Pinksteren – Korenfestival
Een feest van zang en bezieling
Korenfestival Zaterdag 7 juni van 15.30-17.30 uur Kerkgebouw Apostolisch Genootschap Stadhoudersring 782, Zoetermeer
Bezieling, geest en nieuwe inspiratie. Voor Jacques de Jong horen deze woorden bij elkaar. Al eerder leefde bij de voormalig voorganger van het Apostolisch Genootschap in Zoetermeer het idee om een korenfestival te organiseren met Pinksteren. Het Feest van de Geest was voor hem directe aanleiding om dit idee nu te realiseren. Op 7 juni, de zaterdag voor Pinksteren, vindt het
Inloop vanaf 15.00 uur. Na afloop ontmoeting en mogelijkheid tot bezichtiging van de kerk, waar ook een expositie is van beeldende kunst als onderdeel van het Feest van de Geest.
Korenfestival plaats in het gebouw van het Apostolisch Genootschap aan de Stadhoudersring.
Toegang vrij.
Verschillende koren doen enthousiast mee en iedereen kan vrij binnenlopen. Tot leven brengen
Tekst: Beppie van der Plas - Foto’s: Jacques de Jong
‘De woorden geestkracht en bezieling kunnen concreet gestalte krijgen in kunst. Kunst, en zeker muziek en zingen, kan dit tot leven brengen en zo mensen inspireren om zin en inhoud aan hun leven te geven. Dat kan in kerkdiensten en samenkomsten, met onze uitingen in woord en daad, en met klanken die het hart kunnen raken. Inspiratie en bezieling zijn belangrijk, ze vragen steeds weer om vernieuwing en verdieping. Daarom is het goed het Pinksterfeest te vieren, het feest van geestkracht en begeestering, het feest van een heilig vuur dat in ons hart is ontstoken en nimmer mag ondergaan.’
18
Zingen verbindt
Jacques de Jong: 'Klanken die het hart kunnen raken.'
Jacques vindt het Feest van de Geestproject een mooi initiatief van de kerken om juist vanuit het Pinksterfeest, als feest van inspiratie, mensen met behulp van hedendaagse kunst te verbinden en door beeld, woord en klank de verbeelding te laten spreken. ‘Het Feest van de Geest biedt “zender én ontvanger” nieuwe kansen en
mogelijkheden om wederzijds kennis en begrip voor elkaar te versterken, en daarmee hopelijk de wereld een beetje mooier te maken. Daarom ook ben ik op het idee van een korenfestival gekomen, aansluitend bij het Feest van de Geest. Zingen verbindt mensen en wat is er mooier dan juist op ‘het feest van de verbinding’ samen te zingen!’
Wat is er mooier dan juist op ‘het feest van de verbinding’ samen te zingen! Enthousiast
‘Het is goed te merken’, is de ervaring van Jacques de Jong, ‘dat velen vreugde en inspiratie vinden in het met elkaar zingen.’ Veel koren reageerden enthousiast en hadden mee willen doen. ‘Maar ja, er is ook concurrentie; het pinksterweekend nodigt ook uit om van vrije dagen te genieten. Onder de deelnemende koren op zaterdag 7 juni zijn in ieder geval de koren van het Apostolisch Genootschap, de Liturgische Zanggroep Meerzicht en het Rainbowkoor. Arie Vooijs bespeelt het orgel en er is ook
samenzang. ‘Een aantrekkelijk programma, waarin passie, geestdrift en bezieling centraal staan. Met de koren die er nu zijn, wordt het een prachtige middag!’
Hoe kreeg jij ooit een idee? Vroeg jij je dat nooit eens af...? Het was de stem van één van ons die jou het inzicht gaf. De stem van iemand als wij. Onzichtbaar aan je zij. Zo luisterde jij toe. Je noemde het je inspiratie. Adem van de geest. Inspiratie. Maar wij zijn het. We zijn het steeds geweest. Uit: Inspiratie van Ad van Dijk.
19
Feest van de Geest
Vuur dat nooit meer dooft
Tot op vandaag blijft de Geest inspireren en wordt het evangelie gehoord en doorverteld.
Er wordt heel wat afgevierd in de kerken. Van Kerst en Pasen merk je daarvan ook buiten de kerk veel: je kunt er in de supermarkt of op televisie niet omheen. Met Pinksteren hebben de meeste mensen weliswaar een extra vrije dag, maar het merendeel van de Nederlanders lijkt nauwelijks idee te hebben waarom we dat Pinksterfeest vieren. Dat komt vast omdat Pinksteren een beetje ongrijpbaar lijkt. Het kerstverhaal is vrij eenvoudig uit te leggen, het paasverhaal wordt al best lastig. Maar wat er precies met Pinksteren gebeurt… Van oudsher heeft de kerk zich verbonden met de beeldende kunst wanneer verhalen wel wat meer uitleg konden gebruiken. In de protestantse traditie is dat in de tijd van de Reformatie nogal verminderd. Maar juist zo’n ‘ongrijpbaar’ feest als Pinksteren nodigt uit om de verbinding te zoeken tussen de kerk en de kunst.
Lucy de Kruif
Geestdriftig en bezield
Beppie Ruivenkamp
Anneke Otten
Joke Meijer
Nor a n oe k
aangeraakt door de Heilige Geest die hen ingegeven wordt. Met hun geestdrift weten ze ook anderen te inspireren, en zo begint het evangelie aan zijn reis tot in alle uithoeken van de wereld, en door alle eeuwen heen. Tot op vandaag blijft de Geest inspireren en wordt het evangelie gehoord en doorverteld. Dit jaar heeft het Feest van de Geest niet voor niets de inspirerende ondertitel ‘Vuur dat nooit meer dooft’ meegekregen.
