hij tweehonderd man van de VN-vredesmacht UNIFIL leidde. Na een postacademiale opleiding aan de Hogere Krijgsschool in Den Haag werd generaalszoon Huijser geraakt door verandermanagement. Hij gaf mede vorm aan de herstructurering van de Koninklijke Landmacht op departementaal niveau en stond mede aan de basis van de luchtmobiele brigade. Na dertien jaar defensie liep hij de hoofdofficier Leo de Wit tegen het lijf en werd Huijser hoofd parketorganisatie bij het

Huijser: ‘Niet arrogant zeggen dat het PaG alles beter weet.’ Foto's: Gerhard van Roon

arrondissement Breda. Hij was er onder meer projectleider bij een reorganisatie. Na een uitstapje bij de IND werd hij hoofd bedrijfsvoering arrondissementsparket Rotterdam, waar hij projectleider reorganisatie was. Om in 2004 projectleider PIOFAH / herinrichting bedrijfsvoering binnen het project Het OM Verandert te worden. Welke bij defensie geleerde lessen past u nu bij het PaG toe? ‘Pfoe, wat ik daar geleerd heb...’ Huijser zoekt met twee handen steun aan een stoelleuning naast hem. ‘Misschien heb ik geleerd oog te krijgen voor het personeel in moeilijke situaties. Een patrouille op pad sturen in een gevaarlijk terrein, maakte me scherp. Verantwoordelijkheidsgevoel voor medewerkers werd een tweede natuur. Toch vind ik het moeilijk om de invloed daarvan aan te geven. Ik zal best veranderd zijn door mijn tijd in Libanon, maar hoe, ik weet het niet.’

jaar zullen weer nieuwe knelpunten aan het licht zijn gekomen.’ Bij het herinrichten van het hoofdkantoor acht Huijser drie principes leidend: het PG-portefeuillehoudersmodel; programmatisch werken en samenhang. Het College kende al een portefeuilleverdeling, maar dat waren meer “aandachtsgebieden”. ‘Nu wordt dat meer geformaliseerd. De PG’s willen via het portefeuillehouderschap werken en voor hun eigen portefeuilles ook de eindverantwoordelijkheid in een Collegevergadering nemen. Binnen het PaG is de focus helder: die is gericht op het College. De inrichting van de staf moet je daarop afstemmen.’ Als de focus nu meer op Collegeleden wordt gericht, gaat het PaG dan niet juist “met de rug naar de parketten” staan? ‘Merkwaardig dat je die vraag stelt. Want die

‘We gaan meer gebruik maken van de kennis die er bij OM-onderdelen al is’ ‘Reorganisatie, dat is voor medewerkers een beladen woord. Velen kijken direct naar het “harkje”, het schema van de organisatie. Komt hun functie terug? Zo ja, wordt die leuker, en wie wordt de nieuwe baas? What’s in it for me? - ik begrijp dat wel.’ Maar het woord “reorganisatie” is deels misleidend, meent de moderne veranderingsmanager (die uitgerekend oldtimers als hobby heeft). ‘Het klinkt als eenmalig knelpunten oplossen om van A naar B te gaan. Liever spreek ik van een “veranderproces”, want er is geen bedrijf dat niet steeds mee verandert met de maatschappelijke ontwikkelingen. We formaliseren en borgen nu wel dingen in een O&F-plan, maar over een

waterscheiding tussen PaG en “het veld” die die vraag impliceert - die is er niet. Want, waarom adviseren wij het College? Dat is toch om invulling te geven aan de hoofdtaak van het College: de besturing van het OM? Dus alles wat wij het College adviseren, doen wij om de parketten te ondersteunen.’ Hoe gaat het PaG met het gezicht naar het land staan? ‘We organiseren activiteiten om de mensen, kennis en informatie gemakkelijker heen en weer te laten stromen tussen PaG en het veld. Via stageplekken kunnen medewerkers van het PaG en parketten van elkaar leren. Er komen loopbaantrajecten waarin

het voor medewerkers van de overige OMonderdelen logischer wordt om de stap naar het PaG te zetten. Want waarom zouden parketsecretarissen, medewerkers bedrijfsvoering en administratief medewerkers niet op het PaG kunnen werken? Een ander voorbeeld is het cluster Implementatie, dat een betere binding tussen PaG en parketten moet brengen. Tot nu toe worden besluiten van het PaG allereerst omgezet in een brief. Die brief gaat “over de schutting” naar de parketten. Vervolgens gaan dertig OM-onderdelen elk het besluit op hun eigen manier uitvoeren, wat een diversiteit aan werkwijzen tot gevolg heeft. Nu gaat het cluster Implementatie, met daarin medewerkers van het PaG en van andere OM-onderdelen, projectmatig het land intrekken. Zij vormen een “gereedschapskist” om de genomen besluiten uit te voeren. Ook bij het máken van beleid moet het gezicht naar het land: we gaan meer gebruik maken van de kennis die er bij OM-onderdelen al is. Niet langer zelf alles in huis willen hebben of arrogant zeggen dat wij van het PaG het beter weten. Het Functioneel Parket, bijvoorbeeld, zit boordevol fraudekennis. Dan moeten wij hier niet iemand aanstellen die dat nog eens gaat overdoen? Veel beter kunnen we met FP-hoofdofficier Craemer een praktische afspraak maken en ons hier beperken tot een coördinerende rol.’ Het tweede inrichtingsprincipe is programmatisch werken. Het PaG, doceert Huijser, moet een flexibele beleidsorganisatie zijn. ‘Een concernstaf die mean and lean is en daarmee zo min mogelijk capaciteit uit het primaire proces wegzuigt. Dat het hoofdkantoor de afgelopen tien jaar verdubbelde van 75 naar 150 medewerkers, vind ik verklaarbaar: de parketten groeiden immers ook, de organisatie werd complexer, het College is steeds professioneler gaan werken, en het departement ging meer eisen

