Intelligente dakvensters. Niet alleen uw klanten worden er beter van

• •

• •

LRKRPHFRQWURO ELHGW HHQ JHDYDQFHHUGH HQ YHLOLJH UDGLRWHFKQRORJLH GLH HHQYRXGLJ WH LQVWDOOHUHQLV3URGXFWHQPHWKHWLRKRPHFRQWUROODEHOFRPPXQLFHUHQPHWHONDDUZDW KHWEHGLHQLQJVJHPDNGHYHLOLJKHLGHQGHHQHUJLHEHVSDULQJEHYRUGHUW

Intelligente dakvensters. Niet alleen uw klanten worden er beter van.

INTEGRA® voorstellen aan uw klanten, maakt hen gelukkig. Dankzij dit intelligent systeem van VELUX, en dus dankzij u, kunnen ze zoveel dakvensters bedienen en programmeren als ze maar willen. De afstandsbediening kan veel meer dan alleen het openen en sluiten van de dakvensters. Ook de bediening van de rolluiken en gordijnen gebeurt voortaan door één druk op de knop. Bovendien installeert u dit dakvenster even snel en makkelijk als een manueel te bedienen dakvenster. Wat verwacht u nog meer ? Vraag meer inlichtingen aan uw lokale verdeler of op www.velux.be

© 2006 VELUX GROUP. ® VELUX, VELUX LOGO, INTEGRA, io-homecontrol ZIJN GEREGISTREERDE HANDELSMERKEN GEBRUIKT ONDER LICENTIE DOOR VELUX GROUP. ™ Pick&Click! IS EN HANDELSMERK GEBRUIKT DOOR VELUX GROUP.

ZZZLRKRPHFRQWUROFRP

in dit nummer • Editoriaal: Groen (lachen) • Groendaken Uit de gestage toename van het aantal realisaties en de talrijke stimuleringsmaatregelen van de lokale overheden blijkt dat het groendak in de stedenbouw en de architectuur steeds populairder wordt. In dit artikel willen we op een eenvoudige manier de diverse aspecten van groendaken en daktuinen onder de loep nemen.

5 6

Uitgegeven door

12

• Groendaken in de praktijk Dat groendaken er niet alleen op papier mooi uitzien mag onder meer blijken uit enkele interessante projecten die recentelijk werden gerealiseerd.

• Marcel Eyckens hekelt amateurisme in de sector

16

De heer Marcel Eyckens van de firma Ecologische Groendaken NV is behoedzaam voor de onprofessionele aanpak en het risicovol amateurisme die de groeiende sector van de groendaken wel eens behoorlijk parten zouden kunnen spelen.

• Groendaken als bescherming tegen lawaai, hitte en verlies aan biodiversiteit

20

Er zijn heel wat redenen die ontwerpers en bouwers doen besluiten om een groendak te voorzien op hun gebouwen. Ir. Marc Lievens van Tecmat licht in dit artikel enkele zeer bijzondere functies iets meer in detail toe.

24

• Opleiding plat dak specialist: Derde editie. Deze, door BEVAD v.z.w. ingerichte opleiding, wil een overzicht geven van en een duidelijk inzicht verschaffen in de meest courante materialen en uitvoeringstechnieken bij de opbouw van platte daken.

26

• Een betere kijk op daken vindt u niet Na de realisatie van het boek en de website “Limburg vanuit de lucht” wordt er door Redactiebureau Palindroom verder gewerkt aan soortgelijke initiatieven. En geef nu toe… van waar kunt u het best daken fotograferen dan van hoog uit de lucht?

29

• Luxemburgse luchthaven wordt “lichthaven” Op de daken van de Luxemburgse luchthavengebouwen werden twaalf grote lichtstraten voorzien. De bouwheer koos voor de speciale 2400 g/m2 polycarbonaatplaten van AG Plastics die garant staan voor een langere levensduur en een betere hagelinslagweerstand.

31

• Nieuws

30 1 + 35 27 32 19 28 28 30 10 22

I.B.I.C. bvba I.R.S. nv Isorex Wienerberger-Koramic Optigroen Pirobouw nv Recticel-Eurothane nv Tecmat nv Triflex België Velux Belgium nv

Confederatie Bouw - Afwerking Lombardstraat 34 - 42 1000 Brussel Telefoon: 0032 2 545 57 10 Fax: 0032 2 545 58 59 [email protected] www.confederatiebouw.be www.dakweb.com BTW : BE 406 479 092

Verantwoordelijke Uitgever: Filip Coveliers Lombardstraat 34 - 42 1000 Brussel

Publiciteit: Steve Caufriez Lombardstraat 34 - 42 1000 Brussel Telefoon: 0032 2 545 57 25 GSM: 0032 486 58 71 91 [email protected]

Hoofdredactie: Gunther Guinée Adriaan Brouwerlaan 5 2840 Reet Telefoon: 03 888.27.33 [email protected]

Vormgeving: Marleen Wembacher Ringlaan 133 2170 Merksem [email protected]

Verschijningsfrequentie: 11x per jaar

Oplage: 9.000 exemplaren

Aan dit nummer werkten mee: Alkor Draka Böcker Belgium NV Cibor nv Dakspecialisten op het internet Deschacht Plastics Belgium nv EuroTopConcept nv Fihuma bvba Flachdach Technologie nv Floradak Foamglas

Roof Belgium Het onafhankelijke vakblad voor de dakbranche, architecten, opdrachtgevers en beleggers.

14 insteker 19 36 10 10 4 15 30 2

Copyright: Het, zelfs gedeeltelijk, overnemen of vertalen van de tekst van deze uitgave is slechts toegelaten na uitdrukkelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

3

,JKLTOFMPQ XXXCSBOETZNQPTJVNDPN WPPSIFUWPMMFEJHFWFSTMBH WBOIFUFFSTUF #FOFMVY#SBOETZNQPTJVN

1FUKFBG WPPS 1PXFSEFDL &FOVOJFLFDPNCJOBUJFWBO FFOIPPHJTPMFSFOEWFSNPHFO CSBOEWFJMJHIFJE CFMPPQCBBSIFJE[POEFSTDIBEF

JTPMBUJFWBOQMBUUFEBLFO 1*3IFFGUIFUHSPPUTUFNBSLUBBOEFFMJO"NFSJLBWPPSIFUJTPMFSFO WBOJOEVTUSJqMFEBLFO%F"NFSJLBBOTFCSBOEXFFSNBOXFFUXBBSPN )JKBEWJTFFSU'.HFLFVSEF1*3JTPMBUJF [PBMT5"6GPBN CZ3FDUJDFM [ GZENWUKGHRTQFWEV XCP4GEVKEGN+PUWNCVKQP

%F[FWFS[FLFSUFFOCSBOEWFJMJHFEBLPQCPVX%FTQFDJBMFDFMTUSVDUVVS 5"6GPBN CZ 3FDUJDFM CFTDIFSNU [JDI[FMG UJKEFOT EF CSBOE EPPS FFODBSCPOJTBUJFWBOEFCVJUFOTUFDFMMFO *OUFSFTTFJONFFSJOGPSNBUJF XXXQPXFSEFDLCF

3FDUJDFM*OTVMBUJPO 5SBNTUSBBU8FWFMHFN 5 ' QPXFSEFDL!SFDUJDFMDPN

editoriaal

Groen (lachen) I

k wou ook een tuin… Toen ik enkele jaren geleden mijn appartement inruilde voor een huis sprong ik een gat in de lucht vanwege de mooie tuin en zag ik mezelf al barbecueën en genieten van al die mooie natuur. De frisse geur van vers gemaaid gras, bloesems aan de bomen, vogeltjes bij het raam, bloemen overal. En dat kreeg ik ook. In sommige seizoenen dan toch… In andere seizoenen was het veel te hoog gras dat schreeuwde om gemaaid te worden, was de bloesem veranderd in appels en peren die rottend in de gazon lagen en kon je wel dagelijks bladeren opruimen om ’s anderendaags opnieuw te beginnen. Maak je geen illusies… een tuin vraagt onderhoud. Ik ken genoeg mensen die het omgekeerde doen en hun huis inruilen voor een appartement en tegelijkertijd de noden van de tuin omzeilen en enkel van de geneugten genieten door bij anderen te gaan barbecueën. Soms vraag ik me af wie de slimste is… maar niet lang, want ik houd van mijn tuin. Het gras maaien doe ik zelf… niet tegen mijn zin, maar een hobby kan ik het nu ook echt niet noemen. Maar het zwaardere werk en het snoeien laat ik twee keer per jaar aan een vakman over. Echt, ik ben in staat mooie planten te wieden en onkruid te verzorgen alsof het de mooiste bloemen zijn. Daar heb ik weinig kaas van gegeten. En of u het nu gelooft of niet – ik zweer het op mijn communiezieltje – precies vandaag is hij weer langs geweest. Wat die man op een paar uur doet kost mij minstens een week tijd of langer. De tuin is als nieuw en naast de nodige kennis heeft hij er ook al het goede materiaal en gereedschap voor. Maar ik kan u vertellen dat zelfs hij – met al die kennis en uitrusting – sommige planten en onkruid niet onder controle krijgt. Tot voor enkele jaren dacht ik bijvoorbeeld dat “kattenstaarten” enkel aan de achterkant van mijn poes groeiden, maar

mijn tuin staat er geregeld vol van en die dingen zijn niet klein te krijgen. En dan zwijg ik nog over die bamboe, die de vorige eigenaar van mijn huis zo nodig naast mijn tuinhuis moest planten. Wel, ik kan u verzekeren dat zelfs mijn buren er mee van “genieten” en dat ik geregeld IN mijn houten tuinhuis bamboe zie groeien. Dat is precies zo één van die planten die u niet op uw dak wilt. Maar er zijn nog meer risicogroepen, zo liet ik me toch wijsmaken door enkele specialisten ter zake. Want als u één ding moet onthouden van deze special rond groendaken is dat mijns inziens het ontwerpen en aanleggen ervan geen doe-het-zelf klusje is. In tegenstelling tot een gewone tuin komen er zoveel extra factoren bij kijken dat je er bang zou van worden. De draagstructuur moet sterk genoeg zijn om het extra gewicht te dragen, de waterdichting moet wortelbestendig zijn om lekkage te voorkomen, het ontbreken van een goede drainagelaag kan het dak in een moeras doen veranderen en het gewicht van de daktuin over de toelaatbare grens heen doen gaan, een verkeerde keuze van planten kan niet alleen lekkages veroorzaken maar er tevens voor zorgen dat uw groendak niet “groen” zal zien, een slechte keuze van substraat kan de oorzaak zijn van het wegvliegen van deze groeibodem of het niet goed aanslaan van de begroeiing, het ontbreken of afwezig zijn van een filterdoek laat substraat mee wegvloeien, doet afvoeren verstoppen, enz… Conclusie, u hoeft niet bang te zijn van groendaken want hun voordelen zijn niet te versmaden – zoals u zult merken in de artikels in deze uitgave – maar er zijn redenen genoeg om dit soort klussen over te laten aan vakmensen, want anders zou u op het eind van het verhaal wel eens “groen” kunnen lachen.

Ing. Gunther Guinée Hoofdredacteur Roof Belgium

Roof Belgium augustus 2007

5

Dossier augustus

foto Zinco

foto Floradak

Groendaken

Uit de gestage toename van het aantal realisaties en de talrijke stimuleringsmaatregelen van de lokale overheden blijkt dat het groendak in de stedenbouw en de architectuur steeds populairder wordt en aan belang blijft winnen. Dit succes kan men toeschrijven aan het esthetische aspect maar ook aan nog heel wat andere voordelen die dit daktype met zich meebrengt in vergelijking tot een traditioneel plat dak. Zo levert het groendak onder meer ook een niet te onderschatten bijdrage tot de waterhuishouding en kan het een financiële meerwaarde en meer prestige opleveren voor de eigenaars of gebouwinvesteerders. In dit artikel willen we op eenvoudige maar duidelijke manier de diverse aspecten van groendaken en daktuinen onder de loep nemen.

In de loop der geschiedenis hebben we hier en daar al wel eens daktuinen zien opdagen, dus van een compleet nieuwe ontwikkeling kunnen we niet echt spreken, maar het was toch wachten tot het begin van de 20e eeuw om van een echte doorbraak te kunnen spreken. In het verleden deden de groendaken voornamelijk dienst als thermische isolatie tegen de koude in de noordelijke landen en tegen de hitte in de zuidelijke landen en hun opkomst was dan ook veel sterker merkbaar in de Scandinavische landen, Duitsland en Nederland dan hier bij ons waar het groendak pas in een later stadium is doorgedrongen.


Opbouw en samenstelling

6

Groendaken kunnen worden toegepast op drie types platte daken: warme daken, omgekeerde daken en nietgeïsoleerde. Eens het dak gerealiseerd is - en dus voorzien is van een wortelbestendige waterdichting (waarover verder meer) - kunnen de planten en de lagen nodig voor hun ontwikkeling worden aangebracht. Om een goede werking van het dak te kunnen verzekeren moeten de lagen in de volgende volgorde worden aangebracht:

1) Beschermlaag van de waterdichting tegen schokken en beschadigingen; Er moet een laag worden voorzien die de waterdichting beschermt tegen eventuele schokken van onderhoudsmaterieel of tuingereedschap. Deze laag kan bestaan uit rubberplaten, geotextiel of ingewerkt worden in de drainage.

