Meerjarenstrategie GGD Gelderland-Zuid 2016-2019 'Samen sterk voor een gezonde samenleving'
CONCEPT
1
Meerjarenstrategie 2016-2019
Colofon
ISBN ………………………… U kunt deze uitgave bestellen bij: GGD Gelderland-Zuid Afdeling directie
2
Voorwoord
3
Samenvatting
4
Inhoudsopgave Voorwoord
3
Samenvatting
4
1.
De GGD in de veranderende samenleving
6
2.
De gezondheidssituatie in Gelderland-Zuid
9
3.
De focus en strategie van de GGD voor 2016-2019
12
4.
De belangrijkste ambities voor de uitvoering van taken
16
5
1. De GGD in de veranderende samenleving GGD Gelderland-Zuid is de gemeenschappelijke gezondheidsdienst van 16 gemeenten in Gelderland-Zuid. De GGD voert een divers takenpakket uit op het gebied van publieke gezondheid. De visie op gezondheid is aan het veranderen, waarbij de focus ligt op meedoen in de maatschappij en de veerkracht om met beperkingen om te gaan. Deze visie past uitstekend bij de ontwikkelingen die in het sociaal domein gaande is: uitgaan van de mogelijkheden van burgers en participatie in de samenleving. De GGD heeft de afgelopen jaren al ontwikkelingen ingezet om hierop te anticiperen. Ons werkgebied GGD Gelderland-Zuid werkt voor 536.000 inwoners, die verspreid over 16 gemeenten wonen. Het gebied is uitgestrekt en divers. Nijmegen als grote stad vervult de rol van centrumgemeente voor de gemeenten in de hele regio. Een gebied dat grotestadsproblematiek kent, maar waarin ook het dorpse karakter terugkomt, met een grote diversiteit aan opleidingsniveaus en stevige verschillen in sociaal economische status van mensen. In een gedeelte van ons werkgebied speelt religie een belangrijke rol. De veelzijdige GGD De GGD is een veelzijdige gemeentelijke organisatie die zich richt op gezondheid. Ouders met kinderen kennen de GGD van het consultatiebureau en van de schoolarts. Een burger die op reis gaat, haalt een vaccinatie bij het reizigersbureau. Voor de gemeenten biedt de GGD informatie en advies over de gezondheid van onze inwoners. Bij stankoverlast, een vochtprobleem, wordt onze medische milieukundige ingeschakeld. We hebben zicht op en zorg voor zorgwekkende zorgmijders. Bij de brand in een flat in Nijmegen hebben we de psychosociale hulpverlening gecoördineerd. Bij zorgen over de veiligheid van kinderen in hun thuissituatie bieden GGD medewerkers van Veilig Thuis advies en komen in actie. We houden inspecties bij tattooshops en onderzoeken of de hygiëne op orde is. Dit is een aantal taken dat de GGD uitvoert. Het zijn taken die zowel medisch als maatschappelijk georiënteerd zijn. Het gaat over collectieve voorzieningen om de volksgezondheid te beschermen, te bewaken en te bevorderen. Een belangrijk deel van de taken concentreert zich in het voorveld (preventie), maar de GGD voert ook de vangnettaken voor de gemeenten uit. Een andere kerntaak is het bieden van gegevens, informatie en integraal advies. De GGD werkt hierbij op het snijvlak van gemeenten, uitvoeringsorganisaties en burgers. Dit betekent dat de GGD met veel organisaties samenwerkt: gemeenten, scholen, zorg, welzijn, veiligheidspartners. In een brief aan de Tweede Kamer heeft de Minister van VWS in 2014 basistaken van de GGD benoemd die erop gericht zijn om gemeenten instrumenten in handen te geven om gezondheidsrisico’s tijdig aan te kunnen pakken. De pijlers zijn: 1. Monitoren, signaleren en adviseren 2. Uitvoerende taken gezondheidsbescherming 3. Publieke gezondheid bij incidenten, rampen en crises 4. Toezicht houden Een deel van de taken die de GGD uitvoert zijn in de Wet Publieke Gezondheid (WPG) vastgelegd als gemeentelijke taak. - algemene bevorderingstaken (artikel 2), onder meer: 6
