Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Gezond werken met gevaarlijke stoffen Maandag 2 juni 2014, Utrecht
In veel bedrijven wordt met gevaarlijke stoffen gewerkt. Hier moeten de risico’s voor werknemers grondig geïnventariseerd, beoordeeld en beheerst worden. Een tijdrovend proces. Brancheorganisaties en bedrijven zoeken naar generieke, slimme oplossingen. De Inspectie SZW biedt een platform om goede voorbeelden uit te wisselen.
Utrecht, 2 juni 2014. Ruim honderd vertegenwoordigers van bedrijven, brancheverenigingen en de overheid ontmoeten elkaar in de Utrechtse Jaarbeurs. Onder hen kwaliteitsmanagers, adviseurs en directeuren afkomstig van branches waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt: transport en logistiek, metaal, bouw, autoschadeherstel, afvalverwerking, aardolie, chemie, farmacie, kunststof- en rubberindustrie en de schoonmaakbranche.
Gezond en veilig werken heeft prioriteit
Het doel van deze ochtend is generieke oplossingen te ontwikkelen om gezond werken met gevaarlijke stoffen te vergemakkelijken. Na een kort welkomstwoord en een toelichting op het programma geeft dagvoorzitter en procesbegeleider Eefje Nienhuis (MVC) het woord aan de initiators van deze bijeenkomst.
Paul van Lieshout is manager arbeidsomstandigheden bij de Inspectie. Diana Martens is landelijk projectleider gevaarlijke stoffen. Zij vertellen kort iets over de verantwoordelijkheid en de rol van de Inspectie SZW op het gebied van gezond werken met gevaarlijke stoffen. Om het aantal slachtoffers terug te dringen, is de Inspectie SZW drie jaar geleden gestart met het meerjarenprogramma ‘De risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen’. Een belangrijk onderdeel van dit programma is de zelfinspectiegevaarlijke stoffen met het vierstappenmodel. “Bedrijven kennen de wetgeving en weten welke stappen ze moeten doorlopen”, zegt Van Lieshout. Maar ze worstelen met het werk dat erbij komt kijken. Het beheersen en beoordelen van de risico’s is lastig. Als Inspectie SZW zien we ook dat bedrijven weliswaar maatregelen nemen, maar dat een goede onderbouwing ontbreekt.”
Wat doet de Inspectie?
Paul van Lieshout: “De focus ligt nu sterk op informatiemanagement. Een belangrijke eerste stap. De volgende stap is: beheersen.”
De Inspectie is toezichthouder en handhaver. Bedrijven moeten zelf hun verantwoordelijkheid nemen. “Bedrijven gaan zelf aan de slag met de tools die de Inspectie beschikbaar stelt en bedenken zelf ook oplossingen. Vervolgens willen we graag met hen in gesprek: in een vroeg stadium oplossingen toetsen aan het wettelijk kader”, zegt Martens.
Diana Martens: “We zien een omslag in het denken. Het bedrijfsleven is zich meer bewust geworden van de risico’s. De komende jaren wil ik graag dat het aandeel bedrijven dat de zaken op orde heeft flink gaat stijgen.”
Dialoog Op welke manier kunnen brancheverenigingen de bedrijven ondersteunen? Colette Alma, de directeur van de branchevereniging voor de chemische industrie (VNCI),benadrukt het belang van een gezamenlijke aanpak: “Met een gezamenlijke aanpak maken we deze ingewikkelde klus hanteerbaar voor individuele bedrijven. Denk bijvoorbeeld aan schriftelijke informatie voor de leden, workshops, goede voorbeelden en praktische tools.” Daarnaast gaat de VNCI met de Inspectie de dialoog aan over werkbare regels. “De wet is de wet, maar de inspecteurs interpreteren de wetgeving. Daarom is het voor brancheorganisaties belangrijk om in gesprek te blijven.”
Flitsende voorbeelden Vijf branches presenteren hun oplossingen tijdens een serie korte ‘lightning talks’. De oplossingen die langskomen variëren van veiligheidsinformatiebladen en werkinstructiekaarten voor schildersbedrijven tot trainingen en een professionaliseringsladder voor alle branches.
Marga Zuurbier over het belang van gezond werken
Ondernemingsdossier en zelfinspectie
Na een korte schets van de regelhulp het “Ondernemingsdossier” volgt een belangrijk moment in deze bijeenkomst: de lancering van een koppeling tussen de zelfinspectie gevaarlijke stoffen van de Inspectie SZW en het Ondernemingsdossier, dat is ontwikkeld door het bedrijfsleven. Marga Zuurbier, directeur van de directie Arbeidsomstandigheden van de Inspectie SZW licht toe. “Een jaar geleden zijn we benaderd door de branchevereniging van de rubber- en kunststofindustrie, die betrokken is bij de ontwikkeling van het Ondernemingsdossier. Ze kenden de door de Inspectie ontwikkelde zelfinspectie. Hun vraag was: kunnen we het samen slimmer en gebruiksvriendelijker doen?”
Koppeling vandaag actief Besloten werd om de twee systemen aan elkaar te koppelen. Die koppeling is vanaf juni, actief. Vanuit het Ondernemingsdossier schakel je met een enkele muisklik door naar de zelfinspectie. “Erg handig”, merkt Zuurbier op. “Nu kun je de actiepunten uit de zelfinspectie opslaan in het Ondernemingsdossier, zodat je ze later weer kunt oproepen.” Een belangrijk aspect van de zelfinspectie blijft ongewijzigd: de Inspectie SZW heeft geen toegang tot de ingevulde gegevens. “Groot voordeel van de koppeling is dat u op deze manier heel systematisch kunt werken aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden”, zegt Zuurbier. De koppeling is ook zo gemaakt dat de bedrijven altijd gebruik maken van de meest actuele versie van de zelfinspectie. De vernieuwde zelfinspectie gevaarlijke stoffen is voorzien van een online bibliotheek met hulpmiddelen. De Inspectie zorgt ervoor dat de informatie actueel blijft. Wijzigingen in de regelgeving worden direct doorgevoerd in de tool. Ook de FAQ zijn uitgebreid en geactualiseerd. “Ga dus regelmatig kijken en doe er je voordeel mee.”
“Te veel mensen worden ziek of overlijden als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen tijdens hun werk. Elk jaar overlijden naar schatting duizend mensen. Dat aantal kan en moet omlaag. Daarom zijn we als Inspectie SZW met dit programma gestart. Veilig werken is een thema waarop je elkaar moet helpen en bijstaan binnen de branche. Het is niet een onderwerp waarop concurrentie moet plaatsvinden. Samen sta je sterk. Daarom creëren we mogelijkheden om elkaar te ontmoeten. Met het vierstappenplan kunnen bedrijven hier op een systematische manier mee aan de slag gaan. Er zijn prima oplossingen te bedenken om werken veiliger te maken. Als je het probleem maar onderkent en goed analyseert wat er aan de hand is. Soms zijn er bruikbare alternatieven te vinden. Soms kun je het proces aanpassen, zodat mensen niet meer worden blootgesteld. Of je kunt het zoeken in persoonlijke beschermingsmiddelen. Per situatie zoek je de beste aanpak.”
Samen op zoek naar oplossingen Na een korte koffiebreak vormen de deelnemers acht groepen. Tijdens de eerste ronde inventariseren zij de belangrijkste problemen en vragen die binnen een bepaalde branche leven. Daarna bespreken zij oplossingen en houden die kritisch tegen het licht. In de tweede ronde komt een illustrator langs om de hoofdlijnen van de oplossingen te schetsen. Zo wordt het idee in beelden gevat. In de derde ronde verplaatsen de deelnemers zich naar een volgende tafel, terwijl de voorzitter blijft zitten. Met een frisse blik kunnen zij nu de oplossingen van een andere groep aanscherpen en aanvullen. Dit leidt tot een etalage vol veelbelovende ideeën. Ze worden kort toegelicht door de voorzitters. Na een stemronde blijken er twee winnende oplossingen te zijn.
Twee winnende ideeën:
1
Carrosseriebranche Het grootste probleem in de carrosseriebranche is de grote hoeveelheid stoffen waarmee wordt gewerkt. “Het moet eenvoudiger. Daarom willen we toe naar één generieke oplossing voor het grootste deel van die stoffen. Voor deze stoffen willen we als branche goed onderbouwde inventarisaties maken en maatregelen ontwikkelen”, zegt Jenda Horak (Focwa). “Zo voorkom je dat al die 2.500 carrosseriebedrijven zelf het wiel gaan uitvinden. Bovendien: als je de grote bulk aan stoffen snel en gemakkelijk kunt oplossen, kun je daarna meer aandacht besteden aan enkele specifiekere stoffen. Juist die stoffen wil je goed beoordelen, zodat werknemers ook met die stoffen op een veilige en verantwoorde manier kunnen werken.”
2
Chemische industrie Hoe ga je om met mengsels van gevaarlijke stoffen? Hoe kunnen mensen gezond met dat soort mengsels werken? Binnen deze groep zocht men een praktisch instrument waar ook een kleinschalige verffabriek of kunststoffabriek mee uit de voeten kan. Voorzitter Dirk van Well (VNCI) licht toe: “Onze oplossing is om te kijken naar de meest kritische component. Wij stellen voor om voor die component een worst case-scenario door te rekenen. Vervolgens kun je vaststellen welke maatregelen nodig zijn om veilig te kunnen werken.
De twee winnaars krijgen een daverend applaus en nemen hun prijs in ontvangst. “Uitstekende ideeën, waar we gegarandeerd meer van zullen horen”, concludeert Martens. Als speciale verrassing krijgen beide brancheorganisaties bezoek van de illustrator. Hij maakt een visuele uitwerking van de twee ‘gouden’ ideeën.
Tekst: Eva van Teeseling, Tekstbureau Opus 1 Foto’s en lay out: Rolf Resink, hetismooiwerk.nl
Tot slot Na afloop kijken de deelnemers terug op een inspirerende en boeiende ochtend: “Stimulerend om hier samen mee bezig te zijn. Ik heb verrassende en interessante oplossingen gehoord. Het biedt genoeg handvatten om verder te gaan”, concludeert een ondernemer. “Enorm belangrijk dat SZW dit soort dagen organiseert en zich openstelt voor de dialoog”, benadrukt een deelnemer van een branchevereniging. “We hebben allemaal hetzelfde doel: veilig werken. Op een dag als vandaag krijg ik vertrouwen. Een inspectiemedewerker concludeert: “Ik zie dat we allemaal op weg zijn naar die stip op de horizon”.