23

24

OPPORTUUN

Agenda

Nummer 9 – 2006

Agenda

stellen aan de verantwoording van OM-activiteiten.’ Toch is het tijd voor inkrimpen en uitbesteden. Programmatisch, projectmatig en flexibel werken moet dat mogelijk maken. ‘Na de reorganisatie zullen hier zo’n 130 mensen werken en als de Dienstverlening OM (DVOM) verder wordt opgebouwd, kan de concernstaf terug naar zo’n honderd medewerkers. Misschien zijn we over vijf jaar wel totaal een projectorganisatie.’

Het derde inrichtingsprincipe is samenhang, niet alleen wat betreft de binding met “het land”, maar ook tussen de PaG-afdelingen. Zo wordt het handhavingsbeleid nu nog gemaakt op de drie afdelingen Onderzoek & Ontwikkeling, Collegeondersteuning en Bestuurlijk Juridische Zaken. ‘Straks komt dat allemaal onder één afdeling Handhavingsbeleid, met een hoofd dat de integraliteit bewaakt en externen uit de wetenschap en ketenpart-

ners, en internen als experts van expertisecentra erbij betrekt.’ Daarnaast zullen de afdelingshoofden goed moeten samenwerken. Huijser neemt het PaG-MT “de hei op” voor teambuilding. Gaat de generaalszoon daar het MT drillen en onder het prikkeldraad door laten tijgeren? ‘Maak er niet zo’n Rambo-verhaal van man; daar houd ik helemaal niet van. Nee, in het leger moet je om crisissituaties te overleven bevelen in principe zonder tegenspraak kunnen opvolgen, maar bij onze teambuilding gaat het juist om het tegenovergestelde: creativiteit en zelfstandigheid van de mensen moeten boven komen. Als je dat in een team bijeen kunt brengen, geeft dat meerwaarde. Weet je waar elkaars talenten liggen, dan kun je die verzilveren.’ Een reorganisatie van het OM-hoofdkantoor, is dat schrikken voor criminelen? Huijser neemt een aanloop. Bezie de veranderingen binnen het Parket-Generaal niet los van de ontwikkelingen binnen het gehele Het OM Verandert, zegt hij. ‘De komst van het Landelijk Parket en het Functioneel Parket richtte zich al op een betere bestrijding van criminaliteit. Dat parketten zich meer gaan concentreren op maatwerkzaken, is ook zo’n bijdrage. Eén voorwaarde daarvoor is weer dat de CVOM de parketten ontlast door heel veel bulkzaken te doen. Een andere voorwaarde is dat de concernstaf, het Parket-Generaal, zich bezig houdt met de afstemming van taken binnen het OM. Alles is gericht op meer effectiviteit, betere output en outcome. Of criminelen daar wakker van liggen weet ik niet, maar uiteindelijk is betere criminaliteitsbestrijding wel het doel.’ Tekst: Pieter Vermaas

Strafrecht ad fundum

Risicotaxatie van recidive van volwassenen

Strafrecht en Strafprocesrecht

3 november

17 november

7 december

Lustrumcongres over onder meer: de strafbaar-

Studiemiddag over risicotaxatie van recidive. Het

Praktijkcursus over recente jurisprudentie, wet-

stelling in Europees perspectief; bescherming van

taxatie-instrument Statrec wordt toegelicht en

geving en ontwikkelingen op het terrein van het

minderheden versus boeven vangen; en mensen-

er wordt ingegaan op aspecten van risicocom-

formele en materiële strafrecht.

rechten versus daadkracht en functionaliteit van

municatie.

Locatie: Faculteitsgebouw ‘Kamerlingh Onnes’,

het strafrecht.

Locatie: WODC, Ministerie van Justitie, Den Haag

Leiden

Locatie: Spinozagebouw, Radboud Universiteit

Kosten: Geen

Kosten: € 350,- (vrijgesteld van btw)

Nijmegen

Informatie: Ministerie van Justitie, André van der

Informatie: Juridisch Post Academisch Onderwijs

Kosten: onbekend

Laan, e-mail [email protected]

tel. 071-5278666,

Deskundigenrapportages

Wet OM-afdoening

17 november

13 december

Studiedag: Wint het rechterlijke oordeel aan

Congres over deze wet in voorbereiding.

kwaliteit door het systeem van deskundigenrap-

Locatie: Expo- en Congrescentrum, Erasmus

Symposium over de internationale straftribuna-

portage te hervormen? Discussie over verande-

Universiteit Rotterdam (Woudestein)

len en vooral over het Iraakse tribunaal. Met een

ringsvoorstellen.

Kosten: € 225

debat tussen sprekers onderling, maar ook met

Locatie: Pesthuis (Museum Naturalis), Leiden

Informatie: Erasmus Universiteit, Fac. Der

het publiek.

