Praktische informatie bij het artikel ‘Voor het doek valt’, Op Pad 7-2009, pag. 38 t/m 45.
Barcelona-Bordeaux, Fietsen, Spanje/Frankrijk
Tekst & foto: Kees Swart
Het gebied De tocht Zwaarte/moeilijkheidsgraad Navigatie Beste tijd Eten, drinken Overnachten Er naar toe Dag tot dag routebeschrijving
De feiten Het gebied: Spaanse Pyreneeën en Zuidwest-Frankrijk. Grote verschillen in landschap, klimaat en vegetatie: droog in Catalonië, vochtig in Baskenland. De kust onder Bordeaux is vlak en rijk aan dennenbos.
HET GEBIED
Gemaakte tocht: 15-daagse trektocht tussen Barcelona en Bordeaux met een totale afstand van 1000 km.
Barcelona is de op één na grootste stad van Spanje en de hoofdstad van de autonome regio Catalonië. In de middeleeuwen was Catalonië een deel van het koninkrijk Aragon, dat later werd verenigd met de rest van Spanje. Catalonië moest steeds meer autonomie inleveren aan het centrale gezag in Madrid. Een dieptepunt was de dictatuur onder Franco, toen het Catalaans als schrijftaal werd verboden. Vandaag de dag is Barcelona niet alleen de grootste havenstad aan de Middellandse Zee, maar ook een van de belangrijkste culturele centra van Europa. In de stad bevinden zich negen bouwwerken die op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staan; zeven daarvan zijn ontworpen door Antoni Gaudi. De nog steeds niet voltooide kerk Sagrada Familia is daarvan wel de beroemdste.
Zwaarte/moeilijkheidsgraad: pittig. In totaal 14.000 m klimmen. Per col 500 tot 800 m, steilte gemiddeld 4 à 5%; goed te doen met bergverzet (22 tanden voor, 32 of 34 achter). Wegdek: asfalt van wisselende kwaliteit.
Bordeaux is een oude haven- en handelsstad. Het was de hoofdstad van de Romeinse regio Aquitanië. In de late middeleeuwen was dit gebied drie eeuwen lang Engels bezit. De inlijving bij Frankrijk ging niet van harte: pas aan het eind van de zeventiende eeuw onderwerpt Bordeaux zich aan het centrale gezag in Parijs. De stad is wereldberoemd om de wijnen die uit de omgeving komen. Een deel van de stad, de Port de la Lune, staat op de UNESCO werelderfgoedlijst.
Navigeren: De route is niet bewegwijzerd, je kunt hem met behulp van
Tussen Barcelona en Bordeaux ligt een lappendeken aan landschappen en culturen. Hooggebergte in de Pyreneeën, stranden, duinen en bossen langs de kust van Les Lan-
Pagina
Barcelona -Bordeaux
Praktische informatie bij het artikel ‘Voor het doek valt’, Op Pad 7-2009, pag. 38 t/m 45.
onze summiere routebeschrijving en geschikte fietskaarten nafietsen; je kunt ook een gps-track downloaden van www.oppad.nl. Beste tijd: van eind april tot eind oktober zijn alle cols sneeuwvrij. In juli en augustus kan het in de Spaanse Pyreneeën erg heet worden. Ook zijn de wegen dan het drukst. In het voor- en naseizoen valt wel eens een buitje, maar is het vaak ideaal weer voor buitensporters. Er naar toe: afstand vanaf Utrecht 1500 km (Barcelona) en 1000 km (Bordeaux). Trein naar Barcelona via Lille, Parijs (TGV) en Portbou (nachttrein) (zie ‘trein en fiets’ op www.treinreiswinkel.nl), naar Bordeaux rijdt een TGV met fietsruimte vanuit Lille. Rechtstreeks vliegen kan naar Barcelona, Bordeaux, Girona of Pau. Overnachten: campings, hotels, pensions.
Pagina
des; bevolkt door Catalanen, Spanjaarden, Basken en Fransen. Het is ook een overgangsgebied van klimaatzones met de bijbehorende vegetatie: in het Mediterrane Catalonië soms dor en droog, in het Atlantische Baskenland vaak groen en vochtig. Girona, Ainsa en Jaca hebben een mooie historische binnenstad. Ten noordwesten van Jaca liggen prachtige dorpen.
DE TOCHT De tocht gaat voor een groot deel door de Spaanse Pyreneeën. Het landschap is hier zeer afwisselend met spectaculaire vergezichten. De kust van Les Landes is vrijwel vlak met veel dennenbossen. Buiten de vakantietijd is het vrijwel overal rustig tot stil. Ook in Barcelona en Bordeaux is goed te fietsen, maar om deze steden te bereiken of te verlaten is het raadzaam om even met de fiets in de trein te stappen.
ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD Deze tocht is best pittig, maar zeker niet loodzwaar. Het begin is makkelijk fietsen over een voormalige spoorlijn. Ook het laatste stuk in Frankrijk kost geen moeite. In totaal moet 17.000 meter worden geklommen. Haast elke dag is er een col van 500 tot 800 meter, meestal gevolgd door een lange afdaling. Met een gemiddeld hellingpercentage van 4 à 5% (boven de 7% komt het zelden)zijn deze cols niet heel erg steil; de meeste Alpenpassen zijn een stuk zwaarder. Bovendien is een lange klim gevolgd door een lange afdaling veel minder afmattend dan de hele tijd heuvel op heuvel af. Met een redelijke conditie is het goed te doen, zolang je maar een licht bergverzet hebt: dus een lichtste verzet van 22 of 24 tanden voor en 32 of 34 tanden achter (of een Roloffnaaf met vergelijkbaar verzet). Met een dergelijk verzet kregen wij onze toch al zware ligfietsen met elk 25 kilo bagage zonder serieuze problemen de hellingen op. Klimmen gaat het best in de koele ochtenduren. Wordt het toch warm, stop dan regelmatig om af te koelen en te drinken. De wegen zijn haast overal geasfalteerd (behalve het fietspad van Girona naar Olot op de eerste dag), maar niet altijd vrij van hobbels en gaten. Dikke banden zijn niet noodzakelijk, maar verhogen wel het comfort tijdens afdalingen op matig asfalt.
NAVIGATIE De gefietste route is niet bewegwijzerd, maar met behulp van de normale wegwijzers is de weg goed te vinden. Een gps-track is beschikbaar.
BESTE TIJD Van eind april tot eind oktober zijn alle cols sneeuwvrij. In juli en augustus kan het in de Spaanse Pyreneeën erg heet worden. Ook zijn de wegen dan het drukst. In het voor- en naseizoen valt wel eens een buitje, maar is het vaak ideaal weer voor buitensporters. In het voorjaar staat in de dalen alles in bloei terwijl de bergtoppen nog bedekt zijn met sneeuw. In oktober geven herfstkleuren extra sfeer.
ETEN, DRINKEN Elke dag kom je winkels en horeca tegen. Deze bevinden zich meestal in de dalen. De dorpjes die hoger in de bergen liggen, zijn vergrijsd en deels ontvolkt, dus alleen handig voor het vullen van de bidons met vers drinkwater. Fietsenmakers zijn in de grotere plaatsen te vinden. Ook (buiten)sportzaken verkopen fietsaccessoires. Zorg onderweg voor voldoende proviand en reserve-onderdelen.
OVERNACHTEN In de dalen zijn voldoende campings, hotels en pensions te vinden. Daartussen moeten vaak wel enkele tientallen kilometers overbrugd worden. De site www.allecampingsinfrankrijk.nl geeft een goed overzicht van Franse cam-
Pagina
Barcelona -Bordeaux
Praktische informatie bij het artikel ‘Voor het doek valt’, Op Pad 7-2009, pag. 38 t/m 45.
Pagina
pings, al staan er soms ook opgeheven campings op. Er is geen website met een duidelijk overzicht van alle campings in de Spaanse Pyreneeën, maar met Google maps zijn ze wel te vinden: open www.google.nl, klik op ‘maps’ en verschuif de kaart naar het juiste gebied. Zoom dan nog wat in, tik op de lege regel boven de kaart ‘camping’ in en druk op ‘zoeken in maps’. Er verschijnen dan rode rondjes en ballonnetjes op alle plekken waar campings en aanverwante bedrijven (zoals buitensportwinkels) zijn. Klik ze aan en er verschijnen adressen en links naar de bijbehorende websites. Is het onduidelijk of het om een echte camping gaat, klik dan op ‘satelliet’ (rechtsboven). Er verschijnt dan een luchtfoto, waarop je zover kunt inzoomen dat je de contouren van tenten, caravans en campers ziet verschijnen als er inderdaad een camping op die plek is. Ook gîtes en hotels zijn op deze manier te vinden. Wildkamperen is in principe alleen toegestaan op privé-terrein met toestemming van de eigenaar en in speciale gevallen (zie http://wildkamperen.nl/wiki en klik op ‘landeninformatie.
