E CONOMIE OM S L AG A R T I K E L
PAS O P UW PAS
Hoe u veilig online bankiert MOBIEL BANKIEREN WINT SNEL TERREIN. DE BANKAPPS ZIJN NIET ALLEEN ERG HANDIG, VIA APPS IS BANKIEREN OOK VEEL VEILIGER DAN VIA DE PC Miljoenen Nederlanders bankieren via internet. Zonder risico is dat niet. Geslepen criminelen plunderen elk jaar duizenden bankrekeningen, en de banken vergoeden niet meer alle schade van hun klanten. Gelukkig kunt u zelf veel doen om uw bankzaken veilig online te regelen. Plus: populaire bankier-apps vergeleken. 44
• E L S E V I E R 3 AUGUSTUS 2013
De populairste apps voor mobiel bankieren vergeleken
ING Bankieren Gratis Gemiddelde beoordeling in app-winkels: + + + + + De grootste bank van Nederland heeft ook een van de beste mobiele apps. De papieren of sms’jes met zogeheten TAN-codes die voor normaal internetbankieren nodig zijn, zijn in de app overbodig. Hij heeft een eigen pincode en na het intoetsen daarvan kunnen gebruikers overboekingen doen binnen Nederland, hun creditcards bijhouden, af- en bijschrijvingen checken en spaardoelen instellen. Omwille van de veiligheid zitten er wel limieten op het totaalbedrag dat dagelijks kan worden overgemaakt: 5.000 euro naar eigen rekeningen en 1.000 euro naar andere. Overmaken naar het buitenland kan niet.
Volgens de Nederlandse Vereniging van Banken werd in 2012 bijna 35 miljoen euro gestolen door criminelen bij online bankieren: 2 euro per Nederlander
Jean Dohmen en Wouter van Noort
Foto Getty Images
H
oogleraar informatica Chris Verhoef (51) van de Vrije Universiteit Amsterdam weet alles van online bankieren. Hij onderzoekt de computersystemen waarmee banken werken. Hij adviseert financiële instellingen over hun infrastructuur. Maar zelf online geld overmaken doet hij nooit. De hoogleraar vertrouwt het namelijk niet. ‘De systemen zijn altijd kwetsbaar voor criminelen. Banken doen steeds moeilijker met terugbetalen als er iets misgaat. En zo vaak heb ik het niet nodig om online te bankieren.’ Verhoef behoort tot een snel krimpende bevolkingsgroep. De opmars van internetbankieren gaat razendsnel – de laatste jaren vooral via apps op mobiele telefoon en tablet.
Rabo Bankieren
Criminelen lijken er nog niet in geslaagd die nieuwe manier van bankieren, waarbij de consument een programma van de bank op zijn telefoon of tablet installeert, te kraken. Begin 2013 was het aantal gebruikers van bankapps verdubbeld ten opzichte van een jaar eerder. Uit recent onderzoek van ING in twaalf Europese landen blijkt dat Nederland wat betreft mobiel bankieren tot de koplopers behoort. Mobiel bankieren blijft heel hard groeien (zie ‘Kampioen’ op pagina 47). Van de naar schatting 7,5 miljoen particuliere en zakelijke rekeninghouders van Rabobank bankieren er inmiddels anderhalf miljoen mobiel. Elke maand komen er volgens de bank 100.000 bij. Een kwart gebruikt alleen nog mobiele apps en doet ook niet meer aan internetbankieren, waarvan 4 mil-
Gratis Gemiddelde beoordeling in app-winkels: + + + + + In de app van Rabobank kunnen gebruikers hun saldo checken, bij- en afschrijvingen bijhouden, overboekingen doen. In de iPhone- en iPad-app kunnen zij acceptgiro’s inscannen. De app werkt meestal zonder de Random Reader-paslezer. Die is wel nodig voor hoge bedragen of ongebruikelijke overboekingen – voor de veiligheid. Vergeleken met andere apps is de limiet laag: 1.000 euro per week, en er zijn beperkingen voor ‘onbekende’ rekeningnummers. Voor rekeningen waarnaar vijftien maanden of langer geen overboekingen zijn gedaan, is de paslezer nodig. De Rabo-app is daarmee streng.
ABN AMRO Mobiel Bankieren
SNS Mobiel Bankieren
Gratis Gemiddelde beoordeling in app-winkels: + + + + +
Gratis Gemiddelde beoordeling in app-winkels: + + + + +
Gebruikers van de ABN AMRO-app kunnen hun saldo controleren, bij- en afschrijvingen bekijken, beleggingen bijhouden en geld overmaken. Acceptgiro’s inscannen kan alleen in de iPhone- en iPad-app. De app heeft een fijne zoekfunctie, maar creditcards staan er niet in. Zonder de e.dentifier-paslezer kunt u geld overmaken tot een zelf in te stellen daglimiet van maximaal 750 euro naar rekeningen van anderen, en 3.000 euro naar uzelf. Zonder e.dentifier kan verder alleen geld worden overgeboekt naar personen en bedrijven waarnaar de laatste achttien maanden al eens geld is overgemaakt.
In de eerder dit jaar vernieuwde app van SNS kunnen gebruikers geld overboeken met een mobiele pincode. Ook kunnen ze rekeningen personaliseren, overboekingen van tevoren inplannen en – bij de iPad- en iPhone-versie – acceptgiro’s scannen. Handig is de functie om een attentie in te stellen bij bepaalde overboekingen: de app stuurt u bijvoorbeeld een bericht als uw salaris is gestort. Ook kunt u de standaardblokkering van uw bankpas in het buitenland opheffen in de app. Zonder Digipas-paslezer kunt u in de app bedragen tot 500 euro overmaken naar anderen, tot 250.000 euro naar uzelf.
Knab App
Triodos Bankieren
Gratis Gemiddelde beoordeling in app-winkels: + + + + +
Gratis Gemiddelde beoordeling in app-winkels: + + + + +
De app van de nieuwe onlinebank Knab ziet er mooi uit en heeft handige functies die andere apps niet hebben. Zo krijgen gebruikers een mooie grafische weergave van hun saldo als ze hun smartphone kantelen, en is er een zoekfunctie voor de dichtstbijzijnde geldautomaat. Ook kunnen ze opgebouwde rente direct laten storten in de app. Creditcards bekijken en acceptgiro’s inscannen kan helaas niet. Bedragen tot 250 euro zijn over te boeken zonder de Cardreader-paslezer. Bij rekeningnummers die de gebruiker eerder heeft gemarkeerd als ‘vertrouwd’ is dat maximum wat hoger: tot 2.500 euro.
Triodos biedt klanten met haar app duidelijkheid over waarin de bank zoal investeert: op basis van de locatie van de gebruiker is op te vragen aan welke bedrijven krediet is verleend. Door in Google Maps op een gemarkeerd bedrijf te klikken, is informatie in te zien. Verder bevat de app de meeste gebruikelijke bankierfuncties, zoals overboeken, saldo checken en af- en bijschrijvingen bekijken. Creditcards raadplegen, kan niet. Zonder Identifier-paslezer kunnen gebruikers tot 750 euro per dag overmaken. Geld opnemen van de eigen spaarrekening kan zonder beperking na het invoeren van de pincode.
joen klanten van de bank gebruik maken. Ook andere grootbanken zien het aantal gebruikers van mobiele bankapps in hoog tempo toenemen. Bij ING gebruiken 1,3 miljoen van de 9 miljoen klanten inmiddels mobiele apps. Bij ABN AMRO hebben 1,8 miljoen van de naar schatting 7 miljoen klanten de mobiele app gedownload. Op Van Lanschot na hebben alle consumentenbanken mobiel bankieren. Miljoenen andere klanten van deze banken doen aan internetbankieren via laptop of vaste pc. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft 88 procent van Nederland tussen de 12 en 75 jaar de afgelopen drie maanden bankzaken online geregeld. Besmetting Voor de banken zijn de voordelen evident: zij hoeven minder papieren overschrijfkaarten en acceptgiro’s te verwerken, minder afschriften te versturen en kunnen goedkoper communiceren met klanten. Consumenten hoeven niet meer met overschrijfkaarten naar de brievenbus en kunnen, waar ze zich ook bevinden, geld overmaken. Maar hoe veilig is het? Zouden Nederlanders beter moeten luisteren naar critici als hoogleraar informatica Verhoef? Volgens het jaarlijkse overzicht van bankfraude van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) werd in 2012 bijna 35 miljoen euro gestolen door criminelen bij onlinebankieren. Dat is iets meer dan 2 euro per Nederlander. Het schadebedrag is verwaarloosbaar als het wordt afgezet tegen het bedrag van 3,3 biljoen euro (een getal met elf nullen) dat omgaat in internetbankieren. Daar staat tegenover: per bestolen bankrekeninghouder gaat het wel om veel geld. Volgens de NVB werden in 2012 10.900 bankrekeningen geplunderd. Gemiddeld per rekening bedroeg de schade dik 3.200 euro. Het aantal gedupeerde rekeninghouders lag ruim 3.000 hoger dan een jaar eerder. De onlinefraude was in de tweede helft van 2012 fors lager dan in de eerste zes maanden van het jaar. Dat is te danken aan de steeds betere detectiesystemen bij de banken. ‘Verdachte patronen worden steeds sneller ontdekt,’ zegt Gijs Boudewijn, teamleider betalingsverkeer van de NVB. ‘Het lijkt erop dat we over de top heen zijn, maar we moeten met dat soort uitspraken voorzichtig zijn.’ In september komen de cijfers van het eerste halfjaar van 2013. ‘Wel is het zo dat de banken een gestolen bedrag pas als fraude registreren als zij uitbetalen, en niet per se als de klant geld kwijt is,’ waarschuwt Verhoef. Bij bankieren via mobiele apps is het officiële schadebedrag tot nu toe 0 euro. Het is criminelen – voorzover bekend – nog niet gelukt om geld te stelen via virussen of andere malware bij mobiel bankieren. ‘Mobieltjes en vaste computers zijn radicaal verschil-
OMSLAGAR TIKEL ECONOMIE
Traditioneel bankieren kost geld Oudere klanten vertrouwen op overschrijvingskaart en envelop e zijn er nog, Nederlanders die ouderwets met overschrijvingskaarten en enZveloppen bankieren. Vaak zijn het oudere mensen de niet of nauwelijks internetten en het prettiger vinden om in alle rust een overschrijvingskaart in te vullen. Van de 65- tot 75-jarigen heeft 66 procent nooit internet gebruikt, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarnaast is er een kleine groep consumenten die internetbankieren niet vertrouwt. Zij hebben een voorkeur voor overschrijvingskaarten omdat die niet vatbaar zijn voor computervirussen. Bij elkaar gaat het om een paar miljoen Nederlanders. De kosten van klassiek bankieren verschillen per bank. ABN AMRO rekent 40 eurocent per overschrijvingskaart. Portvrije enveloppen om de formulieren te versturen, kosten bij de bank 50 cent per stuk. ING is met 25 cent per overschrijvingskaart een stuk goedkoper. Portvrije enveloppen zijn bij de bank gratis. Klanten die voor 1941 zijn geboren, krijgen ook gratis overschrijvingskaarten. Bij SNS Bank kosten de lende werelden qua beveiliging. Dat ligt onder meer aan het feit dat software op smartphones vrijwel alleen te downloaden is uit goedgecontroleerde app-winkels,’ zegt cybercrime-expert Maurits Lucas (39) van onlinebeveiligingsbedrijf Fox-IT. Bij computers met bijvoorbeeld Windows is dat anders: daar kan software uit oneindig veel bronnen worden gedownload, met een veel grotere kans op besmetting. ‘Tot nu toe loont het voor criminelen niet om genoeg te investeren in de technologieën die nodig zijn om mobiele apparaten aan te vallen,’ aldus Lucas. Ook zitten er beperkingen op bankapps die fraude minder lucratief maken, bijvoorbeeld een maximumbedrag voor overboekingen (zie ‘De populairste apps voor
Nederland kampioen
Aandeel internetters die mobiel bankieren Nederland
procent 41
Luxemburg
37
Oostenrijk
Foto Olaf Kraak/ANP
Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland ©ELSEVIER
30 29 28 27 BRON: ING
overschrijvingsformulieren 32 cent per stuk. Klanten moeten die in een envelop doen en opsturen. Een postzegel kost per 1 augustus 60 cent. Rabobank heeft een BasisPakket voor klanten die hun zaken niet elektronisch willen of kunnen afhandelen. Het gebruik van overschrijvingskaarten is voor hen gratis. Of ze portvrije enveloppen krijgen, hangt af van het filiaal waar ze bankieren.
