Ontwikkeling Kwaliteitsindicatoren voor KNGF-richtlijnen

Ontwikkeling Kwaliteitsindicatoren voor KNGF-richtlijnen Een handleiding

Karin Neeleman-van der Steen Jozé Braspenning Erik Hendriks Maarten Nijkrake Geert Rutten Simone van Dulmen Ria Nijhuis-van der Sanden Rob de Bie Rob Oostendorp

IQ healthcare, UMC St Radboud Nijmegen & CEBP Maastricht

Nijmegen/Maastricht, Augustus 2009

1

Dit is een publicatie van IQ Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare; voorheen afdeling Kwaliteit van Zorg (WOK)), UMC St Radboud Nijmegen. Dit onderzoek is uitgevoerd door IQ healthcare en het Centre for Evidence Based Physiotherapy (CEBP) in opdracht van het Wetenschappelijk College Fysiotherapie (WCF).

Auteurs Drs. CWM Neeleman-van der Steen Dr. JCC Braspenning Dr. HJM Hendriks Drs. MJ Nijkrake Drs. GJM Rutten Drs. SA van Dulmen Prof.dr. MWG Nijhuis-van der Sanden Prof.dr. RA de Bie Prof.dr. RAB Oostendorp

Nijmegen/Maastricht, augustus 2009

ISBN: 978-90-76316-37-6

Dit rapport is te downloaden via www.iqhealthcare.nl of op te vragen bij: Mevr. drs. C.W.M. Neeleman-van der Steen IQ Scientific Institute for Quality of Healthcare Universitair Medisch Centrum St Radboud Postbus 9101, 114 IQ Healthcare 6500 HB NIJMEGEN 024-3614937 (secretariaat) [email protected] Citeren van (delen uit) dit rapport is toegestaan met bronvermelding (Neeleman-van der Steen CWM, Braspenning JCC, Hendriks HJM, Nijkrake MJ, Rutten GJM, van Dulmen SA, Nijhuis-van der Sanden MWG, de Bie RA, Oostendorp RAB. Ontwikkeling Kwaliteitsindicatoren voor KNGF-richtlijnen. Een handleiding. Nijmegen/Maastricht: IQ healthcare, 2009). Openbaar maken of vermenigvuldigen van dit rapport kan alleen na toestemming van de auteurs.

2

Inhoud Kernboodschappen

4

1 1.1 1.2

Inleiding Doelstelling Leeswijzer

5 6 6

2 2.1 2.2

Definities Wat zijn indicatoren Typen indicatoren

7 7 7

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

Stappenplan Stap 1: Doel bepalen Stap 2: Aanbevelingen afleiden Stap 3: Indicatoren selecteren en specificeren Stap 4: Praktijktoets Stap 5: Vaststellen van de indicatorset Stap 6: Implementatie en onderhoud

9 11 11 17 21 29 30

4

Discussie en conclusie

31

Referenties Bijlage I: Samenvattingskaart

Status In dit document is de huidige state-of-the-art beschreven voor het ontwikkelen van kwaliteitsindicatoren vanuit KNGF-richtlijnen. Aan de hand van voorbeelden wordt de methodiek uitgelegd. De inhoud van de indicatoren of de indicatorenset verandert mee met beschikbare nieuwe evidence, die verwoord wordt in de toekomstige ‘levende’ richtlijnen.

