LAB openbare ruimte rondom Ringersfabriek Alkmaar Overstad 18 februari 2015
Verslag
1
Inhoudsopgave 1. Welkom .................................................................................................................................... 3 3. Inleiding.................................................................................................................................... 4 4. Plannen voor Ringersfabriek en omgeving .................................................................................... 4 5. Uitkomsten ontwerpsessies......................................................................................................... 7 5.1. Uitkomsten ontwerpsessie groep ‘Groen’ ............................................................................... 7 5.2. Uitkomsten ontwerpsessie groep ‘Steen’ .............................................................................. 11 5.3. Uitkomsten ontwerpsessie groep ‘Water’ ............................................................................. 13 6. Afsluiting ................................................................................................................................. 16
2
1. Welkom Ellen Klaus (Cultuurcompagnie Noord-Holland) heet de deelnemers welkom voor het Lab dat Cultuurcompagnie Noord-Holland in samenwerking met gemeente Alkmaar organiseert in het kader van het programma Expeditie Mooi Noord-Holland. Cultuurcompagnie geeft in opdracht van provincie Noord-Holland invulling aan de Labs en Expeditie Mooi Noord-Holland. Expeditie Mooi Noord-Holland is een initiatief om ruimtelijke ontwikkelaars bewust te maken van de cultuurhistorische en landschappelijke waarden die een gebied kent. Tijdens deze expedities kunnen beleidsmakers en professionals expertise delen, hun kennis uitbouwen en inspiratie vinden. Door middel van praktijkvoorbeelden biedt Expeditie Mooi Noord-Holland handvatten die zij in hun eigen praktijk kunnen inzetten. Tijdens zogenoemde ‘Labs’ krijgen gemeentes de gelegenheid om een eigen project of ruimtelijke opgave aan te dragen die nader zal worden onderzocht. Het gaat hierbij om projecten en ruimtelijke opgaven waarbij een afweging wordt gemaakt tussen ontwikkeling en het verantwoord omgaan met landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Het doel van een lab is om ideeën en mogelijke invalshoeken te genereren voor het project door te kijken op locatie, te luisteren naar experts en concreet aan het werk te gaan door al discussiërend mogelijke scenario’s op kaartmateriaal van de locaties uit te werken. De centrale vraag hierbij is: hoe kunnen cultuurhistorische waarden als inspiratie dienen bij de ruimtelijke opgave? Tijdens dit Lab over de openbare ruimte rondom de Ringersfabriek zullen de deelnemers buiten gebaande paden treden. De uitkomsten van de ontwerpsessies van de verschillende groepen als inspiratie voor de ontwikkeling van dit gebied. Het Lab heeft het karakter van een brainstorm. Er zullen bijzondere ideeën naar boven komen. De haalbaarheid van deze ideeën zal in het vervolg nader door betrokken partijen worden onderzocht.
2. Deelnemers Lab De deelnemers aan het lab zijn verdeeld over drie werkgroepen die als volgt zijn samengesteld. Groep
Steen
Naam
Rol
Franz Ziegler (voorzitter)
Organisatie Ziegler Branderhorst
Ben Kaptein
Gemeente Alkmaar
Stedenbouwkundige
Odwin Ralling
Gemeente Alkmaar
Monumenten
Just Ritsema van Eck
AM
Tiny Birekoven-Vreman
BVH
Theo Bonsen
Tuyp Onroerend Goed
Indy Dontje
Dobla
Stedenbouwkundige
Ruut van Paridon (voorzitter) van Paridon x de Groot Stedenbouwkundige Judith Fraune Cultuurcompagnie NH Groen
Water
Sjaak Dekkers
Gemeente Alkmaar
Tamara Duvivier
BOEi
Hein de Jong
BVH
Jan Duivenvoorden
Gemeente Alkmaar
Siem Tuijp
Tuyp Onroerend Goed
Laura de Bonth (voorzitter)
Urban Synergy
Ellen Klaus
Cultuurcompagnie NH
Maurice Käss
Gemeente Alkmaar
Omgevingsontwerper
Jeroen van der Putten
Gemeente Alkmaar
Civiel
Andre Bakker
Dobla
Peter Borst
BVH
Paula Sijm-Garstenveld
Gemeente Alkmaar
Verkeer Stedenbouwkundige
Projectmanagement 3
3. Inleiding Er wordt een nieuwe bestemming gezocht voor de Ringersfabriek te Alkmaar. Als uitgangspunt van de herbestemming wordt genomen de huisvesting van Dobla in de Ringersfabriek met onder meer een “Chocolate Experience” en “Pastry School”. In het onderzoek wordt onderzocht welke aanvullende functies gehuisvest kunnen worden in de voormalige chocoladefabriek. Het is de bedoeling om het gebouw als cultureel erfgoed te behouden en aan te wijzen als gemeentelijke monument. Naast de herbestemming van het gebouw wordt ook gekeken naar de invulling van de directe omgeving van Ringersfabriek. De vraag die daarbij centraal staat is hoe de Ringersfabriek als aanjager kan gaan werken voor de gebiedsontwikkeling van het centrumgebied van Overstad (het gedeelte gelegen binnen de binnenring).
4. Plannen voor Ringersfabriek en omgeving Voordat de deelnemers in drie groepen uiteen gaan ter idee ontwikkeling, presenteren enkele stakeholders vanuit hun optiek de achtergronden en aanleidingen bij de ontwikkeling van de openbare ruimte rondom de Ringersfabriek. Ben Kaptein, stedenbouwkundige van gemeente Alkmaar, geeft een korte inleiding op de historie van Overstad. Overstad stond lange tijd onder invloed van de zee, ter verdediging tegen het water werd de stadswal opgericht. Met de komst van het Noord-Hollands Kanaal kwam er bedrijvigheid op Overstad, er werden fabrieken gebouwd, onder andere de Ringersfabriek. Aan de oostkant bij de Kwakelkade stond een herberg met tuin, de ‘Hollantsen Tuyn’, die als rustpunt diende voor bezoekers voor het centrum van Alkmaar. In haar visie heeft gemeente Alkmaar vastgesteld dat er aandacht aan de openbare ruimte van Overstad moet worden besteed. De gemeente wil opgaven koppelen en ideeën genereren voor de herinrichting van de openbare ruimte hetgeen tot de taak van de gemeente behoort. De betreffende grondeigenaren ontwikkelen hun eigen ruimte. Er is nog onvoldoende besef dat Overstad onderdeel van het centrum van Alkmaar is. Door realisatie van nieuwe functies kan het gebied nieuw leven in worden geblazen. Arthur Dontje, bestuursvoorzitter van Dobla, is ervan overtuigd dat de Ringersfabriek een succesvolle publieksmagneet kan worden. Het oorspronkelijk in Alkmaar gevestigde familiebedrijf Dobla verhuisde na brand met de chocolade-onderneming naar Heerhugowaard. Dobla exporteert naar 72 landen in Europa, Azië en de Verenigde Staten. Dobla wil graag in de Ringersfabriek een ‘Chocolate Experience’ en een Mbo-opleiding patisserie realiseren. Daarnaast wil Dobla haar hoofdkantoor weer in Alkmaar, in de Ringersfabriek, vestigen. Op dit moment onderzoeken de samenwerkingspartners gemeente Alkmaar, BOEi en Dobla de haalbaarheid van de herbestemmingsplannen. Overstad is met veel leegstaande panden nu geen aantrekkelijk gebied. Dobla wil met de Chocolate Experience jaarlijks meer dan 300.000 bezoekers trekken en het gebied zo een nieuw impuls geven, samen met andere ondernemers. Niet alleen Overstad maar ook de binnenstad van Alkmaar zullen van de bezoekersstroom profiteren. Jaarlijks bezoeken 16 miljoen toeristen Nederland, met de Chocolate Experience kan Alkmaar de Amsterdamse toeristen trekken, immers is Alkmaar met de Chocolate Experience straks de enige plaats in Nederland waar chocolade wordt gemaakt. Hij benadrukt dat Dobla de herbestemming van de Ringersfabriek, die nu nog in eigendom is van de Rabobank, niet alleen kan trekken. Daarom onderzoekt de projectgroep (gemeente Alkmaar, BOEi, Dobla) nu hoe de ambitieuze plannen kunnen worden gerealiseerd. De stedenbouwkundige inpassing van het gebouw is daar ook een onderdeel van. Tamara Duvivier is vanuit BOEi 1 betrokken bij de plannen voor de toekomst van de Ringersfabriek, zij neemt deel aan het haalbaarheidsonderzoek naar de herbestemming van de Ringersfabriek. In mei worden naar verwachting de resultaten van dit haalbaarheidsonderzoek gepresenteerd.
1
BOEi is een non-profit organisatie die zich bezighoudt met herbestemmen van industrieel erfgoed. Zij doet dit vanuit verschillende invalshoeken: als ontwikkelaar, belegger of adviseur. Of een combinatie hiervan. 4
BOEi raadt aan om de oorspronkelijke contouren van de Ringersfabriek weer zichtbaar te maken en de E-vorm van het gebouw te behouden. BOEi streeft nadrukkelijk naar een restauratie, niet een reconstructie. Men wil de geschiedenis van het pand laten zien maar deze met name gebruiken voor de nieuwe functie. Historisch overzicht ontwikkeling Ringersfabriek 1920
Eerste steen van de fabriek gelegd, eerste vleugel in noord-zuidelijke richting
1922
Uitbreiding tweede vleugel in dezelfde stijl
1926
Verbinding vleugels middels bouwvolume (kantoorgebouw) aan kanaalzijde
1937
Verlenging kantoorgebouw in oostelijke richting met vier en vijf lagen, voorgevel met kleinere en hogere klokkentoren (geplande symmetrieas). Plan voor verdubbeling fabriekderde niet gerealiseerd door WO groei temperde Bouw vleugel, ontstaan van II, hoofdvorm “E”
1940 1950
Terrein tussen eerste bouwdelen 1920/1922 wordt voorzien van overkapping met sheddak
Tot 1963
Diverse aanpassingen/uitbreidingen
1973
Sluiting fabriek, complex geschikt gemaakt voor ‘eigentijds’ beeld
1983
Plaatsing modern trappenhuis met lift
1987
Moderne overkapping tussen bouwdelen uit 1922/26, sloop schoorsteen en voormalig ketelhuis
1988
Gevel aan noordwestzijde wordt ingepakt
1993
Kleine uitbreiding eerste bouwdeel ten behoeve van rijwielhandel, realisatie tweelaagse uitbreiding kanaalzijde naast Ringers
1996
Ophoging bouwdeel uit 1926 met een vierde bouwlaag
5
Het idee is om een passage door het midden van de Ringersfabriek te leggen, als verbinding tussen de historische binnenstad van Alkmaar en Overstad. Het vernieuwde Ringerscomplex heeft twee voorkanten en is daarmee uitnodigend naar zowel het centrum als Overstad toe. Aan de hand van een vlekkenplan laat zij per verdieping zien hoe de beoogde functies kunnen worden verdeeld (indicatief): Begane grond: Funny Factory, cafe, foyer, Innovation Centre, shop/museum, expositieruimte, 5D theatre, evening theatre, Pastry Academy, lounge 1e verdieping: Funny Factory, café, Chocolate Experience, Dairy Experience, Dobla hoofdkantoor, hotelkamers 2e verdieping: Funny Factory, café, conferentiezalen, Chocolate Experience, overige experience-ruimte, hotelkamers, kantoren 3e verdieping: vergaderruimte, overige experience-ruimte, kantoren 4e verdieping: vergaderruimte, wijnproeverij, horeca op dakterras met uitzicht op jet historische centrum van Alkmaar Doordat de verschillende functies zich over meerdere etages van het pand uitstrekken, beleeft de bezoeker/gebruiker het authentieke fabrieksgevoel. Parkeermogelijkheden in de omgeving van het Ringerscomplex worden nader onderzocht, het is niet de bedoeling om parkeerruimte onder het complex te realiseren. Idealiter wordt het huidige parkeergebied, nu nog particulier terrein van Rabo Vastgoed, een openbaar groen gebied en onderdeel van de looproute tussen Overstad en het historische centrum.
6
5. Uitkomsten ontwerpsessies 5.1. Uitkomsten ontwerpsessie groep ‘Groen’ Groep
Groen
Naam
Organisatie
Rol
Ruut van Paridon (voorzitter)
van Paridon x de Groot Stedenbouwkundige
Judith Fraune
Cultuurcompagnie NH
Sjaak Dekkers
Gemeente Alkmaar
Tamara Duvivier
BOEi
Hein de Jong
BVH
Jan Duivenvoorden
Gemeente Alkmaar
Siem Tuijp
Tuyp Onroerend Goed
Verkeer
In dit verslag worden kort de ideeën besproken welke naar voren kwamen in de ‘groene’ groep, de groep met een focus op de groene buitenruimte. We kijken eerst naar de fabriek op zich, om vervolgens op te schalen en de fabriek in een brede context te bekijken. De fabriek De Ringersfabriek staat nu nog verscholen tussen de winkelpanden, vlaggen en banners van Overstad. Witte gevelpanelen onttrekken het kenmerkende aanzicht van de fabriek. Bij de fabriek liggen veel kansen op de korte termijn. Er wordt geopperd om niet te wachten tot de chocoladefabriek zijn positieve invloed uitoefent op het gebied. Het is nu al mogelijk om met kleine initiatieven het gebouw en zijn omgeving aantrekkelijk te maken, waardoor mensen vertrouwd raken met deze plek. In dat geval is de kans groter dat bestaande initiatieven slagen, en dat nieuwe initiatieven kunnen ontstaan. Kleinschalige ingrepen zoals het plaatselijk verwijderen van gevelplaten, kunnen al in een vroeg stadium de aandacht trekken van de passant, nog voor de chocoladefabriek zijn intrede heeft gedaan. Dit kan worden gecombineerd met een nieuwe (tijdelijke) programmering in en rond het gebouw. De passant bekend maken met de nieuwe vrijgekomen ruimte, kan het startschot zijn voor nieuwe aankomende initiatieven. Tijdelijke programmering van de fabriek is hierbij een geschikte optie. Er wordt gedacht aan: horeca, winkels, dans- en theatervoorstellingen, vertonen van films, en kunst(ateliers). Ruimten rond de fabriek De ruimten rond de fabriek kunnen betekenis krijgen voor de nieuwe functies in de fabriek. Hierbij is het belangrijk dat de Lidl wordt verplaatst, en het gebouw beter zichtbaar wordt. Het idee is ontstaan om een grote groene ruimte aan de achterzijde te creëren en om ook de openbare ruimte aan de voorzijde te vernieuwen. De parkeerplaats aan de achterzijde en het terrein van de Lidl kunnen worden omgevormd naar een grote groene ruimte met moestuinen. Hierbij kan worden gerefereerd naar Villa Augustus in Dordrecht, waar de omringende moestuinen ingrediënten leveren voor een restaurant. Tegelijkertijd kunnen de moestuinen een uniek esthetisch beeld vormen in combinatie met de fabriek. In het versteende Overstad zal de tuin een aantrekkelijke verblijfsruimte en route worden. Aan de voorzijde van de fabriek bestaat de mogelijkheid om een betere connectie met het water te maken. Hier is het ook wenselijk om boten te laten aanmeren, en om een lagere kade te maken.
7
Verbindingen en routes Er is een belangrijke rol weggelegd voor het maken van nieuwe verbindingen en routes in het gebied. Veel mensen maken gebruik van de parkeer- gelegenheid om vervolgens hun weg te vervolgen richting oude stad. Duidelijke visuele verbindingen zijn echter afwezig. De loopbrug maakt een verbinding tussen Overstad en het oude centrum, maar de hoge aanlandingen onttrekken het zicht op de overzijden. Het aanpassen van de aanlandingen is gewenst.
Tekening 1: Schets van de nieuwe groene ruimten die voor en achter de fabriek kunnen ontstaan. De ruimten worden via de fabriek verbonden. Een nieuwe kade zal het water zichtbaarder maken, terwijl het gebied toegankelijk wordt vanaf het water.