Alle banken verwerken acceptgiro’s gratis, en het ontvangen van maandelijkse papieren afschriften is gratis voor traditionele klanten. Wie vaker afschriften wil, moet daarvoor meestal een vergoeding betalen. ING-klanten die vóór 1941 zijn geboren, krijgen gratis tweewekelijkse afschriften. Raboklanten met een BasisPakket betalen daarvoor 1,50 euro per kwartaal. Bij ING en Rabobank kunnen klanten ook in een bankkantoor geld afhalen. Bij SNS en ABN AMRO kan dat niet meer.
Van de 65tot 75-jarigen heeft 66 procent nog nooit internet gebruikt
mobiel bankieren vergeleken’ op pagina 45). In besturingssystemen van vaste computers en laptops zitten gaten in de beveiliging. Die gebruiken criminelen om kwaadaardige software te installeren om onlinebankieren te saboteren. ‘Er is malware die delen van de getoonde website van de bank aanpast zodat gebruikers worden verleid daarop vertrouwelijke gegevens in te vullen. Dat is soms bijna niet te onderscheiden van de echte site,’ zegt Lucas van Fox-IT. ‘Naast malware heeft bijna elke aanval een sociale component. Die kan erg geraffineerd zijn.’ Daarmee doelt hij op phishing. Hierbij doen criminelen zich voor als bankmedewerker. Ze benaderen hun slachtoffers telefonisch of per e-mail. Met een vlotte babbel of gelikte e-mail proberen ze hun geheime codes te ontfutselen, waarmee ze geld overboeken naar buitenlandse bankrekeningen. Niet alleen bejaarden en laagopgeleiden trappen daarin. ‘Er zijn zoveel manieren om iedereen erin te luizen,’ aldus Chris Verhoef. Banken strenger Ondernemer Edwin Ruberg (49) uit Rotterdam werd het slachtoffer van hightechcriminelen die twee maanden geleden het e-mailverkeer tussen zijn bedrijf in scheepsbenodigdheden en een leverancier hackten. In een mail veranderden ze ongezien het bankrekeningnummer, waarna Ruberg zonder het door
te hebben omgerekend bijna 52.000 euro overmaakte op de bankrekening van criminelen. De bank kan hem verder niet helpen. Mieke de Gruijter (33) uit Lekkerkerk, accountmanager bij een voedingsbedrijf, kreeg drie maanden geleden een e-mail van Rabobank, zo leek het, met de mededeling dat haar bankpas geskimd was door criminelen. De Gruijter: ‘Ik moest klikken op een link waardoor ik op een website belandde met het inlogscherm van Rabobank waar ik met mijn bankcodes moest inloggen en allerlei gegevens moest invullen: het pasnummer, mijn adres en ook mijn pincode.’ De Gruijter kreeg argwaan en alarmeerde de bank. ‘Er was gelukkig niks afgeschreven, maar de bank vertelde dat iemand had gepro-
Steeds meer mobiel
Internetgebruik huishoudens
procent
89 78
73
59 42 19 2007 2012
2007 2012
2007 2012
Desktop
Laptop
Smartphone
©ELSEVIER
BRON: ING
EL SEVIER 3 AUGUSTUS 2013
• 47
E CONOMIE OM S L AG A R T I K E L
Voorwaarden mobiel bankieren zijn bij elke bank weer anders Consumenten die mobiel bankieren, moeten zich van banken aan veel regels houden. Zoals: altijd de laatste versie van de bankapp installeren, de mobiele inlogcode geheim houden, en niet rommelen met het besturingssysteem (‘jailbreaken’) van smartphone of tablet. Er zijn veel meer regels, die bovendien per bank kunnen verschillen. Wie zich niet aan de voorwaarden houdt, is zelf aansprakelijk voor schade die criminelen aanrichten. Gebruikers van bankapps moeten daarom de kleine lettertjes goed lezen. SNS Bank bijvoorbeeld schrijft in de voorwaarden dat klanten minimaal één keer
per week moeten controleren of de afschrijvingen kloppen. Van ABN AMRO mogen klanten geen geheime code kiezen die is afgeleid van geboortedatum, postcode, huisnummer of telefoonnummer. Alle banken eisen dat klanten bij een ver-
moeden van fraude meteen de bank bellen. Dat moeten consumenten óók doen als hun mobiele telefoon of tablet gestolen is. SNS Bank verwacht ook een telefoontje als de smartphone of tablet besmet is met een computervirus. Op de websites adviseren banken hun klanten hoe zij veilig mobiel kunnen bankieren. Niet duidelijk is hoe vrijblijvend die adviezen zijn. Rabobank schrijft: ‘Beveilig uw toestel altijd met een wachtwoord.’ ING: ‘Down-
bij ze een eigen risico van maximaal 150 euro in rekening mogen brengen), tenzij er sprake is van grove nalatigheid. De klant draait dan zelf op voor de schade. Of een klant grof nalatig is, bepaalt de bank zelf. Banken kijken kritisch naar de omstandigheden. De meeste banken eisen niet alleen dat klanten regelmatig controleren of hun bankrekening niet geplunderd is, ze moeten ook elke dag controleren of hun bankpas niet gestolen is. Klanten die hun geheime codes telefonisch prijsgeven aan gewiekste criminelen die zich voordoen als bankmedewerkers, hoeven bij Rabobank niet op veel mededogen te rekenen. De bank vindt dat klanten onderhand wel mogen weten dat ze codes niet moeten doorvertellen. De Tweede Kamer is bezorgd over de neiging van banken om de verantwoordelijkheid voor dergelijke schade te verschuiven in de richting van de consument. De Kamer eiste deze maand van het kabinet dat er eenduidige regels komen waaraan alle banken zich houden. De Nederlandse Vereniging van Banken zegt na de zomer te komen met eenduidige richtlijnen voor het terugbetalen van schade. Klanten die vinden dat banken ten onrechte weigeren te betalen, kunnen een klacht indienen bij het Kifid, het Klachtinstituut Financiële Dienstverlening. Het doet bindende uitspraken. Klanten vangen er geregeld bot. Een klant die een reeks geheime codes telefonisch zou hebben prijsgegeven, maar zelf ontkende dat hij dat had gedaan, kreeg begin dit jaar de schade van 26.000 euro niet vergoed.
loadt u software? Doe dit dan via officiële websites.’ Er is meer leesvoer voor gebruikers van de mobiele bankapps. Niet alleen de voorwaarden voor mobiel bankieren zijn van toepassing. De voorwaarden voor het gebruik van internetbankieren en de algemene voorwaarden voor de bankrekening gelden ook voor appgebruikers. ING bijvoorbeeld schrijft in de voorwaarden voor internetbankieren dat klanten die een computer gebruiken die niet voldoet aan de ‘actuele technische eisen’ die de bank op haar website voorschrijft, zich schuldig maken aan ‘grove nalatigheid’. Dat is een cruciaal begrip. Banken vergoeden de schade die criminelen aanrichten (waar-
48
• E L S E V I E R 3 AUGUSTUS 2013
....
Het blijft oppassen bij pinnen et ouderwetse skimmen komt in Nederland steeds minder voor. Banken H en politie slagen er na jaren van overlast eindelijk in om de truc tegen te werken waarbij criminelen magneetstrips van bankpassen kopiëren met een opzetstuk op pinautomaten. De invoering van pasjes met een veel moeilijker te kopiëren chip in plaats van een strip blijkt goed te werken. Maar nog steeds is de bankpas een magneet voor criminelen. Begin juli waarschuwde de politie voor een nieuwe methode die in Nederland sterk in opkomst is: het zogeheten card trapping. Daarbij zorgen criminelen dat de betaalpas klem komt te zitten in de geldautomaat. Dat doen ze bijvoorbeeld met een opzetstuk op de kaartlezer, maar soms ook gewoon met een stukje tape of touw. De pincode van het slachtoffer hebben ze dan al afgekeken: over de schouder, met een camera of met een extra elektronische laag over het toetsenbord. Op het moment dat het slachtoffer wegloopt, pakken ze snel de pas en kunnen ze de bankrekening gemakkelijk plunderen. Er is ook een variant van deze truc waarbij niet de pas maar het geld in de automaat wordt tegengehouden: cash trapping. Om deze fraude te voorkomen, beerd op mijn naam een nieuwe pas aan te vragen. De bank had mijn rekening geblokkeerd. Inmiddels heb ik een heel nieuw bankrekeningnummer gekregen.’ Banken vergoeden de schade vaak, maar lang niet altijd. Het lijkt erop dat banken de laatste jaren strenger zijn geworden. Als de klant onzorgvuldig omging met geheime codes of met zijn bankpas, kunnen ze weigeren de schade te betalen (zie ‘Bank bestraft ‘slordige’ klant’ op deze pagina). Daarom is het belangrijk dat consumenten hun eigen beveiliging op orde hebben. Ze moeten hun pc up-to-date houden en beschermen met anti-virussoftware. Wie mails of telefoontjes krijgt waarin om vertrouwelijke gegevens wordt gevraagd, moet die nooit geven. Hoe overtuigend het verhaal aan de andere kant van de lijn ook klinkt: negeer het, en bel bij twijfel de bank. Als het over te maken bedrag op het scherm niet overeenkomt met het bedrag in de controlesms die de bank stuurt, breek de betaling dan direct af. Alles wat u van anderen dom zou vinden, moet u zelf ook niet doen. Banken investeren volop in de verdere
Illustratie Kaayman
Bank bestraft ‘slordige’ klant
EM BASIS
Skimmen is op zijn retour, maar het risico blijft bestaan. Ook zijn er nieuwe vormen van pasfraude moet u vooral niet weglopen als uw pas of geld blijft zitten, maar direct de politie bellen. Ondanks het feit dat skimmen flink afneemt, is de methode nog niet volledig uitgebannen. Het totale schadebedrag van skimmen was vorig jaar volgens de Nederlandse Vereniging van Banken nog altijd 29 miljoen euro. Omdat ook de nieuwe bankpassen naast een chip een magneetstrip hebben, zijn ze nog steeds te kopiëren. Dat gebeurt nu uitsluitend bij betaalautomaten waar de pas in zijn geheel in moet, zoals bij veel parkeergarages, onbemande tankstations en geldautomaten. Het is bij die pinautomaten zaak om goed op te letten op de pasingang. Vaak staat er een plaatje op van hoe de ingang eruit hoort te zien. Als u vermoedt dat er iets niet klopt, kunt u bellen met het noodnummer, dat vrijwel altijd op de automaat staat. Ook buiten Europa blijft het oppassen; daar zijn veel minder maatregelen tegen skimmen en komt het vaak voor. Banken blokkeren pinpassen automatisch buiten Europa. Als u er toch wilt pinnen, kan de bank die blokkering eenvoudig opheffen. Na deblokkering moet u bij het pinnen altijd controleren of de pasingang klopt met het voorbeeldplaatje op de machine. Bij twijfel over een automaat geldt altijd: doorlopen. ontwikkeling van mobiel bankieren. Ze breiden de opties en functies van de apps verder uit, zodat klanten steeds meer mobiel kunnen afhandelen. Als dat op dezelfde manier gaat als bij andere digitale betaalmethodes, zal het tegelijkertijd ook lastiger worden om bankzaken te regelen zónder mobiele telefoon. In korte tijd is bankieren totaal veranderd: 25 jaar geleden stonden de meeste Nederlanders nog in de rij bij de bank om geld af te halen. De eerste geldautomaat verscheen in
Nee, dank u
Waarom consumenten niet mobiel bankieren
procent
Geen toegevoegde waarde 11
Geen vertrouwen in veiligheid Foto Richard Brocken/HH
33
Geen smartphone/tablet 37 ©ELSEVIER
BRON: ING
Banken blokkeren pinpassen automatisch buiten Europa
1976 in Amsterdam. De eerste pinbetalingen werden gedaan in 1985. Inmiddels staan er in Nederland dik 7.500 geldautomaten en kunnen consumenten op ruim 270.000 plaatsen met een pinpas betalen. Na internetbankieren met een pc, begonnen in de jaren tachtig, is mobiel bankieren de nieuwste stap voorwaarts. De infrastructuur voor de volledige overstap naar mobiel bankieren ligt klaar. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat eind 2012 96 procent van de Nederlanders tussen 12 en 75 jaar een internetverbinding heeft. Van deze groep maakte 60 procent gebruik van mobiel internet. Volgens marktonderzoeker Telecompaper had begin 2013 63 procent van de Nederlanders een smartphone, 11 procentpunt meer dan begin 2012. Ook tablets duiken in steeds meer huishoudens op. De potentiële doelgroep voor mobiel bankieren blijft daardoor elk jaar groeien. Zelfs conservatieve consumenten zoals senioren gebruiken steeds vaker smartphones. Volgens marktonderzoeker GfK is het aandeel 65-plussers met een smartphone afgelopen jaar verdubbeld tot 32 procent. Ook ou-
deren gaan daardoor bankzaken mobiel afhandelen. De oudste gebruiker van de mobiele app bij ING is 105 jaar. Het gebruiksgemak geeft voor velen de doorslag: steeds meer consumenten zijn zich ervan bewust dat ze met een smartphone hun bank in hun broekzak hebben. Wie toch op de klassieke manier wil blijven bankieren, moet vaak betalen voor diensten (zie ‘Traditioneel bankieren kost geld’ op pagina 47). De mobiele telefoon wordt ook op andere
Veel geld kwijt
Fraude internetbankieren en skimming miljoen euro
38,9 35
34,8 29
19,7
33
9,8
37
2010 ©ELSEVIER
2011
2012
internetbankieren skimming
BRON: MOB
EL SEVIER 3 AUGUSTUS 2013
• 49
E C O N O M I E OMSLAGARTIKE L
Onnodige angst voor overstap
Boeken
Hugo Camps
Rekeningnummer gaat nog wel verloren bij wisselen van bank
Ongezouten
isselen van bank omdat de tarieven van de concurrent lager zijn, de service beW ter of de mobiele app moderner? Dat kan,
32 columnisten over hun vak ‘De meeste columnisten in dit boek raspen op hun eigen manier de tijdgeest,’ schrijft Hugo Camps in zijn voorwoord bij deze bundel. Camps, zelf een columnist pur sang, interviewde voor Elsevier in de loop der jaren vele beoefenaars van het genre. In Ongezouten zijn 32 gesprekken bijeengebracht die hij tussen 1994 en 2010 had met collega’s van diverse pluimage, zoals Bas Heijne, Pim Fortuyn, Jan Mulder, Remco Campert, Max Pam, Jan Blokker, Paul Cliteur, Martin Bril, M. Februari en J.L. Heldring. De ware columnist? ‘Ik zou graag beantwoorden aan de typering van Rudi Fuchs – een gondelier die mooi deint.’ Hugo Camps is journalist. Hij schrijft interviews voor Elsevier en columns voor NRC Handelsblad en de Vlaamse krant De Morgen. Zijn meeslepende stijl wordt alom geroemd.
maar nog steeds niet met behoud van het oude vertrouwde bankrekeningnummer. Dat is nog steeds niet mogelijk, hoewel de Tweede Kamer daar al in maart 2011 om heeft gevraagd. Wie van provider wisselt, kan zijn mobiele telefoonnummer tegenwoordig gewoon houden. Bij een overstap van de ene naar de andere bank krijgt de klant nog steeds een nieuw rekeningnummer. Veel consumenten en ondernemers ervaren dat als een probleem. Ruim 73 procent van de klanten die niet overstappen, ziet het verlies van het oude nummer als een serieus obstakel. Ook een nieuwe pincode en het omzetten van automatische incasso’s worden als drempels ervaren, blijkt uit een studie van economisch onderzoeksbureau SEO uit 2008. De banken hebben een gezamenlijke Overstapservice opgericht, www.overstapsmanieren steeds belangrijker voor betalingen – zelfs in winkels van steen. In Leiden begint in september een proef met mobiel betalen. In de eerste fase van dat experiment kunnen 1.000 klanten van Rabobank, ABN AMRO en ING hun smartphone als pinpas gebruiken. Met draadloze technologie, Near Field Communication (NFC), kunnen gebruikers in winkels betalingen doen met hun telefoon. Tot 25 euro kan dat zonder een pincode in te tikken, door de telefoon tegen de betaalautomaat te houden – een beetje zoals bij de OVchipkaart, al is die technologie net anders. Voor grotere betalingen is het invoeren van een pincode op de telefoon verplicht. NFC en vergelijkbare technologieën bleken in het verleden vrij simpel te hacken.
Zo betalen Nederlanders
Waarde betalingen per soort 2012
miljard euro
Bestellen Ongezouten telt 287 pagina’s en kost slechts €14,95. Bestel deze uitgave via www.elsevier.nl/ ongezouten of bel 0314-358358.
iDeal Creditcard Chip 0,3
Contant
4,5 8
Pinnen 84,3
52
©ELSEVIER
50
• EL SEVI ER 3 AUGUSTUS 2013
BRON: MOB
service.nl, die het wisselen van bank moet vergemakkelijken. Die gratis service neemt overstappers een deel van het werk uit handen. Zo worden automatische incasso’s dertien maanden lang doorgeleid naar de nieuwe rekening. Wie van bank wisselt, is niet verplicht om de service te gebruiken, maar volgens de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) wisselen jaarlijks 80.000 tot 100.000 klanten van bank met hulp van de Overstapservice. Consumenten die er een beroep op deden, zijn meestal tevreden. ‘Natuurlijk levert dat nieuwe beveiligingsrisico’s op, maar daar kun je goede maatregelen tegen nemen. Technisch is de beveiliging net zo goed geregeld als die van een pinpas met chip,’ zegt NFC-expert Edgar Verschuur (25) van adviesbureau UL Transaction Security, dat de drie banken adviseert bij de invoering van het systeem. Als smartphones portemonnees worden, is de veiligheid ervan nog belangrijker. De eigenaar moet de smartphone dan altijd beschermen met een pincode, alleen software downloaden uit de officiële app-winkels – en hem niet verliezen. Al die nieuwe mogelijkheden op de mobiel betekenen ook dat die interessanter wordt voor criminelen, zegt Lucas van Fox-IT: ‘Als fraude op de vaste computer minder lucratief wordt en steeds meer betalingen via de mobiel gaan, kan de onaantastbaarheid van mobiele telefoons morgen voorbij zijn.’ Uiteindelijk is elk computersysteem te kraken. Consumenten kunnen zichzelf beschermen door geen bankzaken te regelen als ze gebruikmaken van openbare, of slecht beveiligde wifi-netwerken. Alle innovaties ten spijt zit hoogleraar Verhoef niet te wachten op al die digitale manieren om te betalen. ‘Het oude systeem met betaalkaarten en papieren afschriften werkt voor mij nog prima.’ Daar denken de banken en miljoenen Nederlanders anders over. 쐍
Illustratie Kaayman
Elsevier
