DE EUROPESE UNIE IN HET KORT
Interne markt
Van crisis naar kansen — Burgers en bedrijven weer op weg naar welvaart „D e in t er ne m ar kt m o et b et er f un c t io ner en. D at is es s en t ieel vo o r Eur o p es e gr o ei. ” Mic hel Bar nier, E ur o p ees c o m m is s ari s vo o r I n t er ne Mar kt en D ien s t en
INHOUD Waar hebben we een interne markt voor nodig? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
DE EUROPESE UNIE IN HET KORT Deze publicatie maakt deel uit van een reeks brochures waarin wordt uitgelegd wat de EU doet op verschillende beleidsterreinen, waarom de EU daar een rol speelt, en wat de resultaten zijn.
Hoe beheert de EU de interne markt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Wat doet de EU? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Wat zijn de volgende stappen? . . . . . 12 Lees meer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
U kunt deze publicaties, voor zover beschikbaar, online vinden en downloaden:
http://europa.eu/pol/index_nl.htm
Hoe de EU werkt Europa 2020: Europa’s groeistrategie De grondleggers van de EU Begroting Belastingen Buitenlands en veiligheidsbeleid Concurrentie Consumenten Cultuur en audiovisuele media De Economische en Monetaire Unie en de euro Digitale agenda Douane Energie Fraudebestrijding Grenzen en veiligheid Handel Humanitaire hulp en civiele bescherming Interne markt Justitie, burgerschap en grondrechten Klimaatbescherming Landbouw Migratie en asiel Milieu Ondernemingen Onderwijs, opleiding, jeugd en sport Onderzoek en innovatie Ontwikkeling en samenwerking Regionaal beleid Uitbreiding Vervoer Visserij en maritieme zaken Voedselveiligheid Volksgezondheid Werkgelegenheid en sociale zaken
De Europese Unie in het kort: Interne markt Europese Commissie Directoraat‑generaal Communicatie Publicaties 1049 Brussel BELGIË Tekst voltooid in augustus 2013 Foto’s op de omslag en bladzijde 2: © iStockphoto.com/ melhi blz. 12 — 21 × 29,7 cm ISBN 978-92-79-24625-8 doi:10.2775/81289 Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2014 © Europese Unie 2014 Reproductie toegestaan. Voor gebruik of reproductie van de foto’s dient u toestemming te vragen aan de houders van het auteursrecht van de individuele foto’s.
I N T E R N E
3
M A R K T
Waar hebben we een interne markt voor nodig? Dankzij de Europese interne markt, ook „de gemeenschappelijke markt” genoemd, kunnen mensen en bedrijven vrij reizen en zakendoen in alle 28 EU‑landen. In de praktijk heeft iedereen daardoor het recht om voor werk, studie of pensioen in een ander EU‑land te gaan wonen. Bovendien krijgt de consument een ruimere keuze tegen scherpere prijzen, kan hij in eigen land, in het buitenland en online veiliger shoppen, en kunnen kleine en grote bedrijven makkelijker en goedkoper over de grens zakendoen en wereldwijd concurreren.
De vier vrijheden De hoekstenen van de interne markt zijn het vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal, samen bekend als de „vier vrijheden”, vastgelegd in het Verdrag betreffende de Europese Unie. Volgens dat Verdrag mogen de EU‑instellingen ook wetten aannemen (in de vorm van verordeningen, richtlijnen en besluiten) die voorrang hebben op nationale wetgeving en bindend zijn voor nationale overheden. De Europese Commissie speelt een belangrijke rol bij wetsvoorstellen, maar ze handhaaft ook de EU‑Verdragen en zorgt ervoor dat iedereen in de EU — particulieren, nationale overheden en andere EU‑instellingen — de EU‑wetgeving correct toepast.
Een interne markt die blijft groeien In zijn twintigjarige bestaan is de interne markt gegroeid van 345 miljoen consumenten in 1992 tot meer dan 500 miljoen nu. De handel tussen EU‑landen is ook toegenomen. In 1992 ging het om een bedrag van 800 miljard €, in 2011 was dat al 2 800 miljard €. In dezelfde periode is de handel tussen de EU en de rest van de wereld verdrievoudigd, van 500 miljard € in 1992 tot 1 500 miljard € in 2011.
