Jaargang 2007 nummer 5

Jaargang 2007 nummer 5

Van de voorzitter Gezien de vele positieve racties na het verschijnen van de vier voorgaande uitgaven proberen wij de ingezette redactionele koers zo optimaal mogelijk te verstevigen en te verbeteren. Ook in deze uitgave wordt getracht middels verhalen en gesprekken een stukje historie of nostalgie vast te leggen. In het lopende jaar willen we in de herfst een begin gaan maken met de digitale verwerking van al het verzamelde materiaal waaronder foto’s, interviews, bidprentjes, krantenknipsels, verslagen van evenementen, stamboomonderzoeken etc. Het zal een gigantische klus worden om al het opgeslagen materiaal uit het verleden op een moderne manier te verwerken maar door een zorgvuldige aanpak kan het archief daarmee voor een onbepaalde tijd worden veilig gesteld. Daarnaast wordt er dit najaar een tentoonstelling georganiseerd en wordt een spreker uitgenodigd om een boeiend thema voor onze leden uit te diepen. Mocht u vragen of suggesties hebben die van belang kunnen zijn voor de Stichting Heemkunde dan kunt u zo als altijd terecht bij een van de bestuursleden. Andre Vleerbos Voorzitter Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek

Inhoudsopgave Van de voorzitter Drie maanden Noord-Oost polder Deel 3 Marcelino-groep Albergen Patates Frites Noabers Opgespoord Wat gebeurde er in juni 1957 en 1987 Overzicht schenkingen periode 2005 Prachtige fietstocht Rozenpuding Fotoalbum Trouwdag van . . . . De familie Noordegraaf Wie kent deze personen? Grenzen Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek Maak ook uw buurman . . . 3

3 4 10 16 17 18 20 28 28 29 29 30 32 38 39 41 42

Infoblad Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek

Drie maanden Noord-Oost polder Uit het oorlogsdagboek van J.H. Demmer 14 december 1944 - 17 maart 1945 Donderdag 11 Januari Het heeft vannacht hard gevroren, er staat een harde Oostenwind en het is goed koud. De wegen zijn weer glad. Veel jongens melden zich ziek, er is met dit weer geen lust om te werken. Ze weten ook niet wat ze doen moeten en dan is het kou lijden. Bij enkele boeren worden ze overgeplaatst naar de Grondmij voor graafwerk. De arbeiders van Scheltinga staan in de koude oostenwind op de Zeedijk uien uit de kuil te halen, waar het verrekte koud bij is. Om een uur of 4 verschijnt de wagen uit Albergen in de polder. B. Rikhof is met paard en kaasbrik. De begeleiders zijn J. Leemhuis en J. Wesselink. Wanneer Demmer om half zes thuis komt is alles reeds op kamer 23 uitgepakt. Voor het eten is er nog net tijd om de prive-pakjes uit te reiken aan de vier kamercommandanten, die ze dan op eigen kamer verder uitreiken. Na het eten wordt het spek en de boter verdeeld. Dit ziet er heel wat beter uit dan de vorige keer en iedereen is dik tevreden. Ook zijn er twee gemeenschappelijke brieven bij van Assink en Degger. Om ruim 8 uur loopt Demmer toevallig voor kamer 24 de kampbeheerder tegen het lijf, die zeer slecht te spreken is. Degger en Lansink van kamer 24 zijn even bij de kampjutters op bezoek geweest, deze liggen op kamer 25. Hier zag het er niet mooi uit. Van de 10 kribben die hier stonden, stond er niet een meer overeind, ze stonden allemaal op de kop. De plankjes en de strozakken waren over de hele kamer verspreid. Het was in een woord een bende. Dit is toevallig door de kampbeheerder gezien. Hij was stellig van plan Lansink en Degger over te plaatsen naar kamp Enservaart midden in de wildernis. Demmer heeft ongeveer 10 minuten met hem gepraat en is ook met hem op kamer 24 geweest, want de kampjutters hadden ook schuld. Maar zonder resultaat. Op het laatste heeft hij hem een stuk spek beloofd. Dit werkte prima. Nadat de twee jongens hadden beloofd, dat het niet weer zal gebeuren, was de overplaatsing van de baan. Rikhof slaapt vannacht op kamer 23, Leemhuis op 27 en Wesselink op 24. Vrijdag 12 Januari Het weer is heel wat veranderd, het is goed dooi en als gevolg hiervan wordt de stemming weer wat beter. Vandaag gaan de gebroeders Smienk en M. Klaassen met ziekteverlof, zij beloven om Maandag terug te komen. ’s Avonds worden de brieven van Assink en Degger voorgelezen op de verschillende kamers. Ook zijn er gisteren met de wagen verschillende voordrachten meegekomen. De rollen hiervan worden verdeeld. In verband met de vele deelnemers moeten 4


stukken worden overgeschreven. Het is vandaag lekker rustig op de verschillende kamers. Vandaag is de huishouding op Ramspol weer uitgebreid, er zijn een man of 15 bijgekomen, van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Vanmorgen is de wagen weer naar Albergen vertrokken. Hier is mee gesmokkeld, er zijn 2 mud tarwe, 1 mud rogge, een zak koolzaad en een paar zakken uien meegegaan naar Albergen. De jongens die te werk zijn gesteld bij de Grondmij werken bij de ontginningen bij Schokkerhaven. Hiervoor is weinig animo en meer dan de helft is ziek. Zaterdag 13 Januari Het is nog steeds dooi weer, maar wel met een sterke oostenwind, zoodat het maar langzaam indooit. De sneeuw en het ijs zijn nog niet van de wegen. Vandaag werden de rollen voor de bonte avond verdeeld, waar veel belangstelling voor bestond. Vandaag zijn er nog weer 8 man bijgekomen uit Borne. Hedenavond werd er post ingenomen, ook Borne maakte hier gebruik van. Tegen de avond begint het weer te vriezen bij heldere lucht. Zondag 14 Januari Vandaag wordt er in Albergen een H. Mis aan God opgedragen voor de jongens in de polder, ook wij vieren dit mee door een gezamenlijke H. Communie. Allen, behalve zij die staldienst hebben, gaan naar de kerk in Ens II. Als bijzonderheid zij vermeldt, dat de Pater die de mis opdroeg, voor het altaar stond in een korte pij, met gummie laarzen waar een vingerdik klei opzat. Na de middag kregen we bezoek van de heren Kuipers en Hofhuis uit Fleringen, die probeerden om spek los te praten voor de drie mensen die Fleringen op de lijst van Albergen had. Hier wordt niet op ingegaan. Fleringen zal naar Assink schrijven om deze zaak te regelen. Veel jongens gaan de pont over naar het z.g.n. oude land en enkelen gaan zelfs naar Kampen. Het weer veranderde vandaag drie keer, vanmorgen was het helder vriezend weer, ’s middags komt er damp en begint het wit te vriezen terwijl het tegen de avond zachter wordt en om 10 uur is het zelfs dooi. Maandag 15 Januari We zijn goed en wel wakker of de leider wordt op kamer 22 geroepen. Hier heeft een meningsverschil plaats gehad tusschen de kamercommandant en de kamerwacht. De laatste wilde n.l. ongewassen aan tafel en zijn werkzaamheden als k.w. verrichten. Dit liep zo hoog dat de k.w. (Kamerwacht) onmiddelllijk naar Albergen wilde vertrekken. Nadat de leider een kwartier met hem gepraat heeft, is hij bereid om de kleren die hij reeds op de fiets had gepakt, er weer af te halen en op de Ramspol te blijven. Hem wordt nog aangeboden om op kamer 23 te komen, doch hij wil op kamer 22 blijven, maar de kamercommandant moet weg. Dit willen de andere 5


jongens niet, zoodat alles bij het oude blijft. Wanneer Demmer op de middag op de kamer komt om te eten, dan komt er een van de jongens bij hem en zegt dat hij voor morgenavond 6 uur de polder moet verlaten, vanwege het ontvreemden van 1 H.L. tarwe, die met de wagen mee had gemoeten naar Albergen. Daar hij zeer node vertrekt, vraagt hij Demmer of deze het bij de Wit nog eens proberen wil om deze zaak ongedaan te maken. Wanneer Demmer bij de Wit komt, kan deze er niets meer aan doen, omdat de zaak berust bij de Heer van Kretsma welke op D.K. 2 zit. Wanneer Demmer zich hier meldt, wil de Heer Kretsma nergens van weten en blijft de zaak zoo als ze is. ’s Morgens zijn Schothuis de paarden gaan lopen, terwijl ze net voor de wagen en nog voor de stal stonden. Dit liep zonder persoonlijke ongelukken af. Vanmorgen had het nog licht gevroren maar ’s middags werd het dooi. Het gevolg hiervan was dat het lelijk smerig werd op de weg. Vandaag zijn Egberink, Bouhuis, Scholte op Reimer, Oude Lentferink en Pouwels teruggekomen van verlof. De heren waren moe en verklaarden dat ze zonder officieel verlof niet weer gingen. Ze hadden nog wat pakjes en post meegebracht en vooral het bericht dat in Albergen alles goed is, deed ons goed. Dinsdag 16 Januari Alle dagen hetzelfde weer, ’s morgens vriezen, met als gevolg harde wegen. Er vliegen veel “Tommys”. Om ca. elf uur stort een Engelsche jager in de buurt van Ens brandend neer. De piloot redt zijn leven door met de parachute behouden te landen. De piloot wordt door de politie van Ramspol en de Duitsers van Schokland, (hier liggen 4 man luchtwachtdienst) gevangen genomen en in de wagen van Boesveld naar Kampen gebracht. De jongen die de polder verlaten moet, heeft sinds gisteren middag nog van alles geprobeerd om in de polder te mogen blijven, doch zonder resultaat. Als hij weg wil en zijn polderausweis reeds heeft ingeleverd, mag hij niet weg omdat de commandant er niet is, deze is nl. met de piloot naar Kampen. Zoodoende blijft hij vandaag nog weer op Ramspol. Vandaag kwamen de Gebr. Smienk en Klaassen terug, ook zij brengen nog wat pakjes en post mee. De officiële verloflijst werd vandaag opgehangen, we gaan van 27 t/m 30 Januari met verlof. Woensdag 17 Januari Het weer is goed, dooi en de wind zit pal West. Vanmorgen om ca. 8 uur is de man die voor straf de polder uitmoest, vertrokken. Vandaag vliegen er weer veel Tommy’s. Bij het Centrale Magazijn wordt een boot geladen met graan. Na lossing van de eerste vracht gaan de paarden van H. Oude Lentferink er vandoor. Door op tijd te springen, gebeuren er geen ongelukken. De paarden lopen zich vast voor de tweede schuur. Na de middag wordt het buiig en de wegen zijn practisch onberijdbaar vanwege de opdooi. 6


Het praatje gaat al een paar dagen, dat we om 8 uur zonder licht komen te zitten, maar tot nu toe is er niets van gekomen. Donderdag 18 Januari Het weer is dooi met veel wind uit westelijk richting. Na de middag storm met regen. De wegen zijn zo slecht dat er niet meer te fietsen is. Bekhuis, Oude Bruil en Grobben hebben vandaag de verlofpas en gaan morgen met vervroegd verlof. Vandaag was het officieel dat om 8 uur het licht uitging, maar we hebben nog tot 10 uur licht gehad. Vrijdag 19 Januari Vanmorgen heeft het weer licht gevroren. Om 8 uur begint het weer te sneeuwen uit westelijke richting. Bij goede weg is er tegen op te fietsen. Na de middag krijgen de kamers nog weer een beurt net als iedere zaterdag wasdag. Na het eten wordt er post ingenomen, die door Vincken uit Geesteren zal worden meegenomen. Vandaag is Gasthuis met verlof naar huis vertrokken. Het licht bleef hedenavond weer branden. Zondag 21 januari Tegen de morgen heeft het weer gevroren, als wij naar Ens II naar de kerk

Ramspol. Pontonbrug. In de verte het Kampereiland gaan, gaat het er mooi hard over. Onder de Mis is Vincken met de wagen aangekomen, die ook nog wat post voor ons heeft, terwijl wij hem de post van Albergen meegeven. Als gast voor de jongens uit Geesteren is de Pastoor van Geesteren meegekomen. Na de middag begint het te sneeuwen en niet zoo zuinig. ’s Avonds ligt er ca 40 cm sneeuw en blijft het licht weer doorbranden. 7


Maandag 22 Januari Het heeft weer flink gevroren. De eerste pont vaart vanwege het vele ijs pas om 9 uur over. Hierna loopt een Duits convooi de haven van Ramspol binnen en blijft hier vandaag liggen, omdat ze overdag varen op de Zuiderzee te gevaarlijk vinden. Dit convooi bestaat uit 2 ijsbrekers “De Urk” en “de Breezand” een Duits patrouille schip, 2 sleepboten, een grote passagiersboot en 5 schepen geladen met steenkool uit Duitschland. ’s Avonds tegen zonsondergang vertrekt het hele convooi in de richting Zuiderzee. Daar er veel sneeuw ligt, wordt er op Ramspol met een sneeuwploeg gewerkt. Dit gebeurt ook door verschillende boeren. Van werken komt niet veel, het ligt allemaal stil. Zelfs dorsmachines draaien niet meer. G. Smienk en H. Lansink hebben het geluk om ’s morgens een haas te vangen in de sneeuw. Deze wordt ’s avonds de jas uitgetrokken en kamer 24 zal hier morgen wel verder mee afwerken. Tegen de avond zijn in de omgeving van Ramspol de wegen weer begaanbaar en kan men weer fietsen. Het licht blijft ook vanavond weer doorbranden. Dinsdag 23 Januari Het heeft weer flink gevroren en het is nog steeds volop winter. De dorsmachines beginnen weer te draaien en de wegen worden weer begaanbaar. De pont ondervindt nogal wat last van drijfijs. ’s Avonds is er op kamer 24 een aangename geur, die door een gebraden haas verspreid wordt. B. Meyer treedt op als kok en dat lukt hem prima. Er wordt al gepraat over het verlof, dat a.s. zaterdag ingaat. De rijwielhersteller krijgt het druk, er moeten voor die tijd nog vele fietsen worden nagezien. Om 8 uur gaat het licht uit, dit zal in het vervolg ook zoo blijven. Woensdag 24 Januari Het heeft weer flink gevroren met een sterke Oosten wind. De waterwegen rondom de polder zitten dicht. Het Duitse convooi is het laatste wat Schokkerhaven heeft kunnen verlaten. De hele scheepvaart ligt lam. Ook voor het Keteldiep zit veel ijs. De brug ligt er nog steeds, maar is gestremd. Er wordt besloten dat de hele ploeg zaterdagmorgen om 6 uur met verlof zal vertrekken. Voor een vlottere overtocht wordt door de pontwachters gezorgd, zij het voor een kleine beloning. Iedereen is vol goede moed en blij dat ze naar huis toe gaan. Donderdag 25 Januari Het is nog maar steeds volop winter en het vriest hard. Het dorschen gaat nog door, maar voor de rest ligt alles stil. ’s Avonds delen G. Lohuis, B. Haarhuis en F. Bruggeman aan Demmer mede dat er een razzia op komst is nog vòòr 8


het verlof. Om deze reden willen deze drie heren Vrijdagmorgen om 5 uur reeds vertrekken met verlof. Daar Demmer hier meer van weten wil, gaat hij op onderzoek uit nl. naar de Technische Opzichter Muller, daar deze bij hem als betrouwbaar bekend stond. Hier kreeg hij het volgende te horen. “Door de Directie der N.O.P. zijn stappen ondernomen om verschillende goede krachten, die bij een razzia in Augustus in de polder zijn opgepakt, weer terug te krijgen. Hiervoor moesten ze een lijst indienen met namen en ouderdom. Van de Duitschers werd bericht terug gekregen, dat de personen beneden de 30 jaar in geen geval terugkomen. Die boven de dertig dat moest nog bezien worden. Hieruit is door sommige mensen de conclusie getrokken, dat mensen beneden de 30 ook in de polder niet veilig waren. Maar volgens de Heer Muller was er voor ons geen direct gevaar. Het was reeds half elf, toen Demmer op het kamp terugkeerde, waarna hij de verschillende kamers is rondgegaan en al de jongens het bovenstaande heeft medegedeeld. Als veiligheidsmaatregel hebben we besloten om vanaf 4 uur ’s morgens posten uit te zetten. Zouden deze iets verdachts zien, dan zouden ze direct de jongens wakker maken. Iedereen zou dan een witte deken meenemen, om in de sneeuw een veilige schuilplaats te zoeken, met als motief verspreiden en dekken. Het is al één uur voordat alles geregeld is en iedereen gekleed onder de wol gaat.

Advertentie van Grolsch in 1957 9


Deel 3 Marcelino-groep Albergen Logboek vanaf 1958 Marcelino-groep Albergen, gekregen van Lidy Steinmeyer-Maathuis. Een schenking aan Heemkunde Albergen. Het volgende deel van de Marcelino-groep begint met een foto van de ruimte waar de verkenners hun home hadden. Het logboek vervolgt dan met een tekening waarin de volgende namen staan: Marcelinogroep Albergen Senioren

Het troeplokaal van de senioren der Marcelino-groep. In de ronde “knip” met de gewelfde muren ligt een der eeuwenoude molenstenen, die thans als soliede verkennerstafel fungeert. Hopman Herman Rikhof

Vaandrig Hennie Meijer

Daarna begint het logboek met een nieuw hoofdstuk, met een andere schrijver. 10


De Hopman vertelt . . . . . . Hier zijn dan enkele ervaringen van verleden tot heden van Herman Rikhof, een van de leiders van de Marcelinogroep in Albergen. Laat ik dan beginnen hoe ik eigenlijk bij de verkenners gekomen ben. Al vele jaren was er in Albergen al behoefte aan een mannelijke jeugdbeweging. Maar niemand was er die de eerste stoot kon geven of liever gezegd durfde geven. Maar dan moeten we enkele jaren teruggaan. Het is eigenlijk al begonnen in de jaren vlak na de tweede wereldoorlog. Door de oorlog was de jeugd een beetje losgeslagen en er bestond een dringende behoefte aan een vereniging die de jongeren kon “opvangen”. Hier in Albergen was er in die tijd een bloeiende voetbalvereniging, die er thans nog is, en een dameswandelclub die er ook zijn mocht. De heren- en junioren wandelclub waren al weer over de kop gegaan. deze hebben maar een paar jaar stand kunnen houden. Dat kwam doordat de voetbal- en de wandelclub één vereniging was en ‘t zelfde bestuur had. De meeste leden waren dan ook voetballer en wandelaar. Het is te begrijpen dat een van de twee verenigingen langzaam moest wegkwijnen. Dit is dan ook gebeurd. Het bestuur had meer belangstelling en voelde meer voor de voetbal- dan voor de wandelsport. Ze voelden de wandelclub meer als een blok aan ‘t been. De wandelclub had vaak hoge buskosten en ze hadden weinig of helemaal geen inkomsten. De heren- en junioren wandelclub moesten dan ook na een paar jaar bestaan te hebben ‘t loodje leggen. De dames konden stand houden omdat er voor hen geen andere vereniging was waar ze zich bij konden aansluiten. Maar in de jaren ‘49-’50 kwam er weer nieuw leven in de brouwerij. De heer Nieuweboer uit Hengelo was in Albergen hoofd van de school geworden als opvolger van de “oude meester” (Herman van Koersveld). De heer Nieuweboer werd toen voorzitter van de wandelclub. Maar er was toen alleen maar een dameswandelclub. In ’t voorjaar van ‘51 was er een K.T.T. tocht in Tubbergen, waar verschillende jongens naar toe zijn geweest om te kijken. Ze werden toen zo enthousiast en er werden plannen gemaakt om de herenwandelclub weer nieuw leven in te blazen. Ze gingen een hele week in Albergen iedere avond rond om verschillende jongens 11


te vragen om lid te worden van de nieuw op te richten club. Ze hadden toen een dikke vijfentwintig jongens bij elkaar, maar ze zaten zonder een leider. Onze tegenwoordige G.L. Bernard Morshuis werd de eerste leider. Bij een bestuursverkiezing werden een vaste leider en plaatsvervanger gekozen. Albergen was blij met deze nieuwe herenclub. Er werd een geheel nieuw bestuur gekozen met de heer Nieuweboer als voorzitter. Ze werden toen een zelfstandige vereniging onder de naam “De Tukkers”. De laatste jaren hebben zowel de dames- als de herenwandelclub zich opgewerkt tot de beste wandelclubs van Twente. Hij of zij die dit leest zal wel denken, wat heeft de wandelclub nu in Godsnaam met de verkenners te maken. Maar dat zal u duidelijk worden wanneer u weet dat zowel de Gidsen- als de verkennersstaf bijna geheel bestaat uit oud- of actieve leden van de wandelclub. Ook worden er nu voor de jongeren meer mogelijkheden geschapen. De oudere gidsen gaan dan ook bijna allemaal over naar de dameswandelclub. De verkenners hebben nu de keus tussen voortrekkers (deze moeten nog opgericht worden) en wandelclub. Het bestuur van de wandelclub weet dan ook precies wat er reilt en zeilt in de jeugdbeweging daar ze zowel bij de gidsen als de verkenners vertegenwoordigd zijn en ook bij bijna alle andere verenigingen die Albergen rijk is. Alles loopt van het leien dakje. Maar nu eens echt iets over de verkenners. Het was in de jaren ‘46 - ‘47. Maar dat weet ik niet zo precies meer. Er kwamen toen soms verschillende verkennersgroepen uit de omgeving van Albergen kamperen of gingen op weekend. Het is jammer dat de laatste jaren veel mooi kampeerterrein is ontgonnen. In die tijd kwam er ook een keer een verk. groep uit Oldenzaal op bezoek. Het typische was dat de leider van de jongens, vaandrig Ankone was uit Oldenzaal. In die tijd was hij nog student aan ‘t lyceum in Oldenzaal. Deze vaandrig Ankone (inmiddels overleden) werd later priester en kapelaan van Albergen. Toen hij in Albergen benoemd werd, dachten er veel dat er nu ook wel gauw verkenners zouden komen. Maar ‘t is heel anders gelopen. Maar ik zal bij ‘t begin beginnen. Vaandrig Ankone had met z’n troep ‘t kamp opgeslagen in de Döös achter ‘t kanaal. Iedere avond gingen we met de jongens bij ons uit de buurt eens kijken wat ze daar allemaal uitvoerden. Wij wisten toen nog niets van verkenners af. Wel hoorden we vaak praten over padvinders, maar we wisten niet wat nu eigenlijk precies ‘t verschil was tussen een padvinder en een verkenner. Maar daar zijn we nu onderhand wel achter gekomen. We hebben toen ook kennis gemaakt met de leider van de troep en hij nodigde 12


ons uit en zei dat we de volgende avond vast moesten komen kijken, want dan hadden de jongens kampvuur. We werden nieuwsgierig, want we wisten helemaal niet wat hij eigenlijk bedoelde met dat kampvuur. Zoiets hadden we nog nooit eerder gezien. De volgende avond waren we dan ook allemaal weer present. We hadden ons een beetje verlaat. Toen we daar kwamen zaten de verkenners allemaal in een kring rond ‘t vuur. De meeste jongens hadden een deken omgeslagen. Ik kan ‘t me nog herinneren als de dag van gisteren. Overdag was ‘t warm geweest, maar ‘s avonds was ‘t behoorlijk fris. het vuur knetterde en gaf een weldadige warmte af. De leider wenkte ons en zei dat we ook maar in de kring zouden gaan zitten. de leider trok zich even terug in een bosje en kwam toen plotseling naar voren en ging midden in de kring staan, maakte toen allerlei vreemde geluiden en sloeg met armen en benen van zich af. We dachten eerst dat ‘t hem in z’n hoofd was geslagen. Het duurde even, maar toen begonnen de verkenners ook. De een stootte nog een vreemder geluid uit dan de ander. De leider vertelde ons later dat de jongens hem begroet hadden met hun eigen patrouilleroep. Maar daar begrepen we in die tijd nog niets van. Daarna begonnen ze te zingen in ‘t Frans, Duits, Engels en Hollands. God weet wat voor vreemde taaltjes ze nog meer hadden. Maar wij verstonden er geen barst van. Je kon niet uitmaken wat ze eigenlijk zongen. het leek wel een soort koeterwaals. Zo nu en dan sprongen er enkele jongens binnen de kring en zongen of declameerden een of ander soort gedicht. Daartussen door hadden ze soms kleine voordrachtjes en dan werd ‘t soms plotseling stil en staarden ze allemaal in ‘t vuur. Je kon de wind dan door de bomen horen ruisen. Daarna begonnen ze weer te zingen. Maar ‘t was voor ons “gewone” jongens allemaal vreemde taal. Ze deden ook nog verschillende spelletjes. Het enige wat ik hier van bijgehouden heb was dat er een van de jongens binnen de kring moest komen en onder een soort laken moest doorkruipen. Op een gegeven moment kreeg hij een emmer water over zich heen. De leider en verkenners en belangstellenden, alles brulde van ‘t lachen. Het was onderhand al laat geworden en we zeiden tegen de leider dat we naar huis moesten. Maar voor we weggingen hebben we eerst samen met hun het avondgebed gebeden. Na afloop vroeg de leider ons hoe we ‘t hadden gevonden. “Prachtig.” zeiden wij. Nog dagenlang werd over dit kampvuur nagepraat. Verschillende keren gingen we zelf wel eens een soort kampvuur maken. Maar daar ging ‘t nieuws ook al heel gauw weer af. De verkenners gingen weer naar de boeskoolstad terug en bij ons ging ‘t leven weer zijn gewone gang. Voor de jeugd was er in die tijd heel weinig te doen. Wel waren verschillende jongens lid van de junioren-voetbal, maar ook hiervoor was niet zo bar veel animo. Verschillende ouders waren misschien bang dat hun “lieve” zoontjes Zaterdagsmiddags met kapotte benen thuiskwamen. Hier is later gelukkig veel 13


verandering in gekomen. Volgens mijn inzicht is de tegenwoordige jeugd veel zelfstandiger geworden dan vroeger en zijn daardoor ook niet meer zo aan huis gehecht. De jonge jeugd brengt liever de vrije tijd door op straat dan altijd maar thuis te zitten, wat verschillende ouders van de oude stijl graag hebben. Volgens mij is de jeugd van tegenwoordig vast niet slechter dan vroeger. De jeugd wil alles wel doen, maar dan moet hen ook de gelegenheid worden gegeven om zich bij een vereniging of jeugdbeweging aan te sluiten. Ook in die jaren vlak na de oorlog was er in Albergen wel dringende behoefte aan een mannelijke jeugdbeweging. Maar wie zou de eerste stoot geven? Wel hebben we verschillende kapelaans gehad die alles geprobeerd hebben om dat voor elkaar te krijgen. Maar ze stuiten altijd op tegenstand en tegenwerking, vooral van de kant van de pastoor. De organisaties waren in die tijd nog niet zo goed georganiseerd dan tegenwoordig. Daarin is ook zeer veel ten goede veranderd. Alles wat nieuwerwets of modern was, moesten ze in die tijd niets van hebben. Ze lieten liever alles zo als ‘t was. Maar de jeugd werd hier de dupe van. Maar in de jaren die volgden hebben de ouderen de jeugd beter leren begrijpen. Ze hebben nu tenminste goed door dat hij of zij die niet met de tijd meegaat, hopeloos ten achter komt. Want stilstand betekend achteruitgang, op wat voor terrein men zich ook begeeft. De gidsenbeweging bestond in die tijd al, maar ook deze groep is van een klein bloeiend groepje uitgegroeid tot een bloeiende en zelfstandige beweging. Ook zij zitten tot nu toe nog altijd nog zonder een vaste blokhut. Zij werden ook heel vaak van ‘t kastje naar de muur gestuurd wanneer ze vroegen wanneer nu eindelijk voor hen eens een vaste blokhut kwam. De ouderen voelden in die tijd blijkbaar heel weinig voor ‘t jeugdwerk, of ze begrepen ‘t nut er niet van of wilden ‘t niet begrijpen. Maar daar is nu gelukkig een eind aan gekomen. We hebben in die jaren die volgden nog verschillende kapelaans gehad die allemaal in Albergen wel iets goeds tot stand wilden brengen. Maar altijd stuiten ze hardnekkig op tegenstand, wanneer ze een of andere nieuwe vereniging of iets dergelijks wilden oprichten. Kapelaan Schievels heeft zich in die tijd speciaal beijverd om ‘t kerkhof in orde te laten maken. Dat zag er in die dagen haveloos uit. Ook had hij in Albergen graag een mannelijke jeugdbeweging willen oprichten. Maar ‘t heeft niet zo mogen zijn. Kapelaan Assink heeft ‘t leeuwenaandeel gehad in de bouw van onze nieuwe parochiekerk en beijverde zich speciaal voor de belangen van de Katholieke Arbeiders Beweging. Voor hem bleef er weinig tijd over om nog iets anders tot stand te brengen. Toen de kerk klaar was werd hij overgeplaatst. Na kapelaan Assink kregen we hier de inmiddels overleden kapelaan Ankone geboortig uit Oldenzaal. Een Twentenaar in hart en nieren. Velen hebben er toen gedacht, nou komt ‘t, hij zal hier in Albergen wel eens even gauw een verkennerstroep oprichten, 14


daar hij zelf vroeger vaandrig bij de verkenners was geweest. Maar kapelaan Ankone had heel andere plannen. Hij werd de oprichter van de Albergense Instuif. Met hart en ziel heeft hij hiervoor gewerkt, ondanks heftige tegenwerking van de pastoor. Maar kapelaan Ankone was een doorzetter. Het is hem gelukt een bestuur te vormen van ouderen zowel als jongeren en na een paar maanden had hij samen met ‘t bestuur een prachtige Instuif, Instuif Jong Albergen opgericht. Zeer veel goeds heeft deze kapelaan tot stand gebracht zowel op kerkelijk gebied als buiten de kerk. Vele besturen van sport- en andere verenigingen hebben zeer veel aan hem te danken. Hij was altijd present zowel als op vergaderingen, bijeenkomsten of wanneer er een of andere club kampioen werd of een feestje hield. men kon bij hem niet met zulke gekke vragen aankomen of hij wist er wel raad op of een andere mouw aan te passen. Dag en nacht was hij dan ook bijna in touw. Lang hebben de parochieanen van Albergen echter niet van hem mogen profiteren. Binnen de twee jaar werd hij overgeplaatst naar Lobith. Zijn gezondheid had een geduchte knauw gekregen. De parochieanen van Albergen zagen hem node vertrekken. Vooral de zieken hebben zeer veel aan hun gehad. Het was dan ook als een donderslag bij heldere hemel toen we hoorden dat kapelaan Ankone in Lobith was overleden tengevolge van een

ernstige maagbloeding. Niemand kon zich dat goed voorstellen. Er waren reeds plannen gemaakt om deze zomer in Mander de kapelaan te gaan opzoeken met onze verkenners. Hij was van plan om daar met de welpen en verkenners op zomerkamp te gaan. Maar ‘t heeft niet zo mogen zijn. Maar ‘t leven gaat verder.