2) Draineerlaag + watervasthoudende laag; Deze laag heeft een dubbele functie: haar bovenste gedeelte doet dienst als watervasthoudende laag en vormt zodoende een waterreservoir voor de planten. Deze bufferfunctie wordt verzekerd door uitsparingen in het materiaal zelf of door het gebruik van waterabsorberende materialen. Haar onderste gedeelte doet dienst als draineerlaag en moet instaan voor de waterafvoer naar de dakkolken. Van zodra er zich onder de substraatlaag een waterreservoir bevindt, zullen de wortels geen andere vochtbronnen beginnen zoeken en dus ook geen gevaar meer vormen voor de waterdichting, terwijl de drainage toelaat waterstagnatie te vermijden. Sommige materialen zoals een polyethyleen- of polypropyleennet vervullen enkel een

foto Floradak

Dossier augustus

TV 229 Groendaken (WTCB): Uitvoeringsvoorbeeld van de afdichting aan de dakrand.

drainerende functie en kunnen worden gebruikt in begroeide daken die geen waterreservoir nodig hebben. Anderen materialen kunnen zonder probleem deze beide functies vervullen, hetzij met watervasthoudende producten: • soepele schuimplaten (verrijkt gerecycleerd materiaal); • platen in geëxpandeerd polystyreen (EPS) in het geval van omkeerdaken; • geëxpandeerde kleikorrels; • ofwel met een waterreservoir: • platen met uitsparingen in PVC, PE, PS,...

3) Filterlaag; De watervasthoudende- en draineerlaag kunnen enkel efficiënt werken wanneer ze niet verstopt zijn door fijne deeltjes uit de substraatlaag. Deze deeltjes worden tegengehouden door het filtervlies dat meestal bestaat uit een geotextiel.

4) Substraatlaag en eventuele verankeringselementen voor de beplanting;

foto Tecmat

Op het gebied van planten die gebruikt worden wordt er onderscheid gemaakt tussen extensieve en intensieve begroeiing. Bij extensieve begroeiing denken we aan planten als mossen en sedums, bij intensieve begroeiing meer aan grassen, lage planten, heesters, struiken en bomen. Men mag niet vergeten dat het uitzicht van de begroeiing niet steeds hetzelfde zal zijn. De beplanting heeft om te beginnen een zekere tijd nodig om het gewenste uitzicht te bekomen en dit uitzicht zal bovendien ook nog veranderen van seizoen tot seizoen. Maar de groendaken kunnen niet enkel worden ingedeeld volgens hun uiterlijk (type begroeiing) maar ook volgens de manier waarop ze gebruikt zullen worden en volgens de aard en het aantal samenstellende lagen.

Daktuinen of daken met een volgroeide intensieve begroeiing Dit type tuin is in alle opzichten vergelijkbaar met een natuurlijke tuin met uitzondering van het feit dat hij zich op het dak bevindt (of bijvoorbeeld bovenop een tunnel). Daktuinen worden gekenmerkt door: • Het eventuele gebruik van een intensieve begroeiing, d.w.z. gazon, lage planten, kleine heesters en bomen op voorwaarde dat er een voldoende dikke substraatlaag wordt voorzien (als richtwaarde minstens 0,3 m) en met uitzondering van bepaalde soorten die

5) Vegetatie. In sommige gevallen kunnen meerdere van deze lagen worden gecombineerd. Om het succes van een groendak te verzekeren moet er ook nog een efficiënt afvoersysteem en eventueel een besproeiingssysteem worden voorzien.

TV 229 Groendaken (WTCB): Schematische voorstelling van een daktuin, een lichte daktuin en een begroend dak.


De planten worden aangebracht in een speciaal ontwikkeld substraat en dus niet in gewone ‘teelaarde’. Deze substraatlaag moet: • aangepast zijn aan het type groendak en de soort beplanting; • vrij zijn van ziekteverwekkende kiemen en onkruid; • licht zijn; • weinig samendrukbaar zijn (haar oorspronkelijk volume behouden); • een luchtige structuur bezitten en bewaren; • de opbouw van een water- en mestreserve toelaten; • de erosie door regen en wind weerstaan.

Indeling op basis van gebruik

7

dossier Groendaken

len mm) en vereist geen bevochtiging of bemesting. In bepaalde gevallen is de vegetatie zelfs leverbaar onder de vorm van voorgekweekte matten; • Dit type vegetatie wordt gekenmerkt door een vrije groei en een ongeorganiseerd uitzicht; • Het dak is over het algemeen niet of slechts weinig begaanbaar behalve met beloopbare loopbanen; • Het enige onderhoud aan deze daken bestaat uit de traditionele jaarlijkse controle van de waterafvoeren, na de herfst.

foto's Floradak

Gezien de geringe dikte van de substraatlaag en dus ook het lage gewicht (over het algemeen < 60 kg/m2 ), zijn deze daken toepasbaar bij renovaties en op quasi elk soort drager. De begroeide daken zijn toepasbaar op daken met een helling begrepen tussen 1° en 35°; boven de 35° moet men speciale technieken toepassen.

Lichte daktuinen of daken met een weinig volgroeide intensieve begroeiing

wortels hebben die gevaarlijk kunnen zijn voor de waterdichting; • Deze quasi onbeperkte keuze aan planten laat toe een esthetisch zeer aantrekkelijk geheel te creëren (tuinarchitectuur); • Het dak is begaanbaar en kan gebruikt worden voor recreatieve doeleinden; • Het vereiste onderhoud is vergelijkbaar met datgene van een traditionele tuin. Het gebruik van een substraatlaag met een zekere dikte creëert een aanzienlijk overgewicht (minstens 400 kg/ m2). Het is daarom dat daktuinen slechts uitzonderlijk bij renovatiewerken mogen worden toegepast en dus eerder moeten worden voorzien in de ontwerpfase van een gebouw zodat er bij de berekening van de fundering en de dragende elementen rekening mee kan worden gehouden. De drager van een daktuin heeft normaal gezien een helling tussen 1° en 4°.


Begroeide daken of daken met een extensieve begroeiing (dakvegetatie)

8

Begroeide daken zijn net het tegenovergestelde type groendak van daktuinen en worden gekarakteriseerd door: • Het gebruik van een extensieve begroeiing, d.w.z. plantjes zoals mossen en sedums. Deze vegetatie wordt geplant in een speciaal hiervoor ontwikkeld substraat van minimale dikte (slechts enkele tiental-

De lichte daktuinen vormen de gulden middenweg tussen de daktuinen en de begroeide daken en ze maken gebruik van dunnere substraten om het gewicht te beperken. Zowel extensieve als intensieve begroeiing komt in aanmerking, met uitzondering van te grote bomen of heesters. Er kan een esthetisch mooi resultaat bekomen worden indien men rekening houdt met de beperkingen. Het dak is begaanbaar en de begroeiing zal ook onderhouden moeten worden. In sommige gevallen is de toepassing bij renovatiewerken mogelijk al naargelang de aard van de draagstructuur. De dakhelling moet net zoals bij de begroeide daken begrepen liggen tussen 1° en 35°.

TV 229 Groendaken (WTCB): Onderscheid tussen een daktuin, een lichte daktuin en een begroend dak

Indeling volgens de samenstelling Een andere, meer technische indelingsmethode bestaat erin een indeling te maken op basis van de diverse samenstellende lagen met verschillende functies zonder daarbij rekening te houden met hun diktes. Zo onderscheidt men: • Eénlaagse systemen: de begroeiing wordt rechtsreeks in een substraatlaag geplant, zonder drainage noch waterreservoir. Dit type groendak is af te raden omdat het op termijn voor problemen zal zorgen, onder meer op het gebied van de waterdichting. Ook de waterafvoer zal niet verbeteren.

dossier Groendaken

• Tweelaagse systemen: samengesteld uit een substraat en een draineerlaag (bijv. weefsel of geëxpandeerd kleikorrels), over het algemeen gescheiden door een filtervlies. • Drielaagse systemen: deze bevatten ook nog een waterreservoir, al dan niet geïntegreerd in de draineerlaag, waarin de planten in periodes van droogte het nodige vocht kunnen vinden.

Waterdichting en wortelbestendigheid De waterdichting wordt door de dakbegroening niet alleen beschermd tegen directe UV-, IR- en zonnestralen en hagel maar ook tegen bruuske temperatuursschommelingen (bijvoorbeeld bij een regenbui op een warme dag), waardoor de levensduur van de waterdichting wordt verlengd. Het waterdichtingsmembraan moet gekozen worden in functie van het groendak om eventuele perforaties door de wortels en verdere beschadigingen te vermijden. Vooral daken met een extensieve vegetatie lopen risico op perforatie van de waterdichting door de wortels van de planten. In vochtige periodes vinden die in het substraat genoeg water om te overleven en te groeien en de wortels zullen zich dus in dat substraat ontwikkelen en vermenigvuldigen zonder elders te moeten gaan zoeken...In de zomer wordt dat echter anders: bij hitte en zon droogt de tamelijk dunne substraatlaag (4 tot 8 cm) in een paar dagen uit en beginnen de planten dorst te krijgen. En waar kunnen ze dan water vinden? Vooral in de isolatielaag waarin zich in de winter waterdamp heeft gecondenseerd. De planten moeten niet lang zoeken want de meeste waterdichtingfolies zijn niet 100 % dampdicht en zoals een snuffelende speurhond vindt elke wortel zijn weg, tot in de minste spleet of kier. En wat als de waterdichting perfect is en er zich dus geen spleten of kieren voordoen? Dan zijn sommige planten in staat in enkele weken of maanden dwars door sommige waterdichtingen te boren!

In het geval van een eventuele lekkage (door worteldoorgroei of een andere oorzaak) zullen de reparatiewerken en het bereiken van de waterdichting veel omslachtiger en duurder zijn indien er zich een dik groendak bovenop bevindt. Een zwaar en dik groendak vormt bovendien een extra belasting voor de draagstructuur. Daarom moet er steeds worden gecontroleerd of de constructie dit extra gewicht wel zonder schade kan dragen. Daar waar de overbelasting door vegetatiedaken en lichte daktuinen meestal op vrijwel elk type drager toelaatbaar is (deze daken zijn dus toepasbaar bij renovatie), is dit niet steeds het geval voor de daktuinen die dan ook reeds van in de ontwerpfase moeten worden bestudeerd.

Verbetering van het waterbeheer Tijdens hevige stortbuien zijn de waterafvoeren in sommige streken vaak oververzadigd. Het vergroten van de oppervlakte groendaken kan hierbij een oplossing bieden. Bij regenval wordt het hemelwater op een klassiek platdak immers onmiddellijk afgevoerd naar de dakkolken en doorgevoerd naar de afvoerbuizen. Bij een groendak ontstaat er een buffereffect: wanneer de regen op het groendak valt, dringt het in het dakpakket en wordt het door de verschillende lagen opgehouden zodat het pas in een later stadium de afvoer bereikt. Bovendien wordt een gedeelte van het vocht opgenomen door de planten en komt een ander gedeelte door verdamping weer in de atmosfeer terecht. Dit buffereffect laat toe het water helemaal of grotendeels te absorberen (al naargelang de regenintensiteit en de dikte van het groendak) en zodoende het regenwaterafvoersysteem te ontlasten. Het regenwater dat door het groendak sijpelt ondergaat een zekere filtering alvorens de afvoer te bereiken. Men verkrijgt dus een waterkwaliteit die ergens schommelt tussen die van het regenwater en die van kraantjeswater. Dit gedeeltelijk gezuiverd water noemt men ook wel eens ‘grijs water’. De opvang ervan in een tank laat toe om, net zoals in sommige Duitse steden, een dubbel waterleidingsnet te creëren waarbij het ene net instaat voor het drinkwater en het ‘grijze’ net water levert voor de schoonmaak, de toiletten, de wasmachines, enz…


Dakbanen uit polyethyleen, PVC, FPO en EPDM laten gewoonlijk geen wortels door voor zover de voegen geen zwakke punten vormen: met hete lucht gelaste PVC of FPO blijft vast omdat de las homogeen is. Gevulkaniseerde banen uit EPDM kunnen eveneens als wortelvast worden beschouwd. Gekleefde folies kunnen soms problematisch zijn omdat sommige lijmen kunnen verzepen en dus hun kleefvermogen verliezen. Bitumineuze dakbanen zijn op zich niet wortelvast, maar de wortelvastheid van de baan kan verbeterd worden door bij de productie in de hete bitumen een kleine hoeveelheid worteldodend product te voegen. Bitumenbanen die aan de 4 jaar durende worteldoorgroeitest volgens de “FLL”-norm (of aan de gelijkwaardige test volgens Europese norm CEN TC 254) hebben weerstaan, kunnen als voldoende wortelvast worden beschouwd.

foto Tecmat

9

MAAK MEER WINST word Floradakplaatser neem m vrijblijvend contact op me met

® www.floradak.be Verdeeld door:

(REEN3OOF5OOLS

BVBA

Tel 011/45 79 00 [email protected]


10

dossier Groendaken

foto Floradak

de dakisolatie dienovereenkomstig verminderen. In het meest extreme geval leidt dit in de Scandinavische landen tot substraatlagen van maar liefst 1,5 m dik als bescherming tegen strenge winters. Op akoestisch vlak kan men stellen dat de isolatie tegen luchtgeluiden groter wordt bij toenemende dikte van het groendak (massawet). De isolatie tegen contactgeluiden (regen, hagel) wordt zelfs bij beperkte diktes beter en ook de weerkaatsing van geluiden wordt verminderd.

TV 229 Groendaken (WTCB): Temperatuur van het dichtingsmembraan tijdens een warme zomerdag op een naakt plat dak, een dak met extensieve vegetatie en een dak met intensieve vegetatie.

Levenskwaliteit en biodiversiteit De groendaken hebben een positief effect op de levenskwaliteit en in groenarme buurten of op appartementsgebouwen kan het onaangenaam uitzicht op een somber waterdichtingsmembraan worden omgebouwd tot een esthetisch aantrekkelijk beplant oppervlak. Door het voorzien van groendaken neemt het percentage groene ruimte in de steden toe, wat dan weer een positieve invloed heeft op de luchtkwaliteit (absorptie van gas en stof, teruggave van vocht aan de atmosfeer), de luchttemperatuur en de ontwikkeling van dieren plantkundige biotopen. Zo hebben studies al aangetoond dat het systematisch betonneren van landwegen en de intensieve ontwikkeling van landbouw ervoor zorgt dat sommige diersoorten verdwijnen (insecten, kikkers, egels,..). Maar van zodra een bepaalde diersoort verdwijnt zullen ook andere, die afhankelijk zijn van deze verdwenen soort (bvb. als voedsel), mettertijd verdwijnen. Dit fenomeen staat bekend als biodiversiteit: de verschillende dieren plantsoorten zijn onderling zeer afhankelijk en kunnen niet zonder elkaar overleven.