-
-
de afstemming van de publieke gezondheidszorg met de curatieve gezondheidszorg, - epidemiologie, gezondheidsbevordering (preventieprogramma’s en voorlichting) - medische milieukunde het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen (artikel 2c) Jeugdgezondheidszorg tot 19 jaar (artikel 5) ouderengezondheidszorg vanaf 65 jaar (artikel 5a) infectieziekten bestrijding (artikel 6) in stand houden van een GGD (artikel 14)
De jeugdgezondheidszorg is in de regio Nijmegen voor 0 tot 19 jaar ondergebracht bij de GGD. Dit geldt ook voor de gemeente Neder-Betuwe. In de andere Rivierenlandse gemeenten levert de GGD de jeugdgezondheidszorg voor de leeftijd 4 tot 19 jaar. Visie op gezondheid en het sociaal domein De manier waarop de GGD tegen gezondheid aankijkt, is aan verandering onderhevig. Dat betekent dat de GGD gezondheid beziet in het licht van de mogelijkheden van een individu om te kunnen meedoen aan de samenleving. Gezondheid wordt gezien als “het vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven” (Machteld Huber). Gezondheid is daarmee geen doel op zich, maar een middel om een betekenisvol bestaan te kunnen leiden. Deze visie sluit goed aan bij het veranderend sociaal domein waarin de GGD opereert. Daarbij ligt de focus op meedoen en uitgaan van de kracht en mogelijkheden van burgers. Gemeenten organiseren zorg en ondersteuning lokaal, dichtbij de burgers. Sociale wijkteams (lokale toegangspunten, kernpunten) hebben daarin een spilfunctie. Zowel in het sociaal domein als in de gezondheidszorg zien we een verschuiving plaatsvinden van specialistische zorg naar generalistische zorg, naar eerstelijnszorg en naar basisvoorzieningen. Ook is er meer aandacht voor ‘risicogericht optreden’ in plaats te streven naar maximale veiligheid voor iedereen. Dit laatste brengt echter ook een spanningsveld met zich mee, aangezien bij een incident de maatschappelijke reflex is om de risico’s te willen afdekken. De GGD verandert mee De veranderingen in de samenleving en in het sociaal domein hebben ook veranderingen teweeg gebracht in de wijze waarop de GGD haar taken ten behoeve van de gemeenten invult. Zo flexibiliseerde de GGD het aanbod van de Jeugdgezondheidszorg. De GGD zoekt vanuit de jeugdgezondheidszorg, het Meldpunt Bijzondere Zorg en vanuit de algemene bevorderingstaken naar de samenwerking met de sociale wijkteams. De GGD investeert in de lokale netwerken met scholen, welzijn en zorg met het aanstellen van gezonde schooladviseurs en gezondheidsmakelaars. Met de komst van de directeur publieke gezondheid, is de verbinding tussen GHOR, veiligheidsregio en GGD versterkt. Door middel van opleiden, trainen en oefenen bereiden we ons voor op rampen en crisissituaties.
7
De gemeenten hebben recent de GGD benut door taken neer te leggen die door de decentralisaties moesten worden vormgegeven. Zij hebben hierbij gekozen voor een regionale aanpak van:
-
toezicht in het kader van Wmo
-
Toeleiding naar beschermd wonen.
Veilig Thuis, het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling in de regio voor burgers en professionals. Veilig Thuis is ondergebracht bij de GGD.