8
Tekening 2: Zichtbaar zijn de nieuwe verbindingen die kunnen worden gemaakt, de ondergrondse parkeergelegenheid, het verplaatsen van de Lidl, en het maken van een nieuwe groene kade. Een nieuwe route door de fabriek creëert een directe lijn van centrale parkeerplaats op het Parcadeterrein via de moestuinen en de fabriek richting het oude centrum. De route door de fabriek is tevens geschikt voor fietsers. Op deze manier wordt er een aantrekkelijke route aangeboden waar mensen kennis kunnen maken met het gebouw en zijn nieuwe functies. In de winkelcentra viel op dat de complexen op zichzelf staande elementen zijn. Het is mogelijk om in elk pand een rondje te lopen, maar het is onmogelijk van het ene winkelcentrum naar het naastgelegen winkelcentrum te lopen. Er is daardoor geen aantrekkelijke doorgaande route, de winkels hebben geen profijt van elkaar. Door middel van bijvoorbeeld loopbruggen zouden deze connecties kunnen worden gemaakt.
9
Stedelijk weefsel De discussie ontstond over wat voor een stedelijke ruimte we willen creëren (tekening 3). Is dit een structuur waar grote gebouwen de massa’s vormen, en waar de openbare ruimte omheen stroomt? In dit geval vervaagt de grens tussen de straat en particuliere terreinen rond de bebouwing. Of is dit een structuur waarin we gesloten bouwblokken maken langs stadse straten? In dit geval komt de nadruk te liggen op het ontwerpen van straatprofielen. Bijzondere locatie op de grote schaal Wanneer men de locatie van de fabriek op een grotere schaal bekijkt, ziet men dat de fabriek bijzonder centraal ligt. Ten eerste grenst de fabriek - en daarmee Overstad - aan het oude centrum van de stad. In weinig steden ligt een grootschalig, perifere detailhandelslocatie met grootschalige voorzieningen zo dicht tegen het oude centrum. Dit betekent dat deze twee gebieden met zeer verschillende karakters en typen van functies van elkaar zouden kunnen profiteren en elkaar zouden kunnen aanvullen. Er ligt een basis voor een eigentijdse stad met een mix van functies en voorzieningen.
Tekening 3: Boven een stedelijk weefsel waar de gebouwen los in de ruimte, en van de wegen staan. De openbare ruimte vloeit hier tussendoor. Onder, een stedelijk weefsel waar de bebouwing aan de wegen is gekoppeld. Het straatprofiel bepaalt voor een groot deel de kwaliteit van de openbare ruimte.
Wanneer men verder uitzoomt, en de toerist in gedachte neemt, valt wederom de centrale positie van Overstad op. Overstad bevindt zich namelijk precies tussen twee toeristische attracties, beiden op korte afstand van elkaar, en van het station. In het oude centrum vinden we de Kaasmarkt. Richting het noordoosten vinden we de oude molens langs de Hoornsevaart. Het zijn twee bestemmingen welke goed bereikbaar zijn per fiets, en waar de fabriek zich precies tussenin bevindt. De fabriek zou dus goed deel kunnen uitmaken van een nieuwe route van toeristische trekpleisters. Op dit moment is de verbindene lijn tussen de Kaasmarkt, chocoladefabriek en de molens nog grotendeels oninteressant als route. Ook ontbreekt er nog een belangrijke (visuele) verbinding tussen Pieterstraat/Kaarsenmakersgracht en de Kwakelkade. De Kwakelkade is nu een straat die wordt gekenmerkt door achterkanten van gebouwen, schuttingen en parkeren. Door een opwaardering van deze straat met kade wordt niet alleen de fabriek een plek die een positieve invloed kan uitoefenen op de ontwikkeling van Overstad. Tevens kunnen langs de gehele Kwakelkade nieuwe voorkanten worden gerealiseerd met nieuwe vormen van wonen en bedrijvigheid.
