Financiële verantwoording 2014 (samenvatting)

Financiële verantwoording 2014 (samenvatting)

Darwinweg 2 Postbus 9517 2300 RA Leiden

T 071 568 77 85 T 06 5138 0396 [email protected] www.naturalis.nl

Inhoud 1.

Bericht van de raad van toezicht

5

1. 1. 1. 2. 1. 3. 1. 4. 1. 5. 1. 6. 1. 7. 1. 7. 1 . 1. 7. 2 . 1. 8. 1. 9.

Inleiding Besluiten Vergoedingenbeleid Corporate governance Samenstelling, benoeming en selectie Vergaderingen Commissies Evaluatie functioneren algemeen directeur Auditcommissie Jaarrekening en bestemming exploitatiesaldo Tegenstrijdige belangen

5 5 5 5 5 6 6 6 6 6 6

2.

Bestuursverslag

8

2. 1. 2. 2. 2. 2. 1 . 2. 2. 2 . 2. 2. 3 . 2. 2. 4 . 2. 2. 5 . 2. 3. 2. 3. 1 . 2. 3. 2 . 2. 4. 2. 4. 1 . 2. 4. 2 . 2. 4. 3 . 2. 4. 4 . 2. 4. 5 . 2. 4. 6 . 2. 4. 7 . 2. 4. 8 . 2. 5. 2. 5. 1 . 2. 5. 2 . 2. 5. 3 . 2. 5. 4 . 2. 5. 5 . 2. 5. 6 . 2. 5. 7 .

Overzicht Financiële positie Exploitatieresultaat Eigen inkomsten Vermogenspositie Investeringen Lange termijn perspectief Resultaten Activiteit en bereik Realisatie prestaties Activiteiten Inleiding Collectie Onderzoek en onderwijs Publiek en markt ICT Huisvesting Personeel en organisatie en talentontwikkeling Internationalisering Governance Bestuur en raad van toezicht Ondernemingsraad Scientific Advisory Board Museale adviesraad Verbonden partijen Governance Code Cultuur Bezoldiging / WNT

8 9 9 10 10 10 10 11 11 12 15 15 15 16 17 19 20 20 21 21 21 22 23 23 23 23 23

3.

Jaarrekening

3. 1. 3. 2. 3. 3.

Balans Categoriale exploitatierekening Categoriale exploitatierekening en functionele exploitatierekening Algemene toelichting Toelichting balans Niet in de balans opgenomen verplichtingen Niet in de balans opgenomen activa Toelichting exploitatierekening Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening

3. 4. 3. 5. 3. 7. 3. 8. 3. 9. 3. 1 0.

4.

Overige gegevens

4. 1.

Resultaatbestemming

24 25 26 27 28 31 48 49 50 61

63 64

Jaarrekening 16 juni 2015

1.

Bericht van de raad van toezicht

1. 1.

Inleiding

Voor Naturalis was 2014 het ‘jaar van de T. rex’. Met trots kon aan het eind van het jaar worden gemeld dat dankzij een intensieve wervingscampagne het geld bijeen is gebracht om het fossiele skelet van Tyrannosaurus rex aan te kopen. Er zijn weinig dieren die zo tot de verbeelding spreken als deze dinosauriërs. Als enige in Europa heeft Naturalis straks een écht skelet en daarmee een publiekstrekker van de eerste orde. Opnieuw is ook het bezoekrecord gebroken. Voor het eerst zijn er in een kalenderjaar meer dan 300.000 bezoekers geweest. De raad is verheugd te kunnen vaststellen dat het bezoekrecord van 2013 geen toevalstreffer was. Ook ten aanzien van de overige grote uitdagingen waar Naturalis aan werkt, de huisvestingsopgave, de vernieuwing van de vaste presentatie, het integreren en digitaliseren van de collectie, de upgrade van de wetenschappelijke infrastructuur en de ontwikkeling van het onderzoeksbeleid, heeft het instituut zich sterk ontwikkeld. De raad heeft de ontwikkeling niet alleen middels de overleggen en actuele en gedetailleerde managementrapportages, maar ook dankzij tussentijdse nieuwsbrieven goed kunnen volgen. De raad heeft vastgesteld dat Naturalis in het verslagjaar alle doelstellingen met betrekking tot de lopende prestatieafspraken heeft gehaald. 1. 2.

Besluiten

In het verslagjaar heeft de raad van toezicht de gebruikelijke goedkeuringsbesluiten aangaande de jaarrekening, begroting en activiteitenplan genomen. De jaarrekening is in maart goedgekeurd, evenals de langjarige samenwerking met de Nederlandse Entomologische Vereniging. In juni is het Activiteitenverslag 2013 OWB goedgekeurd, alsmede de samenwerking met het Gieskes Strijbis Fonds voor het project DNA Waterscan, en in september is het Jaarplan en de begroting 2015 behandeld en goedgekeurd. In december heeft de raad het definitief ontwerp van de renovatie en uitbreiding van het gebouw goedgekeurd, inclusief de begroting. 1. 3.

Vergoedingenbeleid

In maart 2012 is het vergoedingenbeleid voor de raad vastgesteld. De leden van de raad hebben recht op een onkostenvergoeding van € 100 per bijgewoonde reguliere raadsvergadering. Daarnaast stelt de stichting elk lid een individueel lidmaatschap van International Council of Museums (ICOM) ter beschikking. De raadsleden vinden hiermee aansluiting bij de internationale museumgemeenschap en kunnen o.a. gebruik maken van korting op de entree van veel musea. Zie voor de uitgekeerde vergoeding exploitatiepost 24 van de jaarrekening. 1. 4.

Corporate governance

De raad van toezicht heeft een toezichthoudende rol, fungeert als klankbord voor de directie en is werkgever van de directie. Algemeen directeur en raad van toezicht voelen zich gezamenlijk verantwoordelijk voor naleving van de Governance Code Cultuur. Hierbij is afgesproken dat de algemeen directeur als bestuurder primair verantwoordelijk is voor de naleving van de Code. De raad van toezicht houdt toezicht op het voldoen aan de bepalingen van de code. Een reflectie op de naleving van de code is opgenomen in het bestuursverslag. De raad stemt in met het gestelde in deze verklaring. In het verslagjaar is de governancestructuur niet gewijzigd. 1. 5.

Samenstelling, benoeming en selectie

De samenstelling en taken van de raad van toezicht zijn vastgelegd in de statuten en nader uitgewerkt in een reglement. Leden van de raad worden geworven op basis van een vastgesteld profiel. De samenstelling van de raad is in 2014 als volgt gewijzigd: per 28 januari eindigde de eerste termijn van het lidmaatschap van mevrouw A. Nijhof en de heer R. Rabbinge. Zij hebben om uiteenlopende redenen aangegeven niet beschikbaar te zijn voor een tweede termijn. In verband met haar benoeming tot lid van de raad van toezicht van het nieuw gevormde Nationaal Museum voor Wereldculturen per 1 april, heeft mevrouw P. Kruseman haar lidmaatschap per die datum neergelegd. Het lidmaatschap van de heer M. Udink eindigde per 1 juni in verband met het aflopen van de statutaire zittingsduur. De heer D. Breimer heeft zijn lidmaatschap conform het rooster van aftreden per 1 oktober neergelegd. De verschillende vacatures zijn opgevuld door de heer E. van den Ende (benoemd per 24 maart) en de heer E. Brinkman, mevrouw H. van Baalen en mevrouw C. Borgdorff (per 1 september). De heer E. Brinkman is door de raad unaniem tot voorzitter gekozen. Per 1 februari 2015 is de raad met de benoeming van de heer A. Dorland weer voltallig. Zie voor een overzicht van de samenstelling en rooster van aftreden van de raad van toezicht het bestuursverslag.

5


1. 6.

Vergaderingen

In 2014 heeft de raad vergaderd op 24 maart, 26 juni, 18 september en 18 december. Alle vergaderingen waren met de directie. Tijdens de vergaderingen hebben verschillende medewerkers van de stichting op deelterreinen een toelichting gegeven op het beleid. In juni is de visie op de reorganisatie van de sector Onderzoek en Onderwijs toegelicht, in september zijn de ontwerpen van verschillende zalen van de nieuwe permanente expositie gepresenteerd en in december de stand van zaken met betrekking tot het arbobeleid. In december heeft een delegatie van de raad van toezicht gesproken met een delegatie van de ondernemingsraad. 1. 7.

Commissies

1. 7. 1 .

Evaluatie functioneren algemeen directeur

Een commissie bestaande uit de heer E. Brinkman, voorzitter en mevrouw H. van Baalen heeft in december met de algemeen directeur een gesprek gevoerd over diens functioneren. Van de evaluatie is een verslag gemaakt en voorgelegd aan de algemeen directeur. Het wordt opgenomen in het dossier. 1. 7. 2 .

Auditcommissie

De auditcommissie is ingesteld om de raad bij te staan in zijn controlerende taak en toezichthoudende rol. De commissie beoordeelt o.a. het functioneren van het interne systeem van planning en control en de concept (meerjaren)begroting. Zij adviseert over de benoeming van de externe accountant, beoordeelt de conceptjaarrekening en bespreekt de uitkomsten van de controle van de jaarrekening met de externe accountant. Verder voert de commissie op verzoek van de raad van toezicht andere toezichthoudende werkzaamheden uit. De commissie bestond in 2014 uit de heer M. Udink, voorzitter en de heer W. te Beest. De plaats van de heer M. Udink is per 1 juni ingenomen door de heer E. van den Ende. Het voorzitterschap is daarbij in handen van de heer H. te Beest gekomen. In het verslagjaar heeft de auditcommissie twee maal vergaderd. De commissie heeft met de algemeen directeur en de controller de begroting 2015, de management letter en het risicomanagementbeleid besproken. 1. 8.

Jaarrekening en bestemming exploitatiesaldo

De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar 2014 is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. De verklaring van de accountants is opgenomen bij de overige gegevens. De directie heeft de jaarrekening ter vaststelling voorgelegd aan de raad van toezicht. De raad heeft mede op grond van de controleverklaring en het bijbehorende verslag de jaarrekening goedgekeurd, waarna deze door de algemeen directeur van de stichting is vastgesteld. Voor de verdeling van het exploitatieresultaat wordt naar de resultaatbestemming verwezen. 1. 9.

Tegenstrijdige belangen

In het kader van zijn toezichthoudende functies heeft de raad vastgesteld dat er in 2014 geen sprake was van belangentegenstellingen of andere omstandigheden die afbreuk kunnen doen aan de kwaliteit van bestuur en toezicht. De raad van toezicht bedankt de directie en het gehele personeel zeer voor hun inspanningen en geleverde prestaties in het afgelopen jaar en spreekt zijn waardering uit voor de prettige wijze waarop is samen gewerkt. Leiden, 26 maart 2015

raad van toezicht

6

Elco Brinkman, voorzitter

7


2.

Bestuursverslag

2. 1.

Overzicht

2014 was een spannend jaar, een fascinerend jaar. Toen een paar jaar geleden grote bezuinigingen dreigden, stelden we elkaar nog de vraag: wie gaat er de straat op als Naturalis wordt gesloten? Nu hebben we duizenden kinderen die een tientje hebben gegeven, of meer, voor de aankoop van een exemplaar van Tyrannosaurus rex. die daarmee een aandeel hebben genomen in Naturalis. Datzelfde geldt voor al die bedrijven die hebben bijgedragen en voor de gemeente Leiden. Maar niet alleen via het museum hebben we ons verbonden aan de samenleving dit jaar. Voor het eerst hadden we meer dan 300.000 bezoekers. En ook door het onderzoek hebben we ons verbonden, dat zichtbaarder en succesvoller was dan ooit. Via de collecties die binnenkwamen, via onze educatie die meer scholieren trok dan ooit, via onze digitale aanwezigheid. Naturalis neemt heel zichtbaar zijn maatschappelijke positie in. En dat is cruciaal. Daar blijven we aan werken. De geslaagde aankoop van T. rex is heel belangrijk voor onze strategie. Het is een bijzonder zeldzaam stuk, dat tot ieders verbeelding spreekt. Nederland mag er trots op zijn als eerste land buiten de Verenigde Staten een dergelijk unieke vondst te kunnen presenteren. Een symbool voor de natuurhistorie, een icoon om ons verhaal breed te vertellen. Maar de aankoop heeft ons ook een grote stap doen maken in het ontwikkelen van onze business, met het doel meer eigen inkomsten te verwerven. We hebben meer bouwstenen voor een stabiele toekomst gelegd. Het definitief ontwerp van de renovatie en uitbreiding van de accommodatie aan de Darwinweg in Leiden is af. In 2015 beginnen we met de bouw om in 2018 de gehele collectie en alle medewerkers in één accommodatie te huisvesten. Het ontwerp van de nieuwe vaste presentatie is ver gevorderd. Met het ‘Nature Learning Center’ is onze nieuwe visie op educatie en onze positie als centrum voor leren over de rijkdom van de natuur gepresenteerd. De basis is gelegd voor de verdere ontwikkeling van Naturalis als platform voor het samenbrengen, verwerken en beheren van digitale biodiversiteitsinformatie, zowel nationaal als internationaal. De gerealiseerde infrastructuur en opgebouwde kennis brengen nieuwe samenwerkingsverbanden voor het gebruik en ontsluiten van gedigitaliseerde collectie. Met de Netherlands Biodiversity API en het BioPortal stellen we onze gegevens en kennis digitaal beschikbaar in het open domein en zullen we al in 2015 internationaal één van de belangrijkste leveranciers van digitaal natuurhistorisch erfgoed zijn. Data is daarmee, naast collectie en kennis, één van de belangrijkste assets geworden van ons instituut. De prestaties op onderzoeksgebied zijn goed. De output ligt kwantitatief en kwalitatief op een hoog niveau. De groei in verworven onderzoeksubsidies ligt op schema en de onderwijsevaluaties zijn uitstekend. De visitatie conform het SEP protocol van de KNAW laat zien dat Naturalis zich uitstekend kan meten met de internationale concurrentie. We zijn op de goede weg en om daar te blijven, zijn we begonnen met de voorbereiding om het onderzoek in Naturalis anders te organiseren. We willen een museum met toponderzoek zijn, dat de wezenlijke vragen op ons terrein kan aanpakken. En daarvoor gaan we organiseren op basis van excellentie. Niet de collectie maar de excellentie van onze onderzoekers moet de basis zijn van de organisatorische indeling. Het elkaar stimuleren, bevragen en bekritiseren is een vereiste om succesvol te zijn. Onze beste onderzoekers zullen het voortouw moeten nemen en anderen begeleiden en stimuleren. Dat zal uiteindelijk het verschil gaan uitmaken tussen goed en excellent. Onze algemene veiligheidsprestaties zijn in 2014 aanmerkelijk verbeterd door een strikte focus op het veilig uitvoeren van onze activiteiten. Ontwikkeling en invoering van arbo-protocollen hebben een grote impact gehad op de organisatie. En dat niet alleen. De veranderingen die gepaard gaan met de verwezenlijking van onze ambities vergt veel van onze mensen. Ook de komende jaren, waarin de huisvesting niet optimaal zal zijn, zal de druk aanwezig blijven. We zijn ons daarvan bewust en zullen daar nog meer aandacht aan geven. Inmiddels hebben we in dit