8
2. De gezondheidssituatie in Gelderland-Zuid De GGD bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners van GelderlandZuid. De GGD monitort de gezondheidssituatie en de factoren die van invloed zijn op gezondheid. Ook signaleert de GGD risico’s en groepen die extra aandacht nodig hebben. De GGD kijkt in toenemende mate naar factoren die de gezondheid beschermen. Factoren die invloed hebben op gezondheid Mensen die het gevoel hebben controle te hebben over hun leven, kunnen beter omgaan met gezondheidsproblemen. Leefstijl factoren die de gezondheid bevorderen zijn: niet roken, regelmatig bewegen, matig alcoholgebruik, een gezond gewicht, goede voeding en mentaal welbevinden. Mensen met verminderde gezondheidsvaardigheden (laaggeletterdheid) hebben meer kans op gezondheidsproblemen. Voor een gezonde start zijn een gezonde leefstijl van belang, borstvoeding en een veilige hechting. Problemen met opvoeding kunnen zowel voor een kind als de ouders negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid. De sociale omgeving (contact met de buren, vrijwilligerswerk) kan de gezondheid van een persoon beïnvloeden. Sociale uitsluiting is een belangrijke indicator van risicogroepen op het gebied van geestelijke gezondheid. Bij kwetsbare burgers komen meerdere problemen samen: bijvoorbeeld een laag inkomen, gezondheidsproblemen en spanningen in het gezin. Hoe gezond is Gelderland-Zuid: - De gezondheidssituatie van de inwoners is over het algemeen goed. De meeste inwoners ervaren regie op de eigen gezondheid. - De meeste ziektelast komt door psychische stoornissen, hart- vaatziekten en kanker. - Het aantal mensen met een chronische ziekte neemt toe. - De leefstijl van inwoners in Gelderland-Zuid kan nog beter. - Een tweedeling tussen hoog en laag opgeleide inwoners dreigt. Hoog opgeleide inwoners worden steeds gezonder en de gezondheid van laag opgeleide inwoners blijft achter. Gezondheidsvaardigheden spelen hierin een belangrijke rol. - Door de vergrijzing zal het aandeel ouderen stijgen en het percentage jongeren dalen. Zie hieronder de toelichting: (in een digitale versie kan doorgeklikt worden naar de toelichting) Gezondheid in de regio De gezondheidssituatie van de inwoners van het werkgebied van de GGD is over het algemeen goed. Ruim driekwart vindt de eigen gezondheid goed. Gemiddeld voelt ruim 90% zich gelukkig. Regie op het eigen leven Mensen die het gevoel hebben controle te hebben over hun leven kunnen beter omgaan met problemen, waaronder gezondheidsproblemen. Regie over eigen leven is een beschermende factor tegen achteruitgang in lichamelijk functioneren en 92% van de inwoners heeft deze regie.
9
Ziekte en ziektelast De meeste ziektelast komt voor rekening van psychische stoornissen, hart en vaatziekten en kanker. Psychische ongezondheid vormt een groot gedeelte van de ziektelast. Toename van chronische ziekten Het aantal mensen met een chronische ziekte neemt toe. De meeste chronisch zieken participeren, vooral het hebben van ‘beperkingen’ is belemmerend voor participatie. Gemiddeld heeft bijna een kwart van de 65-plussers mobiliteitsproblemen, oplopend tot ruim de helft bij 85-plussers. Van alle volwassenen heeft 62 procent een of meerdere chronische gezondheidsklachten; zoals hoge bloeddruk (18%), migraine (17%), artrose (15%) of diabetes (6%). Leefstijlfactoren beïnvloeden de gezondheidssituatie Mensen hebben zelf invloed op hun gezondheid. Een gezond gewicht, niet roken, matig met alcohol, regelmatig bewegen, gecombineerd met een goede verhouding tussen spanning en inspanning dragen bij aan gezondheid. Van de leefstijlfactoren die bijdragen aan de totale ziektelast, is roken het belangrijkst, gevolgd door overgewicht en weinig lichamelijke activiteit. Roken - Er wordt nog altijd veel gerookt in Gelderland-Zuid (onder jongeren, volwassenen en zwangere vrouwen). Wel neemt het meeroken af. - 10% van de moeders rookte tijdens de zwangerschap. Overgewicht/voeding - (Ernstig) overgewicht komt bij volwassenen in Rivierenland vaker voor dan in Nederland, in regio Nijmegen minder vaak. - Met name in Rivierenland is het groente en fruitgebruik laag. Dit zien we zowel bij jonge kinderen als bij ouderen terug. Bewegen - De Norm voor bewegen wordt gemiddeld door bijna tweederde van de volwassenen gehaald. In regio Nijmegen vaker dan in Rivierenland. Jonge kinderen bewegen minder dan bijvoorbeeld vier jaar geleden, onder andere door toegenomen beeldschermgebruik. Alcohol - Een op de tien volwassenen is een zware drinker; - 4% van de moeders dronk alcohol tijdens de zwangerschap. - Onder jongeren zien we een voorzichtige trend dat jongeren ouder zijn als ze (voor het eerst) alcohol gebruiken. Dreigende tweedeling Een tweedeling tussen hoog en laag opgeleide inwoners dreigt: - Hoog opgeleiden worden steeds gezonder en de gezondheid van laag opgeleiden blijft achter.
10
-
Laagopgeleiden voelen zich over het algemeen genomen minder prettig over hun positie in de maatschappij.