3

Kernboodschappen 1. Om kwaliteitsindicatoren systematisch af te leiden vanuit KNGF-richtlijnen worden vijf stappen onderscheiden: (1) doelstelling en doelgroep definiëren, (2) aanbevelingen afleiden, (3) indicatoren selecteren en specificeren, (4) praktijktoets en (5) vaststellen set. Aangeraden wordt een zesde stap toe te voegen, waarin expliciet aandacht wordt besteed aan het implementatieproces en het onderhoud van de set van indicatoren. De samenvattingskaart geeft een overzicht van het stappenplan. 2. Behalve dat indicatoren het handelen volgens KNGF-richtlijnen kunnen evalueren, kunnen ze ook bijdragen aan de implementatie van KNGF-richtlijnen. 3. Patiënten, consumenten en zorgverzekeraars geven aan dat zij liever meer uitkomst- dan procesindicatoren in een set opgenomen zien. Professionals zijn in beide geïnteresseerd, omdat dit de meeste sturingsinformatie geeft. Uitkomstindicatoren en sommige procesindicatoren behoeven casemix correctie. Gegevens hiervoor zijn doorgaans voorhanden. 4. Stap 1 (bepalen van het doel en de doelgroep) bepaalt in sterke mate de uiteindelijke omvang en inhoud van de set van indicatoren. 5. De huidige onderzoeken op het gebied van indicatorontwikkeling in de fysiotherapie richten zich vooral op het creëren van draagvlak en consensus. De focus ligt daarmee op het afleiden aanbevelingen(stap 2) en het selecteren en specificeren van conceptindicatoren (stap 3). 6. Aanbevolen wordt meer aandacht te besteden aan de haalbaarheid van de dataverzameling in de praktijk en de validiteit en betrouwbaarheid van de indicatoren (stap 4), evenals de implementatie en onderhoud van de set (toegevoegd als stap 6). 7. Zowel de validiteit en betrouwbaarheid van het meetinstrument als de validiteit en betrouwbaarheid van de indicatorscores horen op de toekomstige onderzoeksagenda van indicatorontwikkelaars. 8. Het verzamelen van gegevens voor de kwaliteitsindicatoren kost de fysiotherapeuten veel extra tijd. Om dit proces zo efficiënt mogelijk te laten verlopen is het van belang om de gegevensverzameling en de reguliere patiëntenregistratie in het EPD op elkaar aan te laten sluiten, waarmee vermoedelijk de betrouwbaarheid van de gegevens zal toenemen. 9. Feedback over de indicatorscores bevat idealiter informatie over het eigen handelen en een referentiewaarde (gemiddelde van de deelnemende praktijken of een norm), zodat op basis van deze gegevens een verbeterplan kan worden opgesteld. Bij het opstellen en het uitvoeren van een verbeterplan kan ondersteuning gezocht worden van een regionale implementatiedeskundige. 10. Geadviseerd wordt deze handleiding als ‘een levende handleiding’ te gebruiken en te updaten bij nieuwe inzichten. 4

1

Inleiding

Vanaf begin jaren negentig is in de fysiotherapie in Nederland de ontwikkeling op gang gekomen van het ontwikkelen, implementeren en evalueren van richtlijnen. De richtlijnen van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor fysiotherapie (KNGF-richtlijnen) zijn een belangrijk onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Ze zijn bedoeld om meer aandacht te krijgen voor het diagnostisch en therapeutisch proces van het methodisch fysiotherapeutisch handelen volgens de best beschikbare evidentie om de variatie in het handelen te reduceren (1). Het ontwikkelen van richtlijnen kent (inter)nationaal steeds meer een systematische aanpak, die is ingegeven door het AGREE-instrument voor de beoordeling van richtlijnen (2), het Guidelines International Network (GIN) om de systematische ontwikkeling van richtlijnen te stimuleren vanuit internationale samenwerking (3) en de methode voor ontwikkeling, implementatie en bijstelling van KNGF–richtlijnen (4). Tot 2007 werd, nadat een KNGF-richtlijn was verschenen, deze verspreid als bijlage bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie (NTvF). Van 2007-2009 werd alleen de praktijkrichtlijn met het NTvF meegestuurd. Het beschikbaar zijn van de KNGF-richtlijnen voor de beroepsgroep betekent niet, dat deze ook direct haar weg in de behandelkamer vinden en dat ermee wordt gewerkt (5). Momenteel wordt het ontwikkelproces aangepast om richtlijnen sneller te kunnen actualiseren als er relevante informatie beschikbaar komt. Zogenaamde ‘levende richtlijnen’ ontstaan, die jaarlijks kunnen worden bijgesteld. Om deze redenen worden vanaf 2010 alle KNGF-richtlijnen via het web verspreid (www.fysionet.nl). Deze handleiding sluit zoveel mogelijk aan bij deze ontwikkeling. Vanuit de gedachte dat er meer transparantie in de zorg moet komen bestaat er belangstelling voor het meetbaar maken van de kwaliteit van zorg. Dit kan door kwaliteitsindicatoren te ontlenen aan bestaande bronnen of door ze zelf te ontwerpen wanneer er geen geschikte indicatoren voorhanden zijn (6). Het beschrijven van kwaliteit van zorg begint meestal met de beschrijving van het zorgproces. Bestaande richtlijnen zijn hiervoor een goede basis. Het handelen kan gemeten worden met behulp van kwaliteitsindicatoren, die systematisch worden afgeleid van de aanbevelingen uit de richtlijnen. Dergelijke indicatoren geven aan in welke mate er in de praktijk wordt gewerkt volgens de huidige stand van zaken van de wetenschappelijke evidentie, aangevuld met consensus vanuit experts. Beroepsbeoefenaars, patiënten, consumenten, zorgverzekeraars en toezichthouders zitten aan tafel om gezamenlijk tot een set van kwaliteitsindicatoren te komen, waarmee inzicht kan worden verkregen in de kwaliteit van de verleende zorg. Het toetsen van het handelen in de praktijk aan de richtlijnen met feedback (eventueel ook scholing die daar aan vooraf is gegaan), wordt gezien als een implementatiestrategie voor het werken volgens richtlijnen. Feedback over het eigen handelen op basis van de kwaliteitsindicatoren kan een aanzet zijn om een verbeterplan op te stellen en het handelen bij te stellen in de richting van de richtlijn. Net als bij de richtlijnen is het systematisch werken van belang bij de ontwikkeling van indicatoren(sets)(7). Om deze reden heeft het Wetenschappelijk College Fysiotherapie (WCF) in 2006 een WCF-subsidie uitgezet om een methode voor indicatorontwikkeling voor KNGF-richtlijnen te beschrijven en deze toe te passen op enkele KNGF-richtlijnen. Verschillende activiteiten hebben plaatsgevonden voor het afleiden van kwaliteitsindicatoren 5

