Ouderen & Alcoholgebruik in Nederland Zwolle, 23 april 2012
“Gun ze toch hun borreltje!?
VU University Amsterdam, Marja Aartsen Windesheim, Carolien Smits
Ouderen & Alcohol: waarom interessant? • Ouderen zijn gevoeliger voor negatieve gezondheidseffecten door afname lichaamsvocht en toename lichaamsvet • Combinatie met medicijnen riskant • ‘Life-events’ en overmatig alcohol gebruik • Standaard screeningsinstrumenten voor alcoholproblemen vaak ongevoelig bij ouderen (gevaar van onderdetectie) • Ethische dilemma’s • Speciale behandeling voor ouderen • “Nieuwe ouderen”
Determinanten van overmatig alcoholgebruik bij ouderen Nooit getrouwd (+) scheiden (+)
Onen et al (2005)
Mannelijk geslacht (+) Roken (+) Wonen op platteland (-) Opleidingsniveau (+/-) Familie geschiedenis (+) Persoonlijkh. problemen (+) Depressieve gevoelens (+)
Mirand & Welte (1996)
Liberto & Oslin (1995)
Thase et al (2001), Gilman & Abraham (2001)
Gevolgen van alcoholgebruik (I) Reductie van stress
Dufour et al (1992)
Afname risico cardiovasculaire aandoeningen Verlaagd risico beroerte Kleinere kans op sterfte vergeleken bij geheelonthouders
Moore & Pearson (1986) Sacco et al (1999) Boffeta & Garfinkel (1990) De Labry et al (1992)
“Sick Quitters?”
Gevolgen van overmatig alcoholgebruik (III) Verhoogd risico op beroerte door Camargo (1989) bloeding Verhoogde kans op vallen
Stel et al (2003)
Cognitieve problemen (w.o. Wernicke, Korsakov)
McMurtay et al (2006)
Problemen met lever, maag en darmen Verhoogde kans op borstkanker
Smith (1995) Willett et al (1987)
Aanbeveling NIAAA National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism
Volwassen mannen: 3-4.5 glas/dag (max) Volwassen vrouwen: 1.5-3 glas/dag (max)
Ouderen: 1.5 glas/dag Speciale aandacht voor gelijktijdig medicijngebruik
Classificaties alcoholgebruik (vlgns ICD en DSM) • Misbruik (abuse): onaangepast gebruik • Schadelijk gebruik (harmful use): lichamelijke en geestelijke schade • Intoxicatie • Probleemgebruik: problemen op psychisch of sociaal gebied • Afhankelijkheid of verslaving: sprake van tolerantie of onthoudingsverschijnselen
Alcoholgebruik door NL ouderen • Resultaten van LASA Bron: Comijs H, Aartsen M, Visser M & Deeg DJH (2010) VWS Rapport Alcoholgebruik onder ouderen Verschijnt binnenkort in een special issue van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Ouderen en alcohol Resultaten van LASA
Aard en omvang alcoholgebruik door ouderen in Nederland Veranderingen in alcoholgebruik met het ouder worden Kenmerken van oudere alcoholgebruikers
Bron: Comijs H, Aartsen M, Visser M & Deeg DJH (2010) VWS Rapport Alcoholgebruik onder ouderen
Verschijnt binnenkort in een special issue van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Longitudinal Aging Study Amsterdam
Data verzamelingen 1992 /93
1995 /96
1998 /99
2001 /02
2005 /06
2008 /09
2011 /12
3107
2545
2076
1691
1257
985
??
Leeftijd op baseline: 55-85 jaar 2002
2006
2009
2012
1002
908
833
??
Leeftijd op baseline: 55-65 jaar 2013
Nieuw cohort met Turkse en Marokkaanse ouderen
1000
Vragenlijst van CBS Na positief antwoord op de vraag naar alcoholgebruik, doorgevraagd naar de frequentie (hoeveel dagen per week) en de gemiddelde hoeveelheid per keer dat men dronk. Voor deze studie drie groepen onderscheiden: Geen gebruik Matig gebruik: mannen 1-3 gl/dag, vrouwen 1-2 gl/dag Overmatig gebruik: mannen > 3 gl/dag, vrouwen > 2 gl/dag
Alcoholgebruik door ouderen (55+) in 2005/2006 (alleen drinkers)
P2=verschillen tussen mannen en vrouwen P3=verschillen tussen jonge en oude ouderen
Verandering in alcoholgebruik bij vrouwen (complete cases)
Verandering in alcoholgebruik bij mannen (complete cases)
Ouderen (55-65 jaar) en alcohol Toen (1992) en Nu (2002)
Bingedrinken: gebruik van 6 of meer glazen alcohol tenminste 1 maal per maand en maximaal 2 keer per week voor zowel mannen als vrouwen
Conclusies Alcoholgebruik is bij ouderen van 55 tot 65 jaar in 10 jaar fors toegenomen • Overmatig gebruik steeg van 12 tot 20% • Bingedrinken steeg van 8 tot 21% Overmatige alcoholgebruik zien we vooral bij jongere vrouwen (<75 jaar) zonder partner met een midden of hoog inkomen. De bingedrinkers zijn veelal jongere gezonde, niet eenzame mannen (<75 jaar) met partner. Dit suggereert dat het bij bingedrinken vooral om ‘sociaal’ drinken gaat.
Tot slot…
Met dank aan Ahajokes.com
