Milieurelevante productinformatie Toestand in België en Europa

Wete nschappelijk e n Tec hnisch Centr um voor het B ouwbedr ijf

http:// ww w. wtcb. be

Milieurelevante productinformatie Toestand in België en Europa

Seminarie Eco-constructie Facilitator – Ecologische Materiaalkeuze Katrien Putzeys – WTCB – 19/06/2008

24/ 06/ 200 8

1



• • • • • • •

Inhoud

Voorstelling WTCB & WTCB activiteiten Milieuverklaringen type I, II en III Environmental Product Declarations (EPDs) Voorbeelden uit het buitenland Ontwikkelingen op Europees niveau Ontwikkelingen in België Besluiten

24/ 06/ 200 8

2

1

O nder zoek Wete nschappelijk e n Tec hnisch Centr um voor het B ouwbedr ijf

WTCB - Status


Privé onderzoekscentrum opgericht in 1960 op initiatief van de Nationale Confederatie voor de Bouw (NCB) in toepassing van de wet “De Groote” Stichtend lid van : UCRC

UCRC

Unie Collectieve Research Centra

ENBRI

European Network of Building Research Institutes

24/ 06/ 200 8

3



WTCB - Leden

Statutaire leden: ± 70 000 Belgische bouwondernemingen (algemene aannemers, schrijnwerkers, stukadoors, glazenmakers, loodgieters, dakdekkers, vloerders,...) • •

63 % Zelfstandigen 37 % Ondernemingen 93,5 % van 4,8 % 1,1 % 0,4 % 0,2 %

• •

1 20 50 100 >200

tot

20 50 100 200

werknemers

200 000 jobs 30 miljard € omzet 24/ 06/ 200 8

4

2


WTCB - Missies


3 Hoofdopdrachten Collectief Onderzoek en Innovatie Informatie-overdracht Ontwikkeling en Valorisatie

Ten behoeve van leden en: • • • • •

Overheid Architecten Experten Materiaal-producenten enz..

24/ 06/ 200 8

5


WTCB - Personeel


220 hooggeschoolde medewerkers uit een brede waaier van onderwijsdisciplines, werkzaam in multidisciplinaire teams (ingenieurs bouwkunde, architecten, materiaalkunde, mechanica, mijnbouw, petrografen, landmeters,…) 25 0

20 0

15 0

10 0

50

0 19 98

9% Adminis tratie

1999

2000

200 1

38% Techniekers

2 002

2003

53% Universitair Niveau

24/ 06/ 200 8

6

3


Onderzoek


DIRECTIE DIRECTIEONDERZOEK ONDERZOEKen enINNOVATIE INNOVATIE ir. ir.Johan JohanVyncke Vyncke

Bou Bouwfysica, wfysica, Akoestiek Akoestiek en en Uitrustingen Uitrustingen (BA (BAB) B) Bart Bart INGELA INGELAER EREE (adj.) (adj.)

Energ ie en Klimaat Luk Vandaele

Geotechniek, Geotechniek, Structuren Structuren en en Duurzame Duurzame Ontwikkeling Ontwikkeling

Materialen, Materialen, Technologie Technologie en en Omhulsel Omhulsel

(GSS) (GSS)

(MTE) (MTE)

Jan Jan DESMYTER DESMYTER

Fabrice Fabrice DE DE BAR BARQ QUIN UIN

Geotechniek en Structure n

Beton en Bouwchem ie

Noël Huyb rech ts Benoi t Parme ntie r

Valérie Pol let

Tec hnische Uitrust inge n & A utomatisatie

Duurzame Ontwikkeling en Renovatie

Karel De Cuype r

Johan Van Desse l

Materia len Fabrice de Barqui n

A koestiek Bart In gelaere

Secretariaat Myriam Olis laegers

24/ 06/ 200 8



7

WTCB projecten ivm duurzame bouwmaterialen

• TD Eco-bouwen en duurzame ontwikkeling • BESLAG - Beton met hoog slakgehalte • BEXTERRE - Op punt stellen van ongebakken geëxtrudeerde kleisteen als bouwmateriaal • BCC-BAT - Spuitbaar licht kalk-hennep beton voor de bouw • Gebruik van kalk in gebouwen: voorschriften en specificaties • Meerlaagse houtskeletbouw: ontwerpregels en uitvoering • WTCB-SECO Referentieel Duurzaam Bouwen (Attestering VALIDEO) 24/ 06/ 200 8

8

4



TD Eco-constructie en duurzame ontwikkeling

• Technologische Dienstverlening in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Verbeteren van de concurrentiële positie van ondernemingen door het ondersteunen van: – De kwaliteit van interventies – Het technisch niveau – Vorming en informatie over nieuwe technieken

• Doelgroepen: – Brusselse bouwondernemingen (KMO, ZKO, ambachtslieden), architecten, studiebureaus en toeleveranciers

• Thema’s: – – – –

Verbetering van energieprestatie van gebouwen Rationeel watergebruik Akoestisch comfort Gevelrenovatie 24/ 06/ 200 8



9

BESLAG Beton met hoog slakgehalte

• Integratie van hoge hoeveelheden van industriële bijproducten in beton via cementtypes CEM III/B, CEM III/C en CSS (overgesulfateerd cement). • Vermindering van milieu-impact • Waarborgen van hoge levensduur van betonwerken die deze cementtypes bevatten

24/ 06/ 200 8

10

5



BEXTERRE - Op punt stellen van ongebakken geëxtrudeerde kleisteen als bouwmateriaal

• Keuze van bestanddelen en optimalisering van het mengsel (uitrekking van de keramische pasta) • Optimalisering van metselelementen (krimp, weerstand, brandreactie, thermische eigenschappen….) • Prestatie-analyse (weerstand, duurzaamheid, hygrothermisch gedrag (regelaar en effect “latente warmte”)) • Constructieve typologie Opening van steengroeve (Belgische natuursteen) voorzien in Soignies; gebruik van onbedekte aarde, productielijn te Peruwelz

24/ 06/ 200 8



•

11

BCC-BAT – Spuitbaar licht kalkhennep beton voor de bouw

Valorisatie van de « chènevotte » hennep –

Natuurlijk materiaal, hoge technische prestaties

–

Gunstige CO2 balans

•

Bouwsector en kunststoffenverwerking Veelbelovende afzetmarkt !

•

Ontwikkeling van uitrustingen voor het verzamelen of het verwerken om de volledige plant optimaal te gebruiken

•

Ontwikkeling van een spuitmachine voor het projecteren van het mengsel

•

Optimalisering en validatie van de mengselkarakteristieken 24/ 06/ 200 8

12

6



Gebruik van kalk in gebouwen voorschriften en specificaties

• Daling in gebruik van kalk als bouwmateriaal • Gunstigere eco-balans dan cement • Gebrek aan technische voorschriften • Bepleisteringen (binnen + buiten) en metselwerk Testmethoden voor beoordelen gunstige eigenschappen (vochtregelend, zelfhelend, zelfzuiverend, plastisch gedrag, duurzaamheid)

24/ 06/ 200 8



13

Meerlaagse houtskeletbouw – ontwerpregels en uitvoering

• Overwinnen van remmingen voor het gebruik van houtskeletbouw bij appartementen en multiresidentiële gebouwen wetgeving, technisch • Op punt stellen van normen en voorschriften voor: – – – – –

Mechanische stabiliteit Differentiële beweging Akoestische prestaties Brandveiligheid Trillingscomfort

• Belang van ontwerpdetails!

24/ 06/ 200 8

14

7

Wete nschappelijk e n Tec hnisch

Valideo – Attestering voor Duurzaam Bouwen

Centr um voor het B ouwbedr ijf


• 2 luiken: – Attestering van duurzame gebouwen – Attestering van organisaties

• WTCB-SECO ‘Referentieel Duurzaam Bouwen’ – 4 groepen – 16 thema’s: • Site en Bouw – – – –

– – – –

Impact site Materialen Werf Aanpasbaarheid

• Beheer – – – –

• Comfort en gezondheid Hygrothermisch comfort Visueel comfort Akoestisch comfort Gezondheid

• Sociale waarde

Energie Water Onderhoud Afval in gebruiksfase

– – – –

Gebruikskwaliteit Toegankelijkheid Mobiliteit Inbraakveiligheid

24/ 06/ 200 8



15

Valideo – Attestering voor Duurzaam Bouwen

• Evaluatie Thema “Materialen” – Milieu-impact • • • • • • • • • • •

Kwaliteit en geschiktheid voor toepassing Milieu-label EPD Lokaal materiaalgebruik Duurzame ontginning Gerecycleerde materialen Hergebruik van materialen – Gezondheid Hernieuwbare materialen • Textiel, laminaat en soepele Herbruikbare materialen vloerbekledingen (VOC) Recycleerbare materialen • Houten binnenafwerking Verpakking (Formaldehyde) – Rationeel materiaalgebruik • Verven en vernissen (VOC) • Dimensionering • Laag emissieve labels afwerkingsmaterialen • Maatvoering en modulariteit • Behoud van (een deel van) het gebouw • Scheidbaarheid van materialen • Duurzaamheidsklasse van hout 24/ 06/ 200 8

16

8



Milieu-informatie voor bouwproducten

“creëert gezond binnenklimaat, milieuvriendelijk”

“PVC: 100 % recycleerbaar en milieuvriendelijk”

“milieuvriendelijk beton”

“zeer milieuvriendelijke dakpan”

“Aluminium is milieuvriendelijk “ 24/ 06/ 200 8



17

Belang van duurzame materialen

• Goede materiaalkeuze is essentieel: – Bepaalt technische kwaliteit van het gebouw – Impact op het leefmilieu – Impact op de gezondheid van de bewoner/ gebruiker

!! Technische prestatie is prioritair !!!

24/ 06/ 200 8

18

9



Milieuverklaringen type I, II en III (ISO 1402x)

• Type I (ISO 14021) – – – –

Vastgelegde milieu-aspecten en criteria Levenscyclusbenadering Niet noodzakelijk LCA Overheid / privé

• Type II (ISO 14024) – Verklaring door producent/verdeler – Meestal 1 milieu-aspect vb. x % gerecycleerd materiaal, lange levensduur, demonteerbaar, waterbesparend, energiezuinig, …

24/ 06/ 200 8



19

Milieuverklaringen type I, II en III (ISO 1402x)

• Type III (ISO 14025) – – – – –

Informatie van producent/verdeler Verificatie door derde partij Gebaseerd op LCA Eventueel bijkomende informatie Geen ‘oordeel’

“Environmental Product Declarations”

24/ 06/ 200 8

20

10



Milieulabels voor bouwproducten op de Belgische markt

Europees Eco-Label Maximaal 30% van bestaande producten op de markt harde vloerbekledingen, verf en vernis voor binnenshuis 1 Belgische fabrikant, 64 gelabelde producten op Belg. markt

FSC label internationaal wijde erkenning owv strenge eisen en controles 100-tal bedrijven, (groot- en kleinhandelaars, schrijnwerkers, aannemers) werken met FSC gelabeld hout

Blaue Engel 3600 gelabelde producten in een 80-tal productcategorieën vezelplaten, vloerbedekkingen, houten panelen, vloer- en wandbekleding, verven en vernissen, bitumen dakdichtingen, …

Nordic Swann 700 gelabelde producten of diensten in Zweden 11 productgroepen uit de bouw, o.a. gips- en vezelplaten, duurzaam hout, verwarmingsinstallaties, ramen, vloerbedekking, ...

Nature Plus ecologische bouwproducten 65 productcategorieën, 1 Belgische producent, 65 producten op Belg. markt 24/ 06/ 200 8

21



Voorbeelden van producten Fermacell (Xella) – gipsvezelplaat – Technische goedkeuring – NIBE klasse 1b – Positief rapport IBO

Pan-terre (Acoustix) – akoestische isolatie – Technische goedkeuring – Nature Plus

24/ 06/ 200 8

22

11



Voorbeelden van producten NatureSpan / Pure (Spano) – spaanplaat / MDF plaat – Technische goedkeuring – Blaue Engel – FSC Chain of Custody

Parketvernis V 33 (V33) – vernis frequent gebruik – Ecolabel – Verkrijgbaar in BRICO

24/ 06/ 200 8

23



EPD’s - Algemeen

“Een EPD is een set van gekwantificeerde milieugegevens, opgebouwd uit welbepaalde categorieën van parameters, gebaseerd op LCA volgens de ISO 14040 reeks, met een minimale set van parameters voor elke productgroep. Er zijn minimale vereisten voor de voorstelling van inventarisatiegegevens en voor de interpretatie. De informatie moet kritisch gecontroleerd worden.”

24/ 06/ 200 8

24

12



EPD’s - Algemeen

“Een EPD is een set van gekwantificeerde milieugegevens, opgebouwd uit welbepaalde categorieën van parameters, gebaseerd op LCA volgens de ISO 14040 reeks, met een minimale set van parameters voor elke productgroep. Er zijn minimale vereisten voor de voorstelling van inventarisatiegegevens en voor de interpretatie. De informatie moet kritisch gecontroleerd worden.”

24/ 06/ 200 8

25



EPD’s - Algemeen

Doel van een EPD: – Informatie over milieu-aspecten van producten, gebaseerd op LCA en bijkomende informatie – Kopers en gebruikers bijstaan om productvergelijkingen te maken – Verbetering van milieuprestaties aanmoedigen – Informatie aabieden om milieu-aspecten van producten over hun volledige levenscyclus te evalueren – Specifiek voor bouwproducten: aanbieden van bruikbare data en informatie voor de milieu-evaluatie op gebouwniveau

24/ 06/ 200 8

26

13



EPD’s - Algemeen

Enkele definities – Informatiemodules: • Bundeling van data – basis voor EPD • Omvat een (combinatie van) eenheidsproces(sen) – deel van levenscyclus van product

– Functionele eenheid: • gekwantificeerde prestatie van een productsysteem – gebruikt als referentie-eenheid in LCA

– Productcategorie: • Groep van producten die evenwaardige functies vervullen

– Productcategorie regels (PCR): • Set van specifieke regels, vereisten en richtlijnen voor EPD’s voor één of meerdere productcategorieën

24/ 06/ 200 8

27



EPD’s - Basisprincipes

– Vrijwillig • Zowel gebruik als ontwikkeling • EPD programma door eender welke organisatie: overheid, productvereniging, materiaalproducenten, …

– Gebaseerd op LCA • Volledige levenscyclus – materiaal- en energiestromen • Bijkomende milieugegevens

– Modulariteit • Informatiemodules • Combineren van informatiemodules tot EPD

– Betrokkenheid belanghebbenden • Garantie voor geloofwaardigheid

24/ 06/ 200 8

28

14




– Vergelijkbaarheid • EPD ≠ oordeel • Vergelijking door eindgebruiker • Afhankelijk van – Systeemgrenzen – Functionele eenheid

• Vergelijking best op gebouwniveau !

– Verificatie • • • •

Kwaliteitsgarantie PCR controle Volgen van ISO 14040 voor LCA Externe controle van gegevens

24/ 06/ 200 8

29




– Flexibiliteit • • • •

Bepalend voor succes Verschillende operatoren voor EPD programma Relevante fases uit de levenscyclus Bijkomende milieu-informatie

– Transparantie • Begrijpbaarheid van gegevens • Beschikbaarheid van – Algemene richtlijnen v/h EPD programma – Overzicht van PCR – PCR documenten: specifieke regels en richtlijnen

24/ 06/ 200 8

30

15




Functionele eenheid – referentie-eenheid voor EPD gebaseerd op LCA (normalisatie van inputs en outputs) – Nodig voor vergelijkbaarheid en modulariteit (“optellen” van data en bijhorende milieu-impact) – Gerelateerd aan functie/prestatie die het product vervult in het gebouw(deel) – “gedeclareerde eenheid”: zonder rekening te houden met toepassing van product in gebouw milieuprofiel onafhankelijk van toepassing (vb. Isolatie – toepassing van eenzelfde materiaal in verschillende gebouwelementen)

24/ 06/ 200 8

31



EPD’s - Inhoud

• Algemene informatie: – Identificatie en beschrijving van de producent – Beschrijving van het product – Productidentificatie (vb. Model nummer) – EPD programma + Identificatie van de PCR – Datum van publicatie en de duur van de geldigheid – Informatie over welke fases uit de levenscyclus niet beschouwd worden, indien de EPD niet gebaseerd is op een LCA voor de volledige levenscyclus – Vermelding waar bijkomende verduidelijkende informatie kan bekomen worden

24/ 06/ 200 8

32

16



EPD’s - Inhoud

• Mandatory environmental impacts expressed with impact categories of LCIA: Environmental impact

Expressed as unit per functional/declared unit

Climate change;

kg CO2 equiv

Destruction of the stratospheric ozone layer;

kg R11 equiv

Acidification of land and water sources;

kg SO2 equiv

Eutrophication;

kg PO4 equiv

Formation of tropospheric ozone photochemical oxidants;

kg Ethen equiv

Depletion of non renewable material resources other than primary energy;a

kg Fe equiv

a The scope of this impact category is being adjusted and will exclude fossil fuels. The characterisation factors will be recalculated by CML for a different reference substance, most probably Fe to avoid confusion with the calculations based on the reference substance Sb.

+ optional: ionising radiation (Emissions of radioactive isotopes in kBq, at a minimum C-14, Rn-222 and Kr-8E) 24/ 06/ 200 8

33



EPD’s - Inhoud

• Mandatory indicators based on LCI and not assigned to the impact categories of LCIA: Indicator


use of renewable material resources other than primary energy;

Kg

use of renewable energy resources, primary energy

MJ

Use of non renewable energy resources, primary MJ energy split into use of coal, lignite, natural gas, uranium, secondary fuels

• Waste to disposal (mandatory): Information


Hazardous waste;

kg

Non hazardous waste;

kg

Radioactive waste

kg 24/ 06/ 200 8

34

17



EPD’s - Inhoud

• Bijkomende milieu-informatie: – Informatie over milieu-aspecten zoals • Impact en potentiële impact op biodiversiteit • Toxiciteit voor de menselijke gezondheid en/of het milieu • Geografische aspect met betrekking tot eender welke fase uit de levenscyclus

– Gegevens over de performantie van het product, indien relevant op milieuvlak (vb. isolatiewaarde) – Milieubeheersysteem, andere milieucertificatie programma’s, milieuactiviteiten waarin de producent participeert – Informatie afgeleid uit LCA maar niet gecommuniceerd in de typische LCI of LCIA gebaseerde voorstellingsmethodes – Milieurisico’s 24/ 06/ 200 8

35



Voorbeelden

• MRPI – Nederland: – 1999: 30 eerste MRPI bladen – Co-financiering door industrie & overheid – Producenten individueel of gezamenlijk

Meer info: www.mrpi.nl

24/ 06/ 200 8

36

18



Voorbeelden

• INIES – Frankrijk – Online databank van EPD’s – Producenten of vakverenigingen – Conform Franse norm – Zoekfunctie • Productgroep • Naam product • Naam bedrijf

Meer info: www.inies.fr

24/ 06/ 200 8

37



Voorbeelden

• Environmental Profiles – UK – Online databank van EPD’s • Deel publieke informatie • Deel afgesloten informatie

– Zowel materialen als elementen – Combinatie van algemene gegevens en producentspecifieke gegevens

Meer info: http://cig.bre.co.uk/envprofiles

24/ 06/ 200 8

38

19



Voorbeelden

• EPD – Zweden/Italië – Niet alleen voor bouwproducten – Online databank van EPD’s – Alleen producentspecifieke EPD’s – PCR beschikbaar voor elke productgroep

Meer info: http://www.environdec.com

24/ 06/ 200 8



Toepassingen voor milieuinformatie over producten (1)

•

Rechtstreeks vergelijken van producten met dezelfde functionele eenheid (minst aangewezen)

•

Definiëren van prestatie-eisen voor producten – een of meerdere milieu-indicatoren – – – –

39

CO2-norm Energieverbruik Recyclage …

Prestatiebestekken

24/ 06/ 200 8

40

20




• Vergelijking van technisch gelijkwaardige bouwelementen EPD als basis-informatiemodule cfr. Green Guide to Specifications

24/ 06/ 200 8

41



http://www.thegreenguide.org.uk 24/ 06/ 200 8

42

21




• Milieu-impact op gebouwniveau: – EPD is input voor evaluatietool op gebouwniveau Evaluatiemethodologie !!! – combinatie met andere aspecten (energie, water, …)

24/ 06/ 200 8



•

43


Evaluatie op gebouwniveau – verschillende fases nodig: 1.

Kwantitatieve, systematieke, mogelijk complexe basismethode (expertmodel) !! rekening houden met noden van verschillende doelgroepen !! Lopende / geplande initiatieven in België

2.

Testen expertmodel met vooruitstrevende actoren

3.

Ontwikkelen van verschillende praktijktools vertaling van expertmodel in eenvoudig bruikbare (software) tools

4.

