Omgaan met voortdurende verandering
BBC Introductiesessie Bert Van Daele
Hoe uw strategische focus scherp stellen en tastbaar maken? Hoe uw verandering realiseren? Hoe uw veranderingen in de toekomst aanpakken?
2
Het veranderingsproces
1.
Wat “betekent” verandering en omgaan met verandering?
2.
Meerwaarde van veranderingsbeheer ?
3.
Geïntegreerd veranderingsbeheer
4.
Acceptatiecurve
5.
RICA-model: 7 stappen
6.
Veranderingsmanagement : 8 fasen van Kotter
3
1. Wat “betekent” verandering?
“It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent; it is the one that is most adaptable to change.”
Charles Darwin
4
1. Wat “betekent” verandering?
5
1. Omgaan met verandering Hoe voel je je wanneer:
Je favoriete bakker op vakantie is, en je komt dit pas te weten wanneer je voor een gesloten deur staat? Je onverwacht voor een belangrijk examen slaagt? De indeling in je supermarkt veranderd is en je niets kan vinden? Je je favoriete trui niet op de gebruikelijke plaats terugvindt omdat jouw partner gestreken heeft en de kleren heeft weggelegd? Je ziek wordt wanneer je op vakantie wilt vertrekken? …
6
1. Omgaan met verandering Omgaan met verandering is zoals een rouwproces. (Elizabeth Kübler-Ross)
Motivation / Performance
1. Denial
2. Anger
5. Acceptance Time
3. Negotiation
4. Depression
Comfort zone
No zone
Discomfort zone
Go zone
7
1. Omgaan met verandering Daarom: ga proactief om met reacties die zullen komen. Want:
Er zal weerstand zijn, door de schrik voor het onbekende. De verwachtingen van de belanghebbenden zullen een impact hebben. De voorgestelde veranderingen zullen in vraag gesteld worden.
8
1. Omgaan met verandering :Veranderingsbereidheid
1. Weerstand bij veranderingen
2. “Gepercipieerde” gevolgen veroorzaken gedrag
9
1.1 Weerstand bij veranderingen
Weerstand is een emotionele of gedragsmatige reactie op reële of gepercipieerde veranderingen op het werk.
10
1.1 Weerstand bij veranderingen Oorzaken Iemands persoonlijke houding tegenover veranderingen Angst voor het onbekende Klimaat van wantrouwen Schrik om te mislukken
Statusverlies of angst om de werkzekerheid te verliezen Druk van anderen Doorbreken van cultuur- of groepsgebonden tradities Persoonlijkheidsconflicten Gebrek aan tact of een slechte timing Geen evenredige satisfactie of beloningen
11
1.2 “Gepercipieerde” gevolgen veroorzaken gedrag Als een individu in een nieuwe situatie terecht komt die interactie met anderen nodig maakt, zal zijn/haar gedrag op de eerste plaats geleid worden door “concerns” over zichzelf en de eisen die de situatie aan hem stelt. Enkele sleutelbegrippen: • Circle of influence, Circle of concern
• Mental model of paradigma
12
1.2 Gevolgen voor individu (perceptie) Houding
Verbetering
Ondersteund Enthousiast
Verslechtering
Boycot
Verdachtmaking van het veranderingsproces
Onduidelijkheid
Afwachtend Onzekerheid, eerder afwijzend
Onverschilligheid
Neutraal Geen “promotie
13
2. Meerwaarde van veranderingsbeheer? Het proactief beheren van verandering verhoogt de return on investment (ROI) van een project. Drie menselijke factoren beïnvloeden die ROI:
Toepassingssnelheid Toepasbaarheid Bekwaamheid
14
2. Meerwaarde van veranderingsbeheer? Typisch project: 1. Verwachte meerwaarde 2. Werkelijk gerealiseerde meerwaarde
Meerwaarde
Tijd
15
2. Meerwaarde van veranderingsbeheer? Effectief veranderingsbeheer beïnvloedt de snelheid waarmee de gewenste meerwaarde wordt gerealiseerd, het aantal medewerkers dat de verandering aanvaardt en de effectiviteit waarmee zij de voorgestelde verandering toepassen. Hoe effectief? Hoeveel?
Hoe snel? Meerwaarde
Tijd
16
3. Geïntegreerd veranderingsbeheer
STRUCTUUR
METHODEN
DUURZAME RESULTATEN
TRANSITIE
UITDAGINGEN
CONTEXT
MENSEN
17
4. De acceptatiecurve
Aanvaarden
Toepassen Kunnen
Inbedden in de organisatie (deel van de DNA van de organisatie)
Emotioneel Engagement
Sabotage
Intellectueel Engagement
Institutionalisering
Voorzichtige adoptie
Proberen en Testen Welwillendheid
Kennen
Begrip
Bewust worden
Niet willen
Kwaadwillige Begin adoptie reorganisatie Kwaadwillig proberen
Negeren Negatief begrip
Bewustwording
Niet helemaal begrijpen
Negatieve adoptie
Studies
Positief begrip
Echt begrijpen
Willen Begrijpen
Gedeeltelijke aanvaarding
Gedwongen aanvaarding
Annuleren of uitstellen
Aankondiging van verandering
Resultaten: aanvaarding van de verandering
Aanvaard!
