grijs voor iedereen die nu meer wil weten over later
nr.2
september 2010
3
zo werkt waardeoverdracht
4
good to meet: verantwoordingsorgaan
6
samenwonen en pensioen
wat wil je van je pensioen? Het Nederlandse pensioen systeem staat al enige tijd onder druk. De noodzaak tot verande ren is groot. Volgens Raimond Schikhof, directeur van Stichting Pensioenfonds Randstad, aanleiding voor het fonds om in conclaaf te gaan met de deelnemers. ‘Wat verwacht je eigenlijk van je pensioen?’ ‘Ik denk dat we er maar aan moeten wennen dat de gang van zaken rondom pensionering drastisch gaat veranderen’, zegt
Raimond. De kredietcrisis was een wake-up call, maar is zeker niet de enige reden dat alles gaat schuiven. ‘Nu roept menigeen verontwaardigd dat pensioenfondsen nooit zo risicovol hadden moeten beleggen. Maar dat is volstrekt niet realistisch. Sparen alleen levert niet genoeg op om pensioenen te kunnen uitkeren. Het probleem is dat het te lang goed ging en we daardoor misschien te optimistisch werden. Toen stortte het
kaartenhuis ineen. De crisis legde wel dwingende vragen bloot: wat is onze risicobereid heid? Hoe ver kunnen we gaan? En wat verwachten mensen eigenlijk van hun pensioen?’ (lees verder op pagina 2)
Heb je een dringende vraag of een goed idee voor een artikel in grijs? Mail dan naar: pensioenfonds@ randstadholding.com
wat wil je van je pensioen?
Raimond Schikhof (vervolg van pagina 1)
Niet dat er nog alle ruimte is om als pensioenfonds zelf deze vragen te beantwoor den. De politiek is al bezig de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen en de vergrijzing klopt aan de poorten. En hoewel Randstad een rela tief jong bedrijf is, komt ook hier over een jaar of tien de eerste grijze golf. Daarom zit het Randstad-pensioenfonds niet stil. Nieuw beleid staat op stapel. En wat het bestuur daarin – waar mogelijk – mee neemt, zijn de resultaten van twee onderzoeken. Afgelopen zomer werd een kleinschalig onderzoek gehouden waarin een klein groepje deelnemers en gepensioneerden intensief
2
persoonlijk ondervraagd werd over onder meer pensioen wensen en risicobereidheid. Dat wordt nog gevolgd door een groot online onderzoek onder alle deelnemers. Abstract en ongrijpbaar Raimond: ‘Tot nu toe is het altijd zo geweest dat het beleid gebaseerd werd op al lerlei aannames. Bijvoorbeeld dat iedereen op zijn 65ste met pensioen wil. Dat is vaak helemaal niet zo. De een wil eerder, de ander later. Op de vraag of je een goed pensioen wilt, antwoordt iedereen met ja. En dan het liefst tegen een lage premie. Dat is helaas te simplistisch en soms lastig te verenigen met langetermijn belangen. Want op korte
termijn maken mensen keuzes die in strijd zijn met deze wensen op lange termijn. Ze hebben meestal weinig idee wat de gevolgen van hun pensioenkeuzes zijn. Zeker als je jong bent, is het een abstract en ongrijpbaar ver schijnsel. Die ongrijpbaarheid kan ik me alleszins voorstellen. Voor pensioenfondsen zijn ook niet alle ontwikkelingen te voorzien. Dat de crisis er zo heftig in zou hakken, heeft ons overvallen. En stel je voor dat er een medicijn uitgevon den wordt waardoor mensen gemiddeld vijf jaar langer leven. Op persoonlijk niveau ongetwijfeld winst, maar voor de pensioenfondsen een financiële ramp. Maar goed, dat zijn extremen. Wij als pensioenfonds moeten lave ren tussen alle mogelijkheden en onmogelijkheden voor zover redelijk te overzien.’ Het onderzoek onder deelne mers leidt ertoe dat informa tie over wensen en risicobe reidheid in kaart gebracht worden. ‘Waar mogelijk houden we daarmee reke ning bij het opstellen van ons beleid. Maar wel zodanig dat het werkbaar en uitlegbaar blijft’, waarschuwt Raimond. ‘Vroeger kreeg iemand een brief van één kantje als hij met pensioen ging, tegenwoordig zijn dat zes velletjes. Terwijl de pot met geld die beschik baar komt, daardoor echt niet hoger of lager wordt. Het is onze opdracht de verwachtin gen rond het pensioen en de feitelijke uitkomsten ervan zo goed mogelijk met elkaar te verbinden.’