Advertentie van 29 september 1919 WAARSCHUWING Wegens gemaakt misbruik is het ten strengste verboden zonder schriftelijke toestemming in het bosch van “Herinkhave” eikels of brandhout te zoeken of buiten de lanen te loopen. 15


Patates Frites Zoals de legende ons wil doen geloven zijn de eerste patates frites afkomstig uit het Belgische Dinant. Volgens een oud familiedocument golden in een daaraan voorafgaande periode gefrituurde visjes als een bekende lekkernij. Daar er echter niet steeds voldoende visjes beschikbaar waren, werden deze vervangen door aardappelen. Die werden dan op het formaat van de visjes gesneden en gefrituurd. Zo waren “de frieten” rond 1900 in Belgie al een nationale “snack”. Het zou echter nog tot 1905 duren voordat Nederland kennis kon maken met dit Belgische product. Toen verscheen namelijk de eerste frietkraam op de kermis in Bergen op Zoom. Pas na de 2e Wereldoorlog kreeg “patat” algehele bekendheid in de toen als paddestoelen uit de grond rijzende cafetaria’s en snackbars. Ook in onze regio. Het volgende - waar gebeurde - voorval speelde zich in die tijd af in Almelo. Oma uit een naburig dorp brengt met een stel kleinkinderen een bezoek aan de kermis. Na de diverse vermakelijkheden te hebben bezocht schaart de meute zich weer rond oma in de hoop dat er nog wel wat te snoepen zou afvallen. Oma’s voorstel om “iets lekkers” te gaan halen wordt dan ook luidkeels en eenstemmig aangenomen. Op de vraag wat dit dan wel mag zijn klinkt het weer als uit één mond: PATAT oma! De oudste krijgt daarna oma’s “knip” in handen geduwd met het dringende verzoek er vooral goed op te passen. Nadat iedereen is voorzien van een goed gevulde puntzak met de begeerde lekkernij voegen ze zich weer bij oma die belangstellend toekijkt hoe haar geld is besteed. Op haar vraag ook eens te mogen proeven van de haar totaal onbekende “patates frites” wordt haar een zakje voorgehouden. Hevig benieuwd wordt de kritische proevende oma gadegeslagen. Na enig wachten volgt het even korte als krachtige antwoord: “ As ie nig better wussen dan zöl ie zeg’n dat het tuffel wad’n” Bertus Bos

Advertentie Twentsche Courant 11 december 1915

16


Noabers Lönnend op zien stökkien steet e an ’t loket van ’t poskantoor En zien’ aandre oale haand hóólt Bevend nen reiksdaalder kloor. “Doot mej ook nen fietsenplaetien”! Al de aandren kiekt um an, want dee könt zich neet begriepen Det den keerl nog fietsen kan. “Oale baas, kön iej nog fietsen Det ha-k neet van oew edach!” “Jonge, nee, zoo wied hebt meine Oale beene ’t neet ebrach. Mar ‘k wil toch nen plaetien hebben, Al he-k ginne fielsepee, ’t Lik wel netties veur de pette, En dan hoal ‘k toch wieze mee!” In nen tip van ’n zakdook knupt e “t, En hee höölt zich wieder still’. Wat kan det nen aander schellen Wat hee met det pleatien will ! In de leste wekken hef e Umtretn gin tebak ekoch. Uutezunigd wat e kon en Teeg’n Augustus kon e nog Nen rieksdaalder oaverhoalen. Vlak an ziene deure wont ’n Wedevrouwe met twee wichter En dee kump zoo schras mar rond. Woer mut dee an ‘’n plaetien kommen? Hef e biej zich zelf ezeg. ’s Oavens as de wichter sloapt, dan Beg e stille ’t plaetien weg. Oewen nóösten as ouw zelven, Zoo-s in t Book eschreven steet, Zukke dinge zee-j nog ’t meeste Biej wee zelf van armood weet. Augustus 1935 Uit de bundel Zunnebloome Deur Johanna van Buren

17


Opgespoord De foto is genomen omstreeks 1928 bij de toenmalige A.B.T.B. te Almelo in de haven Zuidzijde. Er zijn weer enkele namen achterhhaald. Deze staan vet gedrukt. Maar nog steeds zijn niet alle namen bekend. Kent of herkent u die andere personen op de foto? Dan graag doorgeven aan Jan Velthof  0546-441521. 1 Bernard Peper 6 G. Roelofs, Bigg’n Gait chef laden en lossen 8 Bernard Westen, chauffeur 2 Jan Alberink 9 Gerard Kokhuis, Kok Gait 3 J. Reinerink (Loohuft) 15 Hein Klein Haarhuis 4 Toon Alberink, ‘Niejkèèrken 19 ? Dierink, Hedeman Toon’ chauffeur 20 Jan Weersink, kantoor

31

67

63

65

66

30

59

5

58 57

61 60

64

29

34

32

28

62

26

27

36

33

25

35

24

23

16

17 15

12

14 13 11

10

8

9

18

7

6

5


21 Hendrik Horstman, chauffeur 22 ‘Dieks’ Voerhuis 23 ? Peeze? 25 Jan Engbers 26 J. Sand jr. (Loobeernd) 27 G. Sand (Loobeernd) 29 G. Stopel (Mekkelenberg) 31 Gerard Oude Lansink, chauffeur 33 J. Braakhuis, ‘Kuuper’ 34 Bernard Bos, chauffeur 36 ? Kienhuis (Zenderen) 40 Bernard Tijink, ‘Broenman’

59

58 57

0

24

56

55

53 52

51

54

40

37

35

50 49

47

48

46

38

36

41 G. Gehring, Waterbakker 43 Jans Peper 44 Hendrik Haarhuis, kantoor 46 ? Kemna, ‘EierKemna’ 50 Jan Goossen, ‘Botterboer’ 51 G. Kemerink, boekhouder 59 G. Bolscher 63 J. ter Haar, directeur 65 ? van den Bos 66 ? Morshuis (Bornerbroek) 67 G. Bekke, ‘de Tuut’

44

45

43

39

41

42

23

22 17

5

19

21 20

18

4

3

19

2

1


Wat gebeurde er in juni 1957 en 1987 14-6-1957 Dagblad van het Oosten Advertentie van Jan Pezie Uw zelfvertrouwen kan staan en vallen bij de PLOOI in uw pantalon Kies daarom: TILBURY TERLENKA Let op het merk: TILBURY is de anti-slip tailleband. De ideale moderne herenpantalon. Wie altijd correct wil zijn - draagt voortaan TILBURY TERLENKA f 29,75 in de beste speciaalzaak dus bij Jan Pezie.

15-6-1957 Dagblad van het Oosten Kerkelijke diensten zondag 16 juni Mariaparochie Heden, zaterdag 15 juni, gelegenheid om te biechten van 3 tot 7.30 u., telkens op de volle uren. Des avonds om 7.30 uur Lof. Zondag 16 juni. Drievuldigheidszondag. De H.H. missen om 7.15 uur, half 9 Hoogmis en de laatste H. Mis om 10.30 uur. Des middags om 4 uur Lof. Door de week de H.H. missen om 7.30 uur. Donderdag 20 juni, feest van het Allerheiligste Sacrament, des avonds om 7.30 uur Lof. Vrijdag 21 juni Onthoudingsdag. Des avonds om 7.30 uur Lof. Zaterdag 22 juni, gelegenheid om te biechten van 3 tot 7.30 uur telkens op de volle uren. Om 7.30 uur Lof ter ere van Maria van Altijddurende Bijstand.

17-6-1957 Dagblad van het Oosten

De Tukkers scoorde wel doch Heerde won, 0-1 In de promotiestrijd om een plaats in de derde klasse, is het Alberger De Tukkers praktisch uitgeschakeld. Op eigen terrein kregen de Twentenaren klop van Heerde, zij het met een ongelukkig doelpunt, gescoord door de Tukkersback Bouhuis in eigen doel. In de aanvangsfase kregen beide teams talrijke scoringskansen. Midvoor Velthof van de thuisclub zag zijn harde schot door doelman Rouwenhorst gestopt. Heerde kwam met enkele vervaarlijke kogels, die doelman Luttikhuis met veel moeite tot corners verwerkte. Vervolgens ging rechtsbuiten Holsink enkele malen gemakkelijk langs linksback Ten Have. De eerste maal lanceerde hij B. Lohuis, die hard over schoot. De tweede maal bood hij Velthof een kans, die van enkele meters tegen de lat knalde. Na een kwartier in de tweede helft maakte Holsink een noodlottige fout. Linksback Bouhuis werd vervolgens zo in het nauw gebracht, dat hij de bal langs zijn eigen doelman in de touwen werkte, 0-1. Overleg en beheersing ontbrak in de Tukkers aanvalslinie, waardoor de Heerdeploeg de toestand rustig meester bleef.

24-6-1957 Dagblad van het Oosten MVV heeft thans 180 leden

20


Voorafgegaan door een H. Mis, opgedragen door pater Rijkens, werd gisteren in café Tibbe de jaarvergadering gehouden van voetbalver. MVV’29. In zijn openingswoord gaf de voorzitter van MVV, de heer Wanschers, te kennen dat men bij MVV op het goede pad is. Het eerste elftal wist na een zenuwslopende promotiecompetitie de 2e klasse te bereiken. Ook de financiële positie van MVV is bijzonder gunstig, wat bleek uit het jaarverslag van de penningmeester H. Haarhuis. Hierna voerde trainer Wigger het woord, hij sprak er zijn spijt over uit dat er steeds nog zoveel leden zijn die afbrekende kritiek uitoefenen. Verder spoorde hij de leden aan om van MVV een waardige 2e klasser te maken door steeds op de training te komen. Het volledige bestuur van MVV bestaat nu uit de heren: J. Wanschers voorz.; H. Haarhuis penningmeester; Fr. Bruggink secretaris; en de leden J. Alberink, H. Horstman, J. Roelofs, Fr. ten Broeke, H. Lesker en B. Löwik. Bij de rondvraag werden voorstellen gedaan tot het vormen van een jeugdelftal en het organiseren van toernooien.


Eindelijk een junimaand met veel zon! Hooioogst is voortreffelijk; getroffen boeren leven op Gouden wagens brengen weer vreugde in de gezinnen. Vriezenveen - De boeren in het ‘rampgebied van 1954’ kijken elke dag weer bij het ochtendkrieken naar de lucht. En elke middag om half één wordt de radio in de woonkamers weer harder gedraaid; de mededelingen voor landen tuinbouw hebben meer dan ooit bijzondere betekenis gekregen. Want met de zomerse hemel van 1957 zijn de gezichten opgeklaard. Er wordt weer vrolijk gelachen, ook al blijft de boer voorzichtig in zijn zorgvuldig overdachte en met aarzeling uitgesproken verwachtingen. Hoe het met de oogst dit jaar zal gaan? Wel, voorlopig komt het hooi goed binnen. en daarmee zijn in Overijssel duizenden, tienduizenden guldens gewonnen ten opzichte van vorig jaar, het seizoen 1955 en het rampjaar 1954. Er is weer reden tot lachen. Maar dat mocht dan ook wel een keer!

29-6-1957 Dagblad van het Oosten Toelatingsexamen r.k. HBS Voor het toelatingsexamen van de RKHBS ‘Pius X” te Almelo zijn de volgende leerlingen geslaagd: …., Marian Schutte (Almelo), Sanny van der Aa, Trees Hulshof, Willy Kemperink, Toos Kemerink (Albergen)…..

1-6-1987 Dagblad v/h Oosten

Eremedaille voor G. Löwik Tubbergen - Boekhoudster G. Löwik van de firma Bovi uit Tubbergen vierde gisteren het feit dat zij 40 jaar in dienst was van het Tubbergse stalen- en houten meubelfabriek. In verband met dit heuglijke feit kreeg zij van de directie in zaal Tibbe een feestelijke receptie aangeboden. Voor haar vele verdiensten 21


kreeg zij uit handen van burgemeester drs. C. Smal de ere-medaille in brons in de Orde van Oranje Nassau. Op de gezellige bijeenkomst mocht de in Almelo woonachtige mejuffrouw Löwik de lovende woorden van enkele sprekers aanhoren en verder vele felicitaties in ontvangst nemen.

1-6-1987 Twentsche courant

Vijftien Almelose kandidaten van lijst afgevoerd Binnenkort uitgifte kavels tweede fase Leuvinksveld Harbrinkhoek/Mariaparochie - Gestart is met het bouwrijp maken van de tweede fase van het uitbreidingsplan Leuvinksveld. De tweede fase is goed voor 47 bouwkavels: 33 voor vrijstaande en twee-onder-één-kap huizen, 14 kavels ten behoeve van woningwetwoingen. Volgens een zegman van de gemeente mag worden verwacht dat de bouwkavels in het tweede deel niet zo snel aan de man worden gebracht als de kavels in het eerste deel. Dit als gevolg van het feit dat de gemeente de parochie-binding, heeft laten vallen. Parochianen van Mariaparochie die wonen op grondgebied van de gemeente Almelo, bijvoorbeeld de Mooie vrouwenweg en de wijken Markgraven, Kluppelshuizen en een deel van de Schelfhorst, komen niet meer in aanmerking voor een bouwkavel. Dit betekent dat vijftien belangstellenden van de lijst worden afgevoerd. Het provinciaal bestuur is van mening dat de groei van de gemeente Tubbergen moet worden afgeremd.


Houten kerkraam, bijzonder gevelteken kerkpad Oudheidkundige vondsten in Albergen Albergen - De Stichting Heemkunde Albergen heeft door enkele recente ontdekkingen weer een aantal belangrijke wetenswaardigheden in haar 22


onderzoek naar de kerkgeschiedenis van Albergen boven water weten te krijgen. Zo werd er een gedeelte gevonden van een houten kerkraam van de Waterstaatskerk uit 1841. Tevens werden bij egalisatiewerkzaamheden op de plaats van het voormalige postkantoor resten gevonden van een oud kerkpad. Het gedeelte van het kerkraam werd gevonden op de zolder van een onlangs afgebroken boerderij nabij de Loolee. Aangezien er van de oude waterstaatskerken nagenoeg geen resten bewaard zijn gebleven, noemt Heemkundewoordvoerster mevrouw T. Hesselink-Van der Riet de vondst van groot belang voor het geschiedkundig onderzoek. Een tweede meevaller is de ontdekking van een voormalig kerkpad op de plaats waar vroeger het oude postkantoor heeft gestaan. Het perceeltje grond op de hoek van de Hobergenstraat en de Zenderseweg kon nader worden onderzocht.


Horeca vreest slechte Pinksterdagen Natte weer geeft zorgen Enschede - Horeca, landbouw en volkstuinders wachten met smart op de zon, die het deze keer ook tijdens de Pinksterweekeinde dreigt te laten afweten. Campings in het oosten van het land hebben wel reserveringen voor het weekend, ‘maar of ze komen, moeten we afwachten’ aldus een Twentse campinghouder. Wandelvierdaagses in Hengelo en Almelo vielen deze week in het water maar trokken toch nog grote aantallen deelnemers. Mais op het land groeit nauwelijks. ‘Er moet snel warmte komen’, aldus een voorlichter consulentschap Rundveehouderij. ‘Het onkruid is nu net zo groot als de mais, maar hopeloos is het nog niet’.

9-6-1987 Op en Rond de Essen School- en volksfeest en jubileum Concordia Concordia en de Tukkers organiseren op 12, 13 en 14 juni weer het jaarlijkse school- en volksfeest Albergen. Saillant punt is dat deze keer tegelijk met de festiviteiten in het kader van het grote dorpsfeest ook het zestig-jarig jubileum van Concordia wordt gevierd. De opzet van het feestprogramma is nog groter dan voorgaande jaren, zo komt vrijdagavond 12 jui zelfs nederlands bekendste band Golden Earring naar Albergen voor een avondvullend programma.

9-6-1987 Op en rond de Essen

Goed geslaagd school- en volksfeest Harbrinkhoek Voetbalvereniging MVV, organisator van de feesten, kan tevreden zijn over de dit jaar georganiseerde aktiviteiten. Voor de heren was er een wijkvoetbaltoernooi en voor de dames een wijkvolleybaltoernooi. Aan beide toernooien namen 12 wijken van het Tubbergse dubbeldorp deel. De uitslagen zijn: Wijkvoetbal: 1. Dannenkamp I; 2. Dannenkamp II; 3. Weiteman; 4. Nieuwbouw. Wijkvolleybal: 1. Dannenkamp II; 2. Dannenkamp I; 3. Tubbergerweg; 4. Mooie Vrouwenweg. 23


Kinderspelen: t/m groep 3 alle kinderen prijs. Groep 4 meisjes: 1. Sabine Alberink 2. Rian Weerink 3. Mariëlle Harink. Jongens: 1. Bas Brusche 2. Arjan Horstman 3. Remco Hondeborg. Groep 5 meisjes: 1. Mandy v.d. Waas 2. Charon ten Velde 3. Marloes Löwik Jongens: 1. Floris van Veldhuizen 2. Paul Pont 3. Chris Voshaar Groep 6 meisjes: 1. Annemarie Droste 2. Mayo Engelbertink Jongens 1. Robert Horstman 2. Bjorn Huiskes Groep 7 meisjes: 1. Charlotte Alberink 2. Dianne Peddemors 3. Karin Weerink Jongens: 1. Frank Hesselink 2. Harold Smoes 3. Marthijn van Veen.

9-6-1987 Op en Rond de Essen

Jeugdteam de Tukkers succesvol Aan de successen van de Albergse Handbalvereniging de Tukkers lijkt maar geen eind te komen. Werd twee weken geleden met het eerste damesteam nog de halve finale om de distrikstbeker bereikt, vorige week zondag slaagde het meisjesjuniorenteam er in zich in Utrecht te plaatsen voor de eindronde om het Nederlands kampioenschap dat in Schiedam werd gehouden. De Albergse meisjes speelden tegen SVBO uit Drente, Voorwaarts uit de Ijsselstreek en HSM uit Utrecht. Na één gelijkspel en twee overwinningen kon de kampioensvlag worden gehesen. De jeugdleden die de reis naar Utrecht meemaakten waren: Hetty Haarhuis, Irma ter Haar, Angelique Kuipers, Karin Wildemors, Nancy Assink, Eline van der Aa, Silvia Broekhuis, Charlotte Hesselink, Linda Rekers, Linda ter Haar, Daniëlle Oude Geerdink, Marjo Ribbert en Mariska Kuipers.


Coöperatie Twente en ABTB samen Delden - De fusie van het depot Almelo van de ABTB en de Coöperatie Twente in Delden is nu definitief. De produktie van mengvoeders van “Twente” zal daardoor toenemen met 90.000 ton tot 340.000 ton per jaar. Directeur G .ter Haar (61) van Depot Almelo van de ABTB voert van 1 juli tot 1 oktober samen met M.N. Verhey van de Coöperatie Twente de directie. De eerste maakt op laatstgenoemde datum gebruik van de Vut.


Coberco rekent op hogere melkprijs boer Zutphen - De directie van zuivelcoöperatie Coberco in Zutphen verwacht dit jaar een stijging van de melkprijs voor de 11.192 aangesloten boeren in Gelderland en Overijssel. Vorig jaar was er een groei van 77 cent tot 78,98 gulden per 100 kilo. De uitgekeerde prijs over 1986 was vrijwel onveranderd op rond 80 cent.


Inkomen boer op 90 pct door superheffing Den Haag - Als de superheffing in de Europese Gemeenschap na 1989 blijft 24


bestaan komt er op middellange termijn evenwicht tussen melkproductie en melkverbruik. De kosten van de EG zullen daardoor sterk teruglopen. Het inkomen van melkveehouders zal zich dat tegen 1997 stabiliseren en liggen op ongeveer 90 pct van het niveau van 1983. Dit blijkt uit een studie van het Landbouw-Economisch Instituut.


Anne Oude Nijhuis wint ballonwedstrijd Albergen - De prijswinnaars van de tijdens de rommelmarkt van volleybalver. VVA gehouden ballonnenwedstrijd zijn bekend. De ballon van Anne Oude Nijhuis bleek met een afstand van 177 kilometer goed voor de eerste prijs. De overige prijswinnaars zijn: 2. Debby Peters 150 km; 3. Thijs Nitert 141 km; Janneke Bekhuis 131 km; Joyce Oude Geerdink 122 km.


Fietspuzzeltocht KV Albergen Albergen - De fraaie tocht was uitgezet door Ria en Hennie Voss. Onderweg moesten de nodige opdrachten worden uitgevoerd en bij café Elshuis, het eindpunt, nog een vragenlijst ingevuld. De uitslag van de puzzeltocht luidt: 1. koppel Beld-van der Aa 60 pnt; 2. koppel Wolbers-Schepers 57 pnt; 3. koppel MaathuisSpikkers 42 pnt; koppel Dijkstra-Maathuis 42 pnt; poedelprijs koppel Harink-Jurgens. Advertentie de Kul in 1987

17-6-87 Van hoes tot hoes

Ballonwedstrijd Harbrinkhoek/Mariaparochie De ballonnen hebben dit jaar hun weg gevonden naar het noorden van het land. De uitslag is als volgt: 1e prijs: Majo Engelbertink, Slagenweg 19. Haar ballon kwam in Thisted (Denemarken) terecht. 2e prijs: Tom Reinerink, Ootmarsumsestraat 466. Zijn ballon kwam in Klanschbull (Duits-Deense grens) terecht. De derde prijs: Linda van Veldhuizen, de Grutto 8. Haar ballon kwam in Helgoland.


Twentse bakkers niet bezorgd over actie Edah Nieuwe broodoorlog Enschede - Er lijkt zich een nieuwe broodoorlog te ontketenen na twee jaar 25


betrekkelijke rust. De supermarktketen Edah is begonnen met de verkoop van brood voor 1,59 gulden. Het wordt gemaakt in een Belgische fabriek, die Edah heeft gebouwd in samenwerking met bakkerij De Duif in Helmond. Dit heeft de onderneming vandaag aangekondigd in paginagrote advertenties. De minimumprijs voor in Nederland gemaakt brood van 800 gram is 1,90 gulden.


