KNNV kamp De Brenne 27 april – 10 mei 2013 Inhoud: 2 Voorwoord van de voorzitter 3 Indrukken van de deelnemers 4 Deelnemerslijst 5 Overzicht excursies 6 Sfeerverslagen 16 Waargenomen vogels 17 Waargenomen zoogdieren, reptielen en amfibieën 18 Waargenomen vlinders, libellen en kevers 19 Waargenomen diverse insecten en korstmossen 22 Waargenomen planten
AKC
Dit verslag is samengesteld door Ina Marbus, met foto’s van Volkert Bakker, Andri Binsbergen en van Jan en Ina Marbus.
1
Het kamp in de Brenne
Tijdens de kampen zijn er altijd momenten dat terug wordt gekeken naar eerdere kam‐ pen, door deelnemers die al twintig keer, of dertig of soms nog vaker zijn mee geweest. Dan hoor je vaak de naam Brenne terugkomen. Daar wordt met veel plezier op terugge‐ keken en daar moet je beslist een keer naar toe. Dit jaar was het voor mij dan zo ver. Het grappige was dat in mijn kennissenkring buiten de KNNV niemand ooit gehoord had van de Brenne. Als ik die bestemming noemde, keken ze me glazig aan en vroegen waar dat dan wel ligt. Nou gewoon, even onder Orleans in het stroomgebied van de Loire. Het blijkt een schitterend gebied te zijn met erg veel meertjes, veel vogels en planten. Bijna vlak, dus je kunt er erg goed fietsen en gemakkelijk wandelen. Ik had bewust gekozen voor een kamp in het vroege voorjaar, want met name voor plan‐ ten en vogels is dat tenslotte toch altijd de toptijd. Wel loop je dan een zeker risico met het weer en dat bleek ook dit jaar. Het was een extreem slecht voorjaar geweest, waar‐ door planten nog nauwelijks waren uitgelopen en de meertjes overvol water stonden. In geen 40 jaar was de waterstand zo hoog geweest, waardoor er weinig ondiep water was, met als gevolg dus ook weinig vogels voor die biotoop. Ook was het de eerste dagen nog behoorlijk koud, met ’s nachts temperaturen rond de 10 Celsius en behoorlijk wat nattigheid. Pas in de loop van de 14 dagen werd dat geleide‐ lijk beter. Niet echt ideale omstandigheden om te kamperen en in dit extreme ‘weer’jaar dus eigenlijk ook wat te vroeg in het jaar. Maar het weer werd weer ruimschoots ge‐ compenseerd door de uitstekende sfeer, de leuke excursies en de vele planten, vogels, vlinders, salamanders en andere beestjes die we desondanks zagen. Het heeft iets fascinerends om rond 4 uur ’s morgens te worden gewekt door de nachte‐ gaal, die naast je tent in een struik zit te zingen. En als de nachtegaal al even stil was, dan namen de zwartkop en de hop hop hop het onmiddellijk over. In het gebied ook schitterende orchideeën. Dit jaar duidelijk minder dan gebruikelijk, maar dan blijft er ten 2
minste iets over voor de volgende keer. Want eenmaal naar de Brenne betekent bij een volgende mogelijkheid weer naar de Brenne. Volkert Bakker, voorzitter
Indrukken van de deelnemers Aan het eind van het kamp vroegen we de deelnemers wat het meest indruk gemaakt had. Het geeft een goed beeld hoe divers de deelnemers zo’n kamp ervaren. Dit waren de antwoorden: • De enorme aantallen affodil, die we hier zagen. • De nachtegaal. • Een zomertortel, die speciaal voor ons een rondje boven onze hoofden vloog. • Pimpelmeesje dat bezit had genomen van een fietstas. • De grote verandering van de natuur gedurende die twee weken. • De aspergeorchis. • Geoorde fuutjes. • Slangenarend. • Nachtpauwoog. • De gezamenlijke maaltijd. • De wandeling bij La Boudinière. • Korstmossen op de camping. • De sterrenluchten. • Nachten met nachtegaal en bosuil. • Nattigheid. • De vreugde bij een andere deelnemer toen hij zijn eerste grauwe klauwier zag. • Dat ook hier Groenpootruiters waren. • Bosje seringen met al die vlinders. • Boomkikkers. • Tongorchis. • De zonsopkomsten. • De passie bij de andere deelnemers. • Een schildpad, die dreigde te worden overreden. • Dat de hop, nachtegaal en wielewaal hier net zo vanzelfsprekend zijn als bij ons de koolmees, huismus en merel. • Het meertje bij avondlicht. • Blauw parelzaad. • Glasvleugelpijlstaart. • Het eerste stuk van de wandeling bij Bellabouche met al die boomkikkers. • Rouwmantel. • Konings‐ en koninginnepage. • De sfeer in de groep. • Dat ik zoveel geleerd heb. • Witwangstern. Volkert Bakker
3
Deelnemers: Volkert Bakker Voorzitter Marja Bakker‐ van den Berg Hans van der Berg Jenny van Dorsten Andri Binsbergen Excursieregelaar Dini Binsbergen‐Buwalda Jacques Bogaarts Angelie van den Dool‐Oomen Gerard van den Dool Frouke Escher Hans Fondse Anne‐Marie Fondse‐Visser Martine Helleman Carolien Beemsterboer Louise Hoeksema Henk Hoeksema Jan Marbus Ina Marbus‐Hotho Guda Poot Huib Poot Cees Voorn Corry Pohlmann Jan Westhuis Choc‐regelaar Corrie Westhuis‐Maatkamp
4
Overzicht excursies 28 april 1. Route 16 Crossbill Guide, rechtsom 2. Route 16 Crossbill Guide, linksom 29 april 3. Réserve naturelle de Chérine 4. Omgeving etang de la Gabrière en etang du Gabriau 30 april 5. Centrum Le Blanc en Neons sur Creuse 1 mei 6. Etang de la Bellebouche 1 mei 7. Omgeving Maison de la Nature 1 mei 8. Rives – L’Anglin 2 mei 9. Le Pays des Sarcophages 2 mei 10. Etang du Sault, Etang Foucault, ten n.o. van Rosnay 3 mei 11. Omgeving Etang de Gabriau 3 mei 12. Route Au pays des piramides, La Boudinière 4 mei 13. Etang de Bellebouche 5 mei Rustdag 6 mei 14. Rosnay “Oost” 6 mei 15. Le Temple 7 mei 16. Forêt de Lancosme, nr.8 van les plus belles ballades 8 mei 17. Excursie omgeving Brenne 9 mei 18. Etang de Riau 9 mei 19. Rond Cherin 10 mei 20. Etang de la Bellebouche Tongorchis Tongorchis 5
Groentje
Sfeerverslagen
27 april‐ Ontvangst Op deze fraaie camping heeft de ARC een leuke plek gereserveerd waar we in een flau‐ we boog rondom de convotent kunnen kamperen. Voordat we de tent kunnen opzetten wachten we eerst even tot de stortbuien over zijn. ’s Avonds om 20:00 uur komen we bijeen in de convotent voor een kennismakingsronde en een warme kop choc (met koek natuurlijk!). ’s Nachts luisteren we ‐ tussen de kletterende regenbuien door‐ naar roepende bosuilen en het gekwek van de vele boomkikkers.
28 april‐ Route 16 Crossbill Guide, rechtsom Aantal deelnemers 9 Excursie ¾ dag, te voet. Excusieleider Hans van der Berg Wat maakten we een prachtige wande‐ ling vandaag: een grote lus vanaf en naar de camping. Of de afstand inder‐ daad 6 kilometer bedraagt, daarover lopen de meningen uiteen. We hadden zon, bewolking en frisse oostenwind, kortom heerlijk weer om buiten te zijn. De kennismaking met onze dichtbije omgeving was verheugend: we hoor‐ den veel vogelgeluiden om ons heen. Maar niet alleen de oren werden ge‐ streeld; ook het oog kwam niks te kort! De lijsten getuigen daarvan. Het deed ons goed om door zulk eeuwenoud landschap te stappen en ons hart op te halen aan de planten, de bomen. De bloemen, de vogels, de insecten. De sociale uitdagingen werden manhaftig doorstaan! Hans van der Berg
28 april‐ Route 16 Crossbill Guide, linksom Aantal deelnemers 10 Excursie ¾ dag, te voet Excursieleider Andri Binsbergen Twee excursies langs dezelfde route, een rechts‐, een linksom. Het tempo werd bepaald door de plantenlui. De vogelaars hadden zich daar maar aan over te geven, maar kwamen wel aan hun trekken. Vooral de zwermen koereigers waren indrukwekkend, aangetrokken door een paar flinke kuddes koeien (vetweiders). Door het nog tamelijk koude weer ( uit de wind was het best lek‐ ker, vooral als de zon even scheen, wat vooral ’s mor‐
6
Muizedoorn
gens af en toe het geval was) wa‐ ren er weinig vlinders en libellen. Leuk was de winterjuffer die Jan ontdekte. Ook de vos op jacht trok langdurig de aandacht. Kortom, voor een eerste dag een goede excursie. Andri Binsbergen
29 april‐ Réserve naturelle de Chérine
Koereigers
Aantal deelnemers 8 Excursie ¾ dag, per auto en te voet Excursieleider Angelie van der Dool Met 8 mensen en 3 telelenzen gingen we op pad. Het bleek een kruip‐vogelexcursie te zijn, want er was veel te zien en te horen, zoals een paartje stelt‐ kluten, 6 geoorde futen en zwarte sterntjes. Ook het paartje paap toonde zich prachtig in de zon. Vanuit een vogelhut hadden we een schit‐ terend uitzicht op een paartje Geoorde futen parende schildpadden, die zelfs doorgingen met paren toen ze van de boomstam het water in vielen…. Mooi landschap, veel planten: harlekijnorchis, waterranonkel en de gele morgenster. Dan nog een hagedis, kikkers, vlinders en libellen. Jammer dat Dinie het laatste stuk moest afhaken vanwege knieproblemen. Deze tocht is zeker voor herhaling vatbaar. Angelie van der Dool
29 april‐ Omgeving etang de la Gabrière en etang du Gabriau Aantal deelnemers 12 Excursie ¾ dag, per fiets Excursieleider Guda Poot De tocht werd gestart met een bezoek aan het Maison du Parc. Daar was veel te koop (lokale producten, boeken , ansichtkaarten) maar beperkte toeristische informatie. De beide meren zijn prachtig, maar onze plannen om te wandelen langs de oevers dan wel een rondwandeling te maken stranden keer op keer op hekken, prikkeldraad en bordjes: accès interdite.
7
Veel mooie vogelwaarnemingen: purperreiger, witwangstern, geoorde fuut, krooneend. Paaiende vissen (brasems?) in kleine aantallen. Bij een leuk kruidenveldje voor één keer de afzetting genegeerd en genoten van de vele zonnende zandhagedissen in een stapel hout‐ blokken. Ook zagen we de vlinders die het nu eindelijk warm genoeg vonden om te gaan vlie‐ gen. Fietsend om het etang du Gabriau weer richting Rosnay, een paar keer (zowel links als rechts van de weg) een onverharde weg ingereden. Glasvleugelvlinder op Blauw parelzaad Het liep dood op hekken en borden zoals hier‐ boven beschreven, maar… leverde nog wel heel leuke waarnemingen op. Zoals de groene specht midden op het pad in de zon, een rustig voorbijsjokkende vos en op één plek koningspage, groentje, landkaartje 1e generatie. Dit alles voorzien van muziek door de Cettiszanger. Langs de D32 bleken de diepblauwe bloemetjes in de berm geen longkruid te zijn maar blauw parelzaad, waar de glasvleugelpijlstaart juist een bezoek aan bracht. Een tocht met heel veel keren op‐ en afstappen, maar ook met veel veldbiologische ge‐ luksmomenten! Guda Poot
30 april‐ aangepast programma vanwege de regen Ieder probeerde op zijn manier de dag te vullen. Wij zijn samen met Cees en Corry per auto naar Le Blanc geweest, hebben daar gezellig koffie gedronken in het cafeetje op de hoek van het stadsplein, inkopen gedaan in een grote supermarkt en daarna een paar topografi‐ sche kaarten gekocht bij een boekwinkel. Met be‐ hulp van die kaarten en de tomtom zijn we naar Neons sur Creuze gekoerst om bijeneters te gaan kijken. Geparkeerd bij het kerkje en het weggetje afgelopen naar de rivier. Daar trof‐ fen we Hans, Annemarie en Frouk‐ je. Niemand van ons heeft er een bijeneter kunnen ontdekken. Wel een prachtige groeiplaats van paar‐ se schubwortel ontdekt. Het bleef almaar regenen. Terug op de camping hebben we gezamen‐ lijk gewerkt aan een waterafvoer voor de almaar stijgende regen‐ plas. De tent van Andri en Dini dreigde weg te spoelen! Als we ’s avonds om 20:00uur choc Dini bij de drijvende tent gaan drinken blijken alle wanden 8
Paarse schubwortel
van de convotent stemmig versierd met vlaggetjes en een oranje wimpel. Dat is waar ook, het is in Nederland koninginnedag… en we hebben voortaan een koning! Ina Marbus 1 mei ‐Etang de la Bellebouche Aantal deelnemers 2 Excursie 1/2 dag, per auto en te voet Observatiehut is niet groot, ± 6 à 8 mensen kunnen er zitten ± 14:00 daar geweest. Waardering: 9 Spectaculair zicht op een tiental nesten van purperreigers. De paartjes waren druk met … paren; het mannetje sleepte enorme rietstengels aan, die met de bek werden overgegeven aan het vrouwtje‐ deze wurmde ze dan in de nestplek. Daarnaast ook prachtig uitzicht op paartjes kwakken, ook op het nest. Ook was er een paartje koereiger op een nest in aanbouw. Purperreiger en Koereiger
1 mei – Omgeving Maison de la Nature Aantal deelnemers 6 Excursie ¾ dag, per auto en te voet Excursieleider Jan Marbus Waardering: 7½ Het etang Cistude was leeggelopen. Op de vijverbodem liepen krakeend en kleine plevier. Bij het Etang Ricot zat in het riet kleine karekiet, snor, rietzanger. Op het water tafel‐, kuif‐, wilde en krooneend, zomertaling, purperreiger, blauwe reiger. Réserve Chernie bood ook een mooie kijkhut met kokmeeuwkolonie, veel geoorde fu‐ ten, krooneend, bruine kiekendief en overvliegende visarend. Onderweg langs D44 ter hoogte van le Temple mooi licht heuvellandschap met open struweel. Daar vonden we op een oude mesthoop ± 30 eischalen van de ringslang. Jan Marbus
9
1 mei‐ Rives – L’Anglin Aantal deelnemers 9 Auto‐excursie Waardering: 8 Excursieleider Jan Westhuis De excursie begon in Le Blanc. In het centrum de auto’s gepar‐ keerd en na even wandelen een klein marktje gevonden met heerlijk brood, kaas en aardbeien. Daarna was het koffietijd en… droog! Dus nu de natuur opgezocht en gevonden, wat met een auto‐ excursie niet altijd even gemakkelijk is. We hebben met elkaar toch prachtige orchideeën gezien. Nog even wat meer zon en ze zijn helemaal prachtig. Dat hopen we deze vakantie nog mee te Bergnachtorchis maken (de zon en de orchideeën !!). Al met al hebben we geno‐ ten. Corrie Westhuis‐Maatkamp
2 mei‐ Le Pays des Sarcophages Aantal deelnemers 9 Excursie ¾ dag, per auto Excursieleider: Angelie van der Dool Met 9 mensen vertrokken en weer teruggekomen. De wandeling startte op de Bois d’ Haut en begon met een weggetje met veel muizendoornstruiken aan weerszijden en aan de kant van een dijkje met veel bemoste stenen. We kwamen uit bij de RD50 die parallel loopt aan de rivier l’ Anglin . We liepen langs een grote kalkrots van 28 meter hoog waar heel vroeger sarcofagen werden uitgehouwen die dan via de rivier werden vervoerd. Het heuvelachtige landschap wisselde af met koolzaadvelden, bos, graanakkers . Het heeft de hele dag geregend en de plantenliefhebbers zagen meer dan de vogelaars… We genoten van meerdere soorten orchideeën. De saprofyt Limodorum abortivum (paarse aspergeorchis) die daar voorkomt en alleen te zien is met warm weer hebben we dus niet gezien. Ondanks de regen genoten we van de afwisselende wandeling en de stemming was op‐ perbest. Louise Hoeksema
2 mei – Etang du Sault, Etang Foucault, ten n.o. van Rosnay Aantal deelnemers 14 Excursie ¾ dag, per fiets Excursieleider Jan Westhuis
Hans en Annemarie Fondse aan de choc‐corvee
10
Gelokt door het goede weerbe‐ richt togen we met 12 fietsers ‐ waarvan 5 gehuld in zonnig gele KNNV‐hesjes‐ op weg naar enkele uitzichtspunten over meertjes. We zagen onderweg weer veel harlekijnorchissen, sleutelbloe‐ men en longkruid. De paden wa‐ ren nog drassig. Op de uitzichts‐ punten zagen we met behulp van de telescopen mooi de zwarte wouwen zitten en verder de inmiddels bekende watervo‐ gels. In één van de kijkhutten nuttigden wij het meegebrachte brood en toen begon het tegen de verwachting in te regenen. Voor ons doen keerden we daardoor heel vroeg in twee ploegen terug op de camping.
3 mei – Omgeving Etang de Gabriau Aantal deelnemers 4 Excursie ½ dag, per fiets Excursieleider Hans van de Berg Als je als vrouw met drie mannen op stap gaat en dat zijn alle drie vogelaars, dan wordt er weinig naar iets anders gekeken; dat is logisch! Dus de planten hebben nauwelijks aandacht gehad. De enige schildpad die we zagen bleek bij nader inzien toch een tak te zijn‐ dus ook dat was weinig! Maar de vogels maakten het echt wel goed. Met 65 soorten was het een goede dag! Het beloofde zonnetje was zeker ver te zoeken, maar de mist klaarde gelukkig op. Al met al toch wel een hele geslaagde dag. Corrie Westhuis
3 mei –route Au pays des piramides, La Boudinière Aantal deelnemers 8 Excursie 1 dag, per fiets en te voet Excursieleider Jan Marbus Qua afstand is dit heel goed op de fiets te doen. Op de heenweg deden we er ± 1 ½ uur over met tegenwind en veel vals plat. De terugweg ging in ongeveer een uur met eveneens een enkele stop startpunt wandeling bij de dorpspomp onderweg. De veiligheidshesjes ko‐ men dan goed van pas! Vooral ’s middags was het drukker op de weg en is het zaak ach‐ ter elkaar te fietsen. Jan Marbus 11
4 mei –Etang de Bellebouche Aantal deelnemers 22 Excursie 3/4 dag, per auto Excursieleider …. Met 7 auto’s op pad om 9:00 uur. Na een heldere, zeer koude nacht warmt het buiten nu snel op, dus op de par‐ keerplaats gaan de jassen en truien al uit. Vanaf de P lopen we linksaf het pad op Smaragdhagedis naar de hut aan de oostrand van de plas, zodat we met de zon in de rug kunnen kijken. Het duurt lang voor we deze hut be‐ reiken, want de weitjes naast het pad vragen veel aandacht: veel harlekijnorchis met te midden van dat paars één volledig wit exemplaar, en een aantal net in bloei komende exemplaren van de tongorchis. De vlinders worden wakker, de libellen sluipen uit, er zijn levendbarende en smaragdhagedissen die heerlijk liggen te zonnen en zich weinig van ons aantrekken. Ook zijn er boomkikkers en heel veel andere kikkers. Bij de hut is het wachten op je beurt, met 6 à 8 personen is hij echt vol. Maar als je dan mag kijken, dan is het puur ge‐ nieten van purperreigers op hun nest; van nestelende kwakken die hun naam roepen, en van een enkele kleine zilverreiger. Na de hut een klein stukje doorgelopen en daar op een open plek geluncht. De koningspage was meteen present; de gouden tor op de bloesem van een appelboom was een plaatje en Andri zag een goudvink (een nieuwe Harlekijnorchis soort voor onze lijst!). De twee andere hutten hebben we niet kunnen bereiken omdat de paden ernaar toe meer op sloten leken dan op een voetpad. Onze route daarna was ook zeer drassig en veldbiologisch gezien iets minder spannend.
5 mei ‐ rustdag Ieder vulde deze dag naar eigen voorkeur.
