olsward moet je proeven!

Toeristische informatiegids routes - routen - routes bezienswaardigheid - sehenwürdigkeiten - objects of interest evenementen - veranstaltungen - events stadsplattegrond - stadtplan - city map

Hanzestad Bolsward

B

olsward moet je proeven!

Van harte welkom in de Hanzestad Bolsward. Van oudsher stad van de handel en dynamiek. En dit ziet u nog steeds terug in de mooie monumentale binnenstad met haar grachten, oude panden en het prachtige historische stadhuis. Een bruisende handelskern heeft Bolsward nog steeds. De vele specifieke winkels, maar ook de bekende warenhuizen maken Bolsward een aantrekkelijke en sfeervolle winkel- en verblijfsstad. Een stad waar veel te doen is. Op actief gebied zoals de unieke Elfstedenrijwieltocht op Pinkstermaandag. Ruim 15.000 fietsers starten en eindigen in Bolsward de fietstocht langs de elf Friese steden. Op traditioneel gebied tijdens de verschillende festiviteiten rond het Heamiel met onze eigen Heakeninginne en haar hofdames. Met een grote jaarmarkt, de kermis, het Internationaal Folkloristisch Dansfestival en een groots straatfestival. Op ontspannend gebied in het monumentale Julianapark en het nieuwe Sportbolwerk midden in het groene hart van Bolsward. 2010 is voor Bolsward een bijzonder jaar en daar kunt u volop van mee genieten. 555 jaar geleden kreeg Bolsward stadsrechten door tussenkomst van de beroemde Pater Johannes Brugman (‘praten als Brugman’). De stad Bolsward viert in 2010 haar 555 jaar stadsrechten. De gemeente Bolsward beleeft in 2010 het laatste jaar als zelfstandige gemeente. Op 1 januari 2011 gaat Bolsward samen met Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel door als één gemeente met zo’n 82.000 inwoners. Maar de stad Bolsward en haar geschiedenis blijft. Graag nodig ik u uit om tijdens uw verblijf onze mooie stad uitgebreid te bezoeken. Ik doe u wat suggesties: De Oudheidkamer in het historische monumentale stadhuis, de bijzonder gerestaureerde ruïne van de Broerekerk met glazen overkapping, de monumentale Martinikerk, de architectonisch boeiende St. Fransiscuskerk, het Gysbert

Japicxhûs en het Titus Brandsma Museum. Of maak eens een wandeling langs de ruim 80 monumentale panden. En als u moe bent van het slenteren door de stad dan ligt de rondvaartboot klaar bij het stadhuis om de stad vanaf het water te beleven. Voor een typisch Bolswards ‘slokje’ kunt u bij Us Heit of Sonnema ‘aan de proeverij’. Natuurlijk zijn watersporters ook van harte welkom in Bolsward. Er zijn ruime ligplaatsen met accommodaties waar u kunt douchen en de was kunt doen. En als u zelf niet wilt koken biedt Bolsward een keur aan eetgelegenheden, voor elk wat wils. Kortom: Bolsward moet je proeven! Graag tot ziens in onze moderne, monumentale Hanzestad Bolsward. Met een hartelijke groet, W. Chr. Vroegindeweij, burgemeester

Zie ook onze website www.bolsward.nl

TIP (Toeristisch Informatiepunt) Het Toeristisch Informatiepunt is gevestigd in het Gysbert Japicxhûs. Wipstraat 6 (achter het stadhuis, langs het water) 8701 HZ Bolsward Tel. 0515 57 77 01

Openingstijden

Maandag 13.30-17.00 uur Dinsdag t/m vrijdag 09.00-12.30 uur 13.30-17.00 uur Zaterdag 13.30-16.00 uur In de maanden juli en augustus is het Toeristische Informatiepunt ook op zaterdag van 12.00 – 16.00 uur geopend. It Gysbert Japicxhûs is naast het Toeristische Informatiepunt van de stad en haar omgeving ook het loket voor het Bolswarder Nieuwsblad en het loket voor kunst en cultuur. It Gysbert Japicxhûs is het geboortehuis van de Friese dichter Gysbert Japicx (1603-1666) en herbergt het museum over zijn leven en over de Friese taal. In de Friese winkel bij het museum kunt u terecht voor Friese kaarten, teksten en presentjes. Meer over It Gysbert Japicxhûs en de Friese Winkel leest u bij ‘Bezienswaardigheden’. Bezoek ook www.bolsward.nl > Toerisme en Recreatie > Toeristisch Informatie Punt. Pagina 3

I

Pagina 4

nhoudsopgave

7

9

Algemeen

Bezienswaardigheden

14

16

Vaste evenementen

Hoort, hoort, zegt het voort!

17

18

Tentoonstellingen 2010

Plattegrond

www.friesehanzesteden.nl • www.bolsward.nl • www.bolswarderbedrijven.nl

22

24

Actieve ontspanning

Campings en vaarroute

25

27

Wandelroute

Belangrijke informatie

29 De Hanze en Bolsward

Pagina 5

COLOFON Toeristische informatiegids 2010 Gemeente Bolsward Postadres gemeente Postbus 33 8700 AA Bolsward Telefoon: 0515 - 57 87 00 E-mailadres: [email protected] Website: www.bolsward.nl Redactie: Bureau Communicatie, Kabinet- en Bestuursondersteuning, telefoon: 0515 - 57 87 87 E-mailadres: [email protected]


Uitgeverij: Mimicry Uitgeverij Postbus 345 8600 AH Sneek Telefoon: 0515 - 333 555 E-mailadres: [email protected] Website: www.mimicry.nl Drukker: Hanzedruk, Bolsward Oplage: 10.000

Autobedrijf De Marne 104 8701 MC Bolsward T 0515 572626

www.stoebo.com

Voor iedereen..... een fiets

Offic. GAZELLE dealer • Toer • Sport • Race Ook voor fietsverhuur

KL.Koopmans Tweewielers Grote Dijlakker 58, Bolsward Tel.: 0515 - 57 27 17

De enige schaaps- en lamsvel looierij van Nederland

HET BOEKHUIS boek en kantoorboekhandel Appelmarkt 6 8701 KH Bolsward Tel. (0515) 57 77 17 Fax (0515) 57 77 53 [email protected]

Noard 17 8711 AA Workum Tel. (0515) 54 13 14 Fax (0515) 54 21 31 [email protected]

Van Buren - Bolsward BV Workumertrekweg 5 • 8701 WB Bolsward 0515 - 572461 • www.vanburenbolsward.nl

BOEKEN - KANTOORARTIKELEN - TIJDSCHRIFTEN - KAARTEN - FAXSERVICE - FOTOKOPIËREN

Algemeen Bolsward is één van de Friese elf steden. Lang geleden was Bolsward, na Leeuwarden, de grootste van de elf. Bolsward heeft begin 2010 ruim 9900 inwoners. De oorsprong van Bolsward wordt gevormd door twee terpen. Eén terp ligt aan de noordelijke kant van het huidige stadscentrum, waarop de Martinikerk staat. Deze terp stond vanaf de vroege middeleeuwen in verbinding met een tweede terp die liep vanaf het Zand, via de Hoogstraat, naar de Snekerpoort. In het jaar 900 lag Bolsward in een gebied dat omgeven was door water. Door de Marneslenk en de Middelzee had Bolsward een open verbinding met de zee. Uit oude bronnen blijkt dat Bolsward in 1412 deel uitmaakte van het Duitse Hanzeverbond. Toch lag Bolsward al sinds de 13e eeuw niet meer aan open water. Maar als doorvoer- en handelshaven bleef Bolsward van betekenis. Ook de vele kerken en kloosters in en buiten Bolsward geven aan dat Bolsward in het verleden een belangrijke stad was. De in 2006 gerestaureerde en overkapte Broerekerk is één van de overblijfselen die herinneren aan die tijd. In 1455 legde Bolsward haar stadsrechten vast en vrij snel daarna kreeg zij haar vestinggrachten en wallen. Daarvan is alleen het Hoog Bolwerk nog over. Ook van de vijf stadspoorten is niets meer terug te vinden. Binnen de stadsgracht heeft Bolsward de tand des tijds met glans doorstaan. De vele bewaard gebleven oude gevels, `s avonds prachtig verlicht, de monumenten en de grachtjes laten zien dat Bolsward door de eeuwen heen zeer goed gezorgd heeft voor haar historische rijkdommen. Tot op de dag van vandaag heeft Bolsward een regionale functie. De vele voorzieningen maken Bolsward tot een stad waar het fijn is om te wonen, te werken en om een bezoek aan te brengen.

Pagina 7

A short description

Allgemeines Bolsward ist eine der elf Städte der Provinz Fryslân, die auf deutsch auch ‘Westfriesland’ genannt wird. Vor langer Zeit war Bolsward nach Leeuwarden einmal die zweitgrößte Stadt der Region. Anfang 2010 zählt Bolsward gut 9.900 Einwohner. Der Ursprung von Bolsward wurde aus zwei Warften, so genannten ‚Terpen’ gebildet. Eines dieser zwei Terpen liegt im Norden des heutigen Stadtzentrums, auf dem die Martini-Kirche gebaut wurde. Dieses Terp hatte schon seit den früheren Zeiten des Mittelalters Verbindung mit dem zweiten Terp, das von „Het Zand”, über die “Hoogstraat” bis zur “Snekerpoort” führt. Im Jahre 900 lag Bolsward in einem völlig vom Wasser umgebenen Gebiet. Durch den „Marneslenk” und die “Middelzee” hatte Bolsward eine Verbindung zur Nordsee. Alte Geschichten besagen, dass Bolsward im Jahre 1412 Teil des deutschen Hansebundes war. Obwohl Bolsward bereits seit dem 13. Jahrhundert keinen offenen Zugang zur See mehr hatte, blieb es als Transitund Handelshafen weiterhin von Bedeutung. Auch die vielen Kirchen und Klöster in Bolsward und seiner Umgebung zeugen von der Bedeutung dieser Stadt in der Vergangenheit. Die 2006 restaurierte und überdachte Kirche Broerekerk ist eines der Monumente, die an diese Zeit erinnern. Im Jahre 1455 erhielt Bolsward das Stadtrecht, und bald darauf wurden die Festungskanäle und die Festungswälle errichtet. Von diesen ist nur das “Hoog Bolwerk” erhalten geblieben. Auch die fünf ehemaligen Stadttore sind nicht mehr vorhanden. Innerhalb der Stadtkanäle hat Bolsward dem Zahn der Zeit jedoch mit Glanz widerstehen können. Die in den Abendstunden prachtvoll erleuchteten Fassaden, die Denkmäler und die kleinen Kanäle beweisen uns, dass Bolsward in all den Jahrhunderten seine historischen Reichtümer geschätzt hat. Bis heute hat Bolsward eine Funktion in der Region. Die vielen Einrichtungen, Arbeit- und Freizeitmöglichkeiten machen Bolsward zu einem attraktiven Wohn-, Arbeits- und Urlaubsort.

Bolsward is one of the eleven Frisian Cities. Long ago Bolsward was only second to Leeuwarden in size. Now at the beginning of 2010 Bolsward has over 9900 inhabitants. Bolsward originated from two “terps” (artificial hills). One of the two “terps” is located at the northern side of the present city centre; the Martinikerk (Martini Church) was built there. From the early Middle Ages this terp was connected to a second one which ran from het Zand via Hoogstraat to the Snekerpoort (Sneek Gate). In the year 900 the Bolsward area was surrounded by water. Bolsward had an open connection to the sea by way of a gully (the Marne) and the Frisian Middelzee (Middle Sea). Ancient written sources indicate that in 1412 Bolsward was one of the Germanic Hanseatic cities, though since the 13th century there was no more open connection with the sea. However, Bolsward remained important as a transit and commercial port. The many churches and monasteries in and outside of Bolsward are also an indication that the city was important in history. The Broerekerk (Broere Church), the church that was partially destroyed by a fire in 1980, is one of the remains of that period. In 1455 Bolsward was granted privileges and it didn’t take long before it constructed its defensive walls and moats. Nowadays, only the Hoog Bolwerk (High bulwark) remains. The five city gates have completely disappeared. Within the boundaries of the city canal, however, Bolsward has withstood the wear and tear of centuries very well. The many facades that have been preserved and that are wonderfully illuminated at night, the monuments and the city canals show that Bolsward has taken great care of its historical riches through the ages. Up until today Bolsward has had a central function in its region. The many facilities make it a city where people can live and stay with great satisfaction.


Het werkt lichter met Rentex Floron

Het succes van Rentex Floron zit in onze medewerkers!

Rentex Floron B.V. | Bolsward | t 0515-578989 | www.rentexfloron.nl

brinksma-ykema 1-4LA42009

02-04-2009

Bolsward - Workum

10:56

Pagina 1

BRINKSMA OPTIEK BURGUM Schoolstraat 2a Tel. 0511-464555 www.brinksma-optiek.nl [email protected]

2

Opticiens...