vanuit KNGF-richtlijnen (8-14), maar een consequente strategie wordt nog niet toegepast. In deze handleiding beschrijven we de methodiek voor het systematisch opstellen van indicatoren waarbij het beschikbare wetenschappelijk bewijs wordt gecombineerd met consensustechnieken (15-17), waarna getracht wordt de mening van de individuele groepsleden te aggregeren tot een gezamenlijk standpunt. We doen dit aan de hand van vijf stappen, namelijk: Doel bepalen, aanbevelingen selecteren, indicatoren specificeren, indicatoren testen, indicatorset vaststellen. Met voorbeelden uit vier onderzoeken wordt bekeken hoe deze stappen worden toegepast (8;11;14;18). In deze onderzoeken zijn indicatoren ontwikkeld op basis van de aanbevelingen in: - de KNGF-richtlijn Verslaglegging (19); - de KNGF-richtlijn Lage rugpijn (20); en - de KNGF-richtlijn Parkinson (21).

1.1

Doelstelling

Het opstellen van een methode voor het ontwikkelen van indicatoren voor de fysiotherapie op basis van KNGF-richtlijnen. Nagaan in welke mate deze methodiek is toegepast bij een aantal onderzoeken over indicatorontwikkeling op basis van KNGF-richtlijnen. Deze handleiding is bedoeld - voor richtlijnontwikkelaars binnen de fysiotherapie maar mogelijk ook andere (para-) medische professies, zodat (levende) richtlijnen ook de bijbehorende kwaliteitsindicatoren bevatten. - als korte, praktische handleiding voor iedereen in de gezondheidszorg die te maken krijgt met indicatoren om de kwaliteit van de (fysiotherapeutische) zorg te verbeteren (o.a. fysiotherapeuten, zorgverzekeraars, beleidsmakers, patiënten, onderzoekers, inspecteurs)

1.2

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 is een aantal definities van indicatoren gegeven en in hoofdstuk 3 worden de stappen voor het systematisch ontwikkelen van indicatoren uitgewerkt. Voorbeelden worden gegeven vanuit vier projecten. In het laatste hoofdstuk worden de methodiek bediscussieerd en conclusies getrokken.

6

2

Definities

2.1

Wat zijn indicatoren?