10
5.2. Uitkomsten ontwerpsessie groep ‘Steen’ Groep
Steen
Naam
Organisatie
Rol
Franz Ziegler (voorzitter)
Ziegler Branderhorst
Stedenbouwkundige
Ben Kaptein
Gemeente Alkmaar
Stedenbouwkundige
Odwin Ralling
Gemeente Alkmaar
Monumenten
Just Ritsema van Eck
AM
Tiny Birekoven-Vreman
BVH
Theo Bonsen
Tuyp Onroerend Goed
Indy Dontje
Dobla
De deelnemers aan deze workshop zijn ondernemers en gemeente ambtenaren die allen een verschillende kijk hebben op het gebied. Interessant is dat er twee duidelijk verschillende voorkeuren in de groep leven als het gaat om de toekomstige openbare ruimte rond de Ringersfabriek. 1) Als de Ringersfabriek een mooi opgeknapt erfgoedpand wordt, dan verdient het een royale parkachtige openbare ruimte om zich heen. De Ringersfabriek mag zich als markant object tonen aan de stad en aan Overstad. Er wordt benadrukt dat er voor deze attractie en voor de binnenstad geparkeerd wordt in het middengebied van Overstad. Als men de nieuwe attractie benadert, dan moet het van alle kanten goed zichtbaar zijn. Bovendien wordt gesteld dat Alkmaar zeer versteend is aan deze zijde van de binnenstad. Groen en parkruimte zouden een zeer welkome aanvulling zijn op de “Chocolate Experience.” Door het wegvallen van de ontwikkellocaties om Ringers heen, zal het Huiswaarderplein juist wel bebouwd mogen worden. 2) De herontwikkeling van de Ringerfabriek is de aanzet tot het verdichten van het zuidelijke deel van Overstad, zodat de compacte openbare ruimte met hoge kwaliteit herontwikkeld kan gaan worden en aansluit bij de binnenstadkwaliteit. Openbare ruimte compact maken betekent het organiseren van roering en drukte, maar ook het opheffen van parkeren in de openbare ruimte om de verblijfskwaliteit te verbeteren. De voor- en nadelen van beide perspectieven worden in de workshop uitgebreid besproken. De conclusie van de discussie is dat we niet tot een oplossing zijn gekomen, maar tot een scherpere formulering van de opgave: 1) De kade voor het Ringersgebouw is een belangrijk onderdeel van de ambitie van de Chocolate Experience. De relatie tussen het programma van het gebouw en het water is cruciaal. Aanleg-mogelijkheden, waterverkeer voor de deur, verblijfskwaliteit in de zon op de kade en voorzieningen die de wind breken zijn allemaal belangrijk. 2) De (langzaamverkeers-) brug tussen binnenstad en Overstad moet sterk verbeterd worden bij de aanlandingen. De richting van de brug zou veel meer in de richting van de toeristenstroom moeten liggen (“traffic”). De brug zou dus verplaatst moeten worden met veel betere bruggenhoofden. 3) De winkelplint van het AM complex is niet levendig. Hiervoor heeft AM al eerder studies gedaan die uitkomen op een nieuwe schil van twee lagen voor het gebouw met horeca en terrassen. Er is voldoende ruimte voor deze actieve schil en dat zou perfect in de loop naar de Ringers kunnen voorzien. 4) De driehoekige locatie van Tuyp kan bij ontwikkeling ook een actieve plint opleveren die aansluit bij het programma van de Chocolate Experience. De meesten zien de ontwikkeling van deze kavel wel zitten, ook al is de derde gevel van het Ringers complex daar niet meer zichtbaar. 5) De Rabo kavel aan de noordzijde van de Ringers en het gebouw van de Lidl is wel omstreden. Deze tweede voorkant van de het historische gebouw zou ook volop zichtbaar moeten zijn voor publiek dat loopt vanaf de parkeerterreinen midden in Overstad. Een groene invulling van deze kavel en de verplaatsing van de Lidl heeft een breed gedragen voorkeur. 6) Er zijn nog een aantal aanvullende ideeën geopperd: een “selfie” point, een herontwikkeling van de politiebureau kavel op de punt van het schiereiland in combinatie met een veerpont en een beter gecoördineerd parkeerbeleid met een goede kaart waarop alle parkeerplaatsen in het gebied aangegeven staan. 11
Tenslotte worden er ook over het proces van initiatief tussen gemeente en ondernemers positieve opmerkingen gemaakt. De herontwikkeling van het gebied is zeer gebaat bij goed overleg en integrale regie. De opwaardering van de openbare ruimte schept betere condities om te ondernemen. De hoge ambities voor het realiseren van de Chocolate Experience door ondernemers kan de gemeente motiveren om dit gebied voor te trekken op ander ontwikkelingen in de stad. Samenwerking en coördinatie is cruciaal. Het Lab van de Cultuurcompagnie Noord-Holland heeft een zet in de goede richting gegeven.