Ook dit jaar doen we in Zoetermeer met veel verschillende kerken mee aan het landelijke ‘Feest van de Geest’. Een kunstevenement rondom Pinksteren, waarbij het feest wordt verbeeld door kunstenaars van verschillende disciplines, die met hun werk de bezoekers en kerkgangers inspireren. ‘Inspireren’ is precies waar het om gaat met Pinksteren. Dit werkwoord komt van het Latijnse woord ‘inspirare’, dat
Tekst: ds. Charlotte Kremer
20
Daniël van Goor
Wil na S
letterlijk ‘inademen’ of ‘inblazen’ betekent. Niet zomaar ‘inblazen’, maar het inblazen van de geest. Begeesteren, bezielen, geestdriftig maken! De oude klassieke Griekse filosofen geloofden al dat de inspiratie iets van goddelijke aard was. En in het Pinksterverhaal krijgt die inspiratie een nieuwe betekenis: inblazing van de Geest, Goddelijke bezieling. De leerlingen van Jezus die bij elkaar zijn in Jeruzalem, staan ineens in vuur en vlam; ze worden
Een nieuw werk
De deelnemende kunstenaars hebben als opdracht gekregen een nieuw werk te maken, dat past bij de thematiek van het vuur dat nooit dooft. Dit kunstwerk wordt samen met ander werk geëxposeerd in de deelnemende kerken. In elke kerk is het werk van twee of drie verschillende kunstenaars te zien. De kunstenaars zullen zelf ook veel aanwezig zijn in de kerkgebouwen, om te vertellen wat hun heeft geïnspireerd bij het creëren van hun werk. Op een centrale plek in Zoetermeer, in de Pelgrimskerk,
van Kl
i ng e
ren
is een overzichtstentoonstelling te zien met werk van alle deelnemende kunstenaars.
Andere kijk
De bezielde verbeelding maakt dat we als kijkers op een andere manier het Pinksterverhaal ‘horen’. Er worden aspecten belicht die we misschien niet altijd voor ogen hebben. Kunst geeft een andere kijk op een verhaal dan alleen taal doet. Kunst verbinden aan het Pinksterfeest is daarmee een prachtige verrijking voor iedereen van binnen en buiten de kerk. Een inspirerend rondje langs de kerken (volg de fietstocht) kan je zomaar in vuur en vlam zetten!
21
Woensdagavond 27 mei om 20.00 uur zal burgemeester Charlie Aptroot in de Pelgrimskerk het startschot afvuren, waarmee het Feest van de Geest geopend wordt. In de Pelgrimskerk vindt u werk van alle deelnemende kunstenaars, bijeengebracht in een inspirerende overzichtstentoonstelling.
In beweging!
Jan Kno ester
Pinkstertour langs kerk en kunst De Geest Gods is steeds daar waar een begin wordt gemaakt. Bij de Schepping, op het Pinksterfeest, bij de Herschepping, zoals Jaap van den Akker in zijn inleidende artikel in Marijke Ridderhof
deze Zin in Zoetermeer in vogelvlucht laat zien. Steeds is het de Heilige Geest die mensen
Lysanne van den Hoeven
in beweging zet. En nóg: nieuwe initiatieven die vanuit de kerken en in de kerken worden opgestart, jongeren die de fakkel overnemen en nieuwe dingen in gang zetten. In beweging zetten, aanvuren: dat is wat de Geest doet.
BDUprint l Postbus 67 l 3770 AB Barneveld l Telefoon: 0342 - 494 331 l Twitter: @BDUprint l bduprint.nl
BDUprint - Adv [A5].indd 1
8/1/2013 9:10:04 AM
De fietstocht levert ook een verrassend groen beeld op van Zoetermeer. Vanuit de stad bent u zo in het Groene Hart, waar de fietstocht naar Zevenhuizen door het weidse polderland boeiende vergezichten biedt. Het kan geen toeval zijn dat de fietstocht door Zoetermeer naar Zevenhuizen en weer terug de vorm heeft van een lemniscaat, symbool voor beweging. Laat u dus aansporen en aanvuren: kom in beweging!
De route
De route voert langs elf kerken, elf pleisterplaatsen om af te stappen. Zin in Zoetermeer ging u voor op deze tocht en brengt uit iedere kerk een kunstenaar voor het voetlicht.
Tekst: Beppie van der Plas en Marieke van der Giessen
De drukschakelaar in uw communicatieketen
Tussen Hemelvaart en Pinksteren wordt het Feest van de Geest gevierd. Op tal van plekken in Nederland, óók in Zoetermeer. Het Feest van de Geest wil u bewegen. Figuurlijk door u te inspireren of zelfs te ontroeren door de kunstwerken die in deelnemende kerken geëxposeerd worden. Letterlijk door u de fiets te laten pakken voor een fietstocht langs deze kunst in de kerken. Het Feest van de Geest wil ook verbinden. Met deze kunstroute wordt haast als vanzelf ook een verbinding gelegd tussen stad en land. De stad Zoetermeer kan gezien worden als een openluchtmuseum van naoorlogse architectuur. Vanaf het startpunt in de Pelgrimskerk krijgt u een rondleiding door dit openluchtmuseum, waarbij niet alleen de architectuur zal opvallen.
1. Pelgrimskerk, Eerste Stationsstraat 86 Het kerkgebouw de Pelgrimskerk is gelegen op de kruising van de Eerste Stationsstraat en de Karel Doormanlaan, in het centrum van Zoetermeer. Het gebouw is in 1932 gebouwd door aannemer Jan van Os naar plannen van architect B.W. Plooij. In 2012 werd het 80-jarig bestaan van dit kerkgebouw gevierd. In de loop der tijd is er een aantal verbouwingen en aanpassingen geweest, die overigens de oorspronkelijke staat van de kerk niet aangetast hebben. De buitenkant van de kerk is tot gemeentelijk monument verklaard.
23
Hilde Oosterhuis:
‘Geloof heeft zuurstof, beweging en interactie nodig’
‘Een feest van kleur en diversiteit’
‘De kerk staat open voor ideeën van buitenaf. Het is geen dichtgespijkerd
Nora van Klingeren is textielkunstenares. Zij werkt
clubje.’ Voor Hilde Oosterhuis, een van de twee jonge kunstenaars die in
met zijde en wol, mooie en vooral warme materialen.
Het Kompas exposeren, is het Feest van de Geest hét symbool van de
Het Feest van de Geest inspireert haar tot ‘bewegen
vereniging van mensen.
en bewogen worden’.
Hilde is 23 jaar en bezig met het laatste jaar van de Kunstacademie in Arnhem. ‘Wat mij inspireert bij het maken van mijn kunst is de natuur, (hedendaagse) sprookjesfiguren en mijn zoektocht naar God en ook mijn teleurstellingen daarin. Emoties en ervaringen die ik niet in woorden kan vatten, inspireren mij tot het maken van mijn werk.’
