Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische Wetenschappen

Nieuwsbrief VMW j8nr1, mei 2011

Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische Wetenschappen In dit nummer: Welkom & Nieuws uit Nijmegen Promovendus stelt zich voor… Publicaties VMW Nieuws van Value Nieuwe aanwinsten bibliotheek Overige publicaties Nieuw onderwijsmateriaal Opvallend En wat verder nog langs kwam… Agenda: 19-21 mei 2011 Congreshotel Breukelen Medical Women’s International Association Regio Congres NoordEuropa (Europese VNVA) Onderwerpen o.a. Women’s Health and Reproductive Health, Gender and Medicine, Feminisation of Health Service 26-05-2011 UMC St Radboud Nijmegen Third invitational conference about ‘Gender and Medical education’. 27-05-2011 UMC St Radboud Nijmegen Congres ‘How to develop a gender sensitive medical curriculum. Good practices at different places’. 30-05-2011 UMC St Radboud Nijmegen Invitational Conference ‘Interventions on Intimate Partner Violence in Primary Care’

Jaargang 8, nummer 1, mei 2011 Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs Kenniscentrum Value WELKOM & NIEUWS UIT NIJMEGEN Hierbij ontvangt u de nieuwsbrief van Vrouwenstudies Medische Wetenschappen. In de nieuwsbrief weer een aantal interessante publicaties die wij voor u verzameld hebben. Wat zeker niet aan uw aandacht mag ontsnappen is het 15 jarig jubileum van Vrouwenstudies Medische Wetenschappen. Om dit te vieren is er op 27 mei 2011 een jubileum congres met als thema gender & medisch onderwijs. Op onze website kunt u hierover meer informatie vinden. Ook zijn we erg trots op het feit dat de faculteit van Lausanne, Zwitserland, bij het integreren van gender in het medische curriculum, grotendeels het programma van Nijmegen heeft overgenomen. Tot slot willen wij u laten weten dat we dit jubileumjaar ook aangrijpen voor een complete restyling van ons kenniscentrum. Hiervoor wordt alle bestaande inhoud volledig geactualiseerd, wordt er nieuwe inhoud toegevoegd en worden documenten eenvoudiger vindbaar met de nieuwe zoekfunctie. Dit brengt echter de komende maanden wat ongemakken met zich mee. Mocht u een document nodig hebben en kunt u niet vinden wat u zoekt? Mailt u dan aub naar onze redacteur via onderstaand emailadres en zij zal u verder helpen. Als voorbeeld van de documenten in het kenniscentrum hebben wij besloten om onze factsheets gratis toegankelijk te maken. De komende maanden zullen deze verschijnen op onze website. Houdt daarom de website in de gaten. Dan rest ons niets anders dan u een prettige zomer toe te wensen. De volgende nieuwsbrief zal omstreeks september 2011 verschijnen. Namens prof.dr. Toine Lagro-Janssen, K.A.W.L. van Rosmalen-Nooijens redacteur

1 Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.umcn.nl/ksdmo of neem contact op per e-mail: [email protected]


PROMOVENDUS STELT ZICH VOOR… Als nieuwe rubriek willen we u iedere keer een van onze promovendi voorstellen. Deze keer Maartje Loeffen. Maartje is afgestudeerd als psychologe in 2003 en als basisarts in 2009 aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds september 2009 specialiseert zij zich tot huisarts aan de VOHA in Nijmegen. Daarnaast is zij in september 2010 gestart met haar promotieonderzoek naar een laagdrempelige vorm van hulpverlening (mentormoeders) binnen de huisartspraktijk voor moeders, die slachtoffer zijn van partnergeweld. Dat maakt haar AiOtHO (Arts in Opleiding tot Huisarts en Onderzoeker. Over het project: Mentormoeders zijn paraprofessionele hulpverleners, die zelf meestal moeder zijn en ervaring hebben met projecten, waarbij gewerkt wordt met voorlichting en ondersteuning. Zij begeleiden de vrouwen wekelijks gedurende 4 maanden. De begeleiding is gericht op het gezond maken van het gezin door ”empowerment” van het slachtoffer van geweld. De focus ligt daarbij op geweldreductie, versterken van het sociaal steunend netwerk, omgaan met depressieve klachten en kinderen die getuige zijn van het geweld. Aan het einde van het begeleidingstraject vindt een terugkoppeling plaats naar de huisarts. De vrouw kan, indien nodig, worden verwezen naar een professionele hulpverlener. De mentormoeder vervult een brugfunctie tussen het slachtoffer en de reguliere hulpverlening. Het promotieonderzoek richt zich op de belemmerende en faciliterende factoren bij de implementatie van mentormoederhulp binnen de huisartspraktijk. Daarnaast wordt onderzocht wat het effect van mentormoederhulp is op het geweld, het welzijn van de vrouw, de acceptatie van hulp en de opvoeding. E-mail: [email protected]

PUBLICATIES DOOR GENDER & WOMEN’S HEALTH T. Lagro-Janssen: ‘Sex, gender and health: developments in medical research’. The Palgrave Handbook of Gender and Healthcare. Gender en het medisch onderwijs Dielissen P, Bottema, B, Verdonk P, Lagro-Janssen T. Attention to gender in communication skills assessment instruments in medical education: a review. Med Educ 2011:45:239-248. Familiaal huiselijk geweld Prosman GJ, Jansen SJC, Lo Fo Wong SH, Lagro-Janssen ALM. Prevalence of intimate partner violence among migrant and native women attending general practice and the association between intimate partner violence and depression. Fam Pract Adv 2011;0:1-5.

NIEUWS VAN VALUE In juni 2010 verscheen voor het eerst de publicatie Feiten en cijfers over (aanstaande) artsen m/v. In mei 2011 is er een update van verschenen. Daarnaast is de publicatie in het Engels vertaald. Enkele opvallende bevindingen: vrouwelijke artsen zijn meer gaan werken in de periode januari 2007 – januari 2010. Vrouwelijke huisartsen: van 0,57 fte naar 0,64 fte. Vrouwelijke medisch specialisten: van 0,79 fte naar 0,82 fte. Tussen 2007 en 2010 is het percentage geregistreerde vrouwelijke artsen met 3% toegenomen tot 37%, met als grootste stijgers de medisch specialisten en de huisartsen (ieder met 4%). Vrouwelijke medisch specialisten hebben een hoge carrièremotivatie en meer uitgesproken ambities (streven naar een topfunctie, hoog salaris) dan bijvoorbeeld huisartsen. Hoewel er steeds meer vrouwelijke artsen en studenten bij komen, is het aandeel vrouwen in de top van de zorg erg laag: 6-14%. In een aantal medisch specialismen zouden tekorten kunnen ontstaan omdat hier het minste aantal vrouwelijke aios zijn ingeschreven in het opleidingsregister. Het betreft: cardiothoracale chirurgie, orthopedie, heelkunde, cardiologie en neurochirurgie. 2 Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.umcn.nl/ksdmo of neem contact op per e-mail: [email protected]


Beide publicaties zijn binnenkort te downloaden via de website van Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Nijmegen (www.umcn.nl/value) of te bestellen via het secretariaat VNVA en via www.vnva.nl. De nieuwe aanwinstenlijst is ook weer verschenen en te vinden online.

NIEUWE AANWINSTEN BIBLIOTHEEK UMC ST RADBOUD Het volgende boek is in de Bibliotheek Medische Wetenschappen Nijmegen gearriveerd en ligt in de kast met nieuwe aanwinsten. Hierna is ze te vinden in de online catalogus van de Bibliotheek Medische Wetenschappen: ‘Women-centered care in pregnancy and childbirth’. Auteurs: Sara G Shields en Lucy M Candib. ISBN-13: 9781846191619 ‘Sex and gender in biomedicine : theories, methodologies, results’ Auteurs: Ineke Klinge en Claudia Wiesemann. Verkrijgbaar via www.genderinscience.org

ANDERE INTERESSANTE PUBLICATIES Hartstichting zet Hart- en Vaatziekten bij Vrouwen op de agenda ‘Mannen en vrouwen zijn duidelijk verschillend. Dat blijkt al uit hun manier van communiceren. Maar ook de pathofysiologie is verschillend en daarmee ook preventie, diagnostiek en behandeling. Een goede behandelaar is zich daar steeds van bewust. Maar het kan en moet nog beter! Permanente aandacht voor deze verschillen tussen mannen en vrouwen is belangrijk: bij het maken van beleid, het toekennen van fondsen en in uw multidisciplinaire samenwerking.’ De hartstichting heeft een agenda opgesteld voor gender bij hart- en vaatziekten. De agenda richt zich op de 3 peilers onderzoek, opleiding en zorg en is te vinden op http://www.hartstichting.nl/actueel/nieuwsoverzicht/lancering_onderzoeksagenda_voor_vrouwen_met_hart_en_v aatziekten Te weinig aandacht voor sekseverschillen Sekseverschillen krijgen weinig aandacht bij wetenschappelijk onderzoek. Dat blijkt uit een nieuwartikel in het NTvG van november 2010. Sabine Oertelt-Prigione et al. van de universiteitskliniek Charité in Berlijn hebben een systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd waaruit blijkt dat onderzoek naar sekse- en genderverschillen nog steeds ondervertegenwoordigd is, hoewel het sinds de jaren 90 wel verbeterd is. Alle disciplines behalve cardiologie, vertoonden een ondervertegenwoordiging van onderzoek naar sekse- en genderverschillen in het zorgbeleid, variërend van 3% tot 14%. De effecten van gender- en sekseverschillen in de medische zorg blijven volgens de auteurs nog te vaak onderbelicht wat kan leiden tot ongelijkheid in gezondheidszorg en zorguitkomsten. ‘Kwaliteit van leven meting bij Turkse en Marokkaanse kankerpatiënten. Vertaling en validatie van vragenlijsten.’ Turkse en Marokkaanse kankerpatiënten worden vaak uitgesloten van kwaliteit-van-leven onderzoek omdat ze de Nederlandse taal onvoldoende beheersen of omdat er geen vertaalde en gevalideerde vragenlijsten in hun moedertaal beschikbaar zijn. Dit onderzoek, uitgevoerd door Rianne Hoopman, heeft als doelstellingen het vertalen en het valideren van vier kwaliteit-van-leven vragenlijsten voor gebruik onder Turkse en Marokkaanse kankerpatiënten in Nederland. De vragenlijsten gaven goede resultaten voor betrouwbaarheid en structurele validiteit op enkele uitzonderingen na. Daarnaast is de SF-36 ook praktisch bruikbaar, betrouwbaar en valide voor de algemene gezonde Turkse en Marokkaanse populatie. De vragenlijsten kunnen voor cross-sectioneel onderzoek gebruikt worden in bovenstaande doelgroepen.



Moeilijk werken: Gezondheid en arbeidsdeelname van migrantenvrouwen Op het verzoek van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is er door dr. Myra Keizer en prof Saskia Keuzekamp onderzocht wat de rol is van de gezondheid ter verklaring van de relatief lage arbeidsdeelname van m.n. migrantenvrouwen. Belangrijke conclusies van het onderzoek waren: 12% van Turks- Nederlandse vrouwen ervaart de eigen gezondheid als (zeer) slecht. Veel meer dan bij mannen uit deze groep (1%) en bij vrouwen uit andere migrantengroepen (Marokkaanse vrouwen 9% en Surinaamse vrouwen 6%) 50% van de vrouwen van Turkse herkomst heeft een baan van ten minste 1u/week, vergeleken met 45% Marokkaanse -Nederlandse vrouwen en 68% Surinaams Nederlandse vrouwen en 72% van de autochtone vrouwen. Gezondheidsproblemen spelen een belangrijke rol in de verklaring van de relatief lage arbeidsdeelname van vrouwen van Turkse en Marokkaanse herkomst. Alle langdurige aandoeningen (hoofdpijn, migraine, rugpijn, nek- en schouderklachten, depressie en angststoornissen) komen veel vaker voor. M. Keizer en S. Keuzenkamp: ‘Moeilijk werken: Gezondheid en de arbeidsdeelname van migrantenvrouwen’. Sociaal en Cultureel Planbureau februari 2011. ISBN 9789037705249 Mikado Mikado is het landelijke kenniscentrum voor intraculturele zorg. Het kenniscentrum brengt bestaande kennis over interculturalisatie samen, genereert nieuwe kennis door onderzoek te initiëren en zorgt dat deze kennis wordt verspreid. Ze hebben een boekje uitgegeven met de titel: ‘Als je niet begrijpt wat ik bedoel’. Het gaat over werken met tolken in de zorg en is geschreven vanuit het perspectief van de patiënt, de tolk en de zorgverlener. Het boek draagt oplossingen aan en bevat veel tips en adviezen voor zorgverleners. Voor meer informatie over dit boekje email naar [email protected]. Proefschrift Murat Can: Wel thuis! De beleving van migrant zijn, psychische gezondheid en Kwaliteit van Leven bij Turken in Nederland. Onderzoeker Murat Can heeft een proefschrift geschreven over psychische status van Turkse immigranten in Nederland. Uit het proefschrift blijkt dat Turkse migranten in Nederland ongelukkig zijn. Vooral vrouwen lijden hier het meest onder omdat hun positie toch al moeilijk is in de patriarchale Turkse gemeenschap en omdat zij over het algemeen een slechtere gezondheid en een slechtere kwaliteit van leven hebben. Can pleit allereerst voor ‘herworteling’ door het proces van bi-culturaliteit: het hechten aan en thuis voelen in twee culturen. Beleidsmakers zouden migranten meer moeten betrekken bij de samenleving en geestelijke gezondheidsorganisaties (o.a. GGZ) zouden meer bewust moeten zijn van de cultuurverschillen. L. Mosca et. al: ‘Effectiveness-Based Guidelines for the Prevention of Cardiovascular Disease in Women—2011 Update’. Circulation 2011. Overzichtartikel over preventie van hart- en vaatziekten bij vrouwen. Het artikel is in het kenniscentrum geplaatst. Gender differences in Parkinson’s Disease BMJ heeft onderzoek gedaan naar sekseverschillen bij M. Parkinson. Hiervoor hebben ze 253 patiënten met Parkinson onderzocht die nog geen behandeling hiervoor krijgen. Ze hebben daarbij gekeken naar 4 parameters: beginleeftijd, symptomen, ernst en progressie van motorische symptomen en hoeveelheid/progressie van nigrostriatale degeneratie. De conclusie van deze studie was dat de ontwikkeling van de symptomatische vorm van M. Parkinson vertraagd is. Ze hebben een hogere dopaminespiegel in het striatum, mogelijk door de beschermende werking van oestrogenen. Vrouwen presenteren zich vaker met een tremor (67% vs 48%) en hebben een hogere beginleeftijd (53,4 jaar vs 51.3 jaar) vergeleken met mannen. Het artikel is in het kenniscentrum geplaatst.



ONDERWIJSMATERIAAL OP DE WEBSITE

In het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in het Medisch Onderwijs zijn, naast bovenstaande al genoemde artikelen weer diverse nieuwe materialen toegevoegd: J.T. Drost et. al: ‘Hoge bloeddruk in de zwangerschap: belangrijke voorspeller voor cardiovasculair risico’. Hart Bulletin 04-2010 nr 2 P. Verdonk et. al: ‘Doing masculinity, not doing health a qualitative study among dutch male employees about health beliefs and workplace physical activity’. BMC Public Health 2010. S. K. Johnson et. al: ‘An investigation of victimization and the clinical course of chronic fatigue syndrome’. J Health Psychol 2010; 351. C. Heim et. al: ‘Childhood Trauma and Risk for Chronic Fatigue Syndrome: association with neuroendocrine dysfunction’. Arch Gen Psychiatry 2009;66:72-80. C. Heim et. al: ‘Early adverse experience and risk for chronic fatigue syndrome: results from a population based study’. Arch Gen Psychiatry 2006;63:1258-1266. M. L. Paras et. al: ‘Sexual Abuse and Lifetime Diagnosis of Somatic Disorders: a systematic review and metaanalysis’. JAMA, August 5, 2009—Vol 302, No. 5. de Jonge et. al: ‘Are there inequalities in choice of birthing position? Sociodemographic and labour factors associated with the supine position during the second stage of labour’. Midwifery (2009) 25, 439–448. Klinge en C. Wiesemann: ‘Sex and Gender in Biomedicine: theories, methodologies, results’. Universitätsverlag Göttingen 2010. ISBN 9783941875265.