Mensen met verminderde gezondheidsvaardigheden hebben meer kans op gezondheidsproblemen. De mate van geletterdheid is van belang. In Nederland is 1 op de 9 volwassenen laaggeletterd. Schattingen van het percentage laagopgeleiden lopen uiteen van 14% in Tiel en Beuningen/Druten, tot 4% in Groesbeek/Heumen/Millingen aan de Rijn. Kwetsbare groepen Uit de monitoronderzoeken van de GGD blijkt dat de groep (gezinnen) die moeite heeft met rondkomen meer risico loopt op ongezondheid. Bijna een kwart van de volwassenen (23%) heeft moeite met rondkomen. Bijna een op de vijf ouderen moet rondkomen van alleen AOW. Sociale omgeving en sociale uitsluiting De sociale omgeving kan de gezondheid van een persoon zowel positief als negatief beïnvloeden. Driekwart van de inwoners ziet de buren regelmatig. Eén op de drie doet vrijwilligerswerk, dit kan zin geven aan het leven en brengt mensen in contact. Hierdoor wordt de kans op eenzaamheid verkleind. Langdurige eenzaamheid heeft direct gevolgen voor de kwaliteit van leven en heeft een negatieve invloed op de gezondheid; acht procent is (zeer) ernstig eenzaam. In Gelderland-Zuid is 9% enigszins sociaal uitgesloten en 4% matig tot sterk. Sociaal uitgeslotenen zijn, als gevolg van individuele en maatschappelijke factoren, niet in staat volledig deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Bevolkingsprognose Ook in deze regio zien we een sterke vergrijzing optreden in de periode tot 2020 (en daarna). De totale bevolking groeit met bijna 9.000 inwoners tot bijna 545.000 inwoners. Het aantal 65-plussers neemt toe met 24.600 inwoners; dan is 19,4% 65+ (was 15,2% in 2012). In dezelfde periode neemt het aantal 0-19 jarigen af met 10.100 inwoners; het aandeel op de totale bevolking is dan 21,5% (was 23,8%).
11
3. De focus en strategie van de GGD voor 2016-2019 De GGD is een brede, veelzijdige organisatie die kennis- en expertise regionaal bundelt, maar lokaal uitvoert. Het organiseren van zorg en ondersteuning dichtbij de burger, vraagt van de GGD om nog meer in te zetten op ‘wijkgericht werken‘ (dit kunnen ook een aantal dorpskernen zijn) en samen met partners preventie, zorg, welzijn en veiligheid te verbinden. Maar het vraagt ook om ‘op maat’ oplossingen, waarbij de burger een belangrijke partner is bij de planvorming én de uitvoering. Vanuit de publieke taak die de GGD heeft, zet de GGD zich in voor het organiseren van preventie en voor het ondersteunen van kwetsbare groepen. De focus van de GGD ligt bij: - Het aansluiten bij de burger -
Het inzetten op kwetsbare groepen
Om hierin succesvol te kunnen zijn zet de GGD in op de ontwikkeling naar een netwerkorganisatie. Dit betekent dat de GGD lokaal haar kennis en vaardigheden inzet, samen met andere partners, uitgaande van de behoefte en mogelijkheden van de inwoners. Het te bereiken doel staat hierbij centraal. De strategie van de GGD is om de werkvelden van de GGD zelf meer met elkaar te verbinden (interne verbinding om meer synergie te bereiken) én lokaal de verbinding met partners te verstevigen. Op deze wijze wil de GGD invulling geven aan het werken als netwerkorganisatie. De verschillende rollen van de GGD die we willen versterken zijn: - De GGD als kennis en expertise organisatie -
De GGD als crisis organisatie
-
De GGD als toezichthouder
Focus : Het aansluiten bij burgers De GGD zet de komende jaren in op het aansluiten bij de burger. Aansluiten bij burgers betekent: - Luisteren naar inwoners en daar onze werkwijze en dienstverlening op afstemmen -
Weten wat er speelt in de wijken, buurten en gemeenten
-
Uitgaan van de mogelijkheden van burgers/ ouders/ jongeren
-
Zichtbaar zijn in wijken, scholen, op social media en digitale media
-
Burgers betrekken bij het maken van plannen en uitvoering.
-
Via co-creatie burgerinitiatieven ondersteunen
-
Begrijpelijke mondelinge en schriftelijke communicatie en meer gebruik maken van visuele communicatiemiddelen
-
Gebruik maken van nieuwe technologieën die bijdragen aan de regie van de burger/ ouders/ jongeren.