Indicatoren zijn meetbare elementen van het handelen in de praktijk, waarvoor bewijs is of waarover consensus bestaat dat ze gebruikt kunnen worden om de kwaliteit van de zorg en veranderingen daarin te evalueren (22). Indicatoren bieden de mogelijkheid om kwaliteitsverschillen inzichtelijk te maken. Ze worden uitgedrukt in een teller en een noemer en het quotiënt daarvan leidt tot een percentage. De noemer beschrijft meestal de gemeten omvang van de groep waarover een uitspraak wordt gedaan en in de teller wordt aantal gewenste handelingen of het totaal of maximaal aantal patiënten in deze groep beschreven (23). Zie Figuur 1 voor een voorbeeld.

Het aantal DTF-patiënten bij wie methodisch is gehandeld tijdens het screeningsproces Het totaal aantal DTF-patiënten

Figuur 1

2.2

x 100% =

1110 1221

x 100 = 91%

Kwaliteitsindicator voor screening in de fysiotherapiepraktijk (11)

Typen indicatoren

Er wordt onderscheid gemaakt tussen proces, structuur- en uitkomstindicatoren (24). Structuurindicatoren richten zich op organisatorische aspecten, bijvoorbeeld de aanwezigheid van bepaalde specialisaties in de fysiotherapiepraktijk. Procesindicatoren richten zich op het diagnostische en therapeutische proces op basis van het klinisch redeneren volgens de fasen van het methodisch handelen, bijvoorbeeld het percentage patiënten bij wie methodisch is gehandeld tijdens het screeningsproces. Met uitkomstindicatoren worden de resultaten van de geleverde zorg gespecificeerd, bijvoorbeeld de gezondheidstoestand van de patiënt. Doorgaans worden in een set zowel structuur-, proces- als uitkomstindicatoren opgenomen. Procesindicatoren geven aanknopingspunten voor het uitzetten van een verbetertraject en uitkomstindicatoren geven aan wat de zorg de patiënt heeft opgeleverd. Veel discussie heeft plaatsgevonden of de evaluatie van de kwaliteit van zorg zich moet richten op processen dan wel uitkomsten van zorg (25). Uitkomstindicatoren zijn gevoeliger voor confounders dan procesindicatoren (23). Dit betekent dat bepaalde patiëntkenmerken (bijvoorbeeld leeftijd) meer invloed hebben op de uitkomstindicatorscore dan op de procesindicatorscore van een praktijk (bijvoorbeeld praktijk A met een oudere praktijkpopulatie heeft wezenlijk andere scores op uitkomstindicatoren dan praktijk B met een jonge populatie). Het gevolg is dat voor een vergelijking tussen praktijken op uitkomstindicatoren gecorrigeerd moet worden voor bepaalde patiëntkenmerken; of dat alleen praktijken met vergelijkbare patiëntengroepen voor een vergelijking in aanmerking komen (stratificatie). Als procesindicatoren gebaseerd zijn op richtlijnen dan is de aanname 7