6 mei‐ Rosnay “Oost” Aantal deelnemers 8 Excursie 3/4 dag, te voet Excursieleider Gerard van den Dool Afwisselende rondwandeling, brede bospaden, étangs, weiden, struikgewas, stromende beek. Veel bloemen, veel vlinders en vogels. Afwisse‐ lend open terrein en onder bomen. 12
Nachtpauwoog
6 mei‐ Le Temple Aantal deelnemers 6 Excursie 3/4 dag, per fiets Excursieleider Andri Binsbergen Over D44 naar Le Temple met stops hier en daar om te zien of er vogels op de etangs zaten. Op bloeiende seringen in Le Temple leuke verza‐ meling van allerlei fouragerende vlinders. Koffie‐ stop in grasland met lange drinkbak met zicht op etang Gabrière. Bij sluisje het meer afgezocht. Veel schroevende roofvogels in de lucht (vnl. zwarte wouw) . lunchstop aan etang voorbij Gabriau. Rouwmantel Daarna route terug naar Rosnay. Nog enkele stop bij groep bloeiend blauw parelzaad en verderop stengelloze sleutelbloem met zwarte lathyrus. Terug op camping tegen 15:00 uur. Jan Marbus
7 mei‐ Forêt de Lancosme, nr.8 van les plus belles ballades Aantal deelnemers 11 Excursie 3/4 dag, per auto (16km) en te voet Excursieleider Andri Binsbergen Onze tocht voerde door het Forêt de Lancosme, zo’n 4000 hectare produktiebos, deels ook verpacht voor de jacht. Eiken, dennen, hei. Afwisselend droge en vochtige milieus. Aanvang bij een boerenerf, door een “laantje” dat dik met grof grind was bestrooid, aan weerskanten water. En water zouden we meer tegenkomen: etangs aan het be‐ gin van het bos. Mijtertje Eiken en dennen, brede lanen, bosanemoon en mijtertjes. Het stuk tussen de D14 en de D58 was het meest avontuurlijk. Grote onbegaanbare wa‐ terpartijen, ettelijke natte voeten…uiteindelijk via prikkeldraad, een weitje of een dijk om een etang met als bonus de grauwe klauwier en roodborsttapuit (parend!) Terug over de D58, reclame van Tuborg of Bilderdijk “hoe warm het was en hoe ver…”, langs verscheidene etangs met o.a. witwangsterns
8 mei‐ Excursie omgeving Brenne ¾ dag‐ fiets‐ 8 deelnemers Op zoek naar Bijeneters Langs de oevers van de Creuse speciaal gezocht naar bijeneters. Niet waargenomen. Wel 2 keer grote gele kwikstaarten gezien. En een mooie groeiplaats van paarse schubwortel aan de oever van de Creuse. Hans Fondse
Paarse aspergeorchidee
13
8 mei‐ Orchideeën van Le Breuil Met 2 auto’s zijn we richting Le Breuil gereden. Af en toe waren er dreigende wolken‐ luchten. Bij de kalkgroeve was het gelukkig droog en daar hebben we heerlijk rondge‐ struind bij de opslagplaats van de kalkplaten. We vonden er diverse fraaie orchissen, w.o. de paarse aspergeorchis (op 4 plekken!), spinnenorchis en aapjesorchis. Toen we alles goed bekeken hadden zijn we doorgereden naar een groeiplaats van pur‐ perorchis in een wegberm bij La Griborry t.n.v. Mérigny. Om 14:00 uur wordt het weer het erg dreigend en rijden we terug naar de camping. In een stromende regen komen we aan, en het wordt die middag bijna niet meer droog. Froukje probeerde tussen de buien door nog kleine rondleidinkjes te geven langs de korstmossen op de boomstammen van de camping. ’s Avonds reed er weer een nieuwe zware camper het campingveld op om meteen vast te raken in de zachte modder. Met de toegesnelde KNNV‐ hulptroepen is het gelukt om de cam‐ per los te trekken!
9 mei Etang de Riau ¾ dag‐ fiets‐ 5 deelnemers plus gast Excursieleider Andri Binsbergen Onder geleide van de gezellige prater Fred van der Lans, afkomstig uit Den Hoorn bij Delft en sinds een jaar of 10 woonachtig in de streek, naar de Grand Riau, een (dit jaar) droog staande etang waar in de trektijd steltlopers zitten. Er werden eerder o.a. kemphanen, zwarte ruiter, krombek‐, bonte strand‐ loper en zelfs drieteentjes gezien! Wij troffen er nu alleen groenpootruiters (±10) en tureluurs (6) aan, en ook 4 bergeenden. Een moeras‐ schildpad worstelde zich door de modder. Gele plomp en/of waterlelie lagen er zieltogend bij. Het kleine Petit Riau huisvestte vooral veel futen, een paar knobbelzwanen, allerlei eenden en reigers. Over het riet en de ingezaaide mais (ja, tussen het riet) vlogen oeverzwaluwen. Een paar bruine kieken‐ dieven werden gepest door zwarte kraaien. Zo af en toe barstte een Cetti’s zanger uit in zijn karakteristie‐ ke explosieve cettia cetti. Kortom, er viel veel te ge‐ nieten en niet alleen van de meegebrachte koffie. Het vervolg van de tocht naar de omgeving van Ciron leverde geen bijeneters op, waar we toch zo naar uitkeken. Jammer, maar dat zijn vogelaars gewend. Al met al toch zeer de moeite waard. 14
9 mei – rond Cherin ¾ dag, 8 deelnemers
Een niet‐KNNV‐kamp‐excursie op uitnodiging van de “tuinvrouwen” met hun border colly Pia. Twee KNNV‐leden die op onze camping stonden maar vanwege Pia geen kampdeelnemers konden zijn. Zij hadden ons een aantal mogelijke waarnemingen in dit gebied (onder voorbehoud) genoemd die heel aantrekkelijk waren. Op de heenweg waren er al diverse stops voor bijzondere plantjes in de berm, vogels in de lucht of een ree in het veld. Koffie ge‐ dronken op een plek waarbij we uitzicht hadden op een vervallen boerderij. Een idyllisch plekje waar de meeste beloofde vogelwaarnemingen bijna allemaal werden gescoord: grauwe klauwier en cirlgors. Bovendien nog een Orpheus spotvogel. Om ca. 12 uur doorgelopen naar een tweede boerderij. Deze wegens tijdgebrek niet gehaald. Maar gestopt bij een prachtig plekje in het weiland. Er was net een doorsteek in de wal langs het pad. Hier vertoonde de slangenarend zich. Hij cirkelde prachtig omhoog waarbij nauwelijks een vleugelslag werd gemaakt. Alleen wilde hij ondanks ons dringend verzoek niet “bidden”, terwijl het toch Hemelvaartsdag was… Door het weiland een stuk langs de houtwal langs het pad teruggelopen. Op de heenweg was gesignaleerd dat er ook nog een doorgang was. Hierdoor weer naar het pad en naar de parkeerplaats gelopen. Als toetje vloog op de terugweg vlak langs de weg nog een purperreiger op. Al met al een zeer geslaagde excursie! Huib Poot
15
VOGELS
Andri Binsbergen
La Brenne is vooral bekend als vogelgebied. Als gevarieerd ‘wetland’ trekt het in de eer‐ ste plaats een groot aantal watervogels, zowel in de broedtijd als in de trektijd en ’s win‐ ters. Tussen de vele visvijvers bevinden zich echter allerlei meer droge gebieden, gras‐ en akkerland, loof‐ en naaldbos, heggen, heide’s en zo meer, waar zich allerlei zangvo‐ gels thuis voelen. Opvallend was bijvoorbeeld het grote aantal nachtegalen en wielewa‐ len. Net als in Nederland was het voorjaar in Midden‐Frankrijk uitzonderlijk koud, waardoor alles een paar weken later was dan in andere jaren. Dat was wat de fauna betreft vooral merkbaar bij insecten als vlinders en libellen, die we in de eerste week nog maar weinig zagen en pas in de tweede week talrijker werden. Bij de vogels was de invloed van het weer minder duidelijk te merken. Het niet gezien hebben van bijeneters, die toch eind april zouden moeten aankomen, is waarschijnlijk te wijten aan de late komst van warm weer. Aan de andere kant zijn er maar weinig steltlopers gezien, vogels die vooral worden aan‐ getrokken door droogstaande visvijvers en die waren er weinig, maar ook omdat de trektijd enigszins over raakte en wij pas in de tweede week een droogstaande vijver be‐ zochten. Zo hebben wij waarschijnlijk het een en ander gemist, maar dat geldt ook voor een aantal bosvogels en bijvoorbeeld voor nachtzwaluw en houtsnip, vogels die je ’s avonds in geschikte biotopen moet opzoeken. In het volgende overzicht geef ik aan hoe talrijk de verschillende soorten waren en hoe vaak en waar we ze gezien hebben. Geoorde Fuut ‐ In sommige vijvers vrij algemeen (Chérine). Dodaars ‐ vaker waargenomen dan voorgaande soort, maar vaak alleen gehoord Fuut – vrijwel elke dag waargenomen Aalscholver – veel schaarser dan in Nederland, vaak eenlingen of kleine groepjes. Roerdomp – alleen op 29/4 in Chérine gehoord Kwak – in een aantal gebieden gezien, o.a. kolonie Bellebouche, maar ook op camping Koereiger – overal waar koeien graasden waren ook koereigers in groepjes van enkele tot plm 20 Kleine Zilverreiger – vrijwel elke dag gezien in kleine aantallen Grote Zilverreiger – als kleine, maar iets minder Blauwe Reiger – elke dag gezien in kleine aantallen Purperreiger – iets algemener dan blauwe, kolonie Bellebouche samen met kwakken Knobbelzwaan – klein aantal paren, soms met jongen, op geschikte plassen Bergeend – groepje in drooggevallen Etang de Riau op 8/5 Wilde Eend – elke dag gezien, maar veel minder talrijk dan in Nederland Krakeend ‐ idem Slobeend – kleine aantallen op diverse plassen Wintertaling – alleen op 30/4 en 1/5 gezien Tafeleend – algemeen, in sommige plassen meer dan wilde eenden! Krooneend – op vijf dagen gezien, kleine aantallen, soms een enkele woerd op een plas 16
Kuifeend – vrijwel elke dag, minder dan tafeleend Visarend – op 28/4 gezien omgeving Rosnay Slangenarend – idem Zwarte Wouw – algemeen, elke dag in verschillende biotopen ge‐ zien Bruine Kiekendief – meest voorkomende kiekendief, op 7 excursie‐ dagen gezien Blauwe Kiekendief ‐ op 6/5 gezien Grauwe Kiekendief – 3/5 gebied bij Pays des pyramides Buizerd – elke dag gezien Torenvalk – schaars! Slechts op 4 excursiedagen gezien Boomvalk – alleen op 5 en 7/5 gezien Patrijs – allen op 3 en 7/5 gezien Fazant – vrijwel elke dag gezien of gehoord Waterhoen – alleen op 29/4 gezien (Chérine), soort leeft in La Brenne kennelijk terugge‐ trokken Meerkoet ‐ algemeen Steltkluut – alleen op 29/4 in La Chérine en op 5/5 (rustdag) Pifaudière Kleine Plevier – op 8/5 Chinon a/d Creuse Kievit – vrijwel elke dag gezien, kleine aantallen Kleine Strandloper – tijdens privé‐exc. Bosruiter ‐ idem Oeverloper – enkele keren gezien Tureluur – op 3 excursiedagen gezien Zwarte Ruiter – tijdens privé‐exc. gezien Groenpootruiter – verrassend vaak gezien/gehoord, in 2e week namen aantallen af Wulp – slechts twee keer gezien/gehoord Regenwulp – eenmaal gehoord Kemphaan – tijdens privé‐exc. gezien Kokmeeuw – algemeen, broedt o.a. La Chérine Zwartkopmeeuw – op 2/5 en 3/5 gezien Geelpootmeeuw – op 3 dagen gemeld, o.a. Gabriau (aangenomen dat “zilver‐ meeuw”deze soort is) Visdief – tijdens privé‐exc. gezien Zwarte Stern – tussen groepen witwangsterns zaten soms enkele zwarte (o.a. Et. De Pifaudière) Witwangstern – net aangekomen in La Brenne zwierven groepen rond op zoek naar broedplaats Houtduif ‐ algemeen Turkse Tortel – vrij algemeen in bewoonde gebieden Zomertortel – elke dag gehoord of gezien Koekoek – algemeen, ook op camping Bosuil – op camping gehoord, soms lastig luidruchtig Gierzwaluw – weinig gezien, waarschijnlijk verlaat door tegenvallende weer Hop – elke dag gehoord en soms (ook goed) gezien IJsvogel – op rustdag 5/5 langs de Creuse en bij Rosnay Zwarte Specht – 3/5 Groene Specht – elke dag bij camping en soms elders Grote Bonte Specht – op 5 dagen gehoord/gezien Kleine Bonte Specht – tijdens privé‐exc. gezien 17
Draaihals ‐ idem Veldleeuwerik – vrij algemeen, maar niet elke dag gehoord Boomleeuwerik – op 4 dagen gehoord, o.a. bij zenderpark ter hoogte van Etang de Pi‐ faudière Oeverzwaluw – een schaarse soort! Alleen gezien op 8/5 étang de Rieau Boerenzwaluw ‐ algemeen Huiszwaluw – tamelijk schaars, oa in Rosnay broedend Boompieper – algemeen, vrijwel elke excursie gezien/gehoord Witte Kwikstaart – vrij algemeen Gele Kwikstaart – alleen op 29/4 gezien (Chérine) Grote Gele Kwikstaart – op 2/5 (Vallée de l’Anglin) en 8/5 (Creuse bij Chinon) Winterkoning – hoewel niet echt algemeen, elke dag gehoord Heggemus – vrij schaars, vier keer gemeld (oa bij Rosnay) Roodborst ‐ idem Nachtegaal – algemeen, oa op camping Zwarte Roodstaart – in verschillende dorpen gezien/gehoord, oa in Rosnay Paapje – alleen op 29/4 in Chérine gezien Roodborsttapuit – algemeen, vrijwel elke dag gemeld Zanglijster – slechts twee keer gehoord/gezien (vergeten te noteren?) Grote Lijster – vaker dan zanglijster gehoord, maar niet elke dag Merel ‐ algemeen Tuinfluiter – vrij algemeen Zwartkop – zeer algemeen Grasmus ‐ algemeen Rietzanger – slechts op 4 dagen gehoord Cetti’s Zanger – op 5 dagen gehoord, oa étang de Pifaudière en Chérine Kleine Karekiet – slechts 3x gehoord, teleurstellend weinig Grote Karekiet – alleen op 28 en 29/4 gehoord Fitis – vrij schaars, op 4 dagen gehoord/gezien Fluiter – schaarser dan volgende soort, alleen op 4/5 (Bellebouche) Bergfluiter – toen we de soort eenmaal kenden bleek hij vrij algemeen Tjiftjaf – algemeen, elke dag gehoord Grauwe Vliegenvanger – op camping Koolmees ‐ algemeen Zwarte Mees – op camping Pimpelmees – vrij algemeen Matkop – 7/5 Forêt de Lancosme Staartmees – broedvogel op camping Baardmannetje – 7/5 Migné/Forêt de Lancosme Boomkruiper – vrij algemeen Grauwe Klauwier – 3/5 Gabriau Ekster – vrij algemeen Gaai ‐ idem Kauw – vrij algemeen Roek – kolonie bij Chinon a/d Creuse, elders niet gezien Zwarte Kraai ‐ algemeen Raaf – 28/4 wandeling ten noorden van Rosnay Spreeuw – niet algemeen, op sommige dagen zelfs niet gezien Wielewaal – elke dag gehoord, ook op camping Huismus – vrij algemeen 18
Vink ‐ algemeen Kneu – vrij schaars, slechts op 3 dagen gezien Putter ‐ algemeen Groenling – vrij algemeen Europese Kanarie – 5/5 Le Blanc/Creuse en 6/5 Gabriau Goudvink – 4/5 Bellebouche Appelvink – 28/4 rondwandeling t.n.v. Rosnay Cirlgors – vrij algemeen, op 5 dagen gezien Grauwe Gors – 3/5 la Boudinière en 8/5 omgeving Chinon/Creuse
Zoogdieren Beverrat Ree Vos Mol Wild zwijn Vleermuis Das Haas Konijn
(Jan Marbus)
talrijk , veel uitwerpselen in en rond de étangs meerdere zichtwaarnemingen enkele zichtwaarnemingen en sporen graafgangen wroetsporen meerdere soorten in de schemering op camping en rond dorp sporen, 1 verkeersslachtoffer enkele zichtwaarnemingen en uitwerpselen 2 exemplaren gezien
Reptielen
JM
Muurhagedis ‐ algemeen bij ruïnes en houtstapels Levendbarende hagedis ‐ algemeen Smaragdhagedis Geelgroene torenslang ‐ dood in Rosnay en in verlaten boerderij achter camping Hazelworm in les Communeaux t.z.v. Rosnay Europese moerasschildpad
Amfibieën
JM Groene kikker vooral veel in volgelopen karrespo‐ ren Bruine kikker vrij veel in en rond greppels, natte karresporen Springkikker Boomkikker ’s nachts veel roepend en overdag vooral in nat gras. Rugstreeppad regelmatig, ook roepend rond camping
Rugstreeppad
19
Vlinders
Oranjetip eerste helft van het kamp Boswitje regelmatig langs bermen en bosranden Citroenvlinder tientallen vooral eerste helft Klein geaderd witje enkele exemplaren Klein koolwitje Dagpauwoog 1 op bloeiende sering Atalanta een enkele waarneming Grote Vos op bloeiende seringen Landkaartje voorjaarsgeneratie Boomblauwtje Kleine vuurvlinder Hooibeestje tweede helft kamp Bruin dikkopje vrij veel Bont zandoogje vrij veel Rouwmantel 2 exemplaren op bloeiende sering Koningspage Koninginnepage tweede helft kamp Glasvleugelpijlstaart zeker 4 waarnemingen Gammauil Boterbloempje Nachtpauwoog Diverse spanners Eriogaster spec. rups Moerasspinner rups Witvlakvlinder rups Ringelrups rups Libellen JM Lantaarntje algemeen Azuurjuffer tweede helft van het kamp Platbuik Viervlek vrij veel Glassnijder Smaragdlibel regelmatig Bruine winterjuffer Kevers JM Meikever talrijk Reuzengoudhaan Weverbok Mestkever Boktor Gouden tor Tropinota hirta 20
JM
Bont zandoogje
Moerasspinner
Platbuik wijfje
Tropinota hirta
Diverse insecten
JM
Frouke Escher
Aardhommel Akkerhommel Veenmol Krekels
Korstmossen
Lichenen (korstmossen) waren op het kampeerterrein in Rosnay veelvuldig aanwezig op de eiken en op de zitbanken midden op het veld. Op de oude eiken was veel Trompet‐ takmos waar te nemen, op de jonge eiken meer Eikenmos. We hebben op de natte 5 mei de volgende soorten kunnen waarnemen. Trompettakmos Ramelina fastigiata Eikenmos
Evernia prunastri
Gewoon schildmos
Parmelia sulcata
Bosschildmos
Flavoparmelia caperata
Gestippeld schildmos
Punctelia subrudecta
Klein dooiermos
Xanthoria polycarpa
Grauw rijpmos
Physconia grisea
Olijfschildmos
Pleurosticta acetabulum
Heksenvingermos
Physcia tenella
Gewoon purperschaaltje
Lecidella elaeochroma
Witte schotelkorst
Lecanora chlarotera
Melige schotelkorst
Lecanora carpinea
Witte kringkorst
Pertusaria albescens*
Groot takmos
Ramalina fraxinea
Melig takmos Ramalina farinacea *Deze soort was op de zitbank te vinden. Bij de determinatie is gebruik gemaakt van de Veldgids Korstmossen van Andre Aptroot en Kok van Herk.