8

verband met succes een nieuw intern communicatieplatform gelanceerd. Ook hebben we een reeks aan onderzoeken naar de medewerkerstevredenheid gepland, te beginnen in het voorjaar van 2015.

2. 2.

Financiële positie

2. 2. 1 .

Exploitatieresultaat

Het boekjaar 2014 sluit met een negatief resultaat van afgerond € 977.000. Dit resultaat is € 761.000 lager dan begroot. In het onderstaande overzicht zijn de belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de begroting weergegeven, in duizenden euro’s, negatieve bedragen tussen haakjes: Afrekening universiteiten inzake fusie

731

Minder extern gesubsidieerde projecten financieel afgerond, per saldo

433

Lagere salarislasten

380

Hogere entree inkomsten

269

Hogere subsidie van het Ministerie van OCW

131

Lagere reguliere afschrijflasten

109

Lagere kosten voor corporate communicatie

83

Hogere verhuiskosten botanische collectie

(302)

Voorlopige aanvullende eigen bijdrage T. rex

(958)

Extra afschrijving Darwinhouse Overige afwijkingen, per saldo

(1.799) 162 (761)

De financiële afwikkeling van de fusie met het Zoölogisch Museum Amsterdam en het Nationaal Herbarium Nederland resulteerde per saldo in een eenmalige bijdrage die afgerond € 731.000 hoger was dan begroot. Er zijn in 2014 minder extern gefinancierde projecten financieel afgerond dan beoogd. Deze projecten zullen in de loop van 2015 alsnog worden afgewikkeld. De salariskosten zijn lager dan begroot door het vertrek van een aantal medewerkers waarvan de werkzaamheden door bestaand personeel is overgenomen. Daarnaast zijn enkele vacatures, met name bij de sector Onderzoek en Onderwijs, (nog) niet ingevuld. De entree-opbrengsten zijn met name hoger door de afrekening van de museumkaart over het boekjaar 2013. De verhuiskosten van de botanische collectie naar de Nieuwenhuizenweg is afgerond € 302.000 hoger uitgekomen dan was begroot. Tot slot is de verwerving van het fossiel van T. rex in 2014 financieel geheel afgewikkeld. Dit wil zeggen dat alle verweringskosten inclusief de bijkomende kosten, (toegezegde) sponsorbedragen, subsidies en donaties via de exploitatierekening zijn verwerkt. In 2014 bedragen de extra kosten ten opzichte van de begroting voor de T. rex afgerond € 3,8 mln. (zie post 27 Aankopen). De dekking bedraagt totaal afgerond € 2,9 mln. en bestaat uit € 481.000 aan sponsorbedragen (zie post 18), een bedrag van € 450.000 aan bijdragen uit publieke middelen (zie post 22) en tot slot € 1.931.000 aan bijdrage uit private middelen (zie post 23). Dit resulteerde in een voorlopige eigen bijdrage van Naturalis van in totaal € 958.000, aangezien in 2015 vermoedelijk nog donaties zullen binnenkomen. Op basis van de nieuwbouwplannen is besloten de resterende boekwaarde van het Darwinhouse in 3 jaar af te schrijven. Dit resulteert in een extra afschrijflast van € 1.798.667.

9


2. 2. 2 .

Eigen inkomsten

De eigen inkomstennorm wordt op basis van de subsidie van OCW/EK berekend. De betreffende eigen inkomsten waren afgerond € 5,2 mln. De gedetailleerde berekening is in de paragraaf met de Resultaatbepaling opgenomen. Dit is 44,6% van de structurele cultuursubsidie van OCW/EK over 2014. In 2013 was het vastgestelde percentage eigen inkomsten 25,1%. De sterke verbetering is met name gerealiseerd door de donaties en sponsoring in het kader van de verwerving van de T. rex. 2. 2. 3 .

Vermogenspositie

De stichting heeft een gezonde vermogenspositie. Binnen de Bestemmingsreserve, het Bestemmingsfonds OCW/EK en de Egalisatiereserve OCW/OWB is nader onderscheid gemaakt naar specifieke bestemmingen van de reserves. De Bestemmingsreserve omvat drie deelbestemmingen: de bestemmingsreserve OCW/EK 2013, de vervanging van de vaste presentatie en de integratie. Het begin saldo van het bestemmingsreserve OCW/EK 2013 is met € 198.201 gecorrigeerd. Het bedrag was in de jaarrekening 2013 ten onrechte onder het bestemmingsfonds OCW/EK gepresenteerd. Bovendien is het saldo van deze deelbestemming, conform de lange termijn begroting, aan het bestemmingsreserve voor de vervanging van de vaste presentatie toegevoegd. Binnen de Egalisatiereserve OCW/OWB zijn vier bestemmingen benoemd, te weten: de reservering voor de aanvulling op het FES project, de reservering ter dekking van tijdelijk wetenschappelijk personeel, een reservering voor het à fonds perdu deel voor de eerste inrichting van de nieuwbouw en tot slot een post overig. Deze laatste deelbestemming is ontstaan als gevolg van de resultaatbestemming 2014. 2. 2. 4 .