Tukkersvoorzitter wint hoofdprijs loterij Concordia Albergen - De familie Fleerkotte uit Albergen kon het tijdens het 60-jarig jubileumfeest van Concordia bijna niet geloven toen notaris Zonder uit Tubbergen bekend maakte dat zij de hoofdprijs hadden gewonnen in de jubileumloterij van de Albergse muziek- en toneelvereniging Concordia. Niet zomaar een prijs, doch een prachtige nieuwe Mazda 323 van garage Demmer uit Albergen. De familie Fleerkotte kon de in de feesttent opgestelde nieuwe aanwinst direct bewonderen en mochten zoals ceremoniemeester H. Scholten humoristisch opmerkte ook een keer ‘tuuten’.


Puzzeltocht Scouting Albergen Evenals voorgaande jaren organiseren de verkenners weer een fietspuzzeltocht voor het hele gezin met onderweg allerlei activiteiten. Halverwege de route wordt er gezorgd voor een broodmaaltijd met koffie en ranja voor de kinderen. Het geheel begint om 9.30 uur en we hopen tegen 15.00 uur bij de blokhut terug te zijn. De kosten bedragen f 2,50 per ouder en f 1,= per kind.


Jubileumviering kv Harbrinkhoek Harbrinkhoek - De damesafdeling van de kv Harbrinkhoek bestaat deze week 10 jaar. Dit Advertentie Jumbo in 1987 heugelijke feit laten de dames niet zomaar voorbij gaan en ze hebben een groot aantal wedstrijden georganiseerd op de Huierbaan en de ernaast gelegen veldbaan. De wedstrijden vinden plaats op zondag 28 juni en beginnen om 10.00 uur. Tegen ongeveer 17.30 uur zal voorzitster Truus Lansink de prijsuitreiking verzorgen in café-restaurant Kampkuiper.


Bijen overtreft elite in De Lutte De Lutte - Het concours hippique van De Lutte is tegen de verwachting in voor 26


de professionals op een lichte teleurstelling uitgedraaid. De concurrentie van de amateurs bleek opvallend groot., waarbij Jacky Bijen met Egotherm in positieve zin het meest verraste. Bijen won de barrage van het klassieke Z-parcours en trok daarmee de lijn van de laatste weken door.

30-6-1987 Twentsche Courant

‘Club wil eindelijke goede trainingsfaciliteiten’ MVV’29 voelt zich door gemeente in steek gelaten Harbrinkhoek/Mariaparochie - Het bestuur van de voetbalvereniging MVV’29 voelt zich door de gemeente in de steek gelaten, daar waar het gaat om de realisering van een goede trainingsaccomodatie. Al jaren probeert MVV’29 haar leden een geschikt trainingsveld aan te bieden, maar tot nu toe nog steeds zonder resultaat. Het bestuur uitte gisteravond bij de jaarlijkse ledenvergadering in zaal Alberink duidelijke kritiek in de richting van de gemeente. Secretaris Henny Horstman gaf een overzicht van het afgelopen seizoen. Het zesde elftal werd kampioen. Aanvoerder Ben Slag aanvaardde de beker in dank. Het aanvragen voor een vergunning voor een verloting dient voor de uitbreiding c.q. verbouwing van de tribune en het aanleggen van wedstrijdverlichting. Bij de bestuursverkiezing werden Eef Hesselink en Martin Grobben voor een nieuwe periode gekozen. Penningmeester Gerard Telgenkamp zei een wakend oog te houden voor elk uit te geven dubbeltje.


LVKK: ‘Platteland kind van de rekening” Binnenkort einde PTT-service in kleine dorpen Enschede - Tenminste 4000 lokethandelingen per jaar is de grens voor handhaving van een postagentschap in een kleine kern.De PTT wil op korte termijn de al langer bestaande saneringsplannen doorzetten wat voor tientallen kantoortjes in dorpen en buurtschappen opheffing zal betekenen. In Twente worden de postagentschappen in Harbrinkhoek, Reutum, Buurse, St-Isidorushoeve, Saasveld en Daarle bedreigd. De landelijke vereniging kleine kernen LVKK heeft berekend dat 94 agentschappen voor de bijl gaan.


Wedstrijd KV Albergen Albergen - Ruim 55 schutters hebben deelgenomen aan de door KV Albergen georganiseerde bekerwedstrijd om de Theo ter Horstbeker. Tevens was deze wedstrijd, welke werd verschoten op de Vleerboersweg, de laatste van de acht selectiewedstrijden voor de indeling in de nieuwe competitie. In de A-klasse toonde Gerrit Bouhuis zich deze keer de sterkste. In de B-klasse ging de eerste prijs naar Wim Jurjens.

30-6-1987 Dagblad van het Oosten Kampioenschap tennisvereniging 27


Albergen - Diverse leden van TVA hebben de afgelopen weken deelgenomen aan het individuele clubkampioenschap bij zowel de dames als heren. De titels gingen dit jaar naar enkele jeugdige leden. Bij de dames toonde Anita Telgenhof zich in de finale de sterkste van Marietje Degger. De derde plaats ging naar Marietje Hofsté. Bij de heren ging de eerste plaats na een spannende finalewedstrijd naar Patrick Velthof. Ronnie Klaas werd net als vorig jaar weer tweede.De derde prijs ging naar Ben Mensink.

Overzicht schenkingen periode 2005 De Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek heeft in 2005 de volgende schenkingen mogen ontvangen. Hieronder treft u een overzicht aan. Voorwerp Dia,s Boeken zolder Pastorie Spulletjes van Oma Kerkboeken 1932 Ruilverkaveling Tubbergen Monsterflesje controle schouw Doos met bidprentjes Kist met administratie Pastor Boonk Koffie surrogaat Kerkboeken en oude testament Boek De Stem v/d Stilte

Schenker Datum Pastor Smithuis januari Familie Demmer januari Marian Kerkhoff maart Archief gem. Tubbergen april Johan Kleissen april Riek Kottink september Kerkbestuur Albergen september Fam. Velthof september Pastor Kerkhof december niet bekend december

We willen langs deze weg alle personen van harte bedanken voor het schenken van deze voorwerpen. Deze vormen een belangrijke aanwinst voor onze vereniging. Waarvoor hartelijk dank!

Prachtige fietstocht Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek Zondag 10 juni Evenals voorgaande jaren organiseert de Stichting Heemkunde AlbergenHarbrinkhoek weer een prachtige familie-fietstocht door de twentse dreven. De fietstocht is ruim 30 km. lang en voert ons richting Hertme en Saasveld. De start is zondag 10 juni tussen 10.00 en 14.00 uur vanaf het Cultuurhoes aan de Hobergenstraat naast sporthal de Danne in Albergen. Onderweg wordt u ook nog een kop koffie aangeboden door de Heemkunde en natuurlijk is deelname gratis. De fietstocht is geschikt voor jong én oud. 28


Rozenpudding Men doet 150 gram schoone versche rozenbladeren in een wijde porceleinen schotel, en doet er 1 liter zuivere, versche melk over. Dan bedekt men den schotel met een rein servet en legt daarover een handdoek of nog een servet. Na 12 uur haalt men het er af en perst de rozenbladeren voorzichtig uit, zeeft ze door en brengt 3/4 der rozenmelk met 100 gram suiker aan het koken. 1/4 liter melk wordt met 100 gram maizena aangeroerd, en als de rozenmelk kookt, langzaam er in gedaan en onder bestendig roeren tot koken gebracht. De massa wordt dan in puddingvormen overgebracht en moet flink afkoelen, waarna men ze uit den vorm brengen kan. Eer men de pudding opdient, steekt men een bloeiende roos er in. Men neme voor deze pudding flinke, uitgebloeide rozen van een fijne soort, die den anderen dag toch zouden afgevallen zijn. De rozen mogen echter geen verwelkte of reukelooze bladeren hebben. Uit:

Smakelijk koken zonder vleesch of eieren. 424 recepten voor spaarzame huisvrouwen. Geschreven door J. Stockmeijer

Wil Rozendaal

Fotoalbum Hebt u leuke foto’s gemaakt op de kermis in Albergen? Stuur ze per e-mail naar de stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek! Ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum van de Heemkunde in 2009 wordt de inwoners van Albergen-Harbrinkhoek een prachtig fotoboek aangeboden. Foto’s die van 1 mei 2007 tot en met 1 mei 2009 gemaakt kunnen worden door u!. Help mee en maak zoveel mogelijk digitale foto’s met een digitale camera of telefoon van uw huis, straat, wijk, voordeur, personen, feesten, kerk, natuur, omgeving, carnaval, sport, familieportretten, kameraden- en meidengroepen en wat u maar wilt. Als het maar te maken heeft met Albergen of Harbrinkhoek. Stuur uw foto’s in naar [email protected] en vermeldt daarbij uw naam, adres en woonplaats. Geef ook aan waar de foto gemaakt is, wie of wat er op staat. Uw naam en verdere gegevens zullen dan in het boek worden vermeld bij de foto. Voor meer info kunt u mailen naar [email protected] of bel 0546-873252. Stuurt u de foto’s a.u.b. in een zo hoog mogelijke resolutie, dus niet verkleind. Help mee en stuur uw foto’s in voor een onvergetelijk tijdsdocument van onze mooie en bruisende dorpen Albergen en Harbrinkhoek. 29


De trouwdag van Jan Rikmanspoel ‘Overesch’ en Dora Grobben op 03.10.1942 Het Echtpaar temidden van familie en buren Kunt u ons de ontbrekende namen leveren? Geef deze dan door aan Jan Velthof,  0546-441521. 1 Sina Scholten op Reimer Bouhuis 2? 3? 4 Bernard Bos 5 Marietje Nijland - Luttikhuis 6 Jan Wermelink 7 ? Groeneveld

8 Henk Grobben 9 Herman Alberink 10 Leys Alberink - Rikmanspoel Overesch) 11 Herman Huis in ‘t Veld (Tieger) 12 Bertha ? - Heithuis 13 Cathatina Huis in ‘t Veld - ? 14 Jan Nijland

11 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26 27

28

29 30

31 32

30

13 15 19 161718 21 12 14 20

3334

35 36

3738

39


15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

Bernard Grobben Marie Nijland - Grobben Marie Grobben - Rietmeyer Hanna Stam - Grobben Jan Grobben An Oude Avenhuis - Nijhuis ? Herman Stam Jan Oude Avenhuis Dina v. d. Aa - Lesker San Wermelink - Ophuis Rikie Löbker Marietje Nijland ? San Kemna - Grootelaar

11

30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43

Trui Groeneveld - Rikmanspoel Sinie Heithuis Henk Heithuis Jan Rikmanspoel Jan Rikmanspoel (z.v.) Ineke Grobben Dora Rikmanspoel - Grobben Gerrit Grobben Bernard Grobben Bernard Nijland (broer) Sinie Nijland Dien Grobben - Veldman Johan Nijland Theo Nijland