Technische Voorlichting 229 Groendaken Na succesvolle besprekingen binnen het Technisch Comité ‘Afdichtingen’ legde het WTCB in september vorig jaar de laatste hand aan de Technische Voorlichting 229 betreffende groendaken. Deze TV is gebaseerd op de resultaten van een tweejarig WTCB-onderzoek dat in 2002 van start ging in het proefstation te Limelette. Deze TV heeft tot doel een overzicht te geven van de verschillende groendaktypes en de specifieke eisen die erop van toepassing zijn. Het document analyseert in detail de voordelen en de nadelen van de diverse types groendaken, het ontwerp van platte daken met het oog op hun omvorming tot een groendak, het ontwerp en de opbouw van groendaken, hun constructieve bijzonderheden en het onderhoud ervan. Voor meer informatie kunt u terecht op www.wtcb.be. O

Hetzelfde fenomeen doet zich voor in steden waar het bebouwde oppervlak alsmaar groter wordt en het percentage groene ruimtes alsmaar afneemt. Het creëren van voldoende groendaken zou hiertegen een goed wapen kunnen zijn


Elders in deze uitgave behandelt dhr. Ir Marc Lievens van groendakspecialist Tecmat deze onderwerpen nog meer in detail, maar we kunnen hier zeker ook al vermelden dat de aanwezigheid van een groendak het thermisch en akoestisch comfort in gebouwen verbetert. Zowel in de winter als in de zomer verhogen de diverse lagen van het groendak de thermische inertie van het gebouw. Dit effect wordt vanzelfsprekend sterker bij toenemende dikte van het groendak. Men kan ofwel gewoon profiteren van deze extra isolatie, ofwel

foto Floradak

Thermische en akoestische isolatie

11

Enkele mooie projecten

Groendaken in de praktijk

Ecover maquette

Dat groendaken er niet alleen op papier mooi uitzien maar ook daadwerkelijk in de praktijk steeds vaker worden toegepast mag onder meer blijken uit onderstaande interessante projecten die recentelijk werden gerealiseerd.

1

AZ Groeninge Kortrijk


Aan de rand van Kortrijk, naast de snelweg tussen Gent en Rijsel en aansluitend aan de Hallen en Kinepolis, is een ruim terrein van 14 hectare voorzien voor de nieuwe campus van het fusieziekenhuis van Kortrijk, AZ Groeninge. Het nieuwe ziekenhuis voor 1000 bedden is een fusie van vier bestaande Kortrijkse ziekenhuizen en zal in totaal een oppervlakte beslaan van meer dan 85.000 m2. Een reusachtig gebouw dus dat toch zo is opgevat dat men

12

op geen enkel ogenblik een overzicht heeft van de totale omvang van het geheel. Het gehele gebouw is opgebouwd uit een aaneenschakeling van grote binnentuinen (20x60 meter) die begrensd worden door gebouwen. Iedere binnentuin met zijn omringende gebouwen vormt een afzonderlijk blok. Deze nieuwbouw van AZ Groeninge, waarvan momenteel de eerste fase in aanbouw is, is in diverse opzichten een opmerkelijk project. Zo is de dragende gevel opgebouwd uit sierbetonnen elementen van 7,20 op 4,20 meter. Elk afzonderlijk wegen ze wel achttien ton. De nagespannen betonnen vloerplaten zijn ter plaatse gegoten. Naast de klassieke wapening is er ook een reeks kabelstrengen in het beton verwerkt. Die worden na voldoende uitharding van het beton aangespannen. Het grote voordeel van die aanpak is dat op die manier de dikte van de platen beperkt kan blijven en dat men een grote overspanning kan realiseren, zonder dat er wat gaat doorhangen. Het gebruik van nagespannen beton in ge-

bouwen is nog vrij zeldzaam, maar wint wel sterk aan populariteit. Een ander opvallend aspect is dat het hele gebouwcomplex – als het ware tegemoetkomend aan de naam Groeninge - voorzien wordt van een extensief groendak. Bovenop de betonnen draagstructuur werd eerst een zelfklevend dampscherm aangebracht waarna het dak geïsoleerd werd met een 9 cm dikke, losliggende laag resolschuim van het type Kooltherm van Kingspan. Er werd voor deze isolatie geopteerd vanwege haar zeer goede isolatiewaarde van 0,021 W/m2 K en vanwege het feit dat ze op ecologisch en milieuvriendelijk vlak wordt gelijkgesteld met kurk. Als waterdichting werd er gekozen voor het Resistit RPLE EPDM-membraan voorzien van een ingevulkaniseerde glasdraadwapening. Na het opmeten van de dakmaten heeft leverancier btech grote geprefabriceerde dakmembranen vooraf vervaardigd en op de gewenste afmetingen op de werf geleverd. De folies werden eveneens


losliggend geplaatst, de naden tussen de membranen onderling thermisch gelast en alle verdere details, goten en aansluitingen afgewerkt met Resitrix SKW. Resistit RPLE is volledig op worteldoorgroeibestendigheid volgens de FLL-norm getest en goedgekeurd. De berekening van de windbelasting volgens TV 215 van het WTCB gaf ongeveer 500 Pa in de middenzones, 1400 Pa in de randzones en 1900 Pa in de hoekzones. Deze tamelijk hoge waarden zijn het gevolg van meerdere omstandigheden: het gebouw is ruim 15 m hoog, het ligt in een landelijke omgeving, en de waterdichte folie ligt los op de isolatie zodanig dat luchtbewegingen tussen waterdichting en draagstructuur mogelijk zijn. Aangezien het groendak in droge toestand maar 60 kg per m2 weegt moest er dus in de 5 m brede rand- en hoekzones een bijkomende ballastlaag worden voorzien om te vermijden dat de waterdichting bij stormweer zou gaan vliegen. Die ballast kwam er onder de vorm van een grindlaag die in opdracht van hoofdaannemer Cordeel uit Temse door de firma Fihuma op de daken werd gespoten. Dat grind dient tevens als draineerlaag voor het groendak. In de middenzones was geen grind nodig en kwam als eerste laag een noppenplaat, dienst doende als draineerlaag en als bescherming van de waterdichting. Boven noppenplaat en grind werd dan eerst een geotextiel van 140g/ m2 als filter- en scheidingslaag aangebracht en daarop een substraatlaag van 6 cm. De totale hoeveelheid substraat bedroeg 500 ton die in een 20-tal silowagens werd aangevoerd en door de firma Tecmat op de daken werd geblazen. Tenslotte werd de sedumbegroening ingezaaid.

Op 11 mei 2007 werd de nieuwe Franse vestiging van Ecover, de Belgische ecologische was- en reinigingsmiddelenproducent, officieel geopend door Minister van Leefmilieu en Pensioenen Bruno Tobback. De fabriek bevindt zich in het landelijke businesspark Landacres nabij Boulogne-sur-Mer. De onderneming drijft op die manier haar productiecapaciteit op om te kunnen beantwoorden aan de steeds toenemende vraag naar ecologische producten. ECOVER heeft ruim 10 miljoen euro geïnvesteerd in het project, waarvan de extra inspanning naar ecologische meerwaarde toe 40 % betekent. De nieuwe Ecover fabriek is de eerste ecologische fabriek ten noorden van Parijs, nadat de onderneming in 1992 al uitpakte met de bouw van de allereerste ecologische fabriek ter wereld in Malle. Daar werd echter de maximale productiecapaciteit bereikt, waardoor de bouw van een bijkomende fabriek noodzakelijk was. De oppervlakte van de nieuwe ecologische fabriek bedraagt 10.000 m2 en voor de constructie ervan werd gekozen voor milieuverantwoorde materialen. Regenwater wordt gebruikt voor de toiletten en wasruimtes en voor het onderhoud van de gebouwen en machines. Net zoals in België, heeft de fabriek in Boulogne een ‘groen dak’ en wordt er groene stroom gebruikt. Waar de aanleg van het groendak op Ecover Malle op een helling van 15 graden al een hele uitdaging was voor de firma Floradak uit Lummen, was dit project ook niet te versmaden. 10.000 m2 dakbedekking en 8.000 m2 groendak plaatsen in moeilijke omstandigheden, op 100 meter hoogte en amper 1 km van de kust verwijderd. De werken moesten worden uitgevoerd in de winterperiode, met veel regen en veel wind en binnen een redelijk korte uitvoeringstermijn. De planning van de hoofdaannemer moest bovendien nauw gevolgd worden aangezien de waterdichtings- en begroeningswerken meteen moesten volgen op de plaatsing van de houten multiplexplaten. In de rand- en hoekzones werden extra voorzie-

ningen getroffen inzake bijkomende belasting onder de vorm van betontegels. Door de overheersende winden vroeg ook het inzaaien van de sedumscheuten een aparte aanpak. Zo moesten er onder meer hulpstoffen worden aangewend zoals organische kleefstoffen, voedingsstoffen en schimmels (“mycorrhiza”) om het aanslaan van de vegetatie te bevorderen. Een laatste euvel om te overkomen was het extra motiveren van het personeel dat door de verre verplaatsing op logement moest blijven en dus langere tijd weg zou zijn van huis, met als gevolg natuurlijk ook een tijdelijk gebrek aan personeel op het thuisfront.

3

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum (OPZC) te Rekem Er wordt heel wat over groendaken geschreven en gepubliceerd, maar men mag buiten al dat mooi groen natuurlijk ook niet de totale dakopbouw uit het oog verliezen. Dit zou namelijk geheel onterecht zijn want de drager, de isolatie en de waterdichting maken ook een onafscheidelijk onderdeel uit van een duurzame dakopbouw bij groendaken. Een mooi voorbeeld van een project waarbij hiermee


Voorlopig is er van de ontwikkeling van de begroening nog niet veel te zien aangezien het inderdaad een paar weken duurt alvorens de sedumstekken zich vastwortelen en nieuwe planten beginnen te vormen. Men stelt gewoonlijk een groenbedekking vast van 40% na één jaar en van 80 % na twee jaar, maar dat hangt sterk af van de klimaatsomstandigheden.

2

Ecover France

13

groendaken en parkeerdaken - specialist IBIC bvba Boomsesteenweg 46 B-2630 Aartselaar

Verdeler en plaatser van producten voor: - intensieve daktuinen - extensieve groendaken - waterdichting liftputten, douchecellen,A - waterbuffering en -infiltratie - (zwem)vijvers - terrassen - muurbegroening

tel. +32(0)3 843 39 66 fax +32(0)3 843 39 67 [email protected]

Nieuwpoort - Parking Zonnebloem Pauwels Ontwerpbureau

Geniet eniet mee van dit nieuw, kleurrijk IBIC - groendak!

IBIC bvba organiseert voor aannemers en architecten seminaries rond het thema:

Gro e n d a k e n e n o n d e r g ro n d s e wa te rb u f fe r in g : e e n to t a a l c o n c e p t m .b . t . d e W a te rto e ts . Tijdens deze uiteenzettingen belichten wij naast enkel e innovatieve IBIC - concepten ook de mogelijkheden tot subsidi.ring. Ge/nteresseerden kunnen vrijblijvend hun contactgegevens doorsturen via fax op het nummer 03/843.39. 67 o f via e mail op ibic @s kyne t.be met de verm eldig 1info Roof Belgium2. Wij contacteren u dan zo spoedig mogelijk om een geschikte datum af te spreken.

PROJECT ARCHITECT BOUWHEER

Antwerpen - Atlasgebouw - 2006 META Architectuurbureau cva De Werf - stad Antwerpen

BESCHRIJVING @ aanleg extensieve groendaken met inkijk @ totale oppervlakte 650 m @ planten: buxus, lavendel, pennisetum en sedum


laag nodig, zelfs bij gebouwen zoals zwembaden met grote vochtproductie. De Foamglas-isolatie is verder ook heel drukvast en kan standaard 70 ton/m2 verdragen en indien nodig zelfs tot 160 ton/m2 zonder vervorming. Deze hoge waarden van drukvermogen geven het voordeel dat men de combinatie groendaken en parkeerdaken vlot kan uitvoeren in één laag zonder onderbrekingen of bijkomende constructies.

toplaag. De totale oppervlakte van het dak bedraagt 4400m2 waarvan ongeveer de helft uit groendaken bestaat. O Foto: “Limburg vanuit de Lucht” (Rik Neven en Marc Soubron) • www.vlaamsearchitectuur.be

Als waterdichting werd er geopteerd voor een tweelaagse bitumineuze dakhuid met een wortelwerende

foto Floradak

duidelijk rekening werd gehouden is het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum (OPZC) te Rekem. Bij dit project hebben de ontwerpers de tijdelijke vereniging De Vloed, Van Kerckhove en Verstraeten gekozen voor een innoverende architectuur en een duurzaam energiebeheer. De groendaken werden uitgevoerd door de firma Floradak uit Lummen. Bovenop de betonnen drager werd 12 cm Foamglas-isolatie geplaatst volgens de compact-dak methode, “vol en zat” in de bitumen. Deze cellenglasisolatie beschikt over een aantal bijzondere eigenschappen die het materiaal zeer geschikt maken voor toepassing in groendakconstructies. Zo is de isolatielaag op zich al waterdicht, waardoor bij eventuele lekkage in het dak de isolatie niet volledig verzadigd wordt met water maar de schade dus zeer beperkt blijft en de lekken eenvoudig zijn terug te vinden. Bij een klassieke opbouw met een dampremmende laag en een ander soort isolatie loopt men in dat geval het risico dat de isolatie volledig onder water staat en zo haar isolerend vermogen verliest. Daarom is deze waterdichtheid bij cellenglas in groendaken zo een zeer belangrijk element, zeker in het kader van duurzaam bouwen. Cellenglas is bovendien dampdicht en heeft dus geen bijkomende dampremmende

TECMAT : 20 jaar groendaken

Sinds 1987 heeft Tecmat meer dan 500 groendaken geleverd (voor plaatsing door dakdekkers of particulieren) of geplaatst, met oppervlakten van 3 m2 tot 17.000 m2… Extensief of intensief, plat of hellend, op bitumen, EPDM, PVC, TPO, metalen of kunststofpannen, golfplaten, met eenvoudige plantenkeuze (vetplanten, mossen) of gesofistikeerde (gazon, struiken, bloemen, bomen), met voorgekweekte mos-sedummatten of ter plaatse ingezaaid of geplant. U zegt het maar, en misschien kan dat ook voor u ?

www.tecmat.com, tel. 04.23.90.700, fax 247.46.26

15

Marcel Eyckens hekelt amateurisme in de sector

“Als we niet opletten belanden de groendaken in hetzelfde straatje als de platte daken 30 jaar geleden.” “Het gaat goed met de groendaken, zelfs té goed. Steeds meer dakdekkers en tuinmannen denken plots het gat in de markt te hebben gevonden en beginnen zelf naar eigen goeddunken daktuinen te construeren, met alle risico’s vandien. We stevenen volgens mij een beetje af op de situatie die zich in de jaren tachtig in de bitumineuze sector heeft voorgedaan: het massale geknoei van mensen die hun job niet kenden heeft het platdak toen een slechte naam bezorgd. Laat ons er over waken dat de geschiedenis zich niet herhaalt.”