Investeringen

In 2014 is voor circa € 485.000 geïnvesteerd in het kader van het reguliere beleid. Het grootste deel daarvan heeft betrekking op kantoorautomatisering. Daarnaast is een gasblusinstallatie op twee etages in de collectietoren aangebracht. Deze betreffende depots zijn nu geschikt voor de opslag van alcoholcollecties. In het kader van het investeringsproject gedekt uit de Kaderregeling subsidiëring projecten ten behoeve van onderzoek en wetenschap (in 2009 toegekend als bijdrage uit het Fonds Economische Structuurversterking), is ten behoeve van de versterking van de wetenschapsfunctie in 2014 geïnvesteerd in onderzoeks- en analyseapparatuur. Vanaf april 2014 is een elektronen microsonde operationeel. Met deze sonde kan tot op de nanoschaal de opbouw van gesteenten en fossielen worden gemeten. De sonde is geplaatst in Utrecht als onderdeel van de nationale geologische faciliteit. 2. 2. 5 .

Lange termijn perspectief

De komende jaren lopen nog drie grote investeringsprogramma’s in het kader van de samenvoeging en vernieuwing van Naturalis:  de integratie en digitalisering van de collectie en de investering in de onderzoeksinfrastructuur. Deze projecten maken onderdeel uit van het FES-programma dat medio 2015 afloopt. We voorzien een positief resultaat uit deze projecten. Dit is deels een gevolg van het uitstellen van investeringen tot de renovatie en uitbreiding van het gebouw gereed is in 2018 en deels het gevolg van onvoorziene baten. Wij streven er naar het positieve resultaat te mogen bestemmen voor de oorspronkelijke doelstellingen. Overleg hierover is gaande met het departement van OCW. In het kader van de afwikkeling van het FES-programma zal conform de afspraken een externe review plaatsvinden.  aanpassing en uitbreiding van de accommodatie. Dit wordt gefinancierd uit daartoe eerder gereserveerde middelen en met een lening bij het Ministerie van Financiën, waarvan de rente en aflossing uit de bestaande huisvestingsmiddelen, zoals de huidige huurbijdragen voor het Pesthuis en Raamsteeg 2, wordt gedekt.  vernieuwing van de vaste presentatie inclusief de dekking van inkomstenderving door partiële sluiting van het museum. Een en ander wordt gefinancierd uit een gevormde reserve (zie post 8) en toekomstige opbrengsten uit fondsen- en sponsorwerving.

10

De stichting voorziet in haar inkomsten in hoofdzaak uit drie geldstromen: rijkssubsidie in het kader van de culturele basisinfrastructuur, rijkssubsidie voor wetenschap en onderzoek en overige opbrengsten (directe opbrengsten, tweede en derde geldstroom). De subsidie voor de culturele basisinfrastructuur loopt tot en met 2016. Vanaf 2017 zal naar alle verwachting de Erfgoedwet in werking zijn getreden. De huisvestingslasten en de kosten voor het collectiebeheer zullen vanaf dan langjarig worden bekostigd door de overheid. Voor de publieksactiviteiten blijft de culturele basisinfrastructuur gelden. De subsidie op grond van de kaderregeling exploitatiesubsidies Onderzoek & Wetenschap is met ingang van 2014 structureel verlaagd met € 328.000 en wordt vanaf 2015 met € 654.000 verlaagd tot € 6,2 mln. Daarbij is door de betrokken beleidsdirecties van het ministerie van OCW uitvoering gegeven aan het besluit om met ingang van 2015 in het kader van de overdracht van de verantwoordelijkheid voor huisvesting en de overdracht van de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en de instandhouding van de gebouwen van het Rijksvastgoedbedrijf aan de musea - de daarbij behorende middelenstroom à € 3,7 mln. volledig via de directie E&K te laten lopen. Met de door de overheid gefinancierde activiteiten, is het minimale basisniveau voor het collectiebeheer, onderzoek en de publieksactiviteiten verzekerd. De investeringen zullen gaan leiden tot hogere bezoekaantallen, een hogere output aan wetenschappelijk onderzoek en meer gebruik van de collectie-informatie vanaf 2018. Daarmee zullen de overige opbrengsten (eigen inkomsten) toenemen. De sinds enkele jaren ingezette business development strategie richt zich bovendien op het verhogen van de inkomsten uit sponsoren fondsenwerving, uit commerciële activiteiten en uit op toepassing gericht onderzoek. 2. 3.

Resultaten

2. 3. 1 .

Activiteit en bereik

1

Realisatie 2014

Activiteitenplan

Realisatie 2013

303.288

265.600

298.930

288.488

260.600

283.232

24.457

17.500

18.035

25.100

23.500

24.461

Registratiegraad >95%

Ja

Ja

Ja

Collectieplan up to date

Ja

Ja

Ja

Veiligheidsplan up tot date

Ja

Ja

Ja

Totaal aantal bezoeken per jaar -

waarvan betalend

-

waarvan aantal scholieren primair onderwijs

-

waarvan aantal scholieren voortgezet onderwijs

2014 was wederom een zeer succesvol jaar voor Naturalis. Het bezoekrecord van 2013 is licht verbeterd, waarmee het museum voor het eerst in zijn geschiedenis meer dan 300.000 bezoekers in één kalenderjaar wist te trekken. De groei is vooral toe te schrijven aan de groei in het primair onderwijs. Omdat de ervaring leert dat schoolbezoek erg trouw is, kan voorzichtig worden gesproken van een structurele verhoging. Zie voor een toelichting op de registratiegraad hieronder. In het kader van de veiligheid zijn o.a. de protocollen voor veilig werken en de handhaving daarvan ingrijpend verbeterd.

1

11

conform Model III Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen


2. 3. 2 .

Realisatie prestaties

Collectiebeheer Collectie

Realisatie 2014

Activiteitenplan

Realisatie 2013

37.000.000

-

37.000.000

-

10.000

-

42.198

20.000

-

37.000.000

37.000.000

35.150.000

100%

95+%

95+%

Aantal objecten dat digitaal is geregistreerd objectniveau

7.032.787

5.500.000

4.300.000

Percentage objecten van totale collectie dat is gedigitaliseerd op objectniveau

19%

15%

12%

Aantal digitaal geregistreerde objecten dat is ontsloten (digitaal openbaar toegankelijk)

4.589.745

4.000.000

2.900.000

Percentage objecten van de totale collectie dat digitaal openbaar toegankelijk is

12%

10%

8%

Voldoet aan de eisen



voor dit type collectie



Aantal geconserveerde en gerestaureerde objecten van de collectie

30.345

10.000

27.518

Aantal objecten uit legaten en schenkingen dat door de instelling is aanvaard op eigen naam of namens de Staat der Nederlanden

12.748

10.000

63.643

Aantal objecten dat fysiek zichtbaar is voor het publiek in expositie

9.650

10.000

9.650

Totaal aantal objecten in de collectie Aantal objecten in bruikleen gekregen Aantal objecten in bruikleen verleend Aantal objecten dat is geregistreerd Percentage registratiegraad

