Gezond en duurzaam voedsel ten n e c o d o b m tie voor a r i p s n i r e t Een folder
Aan de slag met gezond en duurzaam voedsel in het mbo Werken aan gezondheid op school loont. Het draagt bij aan betere schoolprestaties, minder schooluitval en een gezondere leefstijl. De school is dé plek om jongeren bewust te maken van gezond en duurzamer voedsel. Als docent speel je een cruciale rol hierbij. Jij kunt studenten informeren, maar vooral enthousiast maken en motiveren om gezond en duurzamer te eten. Het Voedingscentrum wil je graag helpen. Deze folder biedt inspiratie voor een praktische invulling van de volgende onderdelen van de Gezonde School: Schoolbeleid en -omgeving en Gezondheidseducatie. Ga aan de slag met een gezond en duurzamer aanbod in de kantine of geef lessen over voeding en voedsel binnen bijvoorbeeld het verplichte onderdeel Vitaal Burgerschap van de Kwalificatie-eisen loopbaan en burgerschap. In deze folder vind je veel info over kant-en-klare lesmaterialen, praktische tips, handige tools, bruikbare tests en slimme apps. Aan het gebruik van dit materiaal zijn geen kosten verbonden, tenzij anders vermeld. Hiermee kun je direct met je studenten aan de slag. Met de folder kun je ook een projectweek over voedsel organiseren voor je school. Kijk voor een voorbeeld van een projectweek op www.voedingscentrum.nl/onderwijs. Ook kun je hier uitgebreide informatie vinden over wat in deze folder staat. Veel succes en plezier!
www.voedingscentrum.nl/onderwijs
Schoolbeleid en -omgeving Alle schoolkantines gezond in 2015! Aan de slag met De Gezonde Schoolkantine
De overheid wil graag dat alle schoolkantines in 2015 gezond zijn. Doe ook mee! Werk samen met studenten aan een gezonde kantine. Het programma De Gezonde Schoolkantine helpt je daarbij met een praktische handleiding, een concreet stappenplan, tips, een Kantinescan en lekkere recepten. De Schoolkantine Brigade biedt ondersteuning. Het Handvest “Gezonder Voedingsaanbod op Scholen” van het Convenant Gezond Gewicht en het Voedingscentrum prikkelt partijen aan de aanbodzijde, zoals cateraars, om zich op het punt van gezond aanbod positief te onderscheiden. Dit handvest wordt ondersteund door de MBO Raad. www.degezondeschoolkantine.nl
Gezondheidseducatie Doorlopende leerlijn
Deze leerlijn is een voorstel, door het Voedingscentrum ontwikkeld. Het geeft inzicht in te ontwikkelen kennis, houding en vaardigheden op het vlak van gezond en duurzaam eten voor 4-18 jarigen. In de leerlijn staan typeringen per leeftijdsgroep die horen bij de thema’s: voeding en gezondheid, voedselkwaliteit, consumentenaspecten van voeding en eten klaarmaken. Beleving van voedsel en culturele diversiteit zijn belangrijke uitgangspunten. De lesmaterialen van het Voedingscentrum of waar het Voedingscentrum aan meewerkt zijn gebaseerd op deze leerlijn. Een uitgebreide versie voor leermiddelenontwikkelaars is te vinden op voedingscentrum.nl/onderwijs.
Doorlopende leerlijn Basisonderwijs 1
2
Voortgezet onderwijs 3
4
5
6
7
8
1
2
3
4
5
6
VWO HAVO VMBO Wat eet ik, hoe eet ik, waar eet ik, waar koop ik eten en hoe groeit het?
Wat eet ik en wat mag ik zelf kiezen? Hoe vaak en wanneer eet ik? Hoe gezond is mijn eten? Hoe wordt mijn voedsel gemaakt?
+ www.voedingscentrum.nl/onderwijs
Wat eet ik en is het volgens de aanbevelingen? Hoe is de balans tussen mijn eten en bewegen? Hoe zit het met gezond en duurzaam? En hoe herken ik het?
+
MBO 1
Wat is mijn invloed en verantwoordelijkheid t.a.v. wat ik eet? Hoe pas ik het toe?
+
Welke keuzes maak ik voor mezelf en mijn omgeving? Welke gevolgen heeft dit?
+
2
Welke korte/lange termijn gevolgen heeft mijn eetgedrag voor mij en mijn omgeving? Hoe ga ik hier mee om? Hoe zorg ik voor een gezonde en duurzamere leefstijl voor mezelf en anderen?
+
Lesmateriaal Voor het mbo is lesmateriaal ontwikkeld over gezonde leefstijl, voor alle opleidingen en niveaus. Voorbeelden zijn lessen over gezonde voeding, gezond gewicht en duurzamer eten. Het materiaal bestaat uit verschillende powerpoint-presentaties vol met informatie, sprekende filmpjes, discussievormen en relevante opdrachten. Handig is dat je het lesmateriaal direct kunt gebruiken en bovendien op maat kunt maken voor je eigen lessen. www. vitaalmbo.nl, ga naar Vitaal Burgerschap en klik op Voeding.
Lessen op maat Pedagogiek, Sport & Bewegen: Een gezonde start
Deze scholing over eten, bewegen en opvoeding in de kinderopvang is bedoeld voor mbo-opleidingen Pedagogisch Werk en Sport & Bewegen. Ook jij kunt docent ‘Een gezonde start’ worden door het volgen van een tweedaagse train-de-trainer workshop (hieraan zijn kosten verbonden). Vervolgens krijg je beschikking over het scholingsmateriaal met praktische, afwisselende opdrachten over eten, bewegen en opvoeding. Ook onderwerpen als overgewicht en communicatie komen aan bod. www.eengezondestart.nl
Retail: Meer dan lekker in de super
Dit digitale lespakket is in opdracht van het Voedingscentrum ontwikkeld voor mbo-opleidingen detailhandel food. Studenten leren over de gezondheid en duurzaamheid van producten en over welke informatie je van etiketten kunt aflezen. www.meerdanlekkerindesuper.nl
Horeca: Meer dan lekker in de horeca
Dit digitale lespakket is bedoeld voor mbo-opleidingen horeca, met name voor studenten die in de toekomst als kok en in de bediening zullen werken. Zij doen in deze lessen veel kennis op over thema’s als vetten, vezels, zout, groente, fruit en vis en hun relatie met gezondheid. www.meerdanlekkerindehoreca.nl
Reader: Meer dan lekker
Deze reader van het Voedingscentrum kun je ter inspiratie gebruiken voor je lessen. In de reader vind je uitgebreide informatie over onder meer gezondheid, veiligheid en duurzaamheid van voedsel. www.voedingscentrum.nl/webshop
www.voedingscentrum.nl/onderwijs
Praktische tips 1. Verwerk het thema voedsel in het bestaande curriculum
Enkele voorbeelden: Nederlands: Geef je studenten de opdracht om een werkstuk te maken over “Hoe ziet jouw ideale gezonde en duurzamere kantine eruit?” of “Wat betekent gezond en duurzamer eten voor jou? Waarom vind je dit wel of niet belangrijk?”. Economie: Geef studenten de opdracht om in kaart te brengen hoe je een gezonde en duurzame kantine winstgevender kan maken. Stuur ze de supermarkt in om verpakkingen te bekijken en etiketten te lezen. Marketing of Communicatie: Hoe maak je een gezond en duurzamer broodje in de kantine aantrekkelijk? Stel een marketing- of communicatieplan hiervoor op.
2. Breng je studenten naar buiten
• Laat voedsel ‘leven’ door met studenten naar een boerderij te gaan. Veel boerderijen geven rondleidingen en ontvangen klassen. Zoek naar mogelijkheden in de buurt of kijk ter inspiratie op www.metdeklasdeboerop.nl. • Doe met je school of je klas mee met de Week van de Smaak: een jaarlijks event in september waarin smaak centraal staat. Welke activiteiten er bij jou in de buurt zijn? Kijk op www.weekvandesmaak.nl
3. Haal buiten naar binnen
• Geen tijd om er met de hele klas op uit te gaan? Nodig dan een gastspreker uit: een gezonde cateraar, een kok van een lokaal restaurant of een producent van gezonde en/of duurzamere producten. • Organiseer voor de klas of de hele school een debat over de effecten van eten op jezelf en de wereld om je heen. • Stimuleer studenten om minder eten te verspillen: zet een actie in school op tegen voedselverspilling. • Deel een klas op in twee groepen en laat ze voor elkaar een gezonde lunch bereiden. Laat ze samen eten en met elkaar bespreken hoe ze te werk zijn gegaan. Of zoek samenwerking met een Agrarisch Opleiding Centrum (AOC) en kom bijvoorbeeld in een projectweek samen tot een duurzamere lunch. • Open dag op je school? Laat zien dat gezond en/of duurzaam hoog in het vaandel staat bij je school en organiseer met studenten de catering van gezonde en/of duurzamere hapjes.
www.voedingscentrum.nl/onderwijs
Tools, tests, apps Laat je studenten zelfstandig aan de slag gaan met deze tools, testjes en apps:
Tools • Welk effect heeft een maaltijd op het klimaat? www.klimaatweegschaal.nl • De voedselafdruk laat zien wat je voedselkeuze betekent voor het milieu. Hoe groot is die van je studenten? www.voedselafdruk.nl • Hoe gezond eten je studenten? Laat ze een dagboek bijhouden met de Eetmeter: www.eetmeter.voedingscentrum.nl • Wat vinden je studenten belangrijk bij het kiezen van eten en waar kun je zoal op letten? www.voedingscentrum.nl/boodschap • Zoek naar recepten. Laat studenten een recept bereiden voor elkaar in de klas, of thuis voor huisgenoten. www.voedingscentrum.nl/recepten
Tests • Laat studenten jullie kantine ranken met de Kantinescan: www.degezondeschoolkantine.nl. • Test je leefstijl op www.testjeleefstijl.nu. Een leefstijlscan voor studenten, bedoeld om ze bewust te maken van hun huidige leefstijl en om kennis over te dragen over een gezonde leefstijl. • De EetTest geeft op een speelse wijze meer inzicht in eetgedrag: hoe gezond of duurzaam is dit? www.voedingscentrum.nl/ikganaarschool • Hoe veel eten verspillen je studenten? Laat ze de verspiltest doen op www.etenisomopteeten.nl.
Apps • Wat kopen je studenten precies in de kantine? Ze kunnen het etiket checken door de Etikettenwijzer-app te downloaden. • Stap voor stap gezonder eten. Dat kan door Het Nieuwe Eten. Kijk op www.hetnieuweeten.nl of download de Eetwijzer-app. • Ga aan de slag met de Slim koken-app, die je helpt minder voedsel te verspillen.
Scan deze QR-code of ga naar www.voedingscentrum.nl/onderwijs. Daar vind je de uitgebreide informatie over wat in deze folder staat.
www.voedingscentrum.nl/onderwijs
Waarom deze folder? Deze folder helpt je om invulling te geven aan: Gezonde School
Een Gezonde School heeft veel voordelen: een prettiger leeromgeving, minder verzuim, betere prestaties en een lagere schooluitval. De mbo-handleiding Gezonde School van het Centrum Gezond Leven en verschillende samenwerkingspartners wil mbo-scholen helpen bij het verbeteren van de gezondheid van studenten. In de handleiding staan concrete gezonde activiteiten, diverse hulpmiddelen, tips en praktijkvoorbeelden. Deze folder biedt inspiratie voor een praktische invulling van drie onderdelen van de handleiding: Schoolbeleid en -omgeving en Gezondheidseducatie. Kijk voor meer informatie over gezonde leefstijl en voor de mbo-handleiding Gezonde School op www.gezondeschool.nl.
Schoolbeleid en -omgeving
Opname van gezondheid in het schoolbeleid draagt bij aan de structurele en blijvende aandacht voor een gezondheidsprobleem. Hierbij past het creëren van een gezonde schoolomgeving, zoals een gezonde schoolkantine, voor leerlingen en schoolpersoneel.
Gezondheidseducatie
Gezondheidseducatie is het (klassikaal) aanbieden van informatie en voorlichting over gezondheid aan leerlingen. Geef gezond en duurzamer eten extra aandacht in voedsel- of opvoedingsgerelateerde opleidingen of neem het op in lessen over Vitaal Burgerschap.
Vitaal Burgerschap
Vitaal Burgerschap is een onderdeel van de Kwalificatie-eisen loopbaan en burgerschap. Met burgerschap wordt onder meer bedoeld het als kritisch consument kunnen functioneren. Ook het kunnen reflecteren op de eigen leefstijl en zorgen voor de eigen vitaliteit zijn belangrijk. Aandacht voor gezond en duurzamer eten is hierbij van fundamenteel belang. Dan kan de student verantwoorde keuzes maken en activiteiten ondernemen die bijdragen aan een gezonde leefstijl.
Het Voedingscentrum: voor onderwijs over gezond en duurzamer voedsel.
www.voedingscentrum.nl/onderwijs Mogelijk gemaakt door:
