Groeikansen voor zzp’ers en het kleinbedrijf Juli 2013
Groeikansen |
1
2
| Groeikansen
Inhoud Inleiding
5
1
Inzicht in behoeften van zzp’ers
7
2
Onderzoek stageplaatsen bij zzp’ers en kleinbedrijf
15
Bijlage – Begrippenlijst
23
Foto voorzijde: De voormalige brandweerkazerne in Vlaardingen wordt omgebouwd tot een bedrijfsverzamelgebouw voor zzp’ers.
Groeikansen |
3
4
| Groeikansen
Inleiding Nederland huisvest ruim 1 miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers1) en 1,4 miljoen ondernemingen binnen het kleinbedrijf (tot 5 werkzame personen). De regio van de Kamer van Koophandel Rotterdam telt circa 135.000 zzp’ers en kleinbedrijven. Zzp’ers zijn in de regel specialisten en hebben vaak specifieke vragen en behoeften op het gebied van huisvesting, informatievoorziening en netwerken. Wij voeren projecten uit voor deze doelgroepen en bieden gerichte dienstverlening aan. Hoofdstuk 1 van dit rapport toont de resultaten
aanbevelingen volgen uit een enquête onder het
van het KvK-project met daarin een algemeen
landelijke KvK-ondernemerspanel, aangevuld
overzicht van de lokale wensen en behoeften van
met interviews bij mbo-instellingen, kennis-
zzp’ers. Ook is een verwijzing opgenomen naar
centra, JOB, SBB en MBO Raad. Het hbo is buiten
een separaat onderzoek over de huisvestings-
dit rapport gehouden omdat de problemen bij het
behoefte van zzp’ers in de zakelijke dienst-
mbo het meest urgent zijn.
verlening. Bijlage: begrippenlijst Hoofdstuk 2 geeft een overzicht van de kansen en belemmeringen voor zzp’ers en het kleinbedrijf als leerbedrijf voor mbo-studenten.
Kamer van Koophandel Rotterdam
Aanleiding voor dit onderzoek is het tekort aan
Rianne van Loon en Léon Hoek
stageplaatsen in het mbo. De conclusies en
Beleidsadviseurs regionale economie
1
Zzp’er is geen juridische entiteit en wordt dus niet als zodanig geregistreerd in het Handelsregister. Om deze reden is gekozen om
alle economisch actieve inschrijvingen met 0 of 1 werkzame persoon te selecteren voor dit onderzoek.
Groeikansen |
5
6
| Groeikansen
1 Inzicht in behoeften van zzp’ers Om meer inzicht te krijgen in de behoeften van zzp’ers startten wij eind 2011 met het project ‘Zzp’er in beeld’. Doel hiervan is de wensen en behoeften van zzp’ers in kaart te brengen en met die informatie de dienstverlening aan deze doelgroep te verbeteren. Zzp’ers zijn voor gemeenten meestal een onzichtbare groep ondernemers, omdat zij niet gevestigd zijn op een herkenbare bedrijfslocatie (vaak aan huis). Ook zijn zij vaak niet verenigd via de traditionele ondernemersnetwerken. Het project bestaat uit drie fasen:
breidt de resultaten daarvan uit met inzichten
Samenvatting belangrijkste enquêteresultaten
1 Lokaal (per gemeente) in beeld brengen in
uit nieuwe zzp-projecten uit 2012 en 2013.
• Meer dan de helft (53%) van de zzp’ers is
welke sectoren en op welke locaties zzp’ers zijn
Het toont de resultaten van een uitgebreide
gevestigd.
ondernemersenquête in 17 gebieden, te weten
2 Behoeftenonderzoek met een enquête.
de Rotterdamse deelgemeenten Hillegersberg-
3 Concreet vervolg op basis van de behoeften
Schiebroek, Charlois, Feijenoord, IJsselmonde,
fulltime ondernemer, de anderen ondernemen parttime. • Een derde (35%) van de respondenten werkt in de adviesbranche.
van de zzp’ers. Tijdens een zogenoemde kick-
de wijk De Esch, de gemeenten Albrandswaard,
• 76% van de zzp’ers werkt vanuit huis.
off bijeenkomst een taskforce samenstellen
Maassluis, Vlaardingen, Krimpen aan den IJssel,
• 16% van de zzp’ers wil graag verhuizen naar
voor het opstellen van het lokale actieplan.
