14/06/2012
ECONOTEC
EMISSIE-INVENTARISATIEMETHODE VOOR F-GASSEN IN DE KOELSECTOR Francis Altdorfer, ECONOTEC Tom Dauwe, VITO
LNE Rondetafelconferentie: F-gassen in koel- en luchtbehandelingsinstallaties 14 mei 2012 1
ECONOTEC
Inhoud • Inleiding • Inventarisatiemethode F-gas emissies – Koelinstallaties – Huishoudelijke koelkasten – Room air conditioners en warmtepompen
• Opstellen van prognoses
2
1
14/06/2012
ECONOTEC
Inleiding • Welke F-gassen? – Ozonafbrekende stoffen (Protocol van Montreal) – Broeikasgassen van het Protocol van Kyoto (HFK’s, PFK’s, SF6)
• Mandaat van de FOD Milieu, voor de Nationale Klimaatcommissie
3
ECONOTEC
Mandaat • Inventaris nationaal en voor de 3 gewesten, op een geharmoniseerde manier • Jaarlijkse actualisatie, op een consistente manier, voor alle jaren 1995-2010 • Common Reporting Format (CRF) van UNFCCC • Richtlijnen van het IPCC • Evaluatie van onzekerheid
4
2
14/06/2012
ECONOTEC
Mandaat Emissies per: – Emissiebron – Per substantie – Per jaar – Per gewest
5
ECONOTEC
Categorieën substanties (40) • Substanties van het Protocol van Montreal: – – – – –
CFK’s HCFK’s Halonen CCl4 Methyl bromide
• Broeikasgassen van het Protocol van Kyoto: – – – –
HFK’s PFK’s SF6 (NF3)
6
3
14/06/2012
ECONOTEC
Koeltoepassingen • Stationaire bronnen: – "Installaties" • Waarvan de vulling ter plaatse gebeurt
– Huishoudelijke koelkasten – Room airco’s en warmtepompen
• Mobiele bronnen: – – – –
Airco private auto’s Airco vrachtwagens Airco bussen Koeltransport 7
ECONOTEC
Inventarisatiemethode koelinstallaties • Groot aantal installaties – Diversiteit aan sectoren, technologieën, capaciteiten – Gebrek aan statistische gegevens (over installaties, koelmiddelen, import/export, lekverliezen…)
• Enquête over de leveringen van koelmiddelen – – – – –
Bij de importeurs/distributeurs Jaarlijks Gegevens per koelmiddel Leveringen aan apparatuur fabrikanten uitgesloten NB: toepassingen niet gekend 8
4
14/06/2012
ECONOTEC
9
ECONOTEC
Inventarisatiemethode koelinstallaties • Modellering van de koelmiddel “bank” – jaarlijkse evolutie • Schatting van emissies op basis van: – Jaarlijkse leveringen – Schatting van het gedeelte ervan verbruikt voor de bijvulling van mobiele airco’s – Hypotheses omtrent: • jaarlijkse verliezen en evolutie • gemiddelde levensduur • ... 10
5
14/06/2012
ECONOTEC
Principe: massabalans • Bank per koelmiddel eind jaar t: Bt = Bt-1 + Lt – Et – Ot Bt: bank eind jaar t Lt: leveringen tijdens jaar t Et: emissies tijdens jaar t Ot: hoeveelheid in installaties ontmanteld tijdens jaar t
11
ECONOTEC
Emissies • Totale emissies = som van: – Emissies bij de vulling van nieuwe installaties – Emissies van de Bank (lekverliezen) – Emissies bij ontmanteling
• Emissies van de bank: – Percentage van de Bank
12
6
14/06/2012
ECONOTEC
Voor- en nadelen • Voordeel: – Consistentie met de jaarlijkse leveringen (belangrijk, want die zijn eigenlijk de “potentiële” emissies)
• Beperking: – Geen opsplitsing onder • Commercial Refrigeration • Industrial Refrigeration • Stationary Air-Conditioning 13
ECONOTEC
Percentage lekverliezen • Wetgeving voorziet max. 5% • In Vlaanderen, sinds 2003 jaarlijkse controles op koelinstallaties door Milieu Inspectie: – Van 2003 tot en met 2008, percentage niet lekdichte installaties tussen 60% en 70%. – Positieve evolutie merkbaar in 2010, maar bij 28 installaties (15%) waar meting mogelijk was was het lekverlies gemiddeld 110%.