ONZE OVERNACHTINGEN 1. Barcelona. Sfeervol appartement in het oude centrum van de stad (www.barcelonapoint.com/nl/apartment/313/Corders-Apartment-Borne.html). Zorg er wel voor dat je fiets hier zo snel mogelijk binnen staat, want kleine criminelen zijn hier geen zeldzaam verschijnsel. 2. Les Preses. Camping met mooi uitzicht op de Pyreneeën (http://atma.garrotxa. net). 3. Borreda. Een voormalige boerderij, die is verbouwd tot toeristische accommodatie, restaurant en camping. Het complex ligt erg mooi in de heuvels boven Borreda (www.campalans.net). 4. Sant Llorenç de Morunys. Hostal Piteus met goed gehumeurd personeel (www. hostalpiteus.com). Het hotel hier tegenover, Hostal la Catalana, ziet er ook goed uit, maar was vol toen we arriveerden. Twee kilometer ten noorden van dit stadje is ook een camping (www.valldelord.com/morunys4.htm), maar die was begin oktober niet meer open. 5. Organya. Nette, tentvriendelijke camping met goed onderhouden grasveld (www. campingorganya.com). 6. Talarn. Camping aan groot stuwmeer met harde ondergrond (http://en.infocamping.com/campings-Talarn/Gaset-Talarn). 7. Castejon de Sos. Prettige camping aan de rand van het dorp (www.alto-esera.com). Wie liever niet meer dan één col per dag fietst, kan terecht op een camping vlak voor het begin van de Coll de Espina (6 kilometer voorbij El Pont de Suert: www.campingpirineos.com). Wij hebben vanwege slecht weer een extra overnachting ingelast in het bijzonder sfeervolle Casa Leonardo in Senterada (www.casaleonardo.net). 8. Boltana. Grote camping met veel voorzieningen (www.campingboltana.com). 9. Senegue. Grote camping: prima voor een nacht, maar niet erg sfeervol (www.campingvalledetena.es). 10. Echo. Hotel de la Val met uitzicht op het dorp (www.hoteldelaval.com). Er is ook een camping (www.campinghecho.com). 11. Isaba. Camping in het bos, halverwege Isaba en de Col de la Pierre St-Martin, met winkel en herberg (www.campingasolaze.com). 12. Mauléon-Licharre. Niet zo grote 3-sterrencamping aan rivier (www.campinguhaitza.com). 13. Dax. Hier liggen 2 campings vlak bij elkaar: de keus is tussen 3 of 4 sterren...(www.camping-les-chenes.fr en www.campinglebascat.com). 14. Mimizan. Hier hebben we ‘wild’ gekampeerd op de reeds gesloten camping (www. mimizan-camping.com). 15. Pyla. Slechts één camping is hier in oktober nog open, pal achter het Dune du Pyla, voorzien van winkel en snackbar (www.campingdeladune.fr).
Pagina
Barcelona -Bordeaux
Praktische informatie bij het artikel ‘Voor het doek valt’, Op Pad 7-2009, pag. 38 t/m 45.
Pagina
16. Bordeaux. Hotel de la Presse is een prettig hotel midden in de stad (www.hoteldelapresse.com). Kamperen kan ten noorden van de stad (www.camping-bordeaux.com).
ER NAAR TOE Trein naar Barcelona: via Antwerpen naar Lille (geen Thalys; die neemt geen fietsen mee); Lille-Parijs per TGV (reserveren verplicht, ook voor fietsen); nachttrein Parijs– Portbou; lokale trein Portbou-Barcelona. Zie verder www.treinreiswinkel.nl -> trein en fiets. Trein uit Bordeaux: TGV Bordeaux-Lille Europe (reserveren verplicht, ook voor fietsen), vervolgens met een slome intercity terug van Lille Flandres via Antwerpen. (De enige TGV uit Bordeaux die fietsen meeneemt, vertrekt om 16:43 uur en arriveert om 22:19 in Lille: de laatste trein naar Antwerpen is dan al vertrokken. Overnachten kan pal naast station Lille Flandres in hotel Citadines (www.citadines.com) Alleen de Treinreiswinkel heeft de kennis in huis om fietsreserveringen te regelen voor Franse treinen, zie: www.treinreiswinkel.nl. Auto: afstand vanaf Utrecht 1500 km (Barcelona) en 1000 km (Bordeaux). Vliegen: Rechtstreeks vliegen vanuit Nederland kan naar Barcelona, Bordeaux, Girona of Pau.