Bezint eer ge begint

16

Groendaken kennen een steeds groter wordende populariteit en dat is meer dan terecht, beaamt de heer Marcel Eyckens van de firma Ecologische Groendaken NV uit Lummen. Maar toch is hij behoedzaam voor de onprofessionele aanpak en het risicovol amateurisme die deze groeiende sector op termijn wel eens behoorlijk parten zouden kunnen spelen. Hij vreest dat groendaken wel eens in hetzelfde straatje terecht zouden kunnen komen als de platte daken van zo’n 30-tal jaar geleden. Zo hekelt hij onder meer het ontbreken van een waterreservoir voor zichtbare daken, te dunne substraten, geen FLL gekeurde producten als substraatlaag en begroeningen die niet gekweekt zijn volgens FLLnormen. Er bestaat nu wel een Technische Voorlichting en men kan beroep doen op heel wat kennis en onderzoeksresultaten, maar veel van deze richtlijnen worden klakkeloos met de voeten getreden door bijvoorbeeld het plaatsen van éénlaagse systemen (hoewel deze worden afgeraden door het WTCB), éénlaagse systemen te gebruiken die op een tweelaags systeem lijken en het ontbreken van detailleringen die er voor moeten zorgen dat er geen wateroverlast/schade komt bij noodweer of vorst.

Marcel Eyckens gelooft steevast in het belang van wetenschappelijk onderzoek zoals dat van het WTCB, waarvan de resultaten onlangs vervat werden in de nieuwe TV 229 “Groendaken”, en benadrukt dat het luisteren naar goede raad heel wat problemen kan helpen voorkomen. “Wanneer iemand zonder voorkennis aan een groendak begint is de kans op lekkages zeer groot. Bij groendaken betekent dit meestal dat alles moet worden afgebroken en dat er zal moeten worden uitgemaakt wie hiervoor de verantwoordelijkheid draagt, de dakdekker of de tuinman. De dakdekker moet er zich bewust van zijn dat er later op de dakafdichting een beplanting zal worden aangebracht maar de tuinman moet ook het nodige respect opbrengen voor het werk van de dakdekker en moet dus ook iets van een dak afweten.”


Overgewicht

Esthetische problemen

“De problemen die kunnen optreden bij een verkeerd ontworpen of uitgevoerd groendak zijn velerlei. Om te beginnen moet men rekening houden met het overgewicht. Bij nieuwbouw is dit geen probleem maar bij renovatiewerken moet men goed nakijken of de bestaande dakconstructie het extra gewicht wel kan dragen en al dan niet moet worden versterkt. De problemen inzake overgewicht kunnen vaak zeer ver gaan: indien een intensieve daktuin bijvoorbeeld niet voldoende bewaterd wordt gaan de wortels zelf op zoek naar vocht en zullen zich gedeeltelijk verder ontwikkelen in het waterafvoersysteem. Dit zal op termijn verstopt geraken zodat het dak toch overbelast wordt door het opgehoopte water.”

Groendaken bieden heel wat voordelen ten opzichte van een ‘naakt’ platdak maar over het algemeen kiest men een daktuin nog steeds omwille van het visuele aspect. Maar ook daar kan volgens de heer Eyckens behoorlijk wat mislopen.”Wanneer de particulier zelf een daktuin gaat aanleggen en planten van de tuinman om de hoek gaat aanbrengen in een bepaald soort substraat zal vaak blijken dat de planten niet willen groeien omdat ze bijvoorbeeld uit een ander soort milieu afkomstig zijn. In het tegenovergestelde geval kan het evengoed zijn dat een bepaald soort plant na verloop van tijd de anderen zal overwoekeren.

Keuze van de beplanting

Kortom, wat hier geldt, geldt ook in het algemeen voor groendaken: een goed concept kan heel wat problemen voorkomen. Door beroep te doen op iemand met verstand van zaken kunnen we er voor zorgen dat de goede naam van de groendaken niet in het gedrang komt.”

“Beschuldigde sta op…” “Wanneer het misloopt is het vaak de dakbegroener die aan het kortste eind trekt. Het is niet de dakdekker die verplicht is te weten dat er nog een dakbegroening op zijn geplaatste afdichting komt. De begroener moet maar zorgen dat er aan alle voorwaarden voor het goed functioneren van het dak is voldaan en alle eventuele gevolgen van wateroverlast komen dan ook bij hem terecht. Daarom pleit ik voor het plaatsen van de dakbedekking en het groendak door één en dezelfde firma. Dit is in ieders voordeel. Ook de architect dient bij dit proces aanwezig te zijn, want het is op zijn tekentafel dat alles begint. De bouwheer moet op die manier slechts één contactpersoon aanspreken als hij problemen mocht hebben met zijn dakdichting of dakbegroening. Het geven van een waterdichtingsgarantie, een garantie op het dichtgroeien en het functioneren van het systeem kunnen dan ook door één en dezelfde firma worden afgeleverd.”, verklaart de heer Eyckens. “De startende groendaklegger heeft te weinig kennis van zaken en veronderstelt vaak dat dit hetzelfde inhoudt als het plaatsen van een gewone dakbedekking, nl. aanbrengen van verschillende lagen boven elkaar. Het concept van een degelijk groendak zit echter wel iets gecompliceerder in elkaar dan dat.” Wat zijn de moeilijkheden waarmee hij te kampen heeft: • De klant verwacht onmiddellijk een groen tapijt


“Het risico op worteldoorgroei kan in de eerste plaats sterk worden beperkt door het professioneel aanbrengen van een wortelwerende waterdichting en door het maken van een doordachte plantenkeuze. Bij een extensieve daktuin is het risico redelijk klein maar bij een intensieve beplanting is het dikwijls opletten geblazen. Van een aantal plantensoorten is immers geweten dat ze een zeer agressieve wortelgroei vertonen en dus best te mijden zijn op daken. Maar zelfs wanneer de planten zorgvuldig werden gekozen kan het gebeuren dat er zich spontaan berken, distels, wilgen of populieren beginnen te ontwikkelen. Een regelmatig onderhoud is dus wel degelijk van belang. Men kan gerust stellen dat een intensieve daktuin evenveel onderhoud vereist als een klassieke tuin: bemesten, snoeien en bewateren en dit liefst in overleg met een tuinman. Wanneer een grasdak niet tijdig wordt onderhouden en afgereden kan er in periodes van droogte zelfs brandgevaar optreden. Tenslotte moet men ook beseffen dat een plant die het in de tuin perfect doet zich op het dak niet noodzakelijk even goed zal ontwikkelen. Hij wordt er immers geconfronteerd met een heel andere situatie inzake wind, temperatuur en neerslag.”

Een groendak is een systeem waarbij alle componenten zorgvuldig op elkaar afgestemd moeten worden zodat er dus weinig of geen improvisatie mogelijk is. Het gebruik van een kwalitatief substraat is hierbij van levensnoodzakelijk belang. Door het verschijnen van de TV 229 van het WTCB zijn hiervoor nu richtlijnen bepaald. De substraten worden beoordeeld of ze bestand zijn tegen biologische afbraak, vorstbestendig zijn, over een gunstige Ph-waarde beschikken, voldoende voedingsstoffen bevatten, zoutarm zijn en voldoende luchtporiën bezitten. Eèn van de belangrijkste controlepunten is de korrelverdeling. Die zorgt ervoor dat de drainage wordt gewaarborgd. Indien de drainagelaag niet afdoende functioneert en er dus waterstuwing optreedt in het groendaksysteem kan de bodem beginnen te verzuren en zal er mosvorming optreden. Ook aangevlogen ‘wild’ gras kan de andere planten beginnen te overheersen. Een te dik substraat is een ideale voedingsbodem voor dit type parasitaire begroeiing terwijl in een zorgvuldig afgemeten substraatdikte deze woekerplant geen schijn van kans maakt.

schade moerasdak

17


men voor wat betreft de waterhuishouding van een groendak. Dit wil zeggen: een minimum aan watercapaciteit en substraatdikte want dat is nu ook net de garantie voor een mooi groendak. Deze ”dikkere” systemen staan trouwens ook garant voor meer fauna.”

schade woestenij

• Het valt de consument vaak tegen wat hij krijgt voor zijn geld. Er wordt hem vaak een rad voor de ogen gedraaid van “direct groen”. Geduld is echter de boodschap tot het bekomen van een mooi groen groendak • Het mag niets kosten Er wordt overgestapt op een tweelaags systeem met een minimale substraathoogte van slecht 2 tot 5 cm. • De consument wil helemaal geen onderhoud uitvoeren. Dit lijkt inderdaad soms overbodig maar is het zeker niet. • De architect is niet of te weinig geïnformeerd.


Belang voor de overheid

18

Ook de overheid neemt actief deel aan het groendakbeleid en heeft daar dan ook alle baat bij: 1.De vertragende werking van groendaken op de waterafvoer naar het rioleringsnet resulteert in het minder vollopen van de kelders in onze steden na een onweersbui. Rioolstelsels moeten bijgevolg niet worden vergroot en wegen en kilometers bouwterrein dus ook niet worden opengemaakt met als positief gevolg minder files en minder ongevallen. 2.Fauna in de stad: wie wil er niet de verdwenen vogels terug naar de stad halen? Wanneer er acties voor de huismus worden georga-

niseerd kan dat ook voor andere stadsvogels. 3.Lagere energierekening voor haar eigen gebouwen. 4.Minder uitstoot: draagt bij tot het behalen van de Kyoto-norm 5.Een aangenaam groen uitzicht voor haar medewerkers in de overheidsgebouwen. 6.Afkoeling in de steden. Al deze voordelen vallen echter weg wanneer groendaken niet goed functioneren en dus niet het doel bereiken waarvoor ze werden aangelegd.

Geen baat bij verplichting zonder meer “Verplichting zonder duidelijke regels i.p.v. subsidie geeft alleen maar een slechte kwaliteit.”, verduidelijkt Marcel Eyckens. “De overheid mist op die manier het ultieme doel door het zomaar laten aanleggen van groendaken en dat is de opslag van water en de vertragende werking naar de afloop toe. Het groendak mag geen vervanging worden van het grindballast. Er zou een minimum van 35 liter/m2 wateropslag moeten bestaan voor elk groendak. Een waterreservoir met minder capaciteit garandeert geen noemenswaardige begroening en zal alleen maar sedum en mos kunnen herbergen. Er zullen dus eisen moeten worden opgesteld door de overheid en daarmee samenhangende nor-

Wanneer de overheid gewoon een verplichting oplegt tot het plaatsen van groendaken - zonder verdere duidelijke regels en degelijke controle - wordt ze opgelicht, want dan ontstaan er volgens de heer Eyckens erbarmelijke toestanden omdat de spelregels van het concept niet worden gerespecteerd met als mogelijke gevolgen: • geen opslag van water: (zie foto) * een woestijn op het dak geeft geen afkoelingseffect * geen extra vogels. (Een extra sedumplant op het dak geeft geen extra vogel, een extra bloem en kruid doen dat wel.) • verstopping van dak: (zie foto) * moeras op het dak * gevaar op instorting

De gevaren van geen waterreservoir of onvoldoende substraat “De geringe voedingstoffen in de mineraalsubstraten verdwijnen al na een aantal jaren. Sedum wordt overwoekerd door mos en kan niet meer bloeien, en wanneer ze niet meer kan bloeien zal ze uiteindelijk afsterven. Er blijft tenslotte enkel nog een “groen”dakwoestenij over die een groot deel van haar functies verliest. Met andere woorden: het is weggegooid geld. Maar indien het groendak wel functioneert zoals het hoort kan de bouwheer er alleen maar zijn voordeel uit halen. Overmatig mos zal zich voordoen wanneer er een teveel aan water aanwezig is door één of meerdere van volgende redenen: • het substraat is niet doorlatend • het water loopt te traag weg • het dak heeft geen voldoende helling (min. 2%) • aanwezigheid van waterophoudende platen die hun water in een constante beweging afgeven


• men heeft te maken met een geringe substraatdikte • een hoge PH • te weinig voeding

Onderhoud en bemesting “Tenslotte kunnen we het ook nog even hebben over de onderhoudsverplichting. Om de functionaliteit van een groendak in stand te houden is er namelijk onderhoud nodig zoals: • controle van de afvoer • verwijderen ongewenste planten (die kunnen gaan overwoekeren) • verwijderen van gevaarlijke planten (die verstoppingen en schade aan de dakbedekking kunnen veroorzaken)”, aldus Marcel Eyckens. “Last but not least mag men niet vergeten dat er in geringe hoeveelheden meststoffen aangebracht mogen worden. Deze stoffen moeten zeer geleidelijk worden afgegeven aan het substraat

zodat ze niet verdwijnen in de riolering. Mocht dat wel gebeuren dan heeft het groendak er niets aan en verdwijnt er enkel maar meer stikstof naar de rivieren.”