Kosten: € 50,-

Rechtsgeleerdheid, Mr. L.A.D. Fisscher,

Locatie: Aula van het Academiegebouw,

Informatie: NSCR via e-mail [email protected] of via

010-4081597, fi[email protected], of kijk op

Domplein 29, Utrecht

www.nscr.nl

www.frg.eur.nl/facb/orp

Informatie: Via www.urios.org of

Bewijsrecht

Strafrecht en media

[email protected]

22 of 23 of 29 november

14 december

DNA-onderzoek in strafzaken

Cursus over bewijsverweren, ondervragingsrecht,

Studiedag over onder meer: De aanwijzing

7 november

detecteren van sturend verhoren, deskundigenbe-

Voorlichting Opsporing en Vervolging; Hoe spelen

wijs, schakelbewijs, videoconferencing en andere

OM, advocaten en slachtoffers in op de media in

Studiedag over juridische en technologische

vormen van tele-horen, wetgeving en actuele

geruchtmakende (straf)zaken?; Juridische kaders

ontwikkelingen op forensisch DNA-gebied. De

jurisprudentie.

inzake informatieverstrekking en privacy.

thema’s worden door sprekers vanuit diverse dis-

Locatie: NH Leeuwenhorst Noordwijkerhout

Locatie: World Forum Convention Center,

ciplines behandeld.

(22 nov), Golden Tulip, ’s-Hertogenbosch (23 nov)

Den Haag

Locatie: Holiday Inn Amsterdam

of Buitensociëteit Zwolle (29 nov)

Kosten: € 395,- excl. btw

Kosten: € 645,- per persoon (excl. BTW)

Kosten: € 645,- (excl BTW) p.p.

Informatie: Studiecentrum Kerckebosch

Informatie: http://www.kluwershop.nl/opleidin-

Informatie: Via www.sdu.nl of telefoon

Telefoon: 030 6984222,

gen Kluwer Opleidingen

070-378 99 66

E-mail: [email protected] of via

Jeugdige Zedendelinquenten

Verdediging in strafzaken

15 november

6 december

Tekst: Mirelle Herlfterkamp

Studiedag over jeugdige zedendelinquentie. Aan

“Spitsuurstudie”, gekoppeld aan de Kluwer uitgave

Uitgebreide congresinformatie vindt u op OMtranet

de orde komen: voorlichting over seksuele normen

‘Handboek Verdediging’.

via Actueel > Agenda > Congresagenda

en waarden; criminologische achtergronden en

Locatie: Holiday Inn Amsterdam

psychiatrische behandeling van daders; de rol en

Kosten: € 695,- per persoon (excl. BTW)

positie van slachtoffers; opsporing en vervolging.

Informatie: http://www.kluwershop.nl/

Locatie: Jaarbeurs Utrecht

opleidingen Kluwer Opleidingen

Informatie: http://www.ru.nl/nicomuller/lustrum/ lustrumcongres/ Crime and Justice 6 november

Kosten: € 20,-

www.kerckebosch.nl

Kosten: € 295,- p.p. (excl. BTW) Informatie: Leids Congres Bureau, via www.leidscongresbureau.nl Tel: (071) 514 82 03

25

Personalia

Personalia

OPPORTUUN

beleid en regels

subsidiaire (mishandeling) en het Hof het pri-

niet meer van toepassing was, nu het onderzoek

maire bewezen heeft geacht.

ter terechtzitting is gesloten op 4 januari 2005,

De Hoge Raad overweegt dat, nu de feitelijke

derhalve na 1 januari 2005.

handelingen in het primair en subsidiair telas-

Het amendement dat heeft geleid tot schrapping

tegelegde dezelfde zijn, het Hof het gevoerde

van lid 7 van art. 359 Sv is als volgt toegelicht (..).

verweer te beperkt heeft opgevat. Daaraan kan

Op grond van lid 2 (nieuw) van art. 359 Sv moet

niet afdoen dat de raadsman - die gelet op de

de straf nader worden gemotiveerd indien de

Bekennende verdachte; verbranden

vordering van de advocaat-generaal kennelijk

rechter afwijkt van een uitdrukkelijk onder-

meisje Maja

uitging van vrijspraak voor het primaire – het

bouwd standpunt van verdachte c.q. de verdedi-

Hoge Raad 26 september 2006, 01948.05 /

verweer slechts heeft gevoerd ten aanzien van

ging, of van het openbaar ministerie. De HR her-

LJN AX5776

het subsidiaire. Nu een verweer is gevoerd

haalt de overwegingen uit HR NJ 2006, 393. De

waaromtrent het Hof bepaaldelijk een met reden

Hoge Raad tekent daarbij aan dat verdachte bij

Veroordeeld is terzake medeplegen moord en

omklede beslissing had moeten geven, is het

een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt van het

het wegvoeren en verbranden van een lijk, tot

middel gegrond.

openbaar ministerie in de regel niet met vrucht

twaalf jaar gevangenisstraf.

Vernietiging en terugwijzing. (Am)

in cassatie kan klagen over de motivering van de

Voor complete teksten, bel de documentatie van het Parket-Generaal, 070 - 339 98 13 of 070 - 339 98 12.