Marktplein 4 Telefoon 0515-577601 www.ykema-optiek.nl [email protected]

1

YKEMA OPTIEK BOLSWARD

Gedachte

O o g m e t i n g • Co n t a c t l e n z e n • B r i l l e n

B

Attractions • Attraktionen

ezienswaardigheden

STADHUIS

DAS RATHAUS

Het mooiste stadhuis van Noord Nederland staat in Bolsward. Dat vinden velen. Hebben ze gelijk? Een van de mooiste stadhuizen is het zeker. Volgens Bertus Aafjes in elk geval het mooiste van Friesland. Maar mooi is een kwestie van smaak… Het stadhuis van Bolsward werd ontworpen en gebouwd tussen 1614 en 1617 door Bolswarder handwerkslieden. In 1768 is het huidige rococobordes aangebracht. Het interieur van het stadhuis is net als het exterieur zeer de moeite waard. Met name de raadszaal en de Vierschaar zijn ware pronkstukken uit een ver verleden. In het stadhuis is ook de oudheidkamer ondergebracht, het gemeentelijk museum over de Bolswarder historie. Het stadhuis en de Oudheidkamer (Jongemastraat 2) zijn voor bezichtiging geopend van 1 april tot 1 november op maandag van 13.30 - 16.00 uur, dinsdag t/m vrijdag van 9.00 - 12.30 en van 13.30 - 16.00 uur.

Broerekerk

Bolsward heeft één van de meest tot de verbeelding sprekende gebouwen. De ruïne van de Broerekerk is met haar opvallende middeleeuwse nissengevel het oudste gebouw van Bolsward. Rond 1300 is de Broerekerk gebouwd als onderdeel van een klooster. Sindsdien heeft de kerk een rijke geschiedenis gekend met als dieptepunt de brand in 1980 die het gebouw in een ruïne veranderde. Eind 2005 is gestart met een uniek project om de Broerekerk te restaureren en te overkappen. Om het aansprekende karakter van de kerk niet aan te tasten is de kerk in 2006 voorzien van een unieke, glazen overkapping. Zo heeft de kerk haar authentieke en open uitstraling behouden en is het gebouw toch goed beschermd tegen weer en wind. De kerk vormt nu een heel bijzonder podium voor allerhande activiteiten; van muziekuitvoeringen en symposia tot trouwlocatie. Met zijn robuuste uitstraling is het een uniek belevingsobject. Een bezoekje aan deze kerk mag u dan ook absoluut niet overslaan bij uw bezoek aan Bolsward! De Broerekerk aan het Broereplein is van 1 april tot 1 oktober dagelijks geopend van 9.00 tot 16.00 uur.

Das schönste Rathaus im Norden der Niederlande steht in Bolsward. Das meinen viele. Stimmt das? Eines der schönsten Rathäuser ist es ganz bestimmt. Nach Meinung von Bertus Aafjes jedenfalls das schönste in der Provinz Fryslân. Aber Schönheit ist ja bekanntlich Geschmackssache… Das Rathaus von Bolsward wurde in den Jahren 1614 bis 1617 von Bolswarder Handwerkern entworfen und gebaut. Im Jahre 1768 wurde die heutige Freitreppe angebaut. Die Innenräume des Rathauses sind wie die Außenansicht auf jeden Fall einen Besuch wert. Insbesondere der Ratssaal und die „Vierschaar” sind Prunkstücke aus einer lang zurück liegenden Vergangenheit. Im Rathaus befindet sich auch die Oudheidskamer (Antiquitätenkammer), das städtische Museum über die Bolswarder Geschichte. Das Rathaus und die Oudheidskamer (Jongemastraat2) sind zur Besichtigung geöffnet vom 1. April bis 1. November montags von 13.30 - 16.00 Uhr. Dienstags bis freitags von 9.00 - 12.30 Uhr und von 13.30 16.00 Uhr.

Die Brüderkirche

In Bolsward gibt es ein Gebäude, das die Fantasie auf ganz besondere Art anspricht: Die Ruine der Broerekerk ist mit ihrem auffallenden mittelalterlichen Nischengiebel das älteste Gebäude von Bolsward. Um das Jahr 1300 wurde die Broerekerk als Teil eines Klosters errichtet. Seit dieser Zeit hat die Kirche eine reiche Geschichte erlebt, deren Tiefpunkt der Brand im Jahr 1980 war, der das Gebäude zu einer Ruine machte. Ende 2005 ist mit einem einmaligen Projekt zur Restaurierung und Überdachung der Broerekerk begonnen worden. Um den ansprechenden Charakter der Kirche zu bewahren, hat man der Kirche im Jahr 2006 eine einzigartige Glasüberdachung gegeben. Auf diese Weise konnte die authentische und offene Ausstrahlung erhalten bleiben und das Gebäude gleichzeitig gegen Wind und Wetter geschützt werden. Die Kirche ist heute ein ganz besonderes Podium für unterschiedlichste Veranstaltungen; von Musikvorstellungen über Symposien bis hin zu Trauungen. Mit seiner kraftvollen Ausstrahlung ist dies ein Erlebnisort besonderer Art. Bei dieser Kirche vorbeizuschauen, darf auf keinen Fall bei Ihrem Besuch in Bolsward fehlen!

THE CITY HALL The greatest city hall of Northern Netherlands is located in Bolsward. A lot of people think so, but are they right? It’s true that it’s one of the grandest city halls. According to Bertus Aafjes it’s the greatest city hall of Friesland. But it’s all a matter of taste… Bolsward’s marvellous city hall was designed and built by Bolsward artisans between the years 1614 and 1617. The flight of steps was added to its front in 1768. Like the exterior, the interior is really worth admiring, the Council Chamber and the Tribunal Room (Vierschaar) being treasures from the past. The Antiquities Room, a municipal museum telling the history of Bolsward, is located in the city hall. The city hall and the Antiques Room (Jongemastraat 2) are open to visitors from April 1 to November 1, on Monday from 1.30 pm to 4 pm, on Tuesday to Friday from 9 am to 0.30 pm and 1.30 pm to 4 pm.

Broerekerk

Bolsward has one of the most appealing buildings in the region. The Broerekerk ruin, with its striking medieval facade with niches, is the oldest building in Bolsward. The Broerekerk was built in the 14th century as part of a monastery. The church has had a rich history ever since, and its low point was the fire in 1980 that literally ruined the church. At the end of 2005 a unique project was launched to restore and cover the Broerekerk. In order to preserve the appealing character, the church was equipped with a unique glass roof in 2006. Thus the church has kept its authentic and open character and the building is protected against the weather. Nowadays the church serves as a very special stage for all sorts of activities; from musical performances and conferences to weddings. Its robust character makes it a unique building to experience. The church is absolutely worth paying a visit when you visit Bolsward. The Broerekerk at the Broereplein (Broere Square) is open every day from 9 am to 4 pm.

Die Broerekerk am Broereplein ist vom 1. April bis zum 1. Oktober täglich von 9.00 bis 16.00 Uhr geöffnet. Pagina 9


Martinikerk

MARTINIKERK Groot Kerkhof

DIE MARTINIKIRCHE Groot Kerkhof

In 1446 werd op de plaats, waar voorheen een Romaans tufstenen kerkje stond, begonnen met de bouw van de huidige Martinikerk. In 1466 werd het bouwwerk voltooid. De toren is omstreeks 1350 gebouwd met een Sint Maartensteen in de gevel. De prachtige preekstoel en de koorbanken met fraai houtsnijwerk zijn juweeltjes van vakmanschap. Vooral orgelconcerten met het uit 1781 afkomstig Hinsz-orgel zijn een bezoekje waard. De Martinikerk is het hele jaar geopend van 13.30 - 16.00 uur. En van mei t/m september op werkdagen ook van 10.00 - 12.00 uur. In de maanden juli en augustus is de kerk tevens geopend op zaterdag van 13.30 – 16.00 uur. Gezelschappen van meer dan 10 personen graag aanmelden via tel: 0515-572274. Entree € 1,20.

R.K. ST. FRANCISCUSKERK Grote Dijlakker 8, naast de kerk

Het interieur van deze prachtige kerk, gebouwd in de jaren dertig van de vorige eeuw is van kleurige, deels geglazuurde, Friese baksteen. In de kerk bevindt zich het meer dan 700 jaar oude beeldje van Onze Lieve Vrouw van Sevenwouden. Een replica van dit beeld staat in de Kerk der Friezen in Rome. Ook is er een kapel ter nagedachtenis aan de zalig verklaarde Pater Titus Brandsma, die even buiten Bolsward werd geboren op de boerderij Ugoklooster en die gestorven is in Dachau op 26 juli 1942. Het museum van Titus Brandsma bevindt zich naast de kerk. Bezienswaardig zijn tevens de grote geschilderde kruiswegstaties. De St. Franciscuskerk is geopend op werkdagen van 9.00-17.00 uur. In de vakantietijd worden er rondleidingen gegeven op di-do-za van 10.00-12.00 en van 14.00-16.00 uur. Op woensdag is de kerk gesloten. De entree is vrij.

Im Jahre 1446 wurde an der Stelle, an der zuvor eine romanische Tuffsteinkirche stand, mit dem Bau der heutigen Martinikerk begonnen. Im Jahre 1466 wurde das Bauwerk vollendet. Der Turm wurde um 1350 mit einem Sankt-Maarten-Stein in der Fassade errichtet. Die wunderschöne Kanzel und die Chorbänke mit zierlicher Holzschnitzarbeit zeugen von dem ausgezeichneten Fachkönnen der Zeit. Vor allem die Orgelkonzerte mit der HinszOrgel aus dem Jahre 1781 sind auf jeden Fall einen Besuch wert. Die Martinikerk ist das ganze Jahr über täglich von 13.30 – 16.00 Uhr geöffnet. Von Mai bis September außerdem von 10.00 – 12.00 Uhr. In den Monaten Juli und August ist die Kirche außerdem am Samstag von 13.30 – 16.00 Uhr geöffnet. Bei Gruppen von mehr als 10 Personen bitten wir um Anmeldung über Tel. +31 (0)515-572274. Eintritt € 1,20.

DIE RÖMISCH-KATHOLISCHE FRANCISCUSKIRCHE Grote Dijlakker 8, neben der Kirche

Das Interieur dieser wunderschönen Kirche, die in den dreißiger Jahren des vorigen Jahrhunderts errichtet wurde, setzt sich aus farbigen, teils glasierten, friesischen Ziegeln zusammen. In der Kirche befindet sich das mehr als 700 Jahre alte Abbild „Unserer Lieben Frau von Sevenwouden“. Eine Replik dieses Bildes beherbergt die Kirche der Friesen in Rom. Außerdem befindet sich eine Kapelle zum Gedenken an den Seligen Pater Titus Brandsma, der unweit von Bolsward auf dem Hof Ugoklooster geboren wurde und am 26. Juli 1942 in Dachau verstarb. Das Titus Brandsma Museum befindet sich neben der Kirche. Sehenswert sind auch die großen gemalten Kreuzwegstationen. Die Franciscuskirche ist an Werktagen von 9.0017.00 Uhr geöffnet. In den Ferienzeiten gibt es Führungen dienstags, donnerstags, samstags von 10.00-12.00 Uhr und von 14.00-16.00 Uhr. Mittwochs ist die Kirche geschlossen. Der Eintritt ist frei.

Pagina 10

MARTINI CHURCH Groot Kerkhof In 1446 construction of the present Martinikerk (Martini Church) began on the very site of a Roman tuff church. The church was completed in 1466. Its tower was built around 1350 and displays a St. Martin’s Stone in its front. The magnificent pulpit and the choir stalls with the beautiful woodcarvings are real pieces of craftsmanship. The 1781 Hinze organ is often used for concerts and is really worth a visit. The church is open to visitors throughout the year from 1.30 pm to 4 pm and from May to September on working days from 10 am to noon. From July to August the church is also open on Saturday from 1.30 pm to 4 pm. Please report groups of more than ten persons via: 0515-572274. Please note that we charge € 1.20.

THE R.C. ST. FRANCIS CHURCH Grote Dijlakker 8, near the church

The interior of this magnificent church, built in the nineteen thirties, is made up of colourful, partially glazed Frisian brick. In the church one can find the seven hundred year old statue of Onze Lieve Vrouw van Sevenwouden (Our Lady of Sevenwouden). A replica of this small statue can be found in the Kerk der Friezen (Church of the Frisians) in Rome. Moreover, there is a chapel dedicated to the memory of father Titus Brandsma who was beatified and who was born at a farm called Ugoklooster just outside Bolsward. He died in Dachau concentration camp on July 26, 1942. The Titus Brandsma Museum is located near the church. The large Stations of the Cross paintings are also worth visiting. St. Francis Church is open to visitors on workdays from 9 am to 4 pm. We offer guided tours during holidays on Tuesday, Thursday and Saturday from 10 am to noon and from 2 pm to 4 pm. On Wednesday the church is closed. Free entrance.