DE ETAPPES Dag 1, Girona – Les Preses, 56 km; 630 m klimmen, 230 m dalen. Met fiets in de trein van Barcelona (station Sants) naar Girona. Fietsen van Girona naar Les Preses, rustig klimmend naar het begin van de Pyreneeën over een via verde (www.viasverdes.com -> itinerarios en zoek op ‘catalunia’). Dag 2: Les Preses-Borreda, 65 km; 1380 m klimmen, 930 m dalen. Eerst nog even koffie drinken in Olot en dan naar de eerste serieuze col, de Collada de Coubet (600 m klimmen). Afdalen naar Sant Joan de les Abadesses. Daar steken we de rivier over op de steile, eeuwenoude Pont Vell. Vandaar over een autovrije via verde naar Ripoll. Over de voetheuvels van de Pyreneeën verder naar Borreda, waar we nog eenmaal 100 m klimmen naar de camping. Dag 3: Borreda-Sant Llorenç de Morunys, 52 km; 1090 m klimmen, 1080 m dalen. Een lange klim (600 m verticaal) over de Serra de Queralt, met uitzicht op het dal van Berga. Even door een tunnel en dan freewheelend verder door de bossen. Dag 4: Sant Llorenç de Morunys-Organya, 55 km; 1230 m klimmen, 1590 m dalen. Direct na het ontbijt begint de klim naar de 1500 m hoge Coll de Jou (gelukkig ligt het startpunt al op 900 m hoogte). Boven is een bronnetje met heerlijk koel water. Na de col volgt een stille weg met steile rotswanden aan de rechter en weidse uitzichten aan de linker kant. Spectaculair is de afdaling bij Alinya, waar de weg zich met 6 tunnels door een kloof wringt. Dag 5: Organya-Talarn, 68 km; 1280 m klimmen, 1300 m dalen. Voor de Coll de Boixols moet 800 m worden geklommen. Dan waan je je op het dak van Catalonië. In het stille dorpje Boixols is geen terras met koffie, wel een kraan met water langs de weg. Na Boixols volgt nog een klimmetje van 150 m, daarna gaat het 25 km lang bergafwaarts naar het 900 m lager gelegen stadje Tremp. Daar is het de moeite waard om 200 m te klimmen naar het stuwmeer van Talarn. Dag 6: Talarn-Castejon de Sos, 83 km; 1780 m klimmen, 1430 m dalen. Wie dit in één dag wil fietsen, doet er goed aan om vroeg te vertrekken. Tot 6 km voorbij Senterada is het makkelijk fietsen. Dan versmalt de weg zich en volgt een mooie klim van 800 m naar de Coll de Creu de Perves. 7 km na El Pont de Suert begint de volgende klim van nog eens 600 m naar de Coll de Espina, met prachtige panorama’s op nietige dorpjes en machtige bergen. Dan rest nog een laatste klim van 150 m naar de Coll de Fadas. Bij elkaar opgeteld zijn deze cols even hoog als een Alpenpas. Tip: wie het wat rustiger aan wil doen of zin heeft in een cultureel hoogtepunt, doet de laatste twee cols een of twee dagen later en gaat eerst de Vall de Boi (ten noorden van El Pont de Suert) verkennen, waar het wemelt van de Romaanse kerken uit de elfde en twaalfde eeuw.
Pagina
Barcelona -Bordeaux
Praktische informatie bij het artikel ‘Voor het doek valt’, Op Pad 7-2009, pag. 38 t/m 45.