CVOM Utrecht In:

Djura Baard (communicatiemedewerker) Erkan Cildir (administratief medewerker) Henny van Poppel (teammanager)

Arrondissementsparket Dordrecht Claudia Elsman (gedetacheerd als politieparketsecretaris vanuit de politie) Uit: Andrea Janga (secretaresse teamleiders) Mark Kok, Marion Middelkoop, Erica Droogendijk, Patricia van Velzen (administratief medewerkers) Dini Heijden (beleidsmedewerker) Overleden: Rebecca Vermeij (administratief medewerker slachtofferzorg) op 29 september In:

Arrondissementsparket Den Haag In:

Laan, M.A. van der (Officier van Justitie) Plas, E. van der (senior secretaris) Brink, I.W. (Plv officier van Justitie) Bruins, M.E., Monique (senior secretaris) Wieser, A.C., Anne-Marie (administratief medewerker) Hartjes, J.E. (teamhoofd) Jol, G.A.H., Guusje (parketsecretaris) Oolbekkink, H, Henk (assistent-secretaris) Lont, J.A. (Officier van Justitie) Berton, B.J. (Plv officier van Justitie) Ferdinandusse, W.N. (Plv officier van Justitie) Grip, D. (Plv officier van Justitie) Buitenhuis, J.A. (Plv officier van Justitie)

Klacht is dat werd volstaan met een opgave van

afwijking van dat standpunt. Verdachte mist een

de bewijsmiddelen. De verklaring van verdachte

Foutje bewijs pleegplaats: op of o.o.o.?

rechtens te respecteren belang bij zo’n klacht.

kan volgens de raadsman niet als een bekente-

Hoge Raad 29 september 2006, 03345.05

Hetzelfde geldt voor het openbaar ministerie

nis worden aangemerkt. De raadsman wijst op

ten aanzien van een uitdrukkelijk onderbouwd

passages in die verklaring als: ‘’ik dacht dat het

Klacht betreft het bewijs van de pleegdatum.

standpunt van verdachte. De enkele overgelegde

niet meer zou gebeuren..; ik wilde eigenlijk niet

Bewezen is dat het feit werd gepleegd op 21

vordering van het OM levert geen uitdrukkelijk

dat Maja vermoord zou worden..; ik was geschokt

januari.

onderbouwd standpunt op. Afwijking daarvan

door wat er gebeurd was..; ik was niet echt over-

De Hoge Raad overweegt dat uit de bewijs-

behoeft derhalve niet op die grond nader te

tuigd dat G. het zou doen, hij blufte alleen maar...”

middelen volgt dat het feit plaatsvond tussen

worden gemotiveerd. Dit neemt niet weg dat zich

De Hoge Raad beziet de MvT, de bewijsmiddelen

20 januari te 22.00 uur en 21 januari te 09.20

het geval kan voordoen dat de door de rechter

waaronder de (als bekennend aangemerkte)

uur. Het Hof heeft kennelijk bij vergissing ’of

opgelegde straf in die mate afwijkt van de vor-

verklaring van verdachte ter terechtzitting in

omstreeks’ in de telastelegging doorgehaald.

dering dat de strafoplegging zonder opgave van

hoger beroep en het verweer van de raads-

Beroep verworpen. (Ar)

de redenen die tot die afwijking hebben geleid,

man inhoudende ontslag van rechtsvervolging

onbegrijpelijk zou zijn.

wegens psychische overmacht.

Stalking: bestanddeel ‘stelselmatig’

De Hoge Raad overweegt dat art. 359.3 Sv in het

ontbreekt

licht van de wetsgeschiedenis aldus moet wor-

Hoge Raad 19 september 2006, 02241.05 /

den verstaan dat slechts kan worden volstaan

LJN AX9184

met een opgave van de bewijsmiddelen indien verdachte duidelijk en ondubbelzinnig heeft

Veroordeeld is terzake stalking tot deels onvoor-

Rectificatie; onderstaande mensen stonden vorige maand abu-

bekend, tenzij - maar dat doet zich hier niet voor

waardelijke gevangenisstraf.

sievelijk vermeld onder het CVOM !

– verdachte nadien anders heeft verklaard dan

Klacht betreft de kwalificatie: in de telaste-

wel hij of raadsman vrijspraak heeft bepleit.

legging en bewezenverklaring ontbreekt het

Arrondissementsparket Utrecht

Of verdachte heeft bekend is mede afhankelijk

bestanddeel ‘stelselmatig’.

Dick Lambers (parketsecretaris) David Niemeijer (administratief medewerker) Joyce Blijenberg-Neerhout (ambtelijk secretaris) Monique van Slochteren (parketsecretaris) Redouan Maanach (administratief medewerker) Suzan Martens (administratief medewerker) Jaqueline Drost (administratief medewerker) Sevgi Günal (administratief medewerker) Rianne Wildenberg (administratief medewerker) Karim Ayadi (administratief medewerker) Margaret Albertsma (administratief medewerker) Berny Nuijt (P&O adviseur) Kim Siersma (administratief medewerker) Bert Willemsen (office manager veiligheidshuis) Jacolien van Eerten (administratief medewerker) Uit: Amy Scheuer (11-07-2006) Wendy Bogers ( 01-07-2006) Keith de Jong ( 14-08-2006) Switch: Cerezo Tupamahu ( 1/7/06 naar DVOM F)

van de uitleg door de feitenrechter van de afge-

De Hoge Raad overweegt dat het hof de ten-

legde verklaring, welk oordeel in cassatie slechts

lastelegging aldus heeft verstaan dat verdachte

op begrijpelijkheid is te toetsen. ‘s Hofs oordeel

belaging ex art. 285b Sr wordt verweten. Het Hof

is, gelet op de verklaring van verdachte in haar

heeft derhalve gedragingen bedoeld met een

geheel bezien, onjuist noch onbegrijpelijk, meer

stelselmatigheid als in die bepaling. Gelet op de

in het bijzonder voor wat betreft de opzet op de

aard, de duur en de frequentie van de gedragin-

levensberoving.

gen is die uitleg met de bewoordingen van de

Beroep verworpen (door vijf raadsheren). (Ar)

tenlastelegging niet onverenigbaar.

In:

Beleid en regels

Nummer 9 – 2006

Beroep verworpen. (Am) Noodweer(exces): niet op beslist Hoge Raad 19 september 2006, 02590.05 /

Zwaardere straf dan eis: motivering?

LJN AX9404

Hoge Raad 3 oktober 2006, 01159.05 / LJN AX5479

Veroordeeld is terzake poging zwaar lichamelijk letsel, als primair telastegelegd.

Veroordeeld is voor diefstal met braak en heling

Klacht betreft het verzuim te beslissen op het

tot vier maanden gevangenisstraf. Geëist was

beroep op noodweer(exces).

drie maanden. Klacht betreft de motivering van

Het Hof achtte bespreking van het verweer niet

de zwaardere straf.

nodig omdat het is gedaan ten aanzien van het

De Hoge Raad overweegt dat art. 359.7 (oud) Sv

Beroep verworpen (door vijf raadsheren). (DH)

Zie Verder op Omtranet: • Verklaring herroepen, als bewijsmiddel gebruikt Hoge Raad 3 oktober 2006, 03346.05 • Benadeelde partij: verrekening/ reconventie; rente; motivering Hoge Raad 3 oktober 2006, 01447.05 • Vordering advocaat-generaal niet in arrest: nietigheid Hoge Raad 3 oktober 2006, 03149.05 / LJN AX8691 + 01525.05 / LJN AX8618 • Ontneming: vordering niet in arrest; kosten; denaturering Hoge Raad 3 oktober 2006, 02369.05 P • Pedofilie: als ziekte Hoge Raad 26 september 2006, 03462.05 • Uitdrukkelijk onderbouwd standpunt? Hoge Raad 26 september 2006, 02836.05 P • Belaging, maar nog niet strafbaar gesteld Hoge Raad 26 september 2006, 02020.05

• Bekennende verklaring Hoge Raad 26 september 2006, 02476.05 / LJN AY0113 • Mensensmokkel: ‘behulpzaam bij’ en ‘verblijf’; uitdr. standpunt Hoge Raad 26 september 2006, 01950.05 / LJN AY8857 • Bewijsmiddelen tegenstrijdig Hoge Raad 26 september 2006, 02781.05 / LJN AY0132 • Redelijke termijn overschreden Hoge Raad 26 september 2006, 02673.05 / LJN AX9407 • Vrijheidsberoving, passief: medeplegen Hoge Raad 26 september 2006, 02618.05 / LJN AX9405 • Ontneming afgewezen: bewezenverklaring ontbreekt Hoge Raad 26 september 2006, 02863.05 P / LJN AY0139 • Redelijke termijn: ambtshalve, motiveren Hoge Raad 26 september 2006, 02290.05 / LJN AY0099 • Redelijke termijn: griffiebetekening Hoge Raad 3 oktober 2006, 02903.05 • Oplichting, bewijs Hoge Raad 3 oktober 2006, 02379.05 • Vreemdelingenwet oud/nieuw Hoge Raad 3 oktober 2006, 03100.05 E / LJN AY0187 • Getuige begrijpelijk afgewezen Hoge Raad 3 oktober 2006, 02757.05 • Deskundige: ander oordeel zonder hem te horen; strafmaat Hoge Raad 3 oktober 2006, 03246.05 • Straf hoger dan eis: strafmaatoverweging onvoldoende Hoge Raad 3 oktober 2006, 03461.05 A • Getuige vóór verhoor in de zaal Hoge Raad 3 oktober 2006, 02060.05 • Gevangenhouding afgewezen: strafbare feiten in kader CIE? Hoge Raad 3 oktober 2006, 03428.05 B • Valsheid: kleurenkopie rijbewijs Hoge Raad 19 september 2006, 02062.05 / LJN AX5810 • Grondslagverlating?: moord zonder gericht schieten Hoge Raad 19 september 2006, 02993.05 • Exploitatie prostitutie: “seksuele handelingen”. 250a.1 (oud) Hoge Raad 19 september 2006, 02350.05 / LJN AX9215

27

28

OPPORTUUN

internationaal Afdeling Internationale Rechtshulp in Strafzaken (MinJus), tel. 070 - 370 74 68

jurisprudentie

Justitie terwijl het Hof zich had moeten beperken

Nagegaan moet dus worden of Nederland

tot een beoordeling van de vraag of de minister

rechtsmacht zou hebben als Nederlanders

in redelijkheid tot zijn beoordeling heeft kunnen

in Irak het doelwit zouden zijn geweest van

komen is hiermee verworpen.

een persoon die niet de Nederlandse natio-

Verkeer

Nummer 9 – 2006

verkeer

(ook) begrepen worden onder art. 184 Sr. Ook

ook weer een vals geschrift is (HR, NJ 1972,79).