It Gysbert Japicxhûs

Titus Brandsma museum

IT GYSBERT JAPICXHÛS Wipstraat 6 HET MUSEUM: U vindt hier drie permanente tentoonstellingen. • “Gysbert Japicx”, schrijver en dichter, 1603-1666: op 16 panelen wordt zijn leven uitgebeeld en tevens de betekenis voor de Friese taal. • “It ferhaal van de Taal”: hierin wordt verteld over de ontwikkeling en het gebruik van de Friese taal door de eeuwen heen. • “Meartaligens yn Europa”: laat u zien dat meertaligheid in Europa geen uitzondering is. Aangegeven wordt waar in Europa minderheidstalen worden gesproken en wat elk land doet met zijn minderheidstaal (-talen).

FRIESE WINKEL

De Friese winkel, onderdeel van It Gysbert Japicxhûs, is uniek. U vindt hier Friese teksten, gedichten, kaarten, cd’s, dvd’s en tal van Friese souvenirs. In de winkel kunt u tevens terecht voor toeristische informatie, het Bolswards Nieuwsblad en informatie over kunst en cultuur in de stad.

TITUS BRANDSMA MUSEUM Grote Dijlakker 11

Dit museum aan de schilderachtige Grote Dijlakker werd eind maart 2003 geopend. Het besteedt aandacht aan, de in het even buiten Bolsward gelegen Ugoklooster geboren, Titus Brandsma (Bolsward 1881 – Dachau 1942), pater Karmeliet, zijn vele activiteiten (journalist, uitgever, hoogleraar, weldoener, organisator, scholenoprichter, verzetsheld) en aan zijn betekenis in de moderne tijd. Men vindt er voorwerpen, brieven, ansichtkaarten, boeken (eerste drukken) en artikelen, foto`s, schilderijen en documenten. Daarnaast besteedt het Titus Brandsma Museum aandacht aan Rooms Katholieke devotionalia (beelden, vaandels, crucifixen, etc.) en andere facetten van het Rooms Katholieke leven in Fryslân. Openingstijden: van dinsdag t/m zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur. Op maandag is het museum voor bezoek gesloten. Rondleidingen op aanvraag via tel: 0515-581799.

DAS GYSBERT JAPIXHÛS Wipstraat 6 DAS MUSEUM: Sie finden hier drei Dauerausstellungen. • Gysbert Japicx, Schriftsteller und Poet, 1603 – 1666. Auf 16 Tafelbildern wird sein Leben dargestellt und auch die Bedeutung, die er für die friesische Sprache gehabt hat. • “It ferhaal van de Taal” (Die Geschichte der Sprache). Diese Ausstellung erzählt von der Entwicklung und dem Gebrauch der friesischen Sprache im Laufe der Jahrhunderte. • “Meartaligens in Europa” (Mehrsprachigkeit in Europa). Hier wird gezeigt, dass Mehrsprachigkeit keine Ausnahme ist. Es wird gezeigt, wo in Europa Minderheitssprachen gesprochen werden und wie jedes Land mit seiner bzw. seinen Minderheitssprachen umgeht.

DER FRIESISCHE LADEN

Der Friesische Laden, part of It Gysbert Japicxhus, ist einzigartig. Sie finden hier friesische Texte, Gedichte, Karten, CDs, DVDs und viele friesische Souvenirs. Außerdem können Sie hier touristische Informationen erhalten, sowie das Bolswarder Nieuwsblad und Informationen über Kunst und Kultur in der Stadt.


Dieses neue Museum an der malerischen Adresse Grote Dijlakker wurde Ende März 2003 eröffnet. Es widmet sich Titus Brandsma (1881 Ugoklooster – 1942 Dachau), dem Karmeliterpater und seinen vielen Tätigkeiten (Journalist, Verleger, Professor, Wohltäter, Organisator, Schulgründer und Widerstandskämpfer) und seiner Bedeutung für die moderne Zeit. Gegenstände, Briefe, Ansichtskarten, Bücher (Erstdrucke) und Artikel, Fotos, Gemälde und Urkunden sind hier zu sehen. Weiterhin zeigt das Titus Brandsma Museum römisch-katholische Devotionalien (Bilder, Banner, Kruzifixe etc.) sowie weitere Facetten des römisch-katholischen Lebens in der Provinz Fryslân (West-Friesland). Öffnungszeiten: Dienstag bis Samstag von 13.00 bis 17.00 Uhr. Montag ist Ruhetag. Führungen bitte vorher vereinbaren, Tel: +31 (0)515-581799.

Pagina 11

IT GYSBERT JAPICXHÛS Wipstraat 6 THE MUSEUM There are three continuing expositions. • “Gysbert Japicx”, author and poet, 1603-1666: His life and his significance for the Frisian language are shown in 16 panels. • “It ferhaal van de Taal (the history of the language)”: Here the development and use of the Frisian language throughout the ages is displayed. • “Meartaligens yn Europa (multilingualism in Europe)”: Shows that multilingualism is very common in Europe. It displays where the European minority languages are spoken and how each nation deals with its minority language(s).

FRISIAN SHOP

The Frisian shop, teil des It Gysbert Japicxhus, is unique in its kind. Here you will find Frisian texts, poems, cards, CD’s, DVD’s and all sorts of Frisian souvenirs. The shop is also the place where you can get tourist information, the Bolwards Nieuwsblad (the local newspaper) and information about art and culture in the city.


This museum at the picturesque Grote Dijlakker 11 was opened in March 2003. It is devoted to father Titus Brandsma who was a Carmelite (1881 Ugoklooster – 1942 Dachau) and who was born at the Ugoklooster (Ugo Monastery) located just outside Bolsward, and it is devoted to his many activities (journalist, publisher, professor, benefactor, organiser, founder of schools and hero in the resistance) and to his significance in modern times. A great number of objects, letters, picture postcards, books (first prints) and written articles, photos, paintings and documents are on display. Furthermore, the Titus Brandsma Museum displays Roman Catholic devotion objects (statues, banners, crucifixes etc.) and other aspects of Roman Catholic life in Friesland. Visiting hours: Tuesday to Sunday incl. 1 pm to 5 pm. The museum is closed on Monday. For guided tours on request please call: 0515-581799


DE BACKERIJ, de winkel die u echt niet mag overslaan!!! Voor een ieder die van lekker eten houdt, moet echt naar DE BACKERIJ, want daar vindt u de heerlijkste brood en banket specialiteiten, gebakken op ambachtelijke wijze, u proeft de liefde waarmee ze zijn bereid. Ook voor belegde broodjes moet u zijn bij de Backerij.

U bent van harte welkom Dijkstraat 29 Bolsward, telefoon 0515-577690.

Uw ambachtelijke leidekker gespecialiseerd in Leien, loodwerk, zinkwerk en koperwerk voor bedrijf of particulier De Diken, 8701GM te Bolsward Tel. 0515-852440 Mob. 06-11303367

‘Fûgelfrij’ hetgevoeldatjehiertegenkomt

Bergsma Bouw Bouwbedrijf Bolsward 0515 574505

Kleine Dijlakker 15 [email protected] Boerencamping * Boerderijwinkeltje met div.Biologische producten/ Kado-ideetjes/ Kerstpakketten/”Ei-cel” waar U elke dag verse eieren kunt kopen* Biologisch Pluimveebedrijf en Schapenhouderij* Kanoverhuur

U bent van harte welkom! Fam.Ykema-Greidanus, Schwartzenbergweg 2, 8743KZ Hichtum Tel: 0515-575226 Website: www.fugelfrij.com Winkeltje geopend: Ma t/m do 08.30-11.00 ( april t/m oktober) Vrij en zat 08.30-17.00 ( altijd)

8701 HW Bolsward www.bergsmabouw.nl

Het kleine Boerenmuseum

HET KLEINE BOERENMUSEUM/ MONSMASTATE Franekerstraat 25

De Monsmastate is in 1709 gebouwd door de Bolswarder burgemeester Sipke Janz Monsma, als landhuis en zomerverblijf. In de beginjaren werd de state nog door grachten en vijvers omgeven, maar later is het een boerderij geworden. Het huis is één van de weinige bewaard gebleven voorbeelden van in de zeventiende eeuw op het platteland gebouwde buitenverblijven, die de ‘slotsjes’ genoemd werden. Vanaf 2003 is in Monsmastate ‘Het kleine boerenmuseum’ gevestigd. Voor openingstijden kunt u contact opnemen via telefoonnummer: 0515-575121. Als het museum geopend is staat dit aangegeven op het bord langs de weg.

Excursies SONNEMA Stoombootkade 12

In de Sonnema Distilleerderij kunt u in de maanden juni, juli en augustus iedere dinsdag- woensdag- en donderdagmiddag om 13.30 uur en 15.00 uur een rondleiding krijgen. Voor groepen is het bezoekerscentrum het hele jaar op afspraak geopend. De rondleiding duurt ongeveer 1 uur en 15 minuten en bestaat uit een DVD- presentatie, een kijkje op de kruidenzolder en een rondleiding in de fabriek. Na afloop van de rondleiding kunt u in het proeflokaal Sonnema proberen. In 2010 viert Sonnema haar 150jarig bestaan. In dit jubileumjaar geldt een speciale prijs van € 1,50 p.p. (inclusief ontvangst met koffie, koek en proeverij). Kinderen en jongeren (onder begeleiding) tot 16 jaar gratis. Informeer naar de mogelijkheden via telefoonnummer 0515 - 57 29 49 of bezoek de website www.sonnema.nl

US HEIT - bier- en whiskystokerij Snekerstraat 43

In de Friese Bierbrouwerij vertellen zij u hoe het Friese `Ùs Heit`` bier wordt gebrouwen. U kunt de Us Heit Distillery op donderdag, vrijdag en zaterdag bezoeken. De kosten bedragen € 6,50 per persoon, inclusief een consumptie in het proeflokaal (kinderen t/m 12 jaar € 2,00). Tijdens de rondleiding krijgt u uitgebreide uitleg over het productieproces van de whisky. Voor groepen is op afspraak een bezoek buiten de reguliere openingstijden mogelijk. Informeer naar de mogelijkheden via telefoonnummer 0515-577449 of bezoek de website: www.usheitdistillery.nl

Pagina 13

Das kleine Hofmuseum/ Monsma State Franekerstraat 25

Die Monsma State wurde 1709 vom Bolswarder Bürgermeister Sipke Janz Monsma als Landhaus und Sommersitz erbaut. In den Anfangsjahren war die State – wie die adligen Landgüter in Friesland genannt werden – noch von Grachten und Teichen umgeben, später jedoch wurde sie zu einem Gehöft. Dieses Anwesen ist eines der wenigen erhalten gebliebenen Beispiele von im 17. Jahrhundert auf dem Lande errichteten Herrenhäusern, die man hier 'Slotjes’ – 'Schlösschen’, nannte. Seit 2003 befindet sich in der Monsma State 'Het kleine boerenmuseum‘ – 'Das kleine Hofmuseum‘. Die Öffnungszeiten erfahren Sie unter der Telefonnummer: 0515-575121. Ein Schild an der Straße weist Sie darauf hin, wenn das Museum geöffnet ist.

Ausflüge SONNEMA Stoombootkade 12

In der Sonnema-Brennerei können Sie in den Monaten Juni, Juli und August jeden Dienstag, Mittwoch und Donnerstagsnachmittag um 13.30 Uhr und 15.00 an einer Führung teilnehmen. Für Gruppen ist das Besucherzentrum ganzjährig nach Vereinbarung geöffnet. Die Führung dauert ca. 1 Stunde und 15 Minuten und besteht aus einer DVD-Präsentation, einem Blick in den Kräuterboden und einer Führung durch die Fabrik. Nach Ende der Führung können Sie im Probelokal Sonnema probieren. Die Führung kostet € 2,50 (inklusive Empfang mit Kaffee, Kuchen und Probe). Kinder und Jugendliche (in Begleitung) bis 16 Jahre gratis. Bitte erkundigen Sie sich nach den Möglichkeiten unter der Telefonnummer +31 (0)515–572949 oder besuchen Sie die Website www.sonnema.nl

US HEIT Bier- und Whiskey-Brennerei, Snekerstraat 43

In der friesischen Bierbrauerei an der Snekerstraat 43 erfahren Sie, wie das friesische 'Us Heit'-Bier gebraut wird. Sie können die 'Us-Heit'-Distellery Donnerstag, freitags und samstags besuchen. Der Eintrittspreis beträgt € 6,50 pro Person, inklusiv Probegetränk im Probelokal (Eintritt für Kinder bis 12 Jahre € 2,00). Während der Führung wird ausführlich das Herstellungsverfahren des Whiskys erklärt. Für Gruppen sind nach Vereinbarung Termine außerhalb der Öffnungszeiten möglich. Bitte erkundigen Sie sich nach den Möglichkeiten unter der Telefonnummer +31 (0)515-577449 oder auf der Website: www.usheitdistillery.nl

The small agricultural museum/ Monsmastate Franekerstraat 25

Monsmastate was built in 1709 by the mayor of Bolsward Sipke Janz Monsma and functioned as a countryhouse and summer residence. In the early years the estate was surrounded with moats and ponds, but at a later stage it functioned as a farm. This house is one of the few conserved examples of seventeenth century countryhouses that were built in the countryside. People used to call these ‘slotsjes’ (small castles). ‘The small agricultural museum’ has had its residence in Monsmastate since 2003. Please contact us for opening hours on number: 0515-575121. Please refer to the sign near the road to check if the museum is open.