q/a Heb jij je waardeoverdracht geregeld?
Bij een nieuwe baan hoort een nieuw pensioenfonds. Maar hoe moet dat nou met dat gespaarde pensioen bij je oude werkgever? Dick Ramaker van het pensioenbureau geeft antwoord. Ik ben nieuw bij Randstad, hoe moet ik mijn zaakjes rond om waardeoverdracht van pensioen regelen? ‘In jouw arbeidsovereenkomst staat dat je bij indiensttreding verplicht bent om deel te nemen aan de pensioenregeling van Randstad. Bij de welkomstbrief van Stichting Pensioenfonds Randstad ontvang je ook een formulier voor waardeoverdracht van bij andere werkgevers gespaarde pensioengelden. Vul het formulier in en stuur het naar ons op. Wij regelen vervolgens alles voor je. Eerst vragen we de pensioenwaardes op bij het fonds van je vorige werkgever. Wij “vertalen” deze waardes naar de Randstad-pensioenregeling en stellen een offerte voor je op. Daarna is het aan jou om te bepalen of je de bedragen die wij jou op de pensioenleeftijd in het vooruitzicht stellen, gunstiger vindt of niet. Wil je waardeoverdracht, dan voeren wij dit uit. Je bent tot niets verplicht. Overigens is de procedure hetzelfde als je uit dienst treedt.’ Tot wanneer kan ik waarde overdracht aanvragen? ‘Wettelijk mag dat tot zes maanden nadat je met je nieuwe baan
bent gestart. Zowel het oude als het nieuwe pensioenfonds is verplicht deelnemers te wijzen op het recht op waardeoverdracht en de hiervoor geldende termijn. Sommige pensioenfondsen zijn er niet happig op om het opgepotte geld weer af te moeten staan. Wees daarom alert op de termijn, waar sommige fondsen zich zeer strikt aan houden.’
waardeoverdrachten. Ben je van baan gewisseld en de overdracht kan niet gedaan worden, dien dan toch via Stichting Pensioenfonds Randstad een verzoek tot overdracht in. Zodra de dekkingsgraden van beide betrokken pensioenfondsen boven 100% liggen, wordt de overdracht alsnog geregeld – ook al is de termijn van zes maanden verstreken.’
Mijn pensioen is niet over draagbaar. Hoe kan dat en wat kan ik daar aan doen? ‘Dat kan komen doordat de dekkingsgraad van het pensioenfonds te laag is, minder dan 100%. Bij een dekkingsgraad van 100% heeft een pensioenfonds net genoeg vermogen om de verplichtingen na te komen, boven de 100% beschikt het fonds over buffers. Bij een te lage dekkingsgraad mag een fonds niet meewerken aan
Is een waardeoverdracht verplicht? ‘Nee, dit is je eigen keuze. Als je het prettig vindt om straks van één fonds – in plaats van meerdere – een pensioen te krijgen, dan is het aan te raden. Maar kijk altijd heel kritisch naar de offerte: hoeveel pensioen krijg je en hoe staat het met indexatie? Je kunt altijd een offerte voor waardeoverdracht aanvragen en daarna nog beslissen of je het wel of niet doet.’
Dick Ramaker
3
Verantwoordingsorgaan controleert en adviseert
bestuurlijke waakhond Maarten Jaarsma (links) in gesprek met Henk Janssen.
Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Randstad legt jaarlijks verantwoording af aan het Verantwoordingsorgaan (VO). Henk Janssen en Maarten Jaarsma zijn, als respectievelijk voorzitter en secretaris, lid van dit controlerende orgaan. Henk: ‘Net als bijna iedereen ben ik ooit begonnen als intercedent. Sindsdien doorliep ik veel functies bij zowel Randstad als Tempo-Team, waaronder districtsmanager en directeur Personeel & Organisatie. Vier
jaar geleden ging ik met pensioen. Best vreemd hoor, om nu een uitrijpasje aan te vragen als ik weer even bij het hoofdkantoor kom.’ Maarten: ‘Ik werk ruim vier jaar bij Randstad. Begon-
nen bij Industrie, daarna bij Techniek en sinds vier maanden ben ik actief bij Philips in Drachten. Daar zit ik inhouse als accountspecialist. We zijn nu bezig om veertig van de honderddertig technici een MTSvakopleiding te laten volgen.’ Genieten Henk: ‘Ik ben voorzitter van het VO geworden omdat ik het idee heb dat het pensioen voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow is. Terwijl het een wezenlijk deel is van je werkend leven. Iedereen wil na zijn actieve carrière genieten van zijn pensioen en dat moeten we goed regelen. Dat is nog best ingewikkeld. Mijn streven is om het begrip over pensioenen dichter bij de mensen te brengen.’ Maarten: ‘Ik zit sinds maart in het VO. Mijn persoonlijke drijfveer is om de jongere deelnemers te stimuleren over hun pensioen na te denken. Ik ben zelf ook nog jong. Tot voor kort wist ik er niet zoveel over; het interesseerde me weinig. Totdat iemand me vertelde dat zo’n vijf procent van mijn loon naar het pensioenfonds gaat. Daarnaast vult Randstad dit aan met een percentage van de pensioengrondslag, die – leeftijds afhankelijk – varieert tussen de vier en dertig procent. Vorig jaar was de gemiddelde werkgeversbijdrage 11,1 procent van de som van de pensioengrond slagen.’ Henk: ‘Bijna niemand realiseert zich dat zo’n twintig procent van de loonkosten opgaat aan pensioen en AOW! Eigenlijk werken we in Nederland bijna een volle dag per week voor het pensioen.’ Maarten: ‘Inmiddels is mijn kennis over het pensioen groter. En dat is logisch als je in het VO zit. We komen vier tot vijf keer per jaar bij elkaar, we lezen notulen van vergaderingen van het pensioenfonds en ver diepen ons in het jaarverslag en de jaarrekening.’ Scherpe discussies Henk: ‘De belangrijkste taak van het VO is om een schriftelijk oordeel te geven over het handelen van het bestuur gedurende het verslagjaar, maar ook over de beleidskeuzes voor de toekomst. Dat doen we vanuit een evenwichtige afweging van alle belangen; die van werkenden, gepensioneerden, maar ook van arbeidsongeschikten en weduwen met een klein pensioen. Wij zien toe op een goede balans. Vanwege de crisis heeft er al een paar jaar geen indexatie plaatsgevonden. Gepensioneerden met een kleine uitkering merken dat direct. Dat zijn zaken die wij op ons netvlies houden.’
Maarten: ‘We zitten niet op de stoel van het bestuur van de stichting. We geven ons oordeel, controleren, fungeren als sparringpartner.’ Henk: ‘En dat gaat prima, want we hebben goed overleg met het bestuur. Soms wordt er best scherp gediscussieerd, maar we kunnen open tegen elkaar zijn.’ Maarten: ‘Ze zien ons echt als toegevoegde waarde.’ Henk: ‘We zijn een controlerend orgaan, en daarnaast heeft het VO ook het recht om, gevraagd of ongevraagd, advies uit te brengen over bijvoorbeeld het communicatie- en voorlichtingsbeleid. Daar is gehoor aan gegeven met dit magazine grijs en een informatieve website.’ Maarten: ‘Dat is tot slot ook mijn tip: kijk eens op de website van het pensioenfonds. Daar staat zoveel informatie op over ons pensioen. Als je daar begint te lezen, raak je er vanzelf bij betrokken.’
VO in het kort Met ingang van 1 januari 2008 is er bij Randstad een verantwoordingsorgaan. De leden zijn Henk Janssen (voorzitter) en Henk van Kruistum namens de gepensioneerden, Maarten Jaarsma (secretaris namens RNL) en Rob Niesen (RNL) namens de deelnemers, en Nard Elsman (Yacht) en Jasper Jonkergouw (TTG) namens de werkgever. Jaarlijks geeft het VO een schriftelijk oordeel over het handelen van het bestuur van het Randstad-pensioen fonds. Het jaarverslag is steeds in te zien via de website http://pensioenfonds.randstad.com/
Vereniging van Gepensioneerden De Vereniging van Gepensioneerden van Randstad Groep Nederland is afgelopen zomer (9 juni) opgericht. Deze vereniging is bedoeld voor degenen die een ouderdoms- of een nabestaandenpensioen van het Randstadpensioenfonds ontvangen. Ze biedt gepensioneerden een platform elkaar te ontmoeten en herinneringen op te halen. Daarnaast wil deze vereniging voor deze specifieke groep belanghebbenden als spreekbuis fungeren richting het pensioenfonds. De nieuwe vereniging heeft inmiddels al meer dan honderd leden.
Levensfase Samenwonen
hokken zonder pensioensores Lotte Hermans (27) gaat volgend jaar officieel samenwonen. Tot die tijd moeten de intercedente van de Randstad-vestiging Maarssen en haar vriend Emiel (28) nog veel regelen. Meubelboulevards afstruinen, keukenboeren bezoeken. En oh ja, moesten we ook nog iets organiseren rondom pensioenen? ‘Spannend, Emiel en ik gaan samenwonen. Volgend jaar is onze woning klaar, een nieuwbouwhuis in de Amersfoortse wijk Vathorst. Een jonge wijk, alle voorzieningen zijn in de buurt, er is een prima infrastructuur. Ik heb er enorm veel zin in. Maar eerst nog veel zaken organiseren. Een nieuwe badkamer uitzoeken, welke keuken zetten we erin. Meubels, verzekeringen, er komt heel wat op je af. En wat te denken van het rondbreien van de financiering? We zijn gelukkig al een heel eind met al die dingen. Emiel en ik hebben ook een samenlevingscontract afgesloten, vonden we wel zo verstandig. Zaten we afgelopen voorjaar, toen we ook getekend hebben voor het huis, bij de notaris. Om het concept samenlevingscontract door de spreken. Toen kwam ook ons pensioen ter sprake. De notaris vroeg ons hoe we ons nabestaandenpensioen hadden geregeld. Poeh, we keken elkaar aan, geen idee. Want stel dat je overlijdt, naar wie gaat het na bestaandenpensioen en wil je dat graag zo houden, hield ze ons voor. Ik ben eens gaan kijken
6
Lotte Hermans: ‘Ik hoefde mijn samenlevingscontract niet eens op te sturen’
op RandstadNet. Via het kopje ‘handig’ op de homepage kwam ik terecht bij een aantal links, waaronder die van Stichting Pensioenfonds Randstad. Daar kreeg ik meteen antwoord op mijn vraag. Iedereen die in vaste dienst is en een partner heeft, is verze-
kerd voor de gevolgen van overlijden, las ik. Je staat te boek als samenwonende als je een samenlevingscontract hebt en je bij de gemeente onder het zelfde adres staat ingeschreven. Dat geldt dus ook voor ons. Dat zou betekenen dat wanneer ik zou overlijden,
Emiel van het Randstad-pensioenfonds een uitkering krijgt. Voor de zekerheid heb ik het ‘helpdesknummer’ van het pensioenfonds gebeld. Daar werd ik ook gerustgesteld met de aanvullende mededeling dat een overlijdensuitkering verzekerd is, zolang je samenwoont en pensioen opbouwt (in dienst bent dus). Met pensioenen ben ik niet zo bezig, toch goed om dit soort zaken te weten. En het bleek niet eens nodig om een samenlevingscontract op te
Zo zit het precies Zo lang je bij Randstad werkt, is er via de pensioenregeling een nabestaandenpensioen verzekerd. Dit betekent dat als jij overlijdt, je partner een uitkering van het pensioenfonds krijgt. Ben je ge huwd of heb je een geregistreerd partnerschap? Dan weten we wie je partner is. Ben je samenwonend, let dan op! Het pensioenfonds beschouwt je als samenwonend als je een samenlevingscontract hebt en bij de gemeente op hetzelfde adres staat ingeschreven. Wij hoeven geen kopie van het samenlevingscontract te hebben.
sturen naar het pensioenfonds. Ik was verbaasd dat het allemaal zo gemakkelijk was. Wel fijn hoor, deze periode staat immers
is, behoort het fonds op dit moment niet tot de groep pensioenfondsen die moet korten op de pensioenen. Het beleid van het bestuur is er ook op gericht om een dergelijke situatie te voorkomen, al kan een dergelijke korting niet uitgesloten worden. Via de nieuwsberichten op de website van het pensioenfonds kun je op de hoogte blijven van de actuele dekkingsgraad van het Randstad pensioenfonds.
Korten op de pensioenuitkering? De dekkingsgraad van Stichting Pensioenfonds Randstad is na het eerste kwartaal iets gedaald, van 106 naar 102 procent. Dit betekent echter niet dat de pensioenen direct gekort zullen worden. De dekkingsgraad daalde gedurende het tweede kwartaal en kwam in juni onder de 100 procent. Daardoor was er een tijdelijke stop op de verwerking van waardeoverdrachten (zie voor meer informatie hierover de rubriek q/a op pagina 3). Inmiddels is de dekkingsgraad weer boven de 100 en worden de waardeoverdrachten weer gewoon verwerkt. De huidige dekkingsgraad van 102 procent ligt formeel iets onder het wettelijk minimaal vereiste niveau van
al bol van het geregel. Ik schat dat we rond mei 2011 in ons huis kunnen. Ik kan niet wachten!’
105 procent, maar er is geen reden om op korte termijn tot aanvullende maatregelen over te gaan aangezien de dekkingsgraad momenteel boven het in het herstelplan opgenomen ‘herstelpad’ ligt. (Het hele herstelplan is na te lezen op de website van het pensioenfonds.) Dus hoewel de financiële positie van het pensioenfonds niet comfortabel te noemen
108%
110 105%
106%
105%
105 100 95
De dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen de bezittingen en de huidige en toekomstige pensioenuitkeringen (de verplichtingen). Als deze precies overeenkomen, dan is de dekkingsgraad 100 procent: het pensioenfonds heeft dan precies genoeg geld om aan alle verplichtingen te voldoen. In Nederland zijn fondsen verplicht een minimale dekkingsgraad van 105 procent te hanteren.
97%
103%
103%
100%
104% 102% 102%
98%
94%
90
89%
94%
88% 86%
102%
100%
Dekkingsgraad
89%
Minimaal vereiste dekkingsgraad
85 80 79%
75
dec 08
jan 09
feb 09
mrt 09
apr 09
mei 09
jun 09
jul 09
aug 09
sep 09
okt 09
nov 09
dec 09
jan 10
feb 10
mrt 10
apr 10
mei 10
jun 10
jul 10
Bovenstaande dekkingsgraden zijn schattingen. Hierop heeft geen actuariële en accountantscontrole plaatsgevonden. Aan deze percentages kunnen geen rechten worden ontleend.
7
meer weten?
jr./sr. Jong en oud over pensioen
‘Ik doe eigenlijk alleen maar leuke dingen’ Hielkje Beetsma (67), voormalig secretaresse van Frits Goldschmeding, geniet al een tijdje van een leven zonder werk met veel reizen en hobby’s. Richard Terlouw (21), intercedent bij Tempo-Team, kan zich helemaal niets voorstellen bij een leven zonder baan. Toch zet hij alvast wat geld opzij voor als het zover is. Hielkje Beetsma: ‘Ik ging in 1998 tegelijkertijd met Frits uit dienst. Dat kon financieel, omdat ik in 1988, net als veel oudgedienden bij Randstad, de mogelijkheid kreeg om opties op aandelen van Randstad te kopen. Een fantastische regeling, ik heb er een fijn zakcentje aan overgehouden. Achteraf bezien heb ik het allemaal goed geregeld, hoewel ik er in die tijd helemaal niet mee bezig was. Dat lijkt me ook heel gezond. Pas toen ik de 55 passeerde, ging ik me meer verdiepen in mijn pensioen en toen merkte ik al dat het bij mij wel goed zat. Ik vind het heerlijk om met pensioen te zijn. Ik heb de laatste tijd veel verre reizen gemaakt: meerdere keren een rondreis door Australië en Nieuw Zeeland en verder onder meer naar Zuid-Afrika en Amerika. Dat doe ik dan als het in Nederland winter is. Heerlijk!’
Richard Terlouw: ‘Soms maak ik me wel eens zorgen om mijn pensioen eerlijk gezegd. Dat komt ook wel door de berichten in de media van de laatste tijd over kelderende beurzen en pensioengaten. Ik hoor de verhalen en ben er wel eens mee bezig, maar onderneem geen stappen. Alhoewel: op aanraden van mijn schoonouders heb ik sinds kort wel een aparte spaarrekening geopend om wat geld opzij te zetten voor later. Post van mijn pensioenfonds kijk ik wel eens door, maar ik snap niet altijd wat er staat. Ach, het is voor mij natuurlijk nog wel erg ver weg. Ik kan me totaal niets voorstellen bij met pensioen gaan. Geen flauw idee wat ik dan ga doen. Het lijkt me best lastig: ineens moet je je eigen dag helemaal indelen en je ritme bepalen. Nee hoor, laat mij nog maar even lekker werken.’
Op de website van het Randstadpensioenfonds staat alle informatie over het fonds, de pensioenregeling en bij wie je met welke vraag terecht kunt. Ook vind je er links naar bijvoorbeeld de Belastingdienst en Stichting Pensioenkijker. Zie: http://pen sioenfonds.randstad.com Met vragen kun je ook terecht bij het pensioenbureau: bel naar 0205695380 of stuur een mail naar: pensioenfonds@randstadholding. com
bestuur Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Randstad bestaat uit acht leden. Namens de werkgever: Fred van Haasteren (voorzitter), John van de Luijtgaarden, Roland Berendsen, Matthew Fite. Namens de deelnemers en gepensioneerden: Paul Eringa, Els Adam, Bert Pleijsant, Mark Poort.
colofon grijs is een uitgave van de Stichting Pensioenfonds Randstad. Hoofdredactie: Marie-Anne Brands. Eindredactie: Ronald Ganzeboom. Redactieraad: Els Adam, Roland Berendsen, Peter den Ronden. Concept en realisatie: Maters & Hermsen Journalistiek: Michelle de Koning, Fieke Walgreen, Marcel Gansevoort, Marc Evers, Joke van Rooyen. Vormgeving: Maters & Hermsen Vormgeving: Jelle Hoogendam. Fotografie: Kees Hummel, Serge Ligtenberg. Drukwerk: Verweij printing Stichting Pensioenfonds Randstad Postbus 12600 1100 AP Amsterdam Z.O. Disclaimer De inhoud van grijs is met zorg samengesteld waarbij toegankelijkheid voorop heeft gestaan. Hierdoor kunnen interpretatieverschillen ontstaan met het geldende pensioenreglement. Daarom kunnen aan de inhoud van grijs geen rechten worden ontleend.