daar is sprake van het niet voldoen aan bevel of

Als men wél met het oogmerk om het geschrift

vordering. Als verbalisante een verplichting tot

als echt en onvervalst te gebruiken van een

medewerking van verdachte in het leven had

uniek origineel een getrouwe kopie maakt, zal er

naliteit heeft. Artikel 4, lid 13 Sr geeft aan dat

willen roepen, had zij verdachte een bevel moe-

wel van het misdrijf van art. 225, lid 1 Sr. sprake

Opsporingsonderzoek n.a.v. infiltratie

Nederland rechtsmacht heeft voor feiten die

ten geven aan de ademanalyse mede te werken

zijn, omdat dan de bedoeling van het aanmaken

Rechtbank Breda 11 september 2006,

vallen onder de omschrijvingen van artikel 2

Rijgedrag: poging doodslag of

en alle in dat verband gegeven aanwijzingen op

van de kopie is, om het als ware het het origineel

LJN AY7915

van het Verdrag inzake de bestrijding van ter-

roekeloosheid?

te volgen. Gelet op het stelsel van verplichtin-

te gebruiken. En de kopie is onder omstandig-

roristische bomaanslagen en het feit is gepleegd

Rechtbank Roermond 3 oktober 2006, resp.

gen in art. 163 WVW94 zou toepassing van art.

heden niet gelijk te stellen met het origineel.

Uitlevering van vrouwelijk PKK-lid aan

Bureau Verkeershandhaving OM. Voor complete teksten, bel 0346-333310

Turkije

Overlevering aan Duitsland. De raadsman stelt

tegen een Nederlander. Hiermee is voldaan aan

04/620218-05 (LJN: AY9325) en 04/851049-05

184 Sr neerkomen op het scheppen van extra

In casu is de kopie door de verdachte zelf aan-

Hoge Raad, 15 september 2006, LJN AV7387

dat de officier van justitie bij diens vordering ex

de voornoemde verdragsrechtelijke dubbele

(LJN: AY9328)

verplichtingen voor een verdachte bestuurder.

gemaakt en is niet door de Dienst Wegverkeer

126m Sv heeft verzwegen dat er in het kader van

strafbaarheid. De raadsman stelt echter dat er

Volgens de procureur-generaal zou aldus het

afgegeven (art. 105 Reglement Rijbewijzen). De

Verzoek om uitlevering van de Turkse auto-

een rechtshulpverzoek vanuit Duitsland naar

in Irak op het moment van het plegen van het

In beide vonnissen tegen resp. “de inhaler” en

stelsel dat aan de wetgever voor ogen heeft

Hoge Raad is van oordeel dat het hof geen blijk

riteiten van een Koerdische vrouw die lid is

Nederland een infiltrant was ingezet. De recht-

feit sprake was van een intern gewapend con-

“de ingehaalde” komt de rechtbank in tegenstel-

gestaan op ongeoorloofde wijze worden door-

heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting,

(geweest) van de Koerdische verzetsbeweging

bank oordeelt dat de officier van justitie gehou-

flict waardoor krachtens artikel 19 Verdrag ter

ling tot de visie van het OM tot vrijspraak van het

kruist. Als art. 184 Sr. Van toepassing zou zijn op

meer in het bijzonder niet omtrent de term “vals

PKK. Zij wordt verdacht van betrokkenheid bij de

den is bij vorderingen inzake bijzondere opspo-

bestrijding van terroristische bomaanslagen,

primair tenlastegelegde feit van “medeplegen

de verdachte bestuurder aan wie het bevel van

geschrift” en komt tot een verwerping van het

training van terroristen en deelname aan gewa-

ringsbevoegdheden de rechter-commissaris

bomaanslagen niet vallen onder het verdrag.

van een poging tot doodslag” en merkt het rij-

art. 163 WVW94 niet is gegeven valt niet in te

door de betrokkene ingestelde cassatieberoep.

pende aanvallen in Turkije. De Hoge Raad ver-

te voorzien van alle informatie in die zaak die

Aldus heeft Nederland volgens raadsman geen

gedrag van beiden aan als “roekeloos”(ex art. 6

zien waarom ook niet de verdachte die zich aan

klaart de uitlevering toelaatbaar maar adviseert

nodig is om, in de uitoefening van diens wette-

rechtsmacht zoals aangegeven in het uitleve-

WVW94 jo 47 Sr). De rechtbank reconstrueert

aanhouding probeert te onttrekken door weg te

de minister van Justitie om de Turkse autoriteiten

lijke taak, tot een afgewogen oordeel te kunnen

ringsverdrag. De rechtbank oordeelt echter dat

dat de verdachten ieder in hun eigen auto over

rennen zich aan het misdrijf van art. 184 Sr. zou

te vragen om voorafgaand aan de uitlevering de

komen. Aldus had het Openbaar Ministerie de

er geen sprake is van een intern gewapend con-

een 80 km-weg reden. De één ging inhalen

schuldig maken. De HR volgt die visie, vernietigt

nodige waarborgen te geven tegen mogelijke

rechter-commissaris alle beschikbare informatie

flict aan de hand van de tekst van VN-resolutie

terwijl de ander op dat moment ca. 100km/u

de uitspraak van het hof en wijst de zaak terug

behandeling van de opgeëiste persoon (o.p.)

over de inzet van een infiltrant moeten geven,

1483. De Hoge Raad geeft voorts nog aan dat de

reed. De ingehaalde voerde zijn snelheid verder

om opnieuw te berechten en af te doen.