Excursions SONNEMA Stoombootkade 12

Every Tuesday, Wednesday and Thursday afternoon in June and July there are guided tours in Sonnema’s distillery at 1.30 pm and 3 pm. The visitors centre is open for groups all year. Please don’t forget to make an appointment. The guided tour takes approximately 1 hour and 15 minutes and contains a DVD presentation, a tour to the herb attic and a guided tour to the factory. After the guided tour has ended you can have a sip of Sonnema at the bar (proeflokaal). We charge € 2.50 (coffee with a biscuit and a drink at the bar included). Children and (supervised) youths no older than 16 years are free of charge. Please call us for the possibilities 0515-572949 or visit our website www.sonnema.nl

US HEIT Beer brewery and whisky distillery, Snekerstraat 43

In the Frisian Brewery you are told how the Frisian beer of the 'Us Heit' (Our Father) brand is brewed. You can visit the Us Heit distillery on Thursday, Friday and Saturday. Costs are € 6.50 per person, a refreshment at the bar (proeflokaal) included (children not older than 12 years are free of charge). During the guided tour the production process of the whisky is explained to you in detail. Guided tours for groups are available by arrangement. Please call us for the possibilities (0515)-577449 or visit our website www.usheitdistillery.nl


V

Fest und Ereignisse in Bolsward • Regular events in Bolsward

aste evenementen in Bolsward

ELFSTEDENRIJWIELTOCHT

DIE ELFSTÄDTETOUR MIT DEM FAHRRAD

CYCLING THE ELEVEN CITIES RACE

Op Pinkstermaandag fietsen 15.000 deelnemers de 230 km lange tocht langs de Friese Elfsteden. Vanaf 05.00 uur in de morgen gaan er om de 10 minuten 400 deelnemers van start. Elke groep wordt begeleid naar de eerste stempelpost door een muziekkorps. Tussen 10.00 en 15.00 uur passeren de fietsers Bolsward weer, om vervolgens tussen 14.00 en 24.00 uur de finish in Bolsward te bereiken.

Am Pfingstmontag fahren 15.000 Teilnehmer die 230 Kilometer lange Tour entlang der so genannten 'Friese Elfsteden' - der (west-)friesischen elf Städte. Ab 5 Uhr morgens starten alle 10 Minuten 400 Teilnehmer. Jede Gruppe wird bis zur ersten Stempelstelle von einem Musikkorps begleitet. Zwischen 10 und 15 Uhr passieren die Radfahrer Bolsward wieder, um dann zwischen 14 und 24 Uhr das Finish in Bolsward zu erreichen.

On Whit Monday 15.000 participants cycle the tour of the Frisian Eleven Cities, a distance of 230 kilometres. From 5 am onwards every 10 minutes 400 participants start their tour. Each group is accompanied by a brass band to the first stamp station. Between 10 am and 3 pm the cyclists pass through Bolsward again and they finally reach the finish between 2 pm and midnight.

HEAMIELDAGEN

DIE TAGE DER HEUMAHLZEIT

In the past when farmers where harvesting and working hard and they had enough food for the upcoming winter, people where very happy. They took their money and tied a red handkerchief around their neck and put on their best clothes and went to Bolsward. It was time to have a party. At these festivities the city dwellers and farmers met. Everybody who wanted to, could join the festivities. Thus people gathered and the name 'Heamielfeesten' (Heamiel festivities) came into being. 'Boerenjongens', rice with raisins and buttermilk, is served during Heamiel. The “Heakeninginne” (Hay Queen), and her two maids of honour and the dance and music groups give it all a festive touch and make the last week of June a colourful and memorable happening. During the Heamiel days, that traditionally take place during the last complete week in July, and starts on Wednesday evening, several activities take place in the city. Please visit our website http://www.heamiel.nl for more information.

Wanneer vroeger met harde arbeid de oogst werd binnengehaald en er genoeg voedsel voor de komende winter was, was er grote blijdschap. Met gevulde buidel, de rode zakdoek om de nek en de beste plunje aan toog men naar Bolsward. Het feest kon beginnen. Een gezamenlijk feest, van stad en platteland. Iedereen die wilde kon aanschuiven. Zo zat men dan ook in grote getale bijeen en ontstond de naam ‘Heamielfeesten’. Tijdens it Heamiel worden boerenjongens, rijst met rozijnen en karnemelk geserveerd. De Heakeninginne, haar twee hofdames en de dans- en muziekgroepen geven het feest een gouden glans en maken de laatste week van juni tot een kleurrijk en onvergetelijk gebeuren. Tijdens de Heamieldagen, die traditiegetrouw worden gehouden in de laatste volle week van juni, beginnend op de woensdagavond, zijn er verschillende festiviteiten in de stad. Voor meer informatie: www.heamiel.nl

Pagina 14

Wenn früher mit harter Arbeit die Heuernte eingefahren und genug Nahrung für den kommenden Winter vorhanden war, war die Freude groß. Mit gefülltem Beutel, dem roten Taschentuch um den Nacken und in den feinsten Kleidern zog man nach Bolward. Das Fest konnte beginnen. Ein gemeinsames Fest der Stadt und des umliegenden Landes. Jeder durfte mit dabei sein. So saß man dann auch in großer Zahl beisammen, und es entstand der Name 'Heamielfeesten‘ – 'Heumahlzeitfeste’. Während des 'Heamiels’ wird den Bauernjungen Reis mit Rosinen und Buttermilch serviert. Die 'Heakeninginne’ – die 'Heukönigin’ und ihre zwei Hofdamen und die Tanz- und Musikgruppen verleihen dem Fest einen goldenen Glanz und machen die letzte Juniwoche zu einem farbenprächtigen und unvergesslichen Ereignis. Während der 'Heamieldagen’, die traditionsgetreu in der letzten vollen Juniwoche abgehalten werden und an einem Mittwochabend beginnen, gibt es verschiedene festliche Veranstaltungen in der Stadt. Weitere Informationen: www.heamiel.nl

HEAMIELDAGEN

Internationaal Folkloristisch Dansfestival tijdens het Heamiel

BOLLETONGERSDEI Van oudsher was de laatste donderdag in november de dag dat men de boeren met hun vrouwen in de stad kon verwachten. Men betaalde de pacht en de boerin sloeg het nodige in om de lange winter door te komen. Op deze Bolletongersdei, die nu gehouden wordt op de eerste donderdag in oktober, wordt deze traditie in ere gehouden door het organiseren van een druk bezochte grote jaarmarkt. `s Avonds vindt er een ringrijderij plaats met aangespannen wagens en wordt gestreden om de gouden zweep.

555 JAAR STADSRECHTEN IN BOLSWARD

Viert u het met ons mee? In 1455 kreeg Bolsward door tussenkomst van de beroemde Pater Johannes Brugman (‘praten als brugman’) het predikaat ‘stad’. Daarom viert Bolsward in 2010 haar 555 jaar stadsrechten! Van zaterdag 14 augustus t/m zaterdag 11 september beleeft Bolsward de ‘555 jaar stadsrechten maand’. Deze maand vinden er tal van activiteiten plaats die Bolsward een feestelijke sfeer geven en ons doen denken aan de stad Bolsward door 555 jaar heen. De activiteiten door het hele jaar, en de activiteiten die wij ieder jaar vieren, krijgen waar mogelijk een extra 555-tintje. De actuele activiteitenkalender vindt u op onze website www.bolsward.nl

DER STIERENDONNERSTAG

BOLLETONGERSDEI

Schon seit langer Zeit war der letzte Donnerstag im November der Tag, an dem man in der Stadt die Bauern und ihre Frauen erwarteten. Man bezahlte die Pacht und die Bäuerin kaufte alles, was sie brauchte, um den langen Winter zu überstehen. An diesem ‚Bolletongersdei’ - dem ‚Stieren-Donnerstag’ - der jetzt am ersten Donnerstag im Oktober abgehalten wird, wird diese Tradition mit einem stark besuchten großen Jahrmarkt in Ehren gehalten. Am Abend findet eine Ringreiterei mit Pferd und Wagen statt, bei der um die goldene Peitsche gekämpft wird.

Traditionally the last Thursday in November was the day that farmers and farmers’ wives could be expected to come to the city. Peasants paid their rent and the wives bought all they might need for the long and dreary winter. On this “Bolletongersdei”, now more conveniently celebrated on the first Thursday of October, the tradition of organizing an annual market with a lot of people is being honoured. In the evening there is a tiltingat-the-ring competition with horse and gig and contestants can win the Golden Whip.

555 years of privileges in Bolsward

555 Jahre Bolswarder Stadtrechte

Feiern Sie mit uns! Im Jahre 1455 erhielt Bolsward durch Unterstützung des berühmten Paters Johannes Brugman (dem man in den Niederlanden auch die Redeweise ‚Praten als Brugman’ - ‚Nur heraus mit der Sprache!’ verdankt), das Prädikat ‚Stadt’. Und so feiern wir in Bolsward im Jahr 2010 unsere 555 Jahre Stadtrechte! Von Samstag, 14. August bis Samstag, 11. September erlebt Bolsward den ‚555 Jahre Stadtrechte-Monat’. In diesem Monat gibt es viele Veranstaltungen statt, die Bolsward in eine Feststimmung versetzen, und an die Geschichte von 555 Jahren Bolsward erinnert wird. Alle Veranstaltungen das ganze Jahr über, und die Feste, die wir jedes Jahr feiern, bekommen, wo es möglich ist, die ganz besondere Note „555“!

Will you celebrate this with us? Bolsward was rewarded the title ‘city’ in 1455 because of the intervention of father Johannes Brugman (‘speak like Brugman’ is a Dutch proverb). That’s why Bolsward celebrates the fact that it has had privileges for 555 years! From Saturday August 14 to Saturday September 11 Bolsward celebrates its ‘month of 555 years of privileges’. This month all sorts of festive activities are being organized in Bolsward that remind us of the city of Bolsward throughout 555 years. All activities and the activities we celebrate each year will have an extra 555 touch where possible. Please go to www.bolsward.nl for our current activity calendar

Den aktuellen Veranstaltungskalender finden Sie auf unserer Website www.bolsward.nl

Pagina 15

www.friesehanzesteden.nl • www.bolsward.nl •

Viering 550 jaar stadsrechten in 2005

Simmerwike 2010

Een kunstweek, huiskamerconcerten, podiumkunst en theater in de hofjes van Bolsward, het drijvende podium op het Kruiswater, dat zijn slechts enkele elementen van de Simmerwike 2010. De Simmerwike 2010 is dit jaar van woensdag 18 tot en met zaterdag 21 augustus. Een van de elementen is de Kunstweek. De Bolswarder Watersportvereniging organiseert in die week een nachtelijke sloepentocht, op donderdagavond vindt weer de wielerronde plaats en natuurlijk is er weer muziek op het drijvende podium. Meer informatie op www.simmerwike.nl

WEEKMARKT

Elke week is het weer een gezellige drukte op de markt in de binnenstad van Bolsward. Iedere donderdagochtend van 7.30-12.30 komen marktkooplui uit Bolsward en omstreken hun "waar" verkopen. Van een rits, een lekker visje tot de dagelijkse vitamines. U vindt er vele producten.

Hoort, hoort, zegt het voort! Heeft u onze stadsomroeper al gehoord?

Bolsward brengt u het nieuws weer traditioneel; geen sms en niet via de mail. Henk Bijlsma in de herfst van 2007 benoemd, is als stadsomroeper van Bolsward wereldberoemd. Wellicht heeft u hem al gehoord, met luide stem roepend “zegt het voort, zegt het voort!” Nieuws, evenementen en aankondigingen hoort u voortaan van hem uit eerste hand, nog eerder dan in de krant. Wilt u hem iets vragen of heeft u nieuws mede te delen, dan kunt u hem via www.bolsward.nl mailen. Wilt u hem meteen iets vertellen, dan kunt u hem op dit nummer bellen: 0515-575121

Pagina 16


T

entoonstellingen 2010 Zomertentoonstelling 2010, op drie locaties Martinikerk

In de Martinikerk vertolken een aantal kunstenaars hun religieuze beleven in beelden. Kunstenaars met een nationale bekendheid en zeer verrassend werk. U kunt de tentoonstelling bezoeken in de periode van 3 juli t/m 21 augustus. Vanaf 22 augustus zijn kunstwerken van Bolswarder kunstenaars te bewonderen in de Martinikerk. De kerk is van maandag t/m vrijdag geopend van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.30 tot 16.00 uur. In de maanden juli en augustus is de tentoonstelling ook op zaterdag te bezichtigen van 13.30 tot 16.00 uur.

Broerekerk

In de Broerekerk exposeren een vijftal bekende Friese kunstenaars. Een belangrijk uitgangspunt bij hun werk is de viering van de ‘555 jaar stadsrechten’ van Bolsward. De kunstenaars beelden dit thema op verschillende manieren uit, soms volledig abstract. U kunt deze tentoonstelling bezoeken in de periode van 3 juli t/m 21 augustus. De Broerekerk is dagelijks geopend van 11.00 tot 17.00 uur.

Sint Franciscuskerk

In de Sint Franciscuskerk zijn prachtige glaskunst werkstukken te bewonderen. Een drietal Nederlandse kunstenaars met internationale bekendheid tonen hun werk in deze karakteristieke kerk. De kunstwerken zijn verbonden aan het thema water. Door de combinatie van glas en licht ontstaat een mystieke sfeer. U kunt deze tentoonstelling bezoeken in de periode van 3 juli t/m 21 augustus. De Sint Franciscuskerk is van dinsdag t/m zaterdag geopend van 13.00 tot 17.00 uur. Het bestuur van de Stichting Kunst Kerk en Samenleving nodigt u van harte uit om deze boeiende zomertentoonstelling te bezoeken.

DE KLEINSTE GALERIE VAN BOLSWARD

De Marienpoortgroep heet u van harte welkom in de kleinste galerie van Bolsward. Onder het bordes van het stadhuis, de Waagh, worden iedere zomer exposities gehouden door de Marienpoortgroep. Dit jaar zijn er naast de Marienpoortgroep vier gasten die ook hun kunsten exposeren. Van half juni t/m eind augustus is de galerie geopend op dinsdag, woensdag en donderdag van 13.30 tot 17.00 uur. In de galerie is ruimte voor een 20-tal schilderijen, tekeningen, foto’s en beelden.

Pagina 17


PLATTEGROND GEMEENTE BOLSWARD Pagina 18

Straatnamenregister Alkbrêge=47 Altstraat, Abraham Appelmarkt=13 Badweg Baerdtpad, Claes Bagijnestraat=20 Barber Yntjesstraat Bargefenne=18 Beekhuissingel, Dokter Berchein, De Bercheinbrêge=102 Berkenburg=11 Blink, De Bolwerkplein=153 Boomsmalaan, J.J.=137 Bote à Bolswertstraat=133 Botersteeg=95

G2 D3 E4 E4 E4 E3 G4 D4 F4 G3 G3 F1 F3 F4 F4 E4 E3

Boudewijnstraat=12 Boumantsjepost=80 Brandsmalaan, Professor Doctor Titus=115 Brekken, De=3 Brigade Irenelaan Broereplein* Broerestraat Brouwerssteeg=40 Brugmanstraat, Pater Bruinsmastraat, P.A. Brunostraat Bunders, De=4 Cammingalaan, Reinier Campuslaan, Floridus Catrijn Epessingel Cnossenlaan

G4 F3 F4 F2 F5 E4 E4 E3 E5 D3 G4 E2 G5 F4 G3 F5

Coopmansstraat, Pieter=147 Cuipersstraat, Meester D.J. Dammen, De Dennenburg De Ward Dijkstraat Dijlakker, Grote Dijlakker, Kleine Diken, De Dobben, De=54 Dodo Feitamalaan Domp, De Dracht, De Driekronensteeg=78 Driepostensteeg=37 Drift, De Eekwerdbrug=79


E4 E3 F2 F1 C3 D4 E3 E3 E2 F3 F5 F3 F2 E3 E3 F2 E3

Eekwerdlaan Eikenburg Ekers, De=59 Elandslaagte=142 Elgersmastraat, Michiel=130 Epkemastraat Essenburg Exmorraweg Fadershofstee=28 Finnen, De=57 Fjilden, De Flipsteeg=81 Florencestraat Fonteijnestraat, Claude Franekereind Franekerstraat Fredericusstraat=120

F2 F1 E3 E4 E5 D3 F1 C4 D3 E2 E2 E4 E4 D3 E2 E2 F4

Friezenburg Fûgelleane Gabbemastraat=10 Gasthuis, Klein=82 Gasthuissingel Gear, De Gleibakkerij Godscalcusstraat=121 Gortsteeg=141 Gravenburg Greiden, De=45 Grootzand=119 Haitsmalaan, Secretaris Halbertsmastraat, Doctor Joost Hanekopersteeg=60 Hanzestaete=48 Hanzestraat=14

Pagina 19

F1 G2 D3 D3 E4 F3 D4 F4 E4 F1 F2 D4 F4 E3 E3 G4 E3

Haringhouckstraat, Samuel van Harlingerstraat Harst, De Hartwerdervaart=68 Hartwerdervaartpost=106 Heechhoutpad=8 Heeremahof* Heeremastraat=138 Hengstepad* Hengstepad, Klein=56 Hichtumerweg Hid Heroplantsoen=116 Hid Herostraat E4 Hiemen, De=43 Him, De Hindricusstraat=35 Hinzstraat, A.A.=49

D3 C4 F2 F3 F3 D4 E4 E4 E4 E4 E1 E4 F2 F2 G4 D3

Hoants, De Hoantsbrêge=86 Hoantspost=101 Hof, 't Hofjespost=29 Hollandiastraat, 1e=127 Hollandiastraat, 2e Hollandiastraat, 3e Hoog Bolwerk Hoogstraat Hoogstraat, Kleine=139 Houckemaland, 't Houckemapost=98 Houten, De=46 Ielreager, De Iepenburg Industriepark Jansstraat, Sint

F3 F2 F3 E4 E4 C4 C4 C4 E3 E4 E4 F3 G3 F2 G2 G1 C4 E3

Japicxlaan, Gijsbert D3 Jelmerstraat F4 Jongemastraat E4 Jozefstraat, Sint D3 Kampen, Grote E3 Kampen, Kleine=52 E4 Kapelstraat=65 E4 Katterug=66 E3 Kemperhaven=16 E4 Keppensflat=22 D3 Kerkhof, Groot E3 Kerkstraat E4 Klaverbrug=113 A1 Klaverflat, De=23 C3 Klaverweg A1 Kleinzand=128 D4 Klif, It F2 Klippen D4 Kloosterlaan G5 Klút, De G2 Knetemannstraat=132 D4 Knopstraat, Gerrit E3 Kôbbrêge=104 G3 Kolken, De=44 F2 Koningsburg F1 Koopman Heeresweg E1 Kruiswater=122 D5 Laad en Zaad G5 Laag, 't E4 Laag Bolwerk D4 Landbuurt=118 D4 Lindenburg=70 G1 Ljip, De G2 Ljurkbrêge=88 F3 Ljurkpost=93 G3 Lommerdsteeg=36 D4 Lonjé B4 Lonjéflat=27 C3 Looiersbuurt=19 E3 Looiersgracht=41 E3 Ludolphusstraat F4 Lysbet Lubbertsstraat=25 F4 Mariahof=39 E3 Mariënpoort G4 Markol, De G2 Markolpost=77 G2 Marktplein=152 D4 Marktstraat E4 Marne, De B3 Martinushof=87 E4 Marwertflat=24 D3 Mattias Poortvlietlaan=135 F5 Mieden, De E2 Mobachstraat, Eelke=7 D3 Moerhimbrêge=111 B4 Molenpad=21 E3 Molkepaad=62 F2 Munnickhuizenstraat, V.=126 E4 Nannenhof=129 E4 Nanneshof, Hendrik=154 E3 Nannesstraat, Hendrik=131 E4 Nauwe Steeg=140 E4 Nawijnbrug=83 E3 Nes, De=31 F2 Nieuwmarkt D4 Nycle Haismastraat=15 E3 Obe Postmastraat, Doctor E3 Oerd, It F2 Oerdpaad=100 F2 Olieslagersstraat=5 E3 Oordje D4 Oppers, De F2 Oude Hichtumerweg E2 Oude Rijksweg=1 C4 Parkstraat E4 Plantsoen=38 E3 Pleatsen, De=6 F2 Plein 1455=148 D3 Polderbrug=112 B2 Polle=97 E3 Pottenbakkersstraat=34 E3 Praamsmalaan, Burgemeester E5 Prinsenburg F1 Prooststraat, Johannes D3 Raadhuisplein=149 E4 Rak, It F2 Rânne, De E2 Reidbarte=71 G2 Reidhintsje, It=32 G3 Reidhintsjebrêge=94 G3 Reijnstraat, Nanne E4 Remise=42 E4 Ridderburg=33 F1 Rijkstraat=58 E4


Rinck Baukesstraat Roeden, De Saksenburg Schelte à Bolswertstraat Schoolpad Schoolstraat Schuurmanstraat, Pater Siboldusstraat=30 Skarren, De Skilwijk Skries, De Slachten, De Slinken, De Smeden, Achter de=64 Smjunt, De Smjuntbrêge=107 Snekerpoort Snekerstraat Snekervaart Snekerweg Soal, It Soalpaad=76 Sparrenburg Sportsingel Sporttille=51 Stadsstreng Stalt, It=108 Staltpaad=90 Stationsplein=150 Stoombootkade Strânljip, De Strânljipbarte=91 Strânljipbrêge=92 Sudergouwei Súvelleantsje Swan, De Swannepost=85 Syl, De Tanjéstraat, Pieter Tecla Hesselsstraat=17 Terpbarte=84 Terpbrêge=99 Terpen, De=53 Thaborplein, Peter van=155 Thomasstraat Tillen, De=55 Timmerstraat, L.J. Titardusstraat=136 Tjerkwerderweg Tjilling, De Tjirk, De 't Leenpad Tramweg=89 Trekdyk, De Trekpad Trochreed, De=63 Tsiispaad=72 Túfein, De Tunen, De Turfkade Twibaksdyk Ugobrêge=96 Ugoclooster Ugolaan Ugopost=67 Uthôf, It=61 Veenstraat, Mejuffrouw G. Venstraat, A.H. van der Verwersbuurt=123 Verwersstraat Vossepôle=151 Vriesstraat, Bauke de Waarlamke, It Waarlampkepost=103 Warren, De Weipaad=50 Werkmansbloei=9 Westergoawei Westergoawei Wiardapad Wibrandaweg Wibrandusstraat=134 Wier, De Wijmerts, De Wilgenburg=69 Wilhelminalaan, Koningin Wilster, De=75 Wipstraat Witherenstraat=125 Witmarsumerweg Wopkesstraat, Gerben=117 Workumertrekweg=114 Wylp, De

G4 F2 F2 E5 F3 D3 D3 G4 F2 D4 F2 E2 E2 D4 G3 G3 E4 F4 E5 G4 F2 F2 G1 F4 F3 E3 F2 G2 F4 D4 F3 G3 F3 C5 F4 G2 G2 B4 E4 G4 G3 G2 E2 D3 F4 E2 D3 G4 C5 G3 F3 G3 F4 C5 E1 F3 F2 G3 F2 E4 D3 G3 G2 G2 G3 F3 C3 D3 D4 D4 E3 D3 F3 F3 E2 F2 E3 C1 C3 F5 D1 G5 F2 C4 G2 F4 G2 E4 E4 A2 E4 D5 F2

SFEERWINKELEN IN BOLSWARD

Graag tot ziens bij Pimpé Kids! Pimpé Kids Jongemastraat 31 8701JB Bolsward Tel. (0515) 573 212

www.pimpekids.nl

In een 150 jaar oud pand aan de Jongemastraat 31 vind je 2 verdiepingen plezier voor a.s. moeder en kind. Maar ook originele kraamcadeaus en leuke accessoires voor de baby-, en kinderkamer. Kom gauw eens een kijkje nemen!

Een kleine speelgoedwinkel aan de rand van het centrum met de nadruk op spelletjes. Spellen voor aan tafel en games voor diverse spelcomputers. Door kleine tafels en tv-schermen in de winkel is het mogelijk om ter plaatste deze spellen te proberen. Verder zijn er puzzels, poppen, knuffels, en houten speelgoed. Adres: Snekerpoort 3, 8701HK Bolsward 0515- 575036, www.spelhuis.com

Trendy-Mix, cadeaus met een knipoog U kunt ons vinden aan de Turfkade 15, een aanlooproute nabij het centrum van Bolsward. Bij ons kunt u terecht voor allerlei leuke en aparte cadeaus. Wij verkopen kleurrijke woonaccessoires, betaalbaar design, verrassende gadgets, servies, trendy tassen, souveniers, grappige kinderartikelen en een uitgebreide collectie van Pandora-style glaskralen en bedels. Door de trendy mix aan stijlen, het gevarieerde aanbod en de wisselende collectie raakt u bij ons niet snel uitgekeken.

Graag tot ziens bij Trendy-Mix of bij www.trendy-mix.nl

DE 3de KAMER, brocante en cadeaus Dit is één van die adressen die je vaker wenst te ontdekken. Eenmaal bezocht blijft de aantrekkingskracht van deze stijlvolle woonwinkel hangen. Hier varen de eigenaren hun eigen koers en hebben een uniek concept neergezet in zowel presentatie als assortiment. Het assortiment bestaat o.a. uit: - Servies At home with Marieke - Pimpernel & Portmeirion - Pip Home Collectie - Granny’s bakmixen - Heerlijke dressings van Kioom’s - jams van Theo van Woerkom - Linum keukentextiel - Crabtree & Evelyn geuren - Greenleaf geurzakjes, Bridgewater geurkaarsen - wereldberoemde zeep”Claus Porto” - brocante uit Nederland, Engeland en Frankrijk - originele cadeaus en woonaccessoires

Bescheiden

winkel met ee

n grootse sfee

De 3de Kamer, brocante en cadeaus Marktplein 2 - 8701 KG BOLSWARD 0515 572268 - [email protected] www.de3dekamer.com

Jongemastraat 12 8701 JD Bolsward 0515-581205

Mode accessoires, sieraden, zilver sieraden, leren tassen, mode tassen

YORKE COLLECTIONS APPELMARKT 8, 8701 KH BOLSWARD Tel. 0515- 577320

Horloges zonnebrillen sjaals sieraden uit Kenia en Brasilia, net iets anders.

r!

A

ctieve ontspanning

RONDVAARTBOOT

In de maanden juli en augustus vaart de rondvaartboot door Bolsward. Iedere middag om 13.45 uur vertrekt de boot vanaf het stadhuis. Afhankelijk van het aantal liefhebbers maakt de boot per dag meerdere vaarten door de stad. Er kunnen 12 bezoekers op de boot. Kosten zijn er niet, een vrijwillige bijdrage is welkom.

KAATSEN

In Friesland volkssport nummer één. Sinds het eind van de Middeleeuwen wordt de sport in Nederland beoefend. In Friesland worden jaarlijks tussen de 1500 en 2000 wedstrijden gehouden. Kaatsen wordt in de openlucht op een grasveld van 60 x 32 meter gespeeld. Een kaatsteam (partuur) bestaat uit drie personen. In een team heb je een specialistische functie. Je bent of opslager (serveerder) of uitslager (retourneerder). De kaatsers spelen met een bal van ongeveer 24 gram die een leren omhulsel heeft en gevuld is met kalfshaar. Aangezien het balletje vrij hard is, is het nodig om een kaatshandschoen te dragen ter bescherming van de hand. Deze attributen worden nog op ambachtelijke wijze gemaakt. In Bolsward vinden de kaatswedstrijden plaats op Kaatsveld `Ìt Oordje`` aan de Landbuurt (achter de Harlingerstraatweg).

Pagina 22


Zwembad Bolsward Badweg 5

Ontspanning combineren met actief zijn kan in het zwembad van Bolsward. Met zowel een recreatiebad, een whirlpool en een 25 meterbad biedt het voor jong en oud zwemplezier. In de zomerperiode is ook het speelveld geopend om te genieten van de zon en om te spelen met de kleintjes. In het peuterbadje met waterspuitertjes kunnen ook de aller kleinsten zich prima vermaken. Het zwembad is in 2009 zowel aan de binnen- als buitenkant opgeknapt en voorzien van nieuwe faciliteiten. Voor meer informatie en voor de openingstijden kunt u telefonisch contact opnemen via 0515-573573 of een bezoekje brengen aan onze website www.zwembadbolsward.nl

JULIANAPARK Snekerstraat

Net buiten de oude stadswallen van Bolsward ligt het monumentale Julianapark. In 1913 is het park geschonken aan de gemeente Bolsward door het Sint Anthony Gasthuis en het Oldburgerweeshuis. Het park bestaat van oudsher uit verschillende opvallende stijlen. Het Julianapark in Bolsward is een rijksmonument. Een aantal elementen uit het park zoals de parkwachters-woning en de muziektent zijn aangemerkt als aparte rijksmonumenten. In 2009 is het park opnieuw beplant en ingericht waarna in 2010 ook een openbare jeu de boulesbaan is aangelegd. Een prachtige locatie voor een ontspannen wandeling of voor een gezellig potje jeu de boules.

RECREËREN IN HET GROEN Het Bolwerk

Net buiten de binnenstad, in het groene hart van Bolsward, ligt het Bolswarder Sportcomplex. Op dit terrein sporten vele clubs naast elkaar: schaatsers, zwemmers, voetballers, (hard)lopers, en korfballers. Ook recreanten kunnen hier terecht om gebruik te maken van de skeelerbaan. In de winter wordt deze baan omgetoverd tot een ijsbaan. Naast sport en spel is het een mooi wandelgebied met veel groen en waterpartijen.

Pagina 23


C

ampings Stadscamping Bolsward Badweg 5

De stadscamping van Bolsward is afgelopen jaar geheel vernieuwd en verplaatst naar het zwembadterrein, gelegen tegen het oude stadscentrum van Bolsward. De camping heeft 18 standplaatsen en is gedeeltelijk voorzien van elektriciteit en waterpunten. Als campinggast kunt u één keer per dag gratis gebruik maken van het zwembad. De camping ligt tevens naast het Bolswarder Sportcomplex waar ontspanning met inspanning gecombineerd wordt. Zowel het stadscentrum als het Julianapark op een steenworpafstand maken het een aangenaam verblijf met voor ieder wat wils. Stadscamping Bolsward biedt kanoliefhebbers de mogelijkheid om eigen kano’s op het terrein, naast de tent, neer te leggen. Dit kano gedeelte is bereikbaar via het water en alleen toegankelijk voor kanovaarders. De camping heeft geen eigen beheerder, inschrijven kan bij de kassa van het zwembad. U kunt niet vooraf reserveren. Mocht het zwembad gesloten zijn op het moment van aankomst dan kunt u vanzelfsprekend alvast plaatsnemen op de camping. De stadscamping Bolsward is van 1 april t/m 30 september geopend. De kosten: Twee personen + caravan € 14,50 per nacht Eén persoon extra € 13,- per nacht Een kleine tent met maximaal twee personen € 12,- per nacht Borg / sleutelgeld € 20,Voor meer informatie en de openingstijden: www.optisport.nl/stadscampingbolsward.nl

Boerencamping Half-Hichtum Hichtumerweg 14

Net buiten Bolsward ligt camping Half-Hichtum. Wilt u genieten van de rust, de ruimte, de natuur, lange zomeravonden en mooie zonsondergangen? Dan kunt u prima terecht op deze boerencamping. Op deze camping kunt u deelnemen aan diverse activiteiten zoals Boerengolf en aan een workshop aardewerk beschilderen. Het is zelfs mogelijk om eigen paard of pony mee te nemen. Een bijzonder verblijf midden in de natuur maar op loopafstand van het centrum van Bolsward. Boerencamping Half-Hichtum is geopend van 1 april tot 15 oktober. Voor meer informatie en reserveringen kunt u contact opnemen via telefoonnummer 0515–572683 of via e-mailadres: [email protected]/ www.half-hichtum.nl

DE VAARROUTE BOLSWARD - HARLINGEN 1.30 METER DIEP, 4.00 METER BREED EN 2.50 METER HOOG

De vaarroute start in Bolsward op het Kruiswater of richting Witmarsumervaart, door één druk op de zwarte knop van de door u zelf te bedienen brug gaat de vaarroute voor u open. Via Schettens, het smalste knelpunt van de route, dwars door de Friese weiden richting kerkdorp Witmarsum. Voor het centrum van Witmarsum wenken de majestueuze molenwieken u al dichterbij. Via Witmarsum vaart u, omringd door vredig grazende koeien verscholen tussen het groen naar Arum. Via Arum varend op de Harlingervaart kunt u Kimswerd al zien liggen. Kimswerd is wereldberoemd als de geboorteplaats van “Grutte Pier”, vrijheidsstrijder van Friesland in de 15e eeuw. Zijn standbeeld siert het beschermde dorpsgezicht. De tocht gaat verder naar de zeilstad Harlingen. Wanneer u te midden van vissersboten, klipper, tjalken, botters en andere schepen aanmeert is dit het markante eindpunt van deze prachtige vaarroute.

Pagina 24


W

andelroute door Hanzestad Bolsward

Hieronder volgt een beschrijving van een aantal speciale bezienswaardigheden door Bolsward. Wij verwijzen u hierbij naar de nummering op de plattegrond op de volgende pagina.

Stadhuis (1)

Gebouwd in de jaren 1614-1617. Een indrukwekkend voorbeeld van de Noord Nederlandse Renaissancestijl met een monumentale raadzaal. Het model (maquette) werd vervaardigd door de Bolswarder kistenmaker (schrijnwerker) Japick Gysberts, vader van de beroemde dichter Gysbert Japicx. In 1895 vond een ingrijpende uitwendige en in 1955 een inwendige restauratie plaats. Het Rococobordes dateert van 1765. In het stadhuis is de Oudheidkamer gevestigd. Het stadhuis en de Oudheidkamer zijn voor publiek toegankelijk van 1 april tot 1 november. Op maandag van 13.30 uur tot 16.00 uur en van dinsdag t/m vrijdag van 9.00 tot 12.30 en van 13.30 tot 16.00 uur. Tijdens de zomermaanden gelden afwijkende openingstijden. Vervolgens loopt u in oostelijke richting naar het Broereplein (± 100m). Halverwege (Jongemastraat 25) ziet u wat aanzien betreft één van de bezienswaarPagina 25

digste en merkwaardigste gevels van Bolsward (17e eeuw). Op het Broereplein vindt u de ruïne van de…

Broerekerk (2)

Het oudste gebouw van onze stad. Als kloosterkerk voor de Minderbroeders gebouwd aan het begin van de 14e eeuw. Overigens is de kerk in gedeelten tot stand gekomen. Als gevolg van een grote brand op 8 mei 1980 veranderde de kerk in een ruïne. Na een ingrijpende restauratie en een moderne glazen overkapping in 2006 vormt de kerk nu een toeristische trekpleister. Indien u onder de poort naast de kerk door loopt komt u uit op het vroegere Schuttershof, oefenplaats van de vroegere Schutterij. U heeft hier een goed uitzicht op de achterzijde van de Broerekerk. U gaat nu weer terug naar de straat vóór het Broereplein en vervolgens opnieuw verder in oostelijke richting tot u bij de stadsgracht komt. Ter plaatse van de hierover gelegen brug heeft tot 1824 de Sneekerpoort, één van de vier verdwenen stadspoorten gestaan. Via het aan uw linkerhand gelegen Hoog Bolwerk, het restant van de omwalling aan de oostzijde van het centrum, loopt u tot het tweede trapje. Vanaf dit punt heeft u een prachtig uitzicht op de…

Martinikerk (3)

Deze machtige pseudobasiliek werd gebouwd tussen 1446 en 1466. De toren stond er eerder en heeft ooit als vuurtoren gediend ten tijde dat Bolsward nog een open verbinding met de zee had. Het interieur is zeer de moeite waard. Bijzonder zijn de koorbanken, de kansel en het meer dan twee eeuwen oude Hinze-orgel. De akoestiek van de kerk is zeer goed te noemen. Toren en kerk zijn in de afgelopen jaren gerestaureerd. Het schip van de kerk heeft een volledige nieuwe fundering gekregen. Bezichtiging maandag t/m vrijdag 10.00-12.00 uur en 13.30-17.00 uur. Kosterij: Groot Kerkhof 3, tel. 0515-572774 b.g.g. 0515-572357. In de zomermaanden gelden afwijkende tijden, de kerk is dan ook op zaterdagochtend geopend. Aan de noordkant van de kerk ziet u een standbeeld van de Friese dichter en taalgeleerde Gysbert Japicx (1603-1666). Vanaf de Martinikerk loopt u nu in zuidelijke richting de Kerkstraat in. Aan uw linkerhand treft u na ± 50 m. het voormalige…


toresk grachtje dat het “haventje” wordt genoemd. De Grote Dijlakker verder aflopend komt u bij de…

St. Franciscuskerk (6)

Liefhebbers van moderne architectuur wijzen we op deze in 1934 voltooide kerk. Het interieur is van gele, deels ook geglazuurde Friese baksteen. Indien de kerk gesloten is kan u zich vervoegen bij de naastgelegen pastorie. Verder wandelend passeert u de Elzenpost en komt u bij de hoek van de Nieuwmarkt. Wanneer u hier even blijft staan en uw blik richt naar de overkant van het grachtje dan ziet u het…

Geboortehuis van Gysbert Japicx (7)

Het trapgeveltje is enkele jaren geleden opnieuw opgetrokken. In het pand is het Gysbert Japicxmuseum en het Toeristisch Informatiepunt gevestigd. Op de hoek van de Grote Dijlakker en de Nieuwmarkt staat het gebouwencomplex genaamd…

Huize Martinus (8)

Om de hoek, na onderbreking door een woonhuis, zet het complex zich voort. Na zeer lange tijd van leegstand werd dit, ooit door de zusters van de Franciscanesen van Bennebroek beheerde complex waarin oorspronkelijk een kapel en klooster zat, verbouwd tot wooneenheden voor voornamelijk ouderen. Bij deze verbouwing kwam tevens een doorbraak tot stand met de erachter gelegen bebouwing. Na de oudste sociëteit “De Doele” (café- restaurant) aan uw rechterhand treft u het…

Weeshuis (4)

Het eerste weeshuis op deze plaats werd gesticht in 1553 op grond van de laatste wilsbeschikking van Hid Hero Jelbethsdochter, weduwe van Nanne Reijns. De voogdenkamers in het gedeelte aan de straatkant zijn voor het publiek niet toegankelijk. Via de Hanekopersteeg, even verder aan uw rechterhand gelegen komt u uit op de Kleine Dijlakker.