Registratiekwaliteit

Er was in 2014 geen centrale registratie van de geleende objecten van andere musea en instellingen voor wetenschappelijke doeleinden. Vanaf 2015 zal dit wel het geval zijn. Alle bruikleenverkeer (in- en uitlenen voor wetenschap en andere doeleinden) wordt dan centraal bijgehouden. De gehele collectie is (analoog) geregistreerd in diverse registers van stamboeken en kaartsystemen. Digitaal zijn, per einde van 2014, ruim 7 miljoen objecten geregistreerd op hoog detailniveau. De doelstelling van het FES-project is daarmee reeds behaald. Daarnaast zijn 159.081 ‘bewaareenheden’ met collectie geregistreerd. In 2013 hebben we een schatting gemaakt van het aantal objecten dat onder deze registratie valt. We zien daar nu vanaf omdat - met uitzondering van entomologie - de aantallen objecten niet worden geteld bij deze registratie. Het digitaliseren op niveau bewaareenheid van de gehele collectie ligt op schema en zal medio 2015 zijn afgerond. Dan is de gehele collectie gedigitaliseerd. Per einde 2014 zijn 4,6 mln. objecten / registraties gepubliceerd via ons BioPortal (bioportal.naturalis.nl), de Netherlands Biodiversity API (http://docs.biodiversitydata.nl) en via GBIF (www.gbif.org). Dat is ruim boven de doelstelling van 4 mln. Per 1 juli 2015 zal de gehele collectie gepubliceerd worden.

12

De registratiekwaliteit voldoet aan de eisen voor het type collectie dat Naturalis beheert. Zie ook het afschrift van de rapportage van de Erfgoedinspectie aan de directeur cultureel erfgoed d.d. 14 maart 2013, kenmerk 494547. We maken voor de registratie geen onderscheid tussen geconserveerde en gerestaureerde objecten. We maken voor de registratie geen onderscheid tussen objecten aanvaard uit legaten en uit schenkingen. Het aantal objecten dat zichtbaar is voor publiek, betreft de objecten in de vaste presentatie. Onderzoek en onderwijs Onderzoek en onderwijs

Realisatie 2014

Activiteitenplan

Realisatie 2013

Aantal wetenschappelijke publicaties van de instelling

207

120

172

Aantal verrichte wetenschappelijke onderzoeken al dan niet in samenwerking met een onderzoeksinstelling

174

140

228

Behaalde wetenschappelijke prijzen

1

-

8

Aantal citaten van wetenschappelijk onderzoek

1020

1000

630

Aantal 'wins' subsidie aanvragen

24

20

20

Aantal onderwijsuren van de vaste wetenschappelijke staf

8.219

8.832

-

Aantal onderzoeksallianties die zijn aangegaan met universiteiten

3

3

3

Zoals al in eerdere verslagen werd gemeld, heeft Naturalis vanaf 2009 de wetenschappelijke staf aangevuld met enkele onderzoekers met een hoog profiel en bovendien expertise buiten de traditionele onderzoeksterreinen van Naturalis, het Zoölogisch Museum en het Nationaal Herbarium Nederland. Met ingang van 2013 worden doelstellingen en realiteit bepaald ten opzichte van onderzoekers in dienst van Naturalis en de onderzoekers die in de loop van het betreffende jaar in dienst kwamen. Ook de productie van enkele onderzoekers die wel zijn aangesteld bij een andere instelling (universiteit) maar operationeel onder leiding van Naturalis hun project uitvoeren, zijn meegeteld. Dit betreft een aantal promovendi, gastonderzoekers en enkele ontvangers van een zogeheten persoonsgebonden subsidie van NWO. Inmiddels kan worden geconstateerd dat het aanstellen van deze onderzoekers vruchten begint af te werpen in zichtbaarheid binnen het wetenschappelijk domein. Wij verstrekken daarom hier cijfers van het aantal publicaties in Science Citation Index tijdschriften, het aantal onderzoeken en het aantal citaties over de afgelopen jaren. Voor het aantal publicaties valt op dat de gestelde doelen ruim werden behaald. Het aantal onderzoeken omvat het totaal aantal onderzoeksprojecten dat onderzoekers in het verslagjaar in uitvoering hadden, gebaseerd op het gemiddelde van 2 peildata (eind 2013 en eind 2014). Het criterium moet nog verder worden geoperationaliseerd. Door ontdubbeling en verwijderen van zeer kleine projecten komt het aantal ‘Onderzoeken’ voor 2014 lager uit dan voor 2013. Dit is het eerste jaar dat Naturalis cijfers levert voor de KPI ‘Citaten’. Hieronder verstaat Naturalis het aantal keren dat een artikel of boek is geciteerd in latere bronnen, beter bekend als ‘Citaties’. Ook voor citaties is geen vastgelegde methode. Naturalis hanteert nu de volgende methodiek. Als bron wordt gebruikt het ‘Web of Science’ (ThomsonReuters), met de optie ‘All databases’, zoals toegankelijk via de Naturalis website. Als basis van het aantal citaties in een bepaald jaar, worden de Naturalis-publicaties van de voorgaande drie jaar gebruikt. Dus in de rapportage van 2014 worden citaties naar Naturalis-publicaties van de jaren 2011-2013 gebruikt, voor die van 2013 de publicaties van de jaren 2010-2012, enzovoorts. Met deze methode is het aantal citaties vrijwel gelijk aan de doelstelling voor 2014, maar wij merken hierbij het volgende op. Het ‘Web of Science’ omvat niet alle wetenschappelijke publicaties van Naturalis, maar wel een zeer belangrijk deel. Een belangrijke omissie is boeken en hoofdstukken in boeken. Artikelen die verschijnen in tijdschriften die niet zijn opgenomen in de zogeheten ‘Science Citation Index’, zijn incompleet in de database vertegenwoordigd. De cijfers wijken zelfs af van de (op andere wijze verzamelde) gegevens over het aantal publicaties. De cijfers zijn dan ook geen absoluut beeld van de wetenschappelijke productie van Naturalis, noch geven zij een compleet beeld van de invloed van de artikelen in het wetenschappelijk domein. Niettemin: de cijfers zijn een goede basis voor vergelijking met andere instellingen, en kunnen worden gebruikt voor trend-analyse van de ontwikkeling van Naturalis van jaar tot jaar. Afwijkend van wat in het verslag 2013 werd gemeld, hebben wij deze analyse niet door het CWTS laten uitvoeren, maar gebruik gemaakt van de functionaliteit van het Web of Science. Dit

13


heeft ertoe geleid dat wij midden februari al cijfers kunnen leveren en bovendien aanzienlijk op kosten kunnen besparen. De cijfers zijn verifieerbaar voor externe controle. Hierbij de cijfers van de laatste vijf jaar: Jaar n