Pagina
Dag 7: Castejon de Sos-Boltana, 55 km; 820 m stijgen, 1540 m dalen. Eerst door een huiveringwekkende kloof naar Camp. Dan even de tanden op elkaar voor de Puerto de Foradada: de hoogte van deze klim (400 m) valt wel mee, maar het is wel over een nieuwe rechte weg die een stuk steiler is dan de oude bochtige weg die hier vroeger lag. Daarna wacht wel een turboafdaling! Ainsa heeft een mooie oude stadskern, waar je wel even voor moet klimmen. Dag 8: Boltana-Senegue, 77 km; 1540 m klimmen, 1300 m dalen. Eerst 35 km vals plat langs de Rio Ara, dan 13 km stevig klimmen (500 m) naar de Puerto de Cotefablo door een steeds groener wordend landschap met doorkijkjes naar besneeuwde bergtoppen. Daarna een mooie afdaling naar het brede Valle de Tena. Dag 9: Senegue-Echo, 78 km; 1120 m klimmen, 1110 m dalen. De eerste uren geen hoge col. Lunchen in de historische binnenstad van Jaca. Over de oude Puente San Miguel een stukje achter de pelgrims. Wie toch maar niet door wil fietsen naar Santiago de Compostela, slaat rechtsaf het dal van Aisa in, nagestaard door vele gieren. Laat op de dag toch nog een colletje van 400 m, gevolgd door een mooie afdaling en de laatste loodjes vals plat naar Echo. Dag 10: Echo-Isaba, 45 km; 1050 m klimmen, 990 m dalen. Eerst even een colletje van 300 m, dan koffie drinken in het monumentale stadje Anso. Opnieuw 300 m klimmen en 10 km lang de heuvel weer afrollen naar Roncal. Langs de Rio Esca en de Rio Balagua alvast een paar honderd meter afsnoepen van de klim die gaat komen. Dag 11: Isaba-Mauléon Licharre, 71 km; 1200 m klimmen, 1970 m dalen. De dag begint met 800 m klimmen naar de rustige en mooie Col de la Pierre Saint Martin. Daarna bloedstollende afdalingen door het groene en vochtige Franse deel van Baskenland. Voor je het weet, ben je de Pyreneeën uit. Dag 12: Mauléon Licharre-Dax, 97 km; 410 m klimmen, 550 m dalen. Door het heuvelachtige overgangsgebied tussen de Pyreneeën en Les Landes. ’s Avonds uitpuffen in Dax, dat al sinds de Romeinse tijd een kuuroord is. Dag 13: Dax-Mimizan, 86 km; 250 m klimmen, 240 dalen. Door het meest uitgestrekte bos van Europa en langs de stranden van de Côte d’Argent. Dag 14: Mimizan-Pyla, 69 km; 204 m klimmen, 170 m dalen. Langs lagunes en stranden. ’s Avonds wandelen naar de 100 m hoge top van het hoogste duin van Europa. Dag 15: Pyla-Arcachon, 13 km. Koffie met croissants op de boulevard van Arcachon. Dan met de fietsen in de trein naar Bordeaux.
KAARTEN Michelin schaal 1:150.000, Michelin Zoom 147 (Environs de Barcelone, Costa Brava), Michelin Zoom 145 (Pyrénées centrales), Michelin 342 (Hautes-Pyrénées, Pyrénées Atlantiques) en Michelin 335 (Gironde, Landes), prima kaarten om op te fietsen. Ook campings en steile hellingen worden aangegeven, maar geen hoogtelijnen. Echter, de route is niet 100% gedekt met deze kaarten. Het plaatsje Isaba op dag 10 zit net onder een afbeelding. Je hebt met deze serie wel alles in de mooie schaal 1:150.000. Wil je Isaba er ook op hebben, dan kun je Michelin Zoom 145 vervangen door een kaart van Reise Knowhow Pyrenäen, schaal 1:250.000, een mooie overzichtskaart van de Pyreneeën, waar ook goed op gefietst kan worden. Van waterbestendig materiaal. Met hoogtelijnen (interval 300 m), maar bijna geen campings.
Gidsen Rough Guide to the Pyrenees: degelijke en prettig leesbare reisgids met veel praktische informatie en cultuurhistorische achtergronden. De Engelse versie is vaak meer up to date dan de Nederlandse. Wie wat langer in Barcelona wil rondkijken, kan ook veel hebben aan de Rough Guide van Barcelona.
Pagina
Barcelona -Bordeaux
Praktische informatie bij het artikel ‘Voor het doek valt’, Op Pad 7-2009, pag. 38 t/m 45.
Pagina
De kaarten en gidsen zijn doorgaans verkrijgbaar in iedere gespecialiseerde reisboekhandel. Bronnen: Fietsvakantiewinkel, Molenveldlaan 110, 6523 RM Nijmegen, (024) 388 90 65, www.fietsvakantiewinkel.nl. Landschap reisboekwinkel, Kleine Berg 3, 5611 JS Eindhoven, (040) 256 96 53, www.landschapreisboekwinkel.nl. Zie ook: www.reisboekhandel.nl voor een winkel bij jou in de buurt.
WEBSITES Spaans verkeersbureau: www.spain.info/nl Frans verkeersbureau: http://nl.franceguide.com Toeristische informatie Barcelona: www.barcelonaturisme.com Toeristische informatie Bordeaux: www.bordeaux-tourisme.com Toeristische informatie Pyreneeën: www.pyreneesguide.com Overzicht van fietsroutes in Barcelona: www.bcn.cat/bicicleta Via verde van Girona naar Olot: www.viasverdes.com -> itinerarios en zoek op ‘catalunia’. Klimaatgegevens voor buitensporters in de Pyreneeën: http://velopyrenees.com/weather_climate.htm
Pagina