in strijd met het EVRM. De Turkse autoriteiten

terwijl uit de beschikbare informatie niet blijkt

aard van de uitleveringsprocedure zich er tegen

op maar bemerkt dat hij niet voorbij de inhaler

geven aan dat de o.p. na uitlevering zal worden

dat dit is gebeurd. Maar nu het OM het Duitse

verzet dat de uitleveringsrechter met het oog op

komt omdat deze de snelheid van zijn auto had

Overhandigen van kleurenkopie rijbewijs

behandeld in overeenstemming met de inter-

rechtshulpverzoek wel heeft genoemd had de

de beoordeling van de vraag of is voldaan aan

verhoogd. Aldus rijden gedurende korte tijd

(=gebruikmaken van vals geschrift ex art.

nationale verplichtingen, gelijk eenieder die in

rechter-commissaris de relevante informatie

de verdragsrechtelijke dubbele strafbaarheid

beide verdachten naast elkaar terwijl de snel-

225, lid 2 Sr.)

Turkije gedetineerd is. De minister van Justitie

over de infiltrant aan de hand daarvan kunnen

diepgaand onderzoek doet naar het bestaan van

heid inmiddels tot ca. 160 km/u was opgelopen.

Hoge Raad 19 september 2006, 02062/05; LJN:

bepaalt dat uitlevering toelaatbaar is. Hiertegen

opvragen. Aldus is de informatie niet doelbe-

enige bijzondere omstandigheid die volgens het

In een flauwe bocht naar rechts gaat het fout: de

AX5810; NJ 2006, 523

spant de o.p. een kort geding aan. De voorzie-

wust achtergehouden en kan het verzuim van

recht van de verzoekende staat dan wel dat van

auto van de inhaler raakt kort van de weg, een

ningenrechter verbiedt uitlevering. Tegen deze

het OM niet leiden tot diens niet-ontvankelijk-

de aangezochte staat tot gevolg heeft dat het

stuurcorrectie leidt tot een terugkeer op de weg

Tijdens een verkeerscontrole overhandigde de

uitspraak gaat de staat in hoger beroep. Het

heid. Nu de informatie voorts geen ontlastend

wettelijk voorschrift waarbij het feit waarvoor

maar ook tot een botsing tussen beide auto’s.

betrokkene aan een agent een rijbewijsmapje

Hof stelt vast dat de o.p., als prominent PKK-lid,

materiaal bevatte is de rechtbank voorts van

de uitlevering is verzocht, strafbaar is gesteld,

Zij raken beide van de weg. Tengevolge daarvan

waarin een kleurenkopie van het originele rij-

na uitlevering een risico loopt op behandeling

oordeel dat er geen verdere consequenties in

buiten toepassing moet blijven, tenzij dit recht-

liepen de inzittenden van de auto van de inhaler

bewijs zat. De raadsvrouw van de betrokkene

in strijd met het EVRM. Uitlevering kan alleen

de zin van artikel 359a Sv hoeven te worden

streeks volgt uit de door de verzoekende staat

zwaar lichamelijk letsel op. In uitgebreide over-

heeft in hoger beroep voor het hof gepleit voor

worden toegestaan als de Turkse autoriteiten

genomen. Op basis van het vertrouwensbe-

overgelegde stukken of zonder diepgaand

wegingen en onder verwijzing naar het zoge-

vrijspraak van haar cliënt omdat geen sprake

meer op haar persoon toegespitste garanties

ginsel dient er vanuit gegaan te worden dat

onderzoek door de uitleveringsrechter door de

naamde Porsche-arrest (van 15 oktober 1996, NJ

was van kwaad opzet ten tijde van het vervaar-

geeft. Tegen deze uitspraak van het Hof stelt de

Nederland de informatie op grond waarvan het

rechter kan worden aangenomen. In dit geval

1997, 199) maakt de rechtbank duidelijk dat het

digen van de kleurenkopie. Het kopiëren is

staat cassatie in. De Hoge Raad bevestigt de

Nederlandse opsporingsonderzoek naar ver-

is uit de stukken niet gebleken dat er van een

bewijs voor voorwaardelijk opzet ter afscheiding

volgens haar niet aan te merken als het valselijk

uitspraak van het Hof en oordeelt dat niet kan

dachte is opgestart heeft verkregen op een naar

dergelijke omstandigheid sprake is. Het beroep

van roekeloos handelen is gekoppeld aan zware

opmaken of vervalsen van een geschrift en ook

worden gezegd dat het Hof onvoldoende bete-

Duits recht rechtmatige wijze.

wordt verworpen.

vereisten die het recht stelt aan een veroordeling

overigens had de betrokkene geen opzet gehad

voor poging tot doodslag in een verkeerszaak.

om de kopie te gebruiken als ware het echt en

kenis heeft gehecht aan het vertrouwensbeginsel. Het Hof kon tot het oordeel komen dat een

Uitlevering aan VS wegens verdenking aan-

toereikende garantie op zijn minst zou moeten

slag in Irak

“Bevel” ex art. 163 WVW94 (tot medewer-

kene door het overhandigen van het mapje en

inhouden dat en op welke wijze de Turkse auto-

Hoge Raad, 5 september 2006 www.rechtspraak.

king aan ademanalyse-onderzoek) of “vrij-

daarbij niet mede te delen dat het een kopie was,

riteiten er in de praktijk voor zouden zorgdragen

nl/ljn.asp?ljn=AY3440

willig meegaan” in relatie tot art. 184 Sr.