12
Focus: Het inzetten op kwetsbare groepen Hoewel gezondheid iets is van de mensen zelf en de meeste mensen in staat zijn om te zorgen voor hun eigen gezondheid, zijn er kwetsbare groepen waarvoor dit niet vanzelfsprekend is: zoals vluchtelingen, asielzoekers, mensen met een lage sociaal-economische status, kinderen uit kwetsbare gezinnen, laaggeletterden, eenzame oudere en zorgwekkende zorgmijders. Zij missen de mogelijkheden en/of de vaardigheden en hebben hierbij ondersteuning nodig. De GGD zet in op kwetsbare groepen. De GGD ziet het als haar taak om deze kwetsbare groepen in beeld te hebben/te brengen en zo nodig extra ondersteuning te bieden. De samenwerking met de sociale wijkteams heeft hierbij prioriteit om een goede gezamenlijke analyse en opvolging mogelijk te maken. Het inzetten op kwetsbare groepen betekent: - Overzicht van de kwetsbare groepen, waar zij zich bevinden en hoe zij te bereiken zijn -
Vroegsignalering, tijdig oppakken van signalen, waardoor erger wordt voorkomen
-
Gezamenlijk optrekken met sociale wijkteams
-
Ondersteuning en interventies op maat, die aansluiten bij de cultuur en belevingswereld van de betreffende groep.
Strategie: Van bolwerk naar netwerk(organisatie) De GGD stelt de vraag en het perspectief van de burger centraal. Dat vraagt een integrale aanpak en samenwerking tussen instellingen, samen met de burgers of doelgroepen. Een meer flexibele organisatie die aanwezig is binnen de lokale settings waar de vraag van de burger opkomt en die snel kan reageren op actuele situaties. Kortom: de GGD zet de strategie in om zich meer te ontwikkelen als netwerkorganisatie. De GGD als netwerkorganisatie betekent: - De GGD werkt vanuit verschillende disciplines en taken samen met partners en de burger aan een integrale aanpak van vraagstukken. -
GGD medewerkers zijn zichtbaar aanwezig op scholen en in buurten/ wijken en de gemeente en voelen zich daarmee verbonden
-
De GGD schakelt tussen gemeente, zorg-, welzijn- & veiligheidspartners en de burger en stelt het gemeenschappelijke doel centraal.
-
GGD medewerkers worden gefaciliteerd om vanuit de eigen professionele standaarden een passende bijdrage te leveren.
Vanuit onze strategie als netwerkorganisatie, ontwikkelt de GGD drie rollen die hierbij passen. 1. Rol: De GGD als kennis- en expertise organisatie De GGD wordt door burgers en samenwerkingspartners gezien als een betrouwbare organisatie met kennis van zaken. De GGD heeft kennis en expertise over: - de aanpak en bestrijding van infectieziektebestrijding (waaronder TBC), over hygiënezorg en Medische milieukunde. 13
-
gezondheidsinformatie, preventieve interventies, integrale aanpakken
-
specifieke groepen, zoals mensen met problemen op meerdere leefgebieden.
De GGD heeft de ambitie om zich verder te ontwikkelen als kennis- en expertise organisatie van burgers, gemeenten en de zorg op het gebied van publieke gezondheid. De basis voor deze rol ligt in het monitoren van de gezondheidssituatie van de inwoners, het signaleren van trends en ontwikkelingen en de informatie uit individuele klantcontacten. De GGD werkt aan kennis en expertise door vanuit beleid en praktijk onderzoeksvragen in te brengen: hoe maken we de effecten van preventie zichtbaar, op welke wijze bestrijden we q-koorts? De kennis en expertise van de GGD is gestoeld op een lange wetenschappelijke traditie en op handelen in de praktijk. De GGD zet sterker in om op basis van informatie en analyse gemeenten integraal te adviseren over nieuwe vraagstukken en de aanpak van problemen: de GGD als vertrouwd adviseur van de gemeente. Hiertoe worden gegevens van verschillende bronnen (en big data) gecombineerd, geduid en vertaald naar onder andere wijkprofielen. Deze vormen de basis om – samen met partners – integrale aanpakken en handelingsperspectieven voor te stellen. Vanuit haar landelijke kennisfunctie heeft de GGD zicht op ‘wat werkt’ in de praktijk. De vertaalslag tussen kennis en praktijk vormt een belangrijke inspiratie en motivatie. De GGD als kennis- en expertise organisatie betekent: - Door ‘klein maar fijn’ projecten, toepasbare kennis en instrumenten leveren voor de gemeentelijke praktijk. -
Medewerkers van GGD, gemeenten en partners stimuleren om onder andere via dubbelaanstellingen deel te nemen en bij te dragen aan de kennisontwikkeling en innovatie.