Publicatie-jaren

Publicaties

Citaties jaar n

Impact

2014

2011-2013

571

1020

1,79

2013

2010-2012

502

630

1,26

2012

2009-2011

375

431

1,15

2011

2008-2010

306

327

1,07

2010

2007-2009

267

254

0,96

Onder ‘impact’ wordt hier verstaan: het gemiddeld aantal citaties in jaar x per artikel gepubliceerd in de voorgaande drie jaar. Wij constateren dat de wetenschappelijke productie van Naturalis van het tijdblok 2007-2009 tot het tijdblok 2011-2013 met een factor 2,3 is toegenomen, terwijl het aantal citaties van 2010 tot 2014 met een factor 3,9 is toegenomen. Ook in 2014 is weer uitstekende vooruitgang geboekt in het verwerven van externe middelen voor wetenschappelijk onderzoek. Het totale bedrag dat werd verworven bedraagt € 4.213.619. Vanaf 2015 zullen wij bij de verworven middelen drie cijfers gaan hanteren, namelijk (1) totale bedrag, bestaande uit alle verworven subsidies en contracten en inclusief ‘virtuele financiering’ (bijvoorbeeld door PhD kandidaten die projecten voor Naturalis uitvoeren, maar niet door Naturalis worden betaald), (2) de middelen die aan Naturalis zijn toegekend en ook door Naturalis kunnen worden besteed; hierbuiten vallen dan de middelen uit (3) en de middelen die behoren aan partners in projecten waarvan Naturalis aanvrager is, en (3) virtuele financiering. Publiek en markt Publiek en markt

Realisatie 2014

Activiteitenplan

Realisatie 2013

Aantal bezoeken totaal

303.288

265.600

298.930

waarvan betalend

288.488

260.600

283.232

waarvan bezoekers uit het buitenland

5.000

5.000

5.000

Aantal bezoekende scholieren totaal

49.557

41.000

42.496

aantal scholieren primair onderwijs

24.457

17.500

18.035

aantal scholieren voortgezet onderwijs

25.100

23.500

24.461

Aantal deelnemers educatieve activiteiten niet in schoolverband

4.581

1.860

-

Aantal scholen waarmee is samengewerkt

30

3

-

Bezoeken website

3.743.306

850.000

4.173.704

waarvan aantal unieke bezoekers per jaar

2.808.504

380.000

3.092.056

8

8

8

Gemiddeld rapportcijfer n.a.v. klanttevredenheidsonderzoek

14

Het totaal aantal bezoeken is gegroeid met 1,5% ten opzichte van het recordjaar 2013 en ruim boven de doelstelling van 265.600 bezoeken. Daarbij is het betalend bezoek met 1,9% gestegen. De groei wordt voor een groot deel veroorzaakt door de groei van 17% van het schoolbezoek, dat op zich weer bijna geheel is toe te schrijven aan de toename van bezoek uit het basisonderwijs (+36%). In 2014 zijn in alle vakanties diverse educatieve activiteiten georganiseerd, zoals demonstraties, lezingen, workshops, voorstellingen, rondleidingen etc. Hieraan hebben bijna 5.000 mensen deel genomen. De samenwerking met scholen is geïntensiveerd. Het aantal bezoeken aan de (inhoudelijke) websites is met 10% afgenomen. Dit is toe te schrijven aan het opheffen van museumkennis.nl en minder bezoek aan Natuurinformatie.nl en het Nederlandsesoorten.nl. In februari 2014 is de website Museumkennis.nl gestopt. Hoewel Museumkennis.nl een prachtig, vroeg voorbeeld was van de samenwerking tussen musea, raakte de website de laatste jaren zowel conceptueel als technisch verouderd. De site werd gelanceerd in het najaar van 2003, destijds onder de naam Leidse Poort. Op de site werkten Naturalis, Rijksmuseum voor Volkenkunde en Rijksmuseum van Oudheden samen aan de verspreiding van kennis over de collecties en kennisdomeinen van de drie musea. De inhoud van de site is nu via de eigen sites van de musea te vinden. 2. 4.

Activiteiten

2. 4. 1 .

Inleiding

Naturalis stelt zich ten doel biodiversiteit te beschrijven, begrijpen en verklaren door:  te bouwen aan de collectie van biologische en geologische diversiteit en de toegankelijkheid daarvan te vergroten;  bij te dragen aan de mondiale inspanning om door wetenschappelijk onderzoek de stamboom van het leven te reconstrueren en de interactie tussen soorten te begrijpen;  gebruikmakend van de collectie het verhaal van de natuur te vertellen in zijn natuurhistorische en cultuurhistorische context, aansprekend voor verschillende doelgroepen en voeding gevend aan verwondering;  in een open dialoog kennis te leveren over de natuur, over taxonomie en biodiversiteit, die bruikbaar is voor de samenleving en een duurzame economie. 2. 4. 2 .

Collectie

De (wetenschappelijke) collectie wordt gebruikt voor onderzoek, zowel door eigen medewerkers, als door collegawetenschappers elders in de wereld. Beheer van de collectie is gericht op instandhouding én ontsluiting. Naast deze basistaken, stond 2014 vooral in het teken van de verdere integratie van de samengevoegde collecties, inclusief het vervangen van verouderd en incourant collectiemeubilair. Zo zijn er nieuwe rolkasten aangekocht ten behoeve van ruimtebesparende opslag van de collectie entomologie en is deze collectie van ca. 17 miljoen objecten inmiddels bijna geheel geïntegreerd. Begin 2014 is de verhuizing van de botanische collectie naar de Nieuwenhuizenweg in Leiden afgerond en was de collectie snel weer beschikbaar voor onderzoek, nadat enkele extra klimatologische maatregelen waren getroffen. Er zijn op grond van vastliggende criteria en actuele ontwikkelingen diverse deelcollecties en objecten afgestoten. Hierbij gaat het om materiaal dat al in voldoende mate aanwezig is, of materiaal waarvan een monster ook volstaat. Ook is er verzameld voor onderzoek en zijn er collecties verworven. Een belangrijke aanwinst was de collectie geologie van de TU Delft, welke in zijn geheel is overgenomen. Hiertoe behoren enkele zeer fraaie en belangrijke mineralen, maar ook fossielen, zoals delen van het skelet van een Dodo. Een aanwinst was ook de afspraak met de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV) dat Naturalis het beheer van de vermaarde NEV-bibliotheek op zich neemt. In de loop van het jaar is de gehele bibliotheek met een omvang van 2300 meter, naar Leiden verhuisd en is gestart met de ontdubbeling van de gezamenlijke bibliotheken. Digitale registratie Het digitaal registreren van de collectie is aanvankelijk als zelfstandig project ingericht, buiten de staande organisatie. Teneinde de overgang van projectorganisatie naar going concern - digitale registratie wordt een permanente activiteit goed te laten verlopen, is in 2014 het project ingebed in de organisatie van de sector Collectie. Sinds de oplevering van het collectieregistratiesysteem (CRS) wordt voor het eerst de gehele zoölogische en geologische collectie beheerd in één centraal systeem.

15


2. 4. 3 .