(14) Nijkrake MJ, Keus SH, Ewalds H, Overeem S, Braspenning JC, Oostendorp RA, et al. Quality indicators for physiotherapy in Parkinson's disease. Eur J Phys Rehabil Med 2009 Jun;45(2):239-45. (15) Jones J, Hunter D. Consensus methods for medical and health services research. BMJ 1995 Aug 5;311(7001):376-80. (16) Black N, Murphy M, Lamping D, McKee M, Sanderson C, Askham J, et al. Consensus development methods: a review of best practice in creating clinical guidelines. J Health Serv Res Policy 1999 Oct;4(4):236-48. (17) Campbell SM, Braspenning J, Hutchinson A, Marshall M. Research methods used in developing and applying quality indicators in primary care. Qual Saf Health Care 2002;358-64. (18) Dulmen SAv, Schlief A, Oostendorp RAB, Nijhuis-van der Sanden MWH. Eindrapport Project Kwaliteitsindicatoren Fysiotherapie-3 (ProKwaF-3). Nijmegen: IQ healthcare; 2009. (19) Heerkens YF, Lakerveld-Heyl K, Verhoeven ALJ, Hendriks HJM. KNGF-richtlijn fysiotherapeutische verslaglegging. Nederlands Tijdschrift Fysiotherapie 2007 May. (20) Bekkering GE, Hendriks HJM, Koes BW, Oostendorp RAB, Ostelo RWJG, Thomassen J, et al. KNGF-richtlijn Lage rugpijn. Nederlands Tijdschrift Fysiotherapie 2005;115(1):126. (21) Keus SHJ, Hendriks HJM, Bloem BR, Bredero-Cohen AB, Goede CTJd, Haaren Mv, et al. KNGF-richtlijn Parkinson. Nederlands Tijdschrift Fysiotherapie 2006;114(3):1-46. (22) Lawrence M, Olesen F. Indicators for quality in health care. Eur J Gen Pract 1997;3:103-8. (23) Braspenning JCC, Hermens RPMG, Wollersheim H, Grol RPTM. Meten van (veranderingen in) de zorg: de rol van de indicatoren. In: Grol RPTM, Wensing M, editors. Implementatie. Effectieve verbetering van de patiëntenzorg. 3. ed. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg; 2006. p. 153-79. (24) Campbell SM, Roland MO, Buetow S. Defining quality of care. Soc Sci Med 2000;51:1611-25. (25) Eddy DM. Performance measurement: Problems and solutions. Health Affairs 1998;(17):7-26. (26) Braspenning J, Bouma M, Doorn Av, Hombergh Pvd, Veld Ki'. Huisartsen leggen verantwoording af. Nieuwe basisset indicatoren is geschikt voor publiek gebruik. Medisch Contact 2010;65(1):264-7. (27) Campbell SM, Braspenning J, Hutchinson A, Marshall MN. Research methods used in developing and applying quality indicators in primary care. BMJ 2003 Apr 12;326(7393):816-9.

36

(28) van der Wees PJ, Hendriks EJ, Custers JW, Burgers JS, Dekker J, de Bie RA. Comparison of international guideline programs to evaluate and update the Dutch program for clinical guideline development in physical therapy. BMC Health Serv Res 2007;7:191. (29) Airaksinen O, Hildebrandt J, Mannion AF, Ursin H, Brox C, Klaber-Moffett J, et al. European guidelines for the manaegement of chronic non specific low back pain. http://www backpaineurope org/web/files/WG2_Guidelines pdf 2004 (30) Tulder Mv, Becker A, Bekkering GE, Breen A, Gil del Real MT, Hutchinson A, et al. European guidelines for the manegement of acute nonspecific low back pain in primairy care. http://www backpaineurope org/web/files/WG1_Guidelines pdf 2005 (31) LIPZ Nivel. Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg, cijfers 2006. Nivel 2007. (Internet Communication) (32) Brook RH, Chassin MR, Fink A, Solomon DH, Kosecoff J, Park RE. A method for the detailed assessment of the appropriateness of medical technologies. Int J Technol Assess Health Care 1986;2(1):53-63. (33) Shekelle PG, Kahan JP, Bernstein SJ, Leape LL, Kamberg CJ, Park RE. The reproducibility of a method to identify the overuse and underuse of medical procedures. N Engl J Med 1998 Jun 25;338(26):1888-95. (34) Grol RPTM, Wensing M. Implementatie. Effectieve verbetering van de patiëntenzorg. Maarsen: Elsevier Gezondheidszorg; 2010. (35) Streiner DL, Norman GR. Health measurement scales: a practical guide to their development and use. Oxfort: Oxfort Medical Publications; 2008. (36) Schwartz M, Ash AS. Matching the Method to the Purpose. Expert commentary: The National Quality Measures Clearinghouse. http://www qualitymeasures ahrq gov/expert/expert_commentary aspx 2008 (37) Sixma H, Hendriks M, Boer Dd, Delnoij DMJ. Handboek CQI Meetinstrumenten (deel 1 tot 4). Utrecht: Centrum Klantervaring Zorg. Utrecht: Centrum Klantervaring Zorg; 2009 Dec. (38) Boer Dd, Veenhof C, Delnoij DMJ. CQ Index Fysiotherapie, versie 2.3: psychometriche eigenschappen en discriminerend vermogen. Utrecht: Centrum Klantervaring Zorg / NIVEL; 2009. (39) Neeleman-van der Steen CWM, Krol MW, Feskens R, Calsbeek H, Braspenning JCC. Kwaliteitsindicatoren Eerstelijn Fysiotherapie (Kwaliefy). Landelijke uitrol van de basisset, meting 2009. Nijmegen: IQ healthcare; 2010 Mar 31. (40) Schouten JA, Hulscher ME, Wollersheim H, Braspennning J, Kullberg BJ, van der Meer JW, et al. Quality of antibiotic use for lower respiratory tract infections at hospitals: (how) can we measure it? Clin Infect Dis 2005 Aug 15;41(4):450-60. (41) Romano PS, Mull HJ, Rivard PE, Zhao S, Henderson WG, Loveland S, et al. Validity of selected AHRQ patient safety indicators based on VA National Surgical Quality Improvement Program data. Health Serv Res 2009 Feb;44(1):182-204. 37