deze kopie als een echt en onvervalst rijbewijs

Hoge Raad 12 september 2006 nr. 01441/05

heeft willen gebruiken. De betrokkene had in

(LJN: AV6178)

het proces-verbaal verklaard dat hij wist dat hij

dat de justitiële en andere functionarissen met

onvervalst. Het hof was van oordeel dat betrok-

Tekst: Linda Bregman

wie o.p. tijdens haar detentie en berechting in

De Verenigde Staten (hierna: VS) verzoeken

aanraking zal komen, haar niet zullen martelen

om uitlevering van een Nederlander die zij ver-

of aan enige andere onmenselijke behandeling

denken van het in Irak samenspannen tot een

In de door verdachte (zelf politieman) ingestelde

zijn rijbewijs normaal thuis ligt, maar door een

zullen blootstellen. Voorts overweegt de Hoge

aanslag op de daar aanwezige Amerikaanse

cassatieprocedure komt de procureur-generaal

invordering op het parket te R. lag. Omdat hij

Raad dat een beslissing om iemand uit te leve-

troepen. Op grond van het bilaterale uitleve-

in een uitgebreide conclusie met vele verwijzin-

in meerdere auto’s reed en daardoor vaak zijn

ren waarbij is gesteld dat dit in strijd zou zijn met

ringsverdrag tussen Nederland en de VS dient,

gen naar eerdere rechtspraak en wetgeving tot

rijbewijs kwijt was, had hij verschillende kleu-

het EVRM volledig getoetst moet kunnen wor-

wanneer sprake is van feiten gepleegd buiten

het oordeel dat in casu sprake is geweest van

renkopieën gemaakt en in rijbewijsmapjes in de

den door de burgerlijk rechter. De klacht dat het

het grondgebied van de verzoekende staat,

vrijwillig meegaan van verdachte om zich aan

betreffende auto’s gelegd. De procureur-gene-

Hof ten onrechte zijn eigen oordeel ter zake van

nagegaan te worden of de rechtbank van de

de ademanalyse te onderwerpen. Dat verdachte

raal bij de HR is onder verwijzing naar hierna te

de genoegzaamheid van de toezeggingen in de

aangezochte staat in gelijksoortige omstan-

het hazenpad had gekozen toen de verbalisante

noemen jurisprudentie van mening dat buiten

plaats heeft gesteld van dat van de minister van

digheden rechtsmacht zou kunnen uitoefenen.

de benodigde apparatuur ging halen, kan niet

kijf staat dat een kopie van een vals geschrift zelf

de agent een kopie gaf, omdat het origineel van

Tekst: Koos Spee

Zie verder op OMtranet: • Snelheidsoverschrijding kort ná wegkruising (ervóór 70 km/u, erná 100 km/u toegestaan) Gerechtshof Leeuwarden 21 september 2006 WAHV 06/00746 • Dodelijk verkeersongeval tijdens wegrace; roekeloos rijden (art. 6 WVW94) Rechtbank Zwolle 26 september 2006, resp. 07/607258-06 (LJN: AY8850) en 07/607259-06 (LJN: AY8852) • Onvoldoende wijzen op mogelijkheid van tegenonderzoek? Hoge Raad 3 oktober 2006, nr. 02874/05

297

Op uitnodiging van de NOS vond op 21 september de Communicatiedag van het OM in Hilversum plaats. Nieuwsgierig wordt Sacha de Boer achter glas gadegeslagen door parketvoorlichters tijdens een live-uitzending.

Haarlem 5 oktober. Afscheid Ed Hartjes. Naast teamleider was Hartjes ook persofficier. Tine Zwiers (voorlichter) heeft net een cadeau overhandigd namens alle leden van de Ronde Tafel Pers (Bob, Jan Hein, Maarten, Melanie en Michiel). Vanaf half oktober is Hartjes werkzaam als teamleider bij het parket te Den Haag.

Parketuitje van Arrondissementsparket ‘s-Hertogenbosch op 5 oktober. Bouw een katapult en probeer de bal zo ver mogelijk te schieten. Na een actief middagprogramma kon er ‘s-avonds gefeest worden.

Harm Brouwer geflankeerd door de beroemde advocatentweeling Wim en Hans Anker, die het gezelschap na de OM-conferentie op 27 september in Friesland, vermaakte met liedjes doorspekt met pittige teksten over onder andere leden van het OM.

Op 2 oktober 2006 bestond het Parket-Generaal 10 jaar. Hoofd van Dienst Paul Huijser trakteerde zijn medewerkers daarom op taart en champagne en nodigde hen uit voor een feestje op 26 oktober. Ook oud-medewerkers van het PaG zijn hiervoor uitgenodigd.

Op vrijdag 22 september vond het jaarlijkse uitje van parket Roermond plaats. Het thema was creatief, sportief en culinair. Het programma bestond o.a. uit bonbons maken, een djembesessie en schilderen. V.l.n.r. Fanny Hilhorst, Marjon van Neer, Monique Smits, Joyce Lie, Henk van Bree en Gerda Cabenda.

Samen verhuizen in het kader van Het OM Verandert? Daar krijg je trek van! Die was bij de medewerkers van parket Utrecht snel gestild door de patatkraam die speciaal hiervoor bij het parket werd gestald.

Samenstelling: Anne Hoeksema