een uitgave van het Nibud in samenwerking met de Gemeente Maastricht
Heerlijk, mijn administratie op orde! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Gemeente Maastricht geeft informatie en advies.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Inkomenskaart Maastricht....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Het geld vliegt mijn portemonnee uit!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Inkomsten en uitgaven op een rijtje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Keuzes maken. ........................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Samen uit de min. ............................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Ai, we geven te veel uit................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 18 en verder. .............................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Maakt geld gelukkig? Keuzes maken
De meningen hierover lopen nogal uiteen, dat zult u wel herkennen. Bij het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) hebben we bewijs voor zowel het één als het ander, dus wij hebben het antwoord ook niet. Maar wat we wel weten: géén grip op geld maakt ongelukkig en onrustig.
Grip op geld
Grip op geld krijgen, hebben, houden en verstevigen, dat geeft u rust en geluk. En daar gaat deze krant van de gemeente Maastricht en het Nibud over. Een speciale editie voor alle inwoners van de stad Maastricht; voor hen die grip hebben en dat zo willen houden. Maar ook voor hen
die -even- de grip kwijt zijn en in de problemen zitten. Iedereen kan uit deze krant veel nuttige informatie halen. Toegankelijk, praktisch en stapsgewijs. Bijvoorbeeld hoe u uw administratie op orde krijgt en houdt, en hoe u zelf een begroting kan maken. Rustige gedachte toch, een goed inzicht in uw eigen geldzaken?
Gemeente Maastricht: maastricht.nl
Als u een goed inzicht in uw geldzaken heeft, dat kunt u verder kijken. Heeft u bijvoorbeeld een laag inkomen? Dan zijn er misschien nog regelingen waarop u aanspraak kunt maken om uw inkomen aan te vullen. U kunt ook keuzes gaan maken. Of u gaat sparen, besparen, of juist een lening wilt afsluiten. Of, als daar sprake van is, hoe u uw schulden gaat aflossen. Op eigen kracht of met hulp en advies van deskundigen.
Hulp en advies
Wilt u meer informatie, hulp of advies dan deze krant u
biedt? Dat kan! Want u staat er namelijk echt niet alleen voor, er zijn zoveel mogelijkheden om deskundige hulp en advies te vragen. Bijvoorbeeld voor het op een rijtje zetten van uw inkomsten en uitgaven en kijken naar wat u precies te besteden hebt. Of voor het invullen van formulieren, het krijgen van juridisch advies, het vinden van een regeling voor het afbetalen van schulden en nog veel meer.
Deze krant is helemaal voor u, maak er gebruik van.
Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud): nibud.nl
André Willems,
wethouder Sociale Zaken
Een gezonde balans Een goede balans in het leven is erg belangrijk voor de gezondheid. Bijvoorbeeld de balans tussen eten en bewegen of tussen werken en ontspannen. Dat geldt ook voor de financiële balans: tussen inkomsten en uitgaven. We staan er te weinig bij stil hoe veel gezondheidsproblemen, zowel geestelijk als lichamelijk, veroorzaakt worden door geldproblemen. Daarom is het goed om mensen te helpen die het zelf niet meer lukt om hun geldzaken op orde te krijgen. Vaak ontstaat de onbalans door onvoorziene omstandigheden als ontslag, ziekte en echtscheiding. Maar soms ook door oorzaken die hier niets mee te maken hebben. Een van de meest voorkomende oorzaken in onze huidige consumptiemaatschappij zijn verlokkingen. Die zijn immers enorm. Er is gelukkig hulp voor mensen die problemen hebben met een gezonde financiële huishouding. Het maakt niets uit hoe de problemen zijn ontstaan. Het gaat om het resultaat: zorgen dat mensen hun geldzaken op orde krijgen en weer een gezonde balans vinden in hun leven. Samen bieden de Gemeente Maastricht en het Nibud u deze hulp. Niet door het overnemen van de geldproblemen maar door u te helpen weer in uw eigen kracht te komen. Want de eigen kracht is en blijft de sterkste. In deze krant leest en leert u hoe u zelf de regie over uw financiën houdt, en hoe u financiële problemen kan voorkomen of oplossen. Een aanbieding die u niet kunt afslaan.
1
toch niet helemaal? Of helemaal niet? Dan gaan we nu aan de slag! Aan de slag!
Wanneer u begint met het ordenen van uw administratie kost u dat wat extra tijd. Maar dat gaat u ruimschoots terugverdienen als het allemaal lekker loopt. U trekt zo het garantiebewijs van uw kapotte wasmachine tevoorschijn, de rekening van uw ziektekostenverzekering, uw
jaaropgaven, verzin het maar. U zult zien, werkt het eenmaal, dan kost het u elke week niet veel tijd meer.
Nog maar weinig post op de mat
Vroeger was het makkelijk, toen viel alle post gewoon via de brievenbus op de deurmat. Tegenwoordig is dat anders.
Steeds meer krijgt u ook rekeningen en contracten per e-mail toegestuurd, of moet u inloggen in een digitale omgeving om uw gegevens te bekijken. Uw administratie bestaat dus uit een combinatie van papieren en digitale documenten. Hoe houdt u het overzichtelijk? Hiernaast hebben we wat tips op een rijtje gezet.
De papieren basis: een map met tabbladen Geef elk tabblad zijn eigen onderwerp: bijvoorbeeld Inkomsten, Energie en water, Woning, Verzekeringen, Abonnementen, enzovoort. Aan één map niet genoeg? Pak dan een tweede erbij. De digitale basis: een map met tabbladen Maak een map ‘Administratie’ aan in uw e-mail of op uw computer en hang ook hier ‘tabbladmapjes’ volgens dezelfde indeling als in de papieren map aan. Maak een overzichtje van waar uw digitale administratie zich bevindt en stop dit in uw papieren map. Misschien voordeliger uit? Noteer in uw agenda wanneer contracten of abonnementen aflopen, zoals voor de zorgverzekering, energie of mobiele telefoon. Misschien kunt u elders goedkoper terecht. Zo bent u op tijd om te vergelijken en te wisselen van aanbieder. En verder ook nog: • Als u het fijn vindt om uw papieren overzicht volledig te houden, print dan alle belangrijke mailtjes en documenten uit. • Laat alle gegevens naar hetzelfde e-mailadres sturen en check regelmatig uw spamfolder. • Als u internetbankiert kunt u eenvoudig inplannen wanneer u uw rekeningen overmaakt. • Loop uw financiële administratie één keer per jaar helemaal door. Gooi documenten als oude polissen, verlopen garantiebewijzen etc. weg. Dan blijft het lekker opgeruimd.
Gemeente Maastricht geeft informatie en advies Wijkservicepunten
Krijgt u uw administratie zelf niet geordend? Dat kan, geen probleem. Meldt u zich aan bij het Wijkservicepunt bij u in de buurt voor het klapperproject van Humanitas of Trajekt. Speciaal daartoe opgeleide vrijwilligers helpen u met het opzetten van een administratie en geven u tips over hoe u dat in het vervolg zelf kunt doen. In de kolom hiernaast kunt u het dichtstbijzijnde Wijkservicepunt vinden. Waarvoor kunt u nog meer bij het Wijkservicepunt terecht?
Bijvoorbeeld voor meer informatie en voor hulp bij het aanvragen van regelingen. Ook kunt u via het Wijkservicepunt gebruik maken van een van de spreekuren van Trajekt, de Kredietbank Limburg of van de vrijwillige diensten. De medewerkers van de Wijkservicepunten beantwoorden daarnaast vragen en geven advies en ondersteuning bij allerlei zaken die zich in uw dagelijks (sociaal) leven voordoen. Vragen over wonen, welzijn, zorg, inkomen, werk en ouder worden, leven met een beperking en het opvoeden van kinderen. U kunt uw vraag onder andere stellen via e-mail:
[email protected].
2
Vind hier uw Wijkservicepunt Wijkservicepunt - Maastricht zuid west
In Buurtcentrum Mariaberg Anjelierenstraat 35 T 043 - 763 00 40 Open: dinsdag, donderdag en vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur
Wijkservicepunt - Maastricht noord west
Kinderen en jongeren
budget. Vervanging alleenstaande ouderkorting, toeslag Participatiewet en Tegemoetkoming schoolkosten Voor kinderen en jongeren van 4 tot 21 jaar in de provincie Limburg, die om financiële reden geen lid kunnen worden van een sportvereniging. Aanvraag: alleen intermediairs via www.limburg.jeugdsportfonds.nl. Informatie:
[email protected], tel. 06-50904504. Financiële bijdrage voor kinderen tussen 4 en 18 jaar voor lessen op kunst en cultuurgebied. Aanvraag/informatie: alleen intermediairs via www.jeugdcultuurfonds.nl of
Jeugdcultuurfonds
Schoolgaande kinderen
Werk en zorg voor thuiswonende kinderen
[email protected] Bijdrage voor kosten kinderopvang. Voorwaarden: u werkt, volgt opleiding, re-integreert of volgt inburgeringscursus Hoogte is afhankelijk van uw inkomen.
Kinderopvangtoeslag
Aanvraag/informatie: Belastingdienst, www.toeslagen.nl, tel. 0800-0543.
Tegemoetkoming kosten kinderopvang
Wanneer u een Participatiewet uitkering heeft en kinderopvang nodig heeft omdat u een re-integratietraject of inburgeringtraject volgt, kunt u voor een deel van de
Declaratieregeling (II) kinderen
Bijdrage voor de kosten van kinderen vervolg onderwijs.. Voorwaarden: inkomen maximaal 110% van bijstandsnorm.
Stichting Leergeld
Bijdrage voor binnen- en buitenschoolse kosten leerplichtige kinderen. Voorwaarden: laag inkomen. Aanvraag/informatie:www.leergeldmaastrichtenheuvelland.nl
Inkomensafhankelijke combinatiekorting
Korting op de inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen. Voorwaarden: u werkt en uw kind is jonger dan 12. Hoogte afhankelijk van inkomen.
kosten een beroep doen op de gemeente. Hiervoor kunt u terecht bij het Loket Kinderopvang. Het loket is op werkdagen telefonisch bereikbaar via (043) 350 56 97.
Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043.
Aanvraag/informatie: Belastingdienst, www.belastingdienst.nl tel. 0800-0543.
WERK Wil aan het werk
Toekenning wordt individueel beoordeeld. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043. Bijdragen voor de kosten van kinderen tot 18 jaar. Voorwaarden: recht op kinderbijslag. Alleenstaande ouders ontvangen in 2016 maximaal 3.066 meer kindgebonden
Kindgebonden budget
Jeugdsportfonds
Kinderen in de kinderopvang
Bijdrage voor algemene uitgaven. Voorwaarden: 3 jaar of langer een inkomen tot 100% van de bijstandsnorm, leeftijd 21 jaar tot pensioengerechtigde leeftijd.
Ondersteuning bij het vinden van werk bij Sociale Zaken Maastricht Heuvelland. Ook Servicepunten Werk en Bemiddeling in verschillende wijken. Het Jongerenteam is
Re-integratie instrumenten
voor advies en hulp voor jongeren tussen 16 - 27 jaar; voorwaarden: geen werk of school en geen vwo-, havo-, of mbo2-diploma. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043
Wil eigen bedrijf starten, houden of stoppen
Bijstand zelfstandigen
INKOMEN Geen of laag inkomen
Bedrijfskapitaal (lening) of periodieke uitkering of IOAZ. Voorwaarden: zelfstandige die wil starten, stoppen of die financiële problemen heeft. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043 en Kamer van Koophandel, www.kvk.nl. (Gezins)uitkering bij inkomen onder sociaal minimum. Voorwaarden: van 18 jaar tot pensioengerechtigde leeftijd, geen of laag inkomen, niet te veel vermogen,
Participatiewet (Pw)
kan niet direct aan het werk. Tussen 18-27 jaar 4 weken wachttijd/zoektijd vooraf aan aanvraag Pw. Informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, tel. 14 043. Aanvraag: www.werk.nl. Vanaf pensioengerechtigde leeftijd: aanvraag/informatie www.SVB.nl, tel. 0475-368160.
Individuele studietoeslag Belastingdienst
Bijzondere bijstand voor studiekosten. Voorwaarden: u heeft een beperking, inkomen tot 100% bijstandsnorm, 18 jaar of ouder, recht op WSF of WTOS, geen of weinig vermogen. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043 Aangifte Inkomstenbelasting i.v.m. teruggaaf, www.belastingdienst.nl, tel. 0800-0543. Gehele of gedeeltelijke kwijtschelding hondenbelasting, rioolrechten gebruiker, afvalstoffenheffing en waterschapsbelasting. Voorwaarden: laag inkomen, geen vermogen
Kwijtschelding gemeentelijke en de aanslag mag níet of niet langer dan drie maanden geleden betaald zijn. Aanvraag/informatie: Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (BsGW), en waterschapsbelastingen www.BsGW.nl, tel. 088-8420420.
Toeslagenwet
Aanvulling uitkering UWV. Voorwaarden: uitkering van het UWV of bent u langer dan een jaar ziek en uw werkgever betaald u een lager loon; en uw inkomen onder sociaal minimum. Aanvraag/informatie: UWV, www.uwv.nl, tel. 0900-9294
Inkomenskaart_Maastricht_2016_FIN.indd 1
22/02/16 16:08
INKOMEN Geen of laag inkomen
ANW
Oudere werknemer na WW-uitkering
IOAW of IOW
Geen/beperkt inkomen door ziekte of beperking
Jonggehandicaptenkorting
WIA
Wajong SCHULDEN Achterstanden betaling(en) en/of leren budgetteren
Kan huur niet betalen BEPERKINGEN Beperkingen door ziekte, handicap of ouderdom
ongeschikt óf verzorging van kind jonger dan 18 jaar. Aanvraag/informatie: SVB, www.svb.nl, tel. 0475-368003. Inkomensvoorziening voor 50+ werklozen zonder WW-uitkering, of > 57,5 jaar zonder WW-uitkering en gedeeltelijk arbeids ongeschikt (<80%). Aanvraag/informatie IOAW: UWV of Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043. Aanvraag/informatie IOW: UWV, www.uwv.nl. Aanvulling inkomen jonggehandicapten. Voorwaarden: (recht op) een Wajong-uitkering. Aanvraag/informatie: www.belastingdienst.nl, onder Inkomstenbelasting, Heffingskortingen. Tel. 0800-0543. Uitkering voor arbeidsongeschikten. Voorwaarden: meer dan 35% arbeidsongeschikt. Langer dan 2 jaar ziek of gehandicapt. Aanvraag/informatie: UWV, www.uwv.nl, 0900-9294 Voor mensen die duurzaam en volledig niet kunnen werken; ook voor de zittende Wajongers die wel kunnen werken.. Voorwaarden: arbeidsongeschikt op of na 18de en voor 30ste verjaardag. Aanvraag/informatie: UWV, www.uwv.nl, tel. 0900-9294. Hulp en advies bij schulden, minnelijk schuldhulptraject. Voor wie: cliënt met problematische betalingsachterstanden en/of cliënt zonder overzicht over
Schuldhulpverlening
inkomsten en uitgaven. Aanvraag/informatie: Kredietbank Limburg (Sociale Zaken Maastricht Heuvelland), www.kredietbanklimburg.nl, tel. 043-3502100, www.pasopjegeld.nl, www.zelfjeschuldenregelen.nl en www.nibud.nl.
Budgetloketten WONING
Voor nabestaanden na overlijden partner en voor verzorgers van kinderen. Voorwaarden: nog niet de AOW-leeftijd, geboren voor 1950 óf 45% arbeids-
Huurtoeslag Kortingsregeling maaltijdvoorziening Kortingsregeling sociale alarmering
Informatie en advies over financiën bijvoorbeeld besparen, schulden voorkomen, betalingsachterstanden enz. In de wijken Malberg, Mariaberg, Wittevrouwenveld en bij Sociale Zaken Maastricht Heuvelland. Informatie: www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043. Bijdrage voor de huur. Voorwaarden: naar verhouding hoge huur en laag inkomen. Zie www.toeslagen.nl voor berekening. Aanvraag/informatie: Belastingdienst, www.toeslagen.nl, tel. 0800-0543. Korting op kosten maaltijdvoorziening. Voorwaarden: pensioengerechtigde leeftijd of een lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperking of chronisch ziek. Tevens inkomens- en vermogenstoets. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, team Wmo, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043. Korting op kosten persoonlijk alarmeringssysteem. Voorwaarden: pensioengerechtigde leeftijd of een lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperking of chronisch ziek. Tevens inkomens- en vermogenstoets. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, team Wmo, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043. Woon-, rolstoel- en vervoersvoorzieningen, hulp bij het huishouden, begeleiding (individueel en groep), kortdurend verblijf ter ondersteuning van de
Wmo
mantel zorger, beschermd wonen. Voorwaarden: beperking(en), geen oplossing in eigen netwerk of binnen algemene voorzieningen. Eigen bijdrage. Melding/informatie: team Wmo (Sociale Zaken Maastricht Heuvelland), www.socialezaken-mh.nl, tel: 14 043
Zorgverzekeringswet (ZVW)
Persoonlijke verzorging, verpleging, behandeling. Voorwaarden: ziekte, beperking of ouderdom en er zijn geen alternatieve oplossingen. Aanvraag/informatie: huisarts/wijkverpleegkundige. Bijdrage voor kosten die voortvloeien uit bijzondere omstandigheden en bij beperkingen door ziekte, handicap en ouderdom. Indien u voorheen recht had
Bijzondere bijstand
op de Wet Tegemoetkoming Chronisch Zieken (Wtcg), kunt u wellicht bijzondere bijstand krijgen. Voorwaarden: o.m. afhankelijk van inkomen, individueel beoordeeld. Aanvraag/informatie: mensen met bijstandsuitkering bij de vaste contactpersoon, mensen met een andere inkomensbron bij Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043.
Wet langdurige zorg (Wlz) ZORGVERZEKERING Kan zorgverzekering niet betalen
Tegemoetkoming premie aanvullende verzekering Zorgtoeslag Collectieve ziektekostenverzekering
24-uurs zorg en toezicht (in instelling en thuis). Voorwaarden: ziekte, beperkingen of ouderdom. Langdurige zorg noodzakelijk. Er wordt een eigen bijdrage
www.jalpmaastricht.nl, www.nibud.nl, www.socialezaken-mh.nl
heeft. Heeft u uw administratie voor elkaar? Perfect! Of misschien
Open elke dag uw post En gooi meteen weg wat u niet hoeft te bewaren. Waar u iets mee moet doen, stopt u in het actiemapje voor uw wekelijkse administratiemoment. Kan het niet tot dan wachten? Ga er dan meteen mee aan de slag.
KINDEREN
Individuele inkomenstoeslag
tel. 14 043 | HANDIGE INTERNETSITES: www.berekenuwrecht.nl, www.regelhulp.nl, www.zelfjeschuldenregelen.nl, www.pasopjegeld.nl,
binnenkomt en uitgaat, en u kunt snel iets vinden als u dat nodig
Drie jaar of langer een laag inkomen
Bijdrage voor sociaal-culturele activiteiten. Voorwaarden: inkomen maximaal 110% van bijstandsnorm. Declaratieregeling (I) sociaal-culturele activiteiten Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043.
| WIJK-
bijhoudt, dan geeft dat een prettig gevoel. U weet wat er elke maand
Elke week. Dan kost het u echt niet veel tijd en het geeft zo’n opgeruimd gevoel als het weer gedaan is.
Ontspannende en sociale activiteiten zijn te duur
SERVICEPUNTEN zie www.trajekt.nl onder diensten A-Z. | GEMEENTE MAASTRICHT, Mosae Forum 10, 6211 DW Maastricht,
Schrijf uw administratiemomentje in uw agenda
NOODZAKELIJKE UITGAVEN EN ONTSPANNING
HANDIGE ADRESSEN SOCIALE ZAKEN MAASTRICHT HEUVELLAND, Randwycksingel 22, 6229 EE Maastricht tel. 14 043
met uw inkomsten en uitgaven. En als u uw administratie keurig
Inkomenskaart Maastricht
Tips om de administratie op orde te houden
De Inkomenskaart geeft een overzicht van landelijke en lokale inkomensondersteunende regelingen. Per regeling staan de voorwaarden globaal genoemd. U kunt hieraan geen rechten ontlenen. Bedragen gelden per 1-1-2016 en kunnen in de loop van het jaar veranderen. Kijk op de genoemde websites voor actuele bedragen en voorwaarden.
22/02/16 16:08
In uw administratie bewaart u alle papieren die te maken hebben
Inkomenskaart Maastricht 2016
Inkomenskaart_Maastricht_2016_FIN.indd 2
Heerlijk, mijn administratie op orde!
berekend. Aanvraag/informatie: CIZ, www.ciz.nl, tel: 0900-1404 Bijdrage voor de premie van de aanvullende zorgverzekering. Voorwaarden: inkomen maximaal 110% van bijstandsnorm. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043. Bijdrage voor de premie van de zorgverzekering. Voorwaarden: Inkomen tot € 27.012 per jaar (alleenstaanden). Als u een toeslagpartner hebt, mag uw inkomen samen maximaal € 33.7 65 per jaar zijn.. Aanvraag/informatie: Belastingdienst, www.toeslagen.nl, tel. 0800-0543. Zorgverzekering met korting bij VGZ Zuid-Limburgpakket. Voorwaarden: inkomen maximaal 150% van wettelijk minimumloon. Aanvraag/informatie: Sociale Zaken Maastricht Heuvelland, www.socialezaken-mh.nl, tel. 14 043.
In Centre Manjefiek Malberg Malbergsingel 70 T 043 - 763 00 30 Open: maandag, woensdag en donderdag van 9.00 tot 12.00 uur
Wijkservicepunt - Maastricht noord oost
Voltastraat 50 T 043 - 763 00 10) E
[email protected] Open: dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur
Wijkservicepunt - Maastricht zuid oost
In De Boeckel Roserije 410 T 043 - 763 00 20 Open: dinsdag en donderdag van 9.00 tot 12.00 uur, woensdag van 13.00 tot 16.00 uur
Waarvoor dient de Inkomenskaart Maastricht Op de Inkomenskaart Maastricht 2016 staan kort alle belangrijke landelijke en lokale regelingen in relatie tot leefsituaties weergegeven. Bijvoorbeeld noodzakelijke uitgaven, kinderen, beperkingen. Professionals worden gevraagd of er in hun werk aanknopingspunten zijn om te kijken naar de financiële situatie van klanten en te peilen of men op de hoogte is van ondersteunende regelingen. Maar burgers kunnen natuurlijk ook zelf kijken welke landelijke of lokale regelingen op hen van toepassing zijn.
Papieren exemplaren van de Inkomenskaart Maastricht 2016 liggen in de Wijkservicepunten, in de buurtbrögke, de buurthuizen, op het Werkplein Maastricht enz. Daarnaast is de Inkomenskaart Maastricht 2016 ook te downloaden via pasopjegeld.nl of socialezaken-Mh.nl
Meer informatie of aanvragen?
Voor meer informatie of bij hulp bij het aanvragen van bepaalde regelingen kunt u gebruik maken van de Wijkservicepunten in Maastricht (zie pagina 2 voor de adressen).
3
Het geld vliegt mijn portemonnee uit!
Wat gebeurt er met uw geld?
MAAND:
INKOMSTEN
DIT KASBOEK IS VAN:
netto salaris of uitkering
Naam:
Of: ’Ik weet niet waar mijn geld blijft!’ Herkent u het?
Gezinssamenstelling:
Hebt u aan het einde van uw geld soms nog een stukje maand over? Zou het niet fijn zijn om hier wat meer grip op te hebben, om te zien of uw inkomsten en uitgaven in balans zijn? Zodat u ook kunt zien wat uw spaarmogelijkheden zijn? Zou u graag een financiële
,
netto salaris of uitkering partner
,
vakantiegeld
,
13e maand/eindejaarsuitkering kinderbijslag
, ,
zorgtoeslag huurtoeslag
, ,
kindgebonden budget kinderopvangtoeslag voorlopige aanslag Belasting
, , ,
alimentatie
,
kostgeld inwonende personen gemeentelijke ondersteuning
, ,
overige inkomsten
,
TOTAAL INKOMSTEN
,
U heeft vast wel een idee wat u aan vaste lasten uitgeeft. Maar waar blijft de rest van uw geld precies? Zijn er misschien veel dingen waar u, bij elkaar opgeteld, onbewust veel geld aan uitgeeft? Broodje op uw werk, koffie op het station of flesje water in de kantine? Kies voor een kasboek
Houd een tijdje bij wat u precies uitgeeft. U zult zien dat dit heel verhelderend werkt en inzicht geeft waar u op kunt besparen. Een kasboek klinkt misschien wat ouderwets, maar er zijn veel eigentijdse versies te koop en er zijn zelfs gratis online versies. Maar een gewoon schrift voldoet natuurlijk ook prima.
reserve hebben? Maak dan een begroting
Klaar voor het overzicht?
Hiernaast ziet u een maandbegroting die u zelf kunt invullen. Niet alle posten zullen voor u van toepassing zijn. Probeer wel zo volledig mogelijk te zijn, want anders krijgt u geen realistisch beeld. Start!
Veel van de inkomsten en uitgaven zijn maandelijks terugkerende posten. Sommige komen echter per kwartaal, half jaar of jaar. Denk aan
de kinderbijslag (1 keer per kwartaal), het vakantiegeld (1 keer per jaar) en premies voor bijvoorbeeld de autoverzekering. Reken voor die posten eerst het jaarbedrag uit, en deel dat door 12. Dan heeft u een maandbedrag en komt u tot een realistische gemiddelde maandbegroting. Onder de streep
Heeft u alle posten ingevuld? Bereken dan het verschil tussen uw totale inkomsten en uw totale uitgaven. Wat is de uitkomst? Zijn uw inkomsten hoger dan of even hoog als uw uitgaven? Ga -meer- sparen en bouw een buffer op! Zijn uw inkomsten lager dan uw uitgaven? Dan is er sprake van een tekort. Gebruikt u misschien
spaargeld om het tekort op te vangen? Of heeft u schulden of achterstallige rekeningen? Verderop in deze krant kijken we naar de keuzes die u kunt maken om uw begroting weer in balans te brengen. Reserveer uitgaven
Houdt u een maand geld over op uw gemiddelde maandbegroting? Zet dat bedrag dan direct op uw spaarrekening. Er zijn namelijk ook maanden dat u geld tekortkomt en dat heft elkaar weer op.
Tip! Leg elke week uw administratiemomentje vast in uw agenda. Dat werkt.
pasopjegeld.nl Op eigen kracht naar een gezonde financiële situatie Pasopgeld.nl geeft inwoners van Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Meerssen, Vaals en Maastricht inzicht in de eigen financiële situatie. Pasopjegeld.nl biedt tips en ondersteuning om geld te besparen en schulden aan te pakken om daarmee op eigen kracht een gezonde financiële situatie te krijgen.
Zelf doen of met ondersteuning
Pasopjegeld.nl wil inwoners meer grip geven op hun geldzaken zodat zij schulden kunnen voorkomen of schulden kunnen oplossen. Naast tips en adviezen om zelf mee aan de slag te gaan, biedt Pasopjegeld.nl ook informatie over (vrijwilligers)organisaties uit deze regio die verder kunnen helpen met vragen over budgetbeheer. Het is een verzamelpunt van alle organisaties waarmee u in contact kunt komen als het gaat om inkomen, subsidies, geldproblemen of budgetbeheer.
4
Help elkaar
Pasopjegeld.nl wil daarnaast ook dat mensen elkaar kunnen vinden via vrijwilligerswerk. Enerzijds de bezoeker die in contact wil komen met een hulpvrijwilliger. Anderzijds de bezoeker die zelf zijn hulp en ervaring aanbiedt aan mensen in een soortgelijke situatie. Ieders bijdrage is immers waardevol om elkaar verder te helpen.
Foto: DSO
Daarvoor is het wel erg handig als u uw administratie op orde hebt (zie pagina 2), dan gaat het een stuk sneller en loopt u niet het risico dat u bepaalde inkomsten of uitgaven vergeet.
MAAND:
Heeft u voldoende achter de hand? U kent het wel: er gaat een apparaat kapot, u hebt een dure reparatie aan uw auto, verzin maar. Onverwachte grote uitgaven die noodzakelijk zijn. En dat komt nooit uit. Tenzij u een buffer hebt, een reservepotje om dit soort uitgaven direct te kunnen betalen. Hoeveel heeft u nodig? Bereken het met de gratis Nibud-Bufferberekenaar.
Kijk op nibud.nl/bufferberekenaar
VASTE LASTEN huur/hypotheek servicekosten energie (gas/elektriciteit/water) onroerende zaakbelasting reinigingsheffing rioolheffing overige lokale lasten telefoon, televisie en internet zorgverzekering aansprakelijkheidsverzekering inboedelverzekering overige verzekeringen onderwijs kinderopvang abonnement krant/tijdschrift contributie (sport)vereniging
, , , , , , , , , , , , , , , ,
benzine onderhoud auto openbaar vervoer/fiets alimentatie afbetalingen
, , , , , , , ,
Totaal vaste lasten
,
motorrijtuigenbelasting autoverzekering afschrijving auto
Onbewust wordt bewust
RESERVERINGSUITGAVEN kleding en schoenen
, , , ,
inventaris onderhoud huis en tuin niet-vergoede ziektekosten vrijetijdsuitgaven extra sparen
, , ,
Totaal reserveringsuitgaven HUISHOUDELIJKE UITGAVEN voeding was- en schoonmaakartikelen persoonlijke verzorging huishoudelijke hulp huisdieren roken zakgeld diversen
, , , , , , , ,
Totaal huishoudelijke uitgaven
,
TOTAAL UITGAVEN
,
MAAND: Inkomsten: € ........ € ........ Uitgaven: Over/te kort: € ........
U zult zien, als u al die onbewuste uitgaven over een heel jaar bij elkaar optelt, komt u tot een aardig bedrag. Zo worden onbewuste uitgaven bewuste uitgaven en weet u meteen dat u nog aardige besparingsmogelijkheden heeft. En besparen maar!
Het bedenken van goedkope alternatieven is een leuke sport: neem zelf brood en een thermosbeker mee in plaats van een duur broodje op het werk of koffie op het station. Vul een bidon met kraanwater. Wat zou u dat op jaarbasis wel niet opleveren?
Hoe doen anderen dat nou? Zoekt u een handig hulpmiddel bij het maken van een begroting? Maak gebruik van het Persoonlijk Budgetadvies, een gratis tool op nibud.nl/ persoonlijkbudgetadvies. Het Persoonlijk Budgetadvies laat u zien: • waar uw geld blijft; • hoe u het doet in vergelijking met anderen; • hoeveel u minimaal aan bepaalde kostenposten kwijt bent; • wat het effect is als u ergens op gaat bezuinigen; • of u geen kostenposten vergeet aan de hand van een handige checklist; • wat voor u de beste geldtips zijn; • waar u op kunt bezuinigen; • hoeveel u elke maand kunt sparen; • hoe u een begroting maakt.
5
Keuzes maken
Let op! Geld lenen kost geld Lenen kost geld omdat u elke maand niet alleen een bedrag aflost,
Als het goed is, heeft u nu overzicht over uw administratie en inzicht in wat er binnenkomt en uitgaat. U weet ook of en op welke inkomensregelingen u aanspraak kunt maken. Dat kunt u weer een volgende stap zetten. Afhankelijk naar welke kant de balans overhelt of dreigt te gaan overhellen, kunt u keuzes maken. Wilt of moet u bezuinigen? Overweegt u om een lening af te sluiten? Heeft u betalingsachterstanden of kleinere schulden die u misschien zelf nog kan oplossen? Daar gaat het op pagina 6 en 7 over.
maar ook rente betaalt. Als u bijvoorbeeld een laptop van 599 euro op afbetaling koopt en afspreekt 25 euro per maand af te betalen met een rente van 14%, dan betaalt u uiteindelijk 699 euro. U betaalt dus 99 euro extra aan rente!
Samen uit de min Vrijwilligers zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving en o zo belangrijk voor mensen die tijdelijk een extra steuntje kunnen gebruiken. In 2013 heeft een aantal vrijwilligersorganisaties in Maastricht met elkaar afgesproken om nauw samen te werken onder de naam Samen uit de min. Elke organisatie gaat uit van de eigen kracht en zelfredzaamheid van de burger, maar heeft zijn eigen sterkten en kwaliteiten. Door samen te werken vullen de organisaties elkaar heel goed aan. Ze kunnen: • veel beter inschatten waar de burger mijn zijn specifieke probleem het beste terecht kan; • veel makkelijker onderling informatie uitwisselen en afstemmen; • veel meer cliënten bereiken; • zich veel meer richten op vroeg herkennen en voorkomen van schulden; • veel makkelijker de professionele hulpverlening vinden.
Vaste lasten worden hoger
Wat is er allemaal al gebeurd?
• • • • •
De vrijwilligers van de verschillende organisaties volgen samen trainingen. Alle organisaties hebben bijgedragen aan de doorontwikkeling van de website pasopjegeld.nl. Op initiatief van Samen uit de min is de Schuldenkaart Maastricht Heuvelland ontwikkeld. Op initiatief van Samen uit de min is de Op+pluskaart Maastricht 2016 tot stand gekomen. Er zijn netwerkbijeenkomsten waar vrijwilligers met elkaar kennismaken en ervaringen en informatie kunnen uitwisselen. • Er is een Budgetkring gestart bij Vluchtelingenwerk Maastricht. • Humanitas en Trajekt zijn intensiever gaan samenwerken in het klapperen in het algemeen en het doorverwijzen van burgers. • Per juli 2016 zullen meer organisaties aansluiten zoals MEE Zuid-Limburg.
Of deze veranderingen nou wel of niet gepland zijn en vrolijk of verdrietig zijn, één ding is zeker: ze zijn van invloed op uw inkomsten en/of uw uitgaven.
4. Verklein je uitgaven
Hoe te handelen? 4 tips
Minder inkomen?
1. Zorg voor overzicht
Hebt u een verandering in uw inkomenssituatie? Dat betekent dat u uw uitgavenpatroon moet aanpassen. Wacht dan niet af maar ga direct aan de slag. Wat gaat er precies anders worden? Komen er kosten bij, bijvoorbeeld bij een gezinsuitbreiding of verhuizing naar een duurdere woning? Of verliest u geheel of gedeeltelijk uw inkomen? Wat kunt u nog wel betalen en wat niet meer?
6
Maak keuzes, kijk wat er door moet blijven gaan, en wat u kunt schrappen.
Meer dan ooit is het belangrijk dat u uw administratie op orde hebt en een duidelijk inzicht hebt in de –te verwachten – inkomsten en uitgaven (zie ook pagina 2 van deze krant). 2. Maak een begroting
Maak een overzicht van uw inkomsten en uitgaven van uw huidige en uw nieuwe situatie. Zo ziet u wat er verandert (zie pagina 5 van deze krant).
Kijk bijvoorbeeld of u in aanmerking komt voor inkomensondersteunende regelingen (zie pagina 3 van deze krant).
Bekijk uw vaste lasten eens kritisch. De energieleverancier, de zorgverzekering, uw telefoonen internetabonnement. Heeft u alles nodig? En kan het misschien goedkoper?
Komt u er zelf niet uit? Wacht niet, maar vraag ondersteuning van de gemeente Maastricht. Er is heel veel mogelijk, raadpleeg de Inkomenskaart Maastricht 2016 om te zien voor welke inkomensondersteuning u wellicht in aanmerking komt.
Hoe dringend heeft u de aankoop nodig? Kan het misschien nog even wachten
Enkele tips: Vraag bij meerdere geldverstrekkers een offerte aan voor een lening. Vergelijk de looptijden van de verschillende leningen.
Geeft u meer geld uit dan er
Uw leven staat op zijn kop 3. Vergroot je inkomsten
Kan het ook met sparen?
Waar leent u het goedkoopst?
Een lening met een langere looptijd heeft misschien lagere maandlasten, maar uiteindelijk bent u duurder uit. Dat komt omdat u gedurende een langere tijd rente over de lening betaalt. Om leningen goed met elkaar te kunnen vergelijken, moet de aanbieder ook de effectieve rente vermelden. Dat is de rente inclusief alle bijkomende kosten. Vraag of u de lening eerder of versneld mag aflossen dan afgesproken. Vraag of u dan een boete moet betalen, vaak loont het dan nog steeds.
Het Bureau Krediet Registratie Als u leent bij de bank, meldt de bank dit bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Dat is wettelijk verplicht. Het BKR bekijkt of u al leningen heeft lopen, en zo ja, voor welk bedrag. Ook bekijkt het BKR hoe u in het verleden met leningen bent omgegaan. Op basis van die gegevens besluit de bank of u de lening krijgt. De bank voorkomt daarmee dat u te veel leent.
Kijk voor meer informatie op bkr.nl
Ai, we geven te veel uit
humanitas
En dat kan heel leuk zijn, want u gaat trouwen, krijgt gezinsuitbreiding, gaat een huis kopen, gaat lekker met pensioen, noem maar op. Maar het kan ook helemaal niet leuk zijn; door overlijden of scheiding van uw partner, door werkloosheid of arbeidsongeschiktheid of door het faillissement van uw eigen bedrijf.
U krijgt hogere vaste lasten, waardoor er minder overblijft voor alle andere uitgaven. Kijk echt goed of u daardoor niet in de problemen komt. Ook al wil de geldverstrekker u het bedrag lenen, dat betekent dat nog niet dat de aflossing in uw uitgavenpatroon past. Raadpleeg de Risicometer Lenen op nibud.nl.
en kunt u ondertussen het benodigde bedrag sparen? Want sparen doet u wanneer het u uitkomt, terwijl u met een lening meteen aan een verplichting vastzit. En kijk eens eerlijk naar uzelf; als het u niet lukt om te sparen, lukt het u dan wel om af te betalen?
binnenkomt? Met andere woorden, zijn uw inkomsten lager dan uw uitgaven? Dan hebt u een tekort. Hoe lost u dit op? Met uw spaargeld? Of staan er Je hoeft je nergens voor te schamen Sommige mensen durven uit schaamte, bijvoorbeeld na een scheiding of baanverlies, niet te laten merken dat ze financieel krap zitten. Ze doen het liefst of er niets aan de hand is, maar op enig moment lopen ze natuurlijk toch vast. Gerda (45): ‘Het was even slikken toen ik en mijn man uit elkaar gingen. Dit was niet alleen zwaar voor de kinderen, maar bracht ook enorme financiële veranderingen met zich mee. Samen met een vrijwilliger thuisadministratie heb ik een begroting gemaakt. Daarom is het ons gelukt het hoofd boven het water te houden. Dat geeft ontzettend veel rust in toch al zulke zware tijden.’ Sjef (32): ‘Net voor de feestdagen kreeg ik slecht nieuws: Mijn contract zou niet worden verlengd. Mijn vriendin was toen 30 weken zwanger. Bij het Budgetloket zeiden ze dat ik huurtoeslag kon aanvragen. Daardoor en door wat kritischer met ons geld om te gaan is het ons gelukt om niet in de financiële problemen te komen. Het is niet makkelijk, maar ik ben trots dat we geen schulden hebben.'
nog rekeningen open die eigenlijk al betaald hadden moeten worden? Hebt u schulden? Daarmee moet u echt aan de slag, we kunnen u met onderstaande informatie al op weg helpen. Rood staan
Als rood staan u helpt een krappe periode voor korte tijd te overbruggen, dan geeft dat meestal geen problemen. Vergeet niet dat u rente betaalt over het bedrag dat u rood staat en die ligt een stuk hoger dan op een gewone lening. Vergeet ook niet te controleren of uw rekeningen worden afgeschreven.
groot uw achterstanden zijn. Schrijf ook op wanneer u het geld had moeten betalen.
Hoeveel kunt u afbetalen?
Als u nog geen gemiddelde maandbegroting heeft gemaakt zoals het voorbeeld op pagina 4, begin daar dan eerst mee. Dan weet u namelijk snel of en hoeveel u gemiddeld per maand overhoudt. Met het bedrag dat u overhoudt kunt u de achterstanden inlopen. Let er wel op dat u genoeg geld overhoudt voor de rekeningen van de komende maanden. Voor u het weet, hebt u zo weer een nieuwe betalingsachterstand.