(42) Mourad SM, Hermens RP, Nelen WL, Braat DD, Grol RP, Kremer JA. Guideline-based development of quality indicators for subfertility care. Hum Reprod 2007 Oct;22(10):2665-72. (43) Ouwens MM, Marres HA, Hermens RR, Hulscher MM, van den Hoogen FJ, Grol RP, et al. Quality of integrated care for patients with head and neck cancer: Development and measurement of clinical indicators. Head Neck 2007 Apr;29(4):378-86. (44) Iezzoni LI. Risk adjusting rehabilitation outcomes: an overview of methodologic issues. Am J Phys Med Rehabil 2004 Apr;83(4):316-26. (45) International Classification of Functioning, Disability and Health; Dutch version. (Internationale Classificatie van het menselijk Functioneren (ICF). [computer program]. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2002. (46) Braam C, Braspenning JCC. Eindrapport Kwaliteitsindicatoren Eerstelijns Fysiotherapie (Kwaliefy) en het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). Nijmegen: IQ healthcare; 2010 Sep 27. (47) Kirschner K, Braspenning J, Batenburg J, Rijt Dv, Muijrers P, Everdingen Cv, et al. Value for Money: Een model voor honoreren van kwaliteit in de huisartsenpraktijk. Nijmegen: UMC St Radboud, Wetenschappelijk Instituut Kwaliteit Gezondheidszorg; 2008 Mar. (48) Keus SH, Bloem BR, Hendriks EJ, Bredero-Cohen AB, Munneke M. Evidence-based analysis of physical therapy in Parkinson's disease with recommendations for practice and research. Mov Disord 2007 Mar 15;22(4):451-60. (49) Rutten GM, Degen S, Hendriks EJ, Braspenning JC, Harting J, Oostendorp RA. Adherence to Clinical Practice Guidelines for Low Back Pain in Physical Therapy: Do Patients Benefit? Phys Ther 2010 May 20. (50) Neeleman-van der Steen CWM, Krol MW, Braspenning JCC. Kwaliteitsindicatoren Fysiotherapie voor Patientervaringen (PE): de PE vragenlijst versus de Consumer Quality Index (CQI). Nijmegen: IQ healthcare UMC St Radboud; 2009.

38

Bijlage I: Ontwikkeling Kwaliteitsindicatoren voor KNGF-richtlijnen Samenvattingskaart Indicatoren… … zijn meetbare elementen van het handelen in de praktijk, waarvoor bewijs is of waarover consensus bestaat dat ze gebruikt kunnen worden om de kwaliteit van de zorg en veranderingen daarin te evalueren. … worden uitgedrukt in een teller en een noemer en het quotiënt daarvan leidt tot een percentage. … zijn te verdelen in structuur-, proces- en uitkomstindicatoren Stappenplan Stap ↓ stap 1 Doelstelling definiëren ↓ stap 2 Aanbevelingen afleiden uit KNGFrichtlijn ↓ Vastleggen (uitputtende lijst) potentiele conceptindicatoren ↓ stap 3 Indicatoren selecteren en specificeren

↓ Vaststellen conceptindicatorenset ↓

Wie zijn betrokken

Hoe te doen en wat vast te leggen

Stuurgroep en /of begeleidingscommissie4

Intern en/of extern doel

Onderzoeksteam5

Rekening houden met doel (eventueel met meetbaarheid en omvang populatie; indien al selectie dan deze vastleggen)