Sint Anthony Gasthuis (9)

Eigendom van de stichting met dezelfde naam. Deze stichting is al sinds de tweede helft van de 15e eeuw actief in Bolsward. Het pand biedt huisvesting aan oudere alleenstaanden. De niet te bezichtigen voogdenkamer is nog geheel in de oorspronkelijke staat van de bouw (±1775). U gaat nu rechtsaf het Skilwyk op en bereikt dan aan het eind een grachtje. Ditzelfde grachtje heeft u ook op de Grote Dijlakker (het zogenaamde Haventje) gezien. Dit grachtje loopt onder “De Doele” en het koor van de St. Franciscuskerk door. De huisjes aan het grachtje en van een deel van het hofje behoorden oorspronkelijk ook tot de bezittingen van het St. Anthony Gasthuis.

U heeft een goed uitzicht op de gevelwand van de Grote Dijlakker aan de overzijde van het grachtje. Als u richting het stadhuis gaat komt u via de Broerestraat bij de Kapelpost op de hoek van de Kerkstraat. In de buitengevel van het pand op de hoek van de Kerkstraat/Kapelstraat treft u het…

Tegelreliëf van de voormalige kapel (5)

Door middel van het reliëf wordt herinnerd aan de kapel, die over de gracht heeft gestaan: “De kapel van us Leave Vrouwe van Sevenwouden” (± 1520). Teruggaand komt u over de Drieposten op de Grote Dijlakker. Vanaf dit punt heeft u uitzicht op een pit-

Teruggaand ziet u aan uw rechterhand eerst nog een gedeelte van het Doopsgezinde bejaardenoord “It Menniste Skil” en vervolgens de…

Doopsgezinde kerk (10)

De voorgevel is van 1809. De bekende Dr. J. Halbertsma is enige tijd voorganger geweest van de Doopsgezinde gemeente ter plaatse. Het kerkje is in het bezit van een klein, monumentaal orgel. Rechtdoor komt u bij de hoofdader door het centrum. Linksaf komt u dan op het Marktplein uit. Aan uw rechterhand een markant gebouw, waarin de Openbare Bibliotheek is gevestigd. Loopt u rechtdoor, dan komt u bij het beginpunt tevens eindpunt van uw wandeling. *Het loont de moeite om nog even een “ommetje” te maken. Bij de bibliotheek slaat u dan rechtsaf. Het middelste deel van de zijgevel van de bibliotheek is een mooi voorbeeld van de Amsterdamse School. Over het bruggetje aan uw linkerhand, de Papagaaiepost, gaat u naar rechts het Kleinzand op. Van hieruit heeft u een goed uitzicht op de gevelrij van het Grootzand. Halverwege het Kleinzand gaat u linksaf ’t Laag op. Door de Wortelhaven werd deze straat tot 1877 in tweeën gedeeld. Het havenmeesterhuis nr. 33 herinnert nog aan die tijd. Links in de straat bevindt zich nog een boerenbedrijf. Let u ook eens op de aparte structuur van de steegjes. Aan het eind van de straat gaat u linksaf de Witherenstraat in. Dan de eerste zijstraat rechts. In dit deel van de Witherenstraat en het deel van de Hoogstraat waarin u zich thans bevindt is enige jaren geleden vervangende nieuwbouw gepleegd. Al spoedig verbreedt de Hoogstraat zich tot een pleintje en heet dan Heeremastraat, deze naam is ontleend aan het…

Heeremahuis (11)

Hier woonde in de middeleeuwen het hoofdelingengeslacht Heerema, dat door de eeuwen heen in het stadsbestuur vertegenwoordigd was. Tot in de 60-er jaren was het pand als stadsboerderij in bedrijf. In het begin van de 70-er jaren weer in oorspronkelijke staat als stins gereconstrueerd.

3 4 10

9

8

6 5 7 1

2 11

Pagina 25 26 Pagina

www.friesehanzesteden.nl www.friesehanzesteden.nl • www.bolsward.nl • www.bolswarderbedrijven.nl

B

Wichtige Informationen • Important information

elangrijke informatie

Alarmnummer/Notrufnummer/ Emergency number

Autoverhuur/Autoverleih/ Rent a car

1-1-2

Garagebedrijf G. de Jong Snekerstraat 9a T (0515) 574 915

Ziekenhuis/Krankenhaus/ Hospital

Garagebedrijf W. van der Werff Harlingerstraat 1 T (0515) 572550

Antonius Ziekenhuis Bolswarderbaan 1 Sneek T (0515) 488 888

Garagebedrijf Bas De Marne 55 T (0515) 577 444

Apotheek/Apotheke/Pharmacy Apotheek Bolsward Jongemastraat 1 T (0515) 572 283

Taxicentrale v.d. Bles Slinken 37 T (0515) 572 222

Huisartsen/Ärzte/General Practitioners

Banken/Banken/Banks

Y.I.M. Huisman Jongemastraat 10 T (0515) 572 523

Geldautomaat / Cash machine

ABN AMRO bank - Marktstraat 1 ING bank - Nieuwmarkt 15 Rabobank - Skilwyk 15-23 Fortisbank - Jongemastraat 13 Postagentschap - Appelmarkt 10/Nieuwmarkt

B.C. Kortendijk Nieuwmarkt 1 T (0515) 572 462 J.W. Sikkens Nieuwmarkt 1 T (0515) 572 452

Dierenarts/Tierärzte/Vets Dierenartspraktijk Bolsward Snekerstraat 16 T (0515) 572 380

R. IJsselhof Gasthuissingel 31 T (0515) 572 555

Gezelschapsdierenpraktijk Swierstra Hichtumerweg 5c T (0515) 575 888

Tandartsen/ Zahnärzte/Dentists H. van Asperen Snekerstraat 83 T (0515) 572 353

Fietsverhuur/Fahrradverleih/ Rent-a-bike K. Koopmans Tweewielers Grote Dijlakker 58 T (0515) 572 717

S. van Houten R. Cammingalaan 1 T (0515) 572 049

Kerken/Kirchen/Churches

Doopgezinde kerk - Skilwijk 29 Evangeliegemeente “de Fontein” - Suvelleantsje 2 Gereformeerde kerk - Gasthuissingel 33 Hervormde kerk (Martinikerk) - Groot Kerkhof 26 Jehovah getuigen - Burgemeester Praamsmalaan 18e Rooms Katholieke kerk - Grote Dijlakker 7-8

Politiebureau/Polizei/Police Hichtumerweg 19 T (0900) 8844

Pagina 27

Etos, Appelmarkt 10 T (0515) 577 377

Gratis parkeren/Kostenlos parken/ Free parking Plein 1455

Benzine en olie/Benzin und Öl/ Petrol and oil

Bij pompstation “de Kroon” bij de Blauwpoortsbrug. An der Tankstelle “De Kroon” bei der Blauwpoortsbrug. At the service station “de Kroon”, close to the Blauwpoorts bridge.

Havenmeester/Hafenmeister/ Harbour master

De havenmeesters zijn te bereiken op het Stadhuis. Der Hafenmeister ist im Rathaus zu erreichen. You can find the harbour-master at the City Hall. T (0515) 578 735 / (06) 51 579 915

Toiletgebouw/Toiletten/Toilets

Aan het kruiswater, bij de Gysbert Japicxbrug en aan de Sint Jozefstraat staan toiletgebouwen zonder wasvoorzieningen. De sanitaire unit Gleibakkerij is voorzien van wasmachine en droogtrommel. Voor het gebruik van het toiletgebouw heeft u een kaart nodig, deze is verkrijgbaar via de havenmeesters (stadhuis) of via de brugwachter. Am Kruiswater, in der Nähe der Gysbert JapicxBrücke und an der Sint-Jozefstraat befinden sich Toilettengebäude ohne Wascheinrichtungen. Die Sanitäreinheit Gleibakkerij verfügt über Waschmaschine und Trockner. Zur Nutzung des Toilettengebäudes benötigen Sie eine Karte, die Sie beim Hafenmeister im Rathaus (Havenmeester) oder vom Brückenwächter (Brugwachter) erhalten können.

K. de Kroon Rijwielhandel Skilwyk 8 T (0515) 572404

At the Kruiswater, close to the Gysbert Japicx bridge, and at the Sint Jozefstraat there are toilet buildings without washing facilities available. The lavatory unit Gleibakkerij has a washing machine and a dryer. If you want to use the sanitary, you need a card that is available through the harbour masters (city hall) or the bridge master.

Taxi & Touringcars

Water/Wasser/Water

Busverbindingen/Busverbindungen/ Bus connections

Wasser tanken können Sie beim Toilettengebäude am Kruiswater.

K. Molenmaker 2-wielers Witherenstraat 20 T (0515) 572863

F. v.d. Schaaf/ N.C. de Weerd Witherenstraat 1a T (0515) 238 980

TNT-Post /NT- Post/TNT post office

Taxi & Touringcars Van der Bles T (0515) 572 222

Het busstation bevindt zich aan de Snekerstraat Die Busstation befindet sich an der Snekerstraat The bus station is located at the Snekerstraat

Water kunt u afnemen bij het toiletgebouw aan het Kruiswater.

There’s water available at the toilet building close to the Kruiswater.


Gastvrij/Gastfreundliches/Hospitable Bolsward OVERNACHTINGSACCOMMODATIES/ ÜBERNACHTEN/PLACES TO SLEEP Hotel De Wijnberg Marktplein 5 T (0515) 572 220

StadsHerberg Heeremastate Heeremastraat 8 Tel: (0515) 573063

Hotel De Groene Weide Snekerstraat 2 Tel: (0515) 572284

Boerencamping Half-Hichtum Hichtumerweg 14 8701 PG Bolsward

Hotel-Stadslogement Hid Hero Hiem Kerkstraat 51 Tel: (0515) 575299

Fûgelfrij Schwartzenbergweg 2 Tel: (0515) 575226

EETGELEGENHEDEN/ESSEN GEHEN/RESTAURANTS Chinees-Indisch Rest. Hong Kong Bargefenne 17 Tel: (0515) 573047

Pizzorante Ponte Vecchio Wipstraat 10 Tel: (0515) 574828

Frans’ Hollands Eethuis Jongemastraat 21 Tel: (0515) 576876

Restaurant De Wijnberg Marktplein 5 Tel: (0515) 572220

Grandcafé Het Praethuys Jongemastraat 19 Tel: (0515) 576406

Restaurant De Groene Weide Snekerstraat 2 Tel: (0515) 572284

Lunchroom Miedema Appelmarkt 4 Tel: (0515) 575700

Pickwick's Rijkstraat 7 Tel: (0515) 577798

Miedema Fish & Chips Snekerpoort 7 Tel: (0515) 572209

Bootinformatie/Bootinformationen/Boat information

Breng eens een bezoekje aan onze brouwerij en whisky-stokerij. De Brouwers van Us Heit heten u van harte welkom.

De Friese Bierbrouwerij B.V. Snekerstraat 43, 8701 XC Bolsward tel. 0515 57 74 49 E-mail: [email protected] Internet: www.bierbrouwerij-usheit.nl

Openingstijden Proeflokaal: Donderdag en Vrijdag: 15.00 - 17.30 uur. Rondleiding om 16.00 uur. Zaterdag: 10.00 tot 17.30 uur. Rondleiding elk uur. Voor groepen is, op afspraak, ook bezoek buiten de reguliere openingstijden mogelijk.

* Alle soorten brandstoffen

En andere benodigdheden voor

* Alle soorten oliën en vetten

de watersport vindt u bij:

Vrije bediening bruggen / Selbstbedienungsbrücke / Free service bridges Van 1 april tot 1 juni / Vom 1 april – 1 juni / From April 1 to June 1 Dagelijks / Täglich / Every day Van 09.00 – 12.00 uur / Von 09.00 – 12.00 Uhr / From 09.00 – 12.00 Van 13.00 – 16.15 uur / Von 13.00 – 16.15 Uhr / From 13.00 – 16.15 Van 17.15 – 19.00 uur / Von 17.15 – 19.00 Uhr / From 17.15 – 19.00 Van 1 juni tot 1 september / Vom 1 juni – 1 september / From June 1 to September 1 Dagelijks / Täglich / Every day Van 09.00 – 12.00 uur / Von 09.00 – 12.00 Uhr / From 09.00 – 12.00 Van 13.00 – 16.15 uur / Von 13.00 – 16.15 Uhr / From 13.00 – 16.15 Van 17.15 – 20.00 uur / Von 17.15 – 20.00 Uhr / From 17.15 – 20.00 Van 1 september tot 1 november / Vom 1 september – 1 november / From September 1 to November 1 Dagelijks / Täglich / Every day Van 09.00 – 12.00 uur / Von 09.00 – 12.00 Uhr / From 09.00 – 12.00 Van 13.00 – 16.15 uur / Von 13.00 – 16.15 Uhr / From 13.00 – 16.15 Van 17.15 – 20.00 uur / Von 17.15 – 20.00 Uhr / From 17.15 – 20.00 Meer informatie over de brugbediening bij de brugwachter via telefoonnummer 06-10887098 Weitere Informationen über die Brückenbedienung beimBrückenwächter, el. 06-10887098

Hanzestad Bolsward is verzorgd door Mimicry. Een uitgeverij van diverse (sponsored) magazines. Wij verzorgen magazines van aquisitie tot en met opmaak. Voor meer informatie kijk op www.mimicry.nl Graaf Adolfstraat 35b • 8606 BT Sneek • T (0515) 333 555

Please contact the bridge master on 06-10887098 for more information.

Pagina 28


D

e Hanze en Bolsward

De oorsprong van wat we nu kennen als “de Hanze” ligt in het Oostzeegebied. De handel in dat gebied was in de vroege middeleeuwen in handen van de Goten, afkomstig van het eiland Gotland. Die handel was sterk gericht op Rusland. De door de schepen van de Goten vervoerde lading bestond in de regel uit Vlaams laken en zout, terwijl op de thuisreis pelzen en bijenwas werden meegenomen. Dat Fryslân in de 11e eeuw al handel dreef met de kooplui uit het Oostzeegebied blijkt uit de muntvondsten die daar gedaan zijn. In die eeuw hadden de graven van Brunswijk de rechten over het hele Friese kustgebied tussen Vlie en Wezer. Zij stichtten met het oog op de uitgebreide handel met het Oostzeegebied eigen munthuizen. Onder andere in de Friese marktplaatsen Dokkum, Leeuwarden, Stavoren en Bolsward. De daar geslagen munten werden “brunonen” genoemd, naar de graven van Brunswijk. Naast in de eerder genoemde plaatsen vond ook muntslag plaats in Winsum(Gr.) en in Emden en Jever, in Ost-Friesland.

Ontstaan van “Hanze(s)”

Wanneer vandaag de dag wordt gesproken over de Hanze dan wordt daarmee de “Duitse Hanze” bedoeld. De oorsprong van deze Hanze ligt in de aan de Oostzee gelegen stad Lübeck. In de dertiende eeuw wisten de kooplieden van deze stad een belangrijke plaats te verwerven in de Oostzeehandel. Zij bouwden in diverse etappes een handelsnetwerk uit dat Schonen (Skåne) in ZuidZweden, Visby op het eiland Gotland, de Baltische staten, Novgorod, Vlaanderen en Engeland met Lübeck verbond. De kooplieden van Lübeck hadden zich met die uit Wismar, Rostock en Stralsund in 1265 verenigt in de “Wendische steden”. Op meerdere plaatsen ontstonden dit soort verbanden. De Hanzes richtten hun handel nu ook op WestEuropa. In Londen werd een gezamenlijk kantoor gesticht. De kooplieden namen in hun stad uiteraard een belangrijke positie in en maakten niet zelden deel uit van het stadsbestuur. Wat goed was voor de koopman was meestal ook goed voor de stad. Zo ontstond een verweving van persoonlijke en stedelijke belangen die er uiteindelijk toe leidde dat de Duitse Hanze van een verbond van kooplieden veranderde in een verbond van steden. Op 14 oktober 1293 kwamen de aan de Oostzee gelegen steden Lübeck, Wismar, Rostock, Stralsund en Greifswald bij elkaar en besloten de koop-

Pagina 29

manshanzes om te zetten in een stedenbond met gelijke bevoegdheden. Lübeck werd de hoofdplaats van dit samenwerkingsverband. Veel steden zagen de voordelen van deze constructie in waarbij de kooplieden uit deze plaatsen niet meer op zichzelf waren aangewezen, maar gesteund werden door de magistraat van hun stad. Al snel sloten zich meerdere Duitse steden aan: Goslar, Dantzig, Stade, Halle, Brunswijk, Paderborn, Lemgo, Herford, Minden, Höxter, Hildesheim, Hannover, Lüneburg en Reval. Ook steden uit Fryslân en Oost-Nederland verbonden zich aan de Hanze. De oorspronkelijke samenwerking van de kooplieden werd een samenwerking van steden, de koopliedenorganisatie werd een stedenorganisatie.

Welke stad is Hanzestad?

Wanneer kan een stad als Hanzestad worden beschouwd? Een stichtingsakte van de Hanze is er niet, ook een ledenlijst ontbreekt. We zijn dan ook op andere documenten aangewezen om vast te kunnen stellen of een stad, althans op het moment waarop het document werd opgesteld, tot de Hanze behoorde. Het onderhouden van relaties met de Hanze betekent niet zondermeer dat de stad als Hanzestad kan worden aangemerkt. Bronnen die ons iets vertellen over de Hanzegerechtigheid zijn de archivalia in de vorm van de Hanserecessen en het Hansisches Urkondenbuch. Daarnaast zijn er nog afzonderlijke oorkondeboeken van steden als Hamburg, Bremen en Lübeck. Gegevens over de Nederlandse steden treft men aan in de hierboven genoemde verzamelingen en in de stedelijke rekeningen, waarin de inkomsten en uitgaven van de stad werden aangetekend. Van Deventer en Arnhem zijn de stadrekeningen vanaf respectievelijk 1337 en 1353 bewaard gebleven. Van Zutphen zijn er rekeningen uit de 15e eeuw. Maar van bijvoorbeeld Nijmegen en Kampen zijn de rekeningen er niet of nauwelijks. Van Nijmegen, Zwolle, Stavoren, Groningen, Arnhem, Roermond en Kampen zijn er akten of andere schriftelijke bescheiden waaruit blijkt dat deze steden in de stedenbond waren opgenomen. Van een aantal Nederlandse steden is geen akte bekend waaruit de formele Hanzegerechtigheid blijkt, maar waarvan wel bekend is dat zij Hanzestad zijn geweest. Dit geldt voor de steden Deventer, Zutphen, Harderwijk, Elburg, Bolsward, Doesburg, Tiel, Zaltbommel en Venlo.


BOLSWARD

Bolsward is ontstaan op een drietal terpen, waarvan in ieder geval de oudste (waar de Sint Maartenskerk op staat) dateert van voor het begin van jaartelling. In die dagen lag Bolsward in een gebied dat omgeven was door water. Door de Marneslenk en de Middelzee had Bolsward een open verbinding met de zee. De vele kerken en kloosters in en buiten Bolsward geven aan dat de stad in het verleden een belangrijke plaats was. Na de terugval van Stavoren werd Bolsward de eerste stad in Westergo. De Broerekerk, in 1980 door brand verwoest en nu als ruïne geconserveerd, is het oudste gebouw van de stad en stamt voor een deel uit het eind van de 13e eeuw. Bolsward legde zijn stadsrechten vast in 1455, met raad en daad bijgestaan door de pater Brugman, een beroemd redenaar uit die tijd, spoedig daarna kreeg zij haar vestinggrachten en wallen. Daarvan is alleen het Hoog Bolwerk nog over. De vijf stadspoorten zijn in de 19e eeuw, omdat ze niet meer functioneel waren, afgebroken. In de tweede helft van de 15e eeuw kende Bolsward een eigen muntslag. De Bolswarder muntmeesters sloegen vliegers (stuivers) en jagers (dubbele stuivers). Al eerder is gerept over de muntslag in de 11e eeuw. De deelname van Bolsward in de Hanze is te vergelijken met die van Stavoren. Van de Bolswarder participatie zijn echter minder sporen gevonden dan van de Staverse. Het oudste stuk waarin we Bolsward tegenkomen is uit 1412 van de stad Lünenburg, waar Bolsward genoemd wordt onder de steden die zich voor hun afwezigheid verontschuldigen. Pier Winsemius stelt in zijn Kroniek van Friesland, verschenen in 1622, dat onder het

Pagina 30

bewind van keizer Sigusmund “omtrent de jare 1422, de stadt Bolwert mede gheïmmatriculeert is onder de Anze steden, vermits sij diestijts in neeringhe ende naviagtie floreerde”. Kooplieden uit Friesland, waaronder uit Bolsward worden rond 1300 genoemd in schriftelijke bronnen. Over Bolsward is minder te vinden dan over Stavoren. Bolsward voerde als Hanzestad de gekroonde adelaar. Het wapen komt voor op de in 1455 en in latere jaren geslagen munten. Het is identiek aan het wapen dat was aangebracht in een van de koorbanken in de Mariakerk te Lübeck, de hoofdstad van de Hanze. Ook het stadszegel dat Bolsward vandaag de dag nog hanteert geeft de band met de Hanze weer. In het jaar 1549 is er sprake van herbevestiging van het lidmaatschap van Bolsward (en van Stavoren) door Keulen. Ook in latere jaren wordt er in een vergadering verklaard dat Bolsward “sinds onheugelijke tijden” Hanzestad is.

Een nieuw begin

In 1669 vond de laatste Hanzedag plaats, er waren slechts zes steden aanwezig. Maar al eerder was het verbond feitelijk ter ziele gegaan. De Dertigjarige oorlog van 1618-1648 had zo zeer voor teruggang van de handel gezorgd, dat andere landen en steden de plaats van de Hanze hadden ingenomen. Na de eerdere neergang van de handel was dit de genadeklap. Overigens bleven Hamburg en Bremen zich altijd met de Hanze vereenzelvigen. Het zijn in de Bondrepubliek Duitsland, aparte “landen”, de vrije Hanzesteden Hamburg en Bremen. In 1980, 311 jaar na die laatste bijeenkomst, vond in Zwolle

– ter gelegenheid van het 750-jarig jubileum van de stad – een bijeenkomst plaats van voormalige Hanzesteden. Net als vroeger onder voorzitterschap van de Duitse stad Lübeck. Onder andere werden de notulen van de vergadering uit 1669 vastgesteld. Door dit initiatief van Zwolle ontstond de ‘Hanze van de Nieuwe Tijd’. Elk jaar vindt er nu ergens in Noordwest-Europa in een voormalige Hanzestad een bijeenkomst plaats. Daaromheen wordt een grote manifestatie gehouden – waaronder de Hanzemarkt waar alle deelnemende steden zich presenteren – vaak met als aanleiding de viering van een jubileum van de gastgevende stad. Tijdens de Hanzedagen in 1994 in Stade in Duitsland besloten de op dat moment rond honderd steden uit tien verschillende landen (Estland, Finland, Letland, Litouwen, Nederland, Noorwegen, Zweden, Polen, Rusland en Duitsland) als gemeenschappelijk project uit solidariteit de St. Nikolaas-kathedraal in de Hanzehof van Novgorod te restaureren. De coördinatie van deze actie wordt verzorgd door de steden Visby in Zweden en Bergen in Noorwegen. De restauratie begon in 1994 en er is in ongeveer 750.000 euro voor dit project benodigd. De ‘Hanze van de Nieuwe Tijd’ telt inmiddels ongeveer 120 steden uit 15 landen. In 2009 fungeerde Novgorod (Rusland) als gastheer. Dit jaar worden de Hanzedagen gehouden in Pärnu, (Estland). Gevolgd door Kaunas, (Litouwen) in 2011 en Lüneburg, (Duitsland) in 2012. Tot en met het jaar 2021 zijn de organiserende steden al bekend.


In 2010 bestaat de Sonnema distilleerderij 150 jaar! Een prachtige gelegenheid om de Sonnema distilleerderij te bezoeken en onze geheimen te ontdekken. Het recept vertellen we niet, maar verder mag je alles weten! Kijk voor meer informatie en openingstijden op www.sonnema.nl

www.sonnema.nl

Geniet, maar drink met mate.

DRINKWIJZER.INFO

olsward moet je proeven!

Recommend Documents