Lestip 'Deur dicht!' Over het boek Een varkentje neemt de tijd in de badkamer. Handdoek klaarleggen, jurk uittrekken, in de spiegel kijken. Maar de rust is van korte duur. Ook de andere varkens van het gezin moeten in bad, naar het toilet, tanden poetsen... Het duurt een eeuwigheid voor het varkentje de badkamer voor zich alleen heeft. Er staat maar één zin in dit prentenboek. Plaat voor plaat zie je hoe het geduld van het varkentje steeds meer op de proef gesteld wordt. Een erg herkenbaar boek over omgaan met anderen en met je eigen emoties. Auteur(s) Michel van Zeveren Uitgeverij Lemniscaat / 2008 Aantal pagina's 60 p. ISBN 9789047700753 Genre Prentenboek Doelgroep 1ste kleuterklas, 2de kleuterklas, 3de kleuterklas Trefwoorden Auteur lestip Stijn De Paepe
Aanzet Laat de kleuters aandachtig kijken naar de cover van het boekje en verklap hen de titel. Daarna moeten ze raden waar het biggetje – het hoofdpersonage – zich bevindt, welke deur ze op het punt staat te openen, waar ze zou terecht komen. Ga in op de ideeën van de kleuters, vraag hen waarom ze denken wat ze denken. Misschien gaat hun fantasie wel met hen op de loop…Samen langer stilstaan bij het hoe en waarom van de uitroep ‘deur dicht!’ brengt je dan uiteindelijk wel in… de badkamer. Je kan hen vragen welke deuren zij graag dicht willen hebben en waarom en of dat dan lukt.
Vertelbeurt Heb je een kleine klasgroep, dan kan je makkelijk klassikaal vertellen bij dit boek. Bij grotere groepen wordt het moeilijk: het is een klein boekje en de details in mimiek en achtergrond mag je echt niet missen. Wil je aan een grotere groep klassikaal vertellen dan zul je de platen moeten uitvergroten. Zo kan je eventueel met kamishibai (Japans vertelkastje) vertellen en heb je je handen vrij voor de nodige non-verbale kleur.
Verwerkingsactiviteiten —Badkamerhoek Richt de huishoek volledig in als badkamerhoek met badkuip of douche, mét douchegordijn uiteraard, en wastafel, misschien wel met koude (blauw) en warme (rood) kranen. Verzamel de nodige zeepverpakkingen, handdoeken, washandjes, badeendjes, badjassen, enz. Zorg ervoor dat de badkamer af te sluiten is, met deurtje of doek – ‘Deur dicht!’, weet je wel. Het is de bedoeling dat de kleuters geïnspireerd geraken door het boek en er elementen van opnemen in hun rollenspel. Varkenssnuitjes kunnen de rolneming nog vergroten, maar ze kunnen natuurlijk ook gewoon het badkamerritueel van een mensengezin spelen.
EINDTERMEN ● ● ●
Kleuter - Nederlands - Spreken 2.10 Kleuter - Muzische vorming - Drama 3.2 Kleuter - Wereldoriëntatie - Natuur (gezondheid) 1.10
—Tanden poetsen (met versje) de tandenborstel in mijn hand poetst tand na tand na tand na tand de tandenborstel in mijn mond draait rond en rond en rond en rond van links naar rechts van rechts naar links van onderen naar boven en dat wel twee keer op één dag - moest ik de tandarts toch beloven… (Stijn De Paepe) Een gezonde mondhygiëne is belangrijk. Toch kan je er niet vanuit gaan dat elke kleuter op dat gebied gelijke kansen krijgt. Tandartsbezoek en tandverzorging hangen soms af van de thuissituatie. Daarom is het goed om zulke ‘goede gewoonten’ jaarlijks op de een of andere manier je klaspraktijk binnen te smokkelen. Een boek als Deur dicht! is een perfecte aanleiding. En om er geen al te belerend lesje van te maken helpt een versje nogal eens. Vraag de ouders om hun kleuter een bekertje en tandenborstel mee te geven (en voorzie zelf enkele nieuwe exemplaren). De klaspop heeft een probleem! Ze heeft zo’n petieterig borsteltje gekregen van haar papa, maar heeft er geen idee van wat ze daar mee aan moet. Of de kleuters misschien kunnen helpen? Laat hen verwoorden hoe je zo’n tandenborstel hanteert en probeer de wezenlijke stappen uit het versje aan bod te laten komen. Als pop en kleuters er samen uitgeraakt zijn, kan je het versje introduceren en daarna kan je samen met de kleuters aan de slag op het metrum van het versje: de tanden van pop, hun eigen tanden, elkaars tanden, alles moet schoon… Herhaal het versje geregeld met een doe-alsof-borstel – overdrijven mag! De laatste regel is uiteraard herkenbaar, maar niet voor alle kleuters even makkelijk (eventueel te vervangen door het wat explicietere ‘dat moest ik mama toch beloven’). Ondanks het veeleer relativerende karakter van die regel, wijs je er natuurlijk maar
beter op dat ze – tenzij ze het eens een keertje helemaal niet zien zitten – hun ‘belofte’ maar best nakomen… Teken het versje uit en geef het een plaats in de klas, zo kunnen kleuters het nalezen en uitbeelden op eigen houtje.
EINDTERMEN ● ● ● ●
Kleuter - Nederlands - Luisteren 1.5 Kleuter - Nederlands - Taalbeschouwing 5.2 Kleuter - Wereldoriëntatie - Natuur (gezondheid) 1.10 Kleuter - Nederlands - Spreken 2.13
—Uitbeelding en drama Je kan het verhaal klassikaal reconstrueren door het met alle kleuters, met de nodige uitvergroting en pittige details, uit te beelden. De gymzaal – of de klas, of de onthaalhoek – is één grote badkamer… De biggetjes openen de deur, heel voorzichtig, eerst hun hoofd erdoor – links checken, rechts checken: de kust is veilig – en dan snel helemaal. Ze slaan met wijds gebaar hun handdoek uit en leggen die op de rand van het bad, waarna ze zich uitkleden – schoenen uit, jurkje uit – tot op het slipje. De te wassen varkentjes spiegelen zich eens uitgebreid, willen op hoge poten het bad in klauteren, maar… wie komt daar binnen? (enz.) Allerlei bewegingen, vaardigheden kunnen aan bod komen: op de tippen lopen, links-rechts, tanden poetsen, springen, lopen als een poes. Wijs de kleuters ook op de mogelijkheden van hun mimiek en van geluidjes tijdens hun uitbeeldingen: de hoofdbig die langzaamaan overkookt van ergernis en woede, de nonchalante brombeerpapa die op zijn dooie gemak zijn tanden poetst, de zorg van mama voor het baby’tje, enz. Als je meer uit zulke details en dramavaardigheden wil halen, is het aangewezen om het verhaal in een kleiner groepje uit te spelen en echt met rollen te werken. Daarnaast kunnen allerlei elementen uit het boek aanleiding geven tot dramaspelletjes. ‘Spiegelbeeld’ bijvoorbeeld, waarbij de ene kleuter het spiegelbeeld van de andere is en hem exact imiteert. Of een uitbeeldingspelletje ‘Afdrogertje’: Wie droogt zich zelf af ? Wie laat zich afdrogen? Hoe doe je dat? Hoe zou grote, dikke papa zich afdrogen? En het kleine biggetje? Hoe droogt mama haar baby’tje af ? Wat zegt ze en hoe kijkt ze daarbij? Hoe droogt de poes zichzelf af ? Hoe droog je je rug af ? Je voeten, je tenen, je haar?
EINDTERMEN ● ● ●
Kleuter - Muzische vorming - Drama 3.4 Kleuter - Muzische vorming - Drama 3.3 Kleuter - Muzische vorming - Drama 3.2
En verder —Luiertje trekken Een van de schattigste scènes in het boek is die waarin mama varken het kleine babybiggetje verzorgt en verschoont. Verdraai het tikspel ‘zakdoekenroof’ tot ‘luiertje trekken’: sommige kleuters krijgen een luier aan – een witte doek die met kleine stukjes klittenband dicht kan. Terwijl ze vrij door de gymzaal lopen proberen de andere kleuters – broertjes en zusjes Big – de luier van de babybiggetjes af te trekken en te verzamelen.
EINDTERMEN ● ●
Kleuter - Lichamelijke opvoeding - Motorische competenties (zelfredzaamheid in kindgerichte bewegingssituaties) 1.19 Kleuter - Lichamelijke opvoeding - Zelfconcept en het sociaal functioneren 3.12
—Mozaïektegels Wellicht ken je een tegelbedrijf in je buurt waarmee je contact kan opnemen om mislukte en gebroken badkamertegels te verkrijgen. Verzamel een behoorlijke collectie tegelstukken en -scherven en inspecteer ze op al te scherpe randen: ze zijn het handigst als de randen recht zijn. Hopelijk kan je een veelkleurige collectie op de kop tikken. Voorzie foto’s en afbeeldingen van mozaïeken, zowel oude – Romeinse bijvoorbeeld – als hedendaagse exemplaren en bespreek met de kleuters wat dat zijn. Daarna kunnen ze zelf aan de slag: laat ze vrij, maar durf ze wel de nodige hints te geven. Ze kunnen met patronen werken, puur ornamenteel of echt figuren proberen samen te puzzelen. Dit is een zelfstandige activiteit die je eventueel eeuwigheidswaarde kan geven door de kleuters hun mozaïek in een kleien ondergrond vast te laten drukken.
EINDTERMEN ● ● ●
Kleuter - Muzische vorming - Beeld 1.2 Kleuter - Muzische vorming - Beeld 1.3 Kleuter - Muzische vorming - Beeld 1.4
—Tot slot Heel wat leuke spelletjes en activiteiten die aansluiten bij dit boek zijn: badeendjes vissen, bellenblaas, drijven en zinken, mama en baby op bezoek…
—Om af te sluiten Toffe Tootje Had geen blootje Altijd had ze Kleren aan Tof zei Tootje Zonder blootje Hoef je nooit In bad te gaan (Erik van Os)
Bibliografie
Omdat mijn billen verhaaltjes willen stop ik een boek in mijn onderbroek / Erik van Os. La Rivière en Voorhoeve, 1994