Elkaar de hand reiken
‘Mijn vader is als predikant verbonden aan Het Kompas. Hij maakte me attent op het Feest van de Geest en ik was onmiddellijk enthousiast. Ik voel me persoonlijk betrokken bij de kerk en het christendom. Daarnaast is het Feest van de Geest een unieke mogelijkheid om elkaar als kunstenaar en kerk de hand te reiken. Zowel kunst als kerk onderzoeken onderwerpen die lastig in woorden te vatten zijn. Deze onderwerpen zijn echter zo belangrijk dat ze wel gecommuniceerd moeten worden!’
Emotionele effecten
‘Lysanne van den Hoeven en ik maken samen een installatie waarmee we de ruimte een ander aanzien geven. Daarmee willen bereiken dat mensen met een frisse blik naar de kerkzaal kijken. De muren en plafonds in de kerk worden gedeeltelijk bedekt, waarna we vanuit één punt met flexibele, semi-transparante materialen langs muren en plafond werken. Werken aan dit project is een enorme uitdaging, omdat een kerk een ongebruikelijke ruimte is om mee te werken. Dit zorgt niet alleen voor technische complicaties, maar ook voor emotionele effecten, aangezien de kerkruimte veel betekent voor de gemeenteleden persoonlijk.’
Frisse wind
Wat inspireert jou tot je werk?
Verder dan de kerkzaal
Waarom doe je mee met het Feest van de Geest?
‘Voor mij persoonlijk is het Feest van de Geest enorm hoopgevend. De Geest als frisse wind en inspirator is voor mij hét symbool van de vereniging van mensen. Mensen zijn afhankelijk van elkaar voor inspiratie en creativiteit, en in deze zelfde creativiteit vinden zij elkaar en leven zij als één. Die eenheid, dat idee van eenheid wil ik met mijn werk overbrengen. Aan niet-christelijke Feest-gangers zou ik graag laten zien dat de kerk openstaat voor ideeën van buitenaf. Het is geen dichtgespijkerd clubje: iedereen is welkom! Aan christelijke Feest-gangers zou ik graag overbrengen dat de kerkzaal op zichzelf niets is. De gemeente wordt gevormd door alle mensen die met hun gezamenlijke opvattingen en liefde een eenheid vormen. De kerkzaal is slechts het tijdelijke schilletje dat om praktische redenen om de gemeente heen zit, tijdens de kerkdienst. Het geloof zelf is niet te beperken tot vier muren en een plafond, het heeft zuurstof, beweging en interactie nodig. Het reikt veel verder!’
2. Het Kompas, Piet Heinplein 13
Exposerende kunstenaars: Hilde Oosterhuis, Lysanne van den Hoeven
24
Nora van Klingeren:
In 1955 werd de eerste steen gelegd van het kerkgebouw aan het Piet Heinplein. Het kerkgebouw is ontworpen door D. Huurman en werd in 1956 in gebruik genomen. In de jaren negentig van de vorige eeuw werd het kerkgebouw gemoderniseerd en kreeg het ook de naam Het Kompas. Deze naam sluit aan bij de omgeving van het kerkgebouw, de zeeheldenbuurt. De naam wijst ook op de Bijbel, het kompas voor het leven.
‘Vilten heeft voor mij iets magisch: losse vezels wol, water, zeep en bewegen en er ontstaat een stof die niet rafelt, sterk en warm is. een wonder! In combinatie met zijde ontstaan mooie structuren. Bovendien heeft zijde ook weer eigen specifieke kenmerken: niet alleen glans, maar ook eindeloze mogelijkheden om te beschilderen en te zeefdrukken. Dat geeft allemaal mooie combinaties. Mijn oorspronkelijke opleiding is bouwkunde. Wandtextiel maken noem ik ook wel ‘bouwen met wol en zijde’.’ ‘Ik ben er in gerold. Al eerder had ik een afspraak om te exposeren in de kerk. Nu valt het samen. Ik ben niet religieus, ook niet religieus opgegroeid. Dat wil niet zeggen dat er geen thema's zijn die mij kunnen inspireren. Zeker het Feest van de Geest. Dat vertaal ik als ‘vol van verbinding’ en ‘het in gang zetten van gedachten’, zoals ik vilt en zijde met elkaar verbind. Het biedt mooie aanknopingspunten.’
Hoe speel je in op de ruimte van de Adventskerk?
In de kerk komt bestaand werk en werk dat ik voor deze gelegenheid ga maken. Het bestaande werk heeft titels die goed aansluiten bij het thema en qua maat goed passen in de kerk: ‘Grow and flow’, gezamenlijke beweging. ‘Golderli’, een klein beekje in Zwitserland, en ‘Lange tafelgesprekken’. Het nieuwe werk wordt een mobile: ‘Bewegen, bewogen, bewegen’. Dat sluit prachtig aan het specifieke thema van Feest van de Geest 2014, ‘Vuur dat nooit meer dooft’. Dat heeft voor mij iets van beweging in zich, een soort perpetuum mobile. Daarnaast maak ik nog vier kleine werken in de liturgische kleuren ter verbeelding van de tijd.
Wat doet het met jou zelf?
Bewegen en bewogen worden is altijd mooi. Steeds een stapje verder komen.
Wat wil je overbrengen aan de bezoekers?
Vooral een feest, een feest van kleur en diversiteit!
3. Adventskerk, Julianalaan 3 Exposerende kunstenaars: Nora van Klingeren, Joke Meijer De Adventskerk is in een sobere stijl gebouwd (zonder de toren lijkt het net een woonhuis) door de Voorburgse architect A. van Eck. Het ontwerp sluit aan bij de traditionele stijl van de Delftse School. Deze stroming in de architectuur wordt gekenmerkt door een sobere vormentaal die vooral ontleend is aan de vaderlandse bouwtraditie (bakstenen muren, hoge puntdaken en natuurstenen accenten).
25
Heleen de Lange:
‘Niet een vooropgezet plan volgen, maar je laten leiden’
Ronald de Jong:
‘Een onuitputtelijke rijkdom aan gaven’
Heleen de Lange maakt meestal schilderijen in acryl, met paletmes. Gelaagdheid is kenmerkend voor haar werk. Én kleur. Daarmee stralen haar schilderijen kracht, warmte en licht uit, ze zitten vol emotie.
Het spreekt bijna vanzelf dat Ronald de Jong, toon- én beeldend kunstenaar, in de Oude Kerk exposeert. Als vaste organist is de Oude Kerk zijn tweede (t)huis geworden.
Wat inspireert jou tot jouw kunst?
‘Ik maak schilderijen en houtsculpturen in een lyrisch-abstracte stijl, gebruikmakend van zowel olieverf, pastel als acryl. Het collage-element schuw ik daarbij niet; ik experimenteer graag met allerhande materialen, zoals bijvoorbeeld boomschors, houtpulp en zand. De thematiek van mijn werk komt altijd vanuit mijn christelijke identiteit.’
Waarom doe je mee?
‘Het thema ‘Geest’ houdt mij eigenlijk altijd bezig in mijn beeldende kunst. Een mooi verlengstuk dus. ‘Vuur dat nooit meer dooft’, het thema voor deze expositie, spreekt me aan en zet me altijd weer aan het denken over onze relatie met God en de Heilige Geest. Een onuitputtelijke rijkdom aan gaven die daaruit kan voortvloeien, als je je ervoor openstelt. ‘
26
Waarom de Oude Kerk?
‘De Oude Kerk is een belangrijk deel van mijn leven en een bron van inspiratie. De prachtige ruimte met zijn witte muren is een prachtig decor voor mijn schilderijen, die over het algemeen krachtig van toon zijn.’
Wat wil je met je werk overbrengen?
‘Ik hoop met mijn kunst te bereiken dat mensen gaan fantaseren en nadenken over wat de Geest in zijn of haar leven betekent.’
Wat inspireert jou?
‘Ik ben begonnen met schilderen om uiting te geven aan mijn emoties. Het inspireert mij elke keer weer om met verf, kleur en doek aan de slag te gaan. Ruimte geven aan het creatieve proces en daarbij niet weglopen voor bepaalde emoties.’
Waarom doe je mee?
‘Bezig zijn met het Feest van de Geest roept het intuïtieve schilderen nog meer op. Bij het schilderen van doeken speciaal voor deze expositie voel ik mij regelmatig geleid door de Geest. Het is een hele bijzondere ervaring om dat mee te mogen maken. Niet een vooropgezet plan volgen, maar je laten leiden door wat de Geest met je doet.’
Waarom in de Ichthuskerk?
‘De pas verbouwde Ichthuskerk, waar ik mag exposeren, is heel licht en ruim geworden. Dit inspireert mij om juist ook met het contrast van licht en donker bezig zijn.’
Wat doet het met jouzelf?
‘Schilderijen schilderen voor een kerk is een bijzondere ervaring. Het geeft vaak toch iets meer.’ Wat wil je aan de Feestgangers overbrengen? ‘Ik wil graag een stukje meegeven van het verhaal van de uitstorting van de Heilige Geest. Ik hoop dat door het bekijken van mijn doeken het verhaal dichterbij komt en voor mensen meer gaat leven.’
4. Oude Kerk, Dorpsstraat 59
5. Ichthuskerk, Parkdreef 258
Exposerende kunstenaars: Daniel van Goor, Ronald de Jong, Marijke Ridderhof
Exposerende kunstenaars: Lucy de Kruijf, Heleen de Lange
De Oude Kerk is de oudste kerk van Zoetermeer en dateert uit 1783. Het oorspronkelijke kerkgebouw uit de 14e eeuw dat op de plaats van de huidige kerk stond, was zo vervallen dat tot nieuwbouw werd besloten. Het ontwerp hiervoor kwam van Guidici, een architect van Italiaanse afkomst die woonde en werkte in Rotterdam. Opmerkelijk is de in streng classicistische stijl uitgevoerde ingangspartij aan de noordzijde. In die noordgevel vinden we de eerste steen. Een tweede steen in drie stukken ligt achterin het koor van de kerk en vermeldt de voltooiing van het kerkgebouw. In de kerk bevinden zich ook noch zogenaamde herenbanken van de Heren van Zoetermeer.
De Ichthuskerk is ontworpen door architecten Verdonk & Huurman en dateert uit de jaren zeventig. Op 30 maart dit jaar vond de feestelijke heropening van de kerk plaats na een ingrijpende verbouwing.
27
Wonny Stuger:
‘Voel de vreugde en de warmte’ Als geboren Surinaamse verwerkt Wonny Stuger de beelden van haar land in haar schilderijen. Het zonnige, warme karakter, de vrolijkheid, trots zijn op wie je bent. Ze vindt het geweldig dat het ontstaan van de kerk begonnen is met een feest! ‘Vlak voor mijn vijftiende verjaardag kreeg ik van mijn moeder te horen dat we een week later naar Nederland zouden vertrekken. Mijn vader zou diezelfde dag al vertrekken, hij moest gedialyseerd worden en dat kon in Suriname toen niet. Hij heeft nog dertien jaar geleefd. Hij was het ook die mijn interesse wekte voor de geschiedenis van Suriname, door de manier waarop hij de beelden van vroeger beschreef. Die beelden van Suriname probeer ik weer terug te halen in mijn schilderijen. Het zonnige en warme karakter van de mensen, de vrolijkheid, trots zijn op wie en wat je bent.’
daardoor mooi, zonder dat het overdadig wordt. Ik heb grote formaten uitgezocht, zodat ze niet in het niet vallen tegen de grote muren. Ik exposeer samen met Jan Knoester, een collegakunstenaar die ook prachtige werken heeft. Onze werken vormen samen een mooi geheel in de kerk. Speciaal voor deze gelegenheid heb ik een werk gemaakt waarbij ik mij heb laten inspireren door de tekst in het verhaal: Toen woei de Geest van God als een vurige wind uit de hemel over die groep leerlingen van Jezus, zodat er zelfs vuurtongen op hun hoofd waren te zien.
Warm welkom
Baken van rust
‘De eerste keer dat ik meedeed met het Feest van de Geest is me erg goed bevallen. Het was een warm welkom in de kerk. Het thema spreekt me ook nu weer erg aan. Het geeft een stukje geschiedenis weer van de kerk. Petrus riep de samengestroomde menigte op om zich opnieuw op God te richten en geloof te hechten aan zijn getuigenis over Jezus. Volgens het boek Handelingen kwam velen toen tot geloof in Jezus, en was dat het begin van de kerk. Ik vind het geweldig dat het ontstaan van de kerk begint met een feest!’