8 9 10

13 15 19 22 161718 21 12 14 20 23 24

30

3334

31 32

35 36

3738

31

39 40

41

25

42 43


De familie Noordegraaf In de vorige editie van ‘De oale Maarke’ hebt u de oproep kunnen lezen om informatie over de familie Noordegraaf die jarenlang hebben gewoond op erve ‘t Heinink aan de Almeloseweg (bij de rotonde) in Harbrinkhoek van 1904 tot 1970. Nu woont daar de fam. Alberink, het erf met de lange oprijlaan. U allen bent bekend met de naam Noordegraaf want de rondweg om Harbrinkhoek is vernoemd naar deze familie: de Noordegraafsingel. We zijn al veel te weten gekomen over de familie maar hebben het verhaal nog niet compleet. Tijdens onze speurtocht naar de herkomst van de naam kwam ik in contact met meneer van Vliet uit Den Haag, zijn oma is van geboorte Noordegraaf. Hij is nu 7 jaar bezig met het onderzoeken van de genealogie van het geslacht Noorde(r)graaf en Vonk Noordegraaf waarvan de laatste 4 maanden fulltime. Eigenlijk zou het onderzoek al zijn afgerond maar telkens komen er nog nieuwe gegevens naar boven zoals ook van de familie Noordegraaf die in Harbrinkhoek en omstreken hebben gewoond. Dit betreft vooral hun inspanningen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hierover kunnen we u nu helaas geen details vermelden maar wel is bekend dat meerdere leden van de familie een grote rol in het verzet hebben gespeeld. Dit leest u in de volgende uitgave van ‘de oale Maarke’. De stamvader van de familie Noordegraaf die in 1904 naar Harbrinkhoek kwam is Teunis. Hij was zoon van Jan en Adriana, is op 17-04-1857 te Ouderkerk a/d IJssel gehuwd met Cornelia Teeuwen geb. 9-08-1826. Teunis is bouwman van beroep en op 31-01-1897 overleden. Uit dit huwelijk worden vier kinderen geboren waarvan de oudste zoon Jan op 5-08-1860. Na het overlijden van Teunis gaat zijn vrouw Cornelia Teeuwen naar Almelo (9-05-1908). Zij neemt haar ongehuwde kinderen Maria en Teunis Cornelis mee. Cornelia Teeuwen is in de leeftijd van 99 jaar op 7-10-1925 te Almelo overleden. Jan Noordegraaf (kwam in 1904 in Harbrinkhoek wonen op erve ‘t Heinink (of Heining) aan de Almeloseweg in Harbrinkhoek, hij kocht de boerderij van de fam. Ten Cate). Jan, zoon van Teunis en Cornelia, huwt op 26-05-1893 te Bodegraven met Annigje Verduijn. Jan is zijn hele leven landbouwer geweest en op 27-10-1920 te Almelo overleden. Jan’s vrouw Annigje is op 15-04-1926 te Tubbergen overleden. Uit het huwelijk van Jan en Annigje worden 8 kinderen geboren. Als eerste Cornelia Maria (Cor of Riek genaamd) geb. 19-10-1982, als tweede Christina geb. 13-11-1895 (genaamd Tine), als derde Teunis geb. 20-01-1897, als vierde Willem geb. 11-06-1898, als vijfde Adriana Johanna geb. 23-1232


1900 (Ans genaamd), als zesde Marrigje (genaamd Mar), geb. 21-09-1903, als zevende Maria Cornelia geb. 28-07-1907 te Tubbergen (Mies genaamd) en als achtste en laatste Annigje geb. 28-12-1909 (Ans genaamd).

Staand v.l.n.r: Adriana (Ans), Teun, Christine (Tine), Cornelia (Cor) Zittend v.l.n.r: Willem, moeder Annigje en vader Jan, Marrigje (Mar) Onder links Annigje (Annie) en rechts Maria (Mies) Cornelia Maria huwde op 18-07-1924 met Gerrit Johan Busschers te Tubbergen en gingen wonen in de gemeente Almelo. Zij had twee kinderen. Christine is ongehuwd gebleven en ging in de verpleging. Zij woonde in Almelo. Teunis Noordegraaf bleef ongehuwd en bleef samen met zijn eveneens ongehuwde zuster Marrigje op de boerderij. Willem is op 12-05-1931 gehuwd met Dirkje Plaggemars, geb. 23-11-1898. Zij overleed te Almelo op 10-07-1945. Ze kregen geen kinderen. Willem (zie foto links Teun, rechts Willem) hertrouwde op 14-11-1946 met Jansje Groeneveld geb. 5-10-1912 te Almelo. Ze kregen twee kinderen, Jan en Annemarieke. Willem startte in Hengelo garage Noordergraaf en was aldaar Ford-dealer. Zijn zoon Jan nam dit bedrijf over en bleef tot ong. 1985 in het bedrijf. Jan woont nog steeds in Hengelo, zijn zus Annemarieke woont in Renkum. Jan heeft tevens het boek “Genealogie van de familie Noorde(r)graaf” ter beschikking gesteld aan de Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek, dit boek wordt nu dus herschreven door de heer van Vliet. Ook vele foto’s en een DVD met daarop 33


oude films gedraaid eind jaren veertig, begin jaren vijftig op de boerderij aan de Almeloseweg hebben we van Jan Noordegraaf ter beschikking gekregen. Adriana huwde 18-07-1924 met Hendrik Willem Reuvecamp te Almelo. Aldaar was hij directeur van een koffie en theefabriek. Marrigje bleef ongehuwd en bleef bij broer Teunis op de boerderij.

Links Teun, rechts Willem Noordegraaf Maria is op 29-09-1932 gehuwd met Lammert de Jong, confectiefabrikant. Zij kregen zes kinderen. Annigje is ongehuwd gebleven en woonde bij haar zus Christina.

Teun de boer Dat Jan en Annigje in 1904 in Harbrinkhoek kwamen wonen was voor die tijd heel wat. Het betekende namelijk net zoveel als wat nu een emigratie 34


zou zijn van een boerenbedrijf. In Harbrinkhoek bleven het echter vooraleerst nieuwkomers. Ze spraken namelijk Hollands en nog geen twents. De kinderen leerden echter snel het plat ‘proaten’. Knechtenwoning Teun en Marrigje bleven dus op de boerderij na het overlijden van hun ouders, beide ongetrouwd. Bij de boerderij, die een lange oprijlaan en een grote boomgaard had, hoorde ook nog een klein boerderijtje dat lag aan de voorzijde van de oprijlaan. Op deze plek aan de rotonde staat nu de woning van de fam. Brusche. De woning was bestemd voor de knecht van de boerderij, dit was Jan Rutgers in de jaren 1950-1960. Dat hield onder meer in dat het geen al te kleine boerderij was, ong. 25 koeien en een verder gemengd bedrijf. Teun Noordegraaf verbouwde rogge, haver en knollen en natuurlijk hooi voor de

De eerste trekkker, een Ford Major koeien. De eerste trekker kwam rond 1958 op het bedrijf, dit was een Ford Major. Teun en de knecht deden al het werk op de boerderij. Marrigje (Mar of Mas genaamd) deed de huishouding. Voor het boerenwerk voelde ze zich te ‘greuts’. Dat bleek ook als ze uit fietsen ging, ze groette dan vrijwel niemand terwijl dit wel de gewoonte was in het kleine dorp Harbrinkhoek. Teun en Mar hadden weinig contact met de omgeving en gingen ook niet in Mariaparochie of Tubbergen te kerk. Teun’s kameraad was Herman Klein Haarhuis van de Delmar terwijl zijn zoon Gerrit ook zeer veel tijd op de boerderij heeft doorgebracht, volgens de familie Klein Haarhuis waren de Noordergraafs zeer belezen. Teun was ook een verwoed jager, hij had meerdere geweren, volgens neef Jan schoot hij met een buks op een afstand van 100 meter zo een ekster uit de boom. Volgens de oudere inwoners bleven de Noordegraafs altijd een ‘apart slag volk’ 35


in Harbrinkhoek, maar er spreekt ook niemand kwaad over de familie. Teun en Mar hebben nooit iemand te kort gedaan of over anderen geroddeld. Ook betaalden ze altijd op tijd, niemand is ooit een cent te kort gekomen. Revolutie De familie Noordegraaf heeft zich in de oorlog zeer verdienstelijk gemaakt. Van het “Gew. Commando Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten Overijsel en N.O. Polder” ontvingen ze na de oorlog een oorkonde waarop geschreven stond “een oprechte dankbetuiging voor bewezen zeer belangrijke diensten en tevens een huldeblijk voor de door hem/haar betoonde vaderlandsliefde, trouw en moed gedurende den bezettingstijd”. Deze oorkonde was onder andere voor het laten onderduiken van Derk Smoes en Douwe Mik die 15 november 1944 samen met een paar compagnons de grote bankoverval in Almelo hadden gepleegd waarmee ze 46,1 miljoen gulden hadden buitgemaakt. Het initiatief tot de bankroof ging uit van de KP Almelo. De bankroof verliep eigenlijk op rolletjes. Echter twee weken na de bankroof werd bij een routinecontrole een bankovervaller gearresteerd omdat hij blanco persoonsbewijzen bij zich had. Nog diezelfde dag werden Gerard en Hendrik Frielink gearresteerd. Volgens mevr. Alberink-Borgerink ging na de arrestatie van de gebroeders Frielink haar broer Johan Borgerink direkt naar de boerderij van Noordegraaf om Teun in te lichten. Deze bedacht zich geen moment, sprong uit het raam en vluchtte naar de Kroesweffer (aan de Jannes Brouwerstraat) en van daaruit is voor haar onbekend waar Teun heen vluchtte. Johan Borgerink zat in dezelfde verzetsgroep als Teun, ze moesten regelmatig ‘s nachts lichtkogels afschieten zodat de Engelsen daar de voedselbonnen en wat dies meer zij konden droppen. Smoes en Mik, die ondergedoken zaten bij de Noordegraafs, werden naar aanleiding van de arrestatie van de Frielinks ook vastgenomen. Alle gearresteerden worden uiteindelijk overgebracht naar concentratiekampen in Duitsland. Alleen Hendrik Frielink zal na de bevrijding terugkeren. De anderen sterven in Neuengamme en Reyershorst. De broers Teunis en Willem Noordegraaf zaten ook zelf in het verzet, ook hadden ze onderduikers die bij gevaar in de schoorsteen werden verstopt. Over de gebeurtenissen tijdens de oorlogsjaren hebben ze later niets losgelaten, net als vele anderen. Wel weet Jan, zoon van Willem, zich te herinneren dat er tijdens bezoeken aan de boerderij af en toe de planken van de vloer gingen waarna er een enorme hoeveelheid wapens voor de dag kwam, genoeg om een revolutie mee te beginnen. Op zondagen werd er een mitrailleur voor de dag gehaald en speelden de broers Teunis en Willem daar mee. Righteous among the Nations Waarschijnlijk heeft de familie Noordegraaf ook een onderscheiding ontvangen van het Yad Vashem Instituut in Israël. Omdat de fam. Noordegraaf joodse onderduikers had werd ze door het Israelische Holocaust instituut Yad Vashem geëerd met een speciale onderscheiding, titel en boom in de “Garden of 36


