Missiën. ociëiteit van frikaanse. Gisteren, vandaag, morgen: de S.M.A. gaat door CONTACTBLAD VAN DE SOCIËTEIT VOOR AFRIKAANSE MISSIËN

43e JAARGANG – NUMMER 140 – DECEMBER 2006

CONTACTBLAD VAN DE SOCIËTEIT VOOR AFRIKAANSE MISSIËN

Sociëiteit van

www.sma-nederland.nl

Afrikaanse Missiën

Gisteren, vandaag, morgen: de S.M.A. gaat door

Van de redactie Naarmate de dagen korter zijn, worden wij eraan herinnerd dat het jaar weer ten einde loopt. Dat zal niet ongemerkt voorbij gaan. Want voordat de overstap naar een nieuw jaar wordt gemaakt, dient zich eerst nog een aantal feestelijke gelegenheden aan die wij samen zullen vieren. De Goedheiligman heeft de deur al weer op een kier gezet. De Adventsweken kondigen de komst van het Kerstkind aan. En zelfs de kerstdagen komen al meer en meer op onze agenda te staan. Om daarna, op de laatste dag van het jaar, met een grote knaller afscheid te nemen van 2006. De S.M.A. levert ook haar bijdrage aan de feestelijke vieringen van de laatste maand van het jaar. Op 8 december herdenken wij dat de S.M.A. 150 jaar geleden haar missionaire werk is begonnen. Het zal u niet ontgaan zijn dat daaraan al veel aandacht is besteed in de vorige uitgaven van “Onze Krant”. Wij hebben deze viering niet alleen willen reserveren voor de laatste maand van het jaar. Door het jaar heen hebben wij u al gerapporteerd over vieringen en herdenkingen die wij zowel in Nederland alsook samen met de internationale S.M.A.-gemeenschappen elders hebben beleefd. Ook deze uitgave van “Onze Krant” wil u hier weer over berichten. Het zijn mooie momenten, om samen met de diverse missionaire gemeenschappen van de S.M.A. dit jubileum te vieren. Momenten van terugkijken en herinneringen ophalen. Momenten ook van elkaar bemoedigen en waardering uitspreken. Maar vooral momenten van samen vooruit kijken. 150 Jaar missionair werk is een geweldige prestatie geweest. Daaraan hebben niet alleen onze S.M.A.-missionarissen bijgedragen. Ook u - als ons thuisfront - hebt er uw medewerking aan gegeven. En daar kan iedere missionaris wel op zijn of haar eigen manier van getuigen. Toch willen wij onze blik vooral op de toekomst gericht houden. Een toekomst die voor de S.M.A. altijd het welzijn van de Afrikaanse mens betreft. Want daar willen wij onze beste krachten steeds aan geven. In die afgelopen anderhalve eeuw van het S.M.A.-bestaan is er veel gebeurd. Er is ook veel veranderd, vooral gedurende de voorbije veertig tot vijftig jaar. Veranderingen die ook de S.M.A. in Nederland en wereldwijd niet ongemoeid hebben gelaten. Maar de boodschap die de missionarissen met uw hulp hebben willen uitdragen, is altijd dezelfde gebleven. En dat is: de opdracht om gerechtigheid en vrede voor de mens van alledag daadwerkelijk tastbaar te maken. Dat is de evangelische taak die alle 150 jaar door de Heer zelf onveranderd aan ons is toevertrouwd. De stichter van de S.M.A., Mgr. Melchior de Marion Brésillac, heeft dit op zijn manier speciaal in Afrika willen uitdragen en heeft daarvoor door de jaren heen veel mensen weten te inspireren. En ook in de toekomst willen wij zijn evangelische enthousiasme voor het welzijn de Afrikaanse mens waar maken. Vele goede wensen en felicitaties hebben ons bereikt bij gelegenheid van ons jubileum. Wij zijn u daar erg dankbaar voor. Evenzeer als wij u ook dankbaar zijn voor uw vele blijken van support en offervaardigheid. Dat is bemoedigend voor ons en stelt ons ook in staat om onze missionaire opdracht op een goede manier gestalte te geven. Of het nu op het Afrikaanse platteland is, in de steden of voor de Afrikaanse gemeenschappen die elders aanwezig zijn. De boodschap van vrede en gerechtigheid willen wij naar hen allen haar weg laten vinden. Wij danken u voor uw bijdrage en medeleven om met ons samen deze weg te bewandelen. Wij wensen u allen - waar ook ter wereld - een prettige feestmaand toe en vooral een vredig en zalig Kerstmis. A. J. Pijpers, S.M.A. Provinciaal Overste

2

COLOFON OK - Onze Krant Contactblad van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën in Nederland 43e Jaargang, Nr. 140, december 2006 OK verschijnt driemaal per jaar en is gratis voor alle leden, vrienden, bekenden en weldoeners van de S.M.A. OK op internet: www.sma-nederland.nl Redactieraad: Matheu Bemelmans (hoofdredacteur), Oleg Maloman, Ton Storcken S.M.A., Jos Pijpers S.M.A., Jo Demarteau en Armand Villevoije Redactie-adres: Godfried Bomansstraat 45 6372 KR Landgraaf Telefoon: 06 - 21503933 Telefax: 045 - 5690531 e-mail: [email protected] Foto’s: Afrikacentrum, Matheu Bemelmans, S.M.A.-archief en anderen Omslagfoto: Jubileumcollage SMA Internationaal Lay-out en druk: Drukkerij Hub Tonnaer, Kelpen-Oler Abonnement: Een gratis abonnement op OK kan ingaan op elk gewenst moment. Aanmelden kan door een briefje te sturen naar: S.M.A. Abonnementafdeling ‘Onze Krant’ Antwoordnr. 50101 6267 XV Cadier en Keer Een postzegel is niet nodig. Een vrijwillige bijdrage als tegemoetkoming in de druk- en verzendkosten van OK is van harte welkom. U kunt een bijdrage overmaken op rekeningnummer: 13.18.35.157 ten name van Soc. Afrikaanse Missiën, Rabobank Cadier en Keer, onder vermelding van: “Onze Krant”.

ADRESSEN S.M.A. Provinciaal Overste Pater A. Jos Pijpers SMA Missiehuis O. L. Vrouw van Lourdes Postbus 49, 6267 ZG Cadier en Keer Bezoekadres: Rijksweg 15 (volg de borden: Afrika Museum) Tel: 043 - 4077388 / 4077373 Fax: 043 - 4077374 Mobiel: 06 - 20302200 E-mail: [email protected] SMA Prokuur Postbus 49, 6267 ZG Cadier en Keer Bezoekadres: Rijksweg 15 Tel: 043 - 4077373 Fax: 043 - 4077374 E-mail: [email protected] Bresillac Foundation Postbus 49, 6267 ZG Cadier en Keer Tel: 043 - 4077373 Fax: 043 - 4077374 E-mail: [email protected] S.M.A. Missiehuis / Afrikacentrum / Vormingshuis Rijksweg 15, 6267 AC Cadier en Keer Postbus 49, 6267 ZG Cadier en Keer Telefoon: 043-407 7373 - Fax. : 043-407 7374 Telefoon: Afrikacentrum / Museum / Bibliotheek: 043-407 7383 Telefoon CMPA, Yvonne Bles, 043-407 7381 Telefoon Overste Missiehuis, 043 407 7371 SMA Missiehuis email: [email protected] Afrikacentrum/museum email: [email protected] SMA Vormingshuis email: [email protected] S.M.A. Afrika Huis / All Saints Church Pastoraat Afrikanen, Van Ostadestraat 270 1073 TV Amsterdam. Telefoon: 020-6734828 / Fax.020-6648506 e-mail: [email protected]

DECEMBER 2006

Website: www.sma-nederland.nl

Gisteren, vandaag, morgen: de S.M.A. gaat door

S.M.A.-Nederland viert 150-jarig bestaan op 8 december Dit jaara viert de S.M.A. dat haar stichter mgr Melchior de Marion Brésillac precies 150 jaar geleden in Lyon een nieuwe missiesociëteit stichtte. De Nederlandse provincie viert dit jubileum met een groot feest op 8 en 9 december in Cadier en Keer.

Op 8 december 1856 legde bisschop Melchior de Marion Brésillac zijn dertien missionaire statements vast. Zijn grondgedachte was: ‘Waar Afrikanen zijn, daar zijn wij’. Uitgangspunt van de missionaire bewogenheid van de Franse missionaris was om aanwezig te zijn bij de meest verlatenen. Dat is precies wat ‘zijn’ Sociëteit voor Afrikaanse Missiën na 150 jaar nog steeds doet: er zijn voor Afrikanen die hulp het meeste nodig hebben; hetzij in Afrika, hetzij elders ter wereld. Mgr Brésillac mag gezien worden als grondlegger van een nieuwe kijk op missionaire presentie, waarin de mens centraal staat. Wat de S.M.A. betreft is deze missie geen aflopende zaak, ook nu nog zijn in Nederland en Afrika Nederlandse S.M.A. priester- en lekenmissionarissen actief. Het jubileum op 8 december wordt gevierd met een pontificale eucharistieviering, waarin bisschop Frans Wiertz van Roermond voorgaat,

gevolgd door een receptie met feestelijke speeches en de presentatie van het boek Almachtig Kwetsbaar! Reflecties op missionaire presentie. Het boek wordt door secretaris Tom Boesten van de CMBR aangeboden aan provinciaal overste Jos Pijpers van S.M.A.-Nederland. Eregasten bij de jubileumviering zijn op de eerste plaats de missionarissen en oud-missionarissen van de S.M.A. die hun hele leven hebben gegeven voor de meest verlatenen. Ook aanwezig zal zijn mevrouw dr. Grace Amponsah-Ababio, ambassadeur van Ghana in Nederland, gouverneur Leon Frissen, commissaris van de Koning in Limburg en mr. drs. Harrie van Beers, burgemeester van Margraten, de gemeente waartoe Cadier en Keer behoort. Eventuele giften die de Nederlandse provincie bij gelegenheid van het jubileum krijgt, komen ten goede DECEMBER 2006

aan het Afram Plains Project in Ghana, waar Nederlandse S.M.A.ers samen met leden uit jongere S.M.A.-stichtingen zich inzetten voor belangrijke pastorale en ontwikkelingsprojecten. Feestprogramma De jubileummis begint op vrijdag 8 december om 11.00 uur in de kapel van het Missiehuis in Cadier en Keer. Aansluitend is om 12.45 uur de receptie, eveneens in het Missiehuis. Zowel voor de mis als de receptie zijn alle lezers van Onze Krant van harte uitgenodigd. Op 9 december is er een besloten feest voor leden van de S.M.A.

3

AFRIKACENTRUM a

c

t

u

e

e

l

door Matheu Bemelmans en Jo Demarteau

Afrikacentrum feliciteert S.M.A. Het is een mooie zondag, 8 oktober. Zo’n 70 mensen zitten in de kapel van het Missiehuis en vieren de eucharistie ter gelegenheid van de opening van de nieuwe tijdelijke tentoonstelling. Dat is bijzonder: een tentoonstelling in een museum die opent met een mis.

Een van de foto’s uit de collectie van Rob Clobus.

4

DECEMBER 2006

De aanleiding is dan ook bijzonder. De Sociëteit voor Afrikaanse Missiën bestaat 150 jaar en dat gedenkwaardige jubileum wenst het Afrikacentrum op haar eigen en museale wijze mee te vieren. Het Afrikacentrum komt voort uit de S.M.A. De sociëteit - met name

pater Van Trigt - is in 1959 met het museum begonnen. Hij en anderen wilden hun verzameling maskers, voorouderbeelden, vruchtbaarheidsbeelden, gebruiksvoorwerpen en goudgewichten tentoonstellen, laten zien en dat gebruiken om het publiek te interesseren voor Afrikaanse mensen en culturen. Ze wilden de afstand tussen Europa en Afrika overbruggen om werelden dichter bij elkaar te brengen.

Dat wil het Afrikacentrum nog steeds. Het museum is een kind van de S.M.A. en dat kind wil de jubilerende moeder graag en van harte feliciteren. Met woorden én met de nieuwe tijdelijke tentoonstelling. “De andere missie, 150 jaar verzamelen” heet die tentoonstelling. Ze bestaat uit informatie over de geschiedenis van de S.M.A., een selectie uit de prachtige uitvergrote foto’s van pater Rob Clobus,

Afrikabibliotheek vernieuwd

wonderschone stukken uit de erfenis van pater Habits en een verzameling goudgewichtjes van de paters Hubert en Clobus. Het is een bijzondere collectie, die nog nooit te zien is geweest en nu waardig en respectvol gepresenteerd wordt in: “De andere missie, 150 jaar verzamelen”. Pater Jos Pijpers, provinciaal van de S.M.A. én voorzitter van de Stichting Afrikacentrum, ging voor in de eucharistieviering en opende de tentoonstelling met een zegening. Tot de eerste bezoekers behoorden de CDA-minister van onderwijs Maria van der Hoeven en haar man. Zij waren enthousiast over de collectie en de vormgeving, net als de anderen die de tentoonstelling in de eerste week gezien hebben. De tentoonstelling “De andere missie” is tot en met 29 april 2007 te zien in het Afrikacentrum in Cadier en Keer.

AGENDA Het Afrikacentrum in Cadier en Keer heeft zijn bibliotheek vernieuwd. De bibliotheek is al jaren gevestigd in het souterrain van het museum, maar was nauwelijks voor publiek toegankelijk. Door een andere opstelling én een digitale ontsluiting van de collectie kunnen bezoekers nu gemakkelijk hun weg vinden in de bijna 10.000 boeken over Afrika. Bezoekers kunnen de bibliotheek voortaan makkelijker vinden, omdat er enkele wanden verdwenen zijn en de ruimte veel transparanter is geworden. Bovendien zijn de mooie boeken (kunst) nu zichtbaar, is er een vertelhoek en een uitnodigende plaats om met hulp van computers informatie op te zoeken. In een rij vitrines zijn enkele kostbare historische boeken uitgestald. Bijkomend voordeel is dat de werkplekken van de medewerkers van het museum veel beter zijn geworden. Door de verbouwing is er een moderne kantoortuin ontstaan en dankzij Leeuwenborgh Opleidingen beschikken de medewerkers nu over mooie bureaus en kasten. De bibliotheek heeft een ruime collectie boeken en tijdschriften over West-Afrika. De bibliotheek is toegankelijk tijdens de openingsuren van het museum.

DECEMBER 2006

26 november 7 januari Tentoonsteling Afrikaanse kerststallen 3 december Missa Luba in kapel Missiehuis door Kerkelijk Zangkoor St. Joseph (Bocholtz) 14 januari 18 februari 18 maart lezingen op zondagmiddag.

5

150 jarig jubileum van de SMA

De Sociëteit in Nederland door Johan van Brakel S.M.A.

De S.M.A. viert dit jaar haar 150-jarig bestaan. Maar dat betekent niet dat de Nederlandse provincie ook al zo oud is. Pas tegen het einde van de 19e eeuw kwamen de missionarissen naar Nederland.

In de beginjaren was de Sociëteit zeer strak centraal georganiseerd. Tegen het einde van de 19de eeuw vestigde de Sociëteit zich ook in Nederland, doch dit geschiedde meer door omstandigheden dan uit

bewuste keuze. Het voortbestaan van de ‘apostolische scholen’ of missiecolleges in Frankrijk leek toen in gevaar te komen. Bij het eeuwfeest van de Sociëteit in 1956 schreef pater Jan v.d. Kooij S.M.A. in het maandblad ‘Afrika Ontwaakt’: “De anticleriale explosie op het einde van de negentiende en in het begin van de twintigste eeuw is voor de Sociëteit een verkapte zegen gebleken. Het voortbestaan van de “apostolische scholen” staat op het spel, bovendien mogen studenten uit de Elzas sinds 1870 niet meer in Frankrijk studeren. Men gaat dus op zoek naar een uitwijkhaven. Antikatholieke wetten in Zwitserland maken de oprichting van een kleinseminarie daar onmogelijk, het katholieke België volgt in de voetsporen van haar grotere zuster aan de zuidelijke grens en is fel anticlericaal. Blijft nog alleen het gastvrije Nederland over.’’ Vele religieuze instellingen van priesters, broeders en zusters zijn in die jaren uit Frankrijk vertrokken en zochten onderdak en verblijf in Nederland, voornamelijk in de katholieke zuidelijke provincies van Brabant en Limburg. Ook het bestuur van de S.M.A maakte zich zorgen en gaf aan pater Gaston Desribes opdracht om in Nederland een college te stichten voor de Elzasser studenten, die in Frankrijk niet meer welkom waren. Mogelijk

6

DECEMBER 2006

Pater Gaston Desribes

Op 8 december 1856 heeft Mgr. Melchior de Marion Brésillac te Lyon in Frankrijk de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën gesticht, in de beginjaren aangeduid als “Missions Africaines de Lyon” (MAL). Ze groeide uit tot een internationaal missionair instituut met vestigingen in Europa en Afrika, Amerika en Canada, India en de Filippijnen. De naam werd veranderd in “Societas Missionum ad Afros” ofwel “Sociëteit voor Afrikaanse Missiën”, afgekort als S.M.A..

kon dit dan later - als de grond onder hun voeten in Frankrijk te heet mocht worden - ook dienen voor Franse studenten. Pater Gaston Desribes was geboren in Arreau, in het bisdom Tarbes, waarin ook het plaatsje Lourdes ligt. Hij kende de familie van het meisje Bernadette Soubirous, aan wie Maria was verschenen. Hij had een broer van Bernadette in de klas gehad. Toen hij door zijn overste met lege handen naar Nederland werd gestuurd - (“Uw baard is een fortuin waard!”, zei deze) - ging hij eerst naar Lourdes en beloofde Maria het te bouwen college aan haar toe te wijden. In Nederland kwam pater Desribes in contact met Mgr. Alexander Rutten, de deken van Maastricht. Deze hielp de pater verder op weg door hem in contact te brengen met een Luikse oude dame. Zij was eigenares van bos en weiland op de Keerderberg, maar stond in de schuld bij het kerkbestuur (‘de kerkfabriek’) van St. Servaes. De overeenkomst was gauw gesloten: pater Desribes nam de schuld over en kreeg het “Backerbosch” op de Keerderberg. Hij begon allereerst met de bouw van een Lourdesgrot: de inzegening vond plaats op 1 mei 1892. In

september 1892 was de bouw van het missiecollege zover, dat het in gebruik genomen kon worden. Het kreeg de naam “Collège Apostolique de Nôtre Dame de Lourdes”, in latere jaren veranderd in “Missiehuis O.L. Vrouw van Lourdes”, zoals het nu nog steeds heet. Alles was in die beginjaren Frans: staf, studenten en de hele opleiding volgens het traditionele patroon met veel aandacht voor de klassieke talen en de Franse literatuur. Bij het missiehuis werd een ‘depôt’ opgericht voor de verkoop van miswijn van het Griekse eiland Samos om in het onderhoud van de studenten te voorzien. Hieruit is later de huidige wijnhandel ‘Caves Cadier’ ontstaan.

(Ore Place), Aalbeek, Heerlen en Oosterbeek (Huize de Tafelberg). Het missiegebied van deze jonge provincie werd de Britse kolonie van de Goudkust, dat in 1957 het onafhankelijke Ghana werd. Van de vijf bisdommen waren er drie aan de S.M.A. toevertrouwd. Jaarlijks werden nieuwe missionarissen gewijd, die vanuit Cadier en Keer vertrokken naar Afrika. Meerdere keren zijn deze uitzending van missionarissen door de KRO-radio uitgezonden. Tijden veranderen. De seminaries voor de opleiding van priestermissionarissen werden gesloten, gebouwen werden verkocht. Het missiehuis voor terugkerende missionarissen in Cadier en Keer werd nu tevens een Klooster-Verzorgings-

rissen komen nu naar Nederland om te assisteren bij pastoraat voor Afrikanen in Amsterdam. De geest van de stichter blijft de inspiratiebron: “Missionaris te zijn uit de grond van mijn hart”. Sinds 1892 hebben 2434 studenten hun opleiding in het Missiehuis te Cadier en Keer ontvangen, inclusief de 361, die hun opleiding in Nieuw Herlaer begonnen waren. Deze 2434 studenten kwamen uit Nederland (1917), Elzas (444), België (28), Frankrijk (23), Zwitserland (12), Duitsland (6), Luxemburg (3) en Rusland (1). Zeker 430 van deze studenten zijn priester gewijd: 401 S.M.A.-priesters en ten minste 29 bij andere congregaties of bisdommen: 310 Nederlanders, 103 Elzassers, 8 Fransen, 5 Zwitsers, 3 Belgen en 1 Luxemburger.

Enkele Nederlandse jongens, voornamelijk uit Maastricht en De bijdrage van de omgeving, kwamen Nederlandse S.M.A. ook naar dit missieis relatief klein. Sinds college. Maar een de oprichting had de serieuze rekrutering sociëieit in totaal van studenten begon slechts vierhonderd pas na het uitbreken leden: 356 priesters van de Eerste (niet allen ontvingen Wereldoorlog, toen hun opleiding in geen kandidaten Cadier en Keer), 2 meer vanuit Frankseminaristen rijk en de Elzas (gestorven), en 42 konden komen. Dit broeders. Het merenwas ook de feitelijke deel is inmiddels aanzet voor de overleden, sommigen oprichting van een Studenten tijdens de ”recreatie” bij het oude missiehuis in Cadier en Keer. zijn uitgetreden of Nederlandse afdeling elders geïncardineerd. Het is echter Huis (KVH), naast een Afrikavan de S.M.A. In 1923 werd de verbazend wat dit relatief kleine centrum met museum en biblioNederlandse provincie als een zelfaantal van 400 missionarissen, direct theek en een Centrum Missionaire standig onderdeel van de Sociëteit en indirect, heeft bijgedragen aan de Participatie Afrika (CMPA), waar opgericht. verkondiging van Gods Rijk en de nog steeds lekenmissionarissen vestiging van de kerk in Afrika. Dit worden voorbereid voor uitzending Van toen af ging de ontwikkeling jaar gedenken de Nederlandse naar Afrika. snel: er kwamen opleidings- en S.M.A.-leden - 67 priesters, 2 broevormingshuizen voor priester- en ders en 24 geassocieerde lekenmissiDe missie gaat door! Ghana heeft nu broedermissionarissen en voor onarissen - dankbaar het 150 jarig 18 bisdommen met Ghanese bestuur en administratie te Bemelen, jubileum van ‘hun’ Sociëteit. bisschoppen en zelfs twee kardiBlitterswijck, St. Michielsgestel nalen. Afrikaanse S.M.A.-missiona(Huize Nieuw-Herlaer), Hastings DECEMBER 2006

7

German (l) en Toni

Filippijnse S.M.A.-ers zetten werk Nederlandse missionarissen voort door Matheu Bemelmans

De Sociëiteit voor Afrikaanse Missiën is na 150 jaar nog springlevend. Niet alleen in Europa, maar ook in het verre oosten. Dat blijkt wel uit het feit dat zelfs op de Filippijnen missionarissen geworven worden voor Afrika. Twee van hen, German Pattiga Navarra en Toni Caare Gelaga verbleven afgelopen zomer enkele maanden in Nederland. Wie zich bij een missionaris op vakantie een wat oudere heer in grijze pantalon en blauwe blazer voorstelt, komt bij deze twee Filippijnen bedrogen uit. German (39) en Toni (36) zijn twee jonge gasten in T-shirt en spijkerbroek en de digitale camera voortdurend in de

aanslag. Ze waren deze zomer in Europa om bij het 150-jarig jubileum van de S.M.A. in Lyon de Filippijnen te vertegenwoordigen. Ze maakten tevens van de gelegenheid gebruik om de contacten met de Nederlandse S.M.A. aan te halen.

8

DECEMBER 2006

Toni en German komen allebei uit een totaal ander deel van de Filippijnen (het land telt 80 miljoen inwoners, die verspreid over ongeveer 7100 eilanden wonen) en ze kennen elkaar van het noviciaat en de priesteropleiding. Daar leerden ze pater Jos Pijpers kennen, die vóórdat hij gekozen werd tot provinciaal overste van de Nederlande S.M.A. een aantal jaren op de Filippijnen werkte. Inmiddels is Toni actief als missionaris in Babaso in Ghana en is German verantwoordelijk voor de werving van nieuwe S.M.A.-ers op de Filippijnen. Dat is de functie die Pijpers voorheen bekleedde. Het werven van nieuwe missionarissen lijkt niet zo moeilijk in een

land waar 82 procent van de bevolking katholiek is. Maar dat valt toch wel tegen, zegt German. ,,Op de Filippijnen zijn tal van congregaties actief en de S.M.A. is er maar een heel kleine. Bovendien zien sommige jongeren uitzending als missionaris als vluchtmogelijkheid en dat is natuurlijk niet de goede motivatie.’’ Er zijn nu acht Filippijnse S.M.A.-ers en German probeert zoveel mogelijk met jongeren in contact te komen om dat aantal te vergroten. Daarvoor gaat hij vaak naar lokale kranten of radiostations om over het werk van de sociëteit te vertellen. ,,De kerk op de Filippijnen werkt sinds een aantal jaren vooral met small christian communities en daar komen de meeste roepingen vandaan.’’ De S.M.A. is in 1986 naar de Filippijnen getrokken om nieuwe missionarissen te rekruteren.” Maar dat betekent op de eerste plaats dat we de mensen moeten uitleggen wat missie eigenlijk is,’’ legt hij uit. ,,De Filippijnen waren vroeger zelf missieland en zijn nu een zendend land geworden. Veel Filippijnse katholieken moeten nog aan die rol wennen. Heel langzaam dringt het besef door dat we ook zelf aan missie moeten doen en mensen naar bijvoorbeeld Afrika moeten sturen, omdat Afrikanen iets van ons kunnen leren en wij iets van Afrikanen.’’ Toni knikt bevestigend bij deze woorden van zijn collega: ,,De christelijke manier van denken is dat je samen moet delen. Hoe klein je ook bent of hoe weinig je zelf ook hebt, je kunt altijd anderen helpen. Als je veel honger hebt en je krijgt een stuk brood, dan deel je dat toch met anderen. Dat is missionair werken.’’ Maar om in zijn thuisland mensen enthousiast te maken voor Afrika, moet er volgens Toni wel nog veel aan voorlichting worden gedaan.

,,Filippijnen weten niet veel van Afrika. Ze denken dat alle mensen er kannibalen zijn en dat ze in bomen leven,’’ zegt hij lachend. ,,Een ander misverstand is dat veel Filippijnen denken dat Afrika één land is, in plaats van een werelddeel.’’ German vult aan: ,,Afrika wordt vaak geassocieerd met negatieve zaken als honger, oorlog en aids. Dat is het beeld dat de media laten zien. Maar er is ook een ander Afrika, waarin bijvoorbeeld de zorgzaamheid een belangrijke rol speelt. Wij willen juist dát soort goede voorbeelden laten zien.’’ De gangbare vooroordelen over Afrika moesten de twee Filippijnse missionarissen zelf ook overwinnen. Voordat hij aan zijn roepingenwerk op de Filippijnen begon, werkte German enkele jaren in de regio Drobonso in Ghana. ,,Het was aanvankelijk helemaal niet mijn droom om als missionaris naar Afrika te gaan. Ik wilde gewoon graag priester worden en het liefst in een gemeenschap. Via een zuster die ik kende, ben ik toevallig bij de S.M.A. terecht gekomen. Nu ik weer op de Filippijnen werk, wil ik eigenlijk niets liever dan weer teruggaan naar Afrika. Maar dat zit er voorlopig niet in. Als niemand reclame maakt, groeien we nooit.’’ Toni werkt inmiddels wel al een aantal jaren in Afrika. Hij is overste van het huis in Babaso en werkt daar nauw samen met het Nederlandse S.M.A.-echtpaar Wim en Wilma Kroeze. ,,Ik ben pastoor van een heel groot gebied,’’ legt hij uit. ,,Naast Babaso bestaat de parochie uit 26 buitenstaties. Meestal ben ik onderweg van de ene plaats naar de andere om de liturgie te vieren en om aan pre-evangelisatie te doen. Overal waar we mensen kunnen helpen, doen we dat.’’

aanvankelijk wel even op van deze nieuwe missionarissen. Aan Europeanen waren ze inmiddels wel gewend, maar aan Aziaten niet. Toni vertelt lachend: ,,We hebben eerst moeten uitleggen dat Filippijnen niet de Fillistijnen uit de bijbel zijn. Mensen hadden echt geen idee waar ze ons plaatsen moesten. Omdat we bij een internationale sociëteit horen, worden we geaccepteerd. Maar het is wel duidelijk dat wij naar hen toe moeten gaan en moeten proberen om hen te begrijpen en hun gebruiken over te nemen. Wij moeten met de mensen meedoen. Missie is niet zomaar het overzetten van een kerk van de ene cultuur naar de andere, maar vooral met mensen meeleven.’’ Een belangrijk verschil tussen de Filippijnen en Ghana is volgen German en Toni de liturgie. ,,Die is in Afrika veel levendiger. De Filippijnen zijn geëvangeliseerd door de Spanjaarden en wij hebben hun tradities overgenomen. Dat is in Afrika niet gebeurd, daar is de kerk echt geïncultureerd en dus heel Afrikaans.’’ Hun verblijf in Nederland is beide paters goed bevallen. ,,Ik vond het vooral erg leuk om in Cadier en Keer de pater te ontmoeten die mijn missiepost in Babaso indertijd gesticht heeft,’’ zegt Toni. En German merkt op: ,,Het contact met de oudere paters is erg inspirerend. Uit hun verhalen begrijp ik wel dat sommige dingen in Ghana nu makkelijker gaan dan in de tijd dat zij missionaris waren. Hun verhalen bemoedigen ons ook wel en de paters helpen met het inzamelen van spullen.’’ Opvallend is volgens beiden wel dat in Cadier en Keer alleen Nederlandse missionarissen wonen. ,,Alle andere huizen van de S.M.A. zijn juist heel erg internationaal.”

In Afrika zelf keken de mensen DECEMBER 2006

9

‘Almachtig kwetsbaar’ bundel over missionaire presentie in 21e eeuw

‘Zoek naar mensen die over het hoofd worden gezien’ De S.M.A. viert dit jaar dat ze 150 jaar missionair actief is. Op de eerste plaats in Afrika. Maar ook op andere plekken zijn S.M.A-ers missionair present. Bij gelegenheid van de jubileumviering verschijnt een bundel artikelen over deze missionaire presentie van kerkelijke werkers: Almachtig kwetsbaar.

De bundel is tot stand gekomen op initiatief van de geassocieerde leden van de S.M.A. Dit zijn de leken die zich voor kortere of langere tijd aan de sociëteit verbinden. Tijdens drie bijeenkomsten hebben ze uitgebreid gesproken over de betekenis van missie in een land als Nederland. Het resultaat daarvan is verwerkt in het boek. Uitgangspunt voor de gesprekken was een pastorale methode die de laatste jaren ontwikkeld is en die omschreven wordt als: missionaire presentie. ,,De methode gaat ervan uit dat je mensen nabij probeert te zijn, dat je naast hen gaat staan en met hen optrekt,’’ legt Ryan van Eijk uit. Hij is eindredacteur van de bundel, justitiepastor en al bijna 20 jaar geassocieerd lekenlid van de S.M.A. ,,In het bedrijfsleven moet alles zakelijk, doelmatig, meetbaar en effectief zijn. De presentiemethode kijkt niet naar wat moet, maar naar wat mensen nodig hebben, wat bij de menselijke maat past. Niet voor niets is er juist in de zorg tegenwoordig veel aandacht voor deze methode. De laatste jaren moest daar vooral alles efficiënt gebeuren

10

door Matheu Bemelmans

en is men de mensen om wie het gaat bijna uit het oog verloren.’’ Volgens Van Eijk is in de kerk een interessante parallel te zien. ,,Net als in de zorg leidt schaalvergroting in de kerk tot minder aandacht voor mensen. Parochies staan voortdurend voor de vraag of ze moeten doen wat hoort of wat nodig is? Lever je een product of zoek je het contact met mensen? Wat is een pastorale relatie nog waard als de pastoor volledig uit beeld is geraakt? We doen in de kerk nog veel dingen die een erfenis zijn van de volkskerk, terwijl we intussen zelf missieland geworden zijn.’’ Dit betekent volgens Van Eijk dat de dingen anders georganiseerd moeten worden. En met anders bedoelt hij kleinschaliger, vanuit het nabijheididee en met een grote nadruk op de inzet van vrijwilligers in allerhande werkgroepen en gemeenschappen waar mensen elkaar kennen en oog voor elkaar hebben. Niemand kan bij tienduiDECEMBER 2006

zend mensen op huisbezoek gaan. Maar je kunt wel zoeken naar mensen die over het hoofd worden gezien en zorgen dat je er voor hen bent. Religieuzen doen dat in feite al jarenlang. Zowel met kleine projecten in Nederland als op grotere schaal in de Derde Wereld. Missionarissen hadden al heel vroeg door dat ze, om überhaupt iets te bereiken, kleine gemeenschappen moesten vormen van actieve en betrokken mensen. Daarom is de kerk in de Derde Wereld ook zo levendig. In die zin is de presentiemethode niets nieuws, maar het opnieuw ontdekken van een oude werkwijze.’’ Van Eijk wijst erop dat spiritualiteit een belangrijk onderdeel van de missionaire presentie is. ,,In de joods-christelijke traditie speelt ‘de naaste’ een belangrijke rol. Jezus’ boodschap was: hou de ander in de gaten, vooral degene die kwetsbaar is. Laat ‘m niet los, maar ga naast ‘m staan. Jezus ging daar zelf heel ver in. Hij doorbrak sociale grenzen en zei: óók de Samaritaan en de overspelige vrouw zijn je naaste. In onze tijd betekent dat vanuit een christelijke overtuiging kiezen voor de kwetsbaren in de samenleving, voor de mensen die in het verdomhoekje zitten, de mensen die de klappen krijgen. Dat roept vragen op als: hoe gaan we om met vreemdelingen? Bezoeken we de gevangenen? Behandelen we patiënten in ziekenhuizen als mens of als nummer?’’

Missionaire presentie is: náást mensen gaan staan.

Interessant is de vraag waar in zo’n proces verkondiging van het evangelie aan bod komt? Van Eijk: ,,Er is geen vast moment om de Blijde Boodschap ter sprake te brengen. God gebeurt. Verkondiging hoeft ook niet in alle situaties uitgesproken te worden. Soms kan dat zelfs niet. In bepaalde Arabische landen is dat bijvoorbeeld verboden. En toch kun je daar het christendom vorm geven, zonder je mond erover open te doen. Ik geef toe dat we in Nederland soms te huiverig zijn om duidelijk te maken dat we iets vanuit een christelijke motivatie doen, maar je kunt er ook te snel mee zijn en bepaalde groepen afschrikken. Mensen nabij zijn is iets anders dan ze bekeren. Samenleven begint niet met een theologische discussie, maar met elkaar op straat tegenkomen. Dáár begint het christendom dus ook. Met de vraag: hoe ga ik met mensen om? Hoe zit ik in de bus? Ga ik m’n eigen gangetje of heb ik ook oog voor anderen?’’ Deze impliciete christelijke houding, verklaart volgens Van Eijk ook de titel van de bundel. ,,Enerzijds is de mens almachtig, omdat hij zijn leven naar

eigen inzicht kan organiseren en niemand nodig heeft. Maar tegelijkertijd is hij ook ontzettend kwetsbaar, omdat door ziekte, oorlog of een ongeluk zijn leven morgen helemaal overhoop kan worden gegooid.’’ De eerste hoofdstukken van de bundel ‘Almachtig kwetsbaar’ schilderen de geschiedenis van de missionaire beweging in een sociëteit zoals de S.M.A., maar ook van de zogeheten ‘Heerlense school’, zoals die aan de voormalige Universiteit voor Theologie en Pastoraat (HTP/UTP) in Heerlen is gegroeid. Het tweede deel gaat over de vraag hoe je spiritualiteit kunt vertalen naar beleid. Het boek sluit af met drie praktijkervaringen van pastores die mensen in een uitzichtloze situatie begeleiden en een theologische reflectie daarop. ‘Almachtig kwetsbaar’ is een boek geworden dat niet over Afrika gaat, maar wel over missie. En daarom heeft het volgens Van Eijk wel degelijk een relatie met de S.M.A. ,,Afrika is veranderd en het missiewerk is veranderd. Er wonen inmidDECEMBER 2006

dels ook Afrikanen in Nederland en missie is niet alleen meer iets voor priesters. De missionaire werkelijkheid is veel diffuser geworden. Volgens het Tweede Vaticaans Concilie is de hele kerk missionair en worden alle gelovigen geacht daar een bijdrage aan te leveren. Deze bundel is bedoeld als een bijdrage aan de discussie hoe de S.M.A. zich als missionaire sociëteit in de toekomst zou kunnen ontwikkelen. Het is een geschenk ván, maar ook áán de S.M.A. Het zou niet geloofwaardig zijn als de sociëteit zich alléén maar op Afrika richt en zou zeggen: Nederland interesseert ons niet. Ook in Nederland moeten we de kerk present blijven stellen. En dat vraagt iets van de mensen die dit werk doen. Die moeten sterk in hun schoenen staan wat hun eigen geloof betreft.’’ ‘Almachtig kwetsbaar’ wordt uitgegeven bij Garant in Apeldoorn. Het boek telt bijdragen van Tom Boesten, Bob van Geffen, Toine van den Hoogen, Hermn Ijzerman, Alexander de Krijger, Frans Wijsen S.M.A. en Ryan van Eijk S.M.A. ISBN: 9789044120929.

11

Toekomst voor de Afrikaanse M door Louis Peters S.M.A.

Vijf Nederlandse leden van de S.M.A. hebben in augustus 2006 deelgenomen aan een internationale pelgrimage door Tamil Nadu. Deze reis was georganiseerd door de Indiase S.M.A.-provincie-in-oprichting vanwege 150 jaar Afrikaanse Missiën. We zochten naar sporen van onze stichter. In India heeft De Brésillac 13 jaar gewerkt, in Afrika slechts een goede maand, totdat de gele koorts hem velde. Als het aan de jeugdige Indiase S.M.A.missionarissen ligt, zal de missie naar de Afrikanen vanuit India toekomst

Een hartelijke ontvangst op het vliegveld van Chennai en in het vormingshuis van de S.M.A. in Mangadu. Jonge Indische S.M.A.ers willen met een zekere fierheid aan oudere missionarissen, die uit alle delen van de wereld binnendruppelen, laten zien wat India, de Kerk en de Afrikaanse Missiën hier te bieden hebben. Het huis is netjes, familiair en sober ingericht. Een kraan op onze kamer, emmer eronder, blijft constant druppelen. Er is tenminste water om over je heen te gieten! Gelukkig, want het zweet loopt in straaltjes uit mijn mouwen. Na een tropische bui slaat de hete damp, opstijgend van de paden, tegen je benen. Chennai heeft iets van grote Afrikaanse steden: drukke, stoffige en hobbelige straatjes, waar ieder de ander wegtoetert. Flanerende scholieren laten zich niet opjagen. Opvallend zijn de fiets- en scooterricksja’s, ossenkarren die van alles vervoeren. Koeien wandelen tussen

12

alles door. Even snuffelend aan een stuk plastic of aan de opgehouden hand van een bedelaar. Je krijgt de indruk dat alles in India loopt. Er is dynamiek en bedrijvigheid. Met nog veel handwerk krijgt India het klaar méér dan een miljard mensen te voeden! In christelijke dorpen, waar de stichter in zijn tijd alleen maar over honger en cholera kon schrijven, bezoeken we weverijen, gehuisvest in schuurtjes. Je ziet activiteit in winkeltjes en kleine bedrijven; in steengroeven, landbouw en wegenbouw. Op de boulevard van Pondicherry, onder het standbeeld van Ghandi, zetten wegwerkers ineens hun fiets dwars over de weg en beginnen lijnen te trekken, midden tussen het aandenderende verkeer. India beweegt zich tussen onverstoorbaar vasthouden aan tradities en een eigen dynamiek! Druk bezochte Hindoetempels doen je duizelen: de vierhoofdige DECEMBER 2006

Brahma; Vishnu in allerlei mythische gedaanten en gezeten op de zonnevogel Garuda; Shiva dansend, in meditatiehouding of gezeten op zijn stier. Natuurlijk ontbreken de godinnen niet. Hoe verwarrend druk en veelvormig ook, er gaat ook een gewijde en serene rust uit van alle wierook, bloemen, glitter en epische uitbeeldingen in rots en steen. De karren, kolossale tempels vol Hindoegoden in houtsnijwerk, door Brésillac in 1843 bewonderd in Villenore en tijdens festivals getrokken door honderden mannen, zij staan er nog. De Kerk heeft zich iets van die Hindoefestivals toegeëigend als ze op Mariafeesten met haar beeltenis door de straten trekt. Al doet de Indische Kerk enerzijds zeer hiërarchisch en Romeins aan, al heeft de spiritualiteit en heiligenverering iets van onze klassieke uitingen, ze is anderzijds helemaal Indisch met haar veelkleurigheid en uitbundige riten. Zo zit de overste in het vormingshuis van Illam tijdens de gehele eucharistieviering in Bhoeda-zit achter een laag, glitterend altaar. Bij het begin van vieringen dragen dansende vrouwen schalen met versierde Lotusbloemen aan, waarmee de priester vervolgens de gemeenschap verwelkomt en zegent. Hoe men de Hinducultuur integreert in christelijke spiritualiteit is wonderwel te zien in een Ashram in Thanneerpally. Een christelijke gemeenschap van monniken die helemaal in Hindustijl leven. Overal in Tamil Nadu waar de stichter te paard rondtrok en werkte - in de regio van het wat Frans aandoende Pondicherry waar hij leraar en seminarie-overste was, in Trichy en Madurai, waar hij geïnspi-

e Missiën in India

Veel dans en expressie bij de jubileumviering in India.

reerd werd door de aanpak van de Jezuïten, in Karumathampatty waar hij bisschop werd gewijd, in Coimbatore waar hij zijn kathedraal bouwde en in de armoedige dorpen rond Salem waar hij als kapelaan begon - krijg je het gevoel van een vitale, zelfbewuste Kerk. Een Kerk die zich beroept op tradities vanaf de apostel Thomas en de oude Griekse Kerk. Die zich vanaf 1500 de Portugese spiritualiteit heeft eigengemaakt met een overvloed aan Madonna’s, Antonius en Ignatius. Maar ook Christus zittend als een Boeddha; Maria voor alle aspecten en kruispunten van het leven in plaats van - of gewoon naast (!) - de godinnen Parvati met haar scheppende macht of Laksmi voor geluk en liefde in het leven... Of je nu een hotel binnenkomt, een Hindoetempel of een communiteit van zusters, overal word je verwelkomd en gelukgewenst met riten en zegenwensen, met een bloemenkrans rond je hals of Hindoetekens op je voorhoofd. Tijdens feesten

tekenen zusters dezelfde symbolen als Hindoevrouwen, wanneer ze gasten ontvangen. De Indiase Kerk is rijk aan priesters. Op het H.Hart Seminarie bij Chennai studeren honderden seminaristen van verschillende bisdommen en van wel 17 congregaties. De S.M.A. heeft drie convicten, met samen 55 studenten. In toaal zijn er 28 priesters werkzaam in Afrika of betrokken bij de vorming. Op onze reis worden we verschillende keren allerhartelijkst ontvangen door de ‘Zusters van Presentatie’. Zij zijn in opdracht van De Brésillac gesticht door zijn vicaris Ravel. Zij beschouwen zich een beetje als S.M.A.-zusters. Zij hebben in India drie provincies en méér dan 900 leden. Bij Madurai serveren zij een heerlijke maaltijd. Zeventien postulanten in kleurige sari tracteren ons op een wervelende dansshow. Ze houden zich vooral bezig met onderwijs, maatschappelijk werk en gezondheidsDECEMBER 2006

zorg, maar ze zijn ook present in Zambia. De viering van 150 jaar Afrikaanse Missiën bij het Brésillachuis en in de parochie van Karumathampatty is spontaan. Een staaltje van samenwerking van de de parochie, de Indische S.M.A. en de Zusters van Presentatie. We worden ontvangen met thee, gebak, trompetterkorps en bruidjes. Ieder krijgt een roos en vlaggetje van India. In processie en onder salvo’s en vuurwerk trekt de stoet naar de kerk. De Eucharistieviering is één uiting van geloof en gemeenschapszin. De betrokkenheid bij de S.M.A. is hier voelbaar en de mensen zijn trots dat hun missionarissen naar Afrika gaan. Dezelfde samenwerking is voelbaar in Coimbatore, waar de officiële en wat plechtstatige viering vóór de katedraal wordt uitgevoerd. Veel praal, trots, devotie, hiërarchie en clerus, toespraken, cadeaus, riten en expressie. Nadien is er weer een weldadige show van dans, expressie en theater, waarin leven en inspiratie van De Brésillac centraal staan. India en de Indische Provincie hebben ons verrast met hun dynamiek en jeugdig élan. De S.M.A. in India heeft toekomst. Gods wegen zijn kennelijk ondoorgrondelijk: omdat die felle Fransman met zijn niet te stuiten missionaire gedrevenheid, in India vastliep op het kastensysteem en herrie kreeg over de opbouw van een landseigen Kerk, volgen nu Indische missionarissen hem naar Afrika! Nog menige Indische missionaris zal de Afrikanen een handje helpen bij de verdere opbouw van een Afrikaanse Kerk.

13

S.M.A.-Mariabedevaarten Samenwerking S.M.A.-Bedevaart en Limburgse Bedevaart wordt voortgezet De samenwerking tussen de S.M.A.Bedevaarten en de Limburgse Bedevaart wordt voortgezet. Beide bedevaartorganisaties zijn na een jaar gezamenlijk optrekken tot de conclusie gekomen dat dit voor beide partijen voordelen biedt. In november 2005 besloot het bedevaartbureau van de S.M.A. om samenwerking te zoeken met de Limburgse Bedevaarten (OLB) in Maastricht om de kwaliteit en de professionaliteit van de bedevaarten naar Czestochowa nog verder te verbeteren. Inschrijvingen en administratieve afhandelingen met betrekking tot de pelgrims zouden door het OLB-bureau behartigd worden; begeleiding, reservering en afspraken in Polen door de S.M.A. De organisatie van de Lourdesreizen werd helemaal aan de OLB uitbesteed.

Deze afspraken werden in 2006 tot volle tevredenheid van alle partijen uitgevoerd. In juni trok een volle bus met pelgrims naar Czestochowa en in oktober waren er zelfs twee bussen die koers richting Polen zetten. De S.M.A-vrienden die naar Lourdes gingen, deden dat grotendeels in de eerste septemberbedevaart van de ‘Limburgse’. Afgelopen november zijn beide partijen weer rond de tafel gaan zitten om de balans op te maken. De samenwerking werd voor honderd procent als geslaagd gekenmerkt en stimuleerde tot nog verdergaande afspraken. Gezien de groei van de Czestochowabedevaarten en de beperkte bezetting van het S.M.A.-Bedevaartbureau is ervoor gekozen om voortaan de hele afhandeling van

Deelnemers aan de bedevaart naar Czestochowa in oktober 2006

14

DECEMBER 2006

het administratief en technisch gedeelte door de OLB te laten verzorgen. De geestelijke begeleiding met missionaire dimensie blijft in zijn geheel in handen van de S.M.A. Tijdens de eerste septemberbedevaart van 2007 naar Lourdes zal een S.M.A.-missionaris meegaan als geestelijke begeleider en kunnen S.M.A.-pelgrims zich aan hem kenbaar maken, zodat de S.M.A.spirit ook tot uitdrukking kan komen. Verder is overeengekomen dat een team van medewerkers van de S.M.A.-Bedevaarten en de OLB nader zal onderzoeken in hoeverre andere bedevaartsoorden in Polen betrokken kunnen worden in het programma van 2007 en volgende jaren. Momenteel wordt gewerkt aan een convenant tussen de S.M.A. en de OLB. Na goedkeuring door wederzijdse besturen zal dit in 2007 in werking treden. Daarin wordt gewaarborgd dat de meeropbrengst van de bedevaarten naar Polen te allen tijde ten goede komt van het missionair werk van de S.M.A. in Afrika, dat daar door zowel Poolse als Nederlandse missionarissen wordt verricht.

door Ton Storcken S.M.A.

Czestochowabedevaart 2007 De volgende bedevaart naar Czestochowa staat alweer gepland. Van 25 tot en met 30 juni gaat weer een bus vanuit Cadier en Keer richting de Zwarte Madonna in dit Poolse bedevaartsoord. Tijdens de reis wordt ook Wadowice bezocht, de geboorteplaats van Karol Woytila, de vorige paus. Ook een bezoek aan de plaatselijke zoutmijnen en aan het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau staat op het programma. Belangstellenden kunnen zich vanaf nu inschrijven. Boekingen worden gemaakt op volgorde van binnenkomst. Wie zich te laat aanmeldt, wordt op de hoogte gesteld van de volgende bedevaart. Informatie over aanmeldingen vindt u elders op deze pagina. De kosten van deze reis bedragen 625,-. Een deel daarvan komt ten goede aan het missiewerk in Afrika. De S.M.A. is erg blij met de grote belangstelling voor deze bedevaarten en is ervan overtuigd dat deze reizen een waardevolle initiatief zijn om de S.M.A.spirit door te geven. Kostbaarder dan Goud

Limburgse jongeren op missionaire ontdekkingsreis De afdeling Jeugd en Jongeren en het Missiebureau van het bisdom Roermond organiseren in de zomer van 2007 een uitwisselingsreis voor jongeren naar Ghana. Van 23 juli tot en met 10 augustus kan een groep Limburgse jongeren kennis maken met maatschappelijke en kerkelijke leven in dit WestAfrikaanse land. De jongeren kunnen diverse projecten bekijken en een soort snuffelstage lopen. De reis is bedoeld voor jongeren van 18 jaar of ouder die kennis willen maken met de kerk en het dagelijks leven in een land als Ghana. Het aantal deelnemers blijft beperkt tot circa 20. De deelnemers krijgen vooraf ook een voorbereidingstraject aangeboden. Voor meer informatie: Bisdom Roermond: afdeling Jeugd en Jongeren (0475-386824) of Missiebureau (0475-386880).

Bedevaartprogramma 2007 Czestochowa 25 - 30 juni Lourdes 2 - 10 juni (bus), 3 - 10 juni (trein) of 4 - 9 juni (vliegtuig) 1 - 4 juni (korte vliegreis) 31 aug - 8 september (bus), 1 - 8 september (trein) of 2 - 7 september (vliegtuig). Deze reis is met geestelijke begeleiding vanuit de S.M.A. 20 - 28 september (bus), 21 - 28 september (trein) of 22 - 27 september (vliegtuig) De prijzen voor de reizen naar Lourdes variëren van € 540,- tot € 790,-, afhankelijk van de gekozen reis, het soort vervoer en de klasse van het hotel.

Informatie over bedevaarten aanvragen Wie meer informatie overde bedevaarten van de S.M.A. wil hebben kan deze bon ingevuld opsturen naar: S.M.A.-Bedevaarten Antwoordnummer 5010 6267 XV Cadier en Keer

Stuur mij s.v.p. een folder en een inschrijfformulier over: O Czestochowa O Lourdes O Ghana (jongeren vanaf 18 jaar) Naam:

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Adres: .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Postcode en Woonplaats:

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

DECEMBER 2006

15

S.M.A.-Nieuws Nieuw terras voor verzorgingshuis Keerderberg

Het mooie uitzicht vanuit verzorgingshuis de Keerderberg op de tuin met de kruisweg en in de verte de skyline van Maastricht fascineert menigeen die er op bezoek komt. De tuin geeft bezoekers het gevoel dat ze midden in de natuur lopen, zo tussen het groen van de bomen en konijntjes die over het gazon huppelen. Bewoners van het verzorgingshuis die goed ter been zijn, maken graag een wandeling in de tuin. Vanwege dit prachtige uitzicht ontstond afgelopen zomer het idee om bewoners tijdens warme dagen op een terras te laten genieten van de buitenlucht, de natuur en het uitzicht. Een geschikte plek daarvoor was snel gevonden: het bordes bij openslaande deuren op de begane grond, de oude hoofdingang van het Missiehuis.

aan voor subsidie en die aanvragen werden positief beantwoord. Er kwam genoeg geld binnen om een mooi terras aan teleggen én om tuinmeubels aan te schaffen. Op een paar mooie zaterdagen zijn een enkele medewerkers en hun familie pro deo aan de slag gegaan om samen het terras te leggen. Met veel bouten, schroeven, houten balken en vele liters carboleum is er uiteindelijk een mooi groot terras met zo’n 20 á 25 zitplaatsen ontstaan. De aanleg van het terras is overigens maar één van de activiteiten van het verzorgingshuis om het de bewoners zo aangenaam mogelijk te maken. Binnen het huis worden steeds meer activiteiten voor de bewoners georganiseerd. Centraal bij deze activiteiten staat de persoonlijke aandacht en het samen bezig zijn in een ongedwongen en gezellige sfeer om sociale contacten te onderhouden en verdiepen.

Na overleg met de S.M.A. werd voor de kosten een oplossing bedacht. De teamleidster en de manager zorgverlening werden de kartrekkers van dit project. Zij schreven serviceclubs en een fonds

Drie middagen per week worden bezigheden zoals ontspannings- en spelactiviteiten, woordpuzzels, cryptogrammen, concentratie en geheugentraining georganiseerd. Tevens heeft jeu de boules, de gym en de schildervereniging bij menige bewoner een vaste plek in de agenda gevonden. Een aantal bewoners is geïnteresseerd geraakt in computers en internet en ook hier

16

DECEMBER 2006

wordt aandacht aan besteed. Daarnaast krijgen persoonlijke wensen zoals het gesproken boek, het voorlezen van de krant en uitstapjes de nodige aandacht.

OLA-zusters vierden jubileum Op Wereldmissiedag (zondag 22 oktober) hebben de zusters Onze Lieve Vrouw van de Apostelen (OLA) gevierd dat hun congregatie zich 70 jaar geleden in de Broeksittard vestigde. De OLAzusters zijn gelieerd aan de S.M.A. De congregatie werd 130 jaar geleden opgericht door pater Planque, die ook de medestichter van de S.M.A. was. Op dit moment wonen in Broeksittard nog vier zusters. Op 22 oktober werden zij door de plaatselijke parochie in de bloemetjes gezet met een feestelijke viering, begeleid door de harmonie. Van de gemeente Sittard kregen de zusters de eremedaille van de stad uitgereikt.

Kerstkaarten bestellen kan nog De jaarlijkse kerstkaartenactie van de S.M.A. is in volle gang. Wie de kaarten bestelt, steunt daarmee het werk van de sociëteit. Kijk op de achterpagina van deze Onze Krant voor voorbeelden van de kaarten en het besteladres.

Huiskamerproject Afrika Huis gesloten Het huiskamerproject van het Afrika Huis in Amsterdam heeft onlangs zijn deuren gesloten. Het project is gestopt, omdat 90 procent van de bezoekers niet meer van Afrikaanse afkomst was. ,,Door het beleid van de overheid komen er minder Afrikanen naar Nederland en zij die komen, weten over het algemeen hun weg te vinden,’’ zegt coördinator Gerard Timmermans S.M.A. van het Afrika Huis. ,,We ontvingen hier de laatste tijd mensen van allerlei nationaliteiten: Aziaten, Oost-Europeanen en zelfs Nederlanders. Maar daar was het de S.M.A. natuurlijk nooit om begonnen. Wij zijn er voor de Afrikanen.’’ Het Afrika Huis werd ruim 25 geleden door de S.M.A. gesticht om de grote groepen illegale WestAfrikanen op te vangen, die toen met name in de Bijlmer in Amsterdam woonden. De laatste jaren is het project gevestigd in De Pijp. Door het teruglopend aantal medewerkers was het openhouden

van de huiskamer de laatste jaren een zware opgave geworden. ,,Omdat er altijd iemand aanwezig moest zijn, was het heel moeilijk geworden om mensen te begeleiden naar de sociale dienst, de gemeente of een advocaat. Dat praktische werk kunnen we nu wel weer doen,’’ legt pater Timmermans uit. Hoewel het huiskamerproject

gesloten is, blijft het Afrika Huis gewoon bestaan. ,,Er is hier in huis nu zelfs meer activiteit, dan voorheen,’’ zegt Timmermans. Aan het Afria Huis is een parochie voor Afrikanen verbonden. Begin november is een nieuwe S.M.A.-priester uit Ghana naar Amsterdam gekomen om deze parochie te leiden en het diaconale werk op zich te nemen.

Website vernieuwd De website van de S.M.A.-Nederland is vernieuwd. In het kader van het 150jarig bestaan heeft de bestaande site een facelift ondergaan. Wie nu op www.sma-nederland.nl klikt komt op een oranje pagina met twee kolommen. De linker biedt doorklikmogelijkheden naar rubrieken over de sociëteit en over het werk van de missionarissen. In de rechterkolom kunnen bezoekers kiezen uit rubrieken als het Missiehuis, het Afrikacentrum, het Afrikahuis, het KVH en het Vormingscentrum. Ook Onze Krant is compleet op internet te vinden. Nieuw op deze site is een overzicht van missionarissen die nu in Afrika actief zijn, met veel foto’s en informatie over hun werk. Sommigen houden op de site ook een dagboek bij. Op deze manier wordt het werk van de S.M.A.-ers in Afrika dicht bij huis gehaald. Net als op de oude site is er ook een knop met links naar alle andere S.M.A.provincies en het generalaat. De site is eigentijds vormgegeven en ziet overzichtelijk uit.

Feestelijk afscheid van Oosterbeek De Sociëteit van Afrikaanse Missiën heeft na 58 jaar jaar definitief afscheid genomen van Oosterbeek. Met de viering van het 60-jarig priesterfeest van pater Wil Huisman (foto) en tegelijkertijd zijn 85e verjaardag is begin oktober het afscheid feestelijk gevierd. De S.M.A. opende in 1948 een klooster in Oosterbeek. Onder leiding van toenmalig provinciaal overste Hein Mondé werd in Huize De Tafelberg het provincialaat, de prokuur en het economaat van de Nederlandse S.M.A. gevestigd. Later kwamen daar de Brésillacfoundation en een Kloosterverzoringshuis bij. Begin jaren negentig verhuisde dit KVH al naar Cadier en Keer. In 1998 werd de zogeheten ‘grote Tafelberg’ gesloten en trokken de achterblijvers in de villa ‘klein Tafelberg’. Op 5 oktober 2006 is dit huis ook definitief gesloten. De paters Wil Huisman, Henk Koning en Joseph van Uum, die nog in Oosterbeek woonden, hebben inmiddels hun intrek in het Missiehuis in Cadier en Keer genomen. Daar zijn nu ook de prokuur en het economaat gevestigd. De S.M.A. heeft nu in Nederland nog twee huizen: Cadier en Keer en het Afrika Huis in Amsterdam.

DECEMBER 2006

17

Wie? Wat? Waar? Ambro Bakker heeft met ingang van 1 september 2006 op de meest eervolle wijze ontslag gekregen als deken van de dekenaten Zaanstad en Purmerend en als waarnemend deken van Amsterdam. In het kader van de dekenale herindeling is hij nu per 1 september 2006 benoemd tot deken van de dekenaten Amsterdam, Hilversum en Meerlanden, die het dekenaat Zuid zullen gaan vormen. Tevens heeft Mgr. Punt hem per gelijke datum benoemd tot kanunnik van het Kathedraal Kapittel van Haarlem. John Koek heeft de parochie Bemelen verlaten. Met ingang van 1 oktober 2006 is zijn nieuwe woonadres: Doctor Poelsstraat 2, 6271 AP Gulpen. Op 1 oktober heeft Wil Huisman in stijl afscheid genomen van Oosterbeek na een verblijf daar van 32 jaar. Hij heeft dit gecombineerd met de viering van zijn 85ste verjaardag en zijn 60-jarig priesterjubileum door een plechtige Eucharistieviering in de parochiekerk van Heelsum en daarna een gezellig samenzijn met collega’s, familie en vrienden. Na de sluiting van Huize Tafelberg in Oosterbeek in 1989, bleef de financiële administratie en missieprokuur nog in Oosterbeek in een herenhuis, Pietersbergseweg 38. Dit is nu gesloten. Hiermee komt een einde aan het bijna 60 jarige verblijf van de Sociëteit in Oosterbeek. De woning is verkocht. Op 5 oktober zijn Wil Huisman, Henk Koning en Joseph van Uum verhuisd van Oosterbeek naar Cadier en Keer, waar nu ook de missieprokuur en de financiële administratie zijn gevestigd.

18

Gé Buurman heeft op 1 oktober afscheid genomen van de Franstalige parochie in Amsterdam. Hij heeft zich beschikbaar gesteld voor het internationaal S.M.A. opleidingshuis te Ibadan in Nigeria. Hij is de 25ste oktober naar Nigeria vertrokken. Op 3 november kwam pater Edward Muge S.M.A. uit Nigeria aan op Schiphol. Hij komt om te werken in het Pastoraat voor Afrikanen in Amsterdam.

Jubilea 2007 Op 1 juli 2007: 40-jarig priesterfeest Gilbert Bonouvrie S.M.A. Église Sainte Anne 115, Rue de Marrakech 80000 Agdair, Marokko Wiel Eggen S.M.A. Parochie Maria Koningin Mariënburghstraat 2 7415 BP Deventer Op 17 juli 2007: 60-jarig broederjubileum Huub Verreussel S.M.A. Missiehuis Rijksweg15 6267 AC Cadier en Kee

DECEMBER 2006

Overleden Lucie Kartner, weduwe van Drees Hermkes en zus van Zr. Francine Kartner OLA, overleden in Zorgcentrum De Wietel te Panningen op 15 augustus 2006, in de leeftijd van 88 jaar. Maria Catharina (Kitty) Bodelier, zus van André Bodelier S.M.A. († Molenhoek 1989), na een langdurige ziekte overleden te Mechelen (L) in de leeftijd van 60 jaar. Na het overlijden van haar broer, pastoor in Molenhoek, heeft Kitty nog jarenlang gewerkt in het Missiehuis te Cadier en Keer totdat ze wegens haar gezondheid hiermee moest stoppen. Elisabeth B. Kloppenburg, sinds april weduwe van Antonius J. Naron, en moeder van geassocieerd S.M.A.-lid Johan Naron, overleden te Soestdijk op 29 oktober 2006 in de leeftijd van 96 jaar. Lijda Driessen, echtgenote van Piet Verkoelen en moeder van pater Johan Verkoelen S.M.A. (pastor Maasland ziekenhuis Sittard), overleden te Roermond op 29 oktober 2006 op 85 jarige leeftijd, en begraven in haar woonplaats Maasbracht. Broeder Carolus (Kees) Griffioen CSSp, broer van pater Wim Griffioen S.M.A. († 1996), overleden te Twello op 30 oktober 2006, 87 jaar oud.

PUZ Z E L “Leg” de volgende woorden in het diagram: Bord - Kaas - Spek - Vork -Beker Kwark -Banaan - Omelet - Ananassap - Karnemelk - Rookvlees - Roomboter - Ontbijtkoek Oplossing vorige keer: Als het aantal inzendingen van de puzzel iets zegt over de moeilijkheidsgraad, dan was de puzzel uit de vorige uitgave van Onze Krant blijkbaar erg makkelijk, want de puzzelredactie mocht een berg post ontvangen. Hartelijk dank daarvoor. Uit alle inzendingen werd Mevrouw R. Sierkstra-Van de Wal uit Dronrijp als winnaar gekozen. Zij mag binnenkort een presentje tegemoet zien. Datzelfde geldt voor de winnaars van de vorige puzzels. Door een omissie van de puzzelredactie zijn zij wel uitgekozen, maar is hun verdiend cadeautje nooit op de post gegaan.

Op de valreep van het jaar proberen we dat goed te maken. Blijft u puzzelen! Oplossingen kunt u sturen naar: OK-puzzelredactie, Postbus 49, 6267 ZG in Cadier en Keer.

De Afrikaanse volkskeuken Bananenchips (Ghana) Het eten van kleine hapjes lijkt een favoriete West-Afrikaanse bezigheid, of deze nu plaatsvindt op een avondmarkt of tijdens een wandeling over een landweg. Snacks zijn ook te vinden bij dansgelegenheden in de openlucht, zoals het beroemde Tip Toe in Accra. In de jaren zeventig was daar de beste high-lifemuziek van het land te horen onder het genot van grote flessen bier en schijfjes gebakken gele bakbananen. Het recept van deze keer is dat van bananenchips, die als voorgerecht gegeten kunnen worden.

Benodigdheden (6 personen) 3 grote gele bakbananen arachideolie, voor het frituren 1 eetlepel gemberpoeder 1 eetlepel cayennepeper zout naar smaak

zak, zodat de chips bedekt worden met de specerijen. Serveer ze warm bij een drankje. (Als u de gember te krachtig van smaak vindt, probeer dan eens een mengsel van alleen chilipoeder en zout.)

Bereiding Pel de bananen en snijd ze met een scherp mesje of een mandoline in dunne rondjes. Laat in een frituurpan of zware, gietijzeren pan de olie 190°C worden. Bak telkens een paar plakjes banaan tegelijk in de hete olie. Laat de chips uitlekken op keukenpapier en bak de rest op dezelfde manier. Meng het gemberpoeder, de cayennepeper en het zout in een papieren zak. Voeg de bananenchips toe en schud met de

Smakelijk eten !

DECEMBER 2006

Bron : Koken in Afrika : Een culinaire en culturele ontdekkingsreis /Jessica B. Harris

19

Kerstkaartenactie 2006 De S.M.A. zet zich al 150 jaar in voor de allerarmsten in Afrika. Dit wordt onder meer gefinancierd uit de jaarlijkse verkoop van kerstkaarten. Elk jaar wordt hiervoor een set bijzondere kaarten uitgezocht. 74 Als u deze kaarten bestelt, steunt u de S.M.A. Deze missionaire sociëteit staat na anderhalve eeuw nog steeds vierkant achter haar opdracht: het geloof verkondigen onder de allerarmsten in Afrika. Met een bestelling steunt u het werk van de missionarissen en daarmee Afrika. De kaarten met de nummers 74 en 75 zijn enkele kaarten, de nummers 76 en 77 zijn dubbele kaarten. U kunt de kerstkaarten bestellen via onderstaande adresgegevens. U krijgt dan een acceptgirokaart toegestuurd waarmee u een vrijwillige bijdrage kunt overmaken. U kunt ook zelf alvast uw bijdrage storten op: Postbanknummer 102.31.58 of Bankrekening 1099.96.244 t.n.v. Sociëteit voor Afrikaanse Missiën, Postbus 49, 6267 ZG Cadier en Keer. Besteladressen: telefoon: 043-4077373, fax: 043-4077374, e-mail: [email protected] website: www.sma-nederland.nl

77

75

76

Missionaris worden in deze tijd S.M.A.-missionarissen verkondigen het evangelie in de Afrikaanse gemeenschappen, waar ook ter wereld. De S.M.A. zoekt steeds jonge mensen die als priester- of lekenmissionaris met ons deze opdracht willen uitvoeren. Vanuit Cadier en Keer bieden we een aangepaste voorbereiding op een nieuwe vorm van missionaris zijn. Bel of schrijf naar: Centrum Missionaire Participatie Afrika Rijksweg 15, 6267 AC Cadier en Keer Telefoon: 043 – 4077381 / 4077373, fax: 043 – 4077374 Vraag naar: Yvonne Bles of pater Ton Storcken S.M.A. e-mail: [email protected] Website: www.sma-nederland.nl U kunt ons vormingswerk ook financieel steunen: Sociëteit voor Afrikaanse Missiën: giro: 3051670.