-
Blijven investeren in de academische werkplaatsen AMPHI, OGGZ, MMK. Verkennen van een academische werkplaats crisisbeheersing samen met GHOR, VRGZ, Radboud, HAN, IFV, RIVM.
-
Belangrijke maatschappelijke vraagstukken agenderen en hierover adviseren.
2. Rol: De GGD als crisisorganisatie De GGD heeft een wettelijk verankerde rol bij rampen en crises bij de thema’s infectieziekten, milieu-incidenten, psychosociale nazorg bij incidenten en rampen en gezondheidsonderzoek na rampen. In samenwerking met de veiligheidspartners wil de GGD deze rol in de komende jaren verder doorontwikkelen, waarbij invulling wordt gegeven aan risicogericht werken en ‘omgaan met zelfredzaamheid’. De GGD als crisisorganisatie betekent: - Adequaat optreden in geval van incidenten betreffende sociale veiligheid (maatschappelijke onrust) of fysieke veiligheid. -
Investeren in de relatie met de politie en verkennen op welke wijze informatie m.b.t. sociale veiligheid gedeeld kan worden.
-
De betreffende netwerken goed te organiseren in de ‘koude’ (niet-crisis)fase ten behoeve van de warme (crisis)fase en door de samenwerking met gemeenten 14
(IV/AOV-ambtenaren), GHOR Gelderland-Zuid, Politie en Brandweer verder te versterken. -
Nieuwe risico’s worden bestuurlijk geagendeerd; voorbeelden hiervan zijn de implicaties van klimaatverandering en de aanpassing van de crisisaanpak op de toename van niet-zelfredzamen in de maatschappij, maar ook de voorbereiding op (nieuwe) zoonosen.
-
De crisisorganisatie door trainen en oefenen voorbereid houden op actuele risico’s
-
Het bundelen van de kennis, informatie en krachten tussen gemeente, politie, brandweer en publieke gezondheidszorg
3. Rol: GGD als toezichthouder Toezicht wordt gedefinieerd als het verzamelen van informatie over de vraag of een handeling of zaak voldoet aan de daaraan gestelde eisen, het zich daarna vormen van een oordeel daarover en het eventueel naar aanleiding daarvan interveniëren. Toezicht kan op verschillende manieren worden ingevuld. Het toezicht kan meer signalerend, adviserend en beïnvloedend van aard zijn of juist meer controlerend, waarbij vooral gecheckt wordt of aan de regels wordt voldaan. Ook de mate waarin het toezicht wordt opgevolgd door advies dan wel handhaving kan verschillen. De GGD houdt toezicht op de terreinen van de kinderopvang, technische hygiënezorg, tattooen piercingshops en seksinrichtingen. In het toezicht kinderopvang vindt een doorontwikkeling plaats richting ‘het nieuwe toezicht’ waarbij er meer aandacht komt voor de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang. Dit wordt mede ingegeven vanuit het landelijk beleid. De andere toezichtstaken worden mogelijk uitgebreid en flexibeler ingezet, bijvoorbeeld bij evenementen. De rol van de GGD als toezichthouder wordt in de periode 2016-2019 uitgebreid met het Wmo-toezicht voor de gemeenten in Gelderland-Zuid en gemeente Mook en Middelaar. Door het Wmo-toezicht krijgen gemeenten een instrument in handen om de kwaliteit van de Wmodienstverlening verdergaand te verbeteren, zoals bedoeld in de Wmo 2015. Toezicht levert kennis en informatie op voor het verder verbeteren en ontwikkelen van gemeentelijk beleid. Ook de uitvoerende taken van de GGD zoals infectieziektebestrijding en medische milieukunde hebben toezichtaspecten. De GGD zet in op het benutten van de inzichten die het toezicht brengt voor haar informatie- en adviesfunctie naar gemeenten. De GGD als toezichthouder betekent: - investeren in het actualiseren van de toezichttaken -
meer aandacht voor de pedagogische kwaliteit in het toezicht op de kinderopvang
-
het vormgeven van het Wmo-toezicht voor gemeenten
-
bijdragen aan het lerend vermogen van (zorg)organisaties het gebruiken van de toezichttaken voor informatie en advies aan gemeenten.