Vurige wind
In de Oase hangen de prachtige glas-in-loodramen hoog in beide lange muren. Door de lichtinval heb je een prachtig tafereel wat meteen de aandacht trekt. Mijn werken zijn gelukkig ook kleurrijk en combineren
28
‘Meedoen aan de expositie Feest van de Geest vervult me met trots. Ik vind het leuk deel uit te maken van een expositie die elk jaar steeds groter wordt. Het mooiste vind ik dat het mensen naar de kerken brengt. Ik merk zelf dat in deze hectische tijd mensen steeds minder tijd vrij maken om naar de kerk te gaan, terwijl het juist een baken van rust is. Ik ervaar het zelf ook weer als ik in De Oase kom. De ontspannende sfeer die het uitstraalt en de innerlijke rust die het gebouw geeft, is juist datgene waaraan ik – en naar ik weet ook van vele mensen met mij – menigmaal behoefte heb. Dat wil ik graag ook aan de bezoekers van het Feest van de Geest overbrengen. Voel de vreugde en de warmte die van de werken uitstraalt. Ervaar de gemoedsrust in de kerk en maak een feest van elke gelegenheid in je leven!’
Joop van Leeuwen:
‘Dat het licht overal gezien en ervaren mag worden’ Joop van Leeuwen zoekt het vooral búiten de kerkruimte. Hij exposeert met ‘licht en lucht’. ‘De Genesareth-gemeenschap straalt zoveel warmte uit’, aldus Joop, dat het niet moeilijk was om ja te zeggen tegen deelname aan het Feest van de Geest.
Wat inspireert jou tot je werk?
’Mijn inspiratie tot het maken van mijn schilderijen haal ik uit de wereld om me heen. Mensen of de natuur, de lucht of een prachtige panorama. Maar meestal is het het licht, licht dat bijvoorbeeld weerkaatst op het zand. En de hang naar nostalgie...’
Je doet mee aan het Feest van de Geest, waarom?
‘Ik ben gevraagd. Vanuit de Genesareth-gemeenschap straalt zoveel warmte, dat het voor mij niet moeilijk was om ja te zeggen.’
Hoe speel je in op de ruimte van de Genesarethkerk? ‘Ik zoek het juist buiten deze ruimte. Waarom? Omdat de boodschap voor buiten de kerk is bedoeld. Lucht, zon, strand zijn voor mij het licht .En daar exposeer ik mee.’
Wat doet het met jouzelf?
‘Dat weet ik als de expositie begint. Dan ervaar ik de reacties van mensen die mijn werk bekijken.’
Wat wil je overbrengen aan de Feest- gangers?
‘Emotie. Dat in ieder geval. Het kijken naar de manier van schilderen. Dat het licht overal gezien en ervaren kan worden. Meegedragen vanuit de kerk en speciaal onze gemeenschap van de Genesarethkerk in Meerzicht.’
6. De Oase Kerkenbos 8
7. Genesarethkerk, Monnikenbos 10
Exposerende kunstenaars: Jan Knoester, Wonny Stuger
Exposerende kunstenaars: Joop van Leeuwen, Beppie Ruivenkamp
Deze oorspronkelijke gymzaal in de wijk Meerzicht werd in 2000 omgebouwd tot een kerkelijk centrum en als kerkzaal in gebruik genomen. In 2004 werd de kerkzaal verrijkt met 35 glas-in-loodramen naar een ontwerp van de Zoetermeerse kunstenaar Jan Groeneveld.
De Genesarethkerk in de wijk Meerzicht is een ontwerp van de het architectenbureau Engelkes en Drayer uit Delft en werd in 1990 in gebruik genomen. In 2013 zijn glas-in-loodramen naar een ontwerp van Carel Bruens aangebracht.
29
José Koebrugge:
Xandra Lapperre:
‘De drive die erachter zit…!’
‘Alles draait om de liefde van God’
De Zoetermeerse kunstenaar José Koebrugge is gebiologeerd door fietsen. Ze schildert fietsen op doek, knipt ze, gebruikt ze als sjabloon, pimpt ze. Toen ze hoorde van ‘Vuur dat nooit meer dooft’ was haar reactie direct: ‘Met deze fietsen moet ik meedoen, ik herken me helemaal in het thema.’ Ongebonden verplaatsen
Het thema ‘fiets’ van mijn schilderijen is ontstaan vanuit een symboliek, een fysiek gebeuren, een noodzaak. Deze noodzaak is nu meer naar de achtergrond verdwenen, maar het onderwerp blijft mij intrigeren. Door veel te experimenteren ontstaan steeds andere en nieuwe vormen. Dat maakt het kunstenaarschap zo interessant en boeiend. De fiets staat symbool voor het ongebonden verplaatsen. Het is een milieuvriendelijk vervoersmiddel, dicht bij de natuur. Voor mij is de fiets een en al positiviteit en vrolijkheid. Ik houd ervan om mijn schilderijen vrolijk en kleurrijk te maken. Daarnaast staat de fiets ook voor Zoetermeer met z’n vele fietspaden, mijn woonoord.
Bagage
De fietstassen op mijn geschilderde fietsen zijn ook symbolisch. Ze kunnen staan voor wat je meesleept in het leven. Ook de innerlijke bagage behoort hiertoe. Fietstassen kunnen gevuld en leeggemaakt worden. Het hoofd leegmaken gaat wat moeizamer.’
Kantklospatroon
Sinds een aantal jaren heb ik het laseren van fietsen uit hout, en nu zelfs het laseren van fietsvormen uit roestvrijstaal ontdekt. Het zijn niet zomaar fietsvormen. De gelaserde fietsobjecten die in de kerk van het Apostolisch Genootschap staan, zijn geïnspireerd door een Peruaans stukje kantkloswerk. Voor ongeveer acht euro heb ik dit stukje kantkloswerk gekocht tijdens de Floriade in Venlo. Een Peruaanse dame heeft er misschien wel vier uur over heeft gedaan om het te maken. Ik had toen nooit kunnen denken dat dit kantklospatroon voor een gelaserde fiets gebruikt zou gaan worden.
Wapperende haren
Toen ik een brief kreeg of ik mee wilde doen met het ‘Feest van de Geest’, dacht ik gelijk: ‘Ja, met deze fietsen moet ik meedoen. De drive die erachter zit… ik herkende mij
30
Over zichzelf zegt ze – het klinkt als een belijdenis –: ‘Ik besta bij de gratie Gods en vanuit die gratie schilder ik ook. Van God gegeven, dat geldt voor mijn talent, voor heel mijn leven en voor al mijn werken.’
helemaal in het thema. ‘Vuur dat nooit meer dooft’, doorgaan en doorgaan en doorgaan. De vreugdevolle ontdekking van hout, en nu metaal, maakt me blij en enthousiast. Vooral mijn fietsobjecten met wapperende haren passen wat mij betreft helemaal bij het thema. Het stimuleert mij enorm om op de ingeslagen weg door te gaan. Door het metaalgebruik voor de fietsobjecten, kunnen ze ook buiten staan. Zo kunnen nog meer mensen genieten van mijn fietsobjecten. Ik hoop dat de bezoekers van de tentoonstelling zien dat het wapperende haar van de fietsobjecten mij plezier en blijdschap schenkt en dat zij ook de drive erachter zien.’
kantmotief. Kijk voor meer infor
Wat inspireert jou?
de Geest’ is het mogelijk deel te nemen aan een workshop. Op vrijdagavond 6 juni 2014 kun je een klein fietsobject op sokkel beschil
matie op: www.feestvandegeest.nl/ Zoetermeer/zoetindex.php
Waarom doe je mee met het Feest van de Geest?