21
Plantenlijst Brenne
Jacques Bogaarts
De lijst bevat alle waargenomen planten gesorteerd op de Nederlandse naam. Daarnaast is ook telkens de wetenschappelijke naam gegeven en is aangegeven op welke excursie de plant is waargenomen. De excursies zijn met de volgende letters aangegeven: A. Mezier en Brenne, 10‐5‐2013 B. Le Breuil – Rives, 8‐5‐2013 C. Le pays des sarcophages, 2‐5‐2013 D. Rondom het kamp, 28‐4‐2013 E. Neons, op zoek naar de bijeneters, 30‐4‐2013 F. Maison du parc en omgeving, 29‐4‐2013 G. Reserve naturale de Cherine, 29‐4‐2013 H. Etang de Gabriere, 6‐5‐2013 I. Gele route rond Rosnay, 6‐5‐2013 J. Etang de Bellebouche, 4‐5‐2013 K. La Boudiniere, 3‐5‐2013 L. Autoexcursie met Jan Westhuis, 1‐5‐2013 M. Omgeving Cherine, 9‐5‐2013 N. Forest de Lancasine, 7‐5‐2013 O. Excursie, 3‐5‐2013 P. Fietsexcursie, 2‐5‐2013 Q. Fietsen op weg naar de vogelhutten, 2‐5‐2013
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
x
x
x
x
x
x
aardbei, Bos‐
Fragaria vesca
x
aardbei, Grote bos‐
Fragaria moschata
x
Adelaarsvaren
Pteridium aquilinum
affodil, Witte
Asphodelus albus
agrimonie, Gewone
Agrimonia eupatoria
akelei, Wilde
Aquilegia vulgaris
anemoon, Bos‐
Anemone nemorosa
x
aronskelk, Gevlekte
Arum maculatum
x
aronskelk, Italiaanse
Arum italicum
Asperge
Asparagus officinalis
barbarakruid, Bitter
Barbarea intermedia
barbarakruid, Gewoon
Barbarea vulgaris
beemdgras, Knol‐
Poa bulbosa
Bernagie
Borago officinalis
Betonie
Stachys officinalis
Bevertjes
Briza media
Bijenblad
Melittis melissophyllum
x
Blauwe druifjes
Muscari botryoides
x
Boomhei
Erica arborea
Bosgerst
x x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Hordelymus europaeus
x
Bosrank
Clematis vitalba
x
bosvogeltje, Bleek
Cephalanthera damasonium
x
x
x x
x
x x
x x
x x
x
22
Q
x
x
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
O
bosvogeltje, Wit
Cephalanthera longifolia
boterbloem, Behaarde
Ranunculus sardous
boterbloem, Egel‐
Ranunculus flammula
boterbloem, Grote
Ranunculus lingua
boterbloem, Knol‐
Ranunculus bulbosus
boterbloem, Kruipende
Ranunculus repens
boterbloem, Scherpe
Ranunculus acris
Braam
Rubus spec
brandnetel, Grote
Urtica dioica
Brem
Cytisus scoparius
x
brem, Stekel‐
Genista anglica
x
bronkruid, Klein
Montia minor
Buxus
Buxus sempervirens
distel, Drie‐
Carlina vulgaris
distel, Langstekelige
Carduus acanthoides
dovenetel, Gele
Lamiastrum galeobdolon s. str.
x
dovenetel, Paarse
Lamium purpureum
x
dovenetel, Witte
Lamium album
x
dravik, IJle
Anisantha sterilis
Dubbelkelk
Picris echioides
duivenkervel, Gewone
Fumaria officinalis
eik, Zomer‐
Quercus robur
x
eikvaren, Gewone
Polypodium vulgare
x
x
Els
Alnus spec.
ereprijs, Gewone
Veronica chamaedrys
ereprijs, Grote
Veronica persica
x
ereprijs, Klimop‐
Veronica hederifolia
ereprijs, Tijm‐
Veronica serpyllifolia
ereprijs, Veld‐
Veronica arvensis
Es
Fraxinus excelsior
x
Fluitenkruid
Anthriscus sylvestris
x
fonteinkruid, Gekroesd
Potamogeton crispus
ganzerik, Voorjaars‐
Potentilla verna
x
Gaspeldoorn
Ulex europaeus
x
Glanshaver
Arrhenatherum elatius
x
x
Harlekijn
Orchis morio
x
x
x
havikskruid, gevlekt
Hieracium maculatum
x
Heggenrank
Bryonia dioica
x
x
Heksenmelk
Euphorbia esula
x
helmkruid, Knopig
Scrophularia nodosa
x
Hemelsleutel
Sedum telephium
x
Hengel
Melampyrum pratense
Herderstasje
Capsella bursa‐pastoris
x x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x x x
x
x
x
x
x x
x
x
x x
x
x
x
x
x x
23
x
x
x
P
Q
x
x
x
x
x
x
x
x x
x
x
x
Herik
Sinapis arvensis
hoefblad, Klein
Tussilago farfara
Hondsdraf
Glechoma hederacea
Hopklaver
Medicago lupulina
hyacint, Wilde
Scilla non‐scripta
Jeneverbes
Juniperus communis
kaardebol, Grote
Dipsacus fullonum
kaasjeskruid, Groot
Malva sylvestris
Kamgras
Cynosurus cristatus
kamperfoelie, Wilde
Lonicera periclymenum
Kandelaartje
Saxifraga tridactylites
kardinaalsmuts, Wilde
Euonymus europaeus
kartelblad, Moeras‐
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
x x x
x
x
x
x x x x
x
x
L
M
N
O
P
x
x
x
x
x
x
Pedicularis palustris
x
karwij, Krans‐
Carum verticillatum
Karwijvarkenskervel
Peucedanum carvifolia
kastanje, Tamme
Castanea sativa
kattenstaart, Grote
Lythrum salicaria
x
klaproos, Bleke
Papaver dubium
klaver, Kleine
Trifolium dubium
klaver, Onderaardse
Trifolium subterraneum
klaver, Rode
Trifolium pratense
klaverzuring, Knobbel‐
Oxalis dillenii
Kleefkruid
Galium aparine
Klimop
Hedera helix
Knolspirea
x
x x x
x
x
x
x
Filipendula vulgaris
x
Knoopkruid
Centaurea jacea
x
koekoeksbloem, Avond‐
Silene latifolia subsp. alba
x
koekoeksbloem, Dag‐
Silene dioica
x
koekoeksbloem, Echte
Lychnis flos‐cuculi
x
koekoeksbloem, Nacht‐
Silene noctiflora
x
Kogelbloem
Globularia punctata
x
x
x
Kogelbloem, Naaktstengelige
Globularia nudicaulis
x
Koolzaad
Brassica napus
Kroontjeskruid
Euphorbia helioscopia
x
Kropaar
Dactylis glomerata
x
kruidkers, Rozet‐
Lepidium heterophyllum
x
Kruipertje
Hordeum murinum
Kruisdistel
Eryngium campestre
x
kruiskruid, Klein
Senecio vulgaris
lathyrus, Zwarte
Lathyrus niger
leeuwenklauw, Kleine
Aphanes inexpectata
x
x
lis, Gele
Iris pseudacorus
lisdodde, Grote
Typha latifolia
x
x
x x
x x x
x
x
x
x x x
x
x x x x
x
x x
24
Q
x
x
x
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
x
K
L
M
N
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x x
longkruid, Gevlekt
Pulmonaria officinalis
longkruid, Smal
Pulmonaria montana
look, Kraai‐
Allium vineale
Look‐zonder‐look
Alliaria petiolata
Luzerne
Medicago sativa
maagdenpalm, Grote
Vinca major
Madeliefje
Bellis perennis
Maretak
Viscum album
margriet, Gewone
Leucanthemum vulgare
Meekrap
Rubia tinctorum
meidoorn, Eenstijlige
Crataegus monogyna
meidoorn, Tweestijlige
Crataegus laevigata
melkdistel, Gekroesde
Sonchus asper
Mispel
Mespilus germanica
morgenster, Gele
Tragopogon pratensis
Muizendoorn
Ruscus aculeatus
Muizenoor
Hieracium pilosella
munt, Water‐
Mentha aquatica
muur, Grote
Stellaria holostea
Muurbloem
Erysimum cheiri
Muurvaren
Asplenium ruta‐muraria
Naaldenkervel
Scandix pecten‐veneris
nagelkruid, Geel
Geum urbanum
nieskruid, Stinkend
Helleborus foetidus
Okkernoot
Juglans regia
ooievaarsbek, Kleine
Geranium pusillum
ooievaarsbek, Ronde
Geranium rotundifolium
ooievaarsbek, Slipbladige
Geranium dissectum
x
x
ooievaarsbek, Zachte
Geranium molle
x
x
orchis, Aangebrande
Orchis ustulata
x
x
x
orchis, Aapjes‐
Orchis simia
x
x
x
orchis, Bergnacht‐
Platanthera chlorantha
orchis, Grote kever‐
Listera ovata
x
x
orchis, Paarse asperge‐
Limodorum abortivum
x
orchis, Purper‐
Orchis purpurea
x
x
orchis, Spinnen‐
Ophrys sphegodes
x
orchis, Tong
Serapias lingua
orchis, Vliegen‐
Ophrys insectifera
Paardenbloem
Taraxacum officinale
x
parelgras, Eenbloemig
Melica uniflora
Parelzaad, Blauw
Lithospermum purpurocaeruleum
parelzaad, Glad
Lithospermum officinale
Pastinaak
Pastinaca sativa subsp.