14
7
14/06/2012
ECONOTEC
Lekverliezen in Vlaanderen Year
Cooling systems tested on behalf of Milieu-Inspectie
Number of Not airtight installations 2010 164 14% 2009 157 50% 2008 220 62% 2007 248 61% 2006 272 59% 2005 238 68% 2004 130 68% 2003 123 59% Source: Milieuhandhavingsrapporten 2004-2010 15
ECONOTEC
Hypotheses lekpercentage • Daling aangenomen, omwille van het milieubeleid en de hogere prijs van nieuwe koelmiddelen • Lekpercentage van de bank (eenvoudige hypotheses): – 20% tot 1996, dan lineaire daling tot 10% in 2010 – Voor koelmiddelen met HCFK’s: 20% ± constante bank
• NB: een overschatting van het lekpercentage leidt tot een onderschatting van de bank, en omgekeerd compensatie van de onzekerheid op de emissies
16
8
14/06/2012
ECONOTEC Koelmiddelbank van installaties, per koelmiddel (t)
R507 R427A
7000
R422D R417A
6000
R413A R410A
5000
R409A R408A R407C
4000
R404A R402A
3000
R401A HCFC Subst. R502 HCFC Subst. R12
2000
R134a R11
1000
R502 R22
0 1996
R12
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010 17
ECONOTEC
Huishoudelijke koelkasten • Op basis van een model. • Inschatting aantal koelkasten in stock en aantal koelkasten einde levensduur op basis van gem. levensduur (15 jaar) en statistieken huishoudbudget enquête. • Twee bronnen emissies: – Jaarlijks: lekpercentage 1% – Einde levensduur: lekpercentage 49.5% (gebaseerd op gegevens recuperatie) • Emissies sterk afgenomen in 2002 (recuperatie koelkasten) en in 2009 (einde levensduur van koelkasten met CFC)
18
9
14/06/2012
ECONOTEC
Room air conditioners & warmtepompen
• Inschatting op basis van: – verkoopsstatistieken (UBF-ACA) – Koelmiddel en lading per type Total (kton CO2 eq) – Emissiefactor 2.5% 25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0 2004
19 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
ECONOTEC Emissies van koeling (kt CO2-eq) 1.800 1.600 1.400 Mobile air conditioning 1.200 Appliance manuf.
1.000 800
Domestic refrigerators/freezers
600
Installaties 400 200 0 1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009 20
10
14/06/2012
ECONOTEC Emissies van stationaire koeling (kt CO2-eq) 1.800 1.600 1.400 1.200 CFK's
1.000
HCFK's 800
PFK's
600
HFK's
400 200 0 1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009 21
ECONOTEC Emissies van stationaire koeling - Kyoto F-gassen (kt CO2-eq) 600
500 400
HFC152a HFC143a
300
HFC134a HFC125
200
HFC32
100 0 1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009 22
11
14/06/2012
ECONOTEC
Emissieprognoses • Per emissiebron, extrapolatie van de inventarismodellen naar de toekomst toe • Voor een referentiejaar, opsplitsing van de emissies van “installaties” onder: – Commercial Refrigeration – Industrial Refrigeration – Stationary Air-Conditioning en per type technologie, om structurele effecten in rekening te kunnen nemen
• Hypotheses over o.a.: – Evolutie van verbruik aan koelmiddelen – Evolutie van keuze van koelmiddelen (opties naar lagere GWP waarden) – Beleid
23
12