De interne markt vandaag: feiten en cijfers —— Grootste bbp van alle economieën in de wereld —— 500 miljoen consumenten, 20 miljoen kleine en middelgrote ondernemingen —— 28 landen —— Symbool van de Europese integratie —— Grootste importeur en exporteur van levensmiddelen en diervoeders ter wereld —— 7 % van de wereldbevolking —— 20 % van de import en export wereldwijd
Een gemeenschappelijke munt om de interne markt te stimuleren
© iStockphoto/Sturti
Een markt werkt beter als iedereen hetzelfde geld gebruikt. De eerste stap in de richting van een gemeenschappelijke munt was de invoering van de girale euro op 1 januari 1999. Precies drie jaar later kwamen de eurobiljetten en -munten in omloop. Vandaag wordt de euro gebruikt door consumenten en bedrijven in 17 lidstaten, die samen de eurozone vormen. De euro bleek stand te houden tijdens de schuldencrisis en behield zijn koopkracht, terwijl de EE landen met hoge schulden te hulp moest schieten. De euro wordt ook op grote schaal gebruikt bij internationale betalingen en is een van de grootste valuta’s ter wereld, naast de Amerikaanse dollar en de Japanse yen. Begin 2014 is Letland het 18e land dat de euro invoert.
Op de Europese interne markt hebt u als consument een ruimere keuze en lagere prijzen, of u nu iets koopt in eigen land, in het buitenland of online.
D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
4
K O R T
Een evoluerend beleid
De stem van het volk
De Europese Akte van 1987 was de eerste grote herziening van het Verdrag van Rome uit de jaren vijftig, en leidde uiteindelijk tot de Europese Unie. Het belangrijkste doel was de Europese integratie en de al bestaande gemeenschappelijke markt een nieuwe impuls te geven. De Akte wijzigde de regels voor de werking van de Europese instellingen en gaf hun extra bevoegdheden. De EU‑leiders hebben daarop een plan uitgetekend met een tijdschema en nieuwe regels om „de interne markt te voltooien”. Dat lukte en op 1 januari 1993 was de interne markt een feit voor de toenmalige twaalf lidstaten.
Volgens een Eurobarometerenquête uit 2011 is de Europese burger over het algemeen tevreden dat de interne markt een ruimere keuze, meer banen en eerlijker concurrentie oplevert. Anderzijds vinden velen dat de interne markt alleen grote bedrijven ten goede komt, terwijl de arbeidsomstandigheden verslechteren en kansarmen en zwakkeren aan hun lot worden overgelaten. Uit de enquête blijkt ook dat de interne markt nog lang niet af is en dat meer dan een derde van alle Europeanen (35 %) niet weet wat de voordelen zijn.
Vandaag bestaat die markt uit 28 landen. Dankzij akkoorden met IJsland, Liechtenstein en Noorwegen gelden de meeste regels van de interne markt ook daar (de Europese Economische Ruimte), behalve op het gebied van visserij en landbouw. Binnen de EU kunt u nu al in 22 landen, het zogenoemde Schengengebied, zonder paspoort en zonder grenscontroles rondreizen. Maar de interne markt heeft zijn volle potentieel nog lang niet bereikt. Met de huidige crisis is het meer dan ooit nodig om de tekortkomingen van die markt aan te pakken, in het belang van burgers en bedrijven. Dat kan door meer regulering en toezicht, vooral in de banksector. Ook sociaaleconomische factoren spelen een belangrijke rol. Door de vergrijzing is financiële zekerheid steeds belangrijker en het toenemend internetgebruik onder alle leeftijden zorgt voor meer onlinetransacties. Al die zaken vergen passende wetgeving. Ook de toegenomen integratie van de financiële markten — en de snelle opkomst van onlinebankieren en elektronische transacties — vragen om strengere regels en meer toezicht op EU‑niveau.
Als de crisis voorbij is De economische en financiële crisis heeft de EU hard getroffen, met al zes opeenvolgende kwartalen van economische krimp en het gigantische aantal van 19 miljoen werklozen. Al zijn niet alle EU‑landen even zwaar getroffen, vijf landen hebben noodhulp moeten vragen en tal van andere landen hebben structurele problemen ontdekt. Daarnaast zijn de overheidsfinanciën in de problemen en is de bevolking het vertrouwen in de banksector kwijt. Maar we moeten vooruitdenken. De EU kan sterker uit de crisis komen door het economisch beleid beter te coördineren, de interne markt vlotter te laten werken en de financiële sector centraal toezicht en één stel regels op te leggen. De voltooiing van de interne markt — en het herstel van het vertrouwen daarin — is belangrijk om de EU weer op het pad naar economische groei te krijgen.
De euro als de munteenheid van consumenten en bedrijven in 17, en binnenkort 18 EU‑landen, de zogenoemde „eurozone”. © iStockphoto/Claudio Arnese
I N T E R N E
5
M A R K T
Hoe beheert de EU de interne markt? De Europese Commissie heeft verschillende instrumenten om te zorgen voor een goed functionerende interne markt voor iedereen. De afgelopen twintig jaar zijn er op dat gebied twee belangrijke ontwikkelingen geweest. Twintig jaar geleden werden problemen vooral opgelost door nieuwe wetgeving of gerechtelijke stappen tegen EU‑landen. Nu overleggen de Commissie, EU‑landen, burgers en ondernemingen over het functioneren van de interne markt in de praktijk. Verder kan de Commissie dankzij IT en internet gemakkelijker en vlotter feedback verzamelen van al wie betrokken is bij nieuwe regels en voorschriften. Als er nieuwe wetgeving komt, controleren de autoriteiten hoe die wordt uitgevoerd en toegepast. Nationale autoriteiten kunnen dat alleen efficiënt doen als ze over de grenzen heen met elkaar verbonden zijn en eventuele problemen samen kunnen aanpakken. In elke fase van de cyclus wordt feedback verzameld en geëvalueerd zodat beleidsmakers kunnen besluiten of wetgeving moet worden uitgebreid, aangepast of ingetrokken.
Raadpleging van het publiek Voordat ze haar beleid uitstippelt, gaat de Commissie vaak te rade bij het publiek, bedrijven, bedrijfsverenigingen, vakbonden en anderen via zogenoemde „open raadplegingen”, doorgaans online. Iedereen kan daarbij zijn ervaringen en suggesties op papier zetten. De Commissie houdt daarmee rekening bij haar wetsvoorstellen en zorgt er vervolgens voor dat die correct worden uitgevoerd en gehandhaafd in de hele EU.
Worden de EU‑regels toegepast? Kijk op het scorebord! EU‑regels kunnen pas worden toegepast als ze worden „omgezet” in nationale wetgeving. Sinds 1998 houdt de Commissie op het „scorebord van de interne markt” bij in hoeverre de lidstaten de internemarktregels omzetten en toepassen. Dat onlinerapportagesysteem laat zien welke landen goed en slecht presteren. Dat gebeurt in grafieken met verkeerslichten — groen voor boven het gemiddelde, geel voor gemiddeld en
rood voor onder het gemiddelde, d.w.z. landen die hun inspanningen moeten opvoeren. Ondanks de huidige economische onrust blijven de EU‑landen bijna alle EU‑regels toepassen: slechts 0,6 % van alle internemarktrichtlijnen wordt niet op tijd in nationale wetgeving omgezet.
Juridische stappen bij inbreuken Alle lidstaten zijn verantwoordelijk voor de correcte en tijdige omzetting van EU‑wetgeving en het is aan de Commissie om te garanderen dat zij dat doen. Als een lidstaat zijn verplichtingen niet nakomt, is de Commissie dus bevoegd om een einde te maken aan die inbreuk en — in laatste instantie — de zaak aanhangig te maken bij het Hof van Justitie van de Europese Unie in Luxemburg. Zo’n inbreukprocedure telt verscheidene formele stappen en begint vaak met een onderzoek door de Commissie naar aanleiding van een klacht. Ook kan de Commissie op eigen initiatief een onderzoek starten wanneer zij meent dat er een probleem is. Als overleg tussen de Commissie en nationale instanties het probleem niet oplost, kan het Hof van Justitie om een arrest worden gevraagd over de vraag of er al dan niet sprake is van een inbreuk. Maar het Hof kan nationale maatregelen, ook al zijn ze strijdig met het EU‑recht, niet intrekken, en het kan de lidstaat ook niet verplichten om schadevergoeding te betalen aan personen die daar schade door ondervinden. De betrokken lidstaat moet dus zelf de nodige maatregelen nemen. Blijft een land in gebreke, dan kan de Commissie opnieuw naar het Hof met het verzoek om een dwangsom tot de overtreding wordt beëindigd en/of een vast bedrag ineens als sanctie voor de lidstaat. Dergelijke arresten scheppen vaak duidelijkheid over de interpretatie van bestaande wetgeving. Zo heeft het Hof zich al herhaaldelijk uitgesproken tegen het speciale „gouden aandeel”-stemrecht bij particuliere bedrijven omdat zo’n voorrecht het vrije verkeer van kapitaal belemmert.
Mededingingsbeleid voor de consument Het EU‑mededingingsbeleid is ook belangrijk voor de interne markt omdat het garandeert dat
D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
6
K O R T
bedrijven eerlijk met elkaar concurreren. Dat geeft de consumenten een ruimere keuze, lagere prijzen en een betere kwaliteit. Bij tal van mededingingszaken heeft het ingrijpen van de Commissie geleid tot rechtstreekse voordelen voor de consument, overal in de EU. Een voorbeeld is de telecomsector, waar telefoonmaatschappijen veel te veel aanrekenden voor mobiele gesprekken met een ander netwerk (tot tien keer meer dan voor een vaste lijn). In 2009 gelastte de Commissie de Europese telecomregulatoren te garanderen dat alleen de reële kosten worden aangerekend. De Commissie heeft enkele bedrijven voor hun concurrentiebeperkende praktijken beboet en dat heeft geleid tot lagere tarieven en transparante prijzen in de hele EU. Lees voor meer informatie over het mededingingsbeleid van de EU de speciale brochure daarover in deze reeks.
Zeg het voort Hoe vertel je burgers en bedrijven over hun rechten en de mogelijkheden die de interne markt hun biedt? Dat is een van de belangrijkste taken van de Europese Commissie. Via internet kun je mensen snel en efficiënt
Op zoek naar een baan? Waarom probeert u het niet in het buitenland? Dankzij de EU heeft iedere EU‑burger het recht om in een ander land van de EU te gaan werken of studeren.
informeren en in alle talen van de EU de laatste ontwikkelingen bekendmaken. Uw Europa is een gebruiksvriendelijke praktische portaalsite met informatie voor EU‑burgers en bedrijven, van reisdocumenten en passagiersrechten tot het openen van een bankrekening en het regelen van een onvoorziene medische behandeling in een ander EU‑land. Bedrijven krijgen er ook uitleg over belastingen en bankrekeningen of het aanvragen van krediet of risicokapitaal met steun van de EU.
Een helpende hand Maar de EU doet meer dan alleen informatie verspreiden onder burgers en bedrijven. Via allerlei kanalen geeft de EU praktische hulp om het beste te halen uit de interne markt en concrete problemen op te lossen. Iedere burger die in een ander EU‑land, IJsland of Noorwegen goederen of diensten koopt, kan voor advies contact opnemen met een van de European Consumer Centres. Die centra geven gratis praktische tips om geld te besparen en problemen te vermijden. Zij geven ook deskundige hulp aan consumenten die een klacht willen indienen, en beginnen altijd met een poging tot minnelijke schikking.
© iStockphoto/Wdstock
In 2006 ging het samenwerkingsnetwerk voor consumentenbescherming van start. Dat netwerk verbindt de nationale instanties uit alle EU‑landen. Door informatie uit te wisselen, kunnen zij elkaar helpen, bijvoorbeeld in de strijd tegen internationale handelspraktijken die de consumentenrechten schaden. Sinds de start heeft het netwerk meer dan 1 200 verzoeken om wederzijdse bijstand en ruim 200 waarschuwingen afgehandeld. Solvit is een netwerk dat burgers en bedrijven helpt aan een snelle en praktische oplossing voor problemen die ontstaan als de overheid de EU‑regels niet goed toepast. Veel problemen houden verband met de erkenning van beroepskwalificaties, de toegang tot onderwijs, verblijfsvergunningen en sociale zekerheid. Ook dienstverleners met klanten in andere EU‑landen kunnen informatie krijgen over de nodige procedures en voorwaarden bij het zogenoemde EU‑dienstenloket — het startpunt om in eigen land of in een ander EU‑land online informatie te krijgen. Tot slot kunnen ondernemers via het Enterprise Europe Network, waarbij rond de 600 organisaties in 50 landen zijn aangesloten, ook gratis deskundig advies krijgen over allerlei onderwerpen, zoals de Europese internemarktwetgeving, octrooien en belastingen.
I N T E R N E
7
M A R K T
Wat doet de EU? De voltooiing van de interne markt is een prioriteit voor de Europese Commissie, onder andere om een nieuwe impuls te geven aan de Europese economie na de crisis. Dat is ook de beweegreden achter de twee akten voor de interne markt met maatregelen om de economie te stimuleren en banen te scheppen.
In april 2011 keurde de Europese Commissie de eerste Akte voor de interne markt goed: twaalf projecten om een nieuwe impuls te geven aan de Europese economie en het pad te effenen voor meer groei, concurrentievermogen en sociale vooruitgang. De Commissie maakte de selectie na vier maanden van openbare debatten met 850 bijdragen en adviezen en conclusies van andere EU‑instellingen. Na elke maatregel volgden snel concrete voorstellen voor nieuwe wetgeving of regels om het dagelijks leven van burgers, consumenten, werknemers en bedrijven, met name kleine bedrijven, te verbeteren. Een van de doelstellingen was een vlottere toegang tot financiering voor startende ondernemers. Vaak missen die immers de nodige middelen om personeel in dienst te nemen, nieuwe producten te lanceren of hun infrastructuur uit te bouwen, en dat is slecht voor hun concurrentievermogen. Daarom zijn er op voorstel van de Commissie sinds juli 2013 nieuwe gemeenschappelijke regels waardoor risicokapitaalfondsen meer kapitaal kunnen aantrekken en kunnen groeien, wat weer gunstig is voor de groeikansen van ondernemers. Een andere prioriteit van de eerste Akte voor de interne markt was het vrij verkeer van werknemers. Er blijven immers veel vacatures voor hooggekwalificeerd personeel onbezet. De Commissie kwam met het voorstel om een „Europese beroepskaart” in te voeren, waardoor diploma›s makkelijker en sneller kunnen worden erkend in de hele EU.
© iStockphoto/Monkey Business Images
Prioriteiten voor nieuwe groei
Europese bedrijven kunnen beter concurreren doordat ze hun producten op de hele interne markt kunnen verkopen.
De vaart erin houden In oktober 2012 kwam de Europese Commissie opnieuw met twaalf voorstellen in het kader van de Akte voor de interne markt II. Het ging om vier soorten maatregelen voor groei: geïntegreerde netwerken, internationale mobiliteit van burgers en ondernemingen, de digitale economie, en acties om de cohesie en het consumentenvoordeel te versterken. „We moeten onze grootste troef, de interne markt, benutten om onze socialemarkteconomie weer concurrerend en welvarend te maken,” aldus commissaris Barnier bij de aankondiging van het initiatief. De Commissie heeft vervolgens op elk gebied concrete voorstellen gedaan. In maart 2013 kwam ze met nieuwe regels om de kosten voor het uitrollen van hogesnelheidsinternet met 30 % te verminderen. Die regels zijn gebaseerd op de goede ervaringen die zijn opgedaan in Duitsland, Spanje, Frankrijk, Italië, Litouwen, Nederland, Polen, Portugal, Slovenië, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. Hoe dat in de praktijk
D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
moet worden georganiseerd, laat de EU echter aan de lidstaten over. Om het consumentenvertrouwen te stimuleren, heeft de Commissie in februari 2013 voorstellen gedaan over nieuwe veiligheidsvoorschriften voor alle consumentenproducten en meer markttoezicht voor non‑foodproducten, vooral voor import van buiten de EU. Ze wil schadelijke producten weren en de traceerbaarheid verbeteren, zodat gevaarlijke producten snel opgespoord en van de markt gehaald kunnen worden. Als het Europees Parlement en de Raad het daarmee eens zijn, zullen de nieuwe regels worden gehandhaafd door nationale toezichthouders. Die instanties moeten nauwer samenwerken om de veiligheid van producten te controleren, vooral aan de buitengrenzen van de EU.
Een gemeenschappelijke markt voor consumenten
© iStockphoto/Squaredpixels
De interne markt is gunstig voor de 500 miljoen consumenten in de EU, die hun goederen of diensten nu overal in de EU kunnen kopen onder dezelfde contractuele en andere voorwaarden. Met iedere keuze die zij maken, versterken ze de interne markt en stimuleren ze de concurrentie, innovatie en groei.
Dankzij de internemarktwetgeving kunnen gezinnen en bedrijven nu zelf hun energieleverancier kiezen.
8
K O R T
Internet Voor veel mensen is internet iets vanzelfsprekends geworden, maar de netwerken en diensten die de afgelopen twintig jaar zijn ontstaan, hebben veel te danken aan het actieve en flexibele internetbeleid van de Europese Unie. De nieuwste gadgets of kleren kunt u nu net zo makkelijk in een ander Europees land kopen en aan huis laten leveren. Alle bedrijven in de EU kunnen zonder problemen met elkaar samenwerken, in welke uithoek van Europa ze zich ook bevinden. Voor de klant betekent dat een betere dienstverlening en een ruimere keuze. Tegenwoordig hebt u als klant ook meer invloed op die dienstverlening. U kunt immers rechtstreeks mailen naar een bedrijf of een recensie online zetten. Toch is het internet niet alleen goed voor shopaholics, maar ook voor cultuurliefhebbers. Dankzij het internemarktbeleid van de EU heeft iedereen nu toegang tot digitale versies van Europese literatuur, films, schilderijen en artistieke creaties via het cultuurportaal europeana.eu.
Meer concurrentie op de energiemarkt Dankzij de nieuwe internemarktwetgeving van de afgelopen vijftien jaar en toegenomen concurrentie zijn de nationale staatsmonopolies verdrongen en hebben leveranciers uit het buitenland hun intrede gedaan. Particulieren en bedrijven zijn daardoor nu vrij om hun eigen leverancier te kiezen. Meer internationale energiehandel helpt ook om tekorten en stroomonderbrekingen te voorkomen. Tal van Europese energiebedrijven zijn nu ook in meer dan een EU‑land actief, wat zorgt voor meer concurrentie tussen dienstverleners.
I N T E R N E
9
M A R K T
© EU
De veiligheids- en milieuvoorschriften uit de EU‑wetgeving gelden in de hele EU.
Studeren en werken in het buitenland Tegenwoordig worden de meeste diploma’s en beroepskwalificaties uit een EU‑land in de andere landen erkend. En dankzij EU‑programma’s zoals Erasmus en Leonardo kunnen ieder jaar honderdduizenden Europeanen voor een studie of opleiding naar het buitenland. Dat is niet alleen interessant voor die studenten zelf, het is ook goed voor de economie. Volgens een Eurobarometerenquête vindt 56 % van de ondervraagden het vrije verkeer van personen het meest positieve resultaat van de Europese eenwording. De meerderheid vindt dat ook gunstig voor de economie.
Voordelen voor Europese bedrijven Elke onderneming in de EU heeft toegang tot 28 nationale markten en 500 miljoen potentiële klanten. Dat levert de grotere bedrijven schaalvoordelen op, en de kleine en middelgrote nieuwe markten. Dat midden- en kleinbedrijf is erg belangrijk voor de Europese economie, want het zorgt voor 85 % van alle nieuwe banen in de EU. Zij zijn ook de meest innoverende bedrijven, en innovatie is essentieel om uit de crisis te raken. De voordelen van de interne markt helpen bedrijven ook buiten de EU te concurreren. Op verschillende manieren maakt de EU het met haar internemarktbeleid makkelijker om zaken te doen in Europa. Zo is er wederzijdse erkenning waardoor nationale technische voorschriften de vrije handel in goederen in de EU niet meer belemmeren. Daardoor mag namelijk ieder product dat in een EU‑land wordt gemaakt en daar aan de voorschriften voldoet, ook
in alle andere EU‑landen worden verkocht. Geschat wordt dat de internemarktwetgeving de bureaucratie voor bedrijven in de EU met 25 % heeft verminderd sinds 2007.
Duurzame en veilige industrie De Europese richtlijnen hebben niet alleen gezorgd voor het vrij verkeer van goederen, maar ook voor uniforme veiligheids- en milieueisen voor producten die in de hele EU gelden. Ze bevorderen zo het vrije verkeer van producten, maar bieden ook enorme voordelen voor de Europese burgers. Producten zijn veel veiliger geworden. Ziet u als consument een product met een CE‑markering, dan garandeert de fabrikant dat het product beantwoordt aan alle toepasselijke richtlijnen, en mag het in de hele EU worden verkocht. Dat is goed voor ondernemingen die over de grens willen verkopen, en voor de consumenten die er zeker van kunnen zijn dat wat zij kopen, veilig is en aan de normen voldoet.
Innovatie beschermen Om een echte interne markt te creëren, moeten beperkingen van het vrije verkeer en concurrentieverstorende praktijken worden weggewerkt of tot een minimum beperkt, en moet er een gunstig klimaat worden geschapen voor innovatie en investeringen. In dat verband is de bescherming van intellectuele eigendom van essentieel belang. Om zakendoen in andere EU‑landen makkelijker en goedkoper te maken, is in 1993 het Gemeenschapsmerk ingevoerd. In de praktijk betekent dat dat bedrijven
D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
10
K O R T
Binnenkort kunnen bedrijven ook één octrooi aanvragen dat in 25 lidstaten van de EU geldig is. Aparte octrooiaanvragen per land zijn dan niet meer nodig. Dat scheelt enorm in de kosten en de administratieve rompslomp, vooral voor kleinere bedrijven.
Financiële diensten: betere regels en meer toezicht De financiële crisis heeft aangetoond dat er behoefte is aan betere regelgeving, transparantie en toezicht op alle financiële actoren, producten en markten, overal in de EU. Banken werken steeds internationaler, wat ook strookt met de doelstellingen van de interne markt en het vrij verkeer van kapitaal. Dat maakt banken wel efficiënter, maar regulering en toezicht gebeuren nog steeds grotendeels op nationaal niveau.
ROAMING WORDT STEEDS GOEDKOPER 300
Mobiel surfen in het buitenland (per MB) Vanuit het buitenland bellen (per minuut)
In eurocenten, exclusief btw
250
Een sms sturen in het buitenland
© iStockphoto/Tan Wei Ming
minder hoeven te betalen om een handelsmerk te deponeren. Via internet kan dat zelfs extra goedkoop.
Het herstel van het vertrouwen in de financiële sector is een van de drijvende krachten achter de geplande bankenunie, met één „rulebook” voor alle banken in de eurozone.
Toch is er al veel bereikt. Vanaf 1 januari 2014 moeten alle banken in de eurozone meer en hoogwaardiger kapitaal aanhouden, zoals bepaald in de herziene EU‑richtlijn kapitaalvereisten. Dat nieuwe kader maakt banken in de EU veerkrachtiger om risico’s beter te beheren en eventuele verliezen te absorberen. Het pakket legt ook nieuwe beperkingen op voor bonussen aan managers. Verder gelden er, met de nieuwe verordening over de infrastructuur van de Europese markten, sinds augustus 2013 nieuwe technische normen voor derivaten die worden verhandeld buiten de gereglementeerde markten om. Bovendien zijn er plannen om de regels voor makelaars en beleggingsadviseurs uit te breiden en consumenten beter te beschermen door bankrekeningen toegankelijker en transparanter te maken. Regulering kan natuurlijk niet zonder gedegen toezicht op Europees niveau om grensoverschrijdende risico’s en kwesties aan te pakken. Daarom zijn drie Europese organen opgericht die sinds 2011 operationeel zijn: de Europese Bankautoriteit (EBA), de Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen (Eiopa) en de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA). Ook is een Europees Comité voor systeemrisico’s opgericht om risico’s op te sporen die de hele financiële sector bedreigen, en om de financiële stabiliteit te beschermen.
200
150
100
50
0 2007
2010
2014
Het „eurotarief” is de maximumprijs volgens de EU‑wetgeving. Het geldt sinds 2009 en voor surfen sinds 2012.
Dankzij de EU zijn de prijzen sinds 2007 met meer dan 80 % gedaald.
I N T E R N E
M A R K T
Het vertrouwen in de banken herstellen De schuldencrisis in de eurozone heeft duidelijk gemaakt dat de vicieuze cirkel tussen banken en de schatkisten van de nationale regeringen moet worden doorbroken. Als landen hun schuld laten oplopen en hun kredietwaardigheid verliezen, dan treft dat vooral de banken, die in het algemeen het leeuwendeel van die schuld dragen. En omgekeerd moeten landen met geld over de brug komen als banken in slechte papieren komen te zitten. Om dat een halt toe te roepen en de burger weer vertrouwen in de banken te geven, zijn gemeenschappelijke regels niet genoeg. Vooral landen met een gemeenschappelijke munt hebben meer en beter geïntegreerd financieel toezicht nodig. Daarom hebben de EU‑leiders zich in juni 2012 uitgesproken voor een bankenunie met één „rulebook” voor alle banken in de eurozone. Dat idee is in november 2012 verder uitgewerkt in de blauwdruk van de Commissie voor de Economische en Monetaire Unie. Vanaf eind 2014 komen alle banken en andere kredietverstrekkers in de eurozone onder toezicht van de Europese Centrale Bank in wat het „gemeenschappelijk toezichtmechanisme” heet. EU‑landen buiten de eurozone mogen ook meedoen.