Gouda, Schoonhoven, Vlist, Capelle aan den
een andere werkplek, voornamelijk vanwege
IJssel, Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Bode-
ruimtegebrek, behoefte aan contact met
De ondernemer staat centraal bij het concreti-
graven-Reeuwijk en Dordrecht. We onderzochten
andere ondernemers en het scheiden van
seren van projecten. De kick-off bijeenkomst is
dus zowel grootstedelijke gebieden als kleinere
de aftrap hiervan. Ondernemers bepalen samen
en meer landelijke gemeenten. In totaal schreven
met (deel)gemeente, vastgoedpartijen en de
we 23.000 zzp’ers aan. 2.600 zzp’ers vulden de
een voorkeur om in de eigen wijk/gemeente te
Kamer van Koophandel de belangrijkste vervolg-
enquête in. De resultaten geven een goed beeld
blijven.
acties en nemen vervolgens zelf de leiding.
van de behoeften van zzp’ers in ons werkgebied.
wonen en werken. • 52% van de zzp’ers met verhuisplannen heeft
• Meer dan een derde van de zzp’ers (37%) op
Het eerste overzichtsrapport van alle projecten
zoek naar een werkruimte ondervindt proble-
verscheen in het voorjaar van 2012. Dit rapport
men met het vinden van een geschikte ruimte. Groeikansen |
7
Kleinschalige ruimte tegen lage kosten is
eigen (persoonlijke) netwerk. Ook internet
Overzicht omvang en activiteiten van zzp’ers
moeilijk te vinden.
(44%) speelt een belangrijke rol. Netwerk-
Er zijn 112.700 economisch actieve inschrijvin-
borrels binnen de eigen gemeente zijn meestal
gen met 0 of 1 werkzame personen gevestigd
dienstverlening heeft behoefte aan flexibele
geen belangrijke bron van opdrachten (5%).
in ons werkgebied. Dat is 71% procent van het
of permanente kantoorruimte. Driekwart van
• 30% van de zzp’ers heeft regelmatig contact
totale aantal actieve ondernemingen in de regio
hen heeft deze ruimte nog niet gevonden.
met andere zzp’ers in de directe omgeving
Rijnmond, Drechtstreek, Gouda en de Hollandse
Deze z zp’ers w illen r uime openingstijden, kort-
(wijk/gemeente).
eilanden. De tabel op deze pagina toont de
• Ruim de helft van de zzp’ers in de zakelijke
lopende contracten en dicht bij huis werken. • 81% van de zzp’ers krijgt opdrachten via het
• De helft van de zzp’ers wil (meer) opdrachten • Er is vraag naar informatie over internet/sociale
Overzicht omvang en activiteiten van zzp’ers Aantal vestigingen
top-20 van bedrijfsactiviteiten.
van de (lokale) overheid. Zakelijke dienstverlening (adviesbureaus/ICT),
media en informatie over de lokale bedrijvig-
bouw, persoonlijke dienstverlening (schoon-
heid en economie.
heidsspecialisten/haarverzorging) en creatieve beroepen (kunstenaars/vormgevers/fotografen)
1
Organisatieadviesbureaus
7405
Aanbevelingen
zijn de sectoren waarin de meeste zzp’ers
2
Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw
4503
1 Er is specifieke aandacht nodig in het gemeen-
ondernemen.
3
Schoonheidsverzorging, pedicures en manicures
2780
telijk beleid op het gebied van huisvesting,
4
Scheppende kunst en documentaire schrijvers
2034
inkoop/aanbesteding, dienstverlening en het
5
Ontwikkelen en produceren van maatwerksoftware
1945
6
Bouw timmeren
1909
7
Reclame-, ontwerp- en -adviesbureaus
1909
werkruimte dicht bij de zzp’er worden
8
Overige specialistische zakelijke dienstverlening
1857
gecreëerd.
9
Overige paramedische praktijken (geen fysiotherapie of
1838
10
Haarverzorging
1693
11
Boekhoudkantoren
1538
12
Fotografie (geen persfotografie)
1372
13
Bedrijfsopleiding en -training
1335
14
Beoefening van podiumkunst
1315
15
Software consultancy
1188
16
Advisering op het gebied van management en bedrijfs-
1155
voering (geen public relations en organisatieadviesbureaus) 17
Auto- en motorrijscholen
1134
18
Thuiszorg
1054
19
Dienstverlening voor uitvoerende kunst
1052
20
Projectontwikkeling
1028
| Groeikansen
3 Informatievoorziening over lokaal ondernemen en de mogelijkheden van internet / sociale
psychologie) en alternatieve genezers
8
ontwikkelen van een actieplan. 2 Er moet meer kleinschalige, laagdrempelige
media kan beter.
Veruit de meeste zzp’ers werken vanuit huis
16% van alle zzp’ers geeft aan (hun werkplek) te
wens om meer contacten te krijgen met andere
76% van de zzp’ers werkt vanuit huis. In de
willen verhuizen. In Albrandswaard is dit percen-
ondernemers. Meer dan de helft (52%) van de
deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek is dit
tage 8%, in de drie deelgemeenten in Rotterdam-
zzp’ers met een verhuiswens heeft voorkeur voor
52%, in Bodegraven-Reeuwijk maar liefst 94%.
Zuid wil een kwart van de zzp’ers verhuizen.
huisvesting binnen de directe omgeving.