Wat wil je overbrengen aan de bezoekers? ‘De boodschap die ik de bezoekers van Feest van de Geest wil meegeven is dat alles draait om Liefde: de liefde van God voor de mensen en naar de mensen toe. Die liefde wil ik overbrengen met mijn schildering.’
Hoe speel je in op de ruimte van het kerkgebouw?
deren en als je wilt voorzien van
Tijdens de expositie van ‘Feest van
kunt loslaten en je kunt overgeven. Na afloop zeg ik vaak ‘Dank U wel’. Omdat ik weet dat het niet alleen uit mijzelf komt.’
‘Ik doe voor de tweede keer mee met Feest van de Geest. Door mee te doen kan ik mijn geloof tonen, dat kan in mijn schilderwerk. Ik ben niet zo van het uitbundige praten over mijn geloof; in mijn schilderkunst kan ik dat mondjesmaat doen, verstolen haast.’
Xandra Lapperre ervaart dat ze een opdracht heeft om iets te doen met de talenten die ze gekregen heeft. ‘Daarom ook vind ik (schilder)les geven zo prachtig. Als ik merk dat wat ik vertel, binnenkomt bij anderen en dat ze daarmee aan de slag kunnen gaan, weet ik dat ik het goed gedaan heb.’
Workshop
voortdurende bron van inspiratie voor mij. Ik schilder heel veel bloemen: hun prachtige vormen en kleuren. Daarin ervaar ik Gods grootheid.’
‘Inspiratie vind ik waar ik maar om mij heen kijk, maar zeker in de natuur. Gods schepping is een
‘Ik heb voor De Regenboog gekozen omdat dat mijn kerk is. De ruimte an sich maakt me niet zoveel uit. Ik werk niet vanuit een van tevoren opgemaakt plan, maar ga intuïtief te werk. Ik zie wel wat er uit mijn handen op het doek komt. Ik schilder zonder na te denken, zonder van te voren te bedenken wat ik wil maken.’
Wat doet het met jouzelf?
‘Door mijn intuïtieve aanpak ben ik zelf ook verbaasd over wat ik schilder. Het schilderij, het verhaal dat ik schilder, komt vanzelf tot stand. Dat kan alleen als je alles
8. Apostolisch Genootschap, Stadhoudersring 782
9. De Regenboog, Nathaliegang 263
Exposerende kunstenaars: José Koebrugge, Wilna Snoek
Exposerende kunstenaars: Xandra Lapperre, Anneke Otten
Het kerkgebouw van het Apostolisch Genootschap aan de Stadhoudersring dateert uit 1973. In 2007 is het gebouw ingrijpend gerenoveerd. Er werden een nieuw orgel en een nieuwe vleugel geplaatst. Daarnaast zijn bij de verbouwing de zalen voor verschillende bijeenkomsten aangepast, is de hal verruimd en de volledige inventaris vernieuwd.
De Regenboog is een modern multifunctioneel kerkelijk centrum in de wijk Rokkeveen, naar een ontwerp uit 1998 van Architectenbureau Verdonk. In 2002 vond een uitbouw plaats met twee zijbeuken, waarvan één in gebruik is als stiltekapel.
31
Ricardo Bouman:
Marina Potter:
‘Leren kijken naar dingen zoals je ze eerder nooit zag’ Ricardo Bouman is grafisch vormgever en fotograaf. Hij heeft een
Marina Potter werkt als kunstenaar en kunstzinnig therapeut
grafische onderneming in Zoetermeer en ontwerpt vele creatieve
beeldend en bewegingsexpressie. Ze geeft teken- en schilder-
producten. In zijn vrije tijd maakt hij graag foto’s en schilderijen.
les, is getrouwd en heeft drie kinderen die bijna volwassen zijn.
‘Van jongs af aan heb ik grote interesse voor de natuur en (middeleeuwse) architectuur. Ik fotografeer graag onderwerpen en gebeurtenissen die daarmee te maken hebben. Mijn vrouw en ik trekken er graag op uit en maken graag wandel- en trektochten en stedentrips. Altijd heb ik dan wel mijn camera of een schetsboek bij me om bepaalde momenten vast te leggen.’
Verbazend
‘Fotografie is een geweldig medium omdat het zo veelzijdig is, ten eerste op gebied van onderwerpen en tweede de technieken waar je eindeloos mee kunt experimenteren. Na al die jaren zijn er soms nog eindresultaten die mij kunnen verbazen. Ik probeer onderwerpen altijd op opmerkelijke manieren vast te leggen, waarbij de natuur een rol speelt als het gaat om het beïnvloeden van bepaalde onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan lichtinval door de stand van de zon en dramatiek bij zonsondergangen, weersomstandigheden zoals storm, bliksemschichten,
wind (beweging) die je beeld qua dynamiek en kleurcontrasten kunnen manipuleren. Fotografie leert ons kijken naar de dingen zoals we ze eerder nooit zagen. Op het gebied van schilderen liggen mijn interesses vooral bij het schilderen van landschappen en (middeleeuwse) stadsgezichten. Ik schilder graag met aquarel- en/of acrylverf, met het doel een realistische sfeer uit te beelden zoals ik het op dat moment zag en die mij inspireerde, in een mix van realisme en illustratie.’
Mooi contrast
‘De Wijngaard is een ruime en moderne omgeving een fraaie lichtinval. Omdat mijn schilderijen allerlei verschillende kleurcontrasten en vormen hebben die te maken hebben met oude bouwstijlen, leek het mij een mooie keuze om hier te exposeren. De moderne ruimte zal mooi contrasteren met mijn kleurrijke schilderingen. Samen met kunstenaar Matthijs van Amsterdam zullen we de preekruimte inrichten. Het leuke aan onze
Waarom doe je graag mee aan het Feest van de Geest?
expositie is dat ik qua schilderstijl een realist ben en Matthijs abstracte kunst maakt. We doen samen een project waarbij onze schilderstijlen een connectie zullen hebben.’
Verbindingen
‘Het is altijd de combinatie van ‘ontdekken, beleven en proeven’ die mij inspireert. De tentoonstelling van Feest van de Geest stimuleert mij tot zelfreflectie en geeft mij inspiratie tot het creëren van nieuwe werken met een meer spirituele invalshoek. Ik hoop met mijn schilderijen de bezoekers te inspireren op het gebied van hun eigen creativiteit en hun gevoel te laten spreken. Met mijn fotografie wil ik bezoekers inspireren om de opmerkelijke kanten van natuur en bouwwerken te laten zien.’
Wie mobiel of qua afstand niet in staat is de expositie van Matthijs van Amsterdam en Ricardo Bouman in De Wijngaard te komen bezichtigen, kan een inspirerend inkijkje krijgen via: www.desenho.eu/expositie.html of scan de QR-code.
32
‘Verbinding van buiten naar binnen’
Wat inspireert jou als kunstenaar? ‘Mijn inspiratiebronnen liggen vaak op het sociale vlak: wat bezielt mensen, hoe maken zij verbinding met elkaar en de omgeving? Ik werk met verschillende technieken en materialen. Zoveel mogelijk recycle-materialen of materialen die normaal een andere toepassing hebben. Soms laat ik mij leiden door de materialen zelf. Dan weer neem ik woorden letterlijk en zet ze om in een beeld. Bijvoorbeeld ‘een rookgordijn’, dat ik van sigaretten heb gemaakt Of ‘ketting roken’, waarbij ik van filters halskettingen (colliers) heb gemaakt. Sieraden komen trouwens altijd terug in mijn werk, van de meest uiteenlopende materialen.’
‘Zeven jaar lang had ik een atelier in Zoetermeer, Dorpsstraat 99A. In augustus 2012 ben ik een jaar op Sint Maarten (Nederlandse Antillen) gaan wonen en voor die tijd volgde ik ook nog een studie. Atelierruimtes zijn schaars in Zoetermeer en daarom heb ik de huur opgezegd zodat iemand anders de kans had om een atelier te krijgen. Veel spullen kwamen in dozen terecht. Dit Feest van de Geest is voor mij een kans en gelegenheid om weer aan het werk te gaan en geïnspireerd te worden.’
Hoe speel je in op de kerkruimte?
‘Deze kerk heeft behalve de binnenruimte ook een prachtige stiltetuin. Hoewel ik nooit werk voor buiten maak, wil ik graag een verbinding realiseren van buiten naar binnen, waar het meeste werk zal hangen.’
lijk gevoed? Dat klinkt zwaar, maar daar probeer ik in mijn werk met een kwinkslag een beeld bij te maken, zowel twee- als driedimensionaal.’
Wat doet het met jouzelf?
‘Het is heerlijk om zoveel enthousiaste mensen te ontmoeten die de kunst een warm hart toedragen, die mee willen denken en die je een heel welkom gevoel geven. Ik ben altijd bezig met ideeën uitwerken en vormgeven, maar nu moest het ook wel echt afgemaakt en gerealiseerd worden. De verhuisdozen van mijn atelier gingen weer open en ik moet/ mag aan het werk.’
Wat wil je overbrengen aan de bezoekers?
‘Met ‘Vuur dat nooit dooft’ en ‘Feest van de Geest’ heb ik de link gelegd met de geestdrift, de bezieling en de passie. Waardoor ben jij als mens gepassioneerd, waar verbind je je mee, en hoe verbind je je dan? Door wie of wat word je als mens geeste-
10. De Wijngaard, Moeder Teresasingel 100
11. Ontmoetingskerk, Dorpsstraat 106 Zevenhuizen
Exposerende kunstenaars: Matthijs van Amsterdam, Ricardo Bouman
Exposerende kunstenaars: Trudy Bersma, Johnny van der Hansz, Marina Potter
Ook De Wijngaard is te vinden in de wijk Rokkeveen en biedt onderdak aan het rooms-katholiek Vicariaat De Wijngaard en aan de Baptistengemeente Zoetermeer. Architectenbureau Treffers & Polgar tekende voor het ontwerp. Het gebouw werd in 1992 in gebruik genomen.
Het gebouw van de Gereformeerde Kerk aan de Dorpsstraat 106 is in 1929 opgeleverd. In 1976 is de laagbouw toegevoegd. Een grootscheepse renovatie van de binnenkant van het gebouw vond in de jaren 2005 tot en met 2008 plaats. Beeldbepalend voor de heringerichte kerkzaal zijn de glas-in-loodramen naar een ontwerp van Annemarie van der Wilt. Als sluitstuk van de renovatie kreeg het kerkgebouw op 8 februari 2008 officieel de naam Ontmoetingskerk.
33
Apostolisch Genootschap
Fietsroute ‘Feest van de Geest’ 29 mei – 9 juni 2014
Genesarethkerk
77. Terug naar de weg, weg vervolgen rechtdoor
Start
11. Pelgrimskerk Eerste
Stationsstraat 86
– Overzichtstentoonstelling.
Samenstelling fietstocht: José van Koebrugge en Beppie van der Plas
22. Vanaf de Pelgrimskerk rechts Karel
Doormanlaan in fietsen. Aan uw linkerhand: Het Kompas Piet Heinplein 13.
33. Links Piet Heinstraat in fietsen. Straat
links de Molenstraat ingaan. Bij de molen rechtsaf, Eerste Stationsstraat in. Eerste straat links, Julianalaan in fietsen. Aan uw linkerhand: Adventskerk Julianalaan 3
44. Doorfietsen, aan het eind rechtsaf,
Delftsewallen. Aan uw rechterhand: Oude Kerk Dorpsstraat 59.
55. Weg vervolgen. Delftsewallen wordt
Leidsewallen. Voor het Gezondheidscentrum links fietspad op, Agathapad. Rechtdoor weg vervolgen, langs het water, Van Doornenplantsoen. Aan het einde links fietspad omhoog, onder Australiëweg door. Fietspad volgen langs het water. NB Dit is een smal fietspaadje, met
Pelgrimskerk
Het Kompas
aan begin en einde een half op het fietspad geplaatst hek. Na Kroosvaart, eerstvolgende scherpe bocht rechtsaf, Wallenpad schuin naar beneden. Weg vervolgen via Vijverdreef. Vierde straat links, Weteringsdreef in fietsen; direct daarna naar rechts, Parkdreef. Stukje verderop, na de bocht: Ichthuskerk Parkdreef 258. 6 Vanuit de Ichthuskerk linksaf de Parkdreef 6. affietsen, Bij de Vissendreef rechts het fietspad op, rechtdoor, de Weteringdreef over, de Violiervaart op. Aan het einde rechtsaf brugje over en direct weer linksaf verder op de Violiervaart. Vlak voor de Australiëweg rechts af, brug over, Waterleliepad. Bij de kruising van fietspaden, rechtdoor, onder de weg door (links sportschool). Fietspad steeds rechtdoor vervolgen, langs Woonhart en vroeger ministerie van Onderwijs. Na 2 km linksaf brug over, de Amerikaweg over, het Panamapad. Voorweg oversteken en rechtdoor fietspad vervolgen (links kinderboerderij). Bij T-kruising fietspaden rechtsaf. Linksaf Kerkenbos, parkeerplaats op en links: De Oase Kerkenbos 8.
Oude Kerk
Ichthuskerk
richting spoor Randstadrail. Linksaf Uiterwaard. Rechtsaf over de parkeerplaats, vervolgens rechtsaf, Herenwaard. Aan het eind links Monnikenbos: Genesarethkerk Monnikenbos 10.
Linksaf Bossenwaard in fietsen. Bij Meerzichtlaan aangekomen, oversteken en linksaf het fietspad op. Meerzichtlaan volgen met de weg mee, de weg heeft diverse bochten. Bij tweede rotonde rechtsaf Bredewater op, fietspad volgen, voor station en Mandelabrug langs, met de bocht mee de Boerhavelaan op. Na 50 meter rechtsaf Kinderen van Versteegplein in. Na 50 meter links het fietspad op. Aan einde van het fietspad linksaf Stadhoudersring op. Aan het einde Stadhoudersring vindt u links: Apostolisch Genootschap Stadhoudersring 782.
99. Vanuit Apostolisch genootschap links laatste stukje
Stadhoudersring. Rechtsaf Juliana van Stolberglaan
op, langs winkelcentrum De Vijverhoek. Bij de tweede rotonde Palthelaan halve rotonde oversteken naar de andere kant van de weg. De weg vervolgen richting Stationsstraat (park rechtshouden). Bij Stationsstraat rechtsaf fietstunnel onder A12. Rechtdoor Tweede Stationsstraat. Aan het einde rechtsaf Tintlaan. Bij rotonde rechtdoor Madame Curiesingel op, eerste straat links Nathaliegang, na 250 meter links: kerkelijk centrum De Regenboog Nathaliegang 263. 10 10. Nathaliegang vervolgen, eerste straat na
U kunt hiervandaan terug naar het startpunt: De Oase
34
De Regenboog
Weg vervolgen via Moeder Teresasingel, langs tuincentrum Rokkeveen. Bij rotonde rechtsaf Tintlaan in fietsen. Tweede straat linksaf = Tweede Stationsstraat. Weg vervolgen, fietstunnel onder A12. Tweede Stationsstraat wordt Eerste Stationsstraat. Aan het eind van deze straat vindt u rechts de Pelgrimskerk.
Ontmoetingskerk
11 11. Fietsroute naar de Ontmoetingskerk Zevenhuizen
88. Weg vervolgen langs parkeerplaats en AH.
parkeerplaats naast de kerk inslaan, Rebeccagang. Rechtdoor met de bocht mee. Linksaf Juweellaan in fietsen. Brug over en recht voor je: De Wijngaard Moeder Teresasingel 100.
Adventskerk
De Wijngaard
Vanaf De Wijngaard linksaf, bij kruising na 20 meter rechtsaf richting Watertoren. Bij Watertoren linksaf fietspad op. Fietspad steeds volgen, blauwe brug over, bij T-kruising linksaf, Lansingpad op. Aan het einde van het Lansingpad rechtsaf het Spoorpad op, dit blijven volgen. Bij kruising rechtdoor, richting Rottemeren en Zevenhuizen. Over de brug rechtsaf langs Rottemeren. Blijf het fietspad volgen tot aan het eind. Aan het einde van het fietspad met de weg mee naar links, steeds het fietspad volgend. Aan het einde van het fietspad rechtsaf, Dorpsstraat Zevenhuizen in. De Ontmoetingskerk bevindt zich helemaal aan het einde links.
Terug naar start. U kunt via dezelfde route of via Moerkapelle.
Bij Ontmoetingskerk rechtsaf, terug de Dorpsstraat in. Bij kruising rechtdoor, Noordeinde op. Aan het einde fietspad volgen onder de A12 door. Rechtsaf richting Moerkapelle en vervolgens na 50 meter linksaf richting Moerkapelle. In Moerkapelle linksaf, volg fietsroute 06. Bij kruising rechtsaf en na 100 meter linksaf de Kerkstraat in. Volg fietsroute 06 tot aan hoge houten brug. Ga hier rechtdoor over de houten brug (fietsroute 06 slaat linksaf. Het fietspad maakt scherpe bocht naar rechts, de Voorlaan op. Blijf fietspad volgen tot in Kruisweg, Ga rechtdoor tussen de huizen door. Fiets onder het viaduct door, sla linksaf. Na de bushalte en voor de brug oversteken naar fietspad, rechtdoor langs het water (Spiegeldijk). Aan het einde linksaf de Prismalaan op (let op: einde fietspad). Aan het einde van de Prismalaan rechtsaf Zoetermeer in. Aan het einde bij fietsstoplicht oversteken en rechts aanhouden, Bleiswijkseweg op. Rechtdoor, Bleiswijkseweg gaat over in Den Hoorn en vervolgens in de Schinkelweg. Bij kruising linksaf, Schoolstraat in. Tweede straat rechts, Molenstraat in. Aan het einde van de Molenstraat, linksaf naar de Pelgrimskerk.
35
O
etingskerk
mo nt
11
1
d
2
ge Re
n b o og
9
Het Komp as
3
4
Oude K er
nootschap e G
entskerk Adv
10
De Wijnga ar
grimskerk l e P Apostoli sch
8
5
Genesarethk e
e
7
6
Feest van de Geest
kerk thus h c I
Zoetermeer – Zevenhuizen 29 mei – 9 juni 2014
De O as
Fietsroute ‘Feest van de Geest’
De
rk
k