Righteous”, Tuin der Rechtvaardigheden, in Israël. De onderscheiding wordt uitgereikt aan niet Joden die hun eigen veiligheid op het spel zetten om hun Joodse medemens te helpen. Hulp aan Joden werd door de Duitsers met een zekere dood bestraft. Deze ´Zachtaardigen onder de Naties´ zetten zich in om Joden te redden van de dood. Mocht u hier meer over weten neemt u dan a.u.b. kontakt op met één van de leden van de Heemkunde. Noordegraafsingel Teunis en Mar zetten de boerderij voort na het overlijden van hun ouders in 1920 en 1926. In 1970 verkochten ze de boerderij aan de fam. Oude Lansink, Johan en Roos, die de gebouwen incl. de oude boerderij sloopten en er een nieuw woonhuis met melkveestal bouwden. Johan en Roos bouwden echter inwoning voor Teunis en Mar zodat ze nog enkele jaren op erve Noordegraaf konden blijven, hiervan hebben ze erg genoten. Na het overlijden van Teunis en Mar verdween de naam Noordegraaf uit Harbrinkhoek. Ze was echter niet vergeten want de rondweg in Harbrinkhoek die in de jaren 80 werd aangelegd werd vernoemd naar de familie Noordegraaf, de Noordegraafsingel. En nu, 2007, is het nieuwe complex met restaurant en zalen van Gerard Kampkuiper dat tegenover het oude Erve Noordegraaf ligt, Koetshuis de Noordergraaf genoemd. In de volgende uitgave leest u meer over de verzetsdaden van de familie Noordegraaf tijdens de Tweede Wereldoorlog. Weet u hier meer over of kent u iemand die ons hierover kan vertellen neemt u dan a.u.b. kontakt op met één van de leden van de Heemkunde. Elise Goossen-Haarhuis

Advertentie 15 december 1917

Advertentie 11 juni 1919 37


Wie kent deze personen? De vorige keer werd in deze rubriek een foto getoond van een drietal personen, twee roggemaaiers en een roggebindster. Er zijn wel enkele reacties geweest maar de personen op die foto werden niet herkend. Opnieuw een foto. Vermoedelijk genomen aan het AlmeloNordhornkanaal. Kent of herkent u deze personen op de foto? Dan graag even doorgeven aan een van de bestuursleden.

Advertentie van 30 augustus 1919 Twentenaren bezoekt ‘t Vaderl. Historisch Feest te Arnhem op 3, 4 en 5 September! Meest aanbevolen kijkdag is Donderdag 4 september; op WOENSDAG 3 SEPT. EXTRA TREIN met 1e, 2e en 3e klasse. Vertrek van Oldenzaal 1.50 n.m.; 2.11 van Hengelo; 2.20 van Delden; 2.38 van Goor; 2.48 van Markelo. Goede verbinding ook ‘s morgens om 8.35 uit Almelo en om 8.46 uit Enschede over Hengelo. EXTRA TREIN terug DONDERDAG 4 SEPT., ‘s avonds 8.24 uit Arnhem naar Twente. Donderdag is de groote dag van den OPTOCHT en de VOLKSSPELEN. Reiskosten vanaf Almelo, Oldenzaal of Enschede naar Arnhem per 1ste klasse ongeveer f 4.45, 2de ongev. f 3.35; 3de ongev. f 2.15. HET TWENTSCHE COMITÉ 203-118 38


Grenzen Al enkele jaren vraag ik mij af wat een marke is en hoe de grenzen zijn bepaald. Dit is het verhaal van mijn zoektocht. Een grens vormt de scheidingslijn tussen twee landen of andere eenheden zoals provincie of gemeente. In het algemeen onderscheidt men: ● natuurlijke grenzen, waar een landschapselement zoals een rivier ● of gebergte als grens dient. ● kunstmatige grenzen, die in het algemeen in verdragen zijn vastgelegd. Bij een kunstmatige grens is deze in het terrein vastgelegd, door op de knikpunten een grenspaal of grenssteen te plaatsen. Ook de marke vormt zo’n grens. De marke of boermarke is een eeuwenoude vereniging van een groep grondeigenaren die de gemeenschappelijke eigendommen van die grondeigenaren beheert. Het woord marke wordt ook gebruikt om het gebied mee aan te Grenspaal geven dat bij een dorp hoort. Mark is in het Oudnederlands marka en het Middelnederlands ma(e)rke, merke en betekent dan grens. Men neemt aan dat de marken in de dertiende eeuw zijn ontstaan om het gebruik van het ongecultiveerde land te reguleren. De marke bestond hoofdzakelijk op de zandgronden in het oosten van Nederland: Westerwolde, Drenthe, Salland, Twente, de Veluwe en de Achterhoek. In de Middeleeuwen ontstonden hier permanente nederzettingen, de buurschappen. Het gaat dan veelal om brinkdorpen, bestaande uit een aantal boerderijen gegroepeerd rondom een gezamenlijk dorpsplein of de brink. Elke buurschap had een afgebakend grondgebied ter beschikking, de marke. Incidenteel kon een marke ook bestaan uit verscheidene buurschappen. De marke was als onverdeeld grondgebied in gezamenlijk eigendom van de eigenaren van de boerderijen in de buurschap, die er elk een vastgesteld aandeel in hadden. Dit aandeel wordt waardeel genoemd. De hoeveelheid waardelen die iemand bezat bepaalde hoeveel macht 39


hij had in de boermarke. De marke kon erg groot zijn, in bijvoorbeeld de Drentse en Groningse veenkoloniën waren de aanliggende buurschappen eigenaar van enorme percelen woeste grond, die later zeer waardevol bleken te zijn. De bewoners van een middeleeuws buurschap kunnen in een aantal groepen worden onderverdeeld: Grens bij Schoonebeek ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

de zelfstandige boeren of eigenerfden, die hun erf in eigen bezit hadden de pachtboeren of meiers die een erf bewoonden dat in eigendom was van een ander zoals een eigenerfde, een edelman, een kerk of een klooster de arme zelfstandige boeren of keuterboeren, die minder dan een kwart waardeel bezaten de arbeiders, in dienst van een eigenerfde of meier indien aanwezig: de geestelijken, van de parochie of van het klooster indien aanwezig: de adel, die meestal buiten het dorp woonde op een eigen landgoed, de havezate

Marken in Drente In Drente vormden de eigenerfden de kern van de buurschap, hetgeen blijkt uit het feit dat daar enkel zij buren werden genoemd. Het waren enkel de eigenerfden, en dan nog enkel de mannelijke gezinshoofden, die het bestuur van de boermarke (en daarmee van de buurschap) vormden. Zij vormden in vergaderingen, samen met een vertegenwoordiger van de landsheer, het openbaar gezag en daarmee tegelijk het laagste bestuurlijke en gerechtelijke niveau. Zij waren ook met de adel de enigen die vertegenwoordigd waren in het ‘provinciaal’ bestuur.

Wordt vervolgd. Uit: Wikipedia Bewerkt door: Herman Beld

Grens in Livramento - Rivera

40


Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek Voorzitter

Secretaris

André Vleerbos De Hagen 24 7665 DP Albergen

 0546 - 441366

Ine Potijk Kapittelhuisstraat 44 7665 BB Albergen

 0546 - 441798

Penningmeester Hein Bloemenkamp Floris Radewijnstraat 2 7665 AS Albergen  0546 - 441534 Leden

Bertus Bos Albergen

 0546-441925

Gerrit Maathuis Albergen

 0546-441670

Ben Oude Vrielink Harbrinkhoek

 0546-861954

Jan Velthof Albergen

 0546-441521

Elise Goossen-Haarhuis Harbrinkhoek  0546-873252 Wil Roosendaal-Alberink Albergen  0546-441720 U kunt donateur worden voor maar € 5 per jaar per automatische incasso. Hiervoor ontvangt u ons infoblad, kunt u onze donateursavond bezoeken, meedoen aan onze jaarlijkse fietstocht, zoeken in ons archief en natuurlijk onze overige aktiviteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Heeft u mooie, oude en relevante artikelen voor ons infoblad of een oude foto dan kunt u deze afgeven of mailen naar de redactie: [email protected] of [email protected] De Heemkunde heeft een eigen clublog op de website van de Twentsche Courant/Tubantia: http://www.tubbergen.tctubantia.nl/_heemkunde_ albergen_harbrinkhoek. Op dit clublog vindt u algemene informatie van de Heemkunde en natuurlijk de activiteiten die de Heemkunde organiseert. 41


Maak ook uw buurman of buurvrouw lid van de Heemkunde Wordt ook lid van de Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek. Als u donateur wordt krijgt u voor maar € 5,- per jaar toegang tot ons uitgebreide archief in de Heemkelder, twee keer per jaar ons infoblad De oale Maarke, een donateursavond, hulp bij stamboomonderzoek, een fietstocht en natuurlijk kunt u dan ook onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Het belangrijkste is dat u met het donateurschap de Heemkunde ondersteunt die de geschiedenis van de dorpen Albergen en Harbrinkhoek bestudeert en vastlegt. Heeft u thuis nog waardevol materiaal in de vorm van bijv. oude foto’s, krantenartikelen, dagboeken, oude bidprentjes of overig informatief materiaal dan kunt u hiervan door de Heemkunde een afdruk laten maken voor het archief. Voor vragen of ideeën kunt u altijd bij één van onze leden terecht, voor Albergen bij voorzitter André Vleerbos  0546-441366 en voor Harbrinkhoek bij Elise Goossen  0546-873252 of e-mail: [email protected]. Actuele informatie over de Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek vindt u op het internet op het dorpsplein van de Twentsche Courant/Tubantia: www. tubbergen.tctubantia.nl onder clubs en organisaties. U kunt de Heemkunde helpen door uw buurman of familielid donateur te maken van de Heemkunde. Knip daartoe onderstaande machtiging uit, laat hem invullen en lever deze in bij één van de bestuursleden. Alvast onze hartelijke dank voor uw hulp!  Machtiging Stichting Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek Naam: Adres: PC + Plaats: Bank/gironummer: Verleent hierbij toestemming tot wederopzegging aan het bestuur van de Stichting Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek om van zijn/haar bovenvermelde rekeningnummer jaarlijks € 5,- bijdrage af te schrijven voor het donateurschap aan de Stichting. Datum:

Handtekening: 42

Jaargang 2007 nummer 5

Recommend Documents