Gans als kans Augusta: Wij zaten daar in Italië een beetje ruzie te maken over niets, toen ik tegen

De gans als Een oud spel in Een bijzonder stel, Augusta Verburg en Jan Westerbrink. De een heeft als schrijfster een uitgebreide lijst publicaties op haar naam staan en is astroloog. De ander heeft al bijna vijfendertig jaar een organisatieadviesbureau – KOAN – en bedient relaties binnen bedrijfsleven en overheden. Ze ontmoetten elkaar zes jaar geleden, trekken sindsdien zowel zakelijk als privé intens met elkaar op, en delen wat Jan nooit eerder met iemand heeft gedeeld: zijn trainingszaal. Op een avond, ergens in Italië, ontstond het idee voor een spel. Een knipoog die inmiddels business lijkt te worden…

Jan Westerbrink (1940) is oprichter en eigenaar van organisatieadviesbureau KOAN. Hij adviseerde inmiddels een enorme hoeveelheid bedrijven en is nog lang niet uitgewerkt. Laat zich inspireren door het Zenboeddhisme, kunst en klassieke muziek. Jan schreef het boekje ‘Ondernemen is een kunst’ over de diverse ontwikkelingsstadia van een organisatie en de noodzakelijke verandering van leiderschapsstijlen. Dit is aan te vragen via de website. www.koankoan.nl

4

Gans als kans Augusta: ‘Wij zaten daar in Italië een beetje ruzie te maken over niets, toen ik tegen Jan zei: ‘We kunnen natuurlijk ook iets creatiefs doen, dan wordt het vast leuker.’ We moesten nog een nieuwjaarswens bedenken voor onze klanten en zo ontstond het idee voor een ganzenbordspel. We schreven er een vrolijke brief bij over wat de mens onderscheidt van de gans en stuurden dit naar al onze relaties.’ Ze hadden het spel mooi vormgegeven, houten gansjes en een dobbelsteen erbij, en nieuwe spelregels bedacht met daarin opdrachten als: Wat waardeer je van je medespelers waar je graag van zou willen leren? en: Voor hoeveel procent ben je gelukkig? Wat ben je van plan met de rest? De reacties waren overweldigend. Dat vernamen ze niet alleen op locatie, maar soms ook midden in de nacht als de telefoon ging… Want kwam je op hokje 32 dan was de opdracht: Bel Augusta of Jan. Zo ontvingen ze op een mooie manier feedback die ze hebben gebruikt om hun spel verder

te verfijnen. Augusta: ‘Toen wisten we: dit gaat het helemaal worden!’ Inmiddels is het spel voor de markt opnieuw getekend, is er een prachtige doos ontworpen en zijn er spelregels geschreven voor vier verschillende doelgroepen: het gezin, 13-plussers, 21-plussers en teams/organisaties. De verwachting is dat het eind juni begin juli in de winkels ligt: de speelgoedwinkel, de boekhandel, esoterische winkels en cadeaushops. Jan: ‘Dus ook gewoon in de speelgoedwinkel, naast het bekende Ganzenbordspel.’ Augusta: ‘Toegankelijker kan het niet: Ganzenbord is een Oudhollands spel, iedereen weet hoe het werkt, dus je gaat zitten en je speelt.’ Maar een gezinsversie? Augusta: ‘Ja. Er wordt weinig echt gepraat. Mensen stellen geen vragen aan elkaar. Dat zie je ook in gezinnen. Dus een vraag als: Met wie in huis maak je de meeste ruzie? Waarom? Hoe kun je het anders oplossen? Sla een beurt over om erover na te denken,

ontwikkelingskans een nieuw jasje kan heel veel opleveren. Of: Als jij de baas in huis was, wat zou je dan veranderen? Als iedereen blij is met die verandering, dan mag je nog een keer gooien. Zo ontstaan er mooie gesprekken die sterk verbindend kunnen werken.’ Jan: ‘Datzelfde geldt voor teams. Gesprekken binnen organisaties gaan vrijwel altijd over operationele zaken, bijna nooit over wat je bezielt. Terwijl dat toch de olie is waar de motor op draait.’ En in de 13-plus-versie? Augusta: ‘Daar staan vragen in als: Als jij het voor het zeggen had, hoe zou je de wereld dan willen verbeteren en wat kun je nu al doen om daar een begin mee te maken? Of: Wanneer laat je zelfvertrouwen je in de steek en wat heb je nodig om het terug te krijgen? Je eerlijkheid wordt beloond met drie plaatsen vooruit. Alleen de feedbackvragen zijn voor alle doelgroepen hetzelfde.’ Het spel spelen En wat is er dan niet leuker dan gewoon het spel te gaan spelen? We maken een speelafspraak, met zijn vieren; Jan en Augusta - het ‘KOAN-stel’, en Simone en Onno - het ‘bewust Zijn-stel’-. Een eerste blik op de spelregels (we doen de 21+ versie) leert dat de billen echt bloot moeten, want bij 53 lees ik bijvoorbeeld: Met wie heb je nog iets op te lossen? Pak nu de telefoon om een afspraak te maken. Daarna mag je direct door naar 54. Ik vraag Jan en

Augusta of je dit spel wel zomaar in elke organisatie kunt spelen. Augusta: ‘Het is inderdaad spannend; mensen willen niet voor iedereen hun ziel en zaligheid op tafel leggen. We hadden daarom in eerste instantie twee versies gemaakt: een voorzichtige en eentje die verder ging. Uiteindelijk hebben we toch voor één versie gekozen, waarin we escapes hebben ingebouwd. Bijvoorbeeld bij de vraag: Wat is volgens jou de blinde vlek van jullie leidinggevende? Wat kun je doen om hem/haar de ogen te openen? Als je mening/idee door anderen wordt gedeeld, mag je de hel direct verlaten door nog een keer te gooien. Die vraag mag je ook laten liggen, maar dan blijf je wel een tijdje in de hel zitten.’ Jan: ‘Vooral de versie voor bedrijven is één groot feedbackspel. Dat vraagt om veiligheid, intimiteit, en dit spel roept dat op. Het is immers iets dat je vroeger al met je vriendjes aan tafel speelde. Vanuit die bijna huiselijke sfeer ontstaan er gesprekken over wat er in een organisatie zou kunnen veranderen. Tweeëntwintig vragen over ieders sterke en zwakke punten, over eerlijkheid, over blinde vlekken bij de leiding, over collega’s die je hebben gesteund of waar mensen juist in de steek worden gelaten. Zelfs als het onderlinge vertrouwen er niet is, helpt de vraagstelling in het spel toch om zaken die dwarszitten boven water te halen.’ We beginnen. De hoogste gooier begint, >>

Op basis van haar vakgebied astrologie maakt Augusta Verburg (1952) als organisatieadviseur van KOAN profielen van haar cliënten. Het zelfinzicht dat op deze manier verkregen wordt, vormt een vruchtbaar uitgangspunt voor de teamsessies die zij begeleidt. Daarnaast schrijft zij artikelen, boeken voor kinderen, jongeren en volwassenen, maar ook scripts voor soaps als ‘Goudkust’, ‘Onderweg naar morgen’ en voor de verfilming van haar boekje ‘Flaporen’. www.augustaverburg.nl

5

ook hier. Jan gooit 6: Strijd. Je verschuilt je te veel achter je gelijk. Aan wie denk je in dit verband? Hoe kun je het anders oplossen? Sla een beurt over om erover na te denken. Jan: ‘Ik heb vaak heftige kritiek op assessments (beoordelingstests voor kandidaten voor bepaalde functies, red.). Ik verwijt categorisch alle psychologiebedrijven dat met deze tests alleen maar op mentaal niveau wordt gekeken. Ik trek fel van leer tegen de bedrijven die hiervan gebruik maken. Dat is niet altijd even handig.’ Augusta vraagt hem hoe hij hier beter mee om zou kunnen gaan (wat overigens niet in de spelregels staat, maar dat maakt blijkbaar niet uit). Jan: ‘Ik zou bijvoorbeeld kunnen vragen of er ook andere manieren zijn, om op bewustzijnsniveau te kijken of mensen wel of niet geschikt zijn voor een bepaalde job.’ Augusta vraagt door: ‘Waarom reageer je zo heftig als andere mensen iets inkopen wat anders is dan wat wij bieden?’ Jan: ‘Omdat ik vind dat het niet zuiver genoeg is. Ik vind het geldklopperij. In onze tak van sport gaat enorm veel geld naar dingen die níets opleveren. Daar kan ik héél kwaad over worden.’ Augusta is nu zelf aan de beurt en komt, via een paar tussenstations, op 18. Kracht. Vraag je medespelers om feedback: wat is je sterkste punt in hun ogen? Je mag nog een keer gooien. Onno: ‘Dus wij moeten nu zeggen wat jouw sterkste punt is?’ Augusta: ‘Leef je uit, zou ik zeggen.’ Simone: ‘Communicatie, je bent helder.’ Onno: ‘En rechtstreeks, zonder terughouding, direct.’ Jan: ‘En wat mij betreft ben je net zoiets als zuurstof. Wij zijn zo gewend geraakt aan vervuilde zuurstof dat we, als we échte zuurstof

inademen, flauwvallen. Dat is bij jou soms ook. Je moet er wel mee om kunnen gaan, je moet wel tegen pure zuurstof kunnen.’ Augusta, niet helemaal overtuigd of Jan’s bijdrage als een sterk punt moet worden gezien: ‘Dankjewel. Ik mag nog een keer gooien.’ Simone komt op 14. Verlangens. Je maakt het jezelf onnodig moeilijk door te verlangen in plaats van te ontvangen. Wacht tot een andere speler je plaats inneemt voor je verder gaat of sla drie beurten over. Augusta: ‘Dit spel werkt als ook als een tarotspel, dus dit is iets om even over na te denken. Dat hoeft maar kort als een ander je plaats inneemt, en anders heb je drie beurten - die je moet overslaan - de tijd om te oefenen op niet-verlangen om verder te mogen.’ Augusta komt op 26. Rijkdom. Vertel in het kort welke stormen in je leven je hebben gemaakt tot wie je bent. In welk opzicht hebben deze ervaringen je rijker gemaakt? Mocht je niet over de storm willen praten, vertel dan alleen wat je geleerd hebt van die storm. Ga door naar 33. Augusta: ‘De grootste storm is misschien dat ik nummer zeven ben in een gezin van negen kinderen en mijn vader overleed toen ik veertien was. Assertiviteit werd mijn handelsmerk en dat ging ten koste van mijn vermogen tot intimiteit. Dat heb ik later moeten veroveren. In ons gezin kwam incest voor; in mijn laatste boek ‘Oma!’, dat net is verschenen - voor volwassenen overigens – schrijf ik daarover. In een gezin waar incest onopgemerkt kan voortbestaan, ontbreekt het aan veiligheid om naar buiten te komen. Geheimhouding is geboden. In die cultuur ben ik opgegroeid. Wat het me uiteindelijk heeft gebracht, is de moed om te spreken – dat is iets anders dan me verdedigen – en open te zijn over wat me bezielt. Daar komt ook dit spel uit voort. Wat het me heeft gekost is het contact met bijna al mijn broers en zussen. Soms voelt dat heel vreemd: waar ik in mijn werk voor word beloond – ik ben goed in conflicten oplossen – daar word ik door mijn familie om gemeden. Dat blijft jammer.’ Als je dit spel meerdere keren zou spelen, met tussenpozen, krijg je dan niet dat iemand steeds hetzelfde verhaal vertelt? Augusta: ‘Dat blijkt niet te gebeuren. Een volgende

keer kom je met een ander verhaal, het verdiept zich. Als je overigens heel extreem non stop over jezelf zou blijven vertellen – zoals ik tijdens de Intensive Enlightenment deed in Poona – stopt op een gegeven moment je identificatie met het denken. Dat werkt heel bevrijdend. Ik vrees alleen dat je dat met dit spel niet gaat halen.’ Jan komt op 23. Hel. Schuldgevoel werkt als olie op het vagevuur. Ga te biecht bij je medespelers en laat hen je verlossen. Je mag daarna nog een keer gooien en zij bepalen of je het aantal plaatsen voor- of achteruit moet. Jan: ‘Goed, ik ga te biecht. Een hardnekkige groef in mijzelf is dat ik mezelf behoorlijk kan straffen voor dingen die ik in mijn leven ben misgelopen, omdat ik niet tijdig inzag hoe ik mezelf een rad voor ogen draaide. Het heeft dus met acceptatie te maken; de acceptatie dat daar niets meer aan te doen is. Een voorbeeld: ik heb op het gebied van seks en liefde geloofd in een aantal concepten die juist de liefde en de seks in de weg stonden. Daar heb ik spijt van. Vooral omdat het me jaloers maakt op mensen die daar nooit problemen mee lijken te hebben gehad en ik in een slechte bui daar heel vervelend over kan doen. ’ Augusta: ‘Omdat je jezelf zó grondig afbrandt. Ik zeg wel eens: als hij net zo om zou gaan met zijn kinderen als met zichzelf, zou ik hem aanklagen.’ Onno komt op 50. Verantwoordelijkheid. ‘Vertrouw op Allah, maar zet zelf je gans vast.’ Jouw gans is weggevlogen. Ga terug naar af. Die is dus, zij het in een ander jasje, gewoon gebleven in dit ganzenbord. Helaas…



Simone komt op 41. Zelfreflectie. Van welke kwaliteiten van je medespelers zou je graag willen leren? Simone: ‘Van Augusta zou ik wel haar power willen hebben. Van Onno zou ik willen leren om gewoon te dóen en niet zeuren, op een stille manier met opgewekt gemoed en van Jan, ja, bij jou herken ik veel van mezelf, dat is lastiger. Maar ik vind je manier van koning-zijn én zacht-zijn een prachtige combinatie!’ Gewonnen! Uiteindelijk, na anderhalf uur, en veel niet nader genoemde tussenstops, wint Simone. En Jan en Augusta - die wij niet kenden zijn ons in de tussentijd niet alleen bekender, maar vooral vertrouwder geworden. Dat is dus ook een werking van dit spel. Jan: ‘Het is een speelse manier om je bewuster te worden en wezenlijk contact te maken. Ik probeer al tientallen jaren mensen daartoe te bewegen, maar nog steeds en misschien wel steeds méér - blijkt het erg moeilijk te zijn om dat contact te maken. In teams, in gezinnen, in bedrijven; er blijft zoveel onuitgesproken.’ Augusta: ‘Een vriend van mij vertelde dat hij een stel mensen uit de kroeg voor het eerst bij hem thuis had uitgenodigd. Maar waar hij in de kroeg een eind weg kletst, daar zat hij thuis met een mond vol tanden. Hij is toen onze nieuwjaarsversie van het spel gaan spelen en dat loste het probleem meteen op. Ze hebben over dingen gepraat waar ze anders nooit over gesproken zouden hebben.’ Voor bedrijven en organisaties Jan: ‘Dit spel is zoveel zinvoller en goedkoper dan welke teambuildingbijeenkomst ook. Het spel stelt de vragen en het spel bepaalt welke vraag of opdracht bij jou hoort. 7

Wat Augusta al zei: het heeft ook de werking van een tarotspel. Jan haalde begin jaren tachtig het Transformatiespel van Findhorn naar Nederland. Ik vraag hem wat ‘Van gans tot kans’ voor heeft op het Transformatiespel. Jan: ‘Wat we al eerder benoemden: de laagdrempeligheid. Toen het Transformatiespel in Nederland werd geïntroduceerd, moesten mensen eerst trainingen volgen om het te kunnen en mogen spelen. Daarmee hebben ze van de onschuld of de authenticiteit die we met dit soort spelen in onszelf proberen terug te vinden, een ingewikkeld product gemaakt. Bovendien hebben veel bewustwordingsspelen een esoterisch karakter of zit er een stroming achter waardoor je op voorhand al hele bevolkingsgroepen uitsluit. Het oude Ganzenbord was trouwens ook bedoeld als levensspel. Onderweg kwam je de dingen tegen die je in het leven eveneens tegenkomt, zoals de herberg, de put, de gevangenis en de dood; je werd bestraft of beloond. Wij hebben daar verdieping aan gegeven, het is nu écht een levensspel. Maar simpel, dichtbij, en tegelijkertijd diepgaand.’ Augusta vult hem aan: ‘Hoe meer theorieën, hoe moeilijker we het onszelf maken. Boekenwijsheid kan je zo wéghalen bij jezelf. De gedachte dat het anders moet zijn dan wat jij voelt en ervaart, heeft precies de omgekeerde werking van wat we beogen ermee te bereiken. Cliënten die erg in hun hoofd zitten, geef ik wel eens letterlijk een trap tegen hun schenen. ‘Voelt dat goed of niet?’ vraag ik ze dan. Zo dichtbij is het: vind je die trap fijn of niet? En dan nog zie je ze twijfelen aan wat het juiste antwoord zou moeten zijn. We zijn zo volgestopt met waarheden, dat we onze eigen waarheid niet eens meer horen, laat staan vertrouwen. Terwijl het in wezen 8

zo simpel is: doet die trap zeer of niet, vind je het fijn of niet, wil je het of wil je niet? Als jij gewoon antwoord durft te geven, naar buiten komt met wie je bent en authentiek gaat leven, hoef je geen uren in de lotushouding te gaan zitten, mantra’s op te zeggen of je op te sluiten in een klooster. Dan breekt de hemel vanzelf open.’ Toch kan ik mij voorstellen dat je dit niet altijd kunt spelen met teams. Augusta: ‘Nee, in teams is het niet altijd veilig. Maar het hoeft er maar één te zijn die de stilte doorbreekt en dan volgt de rest meestal vanzelf. Als dit spel wordt gespeeld, betekent het dat degene die het heeft ingebracht de bedoeling heeft om meer openheid te creëren. Vaak is dat de leidinggevende. Als je als teamlid bij het lezen van de vragen bang bent dat andere teamleden met jouw antwoorden aan de haal gaan, laat dat onderwerp dan de start zijn van het spel. Dat is al goud waard! In mijn werk geef ik altijd eerst een horoscoopsessie aan een ieder afzonderlijk. Omdat geen mens slecht is, maar vanuit frustratie hooguit onhandige dingen doet, komt iedereen blij met zichzelf die sessie uit. Die basis, mogen zijn wie je bent, geeft het individu stevigheid in de groepssessie die daarna volgt. Dus als je als leidinggevende dit spel met je team wilt doen, maar je bent bang dat je mensen dichtklappen, doe het dan eerst met ieder afzonderlijk. En stel je daarbij open en eerlijk op, want wat je zelf niet durft, kun je ook niet van een ander verwachten.’ Is dit spel jullie meesterstuk? Jan: ‘Ik ben een voorbeeld van iemand die het eindeloos in boeken en concepten heeft gezocht. Dat heeft me tot een goed organisatieadviseur gemaakt, maar verlicht raakte ik er niet van. Ja, ik had nooit gedacht dat ik

zoveel vreugde zou beleven aan de eenvoud en doeltreffendheid van dit spel.’ Augusta: ‘Waar met Jan’s dood een hele bibliotheek mee het graf in gaat, daar heb ik mijn lessen meer in de praktijk geleerd. En ik denk dat dit spel daar erg bij aansluit.’ << Van gans tot kans ISBN/EAN 978-90-81558-41-9 Prijs: € 19,95 Te bestellen via www.solibris.nl/bewustzijnmagazineshop of [email protected]