Onderzoekteam en/of expertpanel6

Selectie door expertpanel(s), specificatie door methodoloog/onderzoeker/ indicatorexpert

Een tot drie consensusrondes Beschrijf vooraf: Aantal experts en Panelleden Besliscriteria en –regels voor selectie Selectieniveau Specificatie (bv vragenlijst, EPD) (inhoudsvaliditeit)

Vaststellen door stuurgroep en /of begeleidingscommissie

4

Stuurgroep en /of begeleidingscommissie: vertegenwoordigers van koepelorganisaties van beroepsbeoefenaars, patiënten/consumenten, zorgverzekeraars en eventueel toezichthouders 5 Onderzoeksteam: kleine groep experts, meestal twee onderzoekers en een projectleider 6 Expertpanel (n= 10-15): Beroepsbeoefenaars, richtlijnontwikkelaars, indicatorenexpert, methodoloog, patiënten/consumenten, zorgverzekeraars en eventueel toezichthouders en vertegenwoordigers van koepelorganisaties (liefst om één tafel, eventueel apart)

39

stap 4 Praktijktoets (dataverzameling, berekening scores, inzicht in validiteit, betrouwbaarheid en haalbaarheid)

↓ stap 5 Vaststellen indicatorenset ↓ stap 6 Implementatie en onderhoud

Dataverzameling door zorgverleners, patiënten en/of onderzoekers.

Ten minste 10-15 praktijken, 20-30 patiënten per therapeut. m.b.v. vragenlijst of EPD Helpdesk installeren

Methodologie en statistiek o.b.v. dataverzameling door onderzoekers

Validiteit 1. Construct a. convergente b. divergente c. discriminerende 2. Criterium Betrouwbaarheid 1. Interrater 2. Interitem (Interne consistentie) 3. Test-hertest Power & precisie Haalbaarheid 1. Complexiteit 2. Toepasbaarheid 3. Meetbaarheid a. vooraf b. achteraf 4. Tijdsinvestering Ruimte voor verbetering Casemix

Evaluatie van het systeem (inclusief helpdesk), de dataverzameling en bevindingen

Beschrijf selectie van indicatoren o.b.v. methodologische bevindingen Evaluatieformulier voor deelnemers Geef feedback aan praktijken of zorgverleners Praktijktoets is een pilot, nog geen eerste meting

Stuurgroep en /of begeleidingscommissie

Onderzoeksteam, panel Stuurgroep en /of begeleidingscommissie

40

Afspraken maken voor: Implementatie: aanknopingspunten uit evaluatie(s) praktijktoets (zie stap 4), rekening houdend met doelgroep (fysiotherapeuten, patiënten/ consumenten, zorgverzekeraars en toezichthouders) Onderhoud: door wie, wanneer

Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare) Missie Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare) is een internationaal topcentrum voor onderzoek, onderwijs en ondersteuning op het gebied van kwaliteit, veiligheid en innovatie in de gezondheidszorg. Daarmee willen we bijdragen aan effectieve, veilige, patiëntgerichte en ethisch verantwoorde patiëntenzorg. Onze ambities - Uitvoeren van hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek op het gebied van kwaliteit en veiligheid in de zorg. Bij een internationale visitatie werd IQ healthcare neergezet als 'excellent' en 'world leading' op het terrein van kwaliteit en patiëntveiligheid van de zorg. - Verzorgen van onderwijs op het gebied van kwaliteit en veiligheid van zorg. - Ondersteunen van zorgaanbieders, beleidsmakers, beroeps- en patiëntenorganisaties, instellingen, zorgverzekeraar en overheden bij de implementatie van optimale patiëntenzorg. IQ healthcare is een onafhankelijke, zelfstandige afdeling van het UMC St Radboud. Het instituut is actief in de eerstelijnsgezondheidszorg, de intra- en transmurale zorg, paramedische wetenschappen, verplegingswetenschap en ethiek. In het instituut werken ruim 120 mensen. Het team is ervaren, deskundig en sterk door haar multiprofessionele samenstelling van artsen, verpleegkundigen, paramedici, gezondheidswetenschappers, epidemiologen, sociale wetenschappers en ethici. Belangrijke thema’s Implementatie van richtlijnen en ‘best practices’ Meten en evalueren van innovaties in de zorg Patiëntveiligheid en veiligheidsmanagement Professionele ontwikkeling van klinische professionals Ethische en morele aspecten van kwaliteit en veiligheid Versterken van de rol van patiënten in de zorg Indicatorontwikkeling, transparantie en publieksinformatie Integrale zorg, ketenzorg en ‘disease management’ Leefstijl, zelfmanagement en therapietrouw voor patiënten Zorg voor kwetsbare ouderen en palliatieve zorg