x
x
x
x x
x
x
x
x x x x x x x x x x x x
x
x x
x x
x x x x x x
x x x
x x
x
x x x
x
x
x x x x
25
O
P
x
Q
x
x
x x
x
x
x
x
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
x
x
x
x
x
x
x
Q
sativa Peen
Daucus carota
Phacelia
Phacelia tanacetifolia
pimpernel, Kleine
Sanguisorba minor subsp. minor
Pinksterbloem
Cardamine pratensis
populier, Zwarte
Populus nigra
Ratelaar
Rhinanthus spec.
reukgras, Gewoon
Anthoxanthum odoratum
Riet
Phragmites australis
Robertskruid
Geranium robertianum
roos, Honds‐
Rosa canina
rupsklaver, Gevlekte
Medicago arabica
x
salie, Valse
Teucrium scorodonia
x
x
x
x
x x
x x
x
x
x x x
x
x
x
x
x
salomonszegel, Gewone Polygonatum multiflorum
x
salomonszegel, Veelbloemige
Polygonatum multiflorum
x
scheefkelk, Ruige
Arabis hirsuta subsp. hirsuta
x
schorseneer, Kleine
Scorzonera humilis
x
Schubvaren
Ceterach officinarum
x
Schubwortel, Paarse
Lathraea clandestina
Sering
Syringa vulgaris
Sint‐Janskruid
Hypericum perforatum
x
sleutelbloem, Gulden
Primula veris
x
x
x
sleutelbloem, Slanke
Primula elatior
x
sleutelbloem, Stengelloze
Primula vulgaris
smeerwortel, Gewone
Symphytum officinale
sneeuwbal, Wollige
Viburnum lantana
speenkruid, Gewoon
Ranunculus ficaria
x
spekwortel
Tamus communis
x
Spoorbloem
x
x x
x x x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Centranthus ruber
x
Sporkehout
Rhamnus frangula
steenbreek, Knol‐
Saxifraga granulata s. str.
x
x
Steenbreekvaren
Asplenium trichomanes
x
Stinkende gouwe
Chelidonium majus
Struikhei
Calluna vulgaris
tasjeskruid, Klein
Teesdalia nudicaulis
Tongvaren
Asplenium scolopendrium
Torenkruid
Arabis glabra
Tormentil
Potentilla erecta
vederkruid, Aar‐ veldbies, Ruige
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Myriophyllum spicatum
x
Luzula pilosa
x
x x
x
x
x x
26
x
x
x
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
Veldsla
Valerianella locusta
x
x
x
vergeet‐mij‐nietje Veelkleurig
Myosotis discolor
x
x
vergeet‐mij‐nietje, Ruw
Myosotis ramosissima
x
vetkruid, Zacht
Sedum sexangulare
viooltje, Akker‐
Viola arvensis
x
viooltje, Bleeksporig bos‐
Viola riviniana
x
x
viooltje, Donkersporig bos‐
Viola reichenbachiana
x
viooltje, Driekleurig
Viola tricolor
x
vleugeltjesbloem, Gewone
Polygala vulgaris
x
x
vlotvaren, Kleine
Salvinia natans
x
vogelmelk, Gewone
Ornithogalum umbellatum
vogelpootje, Klein
Ornithopus perpusillus
vossenstaart, Grote
Alopecurus pratensis
walstro, Glad
Galium mollugo
x
walstro, Kruisblad‐
Cruciata laevipes
x
waterbies, Gewone
Eleocharis palustris
x
waterbies, Slanke
Eleocharis uniglumis
x
waterkers, Gele
Rorippa amphibia
waterkers, Pyrenese
Rhus pyrenaica
Waterpeper
Persicaria hydropiper
waterranonkel, Driedelige
Ranunculus tripartitus
x
waterranonkel, Drijvende
Ranunculus omiophyllus
waterranonkel, Klimop‐
Ranunculus hederaceus
x
Waterviolier
Hottonia palustris
x
waterweegbree, Smalle
Alisma gramineum
wederik, Grote
Lysimachia vulgaris
x
wederik, Moeras‐
Lysimachia thyrsiflora
x
weegbree, Hertshoorn
Plantago coronopus
weegbree, Ruige
Plantago media
weegbree, Smalle
Plantago lanceolata
x
wikke, Heggen‐
Vicia sepium
x
x
wikke, Ringel‐
Vicia hirsuta
x
wikke, Smalle
Vicia sativa subsp. nigra
wikke, Vergeten
Vicia sativa subsp. segetalis
winde, Haag‐
Calystegia sepium
wolfsmelk, Amandel‐
Euphorbia amygdaloides
x
wolfsmelk, Cipres‐
Euphorbia cyparissias
x
Wouw
Reseda luteola
zandmuur, Berg‐
Arenaria montana
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x x
x x x x x x x
27
x
P
Q
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
L
M
N
O
P
x
Q
zandmuur, Gewone
Arenaria serpyllifolia
Zandraket
Arabidopsis thaliana
zegge, Blauwe
Carex panicea
x
x
zegge, Bos‐
Carex sylvatica
x
x
zegge, Oever‐
Carex riparia
zegge, Pluim‐
Carex paniculata
zegge, Ronde
Carex diandra
zegge, Zeegroene
Carex flacca
x
x
zenegroen, Kruipend
Ajuga reptans
x
zonneroosje, Geel
Helianthemum nummularium
x
zuring, Schapen‐
Rumex acetosella
x
zuring, Veld‐
Rumex acetosa
x
zuring, Water‐
Rumex hydrolapathum
Zwartsteel
Asplenium adiantum‐ nigrum
x
zwenkgras, Riet‐
Festuca arundinacea
x
K
x
x x x
x
x x
x
x x
x
Schubvaren
Kleine pimpernel
28
