HAO- provussioneel september

HAO- proVUssioneel didactisch bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

september 2010 jaargang 10 - nr. 2

Impressies juni 2010 • Novembermodule • Opleiden in een academische praktijk • De Aruba experience

Huisartsopleiding

Inhoudsopgave

Colofon HAO-ProVUssioneel is een bulletin voor alle huisartsopleiders van de Huisartsopleiding van het VUmc en verschijnt twee keer per jaar Redactie: Leni Overmars Angelika Raths Sylvia Vlak Illustraties: Rick Dros Foto’s: Peter Bimmel Ray Dy-Liacco Wouter van Kempen Barbara van Maanen Angelika Raths Harry Spelt

3

Windowdressing

5

Novembermodule 2010

6

Aankondiging Beekbergencursus 2011

7

Aankondiging Suriname 2011

10

Terugblik Suriname 2010 – Asha Mungra

11

Impressies juni-dagen Doorn 2010

16

Leergangen 1 t/m 5

25

Opleiden in een Academische Praktijk

28

De Aruba experience

30

Accreditering – de puntjes op de i

31

Aankondiging startersdagen 2011

32

HAOVU

33

Prikbord

34

Insider

35

Uitzwaaien/Welkom

35

HAO-agenda

Ontwerp: Joost van Ommen, Dienst Marketing & Communicatie VU Huisartsopleiding VUmc OZW-gebouw De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam tel. 020-4441795 www.hovumc.nl deadline kopij voor het aprilnummer 2011 is 1 februari 2011

2 HAO-proVUssioneel - april 2010

Windowdressing Leuk woord vind ik dat. Speels. Sprekend. Ondanks het luchtje van meerschijn-dan-zijn. Is dat wat ons tegenhoudt op de VU? Je vooral niet laten voorstaan op iets? Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg? Want hier zijn we niet zo goed in als instituut: windowdressing. Laten zien, ‘verkopen’, wat we in huis hebben.

Angelika Raths

Terwijl er genoeg is om trots op te zijn – en dan beperk ik me even tot ‘mijn’ toko: ons kwaliteitsbeleid ten aanzien van jullie. • De meerdaagse zoals nu in juni. Goede opkomst, sfeer en evaluaties (gem. een 8.2, RET topt met 8.8). • Succesvolle projecten zoals de ondersteuning van de huisartsopleidingen in Roemenië en Aruba, waar we gezamenlijk expertise beschikbaar stellen en maatschappelijke betrokkenheid tonen. • Samenwerking met de sectie onderzoek en het Academisch Netwerk, zoals dit jaar in leergang 5. • Ons beleid ten aanzien van de voortgangsgesprekken (naast de koppelgesprekken van de groepsdocenten). We nemen er de tijd voor, doen het zorgvuldig en liggen voor alle 200 opleiders prima op schema. Wij voegen er zelfs extra gesprekken aan toe voor de beginners, na elke ontkoppeling, met zorgen-hao’s en uitblinkers. • De ALVU (Analyse Leergesprek VUmc), een beoordelingsinstrument voor leergesprekken dat wij zelf hebben ontwikkeld. • Scholingsdagen voor maatjes en praktijkassistentes. • Een prettige samenwerking met hao’s in verschillende commissies en werkgroepen. Een goede verstandhouding tussen opleiders en instituut is minder vanzelfsprekend dan wij geneigd zijn te denken.

Genoeg om in de etalage te zetten

Wij doen veel en wat we doen doen we vaak goed. (Niet dat er geen dingen misgaan. Onze excuses aan alle beginners over de videoperikelen! Het is ons niet op tijd gelukt de ziekte van Jae op te vangen.) Maar tijd en menskracht zijn beperkt. Wij stoppen onze energie vooral in het directe contact met de mensen, minder in het schrijven van plannen, rapporten en publicaties. En dat hoort nou juist bij windowdressing. We zorgen ervoor dat onze collega’s in Craiova een fraai opgemaakte Roemeense vertaling van ons laatste artikel (zie ProVU april 2010, blz. 21-25) krijgen voor hun eigen PR en de zoektocht naar financiële middelen. Maar als wij onze eigen winkel niet beter etaleren, lopen wij zelf gelden mis en slaan landelijk mogelijk een belabberd figuur. Onterecht en zonde. Zo wordt er volgend jaar een eenmalige subsidie van € 200.000 toegekend voor het voeren van kwaliteitsbeleid. Dat bedrag zal verdeeld worden onder de 8 instituten afhankelijk van hun score op 24 prestatie-indicatoren, waarvan ca. 10 de hao’s betreffen. Prima kans voor ons goed te scoren, maar dan moeten we er wel werk van maken. Dat gaan we doen! 3 HAO-proVUssioneel - april 2010

Onderdeel is een tevredenheidsmeting onder opleiders. Die gaan wij in het najaar houden en we hopen daarbij vurig op jullie medewerking. Welke acties staan nog op de rol? Een publicatie over onze ALVU. Helle Poulsen heeft in drie focusgroepen (aios, hao’s en docenten) laten bespreken wat men als kenmerken van een goed leergesprek beschouwt. Op zich al een boeiende actie. Ik mocht de aios-groep leiden. En nou raden wat voor hen voorop stond... Tijd en rust, veiligheid, aansluiting bij hun leerbehoefte, een eigen inbreng van de opleider en vooral haar/zijn enthousiasme. Helle heeft alle resultaten vergeleken met de items op de ALVU. De uitkomst is goed nieuws. Lees er meer over in het volgende nummer van de ProVU. Wij zijn bezig het websitegedeelte voor hao’s overzichtelijker, completer en aantrekkelijker te maken. Wisten jullie dat daar ook alle ProVU’s te vinden zijn en de recente versie van de hao-agenda? Blok alvast de data voor de meerdaagse 2011: 7/8 juni en 8/9 november. Twee dagen? Ja! Omdat Zonheuvel groter is dan Kontakt der Kontinenten kunnen wij voor het eerst alle cursussen op dezelfde twee dagen organiseren (mits een paar mensen bereid zijn voor één nacht een kamer te delen. Wij gaan het checken). Dus iedereen op hetzelfde moment in huis. Dat heeft voor- en nadelen. Laten we kijken hoe het bevalt. Ons lijkt het gezellig. Naast onze VU-scholing kunnen jullie ook inschrijven voor twee opleiderscursussen elders in het land. Zeker voor ervaren opleiders een kans collega’s van andere instituten te leren kennen. In december op Terschelling en 2011 in Beekbergen. Deze cursussen horen voor de ervaren opleiders bij het aanbod van leergang 5 en gelden ook als alternatief voor onze novembermodule die wij organiseren voor allen die in juni niet konden deelnemen. Wees er snel bij want de plaatsen zijn beperkt. Ik wens jullie kijken leesplezier met dit nummer, dat niet misstaat in de etalage, toch? Zichtbaar, tastbaar, kleurrijk. Dank voor al jullie bijdragen! Mis het portret niet dat Barbara van Maanen met veel liefde en respect schetst van haar collega Asha Mungra in Suriname. Hartverwarmend. Net als onze kangoeroes. Zes zijn al vertrokken naar nieuwe bazen. De overgeblevenen staan te trappelen. En als een geschikte collega twijfelt over het opleiderschap, druk haar/hem dan dit nummer in handen. Help mee met windowdressen... Opleider bezig met windowdressing?

4 HAO-proVUssioneel - september 2010

Novembermodule 2010 Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Titel cursus

Ê

Ê ÊDoelgroep Ê Ê Ê

Cursusdagen Docenten

Consultvoering - state of the art

Ê

Ê Ê Ê in juni niet deel hebben genomen aan de didactische schoOpleiders die ling, alle leergangen 9 en 10 november dinsdag/woensdag Angelika Raths, Chris Rietmeijer, gastdocente Dr. Sandra van Dulmen (programmaleidster arts-patiënt-communicatie NIVEL)

Competenties

De opleider 1-2.1 bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op. 1-2.2 past communicatietechnieken – en middelen doelgericht toe. 1-2.3 betrekt de patiënt actief bij de besluitvorming. 2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie. 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren. 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios. 4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider.

Inhoud cursus

Sinds enkele jaren baseren de meeste Nederlandse huisartsopleidingen hun arts-patiënt-communicatie-onderwijs op het boek ‘Vaardig communiceren in de gezondheidszorg. Een evidence based benadering’ van Silverman, Kurtz en Draper (Lemma 2006²). Een belangrijk aandachtspunt is dat de dokter door het hele consult heen niet alleen informatie uitzendt maar vooral ook ontvangt. Centraal staat daarbij de fase van Uitleg en Advies. Evidence based onderstrepen de auteurs het belang van patiëntgerichtheid en dus tweerichtingsverkeer in deze fase. Het “frisbee-model” beschrijft de voortdurende interactie tussen arts en patiënt waarbij de arts voortdurend verifieert of zijn/haar boodschappen in vruchtbare aarde vallen. Gezamenlijke besluitvorming is het toverwoord voor betere uitkomsten wat betreft patiënttevredenheid, therapietrouw, en zelfs bloeddruk of HbA1c. Motiverende gespreksvoering gaat bij de exploratie van weerstand en ambivalentie nog een stap verder. Deze aanpak is bewezen effectief bij het versterken van motivatie tot gedragsverandering. Dokter en opleider maken gebruik van een gidsende stijl, niet alleen maar sturend en niet alleen volgend. Wij zoeken in deze cursus naar de parallel tussen consultvoering en leergesprek (en zelfs het onderwijs ter plekke). Aan het eind bent u weer bij wat the state of art van de consultvoering betreft en heeft handvatten de kennis in te zetten bij het begeleiden van de aios.

Thema’s

Werkwijze

• • • • • • •

Frisbeeën Motiverende gespreksvoering Therapietrouw Leefstijlbevordering Contextfactoren Uitbreiding didactische tools tav consultvoering aios Leerwensen van de deelnemers

Wij houden zoveel mogelijk rekening met de leerwensen van de deelnemers. Daarbij werken we plenair en in kleine groepjes. Wij houden rekening met en maken gebruik van de verschillen in opleidingsniveau tussen de opleiders in deze groep - van beginnend tot zeer ervaren. Stukjes theorie worden gecombineerd met veel praktisch oefenen, mogelijk aan de hand van een consult van een aios of deelnemer. Dr. Sandra van Dulmen zal op de tweede dag de uitkomsten van het nieuwste wetenschappelijk onderzoek presenteren en wij gaan kijken wat dit voor de eigen uitoefening van het vak en het onderwijs aan aios betekent. 5 HAO-proVUssioneel - september 2010

Beekbergencursus 2011 Deze CURsUs Is VOOR eRVARen OpleIDeRs In 2011 een AlTeRnATIeF VOOR Onze meeRDAAgse. Vernieuwde Beekbergencursus - (Contextueel) samenwerken: Kinderspel In de nieuwe Beekbergencursus heeft Contextuele geneeskunde een belangrijke plaats. Gezinsfasen en gezinstypen komen hierbij aan de orde. Daarnaast worden begrippen uit de systeemtheorie, zoals autonomie, loyaliteit en meerzijdige partijdigheid besproken en toepasbaar gemaakt voor de huisartspraktijk. Dit programmaonderdeel wordt gerealiseerd in samenwerking met Theo Voorn en Willem Feijen. Een tweede rode draad in deze cursus is samenwerken. Tijdens twee dagdelen wordt gekeken naar positieve en negatieve patronen in de eigen samenwerkingsverbanden. Daarnaast worden bouwstenen aangereikt om samenwerking in de eigen situatie verder vorm te geven. Natuurlijk komt ook in dit programmaonderdeel altijd weer de vraag terug: ‘Hoe leer ik dit aan mijn aios?’ Dit programma wordt ontwikkeld in samenwerking met Falga Training, Coaching en Advies. De derde rode draad is Kindergeneeskunde. Aios ervaren het verschil in veelheid aan kinderproblematiek in de praktijk en de aandacht hiervoor in het onderwijs als een belangrijke lacune. Er wordt ingegaan op de onderzoeksvaardigheden die een huisarts in opleiding dient te beheersen en u neemt kennis van evidence based therapieën. In dit programmaonderdeel wordt samengewerkt met Ines von Rosenstiel, kinderarts. Cursusdata 2011

Aanmelden

Kosten Accreditering Contactpersoon

locatie

20/21 januari & 10/11 maart 14/15 april & 12/13 mei 6/7 oktober & 24/25 november Inschrijving gaat op volgorde van binnenkomst. Er kunnen 32 huisartsopleiders per cursus deelnemen. U kunt zich aanmelden bij het secretariaat van de STARtclass©, Mercatorlaan 1200, 3528 BL Utrecht. T 030 – 282 39 08 E [email protected] W www.startclass.nl De kosten zijn € 600,- inclusief ontbijt, lunches, diner en overnachtingen. De cursus is voor 28 punten geaccrediteerd. Voor inhoudelijke informatie over het programma kunt u contact opnemen met de cursuscoördinator de heer G. Benthem, huisarts. E [email protected] W www.startclass.nl U verblijft in de Ernst Sillem Hoeve, Soestdijkerweg 10b, 3734 MH Den Dolder T 035 – 666 85 41 E [email protected] W www.esh.nl

LORENZO


Aankondiging Suriname 2011 Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Titel cursus

Ê

Ê Ê DoelgroepÊ Ê Ê

sURInAme - nascholing door huisartsopleiders

Ê

Ê Ê Ê die in 2010 LG 1 – 4 hebben afgesloten. Alle opleiders

(uitzonderingen voor hao’s die in 2011 onder LG 4 vallen zijn mogelijk, mits men in 2011 óók LG 4 volgt. Desgewenst compensatie LG 5 in 2012) Dit LG 5-alternatief staat gelijk aan een 4-daagse cursus. In 2007, 2008, 2009 en 2010 hebben in totaal al zo’n 55 hao’s van de HOVUmc deelgenomen aan dit Suriname-project (sommigen al drie of zelfs vier keer!).

Data

31 maart tot en met 9 april Vooraf zijn er voor de hao-deelnemers 3 bijeenkomsten ter voorbereiding op de interactieve workshops. 1e bijeenkomst: donderdag 9 december 2010, 16.30 - 19 uur op het instituut. 2e bijeenkomst: donderdag 13 januari 2011, 16.30 - 19 uur op het instituut. 3e bijeenkomst: donderdag 10 maart 2011, 16 uur Gezondheidscentrum Schalkwijk, Briandlaan 11, 2037 XE Haarlem.

Begeleiders

Wouter van Kempen (hao) en Angelika Raths

Kosten

Ca. € 2850,= (speciaal hao-tarief) bij betaling vóór 31-12-2010, daarna zijn de kosten € 100,= hoger. De bijdrage van de Nederlandse deelnemers is zodanig dat de Surinaamse deelnemers voor een geringer bedrag de nascholing kunnen volgen!

Aantal deelnemers

Minimaal: 10 Maximaal: 30 HOVUmc-hao’s hebben de eerste optie voor inschrijving. Daarna wordt de groep tot het maximum aangevuld met andere belangstellende Nederlandse huisartsen. Vanuit Suriname zullen naar verwachting ca. 100-125 huisartsen deelnemen.

Competenties

De opleider 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider.

Inhoud Cursus

De (hao-)deelnemers geven én volgen nascholing. Ervaren HOVUmc-opleiders hebben uitgebreide didactische scholing gevolgd, ruime ervaring met het opleiden en sommigen ook met het geven van nascholing. De opzet van dit project biedt de kans de verworven didactische competenties uit te breiden en in te zetten. Daarvoor worden voor de hao-deelnemers 2 extra bijeenkomsten op het instituut georganiseerd en een laatste in Haarlem. Doel van dit Suriname-project is het geven van interactieve workshops met z’n tweeën, zo mogelijk in samenwerking met een Surinaamse collega, waarbij zowel de Nederlandse als de Surinaamse huisartsen op een actieve, motiverende en effectieve manier hun professionele competenties vergroten door praktisch te oefenen en met elkaar uit te wisselen over verschillen en overeenkomsten in hun eigen praktijk. 7 HAO-proVUssioneel - september 2010

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Daarvoor wordt tijdens de voorbereidende bijeenkomsten gewerkt aan effectieve vormen van interactief en competentiegericht leren, do’s en don’ts voor presentaties, feedback op de opzet van de eigen workshop en hoe men de eigen didactische prestaties met de deelnemers wil evalueren. Dit kan u ook ten goede komen bij het begeleiden van aios in de praktijk, het opzetten van nascholing en de kritische beoordeling van (na)scholing binnen en buiten de HOVUmc. In overleg met de Surinaamse collega’s wordt het hoofdthema tijdens het congres 2011 "Communicatie, coöperatie en coördinatie in de tractus digestivus: een model voor samenwerking in de gezondheidszorg in suriname?" Daarbij kunnen we op een serieuze (echte ziektebeelden), maar ook op een ludieke manier parallellen vinden tussen het (dys)functioneren in het spijsverteringskanaal en de situatie in de realiteit zowel binnen als buiten de ziekenhuis/polikliniekmuren (en zowel wat betreft de arts-arts, arts-vpk, vpk-patiënt als arts-patiënt relatie). Uiteraard moet dit leiden tot therapieën en concrete oplossingsmodellen. We kunnen rekenen op de grote steun van de (enige) MDL-arts in Suriname. Andere thema’s: orthopedie (waarschijnlijk ‘de wervelkolom’) en dermatologie (onderwerp nog nader te bepalen). Dit congres wordt voor de 6e achtereenvolgende keer in Suriname gegeven. Inmiddels is het niet meer weg te denken van de nascholingsagenda in Suriname. Steeds meer Surinaamse collega’s zetten zich in voor een goed congres. De vorige keer waren er zelfs 30 Surinaamse collega’s betrokken bij de voorbereidingen! Werkwijze

Op 9 december 2010 zal op het instituut een algemene, informatieve bijeenkomst plaatsvinden voor de deelnemende hao’s. Daarbij zal onder andere concreet geïnventariseerd worden welke thema’s de deelnemers kunnen aanbieden passend bij de wensen uit Suriname. Het uiteindelijke programma zal worden samengesteld in goed overleg met de nascholingscommissie van de VMS (Vereniging van Medici in Suriname) en SPAOGS (Stichting postacademisch onderwijs Suriname). Er zullen docentkoppels worden gevormd, die samen een didactisch aantrekkelijke workshop gaan plannen, in Suriname uitvoeren en evalueren. In alle voorbereidende bijeenkomsten zal ook aan didactische thema’s gewerkt worden. Geprobeerd zal worden elk workshop-duo van tevoren in contact te brengen met een Surinaamse collega om doelen en inhoud in overleg met elkaar te kunnen plannen. Voor de tweede hao-bijeenkomst plannen de koppels hun workshop en presenteren zij hun opzet aan de collega’s. Mogelijk bieden feedback en suggesties nog aanleiding tot aanpassingen. De nascholing in Suriname zelf zal worden gegeven op vrijdag 1, zaterdag 2 en zondag 3 april 2011. Tijdens de workshops, de pauzes en het praktijkbezoek is veel gelegenheid uit te wisselen met collega’s. Op maandag is er voor de Nederlandse deelnemers gelegenheid een dag(deel) mee te lopen in de praktijk van een Surinaamse collega. De verschillen tussen de praktijken zijn groot: van hypermodern tot zeer eenvoudig. Men zal kennis van en ervaring met de culturele diversiteit ten aanzien van ziektebeleving en gezondheidszorg opdoen. En er is uiteraard tijd voor ontspanning: een rondleiding door de stad Paramaribo, zwemmen of tennissen bij het hotel in Paramaribo. De afgelopen drie keer hebben de Surinaamse collega’s een voetbalwedstrijd georganiseerd. Tot nu toe won de gastheer steeds. Dit vraagt om revanche!


Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Aansluitend aan de conferentie zullen wij naar Anaula Resort vliegen (zie Ê Ê www.anaulanatureresort.com/nl ), waar men de natuur kan verkennen en Ê Ê brengen aan diverse dorpen van boslandcreolen. een bezoek kan Overigens is het ook mogelijk via de weg te rijden naar Atjoni onder het stuwmeer en dan verder met een korjaal naar Anaula. Desgewenst vindt na afloop in Nederland voor de hao-deelnemers een afsluitende bijeenkomst op het instituut plaats, waar de eigen leerervaringen geëvalueerd kunnen worden, het resultaat van de schriftelijke evaluatiegegevens gepresenteerd en stil zal worden gestaan bij de eventuele winst van deze onderneming voor het opleiderschap.

Aanmelding

Inschrijving tot 18 november 2010 (in volgorde van binnenkomst) via e-mail bij Sylvia el Gannouti ([email protected]) graag alvast met opgave van alle onderwerpen, die men mogelijk tijdens een workshop aan zou kunnen bieden in het kader van de thema’s Maag-, darm-, leverziekten en/of Orthopedie (wervelkolom) en Dermatologie. Na inschrijving ontvangt men nadere informatie. Voor eventuele eerder gewenste informatie over • inhoud en reisorganisatie: Wouter van Kempen, liefst via e-mail: [email protected] of tel 023- 5472199 • hao-specifieke en didactische vragen: Angelika Raths ([email protected])


Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Suriname 2010 – Asha– Mungra Niemand vroeg om meer, niemand keek verbaasd. Onderzoek werd niet verricht.

Barbara van maanen Haar naam doet denken aan een hindoe-godin en toen ik haar terug in Amsterdam googelde geloofde ik even niet dat ik met een huisarts van doen had. Ik kreeg 3400 hits, die allemaal wezen op grote activiteit - die echter weinig met dokteren te maken had. Ze is voorzitster van de Unie van Surinaamse Vrouwen, ze is bezig met het maken van een documentaire over het hoge aantal suïcides in Suriname. Ergens wordt haar naam zelfs genoemd als mogelijke nieuwe president van Suriname. We weten inmiddels dat het zover niet heeft mogen komen, maar het was dus geen wonder dat ze geen tijd had om onze nascholing over Spoedeisende Geneeskunde te bezoeken. Gelukkig mocht er wel iemand in haar praktijk komen kijken. Nadat ik was afgezet door een taxi in een stoffige buitenwijk van Paramaribo kwam ik binnen in een smetteloos witte praktijk en werd ik door twee assistentes in smetteloos witte kleding welkom geheten. De wachtkamer zat al vol en ik werd op een stoel gezet achter het bureau van de dokter, die er zelf nog niet was. Ze kwam een kwartier later binnenstuiven, in al even smetteloos wit dokterspak, een kleine vriendelijke Hindoestaanse vrouw, en na een korte kennismaking begon ze zonder verdere plichtplegingen aan haar inloopspreekuur. We zagen ongeveer 13 patiënten in 3 uur, wat de gemiddelde consulttijd behoorlijk lang maakt. Het was voor ongeveer de helft heel afwisselend - het leek sterk op mijn eigen spreekuren: een vrouw met schouderklachten, een man met buikpijn, een jonge vrouw met psychische problemen. Ook de aanpak was niet zo heel anders: Asha deed aan hulpvraagverheldering, deed lichamelijk onderzoek, en gaf adviezen. Maar medicatie schreef ze weinig voor en aanvullend onderzoek was niet aan de orde. Wie echt iets leek te mankeren (een niersteenkoliek, een onverklaarde keelpijn) werd zonder omhaal verwezen; een vriendschappelijk telefoontje met een bekende collega in het naburige ziekenhuis was voldoende.

Er was weinig tijd om te praten tussen de patiënten door, want terwijl de ene patiënt de kamer verliet, luidde alweer het belletje voor de volgende. Asha had het intussen ook druk met onvoorstelbaar veel papierwerk, het tekenen van recepten en het opnemen van de telefoon die onophoudelijk rinkelde. Ondertussen probeerde ze met een soort elektrisch tennisracket de muggen te doden die ze tot aartsvijand had verklaard. Omdat ik me wat nutteloos voelde, heb ik dat laatste taakje op een gegeven moment van haar overgenomen, maar het bleek moeilijker dan ik dacht. Wat opviel was de vriendelijkheid en de rust die Asha uitstraalde. Ondanks de drukte nam ze de tijd voor iedereen en men voelde zich duidelijk bij haar op zijn gemak. “Geef me een paar dagen, Ash” zei een van de mannen. Pas na afloop konden we even rustig praten. Ik begreep dat zij haar coschappen in Nederland had gelopen en daarna naar Suriname was teruggekomen om haar praktijk te starten. Zij kon daar met enige moeite net van rondkomen. Naast de praktijk was een familiebedrijf dat door haar broer werd gerund, hun ouders woonden daar boven en werden door Asha verzorgd. Voor een partner en kinderen was geen tijd. Op mijn vraag - daarvoor was ik immers in Suriname - hoe zij omging met spoedgevallen buiten haar gebruikelijke praktijkuren (vijf ochtenden en twee namiddagen) antwoordde zij dat zij juist van plan was om haar bereikbaarheid te verminderen. Tot nu toe was zij overdag altijd via haar mobiel bereikbaar voor de patiënten, maar omdat ze het zo druk had wilde ze dat gaan beperken tot de ochtenden. Voor spoedgevallen ging toch iedereen naar het ziekenhuis…

De andere helft van het spreekuur werd bevolkt door “delvers”, mannen die werkten voor de kabelmaatschappij waarvoor Asha huisarts/bedrijfsarts is. Deze mannen werden door hun werkgever fors overbelast, volgens Asha. Niet dat ze daarover klaagden: ze kwamen met klachten van hoofdpijn, vermoeidheid of “griep” en kregen van de dokter zonder discussie 1 of 2 dagen vrij, uitgereikt in de vorm van een briefje en een receptje voor paracetamol en hoestdrank. 10 HAO-proVUssioneel - september 2010

Asha Mungra

Impressies juni-dagen Doorn 2010


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4




Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

I


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m Leergang 1 - De Duizendpoot (groep A) 4 veel verschillende vormen aangeboden, dat maakte dat je alert bleef. Met name de metaforen die we wisten te bedenken over ons opleiderschap, het uitbeelden van ons zoeken, het kunstwerk op de flap-over vond ik een erg geslaagd onderdeel.

Ingeborg van lingen Terwijl ik op Wikipedia zoek om inspiratie op te doen voor de vormgeving van dit stuk denk ik na over deze eerste leergang. En over de vergelijking duizendpoot en eerstejaars opleiders. Hoe meer ik lees over de Duizendpoot, hoe beter gekozen ik de naam vind.

Duizendpoten voelen zich prima op hun plek in Doorn, goede omgeving, veel planten en veel frisse lucht.

De flexibiliteit van de Duizendpoot kwam in beeld na het voorstel van Ton, die maar een dag aanwezig was en het hele programma om wilde gooien. Dat was natuurlijk geen probleem. Er bestaan 3000 verschillende soorten duizendpoten waarvan er 44 in Nederland voorkomen. Dat was ook geweldig leuk om te zien, hoe verschillend we zijn in hoe we dingen oppakken en hoe we werken. En ook het verschil tussen de paralleldagen in Amsterdam en Twente, dat loopt nog niet parallel. Als laatste las ik tot mijn verbazing dat Duizendpoten hun eitjes beschermen en verzorgen, en daar zaten we allemaal te praten over onze aios. We proberen ze “groot” te krijgen, los te laten in een veilige omgeving met optimale condities om te groeien. En eigenlijk is dat wat we zelf ook graag willen, groeien in een veilige omgeving tot we het opleiden onder de knie hebben. Aan de inzet kan het niet liggen, ik verheug me op november.

We willen allemaal wel heel veel, heel snel en heel goed. Dat viel op, het enthousiasme van de groep en hoe fanatiek we aan het werk waren gegaan met de aios en hoe hard we in Doorn werkten. Als ik dan aan al die friemelende pootjes denk, dan past de vergelijking wel. De duizendpoot heeft overigens 60 tot 200 pootjes in plaats van duizend. Ook dat klopt, er zijn zoveel nieuwe dingen die we allemaal tegelijk willen doen, dat we soms het overzicht even kwijt zijn. Dan lijken zestig pootjes er wel duizend. Daar is dan een leergang goed voor, gewoon kleine brokjes informatie in kleine groepjes doornemen, zodat je al snel merkt dat het toch minder pootjes zijn dan je dacht. Gelukkig kregen we al die informatie in


Leergang 1 - De Duizendpoot (groep B) Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Jan mehrtens De Duizendpoot - zo heet de eerste leergang voor ons als kersverse opleiders en die naam zegt gelijk iets over de vele facetten van het opleider zijn. Want als je opleider wordt leer je een vak erbij, we weten het. Na een hartelijk welkomstwoord van Angelika Raths wordt een aantal groepen gevormd. Vanwege het grote aantal nieuwe opleiders zijn er 2 parallelgroepen voor de eerste leergang. Tot mijn verrassing is Jan de Heer één van de begeleiders van mijn groep. Hij was mijn eerste opleider toen ik zelf in 1994 met de huisartsopleiding begon. Onze groep maakt uitgebreid kennis met elkaar onder de poort van het koetshuis, waar wij allen op de denkbeeldige kaart van Nederland spreken vanuit onze geboorteplaats. We zijn mooi verdeeld over het land en luisterend naar elkaars verhalen is het bijzonder om te realiseren dat wij door de keuzes die we gemaakt hebben nu hier bij elkaar staan. We gaan aan de slag en beginnen met het evalueren van onszelf als hao tot nu toe. Wat ging goed, wat gaat minder, wat zijn perikelen en leerpunten? We oefenen consultatie en dagreportage, constateren hoe verschillend we daarin zijn en kijkend naar elkaar doen we nieuwe ideeën op. We sleutelen aan onszelf en aan ons POP en formuleren een DART-N wat helemaal niet zo eenvoudig blijkt te zijn. Maar zo kunnen we de weg die onze aios gaat beter begrijpen en tegelijkertijd één van de pootjes van ons hao-zijn concretiseren. De DART-N wordt met hulp van onze ervaren begeleiders Gerda, Wim en Jan aangescherpt. Ook nemen we elkaars plan onder de loep en spreken we af met een maatje om het geheel te vervolgen. Het zit heel degelijk in elkaar allemaal.

Jan de Heer: “We hebben zoveel kennis en ervaring dat het onmogelijk is dat allemaal over te dragen” een hele geruststelling. Maar hoe breng je überhaupt iets over? Een mooie metafoor: frisbeeën versus kogelstoten. In het eerste geval is het de bedoeling dat de andere partij ook kan vangen. Dit is te verkiezen dus. Gerda navigeert ons een aantal keer door de website. Ook het BlackBoard wordt bezocht. Als je voor het eerst inlogt: je naam is gelijk je wachtwoord. Dat valt dus best mee. Het is aan te raden hier af en toe op te kijken, zodat je je aios en de groep beter kunt volgen. We maken kennis met de Paul van Katwijk-lijst en analyseren de vele kanten van een consult. Onze verschillende stijlen worden weer eens zichtbaar. Tussendoor eten we allemaal lekkere dingen in het hoofdgebouw. Zelfs de ijscoman staat klaar met zijn kar aan het eind van de lunch. De dag wordt afgesloten met een diner en vervolgens bekijken we de uitslagen van de verkiezingen op de buis in de disco, leggen een biljartje of kletsen wat na aan de bar. Op dag 2 ligt de beoordelingsprocedure onder de loep en de lading die dit met zich meebrengt. Wat voor beeld hebben we zelf eigenlijk bij zo’n beoordelaar? Wandelend door het groen, wisselen we uit in tweetallen en komen tot een ideaalbeeld waar mee te werken is. Ook dit wordt uiteraard geoefend om het meer in de vingers te krijgen. Diverse tips: het eerst eens hebben over hoe het is om beoordeeld te worden, vul het formulier hardopdenkend in met de aios erbij, laat ook de aios het formulier invullen. Dan de praktijkorganisatie. Loopt het een beetje met zo’n nieuw persoon erbij? Hoe laat je de patiëntenstroom sturen met voor de opleidingsfase relevante problematiek? Vraagt de assistente eigenlijk al aan de telefoon waarvoor iemand komt? Een vriendelijke manier hiervoor: “Kan ik vast noteren waarvoor u komt?” Vervolgens wordt de consultatie geoefend. Kun je zomaar het consult van de aios overnemen? Hoe intervenieer je op een niet te harde, maar toch duidelijke manier als het uit de hand loopt? Veel vragen, veel antwoorden. We zijn weer een stuk verder na deze 2 dagen en hebben wat meer pootjes om op te staan.


Leergang 2 - Leergesprekken Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 nog eens oefenen met LSD en langzaam kwamen we onder invloed. Wat heeft ons toch al die tijd tegengehouden om door te vragen?

Robert leentjens Wat je tegenhoudt is een overtuiging Eindelijk zou het ervan komen: sinds onze start als huisartsopleiders aan de VU smachtten wij naar een handleiding voor het perfecte leergesprek. Met inmiddels één aios als proefkonijn achter de rug, zouden we nu worden ingewijd in de geheimen van de kern van het opleiderschap.

Na een uitwisseling van do’s en don’ts over de planning van het leergesprek en de onderlinge afstemming met maatjes en co-opleiders kwamen we aan het einde van de 2-daagse. Een zorgvuldige check of de hulpvragen voldoende waren beantwoord en een papieren belofte in de vorm van DART-N’s vormden de staart van deze cursus.

Lokatie was ditmaal Conferentiecentrum Zonheuvel, waar de kok niet helemaal het Dr. Frank-dieet volgt maar verder uitstekend is. Zelfs de ijscokar was, ondanks de uitspraak van Angelika, toch tevoorschijn getoverd. Het bekende groepje, waarmee we de oriëntatiedagen en de eerste leergang hadden doorlopen, was een klein beetje uitgedund, maar de leemtes waren opgevuld met een paar ervaren, nieuwsgierige opleiders. Na een zorgvuldige analyse en afbakening van de hulpvragen werd door de enthousiaste en deskundige leiding een plan van aanpak opgesteld. Zo was al snel de kop eraf. We stelden zelf de kenmerken en succesfactoren op van de verschillende soorten leergesprekken; blijkbaar was de kennis al aanwezig. Aan de hand van een leergesprek naar aanleiding van een video-opname van onze eigen amateuristische leergesprekken leerden we de beginselen van het leergesprek (volgt u het nog). LSD: luisteren, samenvatten en doorvragen. ‘HOE wil je dat bereiken, WAT houdt je tegen, KUN je een voorbeeld geven?’. Flink op de rem, niet te snel tevreden zijn en niet zoals een praktische huisdokter betaamt direct een oplossing aandragen. Oefenen en


Leergang 3 - Dokters met Stijl Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Tessa posthuma Stijl? Gaan we na deze 2-daagse echt met eigen briefpapier naar huis? In de gestaag druipende bossen van Doorn begroeten we naast onze vaste groep ook een aantal die-hards die zichzelf 'de zitten-blijvers' noemen. De aftrap gaat aan de hand van die kaart of foto die op één of andere manier nu bij je hoort. Levert kernachtige ikboodschappen op en stof voor de wandelgangen. Wat is er voor ons ouwe rotten eigenlijk nog te beleven met Kolb? Met inzet van alle docenten supervisie-expertise bij de drie begeleiders en groepsgenoten is Kolb nu weer grondig afgestoft. Wat is de optimale leer-omgeving voor mijn aios? En wat heb ik daarvoor van nature al dan niet in huis? Ga je op je nieuwe mobieltje meteen op alle knopjes drukken of lees je eerst de lijvige gebruiksaanwijzing? Pak je de "quick-start"- handleiding zonder dat je ooit de camera gebruikt of leg je hem liever nog even weg tot er een wizzkid thuis is? We spelen dezelfde situatie wel 3 keer uit - we zijn de schaamte allang voorbij. Hoe moeilijk komt de doenerige aios tot reflectie! Heb ik dat ook? Mijn preferente leerstijl plaatst me op mijn favoriete plek in de leercirkel van Kolb. Maar dan? De leercirkel van Kolb als routeplanner: waar zijn we nu, Adriaan? Terugkijken en waarderen. Wat is er nog nodig hier, Olivier? Focussen en betekenis geven. Waar willen we heen en hoe? Opties vaststellen en afwegen. En dan aan de slag: kiezen, voorbereiden en uitvoeren maar. Het was voor mij heel prettig om na de plaatsbepaling ook concreet te spreken over het bevorderen van de flow in het leren.

Het volgende model, de Roos van Leary, was 's avonds als dansvloer uitgelegd.' It takes two to tango' werd hierop door Chris en Willem aanschouwelijk gemaakt. Het paar heeft beslist een zekere potentie, maar kon de kritische jury nog niet helemaal overtuigen. Ze kregen een aanmoedigingsprijs . Door in het rollenspel te stappen werd voor mij wel voelbaar hoe je door je eigen positiekeuze, de ander kunt dwingen in beweging te komen. Het magische effect van hele korte zinnetjes met veel ik-boodschap! Welke positie vind ik wel comfortabel? En welke vermijd ik liever? Fascinerend instrument, smaakt naar meer. Op de tweede dag werden weer twee andere modellen die hierop aansluiten gebruikt. Vijf voorkeursstijlen om met de hao/aios-belangentegenstellingen om te gaan. Ze staan uitgezet in een assenkruis met verticaal de firma "ik eerst" en horizontaal "gaat u maar voor". Er is niet één juiste stijl. Ook het compromis kan soms onacceptabele concessies vragen. Na deze warming up waren we klaar voor de Harvard Methode voor Stijlvol Onderhandelen. Een spiraalvormige opwaartse beweging als een bochtige rit over een Alpenpas: met relatie en inhoud langs belangen, opties, objectieve normen, bochtje terug langs de opties en de laatste scherpe bocht in voor de besluiten, aiaiai, te ruim genomen, en rokend tot stilstand gekomen bij het Beste Alternatief Zonder Oplossing. In de Strijd om de Sinaasappels konden we ons nog even op elkaar uitleven met ons nieuwe wapentuig. En naar huis met weer een nieuwe tool voor het eerstvolgende leergesprek: de BAZO. Weer twee fijne dagen met inspirerende mensen, oude en nieuwe collega-hao's. Ik ga me steeds meer op deze dagen verheugen. Dat zit 'm voor mij in de vertrouwde koppen en de verbondenheid in grote verscheidenheid. Met als basis: de inzet om al die jonge mensen in ons vak persoonlijk en goed afgestemd te willen opleiden en de best haalbare dokter eruit tevoorschijn te laten komen.


Leergang 4 - Doorstart

Douwe de Vries Als ouderejaars opleider, die sinds drie jaar weer eerstejaars is gaan begeleiden, heb ik me gevoegd in gezelschap van de vierde leergang, waarbij collega’s na de drie basisleergangen zich bezinnen op hun opleiderschap. We werken aan competenties als het gebruik maken van de eigen voorbeeldfunctie en het onderhouden en verbeteren van het professioneel opleiden. Voor mij na zeventien jaar opleiden en evenzoveel aspirant collega’s in de praktijk heel nuttig. We beginnen met viltstift en papier om ons opleiderschap beeldend vorm te geven.

na amper een minuut ingrijpen met opmerkingen als: ‘leuke openingszin, maar probeer deze eens…’ of ‘je moet echt duidelijker praten en wat meer achterover leunen…’ De jonge collega zal wel heel veel incasseringsvermogen moeten bezitten om dergelijke correcties te verdragen. Huisartsopleiders zijn geen briljante meesters die jonge talenten de ultieme kneepjes van het vak bijbrengen. Mart Manjoero komt later op de dag met een hilarisch filmpje waarin Dick Advocaat Freek de Jonge coacht bij het inparkeren van een auto, die daarbij flink wat schade oploopt. Maar, zo is de boodschap, dat mag best, een jonge collega mag best wat brokken maken in het leerproces. Pas met het thuis een aantal keren opnieuw afspelen van het Schubert-fragment zie en hoor ik wat er gebeurt. Binnen zes minuten weet Kovacevich de jonge pianiste op te stuwen tot intense verdieping van het Schubertstuk. Elke keer krijg ik een brok in de keel na drie minuten. Dus toch een heel adequate manier van stimulerend lesgeven in een meester-gezel verhouding. Heel erg de moeite waard om nog eens op te zoeken op YouTube – doe dan meteen ook even Yo Yo Ma, András Schiff, Anner Bylsma en Elisabeth Schwarzkopf. U hoort dan zinsneden als ‘silence is the most beautiful thing in music’, it’s beautiful but conventional’ en ‘passion is always slow’ voorbij komen. Prachtig materiaal om je als opleider aan te spiegelen. We zitten twee dagen in een historisch pand, het Maarten Maartenshuis van conferentieoord Zonheuvel te Doorn. Hier is de beroemde Engelse schrijver Edmond Gosse – schrijver van ‘Vader en Zoon’, een prachtige beschrijving van het Engels protestantse fundamentalisme - nog op bezoek geweest.

Dan ontstaan metaforen als ‘meerdere ballen in de lucht houden’ en ‘laten opbloeien van jong gewas in de schaduw van een oude boom’. We kijken kritisch naar opgenomen leergesprekken en oefenen in het geven van stimulerende en heldere feedback. We blijken nogal eens zachte heelmeesters, die bij correctie van ongewenst gedrag neigen tot omfloerst taalgebruik. Veel omhaal van woorden in plaats van rechttoe rechtaan kritiek.

Dat zijn deze meerdaagse opleidercursussen toch vooral ook: plek en tijd om ervaren collega’s te ontmoeten en te spreken zonder de haast van het na een kop koffie weer naar huis moeten. Het bos, de kwakende kikkers en de regen brengen je in een aangename toestand van bezinning en overdenking.

Op de tweede dag laat Harry Schleypen ons kijken en luisteren naar een Masterclass van de beroemde pianist Stephen Kovacevich. Wat ik hoor is een jongedame die een subtiel en ontroerend stukje uit Schuberts’ Impromptus speelt en daarbij steeds gestoord wordt door een brommerige meneer in een paarse broek op de achtergrond. Hij heeft de partituur voor zich, zij speelt het stuk uit het hoofd. Al na 6 seconden plaatst hij zijn eerste opmerking en binnen een minuut heeft hij haar 4 keer onderbroken. Is dit een voorbeeldige coach waar wij als opleiders van jonge collega’s van kunnen leren? Hij is autoritair, vraagt niks, geeft directieven en laat haar nauwelijks tonen wat ze kan. Je ziet jezelf al zitten met een NHG-standaard of een leerboek consultvoering op schoot bij een consult van de aios en 20 HAO-proVUssioneel - september 2010

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 - SOLK Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Rick Otjes SOLK, SCEGS, CGT, afkortingen die nieuwsgierig maken, toch? In ieder geval geldt dit voor de zeventien uitverkoren opleiders die zich onder leiding van Nettie Blankenstein en Anne Heynen verdiepen in de betekenis. Ook bij dokters bepalen cognities tenslotte gedrag. En emoties, zoals blijkt uit de beleving die vaak op het spreekuur verschijnende patiënten oproepen. In een rustig tempo leiden Anne en Nettie, een onbewust bekwaam koppel, ons langs explorering middels SCEGS en klachtenregistratie, via informering met behulp van vicieuze cirkels naar interventie door middel van CGT. Na twee dagen van flink oefenen zitten we nu tussen bewust onbekwaam en bekwaam in, vinden we het lastig en tijdrovend, maar boeiend genoeg om in de praktijk mee verder te gaan. De winst: een patiënt die zich serieus genomen voelt en een dokter die er weer zin in heeft nu hij/zij wat meer handvatten heeft. Dat is wat we elkaar in november hopen te vertellen en te laten zien.


Leergang 5 - Kindermishandeling dig niet en stel het belang van het kind voorop.

Wilko Berghoef Een nieuwe cursus in leergang 5 was als een popconcert binnen een dag vol. Met al hun ervaring was de gemene deler in de groep van zeer ervaren huisartsen (gemiddelde leeftijd 57 jaar): het niet zo veel zien dan wel een wat machteloos gevoel in de omgang ermee. Volgens de meldcode Kindermishandeling van de KNMG zijn 107.000 tot 140 000 kinderen slachtoffer. Van alle meldingen bij het AMK komt 1,5% van huisartsen of huisartsenposten. Om te beginnen met de eindconclusie van de groep: onze rol in omgang met kindermishandeling hoort zowel in het curriculum van de aios als dat van opleider.

Na een presentatie van de organisatie van het AMK en de verhouding tot bv jeugdzorg en de Raad eindigde de tweedaagse met het maken van plannen hoe het op de agenda te zetten van de leergesprekken. De zwaarte en de intensiteit van het onderwerp maakte wat mij betreft dat het plan de eigen praktijkervaringen met kindermishandeling ook uit te wisselen buiten het programma wat in de verdrukking kwam. Zoals vaak eindig je vol goede plannen maar ook zorg over hoeveel er nog bij te leren blijft. Zien we het niet of weinig? Ik heb deze week te maken gehad met een uitplaatsing (voor mij volkomen onverwacht) en een nieuwe melding door derden. Kortom: stof genoeg voor november. PS: Bij een verslag voor een clubblad kan de meer dan verdiende lof voor de docenten Anne Haak, vertrouwensarts en ex-huisarts, (jawel, met al haar ervaring een ex-aios van een van de cursisten) en gedragswetenschapper Thil Tolkamp niet ontbreken. Dank zover.

Omgang vereist zoals altijd eerst kennis en daarnaast vaardigheid. In de cursus werden kennisoverdracht en vaardigheidstraining steeds afgewisseld. De kracht van frontaal onderwijs werd mij gedemonstreerd door bevlogen docent Jolande Schoonenberg over het begrip PCF (pediatric condition falsification). Wij hebben geoefend met plaatjes kijken, wij werden stil van een film met interviews met slachtoffers en een geënsceneerde, maar niet minder beklemmende, over huiselijk geweld in een gezin. Begrippen als topteen onderzoek, SPUTOVAMI-formulier en provoke beschrijving van letsel zijn geïntroduceerd en geoefend. Tips en tools zijn aangereikt om een gesprek aan te gaan met mogelijke daders. Dit werd natuurlijk geoefend in rollenspelen. Waarbij sommigen van ons zich de rol dermate eigen maakte dat de aanwezigheid van acteurs niet vereist bleek om intensief te oefenen, waarbij we zelf moesten dokteren en elkaar helpen om vastlopende gesprekken weer in het goede spoor te krijgen. Kernbegrippen zijn: wees duidelijk, beschul-


Het basiscurriculum t/m 4 Leergang 5 - Rationeel– Leergang Emotieve 0Training Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Jos mulders Wie schrijft het stukje voor “ProVUssioneel”? Een diep zwijgen is het ongemakkelijke antwoord op deze vraag. Enkelen lijken als door een beroerte getroffen, anderen hebben de aanvechting hun biografie eindelijk op papier te willen zetten. De hele sfeer lijkt iets verlammends te krijgen. “Vooral geen contact maken en hooguit wat bedekt, verlegen grinniken”. Aangezien onmacht mij altijd actief maakt steek ik mijn vinger op en brom dat ik dat wel wil doen. Opgelucht ontdooit de massa en het geluidsniveau wordt hoorbaar hoger, binnen enkele seconden. ReT - Rationeel emotieve Training. Een van de cognitieve interventiestrategieën. Een wijze van denken waarbij je jezelf uitdaagt na te gaan wat je in feite zegt, tegen jezelf, je gedrag overziend na een bepaalde gebeurtenis. Die gebeurtenis heeft vaak als kenmerk dat als reactie op die gebeurtenis zich een machteloos gevoel, een passiviteit ontwikkelt. En natuurlijk moet dat als een probleem ervaren worden, anders hoef je in het geheel niet aan probleemanalyse te doen. Ik probeer mij voor te stellen wat er door iemand heen gaat als mogelijke kandidaat voor een te schrijven stukje: “ik vind wel dat ik zou moeten schrijven, maar stel dat ik taalfouten maak” “ik wil niet schrijven, want waarom zou ik het wel willen” “ik ben hier voor mijn rust, laat dat maar anderen doen” “ik durf niet te schrijven, maar het is wel flauw dat

ik dat niet durf” “mijn God, als hij mij maar niet aanwijst” “hè hè , echt weer VU; tjé, hij komt nu wel echt dichtbij” Denker van regel 2 en 3 heeft geen probleem maar de rest heeft wel een probleem. Zij zeggen iets tegen zichzelf wat hen niet gelukkig maakt. Sterker nog, een verlammend gevoel maakt zich meester. Vervolgens kun je via eenvoudige technieken (wie zegt dat, waar staat dat en helpt deze gedachte je) aan de slag. Ook (socratisch) uitdagen hoort dan tot de mogelijkheden. Vele malen per dag hebben wij dergelijke irrationale gedachten en begraven die gedachten als een vooroordeel of dat het eenmaal zo is, ons eigen discomfort-gevoel terzijde leggend. De radio is gevuld met kwijlende liedjes over grote liefdes etc. en dat dat of dit niet mag gebeuren. RET is een vorm van training die allereerst heel goed toepasbaar is op jezelf maar ook op patiënt en aios. Wouter Baxcks (schrijver van het boek “Moeten maakt gek”) en Bob Stapel, senior huisarts te Haarlem, waren de gidsen in deze beproefde vorm van denken. De techniek lijkt simpel, maar in het oefenen ontdek je allereerst de moeilijkheidsgraad en uiteindelijk ook de voordelen. En geoefend is er, met name op de tweede dag. De aanzet van RET is gemakkelijk te gebruiken in de dagelijkse praktijk. Het is een snelle manier om te komen tot een probleemanalyse. Met een aantal opdrachten zijn wij huiswaarts gekeerd, omdat RET in de dagelijkse praktijk geleerd moet worden en niet in de schoolbanken.


Leergang 5 - Academisch opleiden, wat is dat? Alle academisch huisartsen, dus ik ook, hebben het meerjarenbeleid onder ogen gehad en dus goedgekeurd. Maar dit kon toch niet de bedoeling zijn? Academisch huisartsen als Überopleiders? Natuurlijk niet! Angelika werd er boos van en het schaamrood steeg ons naar de kaken. Wat maakt dan wel het verschil?

elly Blok Wat ik mij precies voor moest stellen bij deze cursus, of eigenlijk liever studiegroep, wist ik van tevoren niet. Wel voelde ik dat ik eigenlijk wel móest deelnemen. Ook had ik op dit moment geen aios in opleiding - een logisch gevolg van de kritiek die ik al jaren met enige regelmaat heb geuit bij de HOVUmc en bij het ANH, voor mij de twee poten van de afdeling huisartsgeneeskunde aan de VU. Tot mijn verbazing wist men in de ene poot nauwelijks wat er zich in de andere afspeelde en sommige groepsbegeleiders van de opleiding wisten niet eens wat het ANH is…

Via whiteboards vol met gele plakbriefjes, muziek en last but not least de prilste basisbeginselen van de tango, probeerden we onze ideeën vorm te geven, te ordenen en in een meer hanteerbare vorm te gieten. Of het gelukt is? Wim Willems doet op de volgende pagina’s verslag.

Onze groep was klein, vier deelnemers (allen huisartsopleiders en lid van het ANH) en twee begeleiders. Het waren zeer intensieve dagen. Aan een goede entourage voor ons denkwerk ontbrak het niet in de muziekkamer: beschilderde plafonds en wanden, openslaande deuren naar het bordes en de tuin. Dat schiep verplichtingen… Tot halverwege de eerste dag vond ik het nog steeds moeilijk om me een voorstelling te maken van de invulling en van het resultaat van deze dagen. Het bleef nogal abstract en vrij associatief. Bovendien: kritiek geven gaat mij goed af, maar bedenken hoe het dan wél moet, dat kost me meer moeite. Toen we het meerjarenbeleid 2009-2013 van het Academisch Netwerk Huisartsen nog eens doorlazen maakte dit citaat het ineens veel concreter voor mij: “… doel is dat academische huisartsopleiders en docenten uitstijgen boven de reguliere docenten en opleiders en een voorbeeldfunctie voor collega’s kunnen vervullen.”


Opleiden in een academische praktijk Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Wim Willems,

onderwijscoördinator ANH-VUmc 1ste tussenstand van de studiegroep ‘Academisch opleiden - wat is dat?’ AnH Zo’n 25 huisartsopleiders van de HOVUmc uit 23 praktijken mogen zich academisch huisarts noemen en daarmee ook academisch opleider. Academisch huisartsen werken in een praktijk die verbonden is aan het Academisch Netwerk VUmc (ANH). Het ANH is een betrekkelijk onbekende sectie van de afdeling huisartsgeneeskunde, zelfs binnen de eigen afdeling. Het lijkt erop dat ook de ANH-opleiders zelf niet veel ruchtbaarheid geven aan hun academische status. Alle ANH-praktijken binnen het netwerk werken samen met de afdeling huisartsgeneeskunde van het VUmc. Het uiteindelijke doel van deze samenwerking is het leveren van een bijdrage aan het optimaliseren van de huisartsgeneeskundige zorg. Academische praktijken voeren de verschillende academische functies (onderzoek, onderwijs, zorginnovatie en registreren ten behoeve van de ANH-database) geïntegreerd uit. In de praktijk betekent dit vooralsnog dat academisch huisartsen nauwgezet registreren en coderen, deelnemen aan ANH-onderzoeken (met name gaat het dan over het includeren en excluderen van patiënten), opleider zijn van aios of studenten/co-assistenten en deelnemen aan zorginnovatieprojecten. Deze academische taken worden voor een belangrijk deel door het ANH-team aangestuurd behalve het opleiderschap. De secties huisartsopleiding en studentenonderwijs verzorgen de didactische scholing van huisartsopleiders. Het zwaartepunt ligt hierbij bij de huisartsopleiding. Het ANH-VUmc heeft echter ook een zelfstandige ambitie met betrekking tot het opleiden van aios: “Elke academische praktijk van het ANH-VUmc werkt op structurele basis mee aan het onderwijs aan studenten: stagegever (coassistenten, eerste tot vierdejaars studenten, wetenschappelijke stages) en/of gastdocent (werkgroepen, colleges) en/ of pilotpraktijk voor nieuwe onderwijsvormen. Elke academische praktijk is opleidingspraktijk voor de huisartsopleiding. Ook voor de opleiding wil het ANH-VUmc proeftuin zijn bij de ontwikkeling van onderwijs. De database van het academisch netwerk moet toegankelijk zijn voor de

opleiding voor onderwijsdoeleinden via de gegevensmakelaar. Praktijkgegevens kunnen worden gebruikt voor gerichte onderwijskundige feedback aan huisartsen in opleiding. De nascholing is tevens gericht op didactische vorming. Doel is dat academisch huisartsopleiders en docenten uitstijgen boven de reguliere docenten en opleiders en een voorbeeldfunctie voor collega’s kunnen vervullen.” (Meerjarenbeleid 2009 – 2013) Deze ANH-ambitie is nog niet verder uitgewerkt. Maar deze ambitie staat natuurlijk ook in scherp contrast met de onbekendheid binnen de huisartsopleiding van het ANH-VUmc en de ANH-opleiders. Dit was de aanleiding om een studiegroep in het leven te roepen van ANH-opleiders in het kader van de meerdaagse scholing van HOVUmc-opleiders om te komen tot de beantwoording van de vraag: Wat houdt het academisch opleiden van aios nou precies in? Een bijkomend doel was het ANH en de ANH-opleiders binnen de huisartsopleiding een grotere bekendheid te geven. Op 9 en 10 juni is de groep bestaande uit Dolores Wijs, Elly Blok, Han Jacobs, Bernard Prins, Angelika Raths en Wim Willems voor het eerst bij elkaar gekomen tijdens de meerdaagse in Doorn. We begonnen met een brede inventarisatie van kenmerken van de academische huisartsenpraktijk en we hebben dit vervolgens concreter uitgewerkt naar de opleiding van aios. Kenmerken van een academische praktijk Het profiel van een academisch huisarts zou er zo uit kunnen zien: hij/zij is geïnspireerd, geneigd tot verbetering, wil transparant en toetsbaar zijn, wil zelf denken, is kritisch, nieuwsgierig, exact en neemt beweringen niet voetstoots aan. Het zijn idealiter deze eigenschappen die een academisch huisarts aansluiting doen zoeken bij een universiteit en een academisch netwerk. In de werkelijkheid zijn veel praktijken heel anders dan vanuit een actief zoekende motivatie ingestapt in het ANH, toevallig door locatie en bekendheid, op uitnodiging vanuit het huisartseninstituut van de VU. Dit laat onverlet dat het contact met een academisch netwerk leidt tot extra (academische) aandachtspunten en taken in de praktijk. Uiteraard zal de academisch huisarts deze taken zo goed mogelijk uitvoeren, maar we constateerden ook dat een academisch huisarts in eerste instantie een huisarts is en geen extra getalenteerde onderzoeker, innovator of onderwijsgever. Het academische karakter van de ANH-praktijk wordt dus vooral bepaald door de academische taken en de instelling van de academisch huisarts om deze taken zo goed mogelijk en steeds beter uit te voeren, niet per se door het niveau waarop ze worden uitgevoerd. 25

HAO-proVUssioneel - september 2010

De ANH-ambitie zoals verwoord in het meerjarenbeleid kwam voor de meeste deelnemers als een schok. ANH-opleiders zijn geen betere didactici dan gewone opleiders. Om een excellente opleider te worden moet hij/zij allereerst over een groot basistalent beschikken en daarnaast veel leren en ervaring opdoen op didactisch gebied. De didactische competenties zijn geenszins automatisch gekoppeld aan het werken in een academische praktijk. De contouren van een academische praktijk begonnen zich af te tekenen: een academische huisartsenpraktijk kenmerkt zich door de combinatie van kritische, nieuwsgierige, transparant werkende huisartsen/praktijkmedewerkers én de omstandigheid dat er consequent aan vier extra taken wordt gewerkt: onderzoek in de praktijk, onderwijs, zorginnovatie en nauwgezet registreren. Dit alles binnen een academisch samenwerkingsverband. Dit is het materiaal waarmee het academisch opleiden van aios wordt vormgegeven. Wat kan een aios in een academische praktijk verwachten? De academische praktijk heeft natuurlijk een onderwijstaak. De aios kan in voorkomende gevallen ingeschakeld worden bij het onderwijs aan bijvoorbeeld co-assistenten, studenten en praktijkmedewerkers. De aios moet natuurlijk goed en uniform registreren en coderen. De aios heeft ook een taak bij het includeren van patiënten ten behoeve van onderzoek. Overigens is tijdgebrek vaak een belangrijke belemmering bij de aios om patiënten voor onderzoek te includeren. Ook zijn er taken bij het invullen van lijsten en het doen van patiëntenonderzoek. Dit laatste zal ook aan de orde zijn bij zorginnovatieprojecten. De aios worden uitgenodigd voor de halfjaarlijkse bijeenkomsten van het ANH. Zij krijgen dan onder andere onderwijs gericht op lopend onderzoek en ze krijgen terugkoppeling uit de database. ANH-artsen hebben belangstelling voor en zijn getraind in wetenschappelijke vorming. De aios kan er tijdens de stage op rekenen dat hij/zij een beroep op die expertise kan doen, bijvoorbeeld bij het maken van PICO’s of kleine onderzoekjes in de praktijk of database. Een aantrekkelijke vorm daarvan is een verlengde 3e-jaars stage met een wetenschappelijk onderzoek in de ANH-praktijk. Ook praktijkverbeterprojecten kunnen door de database ondersteund worden. Leergesprekken met een wetenschappelijke inhoud zijn mogelijk. Van een aios in een academische praktijk wordt een zelfde soort attitude verwacht als van de ANH-opleider zelf.

Een aios met wetenschappelijke belangstelling of een aiotho zijn in een academische praktijk op hun plaats. Dat wil overigens niet zeggen dat in academische praktijken alleen “wetenschappelijke top-aios” opgeleid worden. Het academische karakter is onderdeel van het profiel van de praktijk waarmee een aios bij zijn/haar keuze rekening kan houden. Verlanglijstje Om deze taken uit te voeren heeft de ANH-opleider een aantal dingen nodig. • De aios zouden een nadrukkelijker eigen plaats moeten innemen als persoon en als groep tijdens de halfjaarlijkse bijeenkomsten. Daarvoor is het nodig dat er actuele feedback en spiegelinformatie gegenereerd kan worden voor de aios. Op dit moment komt de informatie uit de database elke 6 maanden beschikbaar. Dit is te weinig frequent om voor de opleiding van de aios echt bruikbaar te zijn. De database moet dus vaker (liefst in real time) uitgelezen worden. • De aios moeten meegetraind worden met de ANHopleiders wat betreft het onderzoek, registreren en coderen en zorginnovatie. • Voor onderzoeken moeten er al bij de aanvang specifieke taken voor de aios geformuleerd worden. • ANH en HOVUmc moeten samenwerken om de aios (en zeker de aios in een academische praktijk) onderwijs te geven in registreren en coderen. • Voor dit alles moeten de specifieke taken en mogelijkheden van ANH-praktijken bij de HOVUmc bekend zijn, erkend worden en actief ondersteund. plannen Een aantal concrete ideeën diende zich al aan: I. extra onderwijs/workshops voor ANH-aios tijdens bijvoorbeeld de workshops van het 3de jaar of tijdens extra gezamenlijke terugkomdagen voor alle ANH-aios (1ste en 3de jaar samen) met als onderwerpen a. icpc-coderen b. presentatie van onderzoeken gedaan in de praktijk c. oefenen van inclusie van patiënten d. feedback / oefeningen uit database n.a.v. eigen consulten e. zelf query’s maken in eigen HIS f. zelf vraagstellingen bedenken die m.b.v. de database opgelost kunnen worden II. meer ruchtbaarheid geven aan de mogelijkheid van een verlengde 3de-jaars stage met onderzoek in jaar 3. De database kan hier heel goed voor worden ingezet. III. bijeenkomsten. Het ANH moet de aios persoonlijk uitnodigen voor halfjaarlijkse/ platform en hen een duidelijke plaats geven. IV. zodanig aanpassen van de database dat er actu-


Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

informatie ten behoeve van het onderwijs aan Ê ele Ê Ê Ê Ê Ê Ê de aios gegenereerd kan worden. ÊV. het ANH Ê Ê Ê Ê Ê Ê beter positioneren binnen HOVUmc bijopÊ de website. Ê voorbeeld Ê Ê Ê VI. ANH-opleiders passen hun profiel aan. Ook moeten links van het profiel van de opleider naar de website van het ANH en naar de eigen website van de opleider mogelijk worden. VII. het zou mogelijk moeten worden dat in MaM een subpool van ANH-opleiders zichtbaar wordt. VIII. Het ANH- meerjarenbeleid 2009-2013 moet aangepast worden, zeker wat betreft de omschrijving van de opleiderscompetenties. Vervolg De studiegroep zal nog bijeenkomen tijdens de tweede helft van de meerdaagse in november 2010. We willen aan het eind de volgende producten opleveren: 1. een peiling over de bekendheid van het ANH bij de staf van HOVUmc 2. een gedragen profielschets van een academisch opleider met omschreven taken 3. een voorstel om de MaM-profielen te veranderen 4. een actieplan voor ANH/HOVUmc 5. een voorstel om de MaM-koppelprocedure aan te passen 6. een workshop voor de halfjaarlijkse ANH-bijeenkomst van 9-12-2010 7. een artikel voor een nader te bepalen doelgroep en medium 8. een voorstel voor een vervolg Kortom, u hoort van ons!

LORENZO


De Aruba experience

Harry spelt Angelika en ik vlogen in november 2009 al 2 dagen eerder. Tijd om te acclimatiseren, de plek te verkennen en goed ingepraat te worden. Wij ontmoeten elkaar op Schiphol en blijken niet naast elkaar te zitten. Gelukkig kwam een gedienstige purser in actie. Ik zag hem fluisteren met een passagier (en ving iets op over een ouder echtpaar dat voor het eerst vliegt!). Hij bleek bereid te ruilen. Wel zo gezellig op de lange vlucht. Onderdeel van het projectplan voor het opzetten van nascholing en een kleine huisartsopleiding op Aruba is de didactische coaching ‘on the spot’ van de beginnende Arubaanse hao’s door ervaren hao’s van de VU. Deze keer was het mijn beurt – een leuke afsluiting van mijn carrière als huisartsopleider. Het was voor mij een eerste kennismaking met dit Caribische eiland en met de huisartsenzorg van Suriname en Roemenië in het achterhoofd was ik benieuwd hoe het daar werkt. In september 2009 is de opleiding gestart met 3 aios. Het opleidingsmodel is een kopie van ons Nederlandse model met een 3-jarige opleiding, terugkomdagen van de aios en paralleldagen voor de opleiders. De didactische scholing van de opleiders en staf gebeurt twee keer per jaar op Aruba door Jolijn, Angelika en minimaal een ervaren hao uit de projectgroep internationaal/Roemenië. Jolijn kwam zaterdagavond als derde en completeerde onze delegatie. Op zondagmiddag was de eerste bijeenkomst met alle huisartsen die betrokken zijn bij de opleiding op Aruba.

Hoe gaat het na het eerste half jaar? Goed! De opleiders zijn erg enthousiast: `Het is veel leuker dan ik dacht`. Het contact onderling en met de jonge collegae is een groot pluspunt en het overdragen van kennis en attitude wordt als verrijkend ervaren.

Eén opleider had zich tot dan als een ‘eiland op een eiland’ gevoeld en genoot zichtbaar van de nieuwe situatie. Ontevredenheid is er over de videoapparatuur (geleverd door de VU), die niet aan de praat te krijgen is. En over de organisatie door de overheid, die ondoorzichtig en traag is. Ook over de aios wordt verteld. Net als bij ons kan het mee- en tegenvallen. Eentje die in eerste instantie afgewezen was, blijkt het geweldig te doen. Maar er zijn ook problemen met het niveau van een andere aios. Net als wij worstelt de opleider met de vraag: ligt dit nu aan mij - ben ik te kritisch? - of aan de leermogelijkheden van de aios? Wij lopen het jaarprogramma door en vooral de beoordelingsprocedure. Wat is het verschil tussen een evaluatie- en een beoordelingsgesprek? Waar leg je de norm bij de beoordeling? En wij bereiden de praktijkbezoeken voor. Wie gaat wanneer naar welke praktijk? Waarop willen de opleiders feedback? Wat zijn hun leervragen? Maandag en dinsdag gingen Jolijn en ik naar de praktijken. Elke opleider werd door ieder van ons, dus in totaal twee keer, bezocht. Wij observeren de consulten van de aios en de leergesprekken hierover.

De opleiders hadden ruimte in de agenda´s gemaakt, zodat we alle tijd hadden om na te bespreken. Enkele leergesprekken zijn op video opgenomen en woensdag en donderdag plenair besproken. Hoewel de kwaliteit ons in positieve zin verraste, konden wij de collega’s toch ook weer een stuk verder helpen (en voelden ons heel nuttig). Hoe haal je het meeste uit een leergesprek? Wat is de leervraag van de aios? Hoe benoem je de leerpunten en hoe dan verder? Angelika en Jolijn hielden werkbesprekingen met de stafleden en coördinator over de beoordelingen en de invulling van de terugkom- en paralleldagen. Angelika ontmoet een geregistreerde supervisor om te onderzoeken of zij een bijdrage kan leveren aan de opleiding. Het is altijd leuk om in de keuken van een ander te kijken, dus bezoeken we ook de huisartsenpost. Alle opleiders zijn HVRC geregistreerd en hebben hun opleiding in Nederland gehad. Dat merk je in de praktijken, deze zijn op moderne westerse leest geschoeid. Ruim opgezet, voldoende ondersteunend


Prikbord Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

personeel (zelfs p.o.!) , gebruik van NHG-standaarden Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê en het Kompas. Nog geen HIS, maar deze zomer gaan Êalle huisartsen Ê Ê Ê Ê Ê Ê starten met Promedico ASP. Heerlijk lijkt Ê Ê het me Ê daar Ê te werken. Ê Enkele artsen zijn al tijden niet op vakantie geweest wegens gebrek aan waarnemers. Dat leek mij wel wat, maar het spreken van Papiamento of tenminste Spaans is wel noodzakelijk, en dat gaat mij niet lukken helaas. Maar u misschien? Of een collega? Maak anderen op deze mogelijkheid attent. De Arubaanse collega’s zullen u dankbaar zijn! De Arubaanse patiënten lijken door het cultuurverschil wel anders dan bij ons. Komen sneller, ook omdat er niet aan triage wordt gedaan. En omdat paracetamol op recept gratis is komt men ook voor PHPD (pijntje hier pijntje daar). Gelukkig laten de artsen zich niet verleiden tot het onnodig voorschrijven van antibiotica, zoals in Roemenië. De huisartsenpost is open van 17.00 tot 23.00 uur en dat is verschrikkelijk. Veel patiënten, nog meer paracetamol en briefjes voor de baas. De artsen zaten stevig te balen, maar het systeem is niet te veranderen. U zult mij nooit meer horen klagen over onze huisartsenpost.. Woensdag en donderdag gingen Angelika en Jolijn weer met de hele groep aan de slag in het fraaie gebouw van IMSAN, een medische organisatie in San Nicolas. Hier was goede audiovisuele apparatuur om de video-opnames te bespreken. Ik kijk met bewondering naar het vakmanschap van onze dames.

Gelukkig was er buiten het werk ook tijd om van het eiland te genieten. Inderdaad altijd zon, hagelwitte stranden omzoomd met palmen, heerlijk zeewater (28°C) en volop gelegenheid te duiken of te snorkelen. Maar ook het eiland verkennen, wandelen in het Natuurpark Ari Kok en heerlijk eten bij de Surinamer of in een van de vele bijzondere restaurantjes, soms in of op het water. Relaxte mensen en meestal kan je met Nederlands terecht. Een klassieke win-winsituatie! Emile, PeterPaul, Dinant, Sharline, Marileen, Joost, Regina, Offra, Maurice, Yvette, Diante, Melissa, het ga jullie goed!

De opgenomen leergesprekken gaven veel reacties, met name het gedrag van een van de aios die een patiënte met een bloeddruk van 240/180 naar huis liet gaan. En een consult van een aios, echter in het Papiamento, zodat we meer op de non-verbale aspecten konden letten dan de inhoud. Kortom, ik waande me in Soesterberg in de tropen. Het was een inspirerende en succesvolle week en het vervolg in november staat alweer gepland. Aan bod zijn gekomen: voortgangs- en beoordelingsgesprekken. Wat bespreek je hoe in de evaluaties? Na de theorie oefenen in rollenspelen met flip-over en alter ego’s (wij zijn tenslotte van de VU). 29 HAO-proVUssioneel - september 2010

Accreditering - de puntjes op de i

Toen je aan de accreditering begon, wat stelde je je voor dat je zou moeten gaan doen? Op een eenvoudige wijze gegevens verzamelen uit het HIS. Uiteindelijk was het ook wel eenvoudig maar het duurde toch even voordat ik de juiste wijze / de makkelijkste manier gevonden had.

Ine de Haas / Tom segers In september 2009 begon hao Ine de Haas aan het accrediteringstraject. Zij werd ondersteund door Loes Dekker, praktijkconsulent bij DOKh. Binnen een half jaar is de praktijk van Ine voor de komende drie jaar geaccrediteerd. Tom Segers, projectleider accreditering HOVUmc, vraagt naar haar ervaringen van het afgelopen half jaar. Waren er voordat je aan de accreditering begon voor de eigen praktijk specifieke redenen om geaccrediteerd te willen worden? Ik wilde graag meer inzicht krijgen in de kwaliteit van de praktijk, hoe goed is de zorg die ik lever afgezet tegen anderen. Verder wilde ik vertrouwd raken met methodes om gegevens te verzamelen uit mijn HIS, ook als voorbereiding op de ketenzorg. Het was eigenlijk al langer een wens om voor accreditering op te gaan, het feit dat het nu voor opleiders verplicht werd, deed mij besluiten de knoop door te hakken. En zijn je verwachtingen uit de verf gekomen? Ja. Kun je iets zeggen over je opvattingen van waaruit je werkt; je je praktijk inricht? Binnen mijn praktijk staat aandacht en tijd voor de patiënt centraal. Een afsprakenspreekuur met 15 minuten per patiënt met aandacht voor medische zaken, maar ook niet-medische zaken, die effect hebben op de gezondheidsbeleving van patiënten. Daarnaast goed zorg willen leveren gericht op wat de patiënt wil. Ook achter het accrediteringsmodel zitten opvattingen. Hoe kwam je hiermee in aanraking tijdens het accrediteringstraject? De accreditering kan gebruikt worden als een soort controle: heb je alle patiënten wel goed behandeld, halen ze de streefwaardes wel (hba1c 7.0, rr sst < 140 etc.)? Er rollen percentages uit maar er wordt te weinig gekeken naar wat voor een praktijk het is, wat voor mensen, sociale laag etc. Het voelt wel een beetje als een bestraffing als je met de praktijk niet voldoet aan de streefwaarden terwijl je toch je best probeert te doen iedereen zo goed mogelijk te behandelen. Er zijn soms redenen vanuit de patiënt of vanuit de dokter om niet naar die streefwaardes toe te werken.

Accreditering beperkt zich niet tot het “uitspoelen” van het HIS. Hoe kijk je aan tegen de overige werkzaamheden? De accreditering was veel meer werk dan ik gedacht had, sommige dingen vind ik echt bureaucratie en niet zinvol. Voorbeeld is de vim: wat als iets fout gaat in de praktijk, hoe pak je dat aan, hoe bespreek je het in de praktijk? Gelukkig stond er op de npa site een mooi voorbeeld. Maar ik denk dat het lang zal duren voordat we het zo zullen gaan doen in de praktijk, daarvoor is onze organisatie toch te klein. Het jaarverslag is natuurlijk ook een bureaucratisch iets, veel werk, weinig resultaat. En uiteindelijk kost een en ander toch tijd die ten koste gaat van de patiëntenzorg of van je gezin. Andere dingen zijn erg leuk en ook voor de praktijkmedewerkers stimulerend. Het helpt wel om de puntjes op de i te zetten. Er bleek bv. 1 praktijkmedewerker onvoldoende gevaccineerd te zijn tegen hepatitis B, die wordt nu verder gevaccineerd. Verder waren we al jaren aan het soebatten over hoe we de gehorigheid in de wachtkamer konden verminderen. Nu is er in het kader van de praktijkaccreditering gestart met een patiëntenenquête over de gehorigheid en worden er concrete plannen opgepakt om e.e.a. aan te pakken. Ik ben benieuwd naar de uitslag van de enquête. Heb je de aios nog bij de accreditering kunnen betrekken? Het afgelopen jaar had ik een aios die maar 2 vd 3 derde jaars onderwerpen hoefde te doen en ervoor koos het onderwerp praktijkmanagement te laten schieten. Hierdoor is hij niet betrokken geweest bij de praktijkaccreditering. Per 1 september komt er een nieuwe aios. Ik hoop dat hij het leuk vindt om een van de verbeterplannen verder te begeleiden of begin 2011 een nieuw verbeterplan voor het 2de accrediteringsjaar op te zetten. grijp je kans! Vreemde ogen zien het eerder en makkelijker dan u. Anderen naar uw praktijk laten kijken helpt en levert een positieve bijdrage aan de kwaliteit van uw praktijk. Doe dus mee aan het accrediteringstraject voor opleiders. Tijdens de accreditering wordt u geholpen door een praktijkconsulent. HOVUmc biedt u deze praktijkconsulent gratis aan. Inschrijven voor dit traject is nog steeds mogelijk. Voor informatie neemt u contact op met Tom Segers ([email protected] of bel 06 51255565) en Sylvia el Gannouti ([email protected] / 020-4441795)


Startersdagen 2011 Prikbord Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Titel cursus

Ê

Ê ÊDoelgroep Ê Ê Ê

Data Docenten

sTARTeRsDAgen

Ê

Ê Ê Ê de oriëntatiecursus hebben gevolgd, bij wie de HVRCHuisartsen die visitatie heeft plaatsgevonden en die gekoppeld zijn aan de eerste aios. De aios of AMA is nog niet in de praktijk. Dinsdag 18 januari en dinsdag 15 februari 2011 Helle Poulsen, Lili van Rhijn en Karol Habryka (hao)

Competenties

De opleider 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios. 3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden. 3.3 organiseert menskracht, middelen en informatiestromen met de betrokken partijen zodanig dat efficiënt en effectief gewerkt en geleerd kan worden. 3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling. 3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en het effect ervan op de aios.

Inhoud Cursus

Deze cursus dient als voorbereiding op de komst van de aios. Tijdens deze dagen wordt er informatie gegeven over het eerste jaar van de opleiding, met daarbij o.a. aandacht voor het toetsen en beoordelen van de aios. Verder wordt er aandacht besteed aan de praktijkorganisatie en maken we een begin met het oefenen van de meest basale didactische vaardigheden.

Thema’s

Werkwijze

• • • • • • •

Organisatie in de praktijk Leerwerkplan Standaardrooster 1e jaar Kennismaking Themagesprek, dagrapportage, consultatie Feedback Hao-mentoraat, eerstvolgende hao-scholing

Afwisselend wordt in de grote groep gewerkt (informatieoverdracht en groepsdiscussie) en in kleinere groepjes (oefenen van didactische vaardigheden). Zo wordt bv. in tweetallen een wederzijds interview gehouden en in drietallen worden leergesprekken in rollenspelen geoefend. Ook zal er een ervaren opleider en hao-mentor, -coach aanwezig zijn.

LORENZO


HAOVU nieuws

Hans Burggraaff

voorzitter HAOVU

In elke ProVUssioneel willen wij als hao-vereniging van de HOVUmc, HAOVU, jullie vanaf nu een kijkje in onze keuken geven. Mijn naam is Hans Burggraaff en ik ben - net als jullie - huisartsopleider aan het VUmc. Het opleiderschap is een vak apart en... het bevalt mij prima! Ik ben voorzitter geworden van de vereniging, omdat ik denk dat het belangrijk is dat het goed blijft gaan aan de VU en dat, waar mogelijk, voor opleiders verdere verbeteringen worden doorgevoerd. Ik doe dat samen met het bestuur van de HAOVU: VU-hao’s uit de diverse regio´s. Wie er allemaal in het bestuur zitten kun je op de HAOVU-pagina van de website www.hovumc.nl zien!

Veel van onze activiteiten zijn niet direct zichtbaar, maar de inbreng en invloed van opleiders is van grote betekenis voor de VU. Zo zijn bestuursleden van de HAOVU actief op diverse plekken binnen en buiten de VU. Hao-collega Carine den Boer is afgevaardigde in de HaDiDoc en in de landelijke bestuurlijke adviescommissie voor de kwaliteit van opleiders, waar o.a. alle hao-coördinatoren, collega’s van Angelika, vertegenwoordigd zijn. Dat geeft ook zicht op wat elders in het land ten aanzien van opleiders gaande is. Ik houd mezelf als deelnemer aan de DISvergaderingen bezig met het beleid en onderwijs ten aanzien van VU-huisartsopleiders. Mijn vervangster is Katinka Prince. Ook kijk ik namens de opleiders van de VU met grote nieuwsgierigheid in de keuken van andere opleidingsinstituten middels de zogenaamde audit (of PAUKH); de Nederlandse huisartsopleidingen bekijken elkaar onderling en de blik van een opleider is daar zeer welkom. Verder komen in de regelmatige telefonische HAOVUvergaderingen een veelheid aan onderwerpen aan bod. Hoe zit dat verder? Kijk eens op www.hovumc. nl onder de HAO-knop. Heb je complimenten, opof aanmerkingen op het huisartsopleiderschap en wat daarmee samenhangt? Stuur een mailtje naar [email protected]


Prikbord Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

•Mee

rdaagse cursussen 2011!

Ê Ê Ê Ê Ê 1 Alle leergangen volg 1 0 2 / 0 end jaar zijn op voor Ê Ê 201 Ê Ê Ê n a n a e g dezelfde twee dage da dag s s g e j n i t l n a gepland: o n Ma en sch ructureel hu ma, di e ns da r g e 7 en e w oensdag 8 juni en 11 w ios/a ie st dinsdag 8 en woens n in 20 huisartsen d en van de a e d e i b dag 9 november We opleid t zijn r. t a e e in d D co h i nf . er e en l s n tie p e ce a ntrum Zonheuvel na rtso Maatj ijdrage ijn als huisa ramma’s: bij Doorn. b ) t e j m t o n g te z er k stee pro rste ke groeerkend aat uit twee e e r e e d d n e ie zo est 1). Beid (voor w ing oling b De sch rogramma 1 2 (vervolg op igd. De schol d ts a sp Maatje esprogramm uitgeno en vindt plaa g a d e j t d n r Leerw en Maa en op dezelf r aangebode oktobe 6 g a d erkpla r a d o r a j e w r d e n n o pe n rp d e f e o k 1 n 01 ee 2 t l d i r r o D p w a e HVRC sdag 5 vr e n op din de verl aagt voor de n. e k j i e t registr nging . k werkpl 2011 ervan at lle pra a r a a n a d e n e invul ie als opleide n verw g n i w l i e a b l i i r s jst daa ng van ite. Afg t een m r g e v l e e o s o n p o a v r r a l r o eernpass naar E ken i wij u d ingen mag d s dat elk inst de eigen oo itu e gebrui HOVUmc-ver rvoeren, daa ut eigen k s ro en: ww i w.hovu e op onze we m verzoeke VU-knuffel n bsite te mc.nl/ conten Als u h ieuwe n n ee en t b / e eb v iew/12 goeroes h Lili van t ingevulde le 8/234/ trappelen. De eerste kan te t a a e st R r st h w re i e e j D n r . k en ( d p sme.va u het g te) baas gevon nrhijn@ lan opstuurt eteken r een (geschik o o d n d na n éé vumc.n a er r etour e ar de H Dus win l), dan ar eel te nemen n d V en k R d ei u C rl n ve n o (de HV t u het iet van n ha-collega te RC wil doorst tvangt ons). us! rs u ec h ti u ta e r ën t en ri van u aan de o ontvan gen,

•

•

•

•HOVU Alumni

•Voortgangsge

sprekken

iseert g VUmc organ in id le p so rt a is huisDe Hu dereen die de ie r o vo st m o . een bijeenk heeft gevolgd c m U V et h n aa artsopleiding dinsdag e welkom op rt a h n va t uur en Ub 8.00 – 20.30 1 n a v r e b m ping van 21 septe de 10e verdie p o l a za a lm A , in de oelelaan 1109 B e D , w u o eb het OZW-g erdam 1081 HV Amst

Voor de eerste rond e voortgangsgespre kken met alle opleiders gedurend e de afgelopen drie ja ar zijn wij naar de praktijk gereisd. Het was goed alle op le idingsplekken eens te bezoeken. Vo or de tweede ronde, die in januari 2011 gaat starten, gaan wij jullie op he t in stituut uitnodigen (Twente wordt regionaal georganise erd). Wij plannen de gesp rekken zoveel mogel ijk op de paralleldagen, maar dat za l niet altijd lukken. Het eerste gesprek voor alle beginners blijven wij HAO-proVUssioneel september 2010 op de prak-tij k houden.

3333

Insider - Ontsnapt aan onze zorg…

Wouter van Kempen In het algemeen ben ik niet iemand die zijn werk mee naar huis neemt. Ik slaap meestal ook uitstekend. Ik droom wel veel en soms kan ik me ’s ochtends nog herinneren waar mijn droom over ging. Zo werd ik laatst wakker met een heel duidelijk beeld van een oudere patiënt uit mijn praktijk. Ik was nogal verrast, want ik had al zeker 1,5 jaar niets van deze vrouw gehoord. En precies daarover ging mijn droom. Er klopte iets niet. Die dame is 96 jaar en dan is het wel heel vreemd als je 1,5 jaar lang geen contact hebt. Voorheen had ik juist veel contact. Maar toen leefde haar man nog. Ik kwam zeker één keer per maand bij hen op bezoek. We hadden een vriendschappelijk contact en noemden elkaar bij de voornaam. Toen Henk overleed op 92 jarige leeftijd, heb ik Rie nog enkele malen bezocht, maar zij mankeerde eigenlijk niets en had geen vragen. Andere patiënten vroegen om aandacht en ik vergat haar helemaal.

Ik had haar om 16 uur gebeld en om 17 uur ging ik samen met mijn aios langs. Vanwege haar doofheid had ik mijn ‘gehoortrechter’ mee genomen. Een stukje tuinslang met een trechter. Rie deed open en was blij ons te zien. Met de tuinslang in haar linker oor konden we rustig praten. Ze zag er trouwens goed uit, Rie. Ook goed verzorgd. Opvallend was dat haar struma, dat altijd heel erg groot was, nu vrijwel geslonken was. Rie had geen klachten, zei ze. Ze deed zelf nog kleine boodschappen en kookte ook nog zelf. Het eten smaakte prima. “Alles gaat er goed in en komt er ook weer goed uit.” Tegen de aios vertelde ze met trots: “Ik ben eigenlijk nooit ziek geweest; behalve dan die mazelen in mijn kindertijd.” Ik vroeg haar naar de medicijnen voor de bloeddruk. Ze keek me ondeugend aan en zei: “Ach Wouter, als je 96 jaar bent geworden, dan zijn de pillen minder belangrijk. Ik ben niet bang voor de dood”. Ik dacht direct: je hebt gelijk, Rie, wat een wijsheid. Toch kon ik het niet nalaten even de bloeddruk te meten. RR 180/95 pols 70. En dan al een jaar zonder medicatie. Een jaar zonder bemoeienis van de dokter, de praktijkondersteuner en de apotheker. Wat een zegen. Laten we vooral mensen zoals Rie de kans geven om te ontsnappen aan onze soms wel erg ‘bemoeizuchtige’ zorg.

Na deze opmerkelijke droom, ben ik meteen die ochtend gaan kijken in de computer. En inderdaad het klopte. Het laatste contact was 1,5 jaar geleden. Ik keek nog eens goed en zag toen tot mijn schrik dat zij ook geen medicijnen voor haar bloeddruk had besteld gedurende een heel jaar. En die bloeddruk was altijd ‘torenhoog’. Ik begon mij zorgen te maken. Leefde ze nog wel? Lag ze al die tijd dood in haar huis? Was ze intussen opgenomen in een verpleeghuis zonder dat ik het had doorgekregen? Alle mensen met hypertensie in mijn praktijk hebben een speciale ‘ruiter’. Aan de hand daarvan zorgt de praktijkondersteuner dat er ieder jaar een laboratoriumonderzoek plaatsvindt. De mensen krijgen dan rond hun verjaardag een brief met een labformulier. Dat had Rie ook gekregen, maar zij had er niet op gereageerd. Een slecht teken? Ik belde haar op, maar kreeg geen gehoor. Nu wilde ik het weten ook. Ik besloot één van haar zonen te bellen. Zij heeft er zeven, maar één van hen is de contactpersoon. Hij was blij dat ik belde. Nee, moeder leefde nog en woonde nog thuis en deed nog alles zelf. “Maar het gaat wel steeds moeilijker. We hebben haar nu toch maar opgegeven voor een bejaardenhuis. Of ze haar pillen nog slikt weet ik eigenlijk niet.” En zo was ik toch wel iets gerustgesteld. Haar zoon zei ook nog dat, als ik haar wilde bezoeken, ik eerst moest bellen en dan een uurtje later langs moest gaan. Ze had dan tijd om de deur open te maken. Vandaag was het dan zover. 34 HAO-proVUssioneel - september 2010

Uitzwaaien

Welkom

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

Ê

De volgende hao’s hebben hun opleiderschap bij ons Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê beëindigd. Wij danken hen van harte voor hun inzet!

Wij heten de volgende nieuwe opleiders van harte welkom!

Frans Banis Ê Ê Freek Veldhuis

Martin Both Hans van Beek Wilfred de Boer Frank Greeven Mirte Hemker Thom Laarhoven Monique Lappenschaar Yvonne Schilthuis Teun Spies Willem Vos Laura van Wiechen Dennis Wolthuis

Agenda 2010/2011 Oriëntatiecursus 2010 Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus voor belangstellende huisartsen van maandag 13 september 16.00 uur tot dinsdag 14 september 16.00 uur Conferentiecentrum Zonheuvel bij Doorn. Aanmelden bij Frieda de Haas ([email protected] of 020 - 444 8659 / 444 8238) lHK-toets april 2010 voor opleiders De Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets april 2010 (LHK 1004) die is afgenomen bij aios, is nu ook beschikbaar in de periode 10 - 21 november 2010 voor hao's. Wij vragen u als opleider minimaal één keer in de drie jaar deel te nemen aan de LHKtoets. Beginnende opleiders vragen wij minimaal twee keer in de eerste anderhalf jaar deel te nemen. Zie het deelnemen aan de LHK-toets vooral als aanleiding om uw ervaringen met de aios uit te wisselen. U kunt deze kennistoets thuis of in de praktijk via internet maken. De uitslag krijgt u direct na afname van de toets op het scherm te zien. Houdt u er rekening mee dat u voldoende tijd reserveert voor het maken van de toets (naar schatting twee uur). U kunt de toets niet onderbreken en opnieuw inloggen. De inloggegevens ontvangt u via de e-mail van Huisartsopleiding nederland.

startersdagen 2011 Voor beginnende opleiders na hun eerste koppeling. 1e startersdag: dinsdag 18 januari 2011 gevolgd door 2e startersdag: dinsdag 15 februari 2011 van 10.00 – 16.00 uur op het instituut. Oriëntatiecursus 2011 Deze vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus voor huisartsen die belangstelling hebben voor het opleiderschap bij de Huisartsopleiding VUmc wordt in 2011 twee keer aangeboden: maandag 14 maart 16.00 uur tot dinsdag 15 maart 16.00 uur en maandag 12 september 16.00 uur tot dinsdag 13 september 16.00 uur Aanmelden bij Frieda de Haas ([email protected] of 020 - 444 8659 / 444 8238) meerdaagse 2011 De meerdaagse cursussen in 2011 worden voor alle leergangen op dezelfde twee dagen georganiseerd: Dinsdag 7 en woensdag 8 juni en dinsdag 8 en woensdag 9 november 2011 Conferentiecentrum Zonheuvel bij Doorn. Zie voor meer informatie het aprilnummer van de HAO-proVUssioneel in 2011.

Assistentendagen 2011 3e jaar, start maart 2010: 13 januari 2011 Meer informatie hierover ontvangt u van de 3e-jaars onderwijsassistente.


36

HAO-proVUssioneel - september 2010

21038_1 Dienst Marketing & Communicatie VU

HAO- provussioneel september

Recommend Documents