12
5.3. Uitkomsten ontwerpsessie groep ‘Water’ Groep
Water
Naam
Organisatie
Rol
Laura de Bonth (voorzitter)
Urban Synergy
Stedenbouwkundige
Ellen Klaus
Cultuurcompagnie NH
Maurice Käss
Gemeente Alkmaar
Omgevingsontwerper
Jeroen van der Putten
Gemeente Alkmaar
Civiel
Andre Bakker
Dobla
Peter Borst
BVH
Paula Sijm-Garstenveld
Gemeente Alkmaar
Projectmanagement
Water als infrastructurele drager De ligging van de fabriek aan het water biedt kansen om het gebouw met de stad te verbinden. Vanaf toeristische plekken in de stad kunnen toeristen per boot via de singels en grachten naar de Ringersfabriek varen. De Ringersfabriek kan in de toekomst een uitvalsbasis zijn voor de Kaasmarkt. De Kaasmarkt sluit aan bij het thema food en experience. De fabriek dient voor de Kaasmarkt als uitvalsbasis om de kazen op te slaan en toeristen van informatie te voorzien. Op vrijdagmorgen worden de kazen vanaf de fabriek naar het Waagplein gevaren. Een eigen insteekhaven ter hoogte van de doorgang door het gebouw verbindt de fabriek met het water. De boulevard aan het water is in de huidige situatie erg breed en er is geen contact met het water mogelijk. Het tijdelijke stadsstrand ligt hoog op de kade. Door de boulevard smaller te maken kan het water eenzelfde breedte behouden maar is het mogelijk terrassen en trappen aan het water te creëren waar zowel de horeca gebruik van kan maken als de passanten in het zonnetje een boterham kunnen eten. De verwachting is dat het opknappen van de openbare ruime aan deze zijde van het Ringersgebouw en het water nog beter beleefbaar en zelfs voelbaar maken een impuls kan zijn voor leegstaande winkelruimte aan de kade. Dit nieuwe kleinschalige programma kan aansluiten op de doelgroep die het gebiedt bezoekt. Uitzoeken: wat zijn eisen ten aanzien van de watergang. Mag je daar wel of niet met pleziervaart op en hoe om te gaan met de kades?
13
De voorkanten van de Ringersfabriek (verbindingen door het gebied) De routing van en naar het gebied is per doelgroep verschillend. Vanuit de stad wordt de kanaalzijde als voorzijde gezien. Bezoekers en bewoners uit het centrum benaderen het gebied via de langzaam verkeersbrug of de Tesselsebrug. Bezoekers die van buiten Alkmaar komen, benaderen van een geheel andere kant het gebied via de Frieseweg, Kwakelkade en de Oosterweezenstraat. Bewoners uit de wijken ten noorden van Overstad benaderen het gebied via de Helderseweg. De Ringersfabriek speelt hierin een bijzondere rol omdat het gebouw aan al deze routes ligt. De noordoostzijde, waar nu de Lidl ligt, vormt daarom een tweede voorzijde. Routing Om een goed plein aan de achterzijde te kunnen maken is de doorgang door het Ringersgebouw van belang. Op deze manier worden waterzijde en Overstad met elkaar verbonden. Parallel aan deze route kan een zelfde routing gemaakt worden door het winkelcentrum die uitkomt ter hoogte van de voetgangersbrug. Groen plein De huidige gebouwen van de Lidl en de slaapzaak bepalen nu sterk de ruimte aan de tweede voorzijde van het Ringersgebouw. Om daar een goede groene openbare ruimte te maken en de mogelijkheden voor recreatief, hotel en ander programma in de Ringersfabriek mogelijk te maken moeten de Lidl en de slaapzaak op een andere plek gehuisvest worden. Op leegstaande locaties in het gebied kunnen deze functies geherhuisvest worden. (zie ook ontwikkeling programma rondom het terrein). De groene openbare ruimte kan gecombineerd worden met parkeren van auto’s voor de Chocolate Experience en