OPVALLEND… Deze keer een stukje uit de krant… Oudste vrouwtjes beste leiders Bij Afrikaanse olifanten is het oudste vrouwtje van de kudde de baas. Sommige van die vrouwtjes zijn al ver in de zestig, maar dat is geen probleem. Juist niet, want de oudste leiders zijn de beste leiders. Dat ontdekte de Engelse bioloog Karen McComb. Zij nam 39 leiders van 39 kuddes een bijzondere toets af. Ze liet ze luid leeuwengebrul horen uit grote luidsprekers. Gebrul van vrouwtjesleeuwen en mannetjesleeuwen. De vraag was: horen de olifanten het verschil? Dat is belangrijk, want van een vrouwtjesleeuw hoeven olifanten zich weinig aan te trekken. Maar mannetjesleeuwen zijn erg gevaarlijk: die vallen soms olifantenkalfjes aan. De oudste leiders herkenden dat gevaar meteen. Zo gauw er mannetjesgebrul klonk, verzamelden hun kuddes zich rond de jonge olifanten. Soms stormde het oudste vrouwtjes zelfs woest op de luidspreker af. De jongere leiders waren slordiger: gevaarlijk mannetjesgebrul hielden ze soms voor onschuldig vrouwtjesbrullen. Dan lieten ze de kudde (moeders, dochters, tantes en hun kinderen) rustig grazen. Oei! De oudste vrouwtjes hebben al van zulke fouten geleerd, denkt Karen McComb. Met een andere ‘toets’ had ze ook al laten zien dat de oudste vrouwtjes het beste vreemde indringers in de groep herkennen.

EN WAT VERDER NOG LANGSKWAM… Een dezer dagen kwam het volgende document voorbij wat wij natuurlijk niet willen onthouden aan de lezers. Het IOWO (adviseurs voor onderwijs beleid en organisatie) bracht het volgende document uit: ‘Zicht op sekseverschillen in studiesucces, een verkenning met aanbevelingen voor de Radboud Universiteit’ door José van Alst, onderwijsadviseur IOWO. Het document somt een aantal interessante genderverschillen in onderwijs op: ‘De bachelorrendementen van mannelijke studenten blijven achter bij die van vrouwelijke studenten.’ 5 Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.umcn.nl/ksdmo of neem contact op per e-mail: [email protected]


‘door recente onderwijsvernieuwingen in het voortgezet onderwijs is het onderwijs ‘taliger’ geworden. Doordat meisjes van nature relatief beter zijn in taal en schrijven, zouden deze vernieuwingen beter uitpakken voor meisjes.’ ‘Het puberbrein heeft voor bepaalde taken, zoals het plannen en het overzien van consequenties van eigen handelen langere rijping nodig (23-24jr) dan de biologische puberteit (18 jr) doet vermoeden. Deze rijping duurt bij jongens bovendien langer en verloopt anders dan bij meisjes.’ ‘De ‘glazen wanden’ tussen beroepen en opleidingen zijn hardnekkig. Vrouwen kiezen nog steeds massaal voor de geesteswetenschappelijke en sociaalwetenschappelijke opleidingen, en zij domineren momenteel ook de medische en juridische opleidingen. De bètaopleidingen zijn nog mannenbolwerken, hoewel ook hier de instroom van vrouwen gestaag groeit. Een instroom van mannelijke studenten richting de sociale- en geesteswetenschappen blijft uit.’ ‘Vrouwen zijn veelal intrinsiek gemotiveerd, richten zich sterker op de relatie met medestudenten en docenten, werken meer gedisciplineerd en steken meer uren in hun studie. Mannen zijn veelal extrinsiek gemotiveerd, zijn eerder doelgericht dan relatiegericht, hebben een ongerichte leerstijl en voelen zich het meeste uitgedaagd door competitie.’ Lees er meer over op: www.ru.nl/iowo/actueel/2010zichtopsekseverschillen. Hier kunt u het hele artikel downloaden.

Het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in Medisch Onderwijs is onderdeel van Vrouwenstudies Medische Wetenschappen, Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, centrum voor Huisartsgeneeskunde, Ouderengeneeskunde en Public Health, UMC St. Radboud. Indien ontvangst van de nieuwsbrief niet meer gewenst is kunt u zich afmelden via [email protected] 6 Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.umcn.nl/ksdmo of neem contact op per e-mail: [email protected]

Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische Wetenschappen

Recommend Documents