Integratie met gebouwontwerp, kostenevaluatie, …

24/ 06/ 200 8

44

22



Europa - CEN

• CEN TC350 “Sustainability of Construction Works” – Opgericht in 2005 – “Integrated Building Performance”: • Milieu • Economisch (incl. LCC) • Sociaal (incl. gezondheid & comfort)

– 5 werkgroepen + 1 “Task Group”: • TG: Framework for assessment of buildings (general + environmental) • WG1: Environmental performance of buildings • WG2: Building life cycle • WG3: Product level • WG4: Economic performance • WG5: Social Performance

• CEN TC351 “Construction products: Assessment of release of dangerous substances” 24/ 06/ 200 8

45



Europa - CEN

• CEN TC350 - Tijdsschema Apr-06

Oct-06

Apr-07

Oct-07 Apr-08

TS Framework for Assessment of … SD

1stWD

Apr-09

SD

1WD

ISO 21930 & ISO 14025

Feb-10 Oct-10

1stWD

TS Environmental Performance 1stWD 1stWD

TS

DIS & FDIS of ISO 21931

FV

ENQ

TR Building Life Cycle

TR

EN Environmental Performance of Buildings TS

SD

ENQ

1WD

FV

EN Use of EPD SD

FDIS of

Oct-09

EN Framework for Assessment of Buildings Part 1 – General Framework SD ENQ Part 2 – Framework for Environmental Assessment

TS

SD

SD SD

Oct-08

1stWD

ENQ

FV

EN Communication Format for EPD

EN ISO 21930 SD

1stWD ENQ

FV

ENQ

EN Product Category Rules for EPD SD

ENQ 1stWD

ENQ

FV

TR Generic Data SD 1stWD ENQ

TR 24/ 06/ 200 8

46

23



Europa - CEN

• CEN TC350 WG3: “Product Category Rules for EPD” – Focus: EPD = informatiebron voor gebouwevaluatie – PCR omvatten regels voor: • • • • •

Type van gegevens en gegevensbronnen Kwaliteit van gegevens Verificatie van resultaten Communicatie van resultaten Indicatoren voor de EPD’s (cfr. ISO 14025 & ISO 21930)

– Volledige levenscyclus scenario’s: • • • • •

de referentielevensduur transport, bouw, gebruik, onderhoud, vervangingen, … einde levensduur energie- en waterbesparing (of andere verbeteringen) energie-inhoud van het product (voor energierecuperatie op het einde van de levensduur) • gehalte aan gerecycleerd materiaal of typische recyclagewaarden 24/ 06/ 200 8

47



België - Overheidsinitiatieven

• Federaal productbeleid: FOD “Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu” – Beleidsstudie (WTCB-VITO) - strategische opties voor beleid inzake bouwproducten en leefmilieu (2006-2007) aanbeveling voor eigen Belgisch EPD programma – Geplande studie – voorbereiding voor Belgisch EPD programma (2008)

24/ 06/ 200 8

48

24



België - Overheidsinitiatieven

• Vlaamse overheid: OVAM & LNE – Sectoraal uitvoeringsplan “Milieuverantwoord materiaalgebruik en afvalbeheer in de bouwsector” Verkennende Studie (WTCB-VITO-IVAM) – evaluatiemethode voor materialengerelateerde milieu-impact van gebouwen (2007) – Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling Voorgestelde actie - Evaluatiekader en maatstaf voor duurzaamheid op gebouwenniveau uitwerken

24/ 06/ 200 8

49



Besluiten

• Meer en meer consumenten en bouwprofessionelen willen milieuvriendelijk bouwen Er is zeker nood aan milieu-informatie over bouwproducten ! • Er zijn al heel wat initiatieven om milieuinformatie aan te bieden (labels, lijsten, fiches,…) Er is nood aan duidelijke, objectieve informatie Milieulabels zijn meest EPDs worden ondersteund door bruikbaar voor consumenten zowel overheid als industrie verschillende labels mogelijk: EPD als bouwsteen voor specifieke productgroepen, verschillende informatiekanalen specifieke milieu-aspecten, zeer (elementniveau, gebouwniveau) strenge labels, … 24/ 06/ 200 8

50

25



Dank u voor uw aandacht

24/ 06/ 200 8

51

26

Milieurelevante productinformatie Toestand in België en Europa

Recommend Documents