-
15
4. De belangrijkste ambities voor de uitvoering van taken Op basis van de focus en strategie zijn onze ambities voor de uitvoering van onze taken: - Het organiseren van preventie in het sociaal domein -
Het vormgeven van een gezonde start
-
Zorgen voor een gezonde en veilige leefomgeving
-
Het verbinden van zorg en sociale veiligheid
4.1 Het organiseren van preventie in het sociaal domein Voor de GGD is preventie een hoofdtaak. Preventie is het antwoord op de toenemende zorgkosten en chronische gezondheidsproblemen. De oplossingen voor gezondheidsproblemen liggen vaak niet in de gezondheidszorg, maar vragen een integrale aanpak vanuit verschillende domeinen. Binnen de directe omgeving waarin mensen wonen, werken, recreëren en naar school gaan, zijn de aanknopingspunten te vinden om aan gezondheid te werken, preventie vorm te geven en tot collectieve en duurzame oplossingen te komen. De nieuwe visie op gezondheid helpt om bruggen te slaan door uit te gaan van de deelname aan de maatschappij. Het organiseren van preventie vraagt om: - preventie te verbinden aan zorg, wonen en welzijn: samenwerkingspartners zoals welzijnsorganisaties, woningcorporaties, (vertegenwoordigers van) burgers en scholen. -
met de ketenpartners in de tweede, eerste en nuldelijn te onderzoeken waar de mogelijkheden voor preventie concreet liggen en de verschuiving te maken van specialistische zorg naar collectieve oplossingen in de samenleving.
-
aan te sluiten bij de contracten die zorgverzekeraars sluiten met gemeenten en samen met zorgverzekeraars op zoek te gaan naar innovatieve werkwijzen.
-
samenwerking(sprojecten) aan te gaan ten behoeve van preventie van gezondheidsproblemen.
Wat kunt u van de GGD verwachten? - Pro-actieve professionals die belangen van partijen kennen en begrijpen, netwerken kunnen organiseren en preventie activiteiten realiseren i.s.m. de doelgroep (cocreatie). -
Epidemiologische kennis over de gezondheid van burgers, wijken, dorpen en gemeenten
-
Kennis van interventies die werken en kennis in welke context ze werken
-
Op innovatie gerichte professionals met een populatie perspectief, kennis van evalueren van beleid en het zichtbaar maken van resultaten.
16
4.2 Het vormgeven van een gezonde start Een gezonde start legt de basis voor een gezond leven, biedt optimale ontwikkelingskansen en spreekt talenten aan en brengt ze tot bloei. De GGD gaat uit van gezondheid en mogelijkheden en niet van problemen en risico’s. De GGD wil nog meer bijdragen aan een gezonde start voor alle kinderen. Inzetten op een gezonde start voorkomt opgroei- en opvoedproblemen. De GGD zet in op vier sporen: - Samen met andere partijen werken aan een gezond en veilig klimaat om op te groeien: ‘It takes a village to raise a child’. -
Extra inzetten op signaleren, samen met het onderwijs, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven
-
Extra aandacht voor wie het echt nodig heeft
-
Versterken van de informatie en adviesfunctie
Wat kunt u van de GGD verwachten? - De GGD bouwt aan een sterk sociaal pedagogisch netwerk rondom jeugd. Een netwerk dat laagdrempelig beschikbaar is voor ouders en kinderen bij grote en kleine vragen. -
De GGD versterkt de relatie met onderwijs, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven
-
De GGD gaat meer signaleren en flexibeler werken om daarmee extra aandacht te geven aan wie het echt nodig heeft.
-
Op basis van het beeld in de wijk/buurt/ gemeente en de vraag van burgers wordt besloten waar de GGD extra inzet pleegt.
-
JGZ en gezonde schooladviseur treden gezamenlijk op vanuit een eigen expertise.
-
Wij zorgen ervoor dat mondige burgers ons weten te vinden.
-
GGD GZ brengt informatie samen en adviseert gemeenten in het opstellen van preventief jeugdbeleid.
-
De GGD maakt gebruik van nieuwe technologische ontwikkelingen die ouders en jongeren helpen om regie te voeren.
