OBSERVATIEFOCUS Oordeel observator 1. Structuur gesprek 5 6. Specifieke modellen
2. Non-verbale luistervaardigheden
4 3
5 4
5 4
2 3 1 1 2 3
4
3
1
2
2 1 1
1
2 3 4
2
5 5. Informeren
5
3
3. Verbale luistervaardigheden
4 5
4. Emoties hanteren
Geef een globaal oordeel over elke dimensie op een 5-puntenschaal waarbij : 1
Betekent dat u niet veel goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt en dat er doorslaggevende manco’s zijn.
2
Betekent dat u sterke manco’s en enkele goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt.
3
Betekent dat er een evenwicht is tussen de manco’s en de goede aspecten in de communicatie.
4
Betekent dat er enkele manco’s waren, maar dat u overwegend goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt.
5
Betekent dat u zeer veel goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt en geen manco’s. Hier valt niets meer aan te verbeteren.
Let bij uw beoordeling op het adequaat hanteren van de vaardigheden en modellen die in de schema’s op volgende pagina’s vermeld staan. Suggesties voor de interviewer :
© Ch. Van Audenhove, OOI-project Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven
DIMENSIE 1 Structuur van het gesprek 1 Beginfase of oriëntatiefase
4 Bespreking van onderzoek
Begin van consultatie, na begroeting en wederzijdse kennismaking Inhoud • • •
van Wat Hoe Wat
oriëntatiefase zijn de ongemakken? beleeft patiënt dit? wenst patiënt dat eraan gedaan wordt?
Verloop van oriëntatiefase • Open vraag • Ondersteuning (non-verbaal, niet-selectief) • Ondersteuning (verbaal, selectief) • Toetsing – Juist begrepen? – Volledig begrepen? • Nog andere problemen? • Afsluiting en overgang naar anamnese en klinisch onderzoek
2 Anamnese Inhoud • • • •
van anamnese Wat is klacht? Precieze localisatie Hoe voelt klacht aan? Determinanten
• •
•
Herhalen van vraag die in oriëntatie aan bod kwam Voorstellen van uw antwoord – Wat is er precies vastgesteld (mechanisme van ongemak) – Wat kan eraan gedaan worden (uitgangspunten van therapie) Overleggen of motiveren – Is dit een duidelijk en volledig antwoord op uw vragen? – Is dit voorstel haalbaar? Toetsen of uitleg juist begrepen is Afsluiting
6 Besluitvorming
3 Onderzoek
• • •
Veroordelende commentaren vermijden Uitleggen van oorzaken en gevolgen Demonstratieboeken en tekeningen Nagaan of uitleg begrepen is Rekening houden met emoties Korte samenvatting
5 Fase van het advies
• •
Verloop van anamnese • Gerichte bevraging • Van open naar gesloten vragen • Afsluiten met aankondiging van onderzoek
• •
• • • • • •
Introduceren wat er gaat gebeuren In houding geen evaluatie tonen over wat er geconstateerd wordt Suggestieve vragen vermijden Stilte hanteren om uitleg voor te bereiden Afsluiten met aankondiging van bespreking van bevindingen
• • •
Voor- en nadelen van verdere stappen Toestemming voor bepaalde behandelingen Aantekeningen in dossier
Aandachtspunten • Nagaan of emoties een rol spelen • Belangrijke anderen • Toestemming vragen • Afspraak volgend consult
7 Afronding • • •
Navragen wat patiënt van bezoek vond Terugkoppeling naar oriëntatiefase Deurknopfenomeen hanteren
Regulerende vaardigheden Dienen om structuur aan te brengen in gesprek, om voortgang in gesprek te bewaren • • • • • • •
Opening van gesprek Voorkomen dat men afdwaalt Van open naar gesloten vragen Veelpraters intomen Praten over gesprek = metacommunicatie Samenvatten bij scharnierpunten in gesprek Aankondigen wat er komt
Praten over gesprek = metacommunicatie
• • • • • •
© Ch. Van Audenhove, OOI-project Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven
Gesprek verloopt stroef Er is iets, maar men weet niet wat Op de tijd letten Afspraken samenvatten en vervolg Evaluatie van consultatie Afsluiten
DIMENSIE 2 Non-verbale luistervaardigheden Eigen non-verbaal gedrag • Stilte hanteren • Oogcontact • Knikken • Gelaatsuitdrukking • Stemgebruik • Houding en positie in de ruimte • Uitnodigende houding
Reactie op non-verbale signalen van patiënt • Gevoelsreflecties – Gevoel over probleem – Gevoel over verloop van contact • Discrepantie signaleren
DIMENSIE 3 Verbale luistervaardigheden • • • • • • •
Aandachtspunten • Hanteren van open en gesloten vragen • Suggestieve vragen vermijden
Beginvraag = open vraag Doorvragen Hummen Herhalen/echo Parafraseren Reflecteren Samenvatten
DIMENSIE 4 Emoties hanteren Op professionele manier omgaan met eigen gevoelens • Bewust zijn van eigen gevoelens • Gevoelens controleren • Afstand en nabijheid hanteren • Uiten van eigen gevoelens – Wat je voelt – Waardoor opgewekt – Uitnodigen om verder te spreken
Omgaan met emoties van patiënt • Onderscheid tussen zakelijke en emotionele inhoud • Hanteren van faciliterend gedrag: – (Door)vragen naar gevoelens – Empatische luisterhouding . Persoonlijke betrokkenheid uitdrukken . Begrip tonen . Actief luisteren . Meetrillen – Gevoelsreflecties – Oorsprong van emoties nagaan • Hanteren van blokkerend gedrag: – Valse geruststelling – Oplossen van problemen – Negeren van signalen – Van onderwerp veranderen