Tijd
18
5. Het RICA-model RICA
Roadmap towards Integrated Change Acceptance Roadmap = mogelijke manier van werken , aangepast aan de behoeften van de klant Integrated = rekening houdend met structuren, methodes, context en mensen Change acceptance = blijvende resultaten, elimineren van terugvalscenario’s
RICA houdt rekening met :
Veranderingsaanvaardingscurve: Het proces dat elke stakeholder doorloopt Geen lineair proces, dynamische aanpak nodig!
19
Tastbare meetpunten naar aanvaarding en verankering Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICATM)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust
Begrijpen
Willen
Kennen
VOLHARDEN
Kunnen
Toepassen
worden
Aanvaarden
STAKEHOLDER
VERWACHTINGS-
IMPACT
TRAINING &
MANAGEMENT
BEHEER
ANALYSE
COACHING
COMMUNICATIE
SPONSORSCHAP
PERFORMANCE
WEERSTANDS-
MANAGEMENT
BEHEER
LEIDERSCHAP
Barometer
Instrumentarium
PEOPLE MANAGEMENT
20
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
21
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
1.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Bewustworden Kenmerken van deze fase: Het individu is zich bewust van het feit dat een verandering zich aandient. Het individu weet dat er iets staat te gebeuren. Het individu weet dat er nu iets moet gebeuren.
Voorbeeld: Het logistieke departement gaat gereorganiseerd worden en een projectteam werd geïnstalleerd om dit proces in de juiste richting te sturen.
Fall-back scenario: ‘onbewust’ De memo kan niet gelezen zijn. De informatie komt van iemand die niet belangrijk geacht wordt. De aankondiging kan genegeerd worden.
Wat kan je doen? Verwoord je boodschap op maat van elke doelgroep. Check of de boodschap begrepen is.
22
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
2.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Begrijpen: Kenmerken van deze fase: Het individu begrijpt waarom de verandering moet gebeuren. De redenen voor de verandering (urgentie) en de visie zijn duidelijk voor het individu. De belanghebbenden begrijpen de impact van de verandering.
Voorbeeld: De reorganisatie vindt plaats omdat we met de huidige organisisatie en werkwijze de explosieve groei van de omzet niet aankunnen zonder in te boeten op de kwaliteit die de klant van ons verwacht. We moeten reorganiseren om in de toekomst succesvol te blijven en verdere groei mogelijk te maken.
Fall-back scenario : ‘verwarring’ De verandering is onduidelijk of in tegenspraak met eerdere berichten. De verandering reikt verder dan de expertise van de doelgroep.
Wat kan je doen? Vraag-antwoord sessies Meer details meegeven Erken oprecht wat je al weet en wat je nog niet weet Begin met het doel van de verandering te herhalen
23
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
3.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Willen: Kenmerken van deze fase: Het individu wil in de verandering meestappen. Hij/zij ziet de voordelen die dit voor hem/haar kan betekenen. Het individu heeft een antwoord op de vraag “What is in it for me?”.
Voorbeeld: Deze reorganisatie zal mij toelaten me te concentreren op kwaliteitsborging, wat van cruciaal belang is voor de organisatie maar waarvoor we tot nu toe te weinig tijd konden vrijmaken. Bovendien zie ik mezelf daarin groeien.
Fall-back scenario : ‘negatieve perceptie’ De verandering is in tegenspraak met gepercipieerd eigenbelang. De verandering is in tegenspraak met de doelen die de betrokkene van zijn/haar leidinggevende moest behalen. De betrokkene heeft geen vertrouwen in de slaagkans van de verandering.
Wat kan je doen? Communiceer de concrete voordelen voor de betrokkenen. Verzeker je van de steun van de leidinggevenden van de betrokkenen. Breng weerstanden in kaart en werk gepaste acties uit.
24
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
4.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Kennen: Kenmerken van deze fase: Het individu heeft voldoende kennis om de stap naar verandering te zetten.
Voorbeeld: Ik ken de impact die dit zal hebben op mijn positie en hoe mijn verantwoordelijkheden en werkwijze zullen veranderen. Ik weet dat ik zal moeten werken met de aangepaste softwaresystemen en wat deze aanpassingen zijn.
Fallback scenario: ‘onwetend’ De betrokkene weet niet voldoende om de stap naar verandering te zetten.
Wat kan je doen? Test hoeveel betrokkenen de specifieke kennis niet hebben. Voorzie een trainingsprogramma voor de betrokkenen.
25
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
5.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Kunnen: Kenmerken van deze fase: Het individu heeft de vaardigheden en de competenties om te handelen in de nieuwe situatie
Voorbeeld: Ik weet hoe ik mijn rol in de nieuwe organisatie moet vervullen. Ik ken het nieuwe systeem voldoende om ermee aan de slag te gaan. Ik voel mij klaar om wat ik geleerd heb, om te zetten in de praktijk.
Fallback scenario: ‘niet kunnen’ De betrokkene is niet in staat om de verandering om te zetten in de praktijk.
Wat kan je doen? Voorzie een coachingsprogramma voor de doelgroep.
26
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
6.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Toepassen: Kenmerken van deze fase: Het individu past de nieuwe vaardigheden en competenties in de praktijk toe. Het individu is operationeel in de veranderde situatie.
Voorbeeld : Ik werk voortaan in de nieuwe organisatie die werd opgezet. Ik pas de nieuwe processen/procedures toe en ik werk met de aangepaste systemen.
Fallback scenario: ‘afhaken’ Eerste ervaringen leerden dat de verandering niet succesvol zal zijn. Andere prioriteiten. De autoriteit ontbreekt om verdere toepassing op te leggen, zelfs wanneer de initiële toepassing succesvol was.
Wat kan je doen? Blijf het doel voor ogen houden. Laat de overtuigden de anderen overtuigen met de meerwaarde die ze ervaren.
27
5. Het RICA-model Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
7.
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Aanvaarden: Kenmerken van deze fase: Het individu aanvaardt volledig de nieuwe werkwijze. Het wordt ‘persoonlijk’ want hij/zij begrijpt in welke mate de veranderingen bijdragen tot het doel dat destijds werd vooropgesteld. De relatie tussen het doorlopen veranderingsproces en de meerwaarde ervan (zowel voor organisatie als voor het individu) wordt duidelijk.
Voorbeeld: Ik begrijp dat de organisatie nu echt in staat is om de verdere groei aan te kunnen terwijl tegelijk de kwaliteit gegarandeerd blijft. Vroeger zouden we dat niet gekund hebben. De cijfers bewijzen dit. Bovendien heeft de voorzitter dit altijd vooropgesteld.
Fallback scenario: ‘sabotage’ Studies worden opgezet om te bewijzen dat de verandering niet succesvol is. Reorganisatie
Wat kan je doen? Expliciteer de meerwaarde voor de organisatie. Check de aanvaarding 6 maanden na implementatie. 28
5. Het RICA-model
Roadmap towards Integrated Change Acceptance (RICA)
VOORBEREIDEN
OVERTUIGEN Bewust worden
Bewust worden: Begrijpen: Willen: Kennen: Kunnen: Toepassen: Aanvaarden:
Begrijpen
Willen
Kennen
Kunnen
VOLHARDEN Toepassen
Aanvaarden
Ik weet wat er gaat gebeuren. Ik begrijp waarom de verandering doorgevoerd moet worden. Ik zie de voordelen die de verandering zal bieden. Ik ken de impact die de verandering op mijn job zal hebben. Ik heb de vaardigheden en competenties om te handelen in de veranderde situatie. Ik ben operationeel in de veranderde situatie. Ik zie hoe de nieuwe situatie bijdraagt aan de doelstellingen die destijds werden gedefinieerd. De meerwaarde is duidelijk. 29
6. Kotter : 8 stappen bij veranderingen (1) 1.
Sfeer van hoogdringendheid scheppen
2.
Krachtige coalitie vormen
3.
Groep samenstellen die genoeg macht heeft om de veranderingen te leiden Groep aanmoedigen om als een team te werken
Visie en strategie creëren
4.
Markt onderzoeken en concurrerende realiteiten Crisissen, mogelijke crisissen of grote opportuniteiten identificeren en bespreken
Ontwikkel een visie die de verandering in de juiste richting helpt Ontwikkel strategiën om de nieuwe visie te creëren
De visie overbrengen
Gebruik alle mogelijke middelen om de visie mee te delen Leer de nieuwe gedragingen aan door zelf, samen met het veranderingsteam, als voorbeeld te fungeren
30
6. Kotter : 8 stappen bij veranderingen (2)
5.
Breed draagvlak voor verandering creëren
6.
Plan en creëer korte-termijnsuccessen
7.
Verwijder alle obstakels voor verandering Verander systemen of structuren die de visie ernstig ondermijnen Moedig risico’s en niet-traditionele ideën, activiteiten en acties aan
Plan zichtbare performantieverbeteringen Creëer deze verbeteringen Erken en beloon de betrokken medewerkers
Consolideer de verbeteringen en breng nog meer veranderingen voort
Gebruik de verhoogde credibiliteit om de systemen, structuren en beleidslijnen die niet meer passen binnen de nieuwe visie, aan te passen Promoveer, ontwikkel en werf werknemers aan die de visie kunnen realiseren Stimuleer het proces opnieuw met nieuwe projecten, thema’s en change agents
31
6. Kotter : 8 stappen bij veranderingen (3)
8.
Veranker de nieuwe aanpak in de cultuur
Benadruk de link tussen de nieuwe ingesteldheid/gedrag en het succes van de organisatie Ontwikkel de middelen om de ontwikkeling van leiderschap te garanderen
32