Onderzoek en onderwijs

Versterking wetenschappelijke en technische staf Om de kwaliteit en omvang van het onderzoek in Naturalis naar een hoger plan te brengen, voeren wij - naast investeringen in faciliteiten - een beleid om de wetenschappelijke staf te versterken door enerzijds het aantrekken van talent en anderzijds door een programma gericht op het begeleiden en ondersteunen van subsidie-aanvragen. Deze strategie werpt zijn vruchten af, maar het heeft ons ook doen inzien dat er een herstructurering gericht op instellen van onderzoeksgroepen als belangrijkste functionele eenheid in het onderzoek noodzakelijk is, willen we de beoogde excellentie en de daarvoor benodigde geldstromen verwerven. Evaluatie conform het standaard evaluatie protocol (SEP) In het kader van de evaluatie van de sector Onderzoek en Onderwijs volgens het ‘Standaard Evaluatie Protocol’, zoals ook overeen gekomen met het Ministerie van OCW, heeft er op 18 & 19 september een site-visit plaatsgevonden door een externe Commissie bestaande uit:  Prof. dr. L. Beukeboom (professor evolutionaire genetica, Rijksuniversiteit Groningen), voorzitter  Prof. dr. S. Blackmore (emeritus Keeper, Royal Botanic Garden Edinburgh)  Prof. dr. P. Ng (professor systematiek en ecologie, National University of Singapore, en Directeur Raffles Museum of Biodiversity Research and the Tropical Marine Science Institute),  Prof. dr. G. Vermeij (professor mariene ecologie en paleoecologie, University of California)  Prof. dr. N. van Straalen (professor dierecologie, Vrije Universiteit Amsterdam). Als voorbereiding voor deze site-visit en evaluatie werd door Naturalis een zelfevaluatie rapport over de periode 20092013 opgesteld. De Commissie heeft met leden van de raad van toezicht, leden van de Scientific Advisory Board, directeuren, afdelingshoofden, vaste en tijdelijke wetenschappelijke staf, promovendi, technisch personeel alsmede met de ondernemingsraad gesproken. Ook werden bezoeken afgelegd aan diverse onderdelen van de organisatie, waaronder de collectie aan de Nieuwenhuizenweg en op de Darwinweg 2, de digitaliseringstraat in LiveScience en de O&O laboratoria in gebouwen van het Sylvius en Biopartner. De commissie heeft haar rapport begin 2015 aan Naturalis aangeboden. Het oordeel van de commissie is positief. Het wetenschappelijk niveau van Naturalis is in vergelijking met andere instituten hoog. Het rapport zal vergezeld van een reactie van Naturalis, nog worden aangeboden aan de staatssecretaris van OCW. Opbouw positie in universitair onderzoek en onderwijs De bijdragen van Naturalis in de universitaire onderwijscurricula groeit langzaam naar het beoogde niveau. In Amsterdam en Leiden hebben verschillende onderzoekers van Naturalis hoogleraar posities. We zijn in overleg met de Wageningen universiteit over een dergelijke positie aldaar binnen de Plant Sciences Group. Met de Universiteit Leiden en het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden is gewerkt aan de opzet van gezamenlijke master en minor programma’s. Daarnaast is gewerkt aan eigen opleidingen taxonomie. De geplande versterking van de coördinatie van het onderwijs door Naturalis, heeft vertraging opgelopen als gevolg van langdurige ziekte bij zowel de coördinator, als het hoofd van het research coordination office. Een verder aandachtpunt is de toegang op termijn tot de elektronische wetenschappelijke literatuur. Hiervoor is nu nog een oplossing welke via de samenwerking met de universiteiten loopt. Over een meer structurele en toekomstvaste regeling, is met de Universiteit Leiden overleg. Onderzoeksfinanciering en posities in topsectoren e e Het besteedbare bedrag uit 2 en 3 geldstroom is in 2014 iets hoger dan gepland. Om de doelstelling van € 3,2 mln. uit deze geldstromen vanaf 2016 jaarlijks te behalen, is nog wel een stevige groei nodig, maar we liggen op schema. We kunnen in dat verband ook melden dat begin 2015 de consortiumovereenkomst is getekend voor het ITN-ETN project PRIDE, waarvan Naturalis leider is. Het gehele project heeft een omvang van € 3,8 mln. Zoals hierboven gememoreerd, wordt gestructureerd gewerkt aan het verwerven van subsidies van NWO en uit het Europese

16

Horizon2020 programma. Dat betekent dat bijna voortdurend meerdere projecten ‘in aanvraag’ zijn. Zie voor een overzicht van de lopende projecten de nadere weergave van balanspost 16. Overlopende passiva op blz. 40 en verder. Onze doelstelling om minstens drie zakelijke verdienmodellen (door-) te ontwikkelen en daarmee zakelijke partners binnen de topsectoren Agri & Food, Life Sciences en Health & Water te binden, is deels geslaagd. Een overzicht:  Ontwikkeling van het systeem van DNA Waterscan in samenwerking met KWR en Aqualab, door een flankerende bijdrage aan een project dat wordt aangevraagd door KWR bij TKI water voor ontwikkeling van een werkend expertsysteem voor identificatie van waterorganismen en interpretatie van identificaties in waterbeheer, natuurbescherming en preventieve gezondheidszorg (sector Water).  Bijdrage aan het Syngenopep programma (topsector Chemie). Naturalis is betrokken met een PhD en een postdoc positie in het kader van studie naar de genetische basis van gif bij slangen.  Het Ministerie van Economische Zaken heeft Naturalis verzocht programmaleider te zijn van een groot surveillanceprogramma gericht op gezondheid en sterfte van (honing-)bijenvolken in Nederland.  Deelname aan het project Virtual Laboratory of contemporary Plant Breeding (sectoren Agri/Food en Tuinbouw/Uitgangsmaterialen)  Enkele intern gefinancierde projecten van toepassingsgericht onderzoek (sectoren Health, Agri/Food, Tuinbouw/Uitgangsmaterialen)  Deelname aan het consortium Generade (Hogeschool Leiden; onderwerp Biodiversiteit and Health)  Een toegekende zgn. COST-actie over versterking van Europese onderzoeksinstituten op het terrein van plantbestuiving en bestuivers (indirect ten gunste van de sectoren Agri/Food en Tuinbouw/Uitgangsmaterialen)  Een bijdrage aan een project voor het toegankelijk maken van gegevens over vroeger medicinaal gebruik van planten (sector Creatieve Industrie) Inrichting laboratoria Het met FES-middelen gefinancierde project is grotendeels gerealiseerd. Vrijwel alleen de onderdelen die zijn uitgesteld omdat ze afhankelijk zijn van de realisatie van de uitbreiding van het gebouw, zijn nog niet in voorbereiding. Zie ook de toelichting op de FES-subsidie onder post 16. In 2014 is in overleg met het KNAW-CBS de aankoop van een laboratory information system en de EUBOLD website voorbereid. Ook zijn de voorbereidingen afgerond van de aanbesteding van een transmissie elektronen microscoop en een tweede micro CT scanner. 2. 4. 4 .