DIMENSIE 5 Informeren Welke informatie? • Op vraag van patiënt: Wat zou u allemaal willen weten over...? Wat weet u al over...? • In functie van doelstelling: Geruststelling, planning, overleg of motiveren
Wanneer? Emoties maken dat mensen geen informatie kunnen opslaan: • Eerst stoom laten afblazen • Antwoord op vragen • Wanneer patiënt eraan toe is meer uitleg • Oogcontact
Hoe? • • • • •
Toetsen of juist begrepen • Zelf laten noteren • Geschreven info meegeven • Vragen om te herhalen • Vragen wat men thuis zal vertellen
Structuur Geen medisch jargon Op niveau van patiënt Concreet Essentie
• • • • •
Direct Visueel voorstellen Herhalen Voordoen Pauzes
© Ch. Van Audenhove, OOI-project Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven
DIMENSIE 6 Toepassen van specifieke modellen 1 Motiveren of overtuigen
2
Wetenschappelijke inzichten: - Stages of change (schema 1) - Theorie van beredeneerd gedrag (schema 2)
Verloop slechtnieuwsgesprek • Voorbereiding op gesprek • Meedelen van slecht nieuws • Stoom afblazen – ruimte voor emoties • Uitwerking van boodschap – toelichting en/of argumentatie • Uitzicht op toekomst – zoeken naar oplossingen
• • •
Opbouw van consultatie (belang van een goede oriëntatie) Verloop van de fase van het advies Relationele stijl
Gedragsverandering • Precontemplatiefase: een zaadje planten Al eens aan gedacht dat je zou kunnen stoppen met roken? • Contemplatiefase: helpen uitklaren Ik denk dat ik toch eens zou moeten stoppen met roken. • Preparatiefase: actie helpen voorbereiden Ik wil stoppen met roken: wanneer, hoe, waar,... • Actiefase: actie ondersteunen Ik stop met roken. • Handhaven – herval: risico’s op herval en ondersteuning bij verderzetten bespreken Ik blijf stoppen met roken of ik herval Aandachtspunten motiveren • Bepaal nauwkeurig waarvan u wil overtuigen • Probeer leefwereld te kennen • Zoek iets wat kan motiveren • Rationele, irrationele en sociale argumenten • Voorzichtig met dreigementen • Sterkste argumenten eerst of laatst • Proces van samen zoeken • Weerstanden tegen verandering bespreken • Blijf vriendelijk en rustig • Laat patiënt beslissen
Schema 1. Stages of change (Prochaska & Di Clemente)
Slechtnieuwsgesprek
Aandachtspunten slechtnieuwsgesprek • Voldoende tijd voorzien • Copingstrategie van patiënt inschatten • Kort waarschuwen dat er slecht nieuws komt • Info in kleine, verteerbare stukjes • Pauzes inlassen • Realistische hoop geven • Empathie
3 Overlegmodel • • • • • • • • •
Probleem definiëren Gelijkwaardigheid van keuze-alternatieven Patiënt betrekken bij besluitvorming Exploreren van opvattingen en voorkeuren Informeren Toetsen of informatie begrepen is en reacties nagaan Overleg: samen zoeken wat best is Kiezen Opvolgen
Schema 2. Theorie van beredeneerd gedrag (Fishbein & Ajzen)
© Ch. Van Audenhove, OOI-project Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven
OBSERVATIEFOCUS Oordeel trainer
1. Structuur gesprek 5 6. Specifieke modellen
2. Non-verbale luistervaardigheden
4 3
5 4
5 4
2 3 1 1 2 3
4
3
1
2
2 1 1
1
2 3 4
2
5 5. Informeren
5
3
3. Verbale luistervaardigheden
4 5
4. Emoties hanteren
Geef een globaal oordeel over elke dimensie op een 5-puntenschaal waarbij : 1
Betekent dat u niet veel goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt en dat er doorslaggevende manco’s zijn.
2
Betekent dat u sterke manco’s en enkele goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt.
3
Betekent dat er een evenwicht is tussen de manco’s en de goede aspecten in de communicatie.
4
Betekent dat er enkele manco’s waren, maar dat u overwegend goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt.
5
Betekent dat u zeer veel goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt en geen manco’s. Hier valt niets meer aan te verbeteren.
Let bij uw beoordeling op het adequaat hanteren van de vaardigheden en modellen die in de schema’s op volgende pagina’s vermeld staan. Suggesties voor de interviewer :
© Ch. Van Audenhove, OOI-project Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven
OBSERVATIEFOCUS Oordeel interviewer 1. Structuur gesprek 5 6. Specifieke modellen
2. Non-verbale luistervaardigheden
4 3
5 4
5 4
2 3 1 1 2 3
4
3
1
2
2 1 1
1
2 3 4
2
5 5. Informeren
5
3
3. Verbale luistervaardigheden
4 5
4. Emoties hanteren
Geef een globaal oordeel over elke dimensie op een 5-puntenschaal waarbij : 1
Betekent dat u niet veel goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt en dat er doorslaggevende manco’s zijn.
2
Betekent dat u sterke manco’s en enkele goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt.
3
Betekent dat er een evenwicht is tussen de manco’s en de goede aspecten in de communicatie.
4
Betekent dat er enkele manco’s waren, maar dat u overwegend goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt.
5
Betekent dat u zeer veel goede aspecten in de communicatie geobserveerd hebt en geen manco’s. Hier valt niets meer aan te verbeteren.
Let bij uw beoordeling op het adequaat hanteren van de vaardigheden en modellen die in de schema’s op volgende pagina’s vermeld staan. Suggesties voor de interviewer :
© Ch. Van Audenhove, OOI-project Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven
