Patiënteninformatie
Huidkanker ExpertiseCentrum
Inhoudsopgave Pagina Huidkanker: Onze zorg Huidkanker komt veel voor
4 4
Topteam Dermatologie Tergooi
4
UV-licht en huidkanker
5
Wat is huidkanker?
5
Actinische keratose
6
Vroege herkenning van huidkanker
6
Preventie 7 Diagnose 7 Behandeling 7 Cryotherapie (bevriezen) 7 Curettage & coagulatie (wegschrapen & dichtschroeien) 7 Lokale middelen 8 Dermatochirurgie 8 Mohs’ micrografische chirurgie 8 Fotodynamische therapie (activering van speciale crème door behandeling met licht) 8 Radiotherapie (bestraling) 9 Na de behandeling
9
Vooruitzichten
9
Tips
10
Continu verbeteren
10
Contact 11 3
Huidkanker ExpertiseCentrum U heeft een afspraak in Tergooi voor een onderzoek of behandeling. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw onderzoek of behandeling informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom huidkanker. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterop vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag.
Huidkanker: Onze zorg Huidkanker komt veel voor Huidkanker is in Nederland het meest voorkomende type kanker. Ten minste één op de zes Nederlanders krijgt tijdens zijn/haar leven met huidkanker te maken. De toename van huidkanker zien we uiteraard ook in onze regio Gooi & Vechtstreek.
Topteam Dermatologie Tergooi Dermatologie Tergooi bestaat uit een team van zeven ervaren, goed samenwerkende dermatologen. Alle dermatologen van Tergooi zijn allround maar hebben ook hun eigen expertisegebieden. De dermatologische zorg leveren we dagelijks in nauwe samenwerking met een enthousiast, professioneel team van medewerkers op onze poliklinieken in Hilversum, Blaricum en Weesp. In het Huidkanker ExpertiseCentrum van Tergooi hebben we jarenlang ervaring met de behandeling van huidkanker en de diverse vóórstadia daarvan.
4
We bieden een groot palet aan behandelmethoden: van lokale crèmes en dermatochirurgie tot en met Mohs’ micrografische chirurgie. Ook hebben we een goed ontwikkelde en effectieve samenwerking met de plastisch chirurgen, oncologisch chirurgen en pathologen van Tergooi met aandachtsgebied dermatologie en met referentiecentra zoals het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis te Amsterdam en het UMC Utrecht.
UV-licht en huidkanker Bij huidkanker speelt het ultraviolet (uv) in zonlicht in de meeste gevallen een belangrijke rol. Een dagelijks geringe hoeveelheid uv-licht is weliswaar nuttig voor de aanmaak van vitamine D, maar bescherming tegen excessieve blootstelling aan de zon is dus van groot belang. Ditzelfde geldt voor het uv-licht van zonnebanken. Aangezien huidkanker een zeer ‘zichtbare’ vorm van kanker is, is het gelukkig vaak mogelijk om de ziekte vroeg te onderkennen en te behandelen.
Wat is huidkanker? Huidkanker ontstaat wanneer gewone huidcellen ontaarden in kwaadaardige cellen, die ongeremd kunnen delen. Huidkanker wordt onderverdeeld in melanomen (kwaadaardige moedervlekken) en nietmelanomen. Van de niet-melanomen zijn het basaalcelcarcinoom en het plaveiselcelcarcinoom de belangrijkste vormen.
Basaalcelcarcinoom Plaveiselcelcarcinoom Melanoom Basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom ontstaan uit de cellen van de opperhuid. Samen vormen zij bijna 90 procent van alle gevallen van huidkanker. In de overige 10 procent is sprake van een melanoom dat ontstaat uit pigmentcellen. 5
Actinische keratose Naast het aantal patiënten met huidkanker, neemt ook het aantal mensen met een voorstadium van huidkanker toe. Het voorstadium van plaveiselcelcarcinoom heet actinische keratose en is een zonlichtbeschadiging van de huid. Dit uit zich meestal als ruw aanvoelende, schilferende huidafwijkingen. De plekjes zijn vaak lichtrood tot roodbruin gekleurd met een grijzig oppervlak.