-
We versterken de relatie met de eerste lijn, met name met de huisarts.
4.3 Zorgen voor een veilige en gezonde leefomgeving De GGD staat voor een gezonde en veilige leefomgeving als basis voor alle burgers. Een gezonde en veilige leefomgeving is een basisbehoefte. Denk daarbij aan een huis dat goed geventileerd is, een leefomgeving die uitnodigt tot bewegen, op veilige afstand van hoogspanningskabels. De GGD zorgt samen met zijn netwerkpartners voor een leefomgeving waarbinnen inwoners gezond en veilig kunnen leven. Integrale agendering van en advisering over gezondheidsaspecten in de planvorming is van cruciaal belang voor een optimale inrichting van de omgeving, mede in het licht van de nieuwe omgevingswet.
17
Wat kunt u van de GGD verwachten: - Samenwerking met gemeenten, GHOR, politie en brandweer om zorg en veiligheid te verbinden. Maar ook met partners zoals de voedsel en warenautoriteit, de omgevingsdienst van de gemeenten, onderwijsinstellingen, ondernemers. - De GGD bouwt samen met deze partners aan (lokale) netwerken, leert van elkaar en schakelt snel op inhoud als de actualiteit daar om vraagt. - De GGD agendeert risico's en geeft integrale adviezen op basis van informatie uit signalen, monitoren en onderzoeken. De (autoriteit) van de professional krijgt daarin een duidelijke rol. - De GGD verkent waar de beweging bij de burgers zit, om in co-creatie met hen de fysieke veiligheid verder te ontwikkelen. We denken daarbij ook aan samenwerken met ondernemers, ouderenbonden en dergelijke. - Een duidelijkere positie van (de autoriteit van de) professional bij ambtenaren en bestuurders meer lokaal werken. - Social media en andere nieuwe technologie wordt toegepast in de dienstverlening bij reguliere situaties en bij calamiteiten.
4.4 Verbinden van zorg en sociale veiligheid Sociale veiligheid gaat over je prettig voelen in je eigen buurt, over een praatje maken met de buurman en elkaar in de gaten houden. Sociale veiligheid en gezondheid hebben duidelijke raakvlakken. Het gevoel van sociale veiligheid draagt bij aan de ervaren gezondheid. Anderzijds: mensen die ernstig psychisch ongezond zijn, veroorzaken vaker overlast wat invloed heeft op de sociale veiligheid. Sociale onveiligheid kan leiden tot maatschappelijke onrust. Ook op scholen is sociale veiligheid een belangrijk thema. De ambitie van de GGD is om preventiever te werken door sociale veiligheid in de wijk en op scholen te bevorderen. Daarnaast biedt de GGD een vangnet voor mensen die overlast veroorzaken vanuit gezondheidsproblemen. De GGD zorgt voor toeleiding naar zorg en voor goede netwerken. Maatschappelijke participatie is belangrijk om herstel te bevorderen en te behouden. Daarin is de samenwerking met het sociale wijkteam en het sociaal domein van belang. Vanuit het Meldpunt Bijzondere Zorg richt de GGD zich op zorgwekkende zorgmijders: mensen die overlast veroorzaken en een gevaar zijn voor zichtzelf en/of hun omgeving en/of de openbare orde. Vanuit Veilig Thuis krijgt de GGD te maken met vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Wat kunt u van de GGD verwachten: - Versterken van de integrale aanpak van zorgwekkende zorgmijders (preventie, herstel en maatschappelijke participatie) en de insteek op informele netwerken -
Vroegtijdige signalering en preventie van sociale veiligheidsproblematiek door samen te werken met wijkteams en politie
-
Versterken van de verbinding tussen zorg en veiligheid
-
Bijdragen aan een vloeiende lijn van geestelijke gezondheid naar openbare geestelijke gezondheid
18
-
Samenhang creëren in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling in Veilig Thuis en de expertise van Meldpunt Bijzondere Zorg en Veilig Thuis verbinden aan de sociale wijkteams en regionale expertise teams.
-
Door retrospectieve analyse van casuïstiek lering trekken op welke wijze het voorveld haar preventieve rol beter kan invullen.
-
OGGz monitor wordt verder vormgegeven.
-
Preventieve taken: GGD ondersteunt scholen in omgaan met pestgedrag, seksuele voorlichting, het versterken van weerbaarheid en het voorkomen van sociaal onveilige situaties.
19