24% beschikt over een eigen bedrijfsruimte of
Ondernemers met een verhuiswens geven mees-
flexplek, waarbij de meerderheid een ruimte
tal meerdere oorzaken hiervoor aan. Belang-
Meer dan een derde (37%) van de zzp’ers met
huurt. Een klein deel van de respondenten geeft
rijkste reden is ruimtegebrek, gevolgd door de
verhuisplannen ondervindt problemen met het
aan een ruimte te hebben gekocht.
wens om wonen en werken te scheiden en de
vinden van een geschikte ruimte. In kleinere
Waar zijn zzp’ers gevestigd?
flexplek of ambulant
eigen bedrijfsruimte (huur/koop)
aan huis
Groeikansen |
9
gemeenten is dit probleem vaak kleiner dan in
vorm van flexibele werkruimte. Deze interesse
stellen aan deze voorziening. Aan het onderzoek
grote gemeenten. Opvallend is dat de helft (50%)
ligt in Hillegersberg-Schiebroek, De Esch, Gouda,
deden 1000 zzp’ers in de zakelijke dienst-
van de zzp’ers in Bodegraven-Reeuwijk aangeeft
en Vlaardingen hoger dan in Rotterdam-Zuid
verlening mee. Hieruit komt naar voren dat het
problemen te hebben met het vinden van
(16%). In de (zakelijke) dienstverlening is dit
reguliere kantooraanbod onvoldoende aansluit
geschikte werkruimte. Vaak is de gevraagde
zelfs 50%.
op hun wensen. Het complete onderzoek ‘Alles
ruimte niet beschikbaar of zijn de kosten van de
flex: is dat een mismatch’ is te downloaden op
aangeboden ruimtes te hoog. Ook een te lange
Omdat de behoefte aan externe kantoorruimte
contractduur wordt als knelpunt genoemd.
in de zakelijke dienstverlening zo hoog ligt
Interessant detail is dat meer dan een kwart
inventariseerden wij samen met onderzoeks-
(26%) van de zzp’ers gebruik wil maken van een
bureau Panteia welke eisen de ondernemers
www.kvk.nl/werklocatiezzp010
Interesse in opdrachten overheid
Interesse in opdrachten van de overheid
70% 65% 62%
61%
59%
60%
56%
50%
57%
55%
54%
50% 47%
45% 42%
percentage
40%
30%
20%
10%
0%
10
| Groeikansen
37%
37%
50%
Zzp’ers krijgen vooral opdrachten uit hun eigen
Behoefte aan lokale opdrachten van de overheid
netwerk
Eén van de meest opvallende resultaten uit het
Meer dan driekwart (81%) van de zzp’ers krijgt
onderzoek is dat de helft van de zzp’ers interesse
opdrachten via het eigen (persoonlijke) netwerk.
heeft in opdrachten van de (lokale) overheid.
Internet is een belangrijke tweede bron van
Opvallende uitschieters zijn Dordrecht en Capelle
opdrachten: bijna de helft (44%) van de zzp’ers
aan den IJssel, waar dit percentage lager ligt
benut (ook) dit kanaal om opdrachten te ver-
(37%). Andere opvallende (informatie)behoeften
krijgen. Hierbij valt op dat zzp’ers in stedelijke
van zzp’ers zijn de mogelijkheden van internet en
gebieden (Maassluis, Vlaardingen, Gouda,
sociale media (voor 32% een interessant thema)
Rotterdam-Zuid) vaker opdrachten via internet
en informatie over ondernemen in de eigen
verkrijgen dan zzp’ers in kleinere gemeenten
(deel)gemeente (voor 37% een interessant
(Vlist, Krimpen aan den IJssel, Schoonhoven).
thema).
Opvallend is dat netwerkborrels binnen de eigen gemeente voor slechts 5% van de respondenten opdrachten opleveren. 30% van de zzp’ers heeft regelmatig contact met andere zzp’ers in de directe omgeving (wijk/ gemeente). In kleinere gemeenten ligt dit percentage iets hoger dan in meer stedelijke omgevingen. Ruim een op de vijf zzp’ers is lid van een ondernemersvereniging of ander lokaal netwerk. Overigens valt op dat vooral ondernemers in vrije beroepen vaak lid zijn van een landelijke beroeps- of brancheorganisatie.
Groeikansen |
11
Overzicht resultaten per project Gemeente
Albrandswaard
Resultaat Netwerken/Informatie/kennis
Digitaal
Samenwerkingsnaam (vorm)
Bedrijfshuisvesting
Contact overheid
Aangesloten bij ABC Business Borrel, Mix
www.meetz.nu/over-meetz
Aangesloten bij bestaande
ZP Community Meetz,
Structurele betrokkenheid
Match Beurs georganiseerd (verbinden zzp
netwerken, geen vaste
ontstaan vanuit taskforce
bij gemeentelijk beleid
en mkb), werkgelegenheid gecreëerd en
formele structuur
(Hofhoek 9, 3176 PD
private investment, maandelijkse kennis-
Poortugaal)
bijeenkomsten voor zzp & mkb in flexbedrijfshuisvesting Meetz Bodegraven-Reeuwijk
Capelle a/d IJssel
Eenmalige bijeenkomst (kick-off), vervolg
Vorming bestuur voor stich-
wordt gepland.
ting of vereniging i.o.
Inhoudelijke themabijeenkomsten (drie keer
LinkedIn-groep: ZZP Capelle
per jaar)
OndernemerZZ Capelle
Vestigen Ondernemershuis
Aangesloten als partner bij
(Vereniging i.o.)
Capelle (Lylantse Plein 1,
structureel overleg met ge-
www.ondernemershuis.info)
meente: Economisch Overleg Capelle
De Esch (Rotterdam)
Netwerkborrels (drie maal per jaar)
Geen formele samenwerkingsvorm
Dordrecht
Accent op dienstverlening aan en met elkaar:
ZZP Dordrecht, social media
Geen formele samen-
Plannen voor toekomst om
Contact gemeente is verder
intervisie, acquisitie, zichtbaarheid/profi-
initiatief smc078
werkingsvorm maar wel
met gemeente om tafel te
verstevigd
taskforce verbonden aan
zitten
leren
bestaande netwerken Gouda
www.goudengasten.nl
Aangesloten bij bestaande netwerken: GoudenGasten, CJB en Goudse Business Club
Hillegersberg-Schiebroek
Ontbijtbijeenkomsten, themabijeenkomsten
LinkedIn-groep, zzp’ers in
meer dan 120 leden
Hillegersberg-Schiebroek van ZZPRO, website met database. www.zzpro.nl
12
| Groeikansen
ZZPRO HIS (Stichting)
Wekelijks overleg
Gemeente
Krimpen a/d IJssel
Resultaat Netwerken/Informatie/kennis
Digitaal
Samenwerkingsnaam (vorm)
Netwerkbijeenkomst en vervolg-
Geen
Geen vaste formele samen-
bijeenkomsten Maassluis
Themabijeenkomsten zoals Broodje Politiek,
Bedrijfshuisvesting
Contact overheid
Aangesloten bij nieuw
Ondernemershuis Maassluis
Contact met gemeente
netwerk MOVe, geen vaste
ontstaan vanuit de taskforce
versterkt
vestigen Meet@work
Zzp vertegenwoordigd in
Schoonhoven (Broeikweg 37,
Ondernemerskring Schoon-
2871 RM)
hoven
Brandweerkazerne
Contact bijzonder goed
(Vlaardings Ondernemers
vooral ambtelijk
werkingsvorm www.maassluiswerkt.nl
deelname/faciliteren Mentor Maassluis
formele structuur Schoonhoven
Organiseren bijeenkomsten
www.meetatwork-schoon-
Geen formele samenwerking
hoven.nl
Vlaardingen
Najaarsbijeenkomst
www.zzpvlaardingen.word-
ZZP Vlaardingen i.o.
press.com
Centrum) ontstaan vanuit taskforce Vlist
Aangesloten bij ondernemersplatform Vlist
www.vlistonderneemt.nl
Onderneemt Rotterdam-Zuid
Themabijeenkomsten
Geen vaste formele samen-
Onderzoek gedaan geen
Contact gemeente is verder
werkingsvorm
behoefte aan
verstevigd
www.stichting-zoz.nl
Zelfstandige Ondernemers
Ambtelijk contact versterkt
LinkedIn-groep: zoz-groep
Op Zuid: ZoZ
bestuurlijk nog niet direct
facebook/zelfstandigopzuid Zwijndrecht/HIA
Organiseren themabijeenkomsten en nauw contact met bestaande ondernemersverenigingen.
www.hetexperiment.org
aandacht voor de zzp’er Geen vaste samenwerkings-
Het Experiment
Contact met gemeente is
vorm
(Het Tasveld 26,
versterkt
3342 GT)
Groeikansen |
13
14
| Groeikansen
2 Onderzoek stageplaatsen bij zzp’ers en kleinbedrijf Wij voerden in maart 2013 via het landelijke KvK-ondernemerspanel onderzoek uit naar de behoefte aan stagiairs bij zzp’ers en het kleinbedrijf tot vijf werknemers. Hiervoor vulden 849 ondernemers uit het kleinbedrijf een enquête in, waardoor een representatief beeld ontstaat voor de ondernemerspopulatie in het kleinbedrijf. Kansen voor nieuwe stage- en leerwerkplekken
bij het leerbedrijf nadat ze hun diploma hebben
bij het kleinbedrijf
behaald. Bij de BOL-deelnemers is dit meer dan
Ook vroegen we de netwerken uit het Kamer van
de helft. Bij een BBL-leerweg is dit zelfs meer dan
Koophandel project naar hun mening. Daarnaast
80% van de gediplomeerde deelnemers.
gingen wij via interviews bij mbo-instellingen,
• afbouw (stukadoren, vloerenleggen en plafonden wandmontage) • bouw (timmerman, metselaar, dakdekker) Op 9 april 2013 stuurden het Albeda College en
kenniscentra, JOB, SBB en MBO Raad na of
Steeds meer studenten hebben moeite om een
Zadkine een brandbrief naar de ministers van
zzp’ers en het kleinbedrijf in beeld zijn als
geschikt bedrijf voor de verplichte bpv te vinden.
OCW en SZW en de Rotterdamse wethouders
mogelijke stage- of leerwerkplek. De vraag is
Door de economische crisis loopt het aantal
voor onderwijs over de snelle toename van de
relevant omdat meerdere opleidingen een tekort
stage- en leerwerkplekken terug en zijn bedrijven
tekorten aan bpv-plaatsen in het mbo. Ze stellen
aan opleidingsplekken kennen, terwijl het aantal
huiverig om lange termijn verbintenissen met
een reeks van maatregelen voor. Een van de
kleine bedrijven en vooral de groep zzp’ers
scholen aan te gaan. De omvang van het pro-
voorstellen was het verruimen van de erken-
gedurende de afgelopen jaren hard groeiden.
bleem verschilt per sector en regio. Uit de SBB
ningsregeling. Ze drongen aan op topoverleg over
Barometer van maart 2013 blijkt dat er ook een
deze problematiek.
2
De beroepspraktijkvorming (bpv) is niet alleen
tekort is in de regio Zuidwest-Nederland.
belangrijk voor studenten om in contact te
Opleidingsrichtingen met knelpunten en met
Dat het onderwerp op de agenda staat in Den
komen met de arbeidsmarkt en een vak te leren.
relatief veel kleine bedrijven in deze regio zijn:
Haag blijkt onder andere uit een recente reactie
Ook voor de bedrijven is er voordeel omdat de
van minister Bussemaker. Zij noemt het aantal
studenten naast de verrichte arbeid actuele ken-
• zorg (doktersassistent)
stageplaatsen een ‘groot zorgenpunt’, zeker in
nis en kunde inbrengen. Uit de Colo-barometer
• uiterlijke verzorging (schoonheidsspecialisten
sectoren waar de crisis bedrijven hard raakt. Het
2011 blijkt verder dat mbo-stages en leerwerk-
niveau 4)
bedrijfsleven is volgens haar aan zet om naar
plekken een arbeidsmarktbelang dienen. Een
• economisch administratief (boekhouden)
manieren te zoeken extra stageplaatsen aan te
groot aantal deelnemers blijft namelijk werken
• schilderen en onderhoud
bieden. De overheid kan echter ook iets doen.
2
Zie de bijlage met een begrippenlijst voor een toelichting op definities en organisaties
Groeikansen |
15
Als het aan de minister ligt moeten bedrijfsleven,
Behoefte aan stagiair binnen 2 jaar
gemeenten en opleidingen in ieder geval verplicht met elkaar in overleg.
2-5 werknemers
Met dit onderzoek dragen wij bij aan de actuele discussie over het tekort aan stages en mogelijke
zzp
oplossingen vanuit bedrijfsleven, overheid en onderwijs.
0%
20%
Zeker wel
KvK-onderzoek: behoefte en ervaring met
40%
Waarschijnlijk wel
60%
Weet niet
80% Waarschijnlijk niet
100% Zeker niet
stagiairs in het kleinbedrijf Onbenut potentieel aan stages Uit een enquête bij het KvK-ondernemerspanel
280.000 stageplaatsen, dat nu nog onvoldoende
overige kleinbedrijf is dat ruim 50%. Bij 6% van
(maart 2013), blijkt dat bijna tweederde van alle
wordt benut. In onze regio, waar zo’n 135.000
de zzp’ers en 15% van de overige kleinbedrijven
zzp’ers en kleinbedrijven met 2 tot 5 werkplekken
zzp’ers en kleinbedrijven zijn gevestigd, is het
werkte ten tijde van het onderzoek een stagiair.
positief staat tegenover de inzet van stagiairs.
percentage iets lager. In deze regio gaat het om een potentieel van circa 20.000 stageplaatsen.
Belangstelling voor stagiairs
Bijna 20% van de ondernemers binnen het
Hierbij gaat het om stagiairs uit alle opleidings-
Uit het onderzoek blijkt dat er vooral belangstel-
kleinbedrijf (inclusief zzp) verwacht in de
richtingen en niveaus.
ling is voor hbo/wo-bachelor stagiairs en stagiairs uit het mbo3. Bedrijven met 2-5 werk-
komende twee jaar behoefte te hebben aan de inzet van één of meer stagiairs. Omdat in heel
Ondernemers met 2 tot 5 werkplekken zien vaker
nemers hebben vaker behoefte aan stagiairs uit
Nederland 1,4 miljoen ondernemingen onder het
dan zzp’ers kansen voor de inzet van stagiairs.
hbo/wo dan zzp’ers.
kleinbedrijf (tot 5 werkzame personen) vallen,
Ruim 80% van de zzp’ers geeft aan dat ze nog
betekent dit dat er een potentieel is van ongeveer
geen ervaring hebben met een stagiair. Voor het
De ondernemers geven diverse redenen om gebruik te maken van de inzet van stagiairs. De meest genoemde zijn:
Houding tegenover stagiairs
• jongeren opleiden en interesseren voor de
2-5 werknemers
• jongeren voorbereiden op de arbeidsmarkt;
eigen bedrijfstak; • een stagiair levert verrassende ideeën op voor het bedrijf; • een stagiair kan vrijgemaakt worden om een
zzp
specifieke taak of opdracht uit te voeren; 0% Zeer positief
20% Positief
40% Neutraal
60% Negatief
80% Zeer negatief
100%
• een stagiair brengt actuele kennis mee. 3
Meerdere antwoorden mogelijk, waardoor de percentages niet optellen tot 100%.
16
| Groeikansen
Belemmeringen bij inzet stagiairs
Interesse in stagiair naar opleidingsniveau
De ondernemers voeren diverse belemmeringen aan voor de inzet van stagiairs.
wo-master
De meest genoemde zijn: • de begeleiding en het overleg met de school
hbo/wo-bachelor
kosten veel tijd; • stagiaires passen niet in de bedrijfsvoering;
havo/vwo bovenbouw
• risico dat de kwaliteit van het werk tegenvalt; • er is een risico dat er onvoldoende werk is voor
mbo
de stagiair; • het is lastig om goede stagiairs te vinden.
Onderbouw havoo/vwo of vmbo-t
Ondernemers met 2 tot 5 werkplekken noemen
lbo/vmbo
vooral de slechte begeleiding vanuit de scholen als belangrijke belemmering. Zzp’ers geven vaker
0%
10%
20%
30%
40%
50%
aan dat stagiairs niet in hun bedrijfsvoering passen. Interviews De tabel op de volgende pagina’s vat de uitkomsten van de interviews samen. We spraken landelijke organisaties, regionale onderwijsinstellingen en de kenniscentra4 waarvan bekend is dat ze kampen met een tekort aan werkervaringsplaatsen. Vooral het mbo kampt met tekorten. De interviews vonden daarom alleen op dit opleidingsniveau plaats. Focus lag verder op de sectoren waarin het kleinbedrijf sterk is vertegenwoordigd.
4
Er is gesproken met Fundeon, KC Handel, GOC, KOC, ECABO, Savantis en Calibris.
Groeikansen |
17
Knelpunt
Kans
Voorbeeld
SBB – Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Huidige regelgeving schrijft bij veel sec-
Ruimte zoeken in de huidige regelgeving:
toren voor dat een erkend leerbedrijf alle
erkennen op deelprocessen mogelijk maken.
werkprocessen voor een bepaalde kwalifi-
Dit is nu een discussiepunt tussen kennis-
catie moet uitvoeren. Kleinbedrijf en zzp’ers
centra, scholen en bedrijfsleven.
in het bijzonder voldoen daar vaak niet aan als specialist op een bepaald vlak.
Mbo-instellingen – Zadkine en Albeda College Om erkend te worden moet een bedrijf
Erken samenwerkende zzp’ers als één stage-
Er zijn winkelstraten met enkele kleine win-
een getrainde begeleider ter beschikking
of leerwerkplek: dan kunnen ze de begelei-
keliers die gezamenlijk één praktijkopleider
stellen. Vooral voor zzp’ers is het lastig
ding delen en is er ook voldoende werk voor
aanstelden voor de begeleiding van al hun
voldoende tijd vrij te maken voor begelei-
de stagiair.
studenten (KC Handel).
ding op de werkplek en het volgen van de training. Er moet voldoende te leren zijn voor de student: voorkom dat studenten worden ingezet voor ‘goedkope handjes’ zonder leereffect. Matching van de student en opleidingsplek
Kleinbedrijf zou stages voor eerstejaars of
gebeurt niet efficiënt genoeg. Er is geen
studenten op niveau 1/2 kunnen bieden.
incentive voor scholen om een netwerk met
Het wordt steeds moeilijker die studenten te
het kleinbedrijf op te bouwen als die niet
plaatsen.
erkend kunnen worden. Als er op deelprocessen en samenwerkingsverbanden erkend wordt, neemt het aantal stages bij kleinbedrijf toe en groeit de interesse vanuit scholen in het kleinbedrijf.
18
| Groeikansen
Knelpunt
Kans
Voorbeeld
JOB- Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs Er zijn te weinig stageplekken voor bepaal-
Het aantal stages neemt toe als erkenning
de opleidingen en de kwaliteit van de
van kleinbedrijf mogelijk is. Het is leerzaam
stages is soms onder de maat. Studenten
voor studenten om het verschil te ervaren
voeren taken uit waarvoor ze niet zijn aan-
tussen werken in een groot en een klein
genomen.
bedrijf. Bij zzp’ers leren ze ook nog eens veel over het ondernemerschap, een stap die veel mbo’ers ambiëren. Er zijn strenge regels nodig om kwaliteit van stages te borgen. Kwaliteit staat echter los van de bedrijfsgrootte.
MBO Raad Bedrijven weten niet dat ze bij een kennis-
Betere informatievoorziening gericht op de
centrum moeten zijn voor erkenning. Ook
doelgroep.
weten ze vaak niet in welke opleidingsrichting zij een opleidingsplek kunnen bieden en welk kenniscentrum ze daarom kunnen benaderen. De algemene modelregeling van SBB staat
Zowel onderwijs als bedrijfsleven geven aan
eigenlijk best veel toe. De beperkingen
dat deze eisen te streng zijn. De wens is
voor het kleinbedrijf zitten vooral in de
uitgesproken om de vaak oude reglementen
aanvullende, vaak strenge, eisen die de
aan te passen. Onder andere op het erken-
kenniscentra opstellen voor erkenning van
nen van deelprocessen zodat stagiairs in
leerbedrijven in hun branches.
meerdere stages het vak leren. Het onderwerp ‘herziening kwalificatiestructuur’ staat in ieder geval op de agenda.
Groeikansen |
19
Knelpunt
Kans
Voorbeeld
Stichting ZZP Nederland De commissies waarin de kwalificatiestruc-
Stichting ZZP Nederland sluit graag aan bij
tuur aan de orde komt bestaan vooral uit
deze overleggen.
afvaardiging van ‘traditionele’ sociale partners - werknemers- en werkgeversorganisaties. Zzp’ers vallen onder geen van beide en zijn niet vertegenwoordigd in de overlegstructuur. Een stagiair begeleiden betekent een
Het fiscale voordeel van het werken met sta-
tijdsinvestering en een verlies aan
giairs (afdracht vermindering loonbelasting
declarabele uren.
ter compensatie van de investering) gaat niet op voor zzp’ers. Zij hebben niemand in dienst waarvoor ze loonheffing betalen en dit voordeel op kunnen aftrekken. Als er een andere fiscale regeling komt, gekoppeld aan de stageovereenkomst, zou dat zzp’ers kunnen stimuleren een stagiair in te zetten.
Sectorale kenniscentra Voor studenten is het belangrijk in team-
Het aantal bedrijfsverzamelpanden groeit.
verband te leren werken.
Het kleinbedrijf in een dergelijk pand werkt
Creative Factory Rotterdam (GOC)
vaak al nauw samen en kan deze ervaring aan een student bieden. Het is lastig voor scholen en kenniscentra
De kenniscentra die veel met vakcolleges
om het contact te onderhouden met veel
werken, hebben het makkelijker dan de
kleine bedrijven. Werk en contacten zijn
kenniscentra waarvan de opleiding op grote
niet langer behapbaar.
mbo-instellingen wordt gegeven. Ook voor bedrijven zijn deze vakcolleges beter vindbaar. In Rotterdam loopt nu een discussie over het invoeren van meerdere vakcolleges.
20
| Groeikansen
Grafisch Lyceum Rotterdam (GOC)
Knelpunt
Kans
Voorbeeld
Kleinbedrijf kan niet de volledige kwalifi-
Erkenning op deelprocessen met de aan-
Creatieve sector (GOC) en bouw (Fundeon)
catie aanbieden aan een stagiair.
tekening dat de student elders de overige
werken al op deze wijze.
processen moet leren. Dit kan ook bij bedrijven zijn waar het stagebedrijf een specifieke taak uitbesteedt. Werkplek voor stagiair is niet aanwezig en
Als er wel belang is vanuit de bedrijven om
Project ‘Stage Samenwerking’ – Landelijke
de ruimte is te klein om deze (tijdelijk) in te
voldoende jongeren op te leiden, kunnen
Huisartsen Vereniging, Calibris en Neder-
richten.
afspraken op brancheniveau een oplossing
landse Vereniging van Doktersassistenten.
bieden. Alle leden dragen bij aan een gezamenlijk budget, waarbij de bedrijven met meer ruimte een vergoeding krijgen voor het aannemen van stagiairs ter compensatie van de investering in begeleiding. Werkplek (thuis/ambulant) van zzp’ers
Door de economische crisis daalde het
Expliciet meenemen van zzp’ers in
voldoet vaak niet aan strenge veiligheids-
aantal leerwerkplekken in de bouw met 60%
cao-beraad (Fundeon).
eisen. Er bestaan grote verschillen in regel-
in 2 tot 3 jaar. Het stagepotentieel bij zzp’ers
geving tussen kenniscentra en opleidings-
staat daarom ook in de sector op de agenda,
richtingen.
terwijl dat voorheen niet denkbaar was vanwege eisen aan werkplek en begeleiding.
In branches met veel zzp’ers speelt mee dat
Zzp’ers in de uiterlijke verzorging (KOC).
zzp’ers hun toekomstige concurrentie niet willen opleiden: er is geen arbeidsmarktbelang voor het inzetten van stagiairs. Zzp’ers kiezen er bewust voor geen perso-
Als leerlingen (BOL en BBL) bij een interme-
De intermediaire Opleidingsbedrijven in
neel aan te nemen, dus ook geen studenten
diair opleidingsbedrijf in dienst zijn is er met
de bouwsector (Fundeon). Inlenen via een
op een leerwerkbaan.
het leerbedrijf formeel geen dienstverband.
samenwerkingsverband (Savantis).
Een zzp’er heeft onvoldoende (continuïteit
Erken samenwerkende zzp’ers.
Het aantal coöperaties van samenwerkende
van) werk voor een stage- of leerwerkplek.
zzp’ers groeit.
Groeikansen |
21
Conclusies • Er is mogelijk een fors potentieel aan onbe-
• Zzp’ers en kleinbedrijf kennen de mogelijk-
nutte stage- en leerwerkplekken bij zzp’ers
heden voor erkenning vaak onvoldoende en
en kleinbedrijven terwijl het tekort aan werk-
weten niet bij welk kenniscentrum ze moeten
ervaringsplaatsen groeit.
zijn. De informatievoorziening voor deze groep
• Dit potentieel is het grootst bij zzp’ers: het kleinbedrijf met 2-5 werknemers biedt al oplei-
bedrijven kan gerichter. • Zzp’ers en kleinbedrijven moeten meer gaan
standig ondernemerschap. • De sectorale kenniscentra hanteren voor een groot deel elk eigen regelgeving. Bij het verzamelen van slimme suggesties om het
samenwerken om sterk te staan in de markt van
kleinbedrijf en zzp’ers aan leerlingen te kop-
door kenniscentra en scholen. Bovendien gaat
opleidingsplekken en mee te denken over de
pelen, kunnen de kenniscentra onderling veel
vernieuwing van de kwalificatiestructuur.
van elkaar leren.
het bij zzp’ers om grotere aantallen.
• Inlenen via samenwerkingsverbanden en oplei-
plaatsen onderzoeken sommige kenniscentra
dingsbedrijven verlaagt de drempel voor het
de potentie van stages bij zzp’ers.
inzetten van BBL-studenten bij zzp’ers. Er is dan
• Erkenning als leerbedrijf van - al dan niet samenwerkende - zzp’ers en kleinbedrijven kan het aanbod van werkervaringsplaatsen vergroten. Kernbegrippen in de discussie zijn
geen sprake van een formeel dienstverband bij de kleine zelfstandige. Deze optie kan grotere bekendheid krijgen bij zzp’ers. • De economische groei van zzp’ers en klein-
vakmanschap, veiligheid en werkplek, deskun-
bedrijven kan toenemen, omdat leerlingen vaak
dige begeleiding en continuïteit van werkzaam-
‘blijven hangen’ als werknemer na hun bpv. Ook
heden.
brengen leerlingen actuele kennis in vanuit hun opleiding.
| Groeikansen
studenten beter kennismaken met het zelf-
dingsplekken aan en wordt ook beter benaderd
• Vanwege de (groeiende) tekorten aan stage-
22
• Stagelopen bij zzp’ers en kleinbedrijven laat
Bijlage – Begrippenlijst • Beroepspraktijkvorming Studenten in het middelbaar beroepsonderwijs worden via stages en leerbanen opgeleid in de praktijk van een beroep. De zogenoemde beroepspraktijkvorming (bpv) is een verplicht onderdeel van iedere mbo-opleiding. • Kenniscentra Nederland telt zeventien kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Zij werken sectoraal. De kenniscentra brengen onderwijs en bedrijfsleven bij elkaar en voeren binnen hun eigen sector de wettelijke taken uit. Zij zijn actief op vele terreinen zoals erkennen en begeleiden van leerbedrijven, onderhoud van de kwalificatiestructuur en het afstemmen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. • JOB Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs: een organisatie die de belangen behartigt van alle mbo-studenten. Het bestuur bestaat uit jongeren uit het mbo. • SBB Bedrijfsleven en beroepsonderwijs vormen de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Samen werken ze aan thema’s als kwalificatiestructuur, examens, beroepspraktijkvorming en opleidingsaanbod. Daarmee optimaliseert SBB de aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. Met als doel: voldoende en deskundige vakmensen. • MBO Raad De MBO Raad is de brancheorganisatie van de onderwijsinstellingen in het middelbaar beroepsonderwijs en de volwassenen educatie. Bij de MBO Raad zijn alle zeventig onderwijsinstellingen in de mbo-sector aangesloten. De MBO Raad behartigt de gemeenschappelijke belangen van de aangesloten leden, biedt diensten aan en onderneemt gezamenlijke activiteiten die samenhangen met deze belangenbehartiging. • Colo-barometer
Colo is de voorloper van SBB. De Barometer is daarmee nu een product van SBB. De Barometer laat zien hoe de beschikbaarheid van stages en leerbanen zich ontwikkelt en waar mogelijke knelpunten zijn. De Barometer schenkt ook altijd aandacht aan ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De SBB Barometer verschijnt ieder kwartaal. De laatste versie kunt u downloaden op
www.kansopwerk.nl • BBL en BOL BBL (Beroeps Begeleidende Leerweg) is meer op de praktijk gericht: een leerling is vooral werknemer (in dienstverband of samenwerkingsverband) en gaat daarnaast naar school. Een BOL (Beroeps Opleidende Leerweg) biedt meer theorie: een leerling is vooral op school, maar ervaart ook het werken in de praktijk door het lopen van een of meerdere stages.
Groeikansen |
23
Uitgever Kamer van Koophandel Rotterdam
Ontwerp en opmaak Hollands Diep Design, Dordrecht
Jaar van uitgave 2013
Meer informatie Kamer van Koophandel, Rianne van Loon, tel. 010 402 74 22
Meer weten? Ga naar www.kvk.nl/samengroeien010
24
| Groeikansen
