HELP IK HEB DIABETES door Gert G.Roeker
EEN HANDBOEK VOOR PERSONEN MET DIABETES MELLITUS TYPE 2
Titel in het Nederlands © : HELP IK HEB DIABETES –Een handboek voor personen met diabetes mellitus type 2. Titel in het Engels © : HELP I HAVE DIABETES – A miscellaneous manual for diabetics type 2. Titel in het Duits © : HILFE ICH HABE DIABETES – Ein Handbuch für Zuckerkranke mit Diabetes Typ 2. Titel in het Frans © : Aide moi j’ai diabetes mellitus - Un livre d’auxiliare pour patientes avec sucre diabetes type 2.
Illustratie en grafische bewerking door Gert G.Roeker. Omslagontwerp door Gert G.Roeker Taalkundige bewerking door Sonja Manck. Adviezen R.F.H.J.van Dijk BSc., prof. H.F.Meinhart, drs.I.Agapova en drs.Chr.Snikkers.
Printed in The Netherlands
Shaker Publishing BV St.Maartenslaan 26 6221 AX Maastricht Tel.: 043-3500424 Fax: 043-3255090 http://www.shaker.nl
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior permission of the publishers.
© Copyright Shaker Publishing 2006 ISBN 10: 90-423-0305-0 13: 978-90-423-0305-8
TER ATTENTIE !
Hoewel aan de informatie in dit boek met grote zorg gewerkt is, is het niet bedoeld ter vervanging van professioneel advies! Raadpleeg altijd uw arts wanneer u symptomen heeft die overeenkomen met de in dit boek besproken symptomen resp. ziekteverschijnselen. Stel nooit zelf een diagnose! Noch de auteur(s) noch de uitgever kunnen verantwoordelijk worden gehouden voor eventuele fouten in dit boek en voor welke vorm van schade of letsel dan ook, voortkomend uit gebruik of foutieve interpretatie van gegevens in dit boek. Niets uit dit boek mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, CD- en/of DVD-techniek of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Shaker Publisshing BV
HOE BETROUWBAAR IS GEPUBLICEERDE WETENSCHAPPELIJKE EN SEMI-WETENSCHAPPELIJKE INFORMATIE? Over voeding, vitaminen en voedingssupplementen wordt veel geschreven en gepubliceerd en daar zit een hoop onzin tussen! U moet niet klakkeloos alles geloven wat u van anderen hoort of leest in de media. Dat geldt zelfs voor alles dat wordt gepresenteerd als zijnde “wetenschappelijk bewezen”! U moet de informatie met een korreltje zout nemen. Veel wetenschappers doen namelijk onderzoek naar voeding en de preventieve of heilzame werking. Vaak spitst zo’n onderzoek zich toe op één bepaald product, zoals bijv. olijfolie, koffie, groene thee, chromium, etc. Halen de resultaten van zo’n onderzoek het nieuws, dan lijkt er weer een nieuw wondermiddel te zijn dat onmisbaar is in uw dieet. Maar laat u niet gek maken. Het kan heel goed zijn dat een ander onderzoek juist het tegendeel beweert. Het is de kunst uit alle berichten een soort gulden middenweg te bepalen. Bedenk daarbij dat u nu eenmaal niet kunt leven van een dieet van wondermiddelen als knoflook, yoghurt, olijfolie en/of groene thee. “De beste regel voor een goede gezondheid blijft nog altijd goed gevarieerd en gezond eten”! Bron: R.F.H.J. van Dijk – Voedingsdeskundige, Apeldoorn.
© Copyright Shaker Publishing 2006
MENINGEN VAN DERDEN
Een belangrijk naslagwerk voor personen die met diabetes geconfronteerd worden. Ik heb in het voorjaar van 2006 het manuscript “HELP IK HEB DIABETES”! met belangstelling en interesse doorgelezen. Zelf heb ik gelukkig geen diabetes, maar ben zeer geïnteresseerd in voeding, vetten en voedingswetenschap. Het boek zoals het nu samengesteld is, is gemakkelijk toegankelijk voor iedereen en men heeft geen specifieke medische kennis nodig. De gebruikte medische terminologie is goed verklaard. Het boek kan ik aanbevelen als naslagwerk voor mensen die wel of niet met de ziekte diabetes mellitus geconfronteerd worden. H.F.Meinhart, prof., Strasbourg, France, voorjaar 2006.