© iStockphoto/Justin Horrocks
Volgens het voorstel van de Commissie van juli 2013 komt er bovendien een „gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme” om de kosten van faillissementen in de financiële sector zo veel mogelijk te beperken, zowel voor de belastingbetaler als voor
11
de totale economie. Sinds augustus 2013 gelden ook striktere EU‑regels voor staatssteun. Kredietverleners die kapitaal tekortkomen, moeten eerst aankloppen bij investeerders voordat zij de overheid om steun vragen. Om banken in nood te helpen, zal een nieuw Europees fonds worden opgericht dat de sector zelf moet financieren. Als aandeelhouders en kredietverstrekkers niet meer genoeg geld op tafel kunnen leggen, en als het nieuwe noodfonds nog niet voldoende in kas heeft, kan een bank bij wijze van uitzondering rechtstreeks worden geherkapitaliseerd. De bank krijgt dan nieuw kapitaal aangeboden als onderdeel van een reddingsplan om een faillissement te voorkomen. Dat kan dankzij het permanente Europese beschermingsmechanisme, het „Europees stabiliteitsmechanisme”, en de nationale regeringen hoeven dus niet te hulp te schieten. Een veilige, verantwoorde, consumentvriendelijke en groeibevorderende financiële sector in Europa blijft een prioriteit. Daarom zitten er nog verscheidene belangrijke voorstellen in de pijplijn, zoals een structurele hervorming van het bankwezen en herziene regels voor bedrijfspensioenfondsen en innovatieve betalingsdiensten met betaalkaarten, internetbankieren en mobiele betalingen. Hoewel de hervormingen nog moeten worden uitgewerkt, zijn de Europese leiders zeker bereid om een nieuw tijdperk in te luiden van robuuste economische groei, verankerd in een sterke en betrouwbare financiële sector.
Stabiele banken zijn belangrijk, vooral als u een huis koopt.
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
12
K O R T
Wat zijn de volgende stappen?
De komende jaren wil de Commissie ook bijdragen aan de ontwikkeling van sociale ondernemingen in Europa — bedrijven die door hun sociale, maatschappelijke en milieudoelstellingen het gemeenschappelijk belang dienen en niet in de eerste plaats streven naar winst — en de sociale economie in het algemeen. De EU kan ook een rol spelen door crowdfunding aan te moedigen als financieringsoptie voor kleine bedrijven en starters. In juni 2013 organiseerde de Commissie daarover een eerste workshop. Naar aanleiding daarvan wordt onderzocht welke beleidsinitiatieven er mogelijk zijn.
© iStockphoto/Peepo
Ondanks alles wat er al bereikt is, vertoont de Europese interne markt nog heel wat tekorten, vooral op het gebied van dienstverlening en energie. Die kunnen alleen op EU‑niveau worden aangepakt, zodat consumenten en bedrijven het maximum uit de interne markt kunnen halen.
Europa heeft nieuwe bedrijven nodig.
Lees meer XX Een overzicht van het internemarktbeleid van de EU vindt u op de website van de Commissie: http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm XX Bekijk ook de lijst van openbare raadplegingen: http://ec.europa.eu/yourvoice/consultations/index_nl.htm XX Informatie over de EU‑wetgeving en voorstellen voor financiële diensten en kapitaalmarkten: http://ec.europa.eu/internal_market/top_layer/financial_capital/index_en.htm XX Uw Europa, de portaalsite voor burgers en bedrijven: http://europa.eu/youreurope/ XX De gids van het Enterprise Europe Network met diensten voor het midden- en kleinbedrijf en testimonials van de ondernemers: http://een.ec.europa.eu XX Vragen over de Europese Unie? Europe Direct kan u helpen: 00 800 6 7 8 9 10 11 http://europedirect.europa.eu
ISBN 978-92-79-24625-8 doi:10.2775/81289
NA-70-12-012-NL-C
D E
