Aanvulling begraafgegevens Alphen (Gld) 1784 t/m 1813. Wie stamboomonderzoek doet kan tegenwoordig met weinig moeite de gegevens van zijn voorouders vanaf 1811 boven water halen. Internetsites als genlias en genver maken het zoeken tamelijk gemakkelijk en men hoeft er eigenlijk de deur niet voor uit om zelfs de akten van de burgerlijke stand met eigen ogen te bekijken. Moeilijker is nog steeds de periode daarvoor. De boeken met doop‐, trouw‐ en overlijdens‐ of begraafgegevens (DTB’s) werden bijgehouden door de verschillende kerkgenootschappen. Daarvoor zijn op de 24e zitting van het concilie van Trente (1545‐1563) voor het eerst algemeen geldende regels door de R.K. Kerk vastgelegd. Deze regels werden later ook door andere kerkelijke gezindten overgenomen, maar pas in de 17e eeuw op grote schaal uitgevoerd. DTB’s Bij de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 moesten alle kerkelijke gemeenten en parochies de doop‐, trouw‐ en begraafboeken overdragen aan de burgerlijke overheid. Ze werden namelijk beschouwd als de voorlopers van de Burgerlijke Stand en dienden daarvoor als basis. In 1919 werd bepaald dat deze registers moesten worden overgebracht naar het Rijksarchief. Dat is ook nu nog de plaats waar deze boeken origineel worden bewaard. Kopieën daarvan zijn gelukkig in veel streekarchieven voorhanden. Per plaats is er verschil in de hoeveelheid bewaarde “ kerkeboeken”. Niet in elke plaats is men op dezelfde datum begonnen, maar ook zijn er soms grote hiaten in de boeken, die mogelijk te wijten zijn aan niet accuraat noteren. Vaak is er een stuk overgeslagen als een pastoor/dominee ziek werd, en er tijdelijk nog geen vaste opvolger benoemd was. Oudere boeken zijn soms ook compleet verdwenen door brand of watersnood, of omdat iemand niet inzag dat het boek belangrijk zou zijn voor het nageslacht. Extract begraafboeken Bij toeval ontdekte ik tussen allerlei oude stukken van de gemeente Alphen (1811‐1817) een lijst, die waarschijnlijk is vervaardigd rond 1815, waarop in een extract zijn genoteerd de overleden gehuwden, weduwnaren en weduwen die in Alphen zijn begraven in de periode 1784 t/m 1813. Ik veronderstel dat deze lijst werd samengesteld om bij een huwelijk sneller te kunnen vinden wanneer de vader of moeder van bruid of bruidegom was overleden. In de huwelijksakte moest daarvan altijd melding worden gemaakt. Van de periode 1811 t/m 1813 is zoals reeds gezegd de Burgerlijke Stand beschikbaar. Voor de periode 1784 t/m 1811 is voor Alphen Gld. beschikbaar het kerkelijk overlijdensboek van 1782 tot 1786, een begraafboek van 1788 tot 1805 en van 1805 tot 1821. Vergelijking van deze notities met hetgeen door de gemeenteambtenaar in bovengenoemd uittreksel is geschreven, levert een aantal interessante gegevens op voor stamboomonderzoek. De kerkelijke lijst is in het Latijn gesteld. De overlijdensdatum (obiit) is daarom niet gelijk aan de dag van de begrafenis. Vergelijken we als voorbeeld de lijst van 1784 van de hand van pastoor Franciscus Ebbinkhuysen met het extract van de gemeente:
Extra informatie Het extract wat door de gemeente is gemaakt, vermeldt alleen de gehuwden, weduwnaren en weduwen. Behalve bevestiging van de bekende gegevens kan dit extra informatie opleveren. Personen die wel in het overlijdensboek van de kerk worden genoemd, maar niet in de gemeentelijst zijn naar alle waarschijnlijkheid ongehuwd overleden. Dit betreft uiteraard de als “zoon van“ (filius) vermelde persoon, maar ook de op oudejaarsdag overleden Leen van den Heuvel. Ook valt uit deze lijsten af te leiden dat Catharina Koolhaas de echtgenote was van Gradus Koolhaas en Joanna den Holder de echtgenote van Willem van Heumen. De verschillen in data maken duidelijk dat als bron niet het nu nog voor handen zijnde kerkelijke overlijdensboek is gebruikt, maar waarschijnlijk een (verdwenen?) begraafboek. Kijken we wat verder in (transcripties van) deze lijsten dan zijn nog een aantal zaken opmerkelijk:
Overlijdensboek parochie
Begraafboek gemeente
25‐01‐1785 Peter van Weerdenburg 16‐02‐1785 de vrouw van Lamert van Loon 10‐02‐1785 Adriana van Loon 01‐03‐1785 de vrouw van Flip Strik 25‐02‐1785 Anna Strick 24‐03‐1785 de vrouw van Willem de Grunt 19‐03‐1785 Cornelia de Grunt 23‐03‐1785 Steve Smits 20‐03‐1785 Steven Smits 23‐03‐1785 Wilhelmus filius Jacobi van Rijswijk 07‐04‐1785 wed. Steenbruggen 30‐03‐1785 Margarita vidua Egidii van Steenbrugge 16‐04‐1785 Jan Geurden 12‐04‐1785 Jan Geurde van den Heuvel 30‐04‐1785 Hendr. Weijenburg 27‐04‐1785 Hendrick van Weerdenburg 29‐04‐1785 Gradus van Osch 00‐05‐1785 Jan Martens 04‐06‐1785 de vrouw van Cornelis den Holder 31‐05‐1785 Kleus den Holder 14‐06‐1785 Pit van Dio 17‐06‐1785 Peter van Dio 25‐06‐1785 Wilhelmus van Rijsewijk 01‐07‐1785 Willem van Rijswijk 12‐07‐1785 Mieke van Lent 16‐07‐1785 wed. Jan van Lent 24‐10‐1785 Jenneke van der Wiele 26‐10‐1785 wed. Derk van der Wielen 24‐01‐1786 Rijnerus Hol 07‐03‐1786 Paulus Krielen 19‐03‐1786 Marie Martens Peter van Weerdenburg zal ongehuwd zijn overleden. Lamert van Loon was gehuwd met Adriana. In het kerkelijk trouwboek is het huwelijk tussen Lambertus van Loon en Adriana van Oijen terug te vinden op 22 februari 1762. Flip Strik was getrouwd met Anna. Ook dit huwelijk is terug te vinden: Philippus Strick trouwt op 11 juni 1738 met Anna Petri van Heijden. Willem de Grunt was de echtgenoot van Cornelia. Van het echtpaar Wilhelmus de Grunt en Cornelia Jordanisse (Poelman) vinden we in het doopboek tussen 1732 en 1746 de geboorte van 6 kinderen. Op dezelfde manier is terug te vinden de echtelijke verbintenis tussen Jan (Joannes) van Lent en Mieke (Maria) de Lagarde (1 juni 1783) en Derk (Theodorus) en Jenneke (Joanna) Cooijmans (23 mei 1768). Bij Cornelis den Holder is het lastiger. De naam den Holder komt aan het einde van de 18e eeuw in Alphen veelvuldig voor, en er zijn wel 5 Cornelissen die in die tijd in het huwelijksbootje stappen. De voornaam Kleus lijkt mij verbonden te moeten worden met Nicolaa Snoeks. Dit echtpaar staat in het doopboek tussen 1764 en 1772 vermeld bij de geboorte van hun 5 kinderen.
Tenslotte is nog interessant Jan Geurden van den Heuvel, door de pastoor met zijn volledige naam, maar door de doodgraver alleen met zijn patroniem vermeld. In de eerste 3 maanden van 1786 vermeldt het begraafboek geen namen. Onbekende gegevens Voor de periode april 1786 tot en met oktober 1788 zijn zover ik weet geen overlijdens‐ en begraafgegevens in het Gelders Archief te vinden. Onderstaande lijst is daarom een waardevolle aanvulling.
Van de periode na 1788 is geen overlijdensboek, maar wel een boek met (alle) begraafgegevens. Dit zelfde boek is duidelijk gebruikt als bron voor de gemeentelijke lijst. Het vergelijken van de gegevens is daardoor wat minder interessant, omdat steeds exact dezelfde namen zijn gebruikt. Blijft over de informatie of een overledene wel of niet gehuwd was, en ook dat kan voor een genealoog een belangrijk gegeven zijn. Één vermelding op beide lijsten vond ik bijzonder opmerkelijk en wil ik u daarom niet onthouden.
Vaak vindt men als vermelding van een gehuwde vrouw die begraven wordt niet haar naam, maar de vermelding: de vrouw van ….. Maar in het begraafboek van Alphen (Gld) wordt op 11 november 1790 geschreven dat is begraven: de moeder van Coen Bergers. Was deze Coen zoveel belangrijker dan zijn vader, zodat hij bij de naam van zijn moeder in het begraafboek werd vermeld, of was vader al zolang dood, dat iedereen mevrouw Bergers alleen maar kende als de moeder van Coen? Of was de moeder van Coen misschien ongehuwd, zodat er geen naam van haar man bekend was? Na 1796 is steeds vaker in het extract geen melding gemaakt, waar het volgens de informatie in het begraafboek wel zeker een gehuwde betreft. Het lijkt erop dat voor deze periode andere richtlijnen voor vermelding zijn gehanteerd. Mogelijk wist de schrijver van deze periode meer over de overledene en zijn/haar nabestaanden en was zo ook bekend dat er geen kinderen (meer) waren waarvoor de gemeente deze gegevens nodig zou kunnen hebben. Deze veronderstelling controleren vergt diepgaand onderzoek. Misschien heeft iemand informatie om dit te bevestigen. Beschikbaarheid Voor wie verder in deze lijsten wil zoeken heb ik kopieën ondergebracht in het documentatiecentrum van de Historische Vereniging Tweestromenland in Wijchen. Verder zijn deze lijsten met transcripties te vinden op de website van Werkgroep Historisch Alphen aan de Maas: www.alphenaandemaas.com Voor opmerkingen houd ik me graag aanbevolen en ik hoop via genoemde site te horen van personen die met deze gegevens iets in hun stamboom hebben kunnen aanvullen. Tenslotte, voor wie zoals ik deed, de gegevens wil vergelijken, raad ik aan niet de Computerbewerking van de Begraafregisters van Tweestromenland te gebruiken, maar te werken met de kopieën van de betreffende overlijdensboeken. Zelfs bij dit kleine onderzoek kwam ik in de computerlijsten al enige vergissingen en missers tegen. Voor elk onderzoek , zo bleek weer, is het nazoeken van de originele vermelding onontbeerlijk. Ben van Dijk, Werkgroep Historisch Alphen aan de Maas. Bronvermelding Pieter van Wissing (eindred.), Geldersen gezocht. Gids voor stamboomonderzoek in Gelderland (Arnhem, Den Haag 1996).