Een boek om aan te bevelen. Met belangstelling heb ik het manuscript “HELP IK DIABETES”! gelezen. Zelf heb ik geen opleiding medicijnen gevolgd, maar contact met mensen (vooral ouderen) heeft mij ook wel eens aan het denken gezet. “Hoe moet je daar mee leven”? Het wordt een band die je niet los kunt maken. Het manuscript is semi-wetenschappelijk goed, maar ik kan daar geen echt oordeel over geven. Graag had ik persoonlijk gezien dar er meer persoonlijke dingen (gevoelige zaken!) naar voren waren gebracht, maar ik kan het boek zeer zeker aan bevelen. Drs.Chr.Snikkers, theologe, Rotterdam, voorjaar 2006.
De auteur spreekt openhartig over specifieke problemen die meestal niet bespreekbaar zijn zoals bijvoorbeeld seksuele problemen bij diabetici. Dit boek is geschreven door een diabetespatiënt die al 6 jaar de ziekte bestrijdt. Hij deelt vrijgevig met de lezers eigen ervaringen als lotgenoot uit, maar hij geeft ook nadrukkelijk aan dat het niet bedoeld is ter vervanging van professioneel advies. Het doel van het boek is zijn lotgenoten voorlichting te geven om de symptomen van de ziekte zo mogelijk vroeg te herkennen, serieus te nemen, op tijd de artsen resp. specialisten raadplegen en met diabetes leren omgaan en leven. De auteur heeft gigantisch werk verricht om allerlei wetenschappelijke gegevens van verschillende bronnen te verwerken en samen te stellen om zijn lotgenoten heel toegankelijk het algemene inzicht te kunnen geven over de aard, de complicaties van diabetes, de verschillende aspecten en problemen met die de patiënten in aanraking kunnen komen. Uit eigen ervaring weet hij hoe belangrijk het is zich aan te passen aan deze ziekte om zo lang mogelijk in goede conditie te kunnen blijven en het risico van de complicaties te verminderen. De auteur spreekt met de lezers openhartig over het “specifieke” probleem dat helaas niet zeldzaam bij patiënten met diabetes voorkomt en meestal niet bespreekbaar blijkt te zijn zoals het seksuele probleem. Ook bijkomende psychologische problemen en frustraties van de diabetespatiënten worden populair besproken. Veel aandacht in dit boek geeft de auteur aan de gezonde voeding. Naast het nadrukkelijke advies om een diëtist(e) te raadplegen en keurig aan het speciale dieet zich te houden, deelt hij
met de lezers zijn eigen bevindingen en ervaringen uit wat gezonde voeding bij diabetes betekent. Met verschillende tabellen, voorbeelden en vergelijkingen probeert hij uit te leggen hoe belangrijk de principes van het gezonde eten bij diabetes mellitus zijn. Volgens mijn mening is dit boek heel handig en nuttig zowel voor diabetespatiënten alsook voor iedereen die met diabetes in aanraking komt. Drs.I.I.Agapova, arts gynaecologe in de Oekraïne en co-assistent Erasmus MC, Rotterdam, 18 juni 2006
De ziekte is erger dan men in eerste instantie denkt. Het is een goed en nuttig boek, samengesteld door een diabetespatiënt en gebaseerd op zijn ervaring met de ziekte.. Ik heb met plezier mijn medewerking verleend aan het tot stand komen van het boek. Ik kan iedereen adviseren - die met suikerziekte in aanraking komt of zelf deze ziekte ontwikkelt - dit boek te kopen. Recente publicaties in diverse dagbladen hebben vermeld dat de gemiddelde diabetespatiënt de ziektekostenverzekeraar(s) euro 2700 per jaar kost. Met maar liefst 850 000 geregistreerde suikerzieken in Nederland (anno 2006) en een jaarlijkse toename van ca. 72 500 nieuwe patiënten, resulteert dit in een kostenpost ter hoogte van 2,49 miljard euro (was in 2003 nog maar 1,2 miljard euro volgens het RIVM). In 2003 hadden ruim 600 000 mensen diabetes (type 1 en 2) in Nederland. Hiervan waren 292 500 mannen en 316 400 vrouwen. R.F.H.J. van Dijk,BSc, voedingsdeskundige Apeldoorn, voorjaar 2006.
DANKBETUIGINGEN AAN DERDEN
Mevrouw Sonja Manck, Rotterdam. Ik wil graag mijn dank betuigen aan mevr. Sonja Manck, die altijd luisterde naar mijn ideeën en voorstellen, die altijd behulpzaam was en mij ondersteunde met haar expertise op het gebied van vakliteratuur. Dankzij haar kon ik een uitgebreid literatuuronderzoek uitvoeren op het gebied van de ziekte diabetes mellitus en gerelateerde gebieden. Gert G.Roeker, Rotterdam, voorjaar 2006.
De heer R.F.H.J.van Dijk, BSc., Apeldoorn. Ik wil ook mijn dank betuigen aan de heer R.F.H.J.van Dijk voor zijn bijdrage en adviezen op het gebied van gezonde voeding, vitaminen, parasietenbestrijding en homeopatische geneesmiddelen. Dankzij zijn vakkennis heb ik veel geleerd over deze interessante vakgebieden. Gert G.Roeker, Rotterdam, voorjaar 2006.
Drs. I.I.Agapova, arts, Rotterdam. Mevr. Agapova heeft veel tijd besteed, naast haar drukke agenda en dagelijkse werkzaamheden, met het doorlezen van het manuscript. Ze heeft me ondersteund met aanvullingen, adviezen en ideeën en vond het als arts een heel goed idee dat een patiënt zijn ervaring met de ziekte diabetes ten papiere bracht. Voor de goede orde, mevrouw Agapova heeft mijn boek niet medisch gescreend en/of verbeterd en heeft ook geen medisch onderzoek gedaan op het gebied van suikerziekte. Haar specialisme is gynaecologie en ze heeft algemene belangstelling voor de ziekte diabetes. Middels deze weg dank ik mevrouw Agapova voor haar hulp bij het tot stand komen van dit boek. Gert G.Roeker, Rotterdam, voorjaar 2006
Drs. Chr. Snikkers, theologe, Rotterdam, Ik wil ook mevrouw Chr.Snikkers bedanken, die geestelijke begeleiding geeft aan ouderen in een Rotterdams bejaardentehuis. Ze heeft dagelijks te doen met mensen die diabetes hebben en die aan de ziekte overlijden. Ondanks haar drukke werkdagen heeft mevrouw Chr.Snikkers tijd vrij gemaakt en mijn manuscript doorgelezen. Ze heeft diverse adviezen en verbeteringsideeën aangedragen. Bij deze dank ik mevrouw Chr.Snikkers voor haar ondersteuning en hulp. Gert G.Roeker, Rotterdam, voorjaar 2006
INHOUD VERKLARING VAN TERMINOLOGIE EN AFKORTINGEN VOORWOORD 1. INLEIDING 1.1 Het ontstaan van diabetes mellitus 1.2 Glucose en koolhydraten 1.3 Insuline 1.4 De functie van de alvleesklier (pancreas) 1.5 Cholesterol 1.6 Triglyceriden 1.7 Wat zijn de normale cholesterol- en triglyceridenwaarden? 1.8 Homocysteïne 1.9 Atherosclerosis 1.10 De gevolgen van een te hoog cholesterolgehalte 1.11 Oorzaken van een te hoog cholesterolgehalte 1.12 Cholesterolverlagende medicijnen 1.13 Voedsel als dikmaker 1.14 Calorieënconsumptie 1.15 Functionele voeding (Functional Food) 1.16 Diabetes en overgewicht 1.17 Hoge/lage bloeddruk 1.18 Het vergrote risico op influenza
1 1 2 2 5 5 6 6 7 7 8 9 10 10 11 12 13 14
2. TYPEN DIABETISCHE ZIEKTEN EN DE GEVOLGEN 2.1 Algemeen 2.2 Diabetes mellitus type 1 2.3 Diabetes mellitus type 2 2.4 Diabetische dementie 2.5 De oorzaken van diabetes mellitus
15 15 15 15 16
3. DE GEVOLGEN VAN DIABETISCHE ZIEKTEN 3.1 Hypo en hyper 3.2 Hypo (hypoglycaemie) 3.3 Hyper (hyperglycaemie) 3.4 Oogklachten resp. blindheid 3.5 De invloed van diabetes op de bloedvaten 3.6 Diabetische voeten 3.7 Het RLS (=Restless Leg Syndrome) 3.8 Afwijkende vochtregulatie van de huid 3.9 Afwijkingen aan het zenuwstelsel (perifere neuropathie) 3.10 Problemen met stoelgang en urinelozing 3.11 Invloed op het seksleven 3.12 Complicaties van de nieren 3.13 Diabetes en stress 3.14 Diabetes en depressiviteit 3.15 Beperkingen in de gewrichtsbeweeglijkheid 3.16 Het metaboolsyndroom 3.17 Hartklachten, beroertes en hartinfarct
4. JE KRIJGT TE HOREN DAT JE SUIKERZIEKTE HEBT 4.1 De soms lange en pijnlijke weg tot de diagnose “diabetes mellitus”. 4.2 Mijn eerste symptomen en lichaamsklachten I
17 17 17 18 20 23 25 26 26 27 27 27 28 29 30 30 31
32 34
4.3 Mijn voeten gaan opzwellen 4.4 Ik krijg diabetische voeten 4.5 Het op een foute manier innemen van de tabletten 4.6 Mijn eerste hartinfarct
34 35 38 40
5. DE WERKING VAN DE VERSCHILLENDE GENEESMIDDELEN (VOORDELEN EN BIJWERKINGEN) 5.1 COZAAR 50 5.2 CRESTOR 5.3 De positieve bijwerkingen van cholesterolverlagers 5.4 METFORMINE HCI 5.5 AVANDIA
40 41 42 43 46
6. HET SEKSUELE DISFUNCTIONEREN VAN DE MAN 6.1 Algemeen 6.2 Wat zijn erectiestoornissen? 6.3 Enkele statistische feitenfeiten 6.4 De mannelijkheid bestaat uit twee dingen: Lengte en Hardheid! 6.5 De hormonen testosteron en oestrogeen 6.6 De eerste problemen met de stijfheid van de penis 6.7 De erectiepil CIALIS voor diabetici
49 49 50 50 52 53 58
7. HET SEKSUELE DISFUNCTIONEREN VAN DE VROUW 7.1 Het gebeurt tussen de benen, maar het zit tussen de oren 7.2 Meervoudig orgasme bij de vrouw 7.3 Enkele feiten uit de statistiek 7.4 Wat gebeurt er in een vrouwenlichaam bij een orgasme? 7.5 De “G-plek”zone 7.6 De seksuele problemen van vrouwen met diabetes 7.7 Diabetes bij zwangere vrouwen 7.8 Het seksuele disfunctioneren kan relaties beëindigen
62 63 63 64 65 66 67 67
8. PARASIETENBESTRIJDING BIJ DIABETICI 8.1 Inleiding 8.2 Het bestrijden van valse ouderdomsymptomen 8.3 Parasieten en vervuilende stoffen 8.4 De ontwikkelde MEDSTRONICS™-Technology 8.5 De mogelijkheid van zelfgenezing voor diabetici 8.6 Wondverzorging van (diabetes-)voeten met honing 8.7 Mijn persoonlijke ervaringen met de dr.H.R.Clark-methode
70 71 73 81 85 87 88
9. VIRUSSEN ALS VEROORZAKER VAN MAAG- EN DARMSTOORNISSEN 9.1 Inleiding 9.2 De indeling van virussen in drie hoofdgroepen 9.3 Voorbeelden van virusverspreiding 9.4 Darmfloravriendelijke bacteriën 9.5 Besmettingspreventie
91 91 93 94 96
10. SPORT, LICHAAMSBEWEGING EN DIABETES 10.1 Algemeen 10.2 Conditietraining 10.3 Door fitness positieve resultaten bij diabetici II
97 98 99
10.4 Algemene richtlijnen voor het volgen van een fitnessprogramma
101
11. WAT IS GEZOND EN WAT IS GEEN GEZOND VOEDSEL VOOR DIABETICI 11.1 Inleiding 102 11.2 Zwaarlijvigheid bij diabetespatiënten 102 11.3 Hongergevoel zit niet in de maag maar in het hersengebied 103 11.4 Buikvet verhoogt het risico op hart- en vaatziekten 106 11.5 Verzadigde en onverzadigde vetten 108 11.6 De Quetelet-index (QI) 110 11.7 Grafische beoordeling van het lichaamsgewicht 111 11.8 Cardiologische gezondheidscheck “CardioCheck” 112 11.9 Wat kan vlees eten betekenen voor diabetici? 112 11.10 Koolhydraten zijn de belangrijkste voedingsbestanddelen 116 11.11 Adviezen voor het variren met koolhydraten 117 11.12 Voedingsvezels zijn belangrijk voor de spijsvertering 118 11.13 Suiker wel of niet voor diabetespatinten? 118 11.14 Mogen diabetespatinten suikervervangers gebruiken? 120 11.15 Vitaminen als voedingssupplementen 121 11.16 Korte vitaminewijzer 123 1.BÈTACAROTENE (PROVITAMIN A) 123 2.VITAMINE A 123 3.VITAMINE B-COMPLEX 123 4.VITAMINE B1 124 5.VITAMINE B5 124 6.VITAMINE B6 125 7.VITAMINE B12 125 8.FOLIUMZUUR Bc 126 9.BIOTINE 126 10.INOSITOL 126 11.CHOLINE 127 12.VITAMINE B15 127 13.VITAMINE B17 128 14.VITAMINE C 128 15.VITAMINE D 130 16.VITAMINE E 131 17.VITAMINE F 132 18.VITAMINE K 134 19.RUTINE 135 20.VITAMINE P 135 11.17 Vitamineaanbevelingen voor diabetici 135 11.18 Mineralen werken nauw samen met vitaminen 138 11.19 Kan soja vetzucht tegen gaan? 140 11.20 Verhoogt zout de bloeddruk? 141 11.21 Houdt groene thee u langer gezond? 141 11.22 De framboos heeft geneeskrachtige stoffen 141 11.23 Is alcohol slecht voor diabetici? 142 11.24 Waarom is vis eten zo gezond voor diabetici? 144 11.25 Visoliecapsules met knoflook als supplement 146 11.26 Knoflook versterkt het immuunsysteem 149 11.27 Hoe gezond is olijfolie? 151 11.28 Hoe gezond is Kürbiskernöl (pompoenpittenolie)? 152 11.29 Hebben diabetici baat bij een chromium-supplement? 154 11.30 Hebben diabetici baat bij het gebruik van kaneel? 157 11.31 Is zwarte, pure chocola en cacao goed voor hart- en bloedvaten? 158 11.32 Wat is gezonder, bier of wijn? 160
III
12. RICHTLIJNEN EN SPELREGELS VOOR GEZONDE VOEDING 12.1 Hoe groot is onze dagelijkse energiebehoefte? 12.2 Waarom 6 maal eten per dag? 12.3 Waarom dient men een vast basisdieet aan te houden als diabeticus? 12.4 Richtlijnen voor gezonde voeding 12.5 Gezond boodschappen doen 12.6 De ingrediëntendeclaraties van voedingsproducten 12.7 Aanbevolen maaltijden en hoeveelheden voor diabetici 12.8 De gevaarlijke (en ongezonde) tussendoortjes 1. Vruchtensap resp. groentensap 2. Ananas op siroop en verse ananas 3. Gekookt ei 4. Cruesli en muesli 5. Filet Americain op de boterham 6. Boterkoek en Bastognekoekjes 7. Chocoladehazelnootpasta en jam 8. Carpaccio als voorgerecht en tiramisu als nagerecht 9. Gedroogde vijgen en verse vijgen 10. Rookworst en magere rookworst 11. 48+kaas en 30+kaas 12. Tonijn in olie en tonijn naturel in water 13. Griesmeelpudding en vla 14. Notenrijst en gewone rijst 15. Amsoi en andijvie 16. Koffie en gezondheid 12.9 Feestjes, diners en uit eten gaan 12.10 Ziekte 12.11 Op reis gaan en vacantie 12.12 Onregelmatig leven
162 162 163 163 163 166 170 174 174 174 175 175 175 175 176 176 176 177 177 177 178 178 179 179 179 181 182 183
13. HOE TE LEVEN MET DIABETES 13.1 Leren omgaan en te leven met diabetes 13.2 Hoe voorkomt men een diabetes “burn-out”? 13.3 Regelmatige zelfcontrole 13.4 Het bezoek aan sauna’s 13.5 Bloedglucosemetingen 13.6 Insuline spuiten 13.7 Diabetes en complicaties 13.8 Regelmatige gewichtscontrole 13.9 U wilt weleens uitslapen 13.10 De jaarlijkse medische controle
185 188 188 190 190 192 193 195 196 196
14. TOT SLOT! 14.1 Hulpverlenende organisaties voor diabetici 14.2 De Diabetesvereniging Nederland (DVN) 14.3 Pompoenpittenolie en instrumentatie 14.4 Belangrijke literatuur voor diabetici
197 198 199 199
LITERATUURREFERENTIES
201
De auteur
IV