Contact IQ healthcare UMC St Radboud Huispost 114 Postbus 9101 6500 HB Nijmegen www.iqhealthcare.nl Telefoon: Fax: Email:

024 36 15 305 024 35 40 166 [email protected]

Bezoekadres: Geert Grooteplein 21, route 114 Nijmegen.

41

Gerelateerde projecten en publicaties

Projecten       

Ontwikkelen en landelijk uitrollen van publieke kwaliteitsindicatoren voor de eerstelijns fysiotherapie (Kwaliefy en PIF) Implementatie onderzoeken naar KNGF-richtlijnen met daarbij het meten van de kwaliteit van het fysiotherapeutisch handelen volgens KNGF-richtlijnen (ProKwaF) Het ontwikkelen van een web-based registratiesysteem voor de eerstelijns fysiotherapie (inclusief feedbackrapportage). Het opzetten van de NHG-Praktijkaccreditering (expertise vooral op de inhoud van het model) Vaststellen van de publieke indicatoren voor de huisartsenzorg. Uitwerken van een model voor ‘pay-for-performance’ in de huisartsenpraktijk. Publieke indicatoren eerstelijnszorg bij diabetes mellitus (Voorhoede)

Publicaties







   

Neeleman-van der Steen CWM, Krol MW, Feskens R, Calsbeek H, Braspenning JC. Kwaliteitsindicatoren Eerstelijns Fysiotherapie (Kwaliefy). Landelijke uitrol van de basisset, meting 2009. Nijmegen: IQ healthcare, 2010). Neeleman-van der Steen CWM, van de Ven G, Krol MW, de Bie RA, Oostendorp RAB, Braspenning JCC. Prestatie-indicatoren Fysiotherapie (Kwaliteitsindicatoren Fysiotherapie). Het ontwikkelen en testen van een basisset van publieke kwaliteitsindicatoren voor de fysiotherapie. Nijmegen/Maastricht: IQ healthcare/CEBP 2009. Neeleman-van der Steen CWM, Braspenning J, Hendriks HJM, Nijkrake MJ, Rutten GMJ, Dulmen S, et al. Ontwikkeling kwaliteitsindicatoren voor KNGF-richtlijnen. Een Handleiding (concept). Nijmegen/Maastricht: IQ healthcare; 2009 Sep. Van Dulmen S, Schlief A, Oostendorp R, Nijhuis- van der Sanden. Eindrapport Project Kwaliteitsindicatoren Fysiotherapie-3 (ProKwaF-3). Nijmegen: IQ healthcare 2009. Rutten GM, Degen S, Hendriks EJ, Braspenning JC, Harting J, Oostendorp RA. Adherence to Clinical Practice Guidelines for Low Back Pain in Physical Therapy: Do Patients Benefit? Phys Ther 2010 van Doorn A, Kirschner K, Bouma M, Burgers J, Braspenning J, Grol, R. Evaluatie van het onderdeel medisch handelen van de accreditering. Vier klinimetrische criteria. Huisarts Wet 2010, 53(3): 141-6. Kirschner K, Braspenning J, Gootzen T, van Everdingen C, Batenburg J, Verstappen W, Klomp M, Grol R. Payfor-performance in de huisartsenpraktijk. Een experiment in Zuid-Nederland. Nijmegen, IQ healthcare, 2009. Calsbeek H, Braspenning J. Publieke indicatoren eerstelijnszorg voor mensen met (het risico op) diabetes mellitus. Deel 2 uit de serie Voorhoedeproject Eerstelijns en Acute Zorg -publieke indicatoren voor de eerstelijnszorg. Nijmegen: UMC St Radboud, IQ healthcare, 2009.

42