Nieuws over GHOR en opgeschaalde zorg

Nieuws over GHOR en opgeschaalde zorg In dit nummer: De Academie voor GHOR en Opgeschaalde Zorg en kennis: terugblik op 2014

In deze nieuwsbrief leest u het laatste nieuws over onze activiteiten op het gebied van GHOR en opgeschaalde zorg. Deze keer hebben we aandacht voor de lustrumconferentie 2015, de publicatie ‘Lessen uit crises en minicrises 2013’ en maatwerkscholingen. En natuurlijk mag in deze laatste editie van 2014 een terugblik op het afgelopen jaar niet ontbreken.

Publicatie ‘Lessen uit crises en mini-crises 2013’ Lustrumconferentie 2015

De Academie voor GHOR en Opgeschaalde Zorg: terugblik 2014 Kennis en OTO

Scholing ‘Psychosociale hulpverlening voor procesleiders’

De kerntaken van de Academie voor GHOR en Opgeschaalde Zorg zijn behalve onderwijs en training ook kennis, onderzoek en advisering op het gebied van de geneeskundige hulpverlening tijdens rampenbestrijding en crisisbeheersing. Daar waar de toenmalige GHOR-academie zich in de beginjaren nog primair richtte op de GHOR-kwalificatiedossiers en -opleidingen, verbreden wij de focus naar ‘kennis en onderwijs’ voor de GHOR en de GHOR-ketenpartners. Hier hebben we in 2014 al flink in geïnvesteerd. Hieronder leest u enkele voorbeelden.

Academies trekken samen op

Conferentie en kennisinfrastructuur crisisbeheersing publieke gezondheid

LinkedIn Learning community Scholing op maat

Op 9 april 2014 hebben we met GGD GHOR Nederland en ZonMw een conferentie georganiseerd die in het teken stond van de academisering van de crisisbeheersing in de publieke gezondheid. Hier werden de bevindingen gepresenteerd van zes onderzoeken die binnen het deelprogramma crisisbeheersing van de Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid zijn verricht. Die onderzoeken geven antwoord op relevante vraagstukken

december 2014

Een kennisinfrastructuur voor Crisisbeheersing Publieke Gezondheid

uit bestuur, beleid en praktijk van de directeur publieke gezondheid en crisisbeheersing. Ze geven nieuwe inzichten voor bestaande vraagstukken of dragen bij aan evidence-based professionalisering van werkwijzen in de opgeschaalde zorg. Tijdens deze conferentie hebben GGD GHOR Nederland, het RIVM en het IFV de intentie uitgesproken gezamenlijk een landelijke kennisinfrastructuur voor crisisbeheersing in de publieke gezondheid te bouwen en te onderhouden en met een gezamenlijke kennisagenda te komen. Kennisvraag en -aanbod bij elkaar brengen, kennis ontwikkelen, veredelen, delen, en implementeren in beleid en in onderwijs zijn hierbij belangrijke doelstellingen. Verderop in deze nieuwsbrief leest u meer over deze ontwikkeling.

VAVAZ, Vraag en aanbod in de veiligheidsregio’s en de acute zorgsector We zijn ook in 2014 betrokken geweest bij het project VAVAZ: Vraag en aanbod in de veiligheidsregio’s en de acute zorgsector. Dit project is een initiatief van een aantal GHORen ROAZ-regio’s en adresseert het probleem dat overheid/GHOR steeds weer ondervindt om de juiste hulpvraag aan de zorginstellingen te stellen over beschikbare capaciteit bij grootschalige calamiteiten. Hiertoe wordt het regionaal risicoprofiel ‘vertaald’ naar een regionaal zorgrisicoprofiel en wordt, aan de hand van een aantal scenario’s, een realistisch beeld verkregen van de regionale zorgbehoefte en het regionale zorgaanbod bij verschillende risico’s. Dat resultaat draagt bij aan een betere afstemming bij het maken van realistische afspraken over inzetbaarheid van instellingen in de acute zorgsector bij crises en rampen.

Kennisbijeenkomsten voor bureauhoofden Met de programmaraad Kennis & OTO van GGD GHOR Nederland hebben wij in 2014 een aantal ‘kennisbijeenkomsten’ voor de GHORbureauhoofden georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten gaat het om delen van kennis en inhoudelijke verdieping op thema’s uit het werkveld van de GHOR. Wij bereiden met GGD GHOR Nederland deze kennisbijeenkomsten voor, samen met hoofden GHOR, portefeuillehouders en andere deskundigen op het thema. In 2014 zijn bijvoorbeeld de thema’s grootschalige geneeskundige bijstand en zorgcontinuïteit uitvoerig met elkaar besproken.

Publicaties In 2014 zijn de resultaten van een literatuuronderzoek naar zelfredzaamheid en burgerhulp bij CBRN-incidenten, waar we een bijdrage aan hebben geleverd, gepubliceerd: in het onderzoeksrapport ‘Zelfredzaamheid en CBRN; een verkennende literatuurstudie’ en, samengevat, in de kennispublicatie ‘CBRNincidenten en zelfredzaamheid’. Zie ook www.infopuntveiligheid.nl We hebben een bijdrage geleverd aan het boek ‘Lessen uit crises en mini-crises 2013’, dat op 7 oktober 2014 is gepresenteerd. Verderop in deze nieuwsbrief leest u er meer over.

Opleidingen ACGZ, HIN en HON In 2013 zijn nieuwe kwalificatieprofielen voor de GHOR-rollen Algemeen commandant geneeskundige zorg (ACGZ), Hoofd ondersteuning geneeskundige zorg (HON) en Hoofd informatie geneeskundige zorg (HIN) ontwikkeld. Op basis daarvan zijn ook nieuwe curricula en proeven van bekwaamheid ontwikkeld. In 2014 zijn de (verkorte) scholingen ACGZ en HON conform planning uitgevoerd. De HIN-opleiding, voor de nieuwe GHOR-rol HIN, is diverse malen uitgevoerd vanuit een open inschrijving en daarnaast verschillende malen incompany georganiseerd. De scholingen zijn over het algemeen positief geëvalueerd door de cursisten. En waar uit de evaluaties verbetersuggesties naar voren kwamen, zijn deze zoveel mogelijk direct doorgevoerd in de opleidingen.

2

Ontwikkeling kwalificatieprofielen Hoofd publieke gezondheidszorg (HPG) en Hoofd acute gezondheidszorg (HAG) GGD GHOR Nederland heeft in de Raad van DPG’en van 26 april 2013 de geneeskundige invulling voor het referentiekader regionaal crisisplan vastgesteld (het zogenaamde crisismodel GHOR). In dit crisismodel zijn zeven GHOR-crisisrollen vastgesteld (ter vervanging van de bestaande tien GHOR-functies). Dit betreft de volgende crisisrollen: (Operationeel) directeur publieke gezondheid, Algemeen commandant geneeskundige zorg (ACGZ), Hoofd ondersteuning geneeskundige Zorg (HON), Hoofd informatie geneeskundige zorg (HIN), Officier van dienst geneeskundig (OvD-G) en de nieuwe rollen Hoofd publieke gezondheidszorg (HPG) en Hoofd acute gezondheidszorg (HAG). GGD GHOR Nederland heeft in een brief van 23 december 2013 het IFV verzocht om de ontwikkeling van het opleidingsaanbod voor die nieuwe GHOR-rollen Hoofd publieke gezondheidszorg (HPG) en Hoofd acute gezondheidszorg (HAG) op te pakken. Het gaat hier om de ontwikkeling van de kwalificatiedossiers, curricula en proeven van bekwaamheid. GHOR Nederland heeft daarbij expliciet aangegeven de betrokkenheid van het veld bij de ontwikkeling van groot belang te vinden. Medio 2014 zijn we concreet gestart met de ontwikkeling van het opleidingsaanbod. Er zijn twee externe projectleiders aangehaakt die een relevant netwerk hebben om optimale kennis en input te verkrijgen. Om in dit traject ook zoveel mogelijk gebruik te maken van kennis en expertise die al in de regio’s aanwezig is, hebben regio’s het verzoek gekregen om collega’s aan te melden die mee willen denken in de ontwikkeling van het opleidingsaanbod. Vanuit de verschillende regio’s is hier enthousiast op gereageerd. Deze collega’s hebben zitting genomen in de werkgroep die ingesteld is. Verder is een inventarisatie uitgevoerd naar wat er al aan documentatie en materiaal over de HPG- en HAG-rollen aanwezig was in de regio’s. Deze informatie vormde input voor de eerste bijeenkomst van de werkgroep. De werkgroep is in totaal drie keer bij elkaar geweest. Ondertussen zijn de kwalificatiedossiers voor een eerste reactie voorgelegd aan de programmaraad Kennis en OTO. Begin 2015 kunnen deze kwalificatiedossiers vastgesteld worden door GGD GHOR Nederland. Ook zijn de curricula gereed. Deze worden nu verder ontwikkeld tot een concreet lesplan en er zullen docenten voor de uitvoering van deze scholingen geworven worden. Ook de proeven van bekwaamheid zijn gereed. In de eerste helft van 2015 zullen we de opleidingen voor HPG en HAG aanbieden aan het veld.

Herziening Officier van dienst geneeskundig In het laatste kwartaal van 2014 zijn wij gestart met de voorbereidingen voor de herziening van het kwalificatiedossier Officier van dienst geneeskundig (OvD-G), curriculum OvD-G en de proeve van bekwaamheid voor de OvD-G. De reden voor de herziening is dat het kwalificatiedossier OvD-G zes jaar geleden is vastgesteld. Intussen zijn er diverse ontwikkelingen die een herziening nodig maken. Een van die ontwikkelingen is bijvoorbeeld het opschalingsplan van AZN. Dat vraagt om een herbezinning op de rol en taken van de OvD-G. Ook dit herzieningstraject gaan we, zoals ook bij het traject voor de HPG en HAG, in samenwerking met vertegenwoordigers uit het werkveld (van GHOR en ambulancezorg) oppakken. We gaan werken met werkgroepen voor het kwalificatiedossier, curriculum en proeve van bekwaamheid. Het is de bedoeling dat de werkgroepen slechts eenmaal echt bij elkaar komen en daarna per e-mail met elkaar afstemmen, om zo efficiënt mogelijk te werken.

3

In de komende periode wordt er een inventarisatie uitgevoerd in de regio’s om te horen welke beelden er leven over de rol van de OvD-G en om suggesties vanuit regio’s reeds op voorhand mee te nemen. De gegevens uit deze inventarisatie vormen de input voor de werkgroepen. De planning is dat in de eerste helft van het voorjaar 2015 het bijgestelde kwalificatiedossier, het daarop bijgestelde curriculum en de bijgestelde proeve van bekwaamheid gereed zijn, zodat nog voor de zomer 2015 een vernieuwde opleiding voor OvD-G aangeboden kan worden. Er zal ook een bijscholing ontwikkeld worden voor reeds eerder opgeleide OvD-G’en (op basis van het bijgestelde kwalificatiedossier), zodat zij ook bijgeschoold kunnen worden op de nieuwste ontwikkelingen en daarmee hun kennis en vaardigheden weer up-to-date zijn.

Scholing Situationeel regisseren in de veiligheidsketen Er is een nieuwe scholing situationeel regisseren in de veiligheidsketen ontwikkeld. Deze scholing zal vanaf begin januari 2015 voor het eerst uitgevoerd worden. Deze scholing gaat o.a. in op de volgende vragen: Hoe zorg ik voor samenwerking met andere organisaties of met collega’s van andere disciplines? Met welke belangen krijg ik te maken? En hoe houd ik regie over het beoogde resultaat of effect? De samenwerking tussen de kolommen in multidisciplinaire netwerken en ketens is dé uitdaging voor de toekomst. Volg de opleiding Situationeel regisseren in de veiligheidsketen en ontwikkel de competenties om de regierol optimaal te vervullen. Verschillende gastsprekers delen hun (leer)ervaringen in de rol van regisseur in hun praktijk tijdens de opleiding met de deelnemers. Het betreft de volgende sprekers: de heer Hugo Backx (directeur GGD GHOR Nederland) en Peter van Zunderd (superregisseur Euro 2000 en voormalig korpschef politie en directeur Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant). Ook zal een regisseur uit de theaterwereld als gastspreker optreden.

Een kennisinfrastructuur voor Crisisbeheersing Publieke Gezondheid GGD GHOR Nederland, het IFV en het RIVM zetten zich gezamenlijk in om academisering van de crisisbeheersing in de publieke gezondheid te bevorderen. Deze samenwerking is op 9 april 2014 met het ondertekenen van een intentieverklaring bekrachtigd en van start gegaan. Een werkgroep van GGD GHOR Nederland, het IFV en het RIVM is aan de slag gegaan om die intentieverklaring concreet uit te werken tot een voorstel voor een landelijke kennisinfrastructuur en een inhoudelijke kennisagenda. Daarbij wordt vanzelfsprekend de relatie met ontwikkelingen binnen de publieke gezondheid gelegd. De werkgroep heeft een conceptvoorstel voor de kennisinfrastructuur en kennisagenda opgesteld. Dit voorstel wordt momenteel getoetst in een serie gesprekken met een groot aantal belanghebbenden en betrokkenen in het veld. De werkgroep zal in 2015, aan de hand van twee bestaande onderzoeksprojecten, een ‘proof of concept’ voor de voorgestelde werkwijze uitwerken.

Publicatie ‘Lessen uit crises en mini-crises 2013’ Op 7 oktober 2014 is het boek ‘Lessen uit crises en mini-crises 2013’ gepresenteerd. Hierin blikken professionals uit verschillende geledingen terug op achttien bijzondere gebeurtenissen van het afgelopen jaar, waaronder de vermissing van Ruben en Julian, de brand in Leeuwarden, de dreiging van een school shooting in Leiden, de examenfraude op de Ibn Ghaldoun en de mazelenepidemie in de bijbelstreek. Maar ook een aantal ‘gekke’ casussen, zoals de duizend bommen en granaten in Den Helder en de huisarts uit Tuitjenhorn, passeren de revue.

4

Bij vrijwel elk van deze gebeurtenissen speelden sociale media – soms ten positieve, maar soms ook in negatieve zin – een rol. Vanwege berichten op sociale media ontstond een heksenjacht op ‘de kopschoppers’ van Eindhoven, werden bestuursleden van de pedoseksuelenvereniging Martijn belaagd, en werd in Leiden rekening gehouden met een schietincident. Tegelijkertijd zou de chaos bij de najaarsstorm zonder sociale media groter zijn geweest.

Improviseren De auteurs concluderen dat bij veel casussen zich ontwikkelingen voordoen, onder andere onder invloed van sociale media, waardoor bestuurlijke en operationele zaken anders verlopen dan verwacht. Dit maakt, hoewel een zekere voorbereiding natuurlijk ook nodig is, vooral het vermogen tot improvisatie cruciaal voor crisisbeheersing. Auteur en lector Crisisbeheersing Menno van Duin: “Het gedoe rondom de gebeurtenissen neemt almaar toe. Zeker ook door de impact van sociale media. Vroeger deed je als hulpdienst gewoon je stinkende best, en dat doen ze nog steeds. Maar tegelijkertijd voltrekken zich allerlei processen waar men geen invloed op heeft. De noodzaak tot flexibiliteit en nuchterheid is daarom misschien wel de belangrijkste les om te trekken. Geen calamiteit of mini-crisis verloopt conform een vooraf uitgewerkt scenario.”

Terugblikken De terugblik op crises uit 2013 biedt inzicht in de bestuurlijke en operationele dilemma’s van de situaties afzonderlijk en daarmee lessen voor de crisisbeheersing. Het geeft ook aan wat verschillende gemeenschappen in 2013 zoal bezighield en hoe bestuurders en hulpdiensten hiermee omgingen. De publicatie, een vervolg op de editie van 2012, is een initiatief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) en de Politieacademie. Het eerste exemplaar is op 7 oktober 2014 aangeboden aan Henri Lenferink, burgemeester van Leiden en lid van het Dagelijks bestuur van het IFV.

Meer informatie De publicatie is uitgegeven via Boom Lemma uitgevers in Den Haag en via www.boomlemma.nl te bestellen. De afzonderlijke casussen kunt u downloaden op www.politieacademie.nl/lectoraatcrisisbeheersing

Lustrumconferentie 2015 In 2015 bestaat de Academie voor GHOR en Opgeschaalde Zorg vijf jaar. Dit heuglijke feit willen we graag samen met u vieren tijdens een lustrumconferentie. Zodra de datum bekend is waarop de lustrumconferentie zal plaatsvinden, hoort u dit van ons. Wij gaan aan de slag om een inhoudelijk mooi en inspirerend programma voor u samen te stellen.

5

Linkedin Learning Community De Academie voor GHOR en Opgeschaalde Zorg heeft een eigen groep op Linkedin. Deze groep is bedoeld als learning community. In deze groep plaatsen wij vanuit de academie regelmatig nieuws en relevante items voor ons domein of starten we een discussie. Hiermee willen we u graag op de hoogte houden en kennis met u delen. De groepsleden kunnen vragen posten in de groep en discussies openen, waarop de andere groepsleden kunnen reageren. Zo leren we van elkaar en voorkomen we dat we het wiel opnieuw moeten uitvinden. Bent u nog geen lid van onze groep? Dan nodigen wij u hierbij van harte uit! Dit kunt u doen door naar onze groep te gaan en lid te worden.

Scholing op maat Incidenteel komt het voor dat een scholing niet door kan gaan, bijvoorbeeld vanwege het aantal inschrijvingen Het is natuurlijk erg vervelend als dit gebeurt. Maar er is nu een oplossing, genaamd ‘maatwerkscholing’. Mocht u dit dus overkomen en u kunt of wilt niet wachten tot een volgend opleidingsmoment, dan doen wij graag een voorstel voor een maatwerkscholing voor een kleine groep deelnemers. Zo voeren we op dit moment een HGN-maatwerkscholing uit voor twee deelnemers. Ook gaat er een scholing voor een individuele nieuwe GGD-crisiscoördinator plaatsvinden. Juist voor de opzet van deze scholing was een voorstel op maat heel passend. Mail ons gerust voor meer informatie, [email protected]

Scholing ‘Psychosociale hulpverlening voor procesleiders’ In samenwerking met IVP/St. Arq bieden wij vanaf januari 2015 de scholing Psychosociale hulpverlening voor procesleiders (PSH) GGD aan. De aanleiding van de scholing is de vernieuwde multidisciplinaire richtlijn Psychosociale hulp bij rampen en crises. Deze richtlijn wordt nog vertaald naar de GGD. PSH bestaat uit een scholingsdag en een terugkomdagdeel. De scholingsdag bestaat uit een theoriedeel en praktisch deel. In het praktische deel wordt de vertaalslag naar de eigen praktijk gemaakt. Hoe ziet de eigen organisatie eruit en wat is daar nodig? Voor het terugkomdagdeel wordt, op basis van de ervaringen in de praktijk, een programma op maat samengesteld. We gaan dan in op waar u in de praktijk tegenaan loopt en de vragen die nog onbeantwoord zijn gebleven. Optioneel bieden we een verdiepende PSH-oefendag in uw regio aan. U oefent dan praktisch met uw ketenpartners aan de hand van scenario’s. Een mooie gelegenheid om met uw ketenpartners op één lijn te komen in de aanpak en de taakverdeling. De evaluatiepunten uit de uitgespeelde scenario’s worden direct omgezet naar acties. Er is aandacht voor een uniforme aanpak vanuit de richtlijn, met de eigen taken en verantwoordelijkheden voor de betrokken partijen. Met toevoeging van deze oefendag bent u samen met uw ketenpartners optimaal voorbereid op rampen en crisis. Bent u geïnteresseerd? Wij sturen u graag de flyer toe van deze scholing. Mailt u dan naar [email protected] Ook kunt u meer informatie over de scholing, inclusief de scholingsdata en de scholingskosten, vinden op www.ifv.nl

6

Academies trekken samen op De huidige veranderende omgeving vraagt iets van de GGD’en. De GGD Academy, de Academie voor GHOR en Opgeschaalde Zorg van het IFV en de Bestuursacademie zijn daarom een unieke samenwerking gestart om op belangrijke ontwikkelingsthema’s een cursus- en trainingsaanbod voor alle GGD’en te ontwikkelen. De samenwerking tussen GGD en GHOR is niet nieuw. Deze organisaties koppelen al langer publieke gezondheid en veiligheid. De GGD Academy en het IFV zijn daarbij belangrijke partners. Om hierin de verbinding te leggen met de gemeenten is er nu ook gekozen voor een samenwerking met de Bestuursacademie, het kennis- en opleidingscentrum voor het openbaar bestuur. Samen werken de GGD Academy, het IFV en de Bestuursacademie aan een trainingsaanbod rond vier ontwikkelthema’s: bestuurlijke competenties, kennis- en informatiepositie, regievoering/ poortwachterschap, proactief en doorbrekend handelen. Deze thema’s zijn voortgekomen uit het professionaliseringstraject van GGD GHOR Nederland (samen met AEF) van afgelopen jaar. Dit traject krijgt komend jaar een vervolg. GGD’en hebben voor zichzelf uitgezocht welke competenties op de thema’s ontbreken en hebben ontwikkelvragen geformuleerd die betrekking hebben op de rol van de GGD in het sociale domein. Het cursus- en trainingsaanbod van de academies samen zal zich daarop richten en volgt binnenkort.

Op de foto staan van links naar rechts: Carian Cools (IFV), Judith Berendsen (Bestuursacademie) en Yvette Broeren (GGD Academie).

7