Voorbeelden van actinische keratosen:
Vroege herkenning van huidkanker Onder invloed van ultraviolet (uv) licht van de zon of zonnebank kunnen verdachte plekken op de huid ontstaan of veranderen. Het is van belang dat elke plek op de huid die groeit of van uiterlijk verandert door een arts wordt beoordeeld. Bij ernstige vormen van huidkanker zoals het melanoom - kan vroege herkenning en behandeling levensreddend zijn. Mensen met een licht huidtype lopen een verhoogd risico op huidkanker en dienen zich dan ook extra goed te beschermen tegen zonlicht.
6
Preventie Preventie van (voorstadia van) huidkanker is natuurlijk nog beter dan de vroege herkenning ervan. Verderop vindt u een aantal tips om verstandig met zonlicht om te gaan en uzelf te beschermen.
Diagnose De diagnose huidkanker of een voorstadium daarvan kan door een dermatoloog meestal op uiterlijke kenmerken met redelijke zekerheid worden gesteld. Zo nodig maken we ook gebruik van een dermatoscoop. Dit is een lens met led-verlichting die het bovenste deel van de huid sterk kan vergroten. Zo nodig kan een zeer klein huidgedeelte (een biopt) verwijderd worden voor microscopisch onderzoek. Aan de hand van het microscopisch onderzoek kan de diagnose met grotere zekerheid worden gesteld. Vaak hoeft geen biopt te worden afgenomen, maar kan de huidafwijking direct behandeld worden.
Behandeling Er bestaan verschillende behandelmethoden voor huidkanker en de voorstadia daarvan. Behandeling is uiteraard afhankelijk van het type huidkanker, afmetingen en lokalisatie en het stadium waarin de ziekte zich bevindt. De meest voorkomende behandelmethoden zijn: Cryotherapie (bevriezen) Deze behandeling wordt vooral toegepast bij voorstadia van huidkanker, zoals actinische keratosen, en bij oppervlakkige vormen van basaalcelcarcinoom. Curettage & coagulatie (wegschrapen & dichtschroeien) Het aangedane huidweefsel wordt met een scherp instrument weggeschraapt en de bodem wordt vervolgens dichtgeschroeid. Deze therapie kan worden toegepast bij voorstadia van huidkanker en bij kleinere en niet-agressieve vormen van huidkanker.
7
Lokale middelen Behandeling met fluorouracil crème, imiquimod crème en ingenol mebutaat gel. Fluorouracil en imiquimod crème kunnen worden toegepast bij voorstadia van huidkanker en oppervlakkige vormen van basaalcelcarcinoom. Vooral uitgebreidere huidgebieden kunnen op deze manier worden behandeld. Sinds 2013 is ingenol mebutaat gel ook in Nederland geregistreerd voor de behandeling van actinische keratose, het voorstadium van plaveiselcelcarcinoom. Dermatochirurgie Hierbij wordt de huidkanker onder lokale verdoving operatief verwijderd; de zogenaamde excisie. Het verwijderde stuk huid wordt microscopisch gecontroleerd door een patholoog. De excisie is een relatief kortdurende ingreep met een vaak snelle genezing. Belang rijkste nadeel is dat er een blijvend litteken ontstaat. Dermatochirurgie wordt relatief vaak toegepast. Het is de eerste keuze van behandeling bij – verdenking op – melanoom, plaveiselcelcarcinoom en dieper in de huid gelegen vormen van het basaalcelcarcinoom. Mohs’ micrografische chirurgie Mohs’ micrografische chirurgie is een specifieke weefselsparende techniek voor het verwijderen van huidkanker. Deze methode is ontwikkeld door Dr. F. Mohs, chirurg aan de Universiteit van Wisconsin, V.S. Bij Mohs’ chirurgie wordt tijdens de ingreep direct microscopisch onderzoek met vriescoupes verricht van het verwijderde weefsel. Als de snijranden niet tumorcellenvrij zijn, volgt nog een snijronde tot het gebied geheel tumorvrij is. Op deze manier kan huidkanker volledig verwijderd worden zonder onnodig gezond weefsel weg te halen. Fotodynamische therapie (activering van speciale crème door behandeling met licht) Deze therapie is nog slechts bij zeer beperkte indicaties aangewezen voor behandeling van de voorstadia van huidkanker of oppervlakkige vormen van basaalcelcarcinoom.
8
Radiotherapie (bestraling) Deze behandeling is hoogst zelden nodig. Hierbij wordt de huidkanker door bestraling vernietigd. De behandeling bestaat uit meerdere, kortdurende bestralingssesies die pijnloos zijn. Radiotherapie kan een alternatief zijn voor operatieve verwijdering (dermatochirurgie), bijvoorbeeld op lastig te behandelen lokalisaties zoals de neuspunt.
Na de behandeling Overmatige blootstelling aan zonlicht en vooral zonverbranding moet u vermijden. Het is belangrijk om uw huid goed in de gaten te houden. Afhankelijk van de specifieke aandoening kunnen controles bij de dermatoloog worden afgesproken. Als nieuwe huidafwijkingen ontstaan die niet genezen of wanneer bestaande moedervlekken veranderen en/of klachten geven, is het verstandig om de huisarts of dermatoloog te raadplegen.
Vooruitzichten Huidkanker is in veel gevallen goed te behandelen. Voorstadia van huidkanker en basaalcelcarcinomen zijn in het algemeen niet gevaarlijk en geven geen uitzaaiingen. Bij plaveiselcelcarcinomen en melanomen zijn de vooruitzichten sterk afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de grootte en dikte van de tumor. In het algemeen geldt daarbij dat hoe langer de huidafwijking bestaat des te meer kans op uitzaaiingen en hoe slechter dan ook de prognose. Het basaalcel carcinoom is in Nederland de meest voorkomende vorm van huidkanker en - net als de vaak gesignaleerde actinische keratose - veelal goed te genezen. Zeker als u er op tijd bij bent.
9
Tips • Geniet van de zon, maar voorkom te veel blootstelling aan zon en verbranding. • Laat uw huid voorzichtig wennen aan de zon. • Ga tussen 12:00 en 15:00 uur niet onbeschermd in de zon; zoek dan liever de schaduw op. • Bescherm uw huid: denk aan beschermende kleding, pet/hoed en zonnebril. • Smeer de onbedekte huid royaal in met anti-zonnebrandmiddel. • G ebruik anti-zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor (SPF > 15). • Herhaal het insmeren elke twee uur. • Smeer nog vaker bij sterke transpiratie of na het zwemmen. • Vermijd de zon als de huid vreemd reageert met bijvoorbeeld uitslag, jeuk of snelle verbranding. • Raadpleeg zo nodig een arts.
Continu verbeteren Dermatologie Tergooi kent de nieuwste ontwikkelingen en behandelingen. En we willen de zorg met elkaar continu verbeteren. Daartoe werken we ook nauw samen met andere medisch specialisten, binnen en buiten Tergooi. Sinds 2000 verzorgen we samen met het UMC Utrecht de medisch specialistische opleiding tot dermatoloog. Dit kan betekenen dat u in Tergooi een afspraak krijgt bij een arts in opleiding tot dermatoloog. Deze specialisten in opleiding werken altijd onder supervisie van een ervaren dermatoloog. Zo is er een continu leerproces binnen onze afdeling.
© Tergooi 000906973 09102015
10
Contact Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken? U kunt onze poliklinieken Dermatologie van maandag t/m vrijdag van 08:00 - 17:00 uur bereiken via T 088 753 1120. www.tergooi.nl/dermatologie
11
T 088 753 1 753 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