de tourbussen die daar langs komen. Door het maaiveld op te tillen kan op de bovenruimte een groen park (of tuin) worden gecreëerd die de gebouwen op Overstad met elkaar verbindt. De E van het gebouw staat dus niet alleen voor ‘Experience’ maar ook voor ‘Evenwicht’ tussen voor- en achterzijde. Ontwikkeling programma rondom het terrein Afronden blok Oosterweezenstraat Aan de Overstad zijde van de Ringersfabriek ontstaat een tweede plein waar de nadruk ligt op de groene uitstraling. De wanden van het plein aan de zuid- en westzijde ontbreken echter nog. Het bestaande woonblok aan de Oosterweezenstraat eindigt in de huidige situatie abrupt en gaat over in winkelpanden van BCC, Slaapconcurrent en de Lidl. Het bestaande volume kan doorgezet worden en ter hoogte van het plein de hoek omdraaien. Winkels in de plint begeleiden de routing en randen van het plein en op de verdieping kan wonen worden doorgezet. Bouwen op het Huiswaarderplein Om het groene plein aan de Ringersfabriek te omsluiten en een goede bebouwingswand te geven bestaat de mogelijkheid om te bouwen op het Huiswaarderplein. In de werkgroep water bestonden daarover verschillende meningen. De reden om hier wel te bebouwen was om een meer besloten ruimte te creëren door het groene plein een wand te geven. Het nadeel van het bebouwen van het plein is dat de woningen aan de Oosterweezenstraat geen zicht meer hebben op een open ruimte, maar tegen een bebouwingswand aankijken. De straat is echter breed genoeg en vanuit deze woningen kan over de bebouwing aan de overkant van de straat heen gekeken worden. Ontwikkeling noordwestzijde Ringersfabriek (Eigendom van Tuyp onroerend goed) Vanuit de gemeente bestaat de wens om een duidelijke entree van Overstad te realiseren bij de Tesselsebrug op de hoek Noorderstraat – Noorderkade. Het bestemmingsplan laat hier ook hoogbouw toe. De ontwikkelingen ten noordwesten van de Ringersfabriek spelen hier op in. Als we de historische beelden bekijken stond hier vroeger een rij huizen voor de fabriek. Dit is een mooie maat en schaal die op dit moment in het gebied verdwenen is. In combinatie met een haventje of aanlegplaatsen, zoals op meerdere plekken langs het Noord-Hollandsch Kanaal, kan een nieuw woonmilieu gecreëerd worden. Er is over beide mogelijkheden, over hoogbouwtorens en kleinschaligere bebouwing, gesproken. Een combinatie van beide is mogelijk. 14
Overige punten: Het Stadskantoor en het gebouw van de politie aan het Mallegatsplein zorgen ervoor dat de Ringersfabriek en Overstad verstopt liggen. De politie is aan het bezuinigen en mogelijk komt op termijn het gebouw vrij. Het voorstel was om juist op deze punt in het kanaal het stadsstrand te maken en daarmee het zicht op Overstad te vergroten. Tijdens de terugkoppeling werd het leggen van een verbinding met het water aan de Kwakelkade gesuggereerd. Voor de toekomstige opgave is het interessant om die verbinding te maken.
15
6. Afsluiting Ellen Klaus sluit het Lab af nadat de resultaten van de drie werkgroepen plenair zijn gepresenteerd. Zij concludeert dat het een inspirerende bijeenkomst is geworden. Duidelijk is geworden dat een beter resultaat kan wordt bereikt als de plannen van de verschillende grondeigenaren c.q. vastgoedeigenaren op elkaar worden afgestemd. Hopelijk levert de bijeenkomst een bijdrage aan de verdere samenwerking. Iedereen wordt hartelijk bedankt voor zijn/haar bijdrage. De foto’s en film van het Lab zijn terug te zien op www.expeditiemooinoordholland.nl
16