Urgentie vaststellen
Uiteindelijk moet u natuurlijk alle achterstanden terugbetalen, maar bijvoorbeeld de huur en de zorgverzekering zijn erg belangrijk. Betaalt u geen huur, dan kunt u uit uw huis gezet worden. Betaalt u de zorgverzekering niet, dan moet u uw medische kosten zelf betalen, vaak met een hoge boete.
Overleg met de schuldeisers
Toegegeven, het is best lastig, maar bel alle instanties die geld van u krijgen. Maak afspraken hoe u uw betalingsachterstanden gaat inlopen. Misschien door
in termijnen te betalen? Of misschien op het moment als u kinderbijslag of vakantiegeld krijgt.
U redt het niet
Houdt u geen geld over om achterstallige betalingen in te lopen? Of lukt het niet om zelf afspraken te maken met de instanties die nog geld van u te goed hebben? Neem dan contact op met de gemeente Maastricht. Dit kan bij het Wijkservicepunt bij u in de buurt (zie pag. 2 van deze krant). Zij kunnen u advies geven bij het oplossen van uw geldproblemen. Ook kunt u via het Wijkservicepunt doorverwezen worden naar Kredietbank Limburg. Zij helpen u verder.
Betalingsachterstanden
Als u niet af en toe rood staat, maar keer op keer tekortkomt, dan wordt het serieuzer. Dan vormen zich langzaamaan betalingsachterstanden. Daarmee moet u echt meteen aan de slag om niet in nog grotere problemen te komen. Dat kunt u zelf. Maak een lijst van alle onbetaalde rekeningen, zodat u weet hoe
7
18 EN VERDER
Spannend hoor, 18 worden Met het bereiken van de volwassen leeftijd verandert er best wel wat. Als je je rijbewijs hebt, mag je zelf achter het stuur van een auto. Je krijgt zorgtoeslag, maar je moet ook zorgpremie gaan betalen. Ben je van plan te gaan studeren? Daar komt financieel ook het een en ander bij kijken. Kortom je krijgt allerlei -financiële- verantwoordelijkheden en het is fijn als je weet wat die allemaal zijn. Op deze pagina geven we informatie, maar op nibud.nl/scholieren vind je nog veel meer.
18
&
No Credit, Game Over!
Een serious urban game dat jongeren in de leeftijd van 16 tot 19 jaar in beweging brengt rond een sociaal relevant thema, namelijk ‘schulden’. Aan de hand van digitale media baan je je een weg door Maastricht in een poging je (vituele)schulden af te lossen. Hierbij moet je verschillende organisaties aanspreken en praktische oplossingen zoeken. Denk aan Sociale Zaken Maastricht, Podium 24, Juridisch
Loket, Kredietbank Limburg, Rabobank. Door het afnemen van interviews, het maken van foto’s en andere documenten kan je aantonen dat je je weg kan vinden in de wereld van de social media maar ook de keiharde realiteit onder ogen kan zien.
Aanzet naar meer zelfstandigheid
Tijdens je tocht door de stad maak je zelf beslissingen. In de nabespreking evalueren we je gedrag en je financiële keuzes. Met deze discussie, word je aangespoord tot financiële zelfstandigheid en weerbaarheid.
Studeren, wat komt er financieel bij kijken? Of het is al zover, of het zit eraan te komen; je sluit de middelbare school af en wilt verder studeren. Op het mbo, hbo of de universiteit. Je kiest een opleiding waar je voor wilt gaan, maar daarnaast dienen zich nogal wat financiële issues aan. Wat kost zo’n studie eigenlijk? Bijvoorbeeld collegegeld en boeken? En hoe komen de kosten eruit te zien als je op kamers gaat wonen? Of als je thuis blijft? Wie betaalt eigenlijk wat? Om inzicht te krijgen in wat studeren kost, zou je een financieel studieplan kunnen maken. Het is een gratis tool dat je hier vindt: financieelstudieplan.nl. Het is voor mbo-, hbo- en wo-studenten en laat ook zien wat vergelijkbare studenten verdienen en uitgeven En natuurlijk kun je ook altijd voor meer informatie, handige tips en adressen op nibud.nl/scholieren terecht.
Kijk voor meer informatie over No Credit, Game Over! op pasopjegeld.nl
Word je 18? Of ben je het al?
Laten we eens op een rijtje zetten wat moet en mag: Moet Contracten, (telefoon-) abonnementen en overeenkomsten afsluiten op je eigen naam
Mag x
Een basis zorgverzekering afsluiten en zorgtoeslag regelen
x
Beslissen of je een aanvullende zorgverzekering wilt
x x
Zelf alimentatie ontvangen
x
Rood staan, een lening afsluiten
x
Studiefinanciering aanvragen als je een opleiding volgt
x
Ps. Je ouders zijn nog wel onderhoudsplichtig. Dat betekent dat tot je 21-ste zij jou verzorgen en opvoeden.
8
x
© Nibud, April 2016
d door het Nibud Deze krant is ontwikkel in r Budgetvoorlichting) voo uut tit Ins (Nationaal t. ich str Maa te een gem opdracht van de : Projectverantwoordelijke ud, nibud.nl Anne-Mart Kuipers, Nib Teksten en redactie: jers, ne Blanken, Marion Wei Brigitte ter Laak, Ire icht.nl str maa t, ich str Maa te Nibud, nibud.nl, Gemeen
Toeslagen aanvragen met je DigiD
Zelf aansprakelijk zijn voor betalingsachterstanden, boetes en leningen
COLOFON
chen Fotografie: Jef Fouras ductie: Design en grafische pro Buuf, verfendebuuf.nl vormgeverij Verf en de reso.nl Drukwerk: Impreso, imp
n krant kunnen geen rechte Aan de teksten in deze u mag e gav uit e dez van worden ontleend. Niets van het riftelijke toestemming reproduceren zonder sch of pie oko fot m, fil j om druk, Nibud. Het gaat hierbi en. op andere manier
