HARAS. Systematiek voor risico-analyse van het werken met open radioactieve stoffen 1.1. Hazard Analysis of RadioActive Substances

HARAS Methode Risico-Evaluatie van werken met open radioactieve stoffen

Leergang Stralingsbescherming en Dosimetrie

HARAS

Systematiek voor risico-analyse van het werken met open radioactieve stoffen

1.1

13

HARAS

• Hazard Analysis of RadioActive Substances – Analyse methode risico-evaluatie voor werksituaties met open radioactieve stoffen – Kwantitatieve inschatting van mogelijke (dosis)gevolgen voor werkers en milieu

ACT × DCC × TF = GEVOLG ACT DCC TF

Gehanteerde Activiteit DosisConversie Coëfficiënt Transferfractie

/stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

1.2

-1-


13


HARAS (2)

– Prospectieve analyse • toetsing / normstelling / ontwerp

ACT × DCC ≤

NORM TF

• identificatie / beoordeling / optimalisatie werkmethoden en beschermingsvoorzieningen

– Retrospectieve analyse • inschatting gevolgen gebeurtenis / situatie

GEVOLG = ACT × DCC × TF /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

2.1

13

Componenten HARAS systematiek

– Karakterisering hoeveelheid radioactieve stof – Karakterisering werkscenario • werkzaamheden • beschermingsvoorzieningen • omstandigheden (normaal / incident / ongeval)

– Identificatie besmettingspad • inhalatie • ingestie • etc.

– Inschatting gevolg per scenario per besmettingspad • werker(s) • milieu /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

2.2

-2-


13


Implementatie HARAS systematiek

– Werken met open radioactieve stoffen • • • •

radionuclidelaboratorium toediening nucleaire geneeskunde industriële en productie toepassing etc.

– Fysische modellering transfer van bron naar werker/milieu • besmettingspad inhalatie • rekenmodel voor luchtverspreiding

– Inschatting overige besmettingspaden via scenarioanalyse


3.1

HOEVEELHEID

WERKSCENARIO

KARAKTERISERING WERKZAAMHEDEN

KARAKTERISERING HOEVEELHEID RADIOACTIEVE STOF WAARMEE WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD activiteit nuclide (ACTxDCC)

toepassing bewerking fysische vorm chemische vorm

OMSTANDIGHEDEN NORMAAL

OMSTANDIGHEDEN INCIDENT KARAKTERISERING BESCHERMINGS VOORZIENINGEN laboratorium filters zuurkast/LAF-kast box in zuurkast handschoenenkast, etc.

SCHEMA HARAS-METHODIEK

BESMETTINGS PAD

LUCHT INHALATIE

INGESTIE

GEVOLG

gevolg werker inname normaal

gevolg milieu lozing emissie normaal

gevolg werker inname incident

gevolg milieu lozing emissie incident

gevolg werker inname ongeval

gevolg milieu lozing emissie ongeval

PRIKKEN

OMSTANDIGHEDEN ONGEVAL

HUID BESMETTING OVERIGE BESMETTINGS PADEN

VIA REKENMODEL VOOR LUCHTVERSPREIDING

NIET VIA REKENMODEL VOOR LUCHTVERSPREIDING

3.2

-3-


13


Werkscenario / omstandigheden

– Normale omstandigheden • alles loopt volgens verwachting • in de regel geen of zeer lage besmetting

– Incident omstandigheden • afwijking van het normale • redelijkerwijs te verwachten op basis van ervaring • hooguit enkele malen per jaar

– Ongevals omstandigheden • zeer uitzonderlijke situatie • potentieel ernstige gevolgen /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

4.1

13

Rekenmodel voor luchtverspreiding

– Berekening TransferFracties (TF) naar werker en milieu • toepassing / bewerking radioactieve stof • beschermingsvoorzieningen

– Rekenmodel met compartimenten waartussen overdracht van radioactieve stoffen plaatsvindt – Continue overdracht tussen compartimenten • constante fractionele verwijderingssnelheid fractie van activiteit overgedragen per tijdseenheid • constante overdrachtsfractie fractie van activiteit beschikbaar voor overdracht • rekening houdend met radioactief verval


4.2

-4-


13


Rudimentair luchtverspreiding

BRON

λ

λ

λ

λ

λ CONTAINMENT

MILIEU

MILIEU

WERKRUIMTE WERKER

λ


5.1

13

Typical calculation model for air pathway λvr Release (1-ff)

Ventilation system λhv

λvr

Filter

fs: spill-fraction of source activity ft: filter efficiency (fraction) of ‘trapping filter’

ff λlv Laboratory λcl λhc

Fume hood

Cloud

λcw Worker

λbh

(1-ft) λbh Boxcontainment ft

ff: filter efficiency (fraction) of filter in the ventilation system λxy: removal constant (per unit time) from compartment x to compartment y

Trapping filter

λsb Source

it is possible to ‘skip’ or add compartments

fs Activity


5.2

-5-


13


Toepassing HARAS standaard “C” laboratorium

– Luchtverspreiding is primaire pathway • rekenmodel voor luchtverspreiding

– Andere pathways retrospectief beoordelen • denkbare scenario’s

– Bepaling hanteerbare activiteit • in TOX rekeneenheden • per type bewerking

– Onderscheid • normale omstandigheden • incidenten

– Ongeval NIET bepalend voor hanteerbare activiteit – Definitie “referentie bewerking” • natte bewerking in gewone zuurkast /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

6.1

13 • •

rekeneenheid voor ACTxDCC

Het product (ACT × DCC) is niet dimensieloos, maar heeft dezelfde dimensie als de dosisgrootheid die in de gebruikte DCC is vervat. In het SI-eenhedenstelsel worden getalwaarden voor dit product dus uitgedrukt in de eenheid sievert

•

in de Richtlijn wordt aangeduid als “het aantal radiotoxiciteits-equivalenten” [Re],

•

ACTxDCC = 1 [Re] is de hoeveelheid radioactieve stof die een effectieve volgdosis van 1 sievert veroorzaakt, bij inwendige besmetting van de werker. De getalwaarde van (ACT × DCC) uitgedrukt in de SI-eenheid [sievert] is dus numeriek gelijk aan het “aantal radiotoxiciteits-equivalenten” en ook het aantal rekeneenheden Re

•


6.2

-6-


13 • •

•

ventilatieparameter r

In de Richtlijn-rekenregel is sprake is van vier mogelijke waarden voor de lokale ventilatieparameter r. Opeenvolgend wordt een factor 10 verschil in waarde toegekend aan – – – –

•


het werken buiten de zuurkast, het werken binnen een gewone zuurkast, het werken binnen een DIN-gekeurde zuurkast en het werken in een gesloten - klasse III - kabinet.

HARAS-studie toont aan dat het onderlinge verschil tussen een gewoon goede zuurkast en een DIN-gekeurde zuurkast onder normale werkomstandigheden niet relevant is voor het stellen van grenswaarden voor hanteerbare hoeveelheden. Immers, voor het vaststellen van deze grenswaarden is de incident-omstandigheid “falende zuurkast” bepalend. Voor standaardlaboratoria : feitelijk twee opties voor getalwaarden van de lokale ventilatie-parameter; namelijk een – voor het werken binnen een zuurkast en – voor werkzaamheden buiten een zuurkast /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

7.1

13

verspreidingsparameter p,

•

verspreidingsparameter p, voor het overgrote deel van de doorgerekende scenario’s van werkzaamheden en werkomstandigheden een onjuiste inschatting geven van de relatieve riskantheid van de bewerking,

•

Voor een aantal bewerkingen op een standaard- C- laboratorium blijken de aangenomen p-waarden uit de Richtlijn te leiden tot onnodig restrictieve grenswaarden voor hoeveelheden waarmee kan worden gewerkt.

•

de Richtlijn is te tolerant ten aanzien van de bewerkingen waarbij het kookproces een rol speelt.


7.2

-7-


13


belastingsfactor van de werkruimte

•

In de Richtlijn wordt een “belastingsfactor van de werkruimte” gehanteerd om aanvullend grenzen te stellen aan de totale hoeveelheid radioactieve stoffen waarmee per laboratorium kan worden gewerkt.

•

HARAS-studie leert dat het aantal werkplekken binnen een laboratorium en dus ook het aantal handelingen dat tegelijkertijd plaatsvindt niet wezenlijk van invloed is op het risico-niveau voor werkers die in het laboratorium aanwezig zijn. Het stellen van aanvullende beperkingen voor de hanteerbare hoeveelheden binnen laboratoria waar meerdere werkplekken zijn, is dan ook niet noodzakelijk. Het concept “belastingsfactor” uit de Richtlijn is naar ons oordeel overbodig

•

•


8.1

8.2

-8-

HARAS. Systematiek voor risico-analyse van het werken met open radioactieve stoffen 1.1. Hazard Analysis of RadioActive Substances

Recommend Documents