Publiek en markt

De bezoekcijfers laten zien dat het bereik van onze activiteiten groot is en groeiende. Ook de kwaliteit is hoog, getuige het rapportcijfer 8,3. Door slim te programmeren en met een veelheid van media communiceren we met verschillende publieksgroepen over verschillende aspecten van biodiversiteit in heden en verleden. We organiseren tentoonstellingen, maar ook talkshows, presentaties, demonstraties en andere bijeenkomsten en we manifesteren ons in de sociale media. Voorop staat bij alles dat we ons publiek willen laten kennis maken met de natuur en vooral ook enthousiast willen maken. Of dat nou is door te blijven slapen tussen de dino’s (Dinosnurk) of met een weekend over meteorieten (Knal!Weekend), of een dag over de Amazone (samen met het WNF). Tentoonstellingen en evenementen Terwijl hard wordt gewerkt aan de plannen voor het nieuwe in 2018 te openen museum, trekken we met de inmiddels 17 jaar oude en deels verouderde vaste presentatie nog steeds veel en tevreden bezoekers. In 2014 hebben we enkele organisatorische aanpassingen gedaan om de servicekwaliteit op niveau te houden. Verder wordt er met het oog op de heropening in 2018 al nagedacht over nieuwe vormen van publieksbegeleiding. De familietentoonstelling Superzintuigen, een interactieve tentoonstelling over de zintuigen van mens en dier, die Naturalis samen met enkele buitenlandse musea heeft ontwikkeld, liep ook in 2014 door, evenals de succesvolle expositie Freek’s Favorieten. Hierin kreeg de bezoeker een rondleiding door de vaste presentatie als door de ogen van dr. Freek Vonk - bekend bioloog en onderzoeker bij Naturalis. Verder zijn de volgende tentoonstellingen georganiseerd:  Zeebeesten  Delfts goud en andere topstukken En evenementen:  Knal!weekend  Twee uitverkochte reeksen van de MuseumJeugdUniversiteit  Amazonedag

17


    

Museumweekend Kindermuseumnacht Dinosnurk Dinodagen met onder andere Graven in de dinotijd, Dinoschminken, Bottenbingo, Dina Dino bakt een ei Naturalis After Dark

Vernieuwing vaste presentatie In 2014 hebben de interne projectteams samen met de ontwerpbureaus verder gewerkt aan de concepten, schetsen en voorlopige ontwerpen van de nieuwe museumzalen. De plannen zijn getest en worden in 2015 uitgewerkt tot definitieve technische tekeningen. Het project ligt op schema. Tyrannosaurus rex Met het naar Nederland halen van een fossiel van Tyrannosaurus rex - na een lange en intensieve campagne, hebben we grenzen verlegd. Met deze aanwinst hebben we niet alleen een uiterst zeldzaam en zeer indrukwekkend museumstuk verworven - de ‘Nachtwacht van de Natuurhistorie’ - maar ook hebben we het hart van veel kinderen en volwassenen weten te raken. En ook qua fondsenwerving kent T. rex geen precedent: de crowdfunding-actie Tientje voor T. rex geldt inmiddels als maatgevend voor dergelijke acties in de sector. Gestart in 2013, zijn we er met dank aan vele fondsen, sponsoren en donateurs in geslaagd het benodigde bedrag vóór de deadline van 31 december 2014 te verwerven. Dat er voor dit soort objecten, in tegenstelling tot kunst, weinig aankoopfondsen bestaan waar een beroep op kon worden gedaan, maakt deze prestatie alleen maar meer bijzonder. Oudste teken van mensachtige beschaving In 2014 werd het resultaat van zeven jaar onderzoek naar een van de objecten uit onze Dubois collectie gepubliceerd in Nature. Een zigzagpatroon op een schelp bleek een gravering te zijn, actief aangebracht door Homo erectus. Tot dan dacht men dat alleen Homo sapiens graveringen maakte, tot ongeveer 100.000 jaar geleden. Nu blijkt uit deze schelp, uit de collectie van Naturalis, dat Homo erectus dat al 500.000 jaar geleden deed. De vondst biedt nieuw inzicht op de evolutie van menselijk gedrag. Zo worden we van eeuwenoude vondsten nog steeds wijzer. De publicatie in Nature (3 december 2014) had veel aandacht in de landelijke pers tot gevolg. Educatie Tot het bezoek dat educatieve programma’s volgt, behoren naast schoolgroepen uit het primair en voortgezet onderwijs ook groepen uit kinderopvang, hoger onderwijs en verjaardagspartijen. In totaal bedraagt het aantal bezoekers dat deze programma’s volgt, inmiddels ruim 63.000. In 2014 is er een nieuwe educatieve visie geschreven en eind mei 2014 gepresenteerd, de ‘Big Five van Educatie’ gevolgd door een educatief beleidsplan in het najaar, Nature Learning Center, curious by nature - powered by Naturalis. Het Nature Learning Center heeft vier speerpunten. 1 

2   



Leerlijnen Een eerste versie van een Naturalis leerlijn gemaakt en gestart met een samenwerking met Leidse organisaties in het gebied van wetenschap en technologie, om aanbod met meer samenhang en kwaliteit aan te bieden aan kinderen. Ontwikkelen Er zijn onder andere als proof of concept twee educatieve activiteiten ontwikkeld. Alle bestaande educatieve programma’s en Doe-en-Ontdek hebben nog eenmaal een stevige oppoetsbeurt gekregen zodat deze tot september 2016 ingezet kunnen worden. Elke vakantie hebben we een aanbod van educatieve activiteiten voor families aangeboden in workshopruimtes, galerie, auditorium, tentoonstellingszalen en/of LiveScience. Het meest bijzondere voorbeeld was de liveverbinding met het strand nadat er een walvis was aangespoeld. We hebben met onze programma’s speciaal voor leraren in opleiding 685 studenten uit de PABO of universitaire lerarenopleidingen bereikt. Een record.

18

3 

4 

Opleiden We hebben voor educatieve en publieksbegeleiders een training vragen georganiseerd in samenwerking met de Universiteit Utrecht. Onderzoeken In 2014 is vooral ons netwerk uitgebreid en mogelijke samenwerking verkend en ingezet.

Bezoekprofiel In 2014 bezochten in totaal 303.288 mensen Naturalis. 68.364 hiervan bezochten het museum in groepsverband, voornamelijk met school. Van de resterende 234.924 ‘individuele’ bezoekers was 55% volwassen en 45% jonger dan 2 19 jaar. Naturalis doet permanent publieksonderzoek naar een aantal aspecten van het (individuele) bezoek, de samenstelling van het publiek, het oordeel over de dienstverlening, de communicatie en de merkwaarden. Het publiek gaf in 2014 een rapportcijfer 8,3 voor het totale aanbod van het museum (vaste presentatie, tijdelijke tentoonstellingen, LiveScience, winkels, horeca etc.). In het museum komen ongeveer evenveel mannen als vrouwen; 99% van de bezoekers woont in Nederland, voornamelijk in Noord- (19%) en Zuid-Holland (46%) en Utrecht (11%). De meerderheid (55%) is hoog opgeleid en is samenwonend/getrouwd met een jongste kind van 12 jaar