Wie zegt onderhoud, zegt ook garantie “De garantie moet verlengd worden wanneer de bouwheer zich de moeite getroost het onderhoud te laten uitvoeren door de groendaklegger. Een goed geplaatst groendak is immers een zegen voor de bouwheer én voor de plaatser.”, besluit Eyckens. “De bouwheer verdient namelijk zijn geïnvesteerd geld meer dan terug terwijl de plaatser zal genieten van een rendementsverhoging. Hij is diegene die in één arbeidsgang het dak kan afwerken, samen met de begroening. Tenslotte wil ik nog even wijzen op de talrijke klachten over Basel en Zurich waar 50% van de groendaken slecht zijn of onvoldoende werden bevonden. Men

schade hellend dak

streeft daar immers naar weelderigere groendaken om meer flora & fauna aan te trekken en dit op basis van de lessen uit het verleden. Laat ons dus in België niet eerst dezelfde fouten maken: er is een grotere varieteit nodig om leven op de daken te brengen…mos en sedum volstaan hiervoor niet. Alleen een echt mooi begroeid groendak geeft blijk van functionaliteit!” O

®%&4$)"$)51-"45*$4 WBOBMMFCPVXNBSLUFOUIVJT¯ GddÒc\ÄZeYbÄhZXjgîVcKZajmLVcY"Zc9VèaViZc @dZeZahAddY@deZgZcO^cèaViZc!WjôZcZc\diZc >hdaVi^ZbViZg^VaZci]Zgb^hX]ZcV`dZhi^hX]9ZXZj" c^cXÈK8eaVcX]ZiiZcZcegdÒZaZcZcodkZZabZZg½ >C;DGB::GC66GDCO:ADE:C9:68I>:H>HDA6I>::CGDD;>C< )*&")*)6cilZgehZhiZZclZ\&%+-7".%)&
4UBUJPOTTUSBBU (BWFSF 5FM 'BY [email protected] www.isorex.com

B R A N D V E I L I G E I S O L AT I E

%&3#*(6.¡ 19

Vegetatiedaken zijn meer dan enkel mooi

Groendaken als bescherming tegen lawaai, hitte en verlies aan biodiversiteit

Dat groendaken er aangenaam uitzien staat buiten kijf, maar er zijn nog heel wat andere redenen die ontwerpers en bouwers doen besluiten om ze op hun gebouwen te voorzien. Ir. Marc Lievens van Tecmat licht in dit artikel graag enkele zeer bijzondere functies iets meer in detail toe (nvdr.)

ir Marc Lievens

Groendaken hebben meer in hun mars dan enkel maar mooi zijn. Zo kunnen ze bijvoorbeeld ook een invloed hebben op het akoestische gedrag van een constructie. Het is echter onze bedoeling om dit ingewikkeld onderwerp zo eenvoudig mogelijk te bespreken, in de hoop dat de specialisten ons sommige binnenwegen niet al te kwalijk zullen nemen.


Akoestische eigenschappen

20

Lawaai is een zeer relatief begrip: de perceptie ervan hangt af van ieders gevoeligheid en is sterk gebonden aan de frequentie. De meeste mensen horen geluiden tussen 16 en 20.000 Hz maar de gevoeligheid voor de hogere tonen neemt af met de leeftijd. Als referentie voor het geluidsniveau geldt een geluidsdruk

van 0,00002 Pascal (een cijfer dat u direct weer mag vergeten). Een verhoging van deze geluidsdruk met een factor 100 komt overeen met 20 dB (decibel). De decibelschaal komt immers overeen met tien maal het logaritme van de verhouding tussen de twee drukken: 10 log 100 = 20. Deze 20 dB wordt meestal ervaren als het verschil tussen een rustige omgeving (bv. een woonkamer, 40 dB) en een luidruchtige ruimte (bv. een groot kantoor, 60 dB) of tussen dit kantoor en een straat met druk verkeer (80 dB). In Duitsland werd de geluidsabsorptie van een extensieve begroening met voorgekweekte vegetatiematten als volgt gemeten: men plaatste een geluidsbron in een kast die aan de bovenzijde open was en legde er dan het systeem (draineermat, rotswolisolatie, vegetatiemat) bovenop. De meting van het geluidsniveau ”met” en ”zonder” gaf een absorptie

van 20 dB bij 1000 Hz (variërend van 10 dB bij laagfrequent tot 30 dB bij hoogfrequent). Een lichte dakconstructie (houtskelet met bovenop een houten bebording met isolatie en waterdichting en onderaan een plafond) geeft een geluidsverzwakking van om en bij de 30 dB: binnen is de geluidsdruk dus ongeveer 1000 maal lager dan

TV 229 Groendaken WTCB - Meetresultaten van de luchtgeluidsisolatie van het dak, met en zonder vegetatielaag.


buiten (10 log 1000 = 30). Maar wat gebeurt er nu als men dit dak van bv. 50 kg/m2 bedekt met een extensieve vegetatie van eveneens 50 kg/m2 ? De specialisten van de akoestiek weten ons te vertellen dat hier dan het massa-effect speelt: een verdubbeling van de massa geeft een bijkomende geluidsdemping van 6 dB. Niet te onderschatten maar ook niet echt iets om (luidruchtig) toe te juichen. Deze uiterst vereenvoudigde redenering leidt ons tot een eerste conclusie: indien men op zoek is naar een forse geluidsdemping, is dakbegroening niet ”de” oplossing. Ze heeft wel haar positieve invloed maar er bestaan heel wat ingrepen die veel efficiënter zijn, zoals constructies volgens het massa-veermassa principe waar dak en plafond onafhankelijk van mekaar staan en gescheiden worden door een tamelijk dikke absorberende laag. Maar dit alles heeft betrekking op de transmissie van de (lucht)geluiden doorheen de dakopbouw. Er bestaat echter een andere soort geluid, veel heviger en meer storend: het contactgeluid. Denk maar aan iemand die een spijker in de muur slaat of aan het kletteren van hevige regen of hagel op een dak. Hier kan dakbegroening dan weer wél veel soelaas bieden: de energie van de neervallende regendruppels of hagel wordt door de begroening gebroken en in plaats van getrommel krijgt men enkel nog een zacht geruis. Niet alleen ten gunste van de mensen die onder het dak leven maar ook voor de omwonenden. Vandaar de tweede conclusie: tegen contactgeluiden geeft een dakbegroening wél zeer goede resultaten. Dit is één van de redenen waarom platte daken van ziekenhuizen vaak van daktuinen voorzien worden.

Bescherming tegen zomerhitte Een andere opvallende eigenschap van groendaken is hun capaciteit om het dak en het gebouw te beschermen tegen de zomerhitte? Een mooi voorbeeld daarvan is de Europese School van St. Lambrechts-Woluwe waar er klachten waren dat de klassen op de bovenste verdieping van de lagere afdeling in lente en zomer nauwelijks bruikbaar waren omwille van te hoge binnentemperaturen. Na zorgvuldig onderzoek van de situatie met de Regie der Gebouwen en het architectenbureau Art & Build werd besloten de zwarte bitumenbanen van de dakdichting, waarvan in de zomer de temperatuur kon oplopen tot meer dan 70 graden, te bedekken met een extensieve begroening. Dat werk werd uitgevoerd gedurende de Paasvakantie van 2002. Het was toen mooi weer maar niet abnormaal heet: toch werd van de ene dag op de andere in de klassen een temperatuurverlaging van meer dan 3 graden gemeten. Een ander dergelijk voorbeeld vinden we terug in de kamers van de intensieve verpleging van het uni-

TV 229 Groendaken WTCB - Temperatuurprofielen van het dichtingsmembraan in de zomer.

versitair ziekenhuis van Edegem, die uitkijken op het dak van de conferentiezaal, bedekt met een bitumenbaan en geïsoleerd met cellulair glas. Gedurende de hete zomerdagen slorpte dit dak veel hitte op die gedurende de koelere avonden urenlang werd uitgestraald naar de kamers. Heel gelukkig waren de patiënten en de verpleegsters daar niet mee… Ook daar zorgde de extensieve dakbegroening voor een spectaculaire verbetering en het was niet meer alsof men na acht uur ‘s avonds voor de kamers een radiator had neergezet. Met welke fenomenen hebben wij hier te maken? Ten eerste, met een belangrijke daling van de warmteflux van buiten naar binnen dank zij de lagere huidtemperatuur van de waterdichting: van meer van 70 graden naar minder dan 25 graden, zoals bleek uit metingen bij het W.T.C.B. Het temperatuurverschil tussen buiten en binnen zakt dan van 70 – 25 = 45 graden naar 25 – 22 = 3 graden. De warmteflux direct evenredig met dit temperatuurverschil en zakt hier dus met maar liefst 93 % of met andere woorden een enorm gereduceerde warmtestroom. Een eenvoudige berekening toont aan dat eenzelfde reductie niet bereikt zou kunnen worden met een bijkomende isolatie tenzij deze onredelijk dik zou worden. Waarom is de temperatuur van de waterdichting dan zoveel lager ? Er spelen hier drie factoren mee: • de waterdichting ligt als het ware in de schaduw van de planten;


Een derde soort geluidslast werd eigenlijk toevallig ontdekt. Een klant bestelde een extensieve begroening voor op de platte daken boven de slaapkamers van zijn kinderen omdat die in de hete zomernachten niet konden slapen. Maar er was echter nog een tweede reden voor die slapeloosheid: de persoon in kwestie is namelijk een duivenliefhebber en die dieren komen ‘s zomers zo rond 4 uur in de morgen op de platte da-

ken scharrelen…Vandaag scharrelen de duiven nog altijd maar in de begroening zijn ze niet meer hoorbaar, maar aangezien niet iedereen duiven heeft zullen we er ook geen derde conclusie aan vastplakken.

21

advertorial

GROENDAKEN

Met FOAMGLAS® isoleren is duurzaam isoleren van de theorie tot in de praktijk

LEVEN HET BEST OP EEN

foto: www.vlaamsearchitectuur.be

FOAMGLAS® COMPACTDAK

WAAROM IS FOAMGLAS® DE VEILIGSTE ISOLATIE ? • DRUKVAST ZONDER VERVORMING • ONDOORDRINGBAAR VOOR WATER • 100 % WATERDAMPDICHT • VOLLEDIG VERKLEEFD • ALTIJD GELIJKBLIJVENDE ISOLATIEWAARDE • DUURZAME OPLOSSING

Samenstelling Het cellulair glas FOAMGLAS® is samengesteld uit puur glas dat op een temperatuur van 1000° C wordt gebracht. Na het verbrijzelen wordt het glaspoeder vermengd met koolstofpoeder en in vormen geplaatst die vervolgens door een oven van 850° C gaan. De koolstof oxideert en vormt gasbellen die het glas zijn cellulaire structuur geven. De blokken worden afgekoeld op kamertemperatuur en vervolgens versneden op de gewenste afmetingen. De grondstof voor de productie van FOAMGLAS ® bestaat voor 70 % uit gerecycleerd glas. FOAMGLAS® is erkend als secundaire grondstof op het einde van de levenscyclus. Het heeft ook één van de beste classificaties op het vlak van duurzame isolatie. De toepassing van FOAMGLAS® is vooral bekend bij het duurzaam isoleren van platte daken in al zijn vormen.

Hoge isolatiewaarde FOAMGLAS W+F® is het nieuwe isolatiemateriaal om geventileerde gevels te isoleren en dit zowel bij nieuwbouw als bij renovatie. Het heeft een lambda waarde van 0.038 W/mK en is absoluut onbrandbaar A1 met een rookindex 0. De gevelopbouw met FOAMGLAS W+F® heeft een veel beter rendement daar het koudebrug arm wordt opgebouwd en dit met een rendementswinst tussen de 15 % en 20 % ten opzichte van de klassieke gevelopbouw. Andere toepassingengebieden voor FOAMGLAS® –isolatie zijn: vloeren, hellende daken, metalen dakbedekkingen, ondergrondse constructies, koudebruggen oplossen in metselwerk, …

Pittsburgh Corning België & GH Luxemburg Lasne Business Park - Bld F Chaussée de Louvain 435, 1380 LASNE Tel. (02) 352.31.82, Fax (02) 353.15.99 www.foamglas.be, [email protected]

Voor meer info omtrent FOAMGLAS® kan u terecht op onze website www.foamglas.be of via ons secretariaat 02/3523182.


• de evapo-transpiratie houdt de temperatuur van planten op een laag peil (zoals u weet wordt door verdamping heel wat meer warmte uit een milieu onttrokken dan door convectie); • dankzij hun lichtere kleuren slorpen de planten minder hitte op dan een zwarte waterdichting.

dat hoger gelegen daken werden gebruikt door vogels die normaal op de grond nestelen en broeden, dat vogels in de lente sedumstekken wegpikten om hun nest te bouwen en dat men op daken resten vond van kleine zoogdieren of m.a.w. maaltijdresten van één of andere uil of roofvogel… Tegenwoordig kunnen we echter gebruik maken van talrijke wetenschappelijke studies en daar enkele algemene gegevens uit verzamelen om dit te staven.

Een ander interessant aspect van de begroening is het massa-effect : door de bijkomende 50 tot 80 kg per m2 van de begroening krijgt De verstedelijking en verzegeling men een demping van de tempevan het grondgebied maken het voor ratuurschommelingen over 24 uur. heel wat dieren en planten steeds Het dak wordt overdag minder snel maar moeilijker om zich te verheet en zal ‘s nachts minder snel plaatsen en te vermeerderen. Wist afkoelen. Ook dat kwam aan het u bijvoorbeeld dat een betonnen licht door metingen binnen het baantje doorheen de velden in volle W.T.C.B. Dakbegroening kan dus in zomer een onoverkomelijke hinderTV 229 Groendaken - Temperatuurprofielen van het dichtingsmembraan in de zomer. belangrijke mateWTCB bijdragen tot benis vormt voor sommige vlinders, ter zomercomfort in slaapkamers, door de hevige hitte die door deze ziekenhuizen, scholen, kantoorgeoppervlakte wordt uitgestraald? Ze bouwen en dergelijke, maar ook tot zijn als het ware opgesloten bineen aanzienlijke besparing van het nen een beperkte oppervlakte en energieverbruik van de koelingsdus afgescheiden van hun soortapparatuur, wat in de huidige tijgenoten. In meerdere grootsteden den van Kyoto-protocollen en altijd (ook in Brussel bvb.) wordt door maar duurder wordende energie de het milieubeheer gestreefd naar het moeite waard is. ontwikkelen van steunpunten en verplaatsingslijnen voor fauna en flora, waar niet alleen parken, lanen Biodiversiteit en vijvers een rol spelen, maar ook Een derde en laatste aspect dat ik grote groendaken worden bij behier even wil aanstippen is de rol trokken. Over de aanwezigheid van van groendaken in het behoud van dieren op hoog gelegen groendaken de biodiversiteit. In hoeverre kan verscheen onlangs een interessante in een tamelijk magere sedum- en studie van de dokter-bioloog Günter mosbegroeiing een degelijke soorMann. Hij onderzocht twee in stadstenverscheidenheid aan dieren en centra gelegen groendaken: één van insecten ontstaan en voortbestaan? 1600 m2 op 40 m hoogte en één van 430 m2 op 50 m. Op deze hoogtes Tien jaar geleden werd daar tameheeft men niet alleen een sterkere lijk amateuristisch en automatisch invloed van de zonnestraling en steeds “JA” op geantwoord. Men van de wind, maar het dak is voor stelde immers vast dat er in vegetade dieren zeker veel moeilijker te tiematten die van de kwekerij kwabereiken. Het onderzoek werd in men een aantal pieren en kevers juni 2005 uitgevoerd, bij volle bloei rondkropen, dat bloeiende sedums van de Sedum album en de Sedum door tal van bijen werden bezocht, sexangulare. Op het lager gelegen

dak (toch 40 m boven de grond!) werden grote aantallen bijen en hommels gevonden. Op het 50 m hoge dak werden in 16 dagen in drie vallen 5323 diertjes gevangen Daarvan waren 98 % pissebedden (Isopoda, dat ietwat akelig kreeftachtig beestje dat men veel in natte kelders vindt), maar verder ook kevers, spinnen, vliegen en sprinkhanen, mieren, cicaden (Auchenorrhyncha), wantzen (Heteroptera), duizendpoten en slakken met en zonder schelp. Een paradijs voor de insectenliefhebbers…en dus voor de vogels. Dr Mann heeft verder ook een tuindak onderzocht: met 130 m één van de hoogste groendaken in Europa. Hij vond er dezelfde bodemdieren (pissebedden, slakken, duizendpoten) maar ook regenwormen (hoe zijn die daar geraakt?). Vliegende insecten waren daar veel minder, enkel een lieveheersbeestje en een zwerm kleine motten. Door specialist Fischer werd hem echter meegedeeld dat bij de bloei van de vrouwenmantel (Alchemilla) ontelbare hoeveelheden bijen en hommels rondvliegen, ook op die extreme hoogte. Op een ander tuindak, ‘slechts’ 60 m hoog en ook in het midden van een stad, kon hetzelfde worden waargenomen. Enkel vlinders blijken deze extreme hoogtes niet te appreciëren. Maar ik heb het ook persoonlijk kunnen vaststellen. Zo heb ik in NoordFrankrijk een extensief groendak kunnen bezoeken van 1300 m2 op 8 m hoog, in een semi-open woonzone. Ik was vergezeld van een bioloog die daar 6 verscheidene bijensoorten ontdekte waarvan er 3 volgens hem al jarenlang in die streek niet meer te vinden waren. Dus… een groendak aanleggen om de biodiversiteit te ondersteunen ? Jazeker, zelfs al ligt het 130 m boven de grond! O Roof Belgium augustus 2007

23

BEVAD - opleidingen

Opleiding plat dak specialist: Derde editie. De technologie van het dakafdichten heeft de voorbije 20 jaar een enorme evolutie doorgemaakt. Een doordacht ontwerp dat met de meest geschikte materialen wordt uitgevoerd door een professioneel aannemer geeft de beste garantie voor een kwaliteitsvol en duurzaam dak. Deze, door BEVAD v.z.w. ingerichte opleiding, wil een overzicht geven van en een duidelijk inzicht verschaffen in de meest courante materialen en uitvoeringstechnieken bij de opbouw van platte daken. Normen, reglementen en wetgevingen die daar een invloed op uitoefenen evenals praktische oefeningen en case-studies, komen uitvoerig aan bod.

Voor de derde maal dit jaar organiseert BEVAD v.z.w. de opleiding plat dak specialist in samenwerking met de VIK ( Vlaamse Ingenieurskamer). Nadat vorig jaar 14 Franstalige en maar liefst 28 Nederlandstalige cursisten deze cursus volgden, wordt dit jaar enkel een Nederlandstalige opleiding ingericht. De cursus vangt aan op dinsdag 18 september 2007 in de lokalen van de Vlaamse Ingenieurskamer ( VIK ) te Wommelgem.


Het programma richt zich tot aannemers bouwwerken en hun technisch leidinggevend personeel (in het bijzonder aannemers daken dichtingswerken), architecten, ingenieurs, docenten van onderwijsinstellingen, verantwoordelijken van technische diensten zowel in de openbare als in de privé sector. Wie rechtstreeks betrokken is bij het ontwerp, de realisatie en/of het beheer van platte daken voelt zich aangesproken door deze opleiding. De cursus sluit aan bij een opleiding Hoger Onderwijs van het Korte Type (professional bachelor). Kandidaten zonder opleiding hoger onderwijs kunnen toegelaten worden op basis van hun motivatie en ervaring.

24

PROGRAMMA De opleiding loopt over 25 opleidingssessies van telkens 4 uur en neemt dus in totaal 100 uur in beslag. De cursus wordt ingedeeld in 5 modules. In de eerste module wordt in 7 sessies dieper ingegaan op de theoretische benadering van het platte dak. De bouwfysica en natuurlijk de windbelasting vormen hierbij onderwerpen waarbij zowel rekenwerk als de heersende normen te pas komen. In de tweede module wordt de dakopbouw in detail besproken per onderdeel. Deze module handelt over de dakvloer, afschot, dampschermen, isolatiematerialen ( gekoppeld aan de theorie van de berekening van de U-waarde van de dakopbouw), allerlei mogelijke dakafdichtingen: bitumineuze, synthetische, vloeibare enz. De schutlagen worden uiteraard niet vergeten evenals de mogelijke onderlinge verenigbaarheid van de diverse opbouwen en afdichtingsmaterialen. Op dit vlak zorgt deze opleiding voor een primeur, want nooit eerder is naslagwerk geleverd over de onderlinge verenigbaarheid! De derde module geeft dan een overzicht vanuit de praktijk. De diverse daktoebehoren worden besproken. Hoe bepaalde details dienen uitgewerkt te worden ( aansluitingen met goten, tapbuizen, muren, opstanden, dakrandprofielen, koepels, lichtstraten,…) kan men gedetailleerd zien in deze module. Het brandgedrag bij platte daken, testmethodes en regelgeving worden

BEVAD - opleidingen

op begrijpbare wijze toegelicht, absoluut noodzakelijk voor dergelijke complexe materie! Uiteraard wordt de nieuwe Technische Voorlichting 229 over Groendaken niet vergeten. De noodzaak om een dak te onderhouden en eventueel te renoveren wordt toegelicht. Hiervoor zijn docenten aangesproken die, vanuit de ervaring die ze opdeden gedurende tientallen jaren, op een gedreven manier deze informatie willen overmaken. De vierde module handelt over het praktijkmanagement. Hierin komen de milieuaspecten aan bod. Tevens krijgt men in deze module de juridische aspecten waarmee een dakwerker geconfronteerd wordt, toegelicht. Normen en goedkeuringen, hoe komen deze tot stand, wat moet men er over weten, CE-markering enz… Al deze vragen worden beantwoord door deskundigen die vertrouwd zijn met deze materie. Als laatste onderdeel worden de verzekeringen en het aspect veiligheid onder de aandacht gebracht. Als laatste module krijgen de cursisten individuele vragen voorgelegd die over de vier voorgaande modules handelen evenals een case studie. Deze wordt onder begeleiding opgelost en in september 2008 volgt hierover een mondeling examen waarna men het certificaat "Plat dak specialist" kan bekomen. O

Inschrijvingsformulier Gelieve dit formulier ingevuld te faxen naar 02/545.58.59 meer inlichtingen op tel. 02/545.57.11 Firma .............................................................. Deelnemer ................................................ Adres ............................................................. Adres ...................................................... Plaats ............................................................. Plaats....................................................... Tel. ................................................................. Tel .......................................................... Fax ................................................................ Fax .......................................................... E-mail : .......................................................... E-mail :. ................................................... BTW-nummer : ................................................. GSM-nummer: ......................................... Functie binnen het bedrijf : ................................................................................................. schrijft in voor de opleiding dakafdichting 2007 - 2008 Plid BEVAD v.z.w. / VIK v.z.w € 1.600

lidnummer ................................................

Factuur:

Pfirma

Pprivé

Handtekening: ....................................................Datum: ....................................................


Panderen € 2.200

25

Vlaamse architectuur vanuit de lucht gefotografeerd

Een betere kijk op daken vindt u niet


Door de familienaam van de zaakvoerder van het redactiebureau Palindroom, Rik Neven, nauwlettend te bestuderen ontdekt u wellicht vanzelf wat Palindroom betekent. Het is de benaming van een sequentie van letters (woorden) of cijfers (getallen) die u zowel van links naar rechts als van rechts naar links kunt lezen, zoals bijvoorbeeld “meetsysteem”. Naast het leveren van redactie voor diverse bedrijven, magazines en internetsites pakte deze firma eind 2006 uit met een opmerkelijk nieuw initiatief: de publicatie van een zeventalig fotoboek “Limburg vanuit de Lucht”, dat verdeeld over 13 hoofdstukken Limburg liet zien in al haar facetten maar dan wel vanuit vogelperspectief. Het boek is niet alleen te koop in de boekhandel, maar werd door heel wat vooraanstaande Limburgse bedrijven ook onder gepersonaliseerde vorm aangeboden aan klanten en relaties als relatiegeschenk.

26

Redactiebureau Palindroom ontdekte blijkbaar één van de gaten in de markt want na de realisatie van het boek en de website “Limburg vanuit de lucht” wordt er op dezelfde manier verder gewerkt aan soortgelijke initiatieven maar dan op bredere schaal en in nauwe samenwerking met enkele gespecialiseerde partners. En geef nu toe… van waar kunt u het best daken fotograferen dan van hoog uit de lucht?

Tegelijkertijd met de voorstelling van het boek werd ook de website www.limburgvanuitdelucht.be gelanceerd. Op deze website kan de bezoeker honderden luchtfoto’s bekijken, ze eventueel bestellen en zelfs nieuwe locaties opgeven om te fotograferen vanuit de lucht. Op die manier zal het databestand dus voortdurend uitgebreid en geactualiseerd worden.

Voortzetting van het succesverhaal Het concept bleek bijzonder goed aan te slaan, waardoor de drie partners besloten hebben om de krachten te bundelen en nog meer projecten rond luchtfotografie uit te werken, wat niet anders kon dan uitmonden in nog meer nieuwe boeken en websites rond luchtfotografie en andere initiatieven. Redactiebureau Palindroom neemt de coördinatie en redactie voor zijn rekening terwijl de fotografie volledig in handen is van Marc Sourbron Door ook met Paramount Helicopters samen te werken worden alle luchtfoto’s per helikopter genomen en niet langer vanuit het vliegtuig, wat vooral voor kleinschalige locaties nogal eens problemen opleverde. Een helikopter kan immers lager vliegen en is makkelijker wendbaar. Na het opentrekken van de activiteiten naar geheel Vlaanderen, wat zich alvast vertaalde in de website www.vlaanderenvanuitdelucht. be, werd op 25 mei 2007 in het clubhuis van de Millennium Golf in Beringen alweer de gloednieuwe website www.vlaamsearchitectuur. be voorgesteld. Deze website vormt in eerste instantie een databank van honderden luchtfoto’s van interessante architectonische projecten in Vlaanderen. Bij elke foto staat vermeld wie de ontwerper, bouwheer, ingenieur en hoofdaannemer is. Op het eind van het jaar komt er ook een boek uit met luchtfoto’s van Vlaamse Architectuur.

www. vlaamsearchitectuur.be De nieuwe website is eveneens een realisatie van Sourbron Fotografie, Paramount Helicopters en Redac-

Vlaamse architectuur vanuit de lucht gefotografeerd

tiebureau Palindroom en vormt dus een verlengstuk van de twee eerder gelanceerde sites. Terwijl deze luchtfoto’s tonen van alle mogelijke locaties in Limburg en Vlaanderen (natuur, toerisme, sport, scholen,…) is de website www.vlaamsearchitectuur.be voor 100% gefocust op architectuur in Vlaanderen. Architectuur leent zich immers uitstekend voor luchtfotografie aangezien het zeker voor grote projecten onmogelijk is om van op de grond een totaalzicht te krijgen op het volumespel van een gebouw. Bij de lancering stonden er al meer dan 150 luchtfoto’s op de site, maar het fotobestand wordt stelselmatig uitgebreid. De foto’s kunnen gemakkelijk opgezocht worden op basis van trefwoord, gemeente, provincie, architect, ingenieur of hoofdaannemer. Ze kunnen niet gedownload worden, maar wel besteld. Bovendien kan men ook hier nieuwe locaties opgeven om vanuit de lucht te fotograferen. Doordat het team regelmatig de lucht in gaat voor de websites

en het boek, kan het tegen scherpe prijzen luchtfoto’s aanbieden van locaties in heel Vlaanderen en België.

Het boek “Vlaamse Architectuur vanuit de Lucht”

Gerecht Antwerpen

Op 21 november 2007 wordt op de beurs Industrie- & Projectbouw in Antwerp Expo het boek Vlaamse Architectuur vanuit de Lucht voorgesteld. Net zoals dat het geval was bij het boek Limburg vanuit de Lucht wordt ook het architectuurboek een zeventalige publicatie. Vertaalbureau Elan Languages zal de bijschriften bij de foto’s vertalen in zes andere talen waaronder ook het Chinees en het Japans. Vanaf eind november zal het boek in de boekhandel liggen, maar op de site kan men aan een goedkoop voorverkooptarief het boek nu al bestellen. O

Philipssite

Mechelen campus

niet-destructieve leklokalisatie "!"%!"() %%'%'+$*)+ #&*"(()'%%##)$$,'!) .')

$"$

$)+$'

#&*"($')%'

+

-

0 0 0 0

-)"%!"() ($""%$)'%"+$'%)%&&'+"!!$ .%$'+', '$+$%$()'*)( !)*$$ "!%$(2 .')'%*,' +

'+$)+%$)'%" !$*+"!%()$(&'$ //'%&"+'$+$) !!*$$$, $ 3))() +$)4 "+'$ +%'$$%$)'%"*) +%%'"''$$( &"$())

() "!))

(&%'$, %%!"!!$%&$

0 &"))!$ 0 "!%$(!)''(($ 0 .,#$+ +'(

0 0 0 0

,)'"$ +"%'+','#$ $)'"+','#$ +%'"$

Noodnummer lekken $%%'-,,,%'

%"(, 0

"0" 0-

27

P BEZOEK ONS O

O P X E T A M

Verhoogd rendement binnen uw bereik

ber 2007 5 t/m 9 septem d: B29 Kortrijk - Stan

NIEUW

K 29-36 TS

K 17-24

K 20-30 TS

K 26-34 TS

K 28-35 TS

G

ZONDAG

ZATERDA

VRIJDAG

K 25-30 TS

21 22 23 BER

ER

SEPTEM

SEPTEMB

topgamma

ijzersterke service

ER

SEPTEMB

K 33-36

E.T.C. opendeuren demodagen van 10u tot 18u

opleidingen

Euro Top Concept NV - Rozenlaan 8, 9140 Temse

TEL.:

03-771 28 40 - [email protected]

erkend verdeler www.eurotopconcept.be

Meer dan 600 lopende meter slagvaste polycarbonaat lichtstraten en koepels

Luxemburgse luchthaven wordt “lichthaven” 10 mm dikke dubbelwandige polycarbonaatplaten in extra zware en kwalitatieve 2400 g/m2 uitvoering.

Op de daken van de Luxemburgse luchthavengebouwen werden – naast een aantal inbraakvrije pantserkoepels - maar liefst twaalf grote lichtstraten voorzien. De bouwheer koos hier niet simpelweg voor de goedkoopste oplossing maar nam de weloverwogen beslissing om de speciale 2400 g/m2 polycarbonaatplaten toe te passen

Dikke bovenwand

Pantserkoepels en Cintramax RWA-systeem

Deze tweewandige polycarbonaatplaat in 2400 g/m2 -uitvoering heeft ten opzichte van de standaard 1700 g/m2 plaat vooral een dikkere bovenwand die bovendien ook nog eens voorzien is van een speciale UV bescherming. Deze extra dikke bovenkant weerstaat de zwaarste hagelbuien en de hevigste zonnestralen zodat ze jarenlang meegaat. De geleverde platen hebben twee voordelen: ten eerste is eventueel vuil op de lichtstraten veel minder zichtbaar en ten tweede is het binnenvallend licht diffuus en niet zo fel waardoor eventuele verblinding van de mensen die aan het werk zijn in het gebouw voorkomen wordt.

Op sommige plaatsen werden ook koepels voorzien, in dit geval de Skylux pantserkoepels die volledig inbraakwerend zijn. Hamer of schroevendraaier volstaan niet om ze te kraken aangezien de buitenwand van de koepel vervaardigd is in massief en uitzonderlijk slagvast polycarbonaat van minstens 3 mm dik. Dit polycarbonaat is 250 maal slagvaster dan glas en dus praktisch onbreekbaar. De “one-way” schroeven waarmee ze bevestigd worden kunnen onmogelijk losgeschroefd worden en een stalen antidiefstalclips maakt ze bovendien onbereikbaar.

Lichtschacht met TOP-X platen Een aantal van de lichtstraten werd uitgevoerd als lichtschacht en steekt een stuk boven het dak uit. Ook de zijwanden van deze daglichtconstructies werden voorzien van meerwandige polycarbonaatplaten van AG Plastics, maar dan wel van het type TOP-X. Deze 16 mm plaat biedt volgens de fabrikant de beste isolatiewaarde binnen de beschikbare 16 mm platen op de markt (U=1,8 W/m2.K). Door hun speciale X-structuur zijn deze platen extra sterk en buigen ze opvallend minder door, waardoor het aantal dragers aanzienlijk verminderd kan worden. In deze toepassing werden de TOPX platen ingeklemd in Color Therm Glass profielen. Deze profielenreeks maakt gebruik van een speciaal clips-systeem om de platen te bevestigen, waardoor de plaatsing

Vaak is het ook nodig en wettelijk verplicht om rook- en warmteafvoer installaties te voorzien in daken en lichtstraten en speciaal daarvoor heeft AG enkele opmerkelijke systemen bedacht die niet alleen toelaten aan deze verplichtingen te beantwoorden maar tevens de mogelijkheid bieden de onderliggende ruimte op een efficiënte manier te verluchten. Op dit project werd dan ook dankbaar gebruik gemaakt van de Cintramax® -RWA die eenvoudig in de Cintralux lichtstraten kan worden ingebouwd. Een ingenieus dubbel schaarsysteem tilt de schaal op tot 80 cm hoogte zodat er een enorme hoeveelheid warmte kan worden afgevoerd. Toch blijft de dakopening redelijk beschermd tegen regen en zon aangezien het geopende element er pal boven blijft staan. Dankzij de overspanning van 3 m en een plaatbreedte van 2 m wordt op deze manier telkens 6 m2 lichtstraat ineens geopend. O


De nieuwbouwconstructies bestonden vooral uit loodsen en cargogebouwen. Bovenop de Steeldeckplaten, die de draagstructuur vormen van de daken, werd eerst een zelfklevend dampscherm Turbo Stick Alu aangebracht. Vervolgens werd een 12 cm dikke rotswolisolatie mechanisch bevestigd waarna een laag Turborock werd aangebracht als onderlaag. Als toplaag werd er gebruik gemaakt van Polygum Prevent White van Atab. Om het nodige daglicht in de gebouwen toe te laten werden er twaalf Cintralux ALU lichtstraten voorzien: 2 van 43 m lang, 1 van 33 m lang, 2 van 129 m lang en tenslotte 6 van 39 m lengte, allen met een overspanning van 3 m breed. Deze lichtstraten werden voorzien van

zeer snel en eenvoudig gebeurt met een minimum aan gereedschap.

29

Neem je voorzorgen

Geef wortelgroei geen ruimte... Door het toenemende tekort aan groenvoorzieningen in stedelijke gebieden wordt steeds vaker gezocht naar creatieve oplossingen. Het dak is een mogelijkheid om het aantal vierkante meters groen in de stad uit te breiden. Hierbij worden wel hoge eisen gesteld aan de waterdichtheid van het gehele dakoppervlak en de bijbehorende dakdetailleringen.

gebruik Rhepanol

Triflex ProTect is een over het gehele oppervlak volledig gewapend, ...ZEKERHEID TOT IN DETAIL

vloeibaar, scheuroverbruggend en

TRIFLEX BV

naadloos afdichtingssysteem voor

maakt deel uit van de FOLLMANN-groep Mallekotstraat 65 B-2500 Lier Tel. 03 - 491 83 90 Fax 03 - 491 83 92 E-mail info@triflex.be www.triflex.be

zowel nieuwbouw als renovatie. Met een verwachte levensduur van 25 jaar en de bestandheid tegen worteldoorgroei biedt het Triflex ProTect afdichtingsmembraan op het dak zekerheid tot in het kleinste detail.

FLACHDACH TECHNOLOGIE Tel. 067 41 18 18 Fax 067 41 18 10 www.fdt.be

Zoekt u een vakman? Innovatie en traditie Dak- en afdichtingsbanen voor nieuwbouw en renovatie.

Innovation et tradition Membranes d’étanchéité toitures pour rénovation et construction neuve.

Zelfklevende plaatsing Pose par collage (membrane autocollante)

RENOLIT Belgium NV Verkoop / Ventes IP De Bruwaan 9 • B - 9700 Oudenaarde Tel.(32-55)33.98.14 • Fax: (32-55)31.86.58

Omdat vakmanschap belangrijk is!

Nieuws

Floradak verandert van eigenaar De firma EGD, een dakdekkersbedrijf uit Lummen, was tot voor kort de enige groendaklegger voor “Floradak” in België, maar daar komt nu verr andering in. Dit merk wordt inderdaad al jaren gekoppeld aan de naam van Marcel Eyckens die hiervoor dan ook de exclusiviteit had, maar deze situatie verandert voortaan. Een “Floradak” zal in de toekomst immers geplaatst kunnen worden door verschillende dakwerkers verspreid over heel België. Deze groendaken zullen in de toekomst verdeeld worden door Green Roof Tools, die voor u de voordelen ervan graag nog even op een rijtje zet. Een “Floradak” blijkt doorheen de jaren een uiterst rendabel, goed en betrouwbaar groendak te zijn. Groendaken zijn energiebesparend omdat ze een uitstekende isolatie vormen die voorkomt dat woonst of werkruimte in de winter minder warmte verliest en er voor dat ze in de zomer koeler blijft. Bovendien werken ze geluiddempend, wat bijzonder interessant kan zijn in de buurt van luchthavens, auto- en motorcircuits. Groendaken zijn verder ook economisch interessant omdat ze op termijn goedkoper zijn omwille van het minimale onderhoud. Mede dankzij de diverse subsidies die tegenwoordig beschikbaar zijn betaalt een groendak zichzelf terug na enkele jaren. Voor meer info: www.floradak.be, e-mail: [email protected].

Nieuwe ledenlijst BEVAD aannemers van dichtingswerken platte daken De v.z.w. Belgische Vereniging van Aannemers van Dichtingswerken (BEVAD v.z.w.) heeft zopas haar nieuwe ledenlijst 2007-2008 uit-t gebracht. De lijst stelt 190 professionele aannemers van dichtingswerken voor, verspreid over heel België. Hij vermeldt niet alleen de coördinaten van de firma's, doch ook inlichtingen omtrent registratie, erkenning, gebruikte materialen, soort van werken, enz …Eveneens vindt u er nuttige adressen in van fabrikanten en leveranciers van producten gebruikt door de aannemers van dichtingswerken. Een gratis exemplaar van deze lijst ligt klaar voor private en publieke opdracht-gevers, architecten, ingenieurs en aannemers. Voor andere doelgroepen bedraagt de kostprijs 48 euro/exemplaar, exclusief B.TW. en verzendingskosten. De lijst kan worden aangevraagd op het BEVAD-secretariaat, Lombardstraat 34-42, 1000 BRUSSEL, fax. 02/545.58.59, e-mail : greta.horlait@ confederatiebouw.be.

Dag van de dakdekker te Genk Op vrijdag 1 juni 2007 organiseerde Confederatie Bouw Dak Limburg de “Dag van “de Dakdekker” in de gebouwen van Syntra te Genk. Met dit initiatief wou de organisatie het beroep vooral promoten bij studenten en tevens de opleiding in een positief daglicht stellen. De Dag van de Dakdekker werd hier voor de eerste keer ingericht, maar er werd nu reeds aangekondigd dat dit initiatief volgend jaar herhaald zal worden. Op het programma stonden onder meer een dakdekwedstrijd voor jongeren onder de 30 jaar, infosessies door Rockwool over thermische en akoestische isolatie, door Foamglas over het gebruik van koudlijm en door het WTCB over groendaken en een kleine vakbeurs met 18 fabrikanten. Wat de wedstrijd betreft waren er 3 deelnemers in de categorie “Hellend daken” die als proef een leiendak moesten plaatsen en in de categorie “Platte daken” telden we 4 deelnemers die als opdracht kregen het uitwerken van een afloop, opstand en gootbodem. De winnaar Hellend dak, Wouter Hardy, en Plat dak, Jeff Houben, ontvingen elk een iPod en een geldsom van 250€. Met een 60-tal bezoekers aan deze dag kan de opkomst niet spectaculair worden genoemd, maar de afwezigen kregen zoals gewoonlijk ongelijk en misten een gratis BBQ.

ZinCo brengt leven op het dak in de Benelux.


Vegetatiedaken, tuindaken en gebruiksdaken worden tegenwoordig wereldwijd steeds meer toegepast. Het van oorsprong Duitse bedrijf ZinCo GmbH is daarom met haar daktuinsystemen vertegenwoordigd over de hele wereld. Als fabrikant en ingenieursbureau van daktuinsystemen is deze onderneming, met bijna 40 jaar ervaring, ervan overtuigd toonaangevend te zijn in de sector. Ook in België en Luxemburg stelt de firma een grote toename van het gebruik van het daklandschap vast. Naast het zeer aantrekkelijke uiterlijk herbergt dakbegroening ook talrijke ecologische en economische voordelen in zich. Dit geldt uiteraard alleen indien de juiste systemen worden toegepast, resulterend in een duurzame begroeiing. Om zijn activiteiten in België en Luxemburg nog beter uit te bouwen heeft ZinCo Benelux bv, de heer Maebe Johan aangesteld als Account Manager voor België en Luxemburg. Voor projectadvies en toelichting bij de diverse daktuinsystemen kunt u hem rechtstreeks contacteren op het nummer 0473/575.324 of per email: jmaebe@zinco. be. De verschillende beschikbare systemen voor dakbegroening, waarbij er voor iedere vorm van groen of verharding op het dak een specifiek systeem werd ontwikkeld, zijn te bekijken op www.zinco.be.

31

Dakspecialisten op Internet DAKRUBBERCENTRALE® bvba

Firestone EPDM Daksystemen

TOP • PROTECT • STEP

www.dakrubbercentrale.be

www.soprema.be

www.eurotopconcept.be

www.kraiburg-relastec.com

www.zoontjens.nl

www.isorex.com

Reflecterende thermische isolatie L'isolant mince reflectif

www.unidek.com

www.dmt-international.com

onderdakfolies

www.deschachtplastics.be

www.ikzoekeenvakman.be

www.doerken.com

www.axter-benelux.be

EPDM

TPO

Bevestigingsmaterialen alsook Dakrandbeveiliging

www.etanco.be

www.kloeber.be

www.derbigum.be

www.mawipex.be

www.flowlight.nl

www.albintra.be

www.novatech.be

www.roval.be

www.naessenspatrick.be

www.beneluxbitume.org

isolatie en panelen

www.schellekens.be

Dakgrind - daktuinsubstraat

www.fihuma.be

Dakluiken

www.kemisol.be

www.gorterproducts.com

Nieuws

Daku extensieve groendaken bij btech De firma btech, die vooral gekend is voor haar Resitrix EPDM waterdichtingsmembranen, heeft ook een groendaksysteem in haar gamma. Zij koos voor het DAKU-systeem en heeft daar zo haar redenen voor. Het systeem zorgt voor water voor de vegetatie en/of planten door condensatie en diffusie, alle producten zijn gebaseerd op de FLL-normen, het systeem kent een bewezen degelijkheid dankzij meer dan 20 jaar ervaring in Duitsland en 10 jaar in België. Btech ondersteunt haar klanten professioneel bij het voorontwerp en zorgt ook voor opleiding en ondersteuning bij verkoop én op de werf. Het DAKU-systeem is verder eenvoudig te plaatsen dankzij het gebruik van licht materiaal en een minimum aan toebehoren. Het is een drielaags dakbegroeningssysteem waarvan de eerste laag bestaat uit een drainage volgens DIN 4095, de tweede laag gevormd wordt door een hemelwaterreservoir in deze drainagelaag zonder dat de dakbedekking dampdicht wordt afgesloten en als derde laag een volcapillair filterdoek. Het gebruikte mineraal substraat wordt onder FLL-controle geproduceerd en ook de vegetatie wordt gekweekt op FLL-substraat, zowel de planten als het zaadgoed. Bijzonder opvallend zijn wel de DAKU drainage – waterreservoir platen die vervaardigd zijn uit EPS.

Böcker Belgium opent nieuwe vestiging met feestweekend

BEWAP organiseert haar eerste “Dag van de Afwerking” op vrijdag 19 oktober 2007. De 'Dag van de Afwerking' wordt een groots evenement voor de ganse Belgische afwerkingssector op een unieke locatie : de kelders van Cureghem in Anderlecht. Batimat 2007 gaat door van 5 tot 10 november 2007 in Paris Expo, Porte de Versailles te Parijs. Voor meer inlichtingen www.batimat.com. De Nationale Dakendag gaat door op 6 november 2007 in de jaarr beurs te Utrecht. Voor meer info: BDA Dakadvies BV, www.dakendag.nl. Derde editie easyFairs INDUSTRIE& PROJECTBOUW is gepland op 20 & 21 november 2007 en vindt opnieuw plaats in Antwerp expo, samen met easyFairs® INDUSTRIE & MILIEU, een nieuwe vakbeurs voor milieuapparatuur en –technieken. Voor meer info: tel.: +32 (0)3/2608140 of www.easyfairs.com. Dach und Wand 2008 vindt plaats van 5 t.e.m. 8 maart 2008 in de Neuer Messe te Stuttgart (D) en wordt samen georganiseerd met Holzbau und Ausbau. Voor meer info: http://www.dachwand-online.de.


Op 1, 2 en 3 juni opende Böcker Belgium met gepaste trots en de nodige festiviteiten haar gloednieuwe eigen vestiging aan A12 te Aartselaar. De nieuwe locatie is even strategisch als diegene van waaruit de afgelopen 3,5 jaar werd gewerkt, centraal gelegen tussen Antwerpen en Brussel, en slechts enkele minuten van de oude locatie verwijderd. Aan de Boomsesteenweg 101, net achter de makkelijk herkenbare Truckshop, werd een mooi terrein aangekocht met een oude loods, die volledig gerenoveerd werd en uitgebreid met een belangrijk stuk nieuwbouw. Van de oude loods die op het terrein stond werden enkel de muren gespaard, maar voor de rest kreeg het gebouw een grondige facelift. Een nieuw dak met lichtstraten, een fraaie metalen gevelbeplating, volledig nieuwe elektriciteits- en nutsvoorzieningen, sanitair, enz…Het grootste deel van het gebouw vormt de 45 m lange en 15 m brede nieuwe werkplaats die aan beide lange zijden een grote poort bevat zodat de vrachtwagen er los doorheen kunnen rijden om makkelijk te kunnen lossen en laden. Er werd meteen een grote nieuwe loopbrug voorzien en een speciale smeerput om het werk aan de machines een stuk te optimaliseren. Een kleiner aanpalend gebouw wordt helemaal ingericht als magazijn voor de kleinere en middelgrote onderdelen. Maar de parel van het geheel is ongetwijfeld de nieuwe showroom die de firma tot op heden ontbrak. Het nieuwbouwgedeelte bestaat namelijk uit een zeer groot kubusvormig gedeelte dat voor de helft de kantoren bevat maar aan de voorzijde werd ingericht als fraaie showroom. Een groot volume met hoog plafond om de hogere toestellen plaats te kunnen bieden wordt helemaal omgeven door indrukwekkende glazen wanden uit één stuk en een even grote en indrukwekkende glazen deur waarlangs alles binnen en buiten kan worden gereden.

Agenda

33

Nieuws

Group Biesmans neemt sectorgenoot Herreman & Lippens over De Group Biesmans, gespecialiseerd in dakwerken, heeft sectorgenoot Herreman & Lippens uit Melle overgenomen en breidt daarmee haar activiteiten in het westen van het land nog verder uit. Herremans en Lippens is gespecialiseerd in het volledige gamma van dakwerken (hellende daken, metalen dakbekledingen, renovatie van platte daken) en de plaatsing van keramische gevelbekleding. Met deze overname beschikt de groep nu over een tweede vestiging – naast de Dekkers-site in Eke-Nazareth – in deze regio. Een belangrijk aspect in de overname is de distributiefunctie die Herreman & Lippens had uit-t gebouwd. Hiermee heeft Group Biesmans meteen een tweede filiaal voor de eigen dakgroothandel CPE in Genk. “Enerzijds willen we via deze groothandel CPE-Vlaanderen uitbouwen. Anderzijds is het een belangrijke logistieke troef in ons nationaal verdelerschap van Firestone dakfolies. We hebben nu bijkomende magazijnen en een servicepunt voor onze klanten in Oosten West-Vlaanderen,” aldus Rudy Evens – CEO van Group Biesmans. Herreman & Lippens stelt momenteel 50 mensen te werk – 40 arbeiders en 10 bedienden en staat al 80 jaar in het dakdekkersvak. Afgelopen jaar realiseerde het bedrijf een omzet van 7 miljoen euro en 25% daarvan was voor rekening van de dakgroothandel. Deze overname betekent een sterke groei in de cijfers van Group Biesmans. Zo beschikt deze nu over een 200-tal medewer-r kers en wordt voor 2007 een omzet van 35 miljoen euro beoogd. Jean Biesmans stelt de ambities voor zijn bedrijf nog scherr per. “Voor 2010 hebben we zelfs een omzet van 50 miljoen euro vooropgesteld. Die willen we vooral bereiken door interne groei en eventuele bijkomende acquisities. Het afgelopen jaar zijn we al met 20% gegroeid. Die groei is vooral te danken aan het gunstige economische klimaat en we plukken ook de vruchten van de keuze om met een jonge ploeg te starten. Die groep komt nu maximaal tot ontplooiing.” Na deze overname wil de bedrijfsleiding eerst consolideren alvorens zich aan nieuwe overnames te wagen. De eerstvolgende stap zal er één op de Waalse markt zijn. De vestiging in Polen is een goede basis voor een eventuele aanwezigheid in andere Oost-Europese landen.

BEVAD-jongeren schieten elkaar bont en blauw “Schiet uw concurrent of collega in het rood, paars,blauw,…”Met deze slogan werd recentste activiteit van de BEVAD jongerenwerking aangekondigd. Op 24 mei organiseerden de BEVAD jongeren namelijk een spannende “paintball wedstrijd in samenwerking met Soprema en Foamglas. De plaats van afspraak was de voormalige Ginder-Ale brouwerij in het centrum van Merchtem, waar op de 4e verdieping van dit immense gebouw het bedrijf National Paintball Games gevestigd is. Paintball is een binnen- en buitensport zonder fysiek contact voor mannen en vrouwen van alle leeftijden. De bedoeling van dit initiatief was dat de jongeren elkaar in een gemoedelijke en kameraadschappelijke manier beter leren kennen. Vooreerst diende iedere deelnemer zich te laten registreren, waarna de groep in twee werd gesplitst: de blauwen en de groenen. Dit is belangrijk om te voorkomen dat men op zijn ploegmaat zou schieten want het is inderdaad een ploegenspel. Na een briefing i.v.m. de veiligheidsen de spelregels kon de actie dan uiteindelijk beginnen. Het “slagveld” is ingericht met loopbruggen, schuilplaatsen, donkere gangen, enz. en is een zeer kleurrijk tafereel. De aanwezige sponsors genoten vanuit de veilige “neutrale zone” van het schouwspel dat zich voor hun ogen voltrok. De groep begaf zich daarna richting Brussegem waar een demonstratie werd gegeven van het aanbrengen van cellenglas isolatie “Ready-Block” met koudlijm PC 500, gevolgd door het vlamlassen van de onderlaag Soprarock SBS. Hierop kan dan een eindlaag Sopralene Optima worden aangebracht als afwerking. De aanwezigen kregen van Dhr. Frank Van Hove en Dhr. Frederick Munters de nodige informatie over deze toepassingen. De avond werd afgesloten met een etentje in het restaurant naast de voormalige BEVAD kantoren. Tijdens het eten werd nog flink wat nagepraat over dit schitterende initiatief en werd bevestigd dat dit zeker voor herhaling vatbaar is. Deze avond kwam tot stand door de welwillende medewerking van Pitsburg Corning Europe (Foamglas) en Soprema.


Het meest gespecialiseerde bedrijf in het zuigen en blazen van dakgrind

34

• • • • • •

Zuigen en blazen van ballastgrind tot op grote hoogte • Blazen van grind 16/32 Efficiënte en verantwoorde afvoer van grind tot een korrelgrootte van 30/60 Het verwerken van andere droge stoffen, zoals zand, daktuinsubstraat en kleikorrels Op maat uitgevoerde speciale projecten Eigen transport tot 23Ton (ideaal voor kleine werven in stedelijk gebied) V Voor de uit te voeren werkzaamheden speciaal ontworpen zuigen blaaswagens

Peter Coolkens • tel/ fax: 03 315 19 03 • gsm: 0494 30 46 83 • e-mail: [email protected] P

DEMODAGEN 14-15-16 september

NV Boomsesteenweg 101 Tel: 03 457 62 41 www.boecker.be

B-2630 Aartselaar Fax: 03 457 62 42 Email: [email protected]

35

Kleidakpannen. Om meer te beleven.

Koramic Kleidakpannen voor alle toepassingen in hedendaagse architectuur

JA A

A

A

R

R

G

30

Koramic kleidakpannen zijn een allround daken gevelbekledingsmateriaal. U kunt kiezen uit 23 modellen

O

A W A

W

Architectenbureau Rau Architect Thomas Rau Amsterdam - NL

G

R

B O R

R

DE WATERDRUPPEL Ingang van het nieuwe hoofdkantoor WWF Nl uitgevoerd in een mengeling van 5 kleuren Pottelberg tegelpannen 301: bruin geglazuurd, wijnrood geglazuurd, zwart geglazuurd, leikleur mat geglazuurd en antraciet.

B

pannen, diverse oppervlaktebehandelingen en meer dan 50 verschillende kleuren. Er is steeds een panmodel en kleur

die past bij de stijl van uw project. Vooruitstrevend, gedurfd hedendaags, tijdloos, klassiek, country, cottage ... Zowel in nieuwbouw als renovatie! Met de pannen en hulpstukken van Koramic krijgt u een ongeëvenaarde kwaliteit op uw dak of gevel. Het is immers niet toevallig dat Koramic marktleider is in keramische pannen. En wij bieden maar liefst 30 jaar duurzaamheids garantie aan. Lees alles na op onze website: www.koramic.com

Koramic Kleidakpannen - Informatiedienst Showrooms te Londerzeel, Kortrijk en Wanlin Kapel ter Bede 86, B-8500 Kortrijk - T 056 24 95 04 - F 056 20 47 60 www.koramic.com - [email protected]

POTTELBERG

Intelligente dakvensters. Niet alleen uw klanten worden er beter van

Recommend Documents