Gecontroleerd schenken aan uw kind voor de bouw of aankoop van een huis of verbouwingen Bij een belangrijke investering (bv. verbouwingen) zou u uw kind graag sponsoren, maar u wilt ook zeker zijn dat hij of zij het daarvoor daadwerkelijk gebruikt. Sponsoren bij belangrijke investeringen Als kinderen een belangrijke investering doen, helpen ouders graag een stukje om alles financieel rond te krijgen. Denken we maar aan de aankoop of de bouw van een huis, belangrijke verbouwingswerken of het opstarten van een eigen zaak. Het geld dat dan geschonken wordt aan de kinderen wordt dan “goed besteed” en dat vinden ouders uiteraard heel belangrijk. Niemand doet graag een schenking aan zijn kind om dan achteraf vast te stellen dat het geld aan nutteloze dingen werd verbrast. Maar hoe kunt u ervoor zorgen dat u “gecontroleerd” sponsort? Concreet voorbeeld Uw zoon heeft een ruim huis met een grote tuin gekocht. Er zijn echter nog tal van verbouwingswerken nodig aan het huis, de oprit moet heraangelegd worden en de tuin, die eerder op een wildernis lijkt, moet ook een zware opknapbeurt krijgen. Wellicht zullen de totale kosten 100.000 euro bedragen. Uw zoon heeft nog maar pas zwaar geleend om het huis te kunnen kopen, dus 100.000 gaan bijlenen is zeker niet haalbaar. U overweegt om uw zoon voor 100.000 euro te sponsoren. Maar uiteraard is het voor u heel belangrijk dat die 100.000 euro dan ook werkelijk gebruikt wordt om die geplande verbouwingen te realiseren. U komt wel goed overeen met uw zoon, maar de kans lijkt u zeker niet onbestaand dat hij een stuk van die 100.000 zou gebruiken om een duurdere wagen te kopen of een grote reis te maken. De invloed van uw schoondochter is daarin trouwens ook niet te onderschatten, dus u zou graag wat “zekerheid” inbouwen. Maar wat zijn nu mogelijke methoden om “zekerheid” in te bouwen op een relatief eenvoudige manier? Oplossing1: de hand- of bankgift met voorwaarden We vetrekken van ons concreet voorbeeld waar een vader aan zijn zoon 100.000 euro wil schenken, maar zeker wil zijn dat het geld gebruikt wordt voor de verbouwingen. Doorgaans gaat vader in dergelijke situatie een hand- of bankgift doen. In de begeleidende aangetekende brieven of het bewijsdocument (de zgn. Pacte adjoint) gaat men uiteraard duidelijk maken dat het om een schenking gaat en niet om een lening, zodat er achteraf geen discussie bestaat ten opzicht van de andere kinderen. Maar als vader gewoon een hand- of bankgift doet, is hij natuurlijk niet zeker dat het geld
1
goed besteed zal worden. In de praktijk merken we daarom dat in de aangetekende brieven of het bewijsdocument soms ook een last wordt opgelegd, bv. dat het geld moet gebruikt worden voor het investeren in onroerend goed, of specifieker voor het verbouwen van een bepaald huis.
Is een dergelijke last wel mogelijk? Het onherroepelijk karakter van een schenking houdt in essentie in dat de schenker niet eenzijdig op de schenking kan terugkomen. Kortom gegeven is gegeven. Wellicht is een dergelijke last mogelijk en is dit geen modaliteit waardoor de vader in ons voorbeeld als het ware terugkomt op zijn schenking. Maar daarover bestaat momenteel helemaal geen eensgezindheid onder juristen. Los van de juridische discussie of het wel of niet kan, is een dergelijke hand- of bankgift waarin bv. wordt opgelegd via een last dat het geld gebruikt moet worden voor de verbouwingen eerder af te raden. Want zelfs in het geval dat een dergelijke last rechtsgeldig is, dan is die in de praktijk moeilijk afdwingbaar. Als de zoon in ons voorbeeld deze 100.000 euro niet (of maar voor een stuk) gebruikt voor de verbouwingen, dan zal u naar de rechtbank moeten stappen om dit af te dwingen, of om de schenking te laten ontbinden. Bovendien bestaan er betere methoden om uw doel te bereiken (zie hieronder).
Oplossing 2: de betaling van de factuur als gift
Aangezien het schenken via een handgift geen echte zekerheid geeft is er in de praktijk een heel eenvoudige oplossing opgedoken, die erin bestaat om vooraf met bv. uw zoon te bespreken welke factuur of welke facturen u zult betalen. Ideaal is dat u dat doet aan de hand van de offertes die gemaakt werden. Bij het bouwen of verbouwen van een huis worden bijna altijd offertes voor bijna alle werken opgemaakt, zodat u vooraf mondeling kan afspreken wat u precies zal betalen. Op het moment dat uw zoon dan de afgesproken factuur of facturen krijgt, betaalt u gewoon die factuur in plaats van uw zoon. Kortom, uw zoon krijgt het geld van de schenking dus zelf nooit in handen. Zo bent u 100 % zeker dat het geld besteed wordt aan de bouw of verbouwing van zijn huis. Als u een dergelijke factuur betaalt, wordt dit juridisch gezien beschouwd als een ‘onrechtstreekse schenking” en moet men geen schenkingsrechten betalen. Maar zoals bij een bank- of handgift moet de schenker wel nog 3 jaar in leven blijven om successierechten te vermijden. Als de schenker ernstig ziek wordt, kan men wel alsnog voor het overlijden het bewijsdocument van deze onrechtstreekse schenking laten registreren aan 3 % schenkingsrechten op een registratiekantoor. Als u gewoon een factuur betaalt voor de zoon, dan is het niet duidelijk of dit gaat om een schenking dan wel om een lening. Om misverstanden te vermijden (naar de fiscus toe, maar ook naar de andere kinderen) is het zeker aangewezen om duidelijk te maken dat het hier om een schenking gaat. Vandaar dat u best na het betalen van de factuur een bewijsdocument (pacte adjoint) maakt, waarvan u hieronder een model vindt. Dit document, samen met de factuur en de overschrijving vormen een juridisch sluitend bewijs van deze onrechtstreekse schenking. In plaats van een bewijsdocument kan ook met 2 de klassieke aangetekende brieven worden gewerkt, maar dat maakt het een stuk minder praktisch. De fameuze driejarige termijn begint hier uiteraard pas te lopen vanaf de betaling van de factuur (onrechtstreekse schenking).
2
Oplossing 3: eerst lenen en later kwijtschelden
Als u 100 % zekerheid wil dat het geld goed besteed wordt, wordt vaak aangeraden om eerst een renteloze lening te sluiten met uw kind voor bv. 100.000 euro in ons voorbeeld. Zoals dat steeds het geval is bij het opstellen van een contract is het ook hier aan te raden om uw afspraken zo goed en zo nauwkeurig mogelijk op papier te zetten. Voor een dergelijke leningsovereenkomst kunt u uiteraard naar een notaris stappen, maar het is voldoende dat u een zgn. onderhandse overeenkomst opmaakt. Een geschreven leningsovereenkomst voorkomt later misverstanden en betwistingen met de ontlener zelf, en ook naar de fiscus toe (vooral bij vermogensonderzoek voor de ontlener). We treden niet in detail, maar indien uw kind gehuwd is onder een gemeenschapsstelsel (bv. het wettelijk stelsel), is die lening alleen aan te raden als het onroerend goed dat gebouwd of verbouwd wordt behoort tot het eigen vermogen van uw kind. Anders gebruikt u beter methode 2 (schenking van factuur). Want volgens artikel 1418, 2 d van ons Burgerlijk Wetboek kan een lening maar aangegaan worden door de twee echtgenoten, als ze gehuwd zijn onder een gemeenschapsstelsel. Het gevolg is dat de kwijtschelding van schuld dan ook ten goede zal komen aan beide echtgenoten (gehuwd onder een gemeenschapsstelsel), wat toch meestal niet de bedoeling zal zijn. Zeker niet als men incalculeert dat een echtscheiding steeds tot de mogelijkheden behoort. In tweede instantie kan u dan, als u heeft vastgesteld dat het geld volledig voor de verbouwing is gebruikt, de lening of het resterend saldo kwijtschelden aan uw kind. Het is uiteraard belangrijk om deze kwijtschelding ook op papier te zetten zodat er later geen discussie meer mogelijk is over het feit dat er geen lening meer is. Dit is uiteraard belangrijk naar de fiscus toe om te vermijden dat er later nog successierechten betaald moeten worden, maar ook om misverstanden te vermijden naar andere kinderen-erfgenamen toe. Uiteraard kan een kwijtschelding van een schuld via een Belgische of een Nederlandse notaris. Maar het is uiteraard een stuk goedkoper om dit, zoals bij een bankgift, te doen via twee aangetekende brieven of één bewijsdocument. U betaalt dan geen schenkingsrechten, maar de schenker-kwijtschelder moet wel nog 3 jaar in leven blijven om te ontsnappen aan de successierechten. Hier is het moeilijker om de juiste datum van de kwijtschelding te bewijzen. U heeft immers geen rekeninguitreksel zoals bij een bankgift of de schenking van een factuur. Vandaar dat we bij het kwijtschelden van een schuld veiligheidshalve eerder zouden werken met 2 aangetekende brieven in plaats van met een pacte adjoint. U kan dan de juiste datum van kwijtschelding perfect bewijzen. Onderaan het artikel vindt u de nodige modellen. Het voordeel van deze techniek van kwijtschelding van schuld is dat u nu echt controle heeft op het juist gebruik van het geld. Een bijkomend voordeel van deze techniek is dat u de schuld aan uw kind pas kwijtscheldt, als u zelf ook zeker bent dat u het geld in de toekomst niet meer nodig zal hebben. Deze techniek is dus ideaal voor wie nog twijfelt of hij het geld wil schenken of renteloos wil lenen. Later kunt u de schuld immers nog altijd kwijtschelden.
3
De driejarige termijn voor het vermijden van successierechten begint hier uiteraard pas te lopen vanaf de kwijtschelding (of de datum waarop u die kunt bewijzen) en niet vanaf het ondertekenen van de lening. Bij een nakend overlijden binnen die periode van drie jaar van de schenker kunt u deze documenten laten registreren tegen 3 % schenkingsrechten.
Conclusie
Wie 100% zeker wil zijn dat het geld goed besteed wordt, gebruikt beter geen hand- of bankgift. Eerst een renteloze lening toestaan en dan later kwijtschelden geeft u 100 % controle op het juist gebruik van het geld. Maar indien uw kind gehuwd is onder een gemeenschapsstelsel (bv. het wettelijk stelsel) wat meestal het geval is, is deze techniek alleen aan te raden als het onroerend goed dat gebouwd of verbouwd wordt, behoort tot het eigen vermogen van uw kind. Wie zeker is dat hij het geld kan missen, kiest wellicht best voor de betaling (als schenking) van de factuur. U betaalt dan gewoon de factuur van uw kind en maakt daarvan een bewijsdocument op (pacte adjoint). Dit is een praktische oplossing die bovendien 100 % controle geeft.
Redactie: juni 2010
Neven & Partners Johan Adriaens 0496/ 26.14.10
[email protected] www.neven-partners.be Kantoor: Romeinse straat 18, 3001 Leuven
Modellen in bijlage
4
BEWIJSDOCUMENT ONRECHTSTREEKSE SCHENKING
De ondergetekenden: 1. De heer en/of mevrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wonende te . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hierna genoemd ‘de schenker’ en 2. de heer of mevrouw ........................................ wonende te ...................................................... hierna genoemd ‘de begiftigde’ verklaren: Dat er een onrechtstreekse schenking uitgevoerd werd en door de begiftigde in dank aanvaard werd door het betalen van de factuur met nr. . . . . . . . . . . . . . . door overschrijving van de rekening . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . bij de bank . . . . . . . . . . . . . . . . naar het rekeningnummer . . . . . . . . . . . . . . . bij de bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Dat dit document opgemaakt wordt enkel strekkend tot bewijs van de voorheen gedane onrechtstreekse schenking. Dat aan deze onrechtstreekse schenking de volgende voorwaarden verbonden waren, die beide partijen hierbij uitdrukkelijk herhalen en schriftelijk bevestigen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (bv. de schenking is een voorschot op erfdeel/buiten erfdeel). Dat tot bewijs het uittreksel van de rekening van de schenker bij deze verklaring wordt gevoegd, alsook de betaalde factuur. Opgemaakt in dubbel te . . . . . . . ……..op* . . . . . . …….
............................... De schenker(s)
. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . .. . . . De begiftigde
* opmerking: de datum van deze pacte adjoint moet na de betaling liggen
5
KWIJTSCHELDING SCHULD: BRIEF VAN SCHENKER AAN BEGIFTIGDE
………………………………………….. …………………………………………. (Naam en adres van van de schenker(s)) Aan………………………………………….. …………………………………………. (Naam en adres van de begiftigde)
Gedaan te…………op……………………. AANGETEKEND Beste... Met dit schrijven wensen wij u mee te delen dat de nog openstaande schuld van € . . . . . . . . ingevolge de leningsovereenkomst met datum ………………. en afgesloten tussen …………………………………….vanaf heden volledig kwijtgescholden wordt en dit zonder tegenprestatie.
Er is aan de kwijtschelding van de schuld geen tegenprestatie verbonden, maar enkel de volgende voorwaarden en modaliteiten (bv. de schenking is een voorschot op erfdeel/buiten erfdeel, een contractueel beding van terugkeer, enz.). Mogen wij u vragen om dit bij aangetekend schrijven te bevestigen en alle briefwisseling te richten naar het bovenvermelde adres? Gelieve ten slotte te willen noteren dat dit schrijven geenszins beschouwd kan worden als een schenkingsakte, maar enkel als een bewijs van de kwijtschelding van een schuld. Vriendelijke groeten,
............................... De schenker(s)
6
KWIJTSCHELDING SCHULD: BRIEF VAN BEGIFTIGDE AAN SCHENKER
………………………………………… ……………………………………….. (Naam en adres van de begiftigde)
Aan………………………………… ……………………………………. (Naam en adres van de schenker(s)
Gedaan te…………op……………………. AANGETEKEND Beste... Ik mocht in goede orde uw aangetekend schrijven van . . . . . . . . ontvangen, waarvoor dank. Met dit schrijven wens ik u nogmaals te bedanken voor de kwijtschelding van de schuld ten bedrage van € . . . . . . . . . . . . .. Ik heb er nota van genomen dat er aan deze kwijtschelding van de schuld geen tegenprestatie verbonden is, maar enkel de volgende voorwaarden en modaliteiten, die ik hierbij bevestig (bv. de schenking is een voorschot op erfdeel/buiten erfdeel, een contractueel beding van terugkeer). Ik neem er ten slotte nota van dat uw schrijven geenszins beschouwd kan worden als een schenkingsakte, maar enkel als bewijs van de kwijtschelding van een schuld. Vriendelijke groeten,
...................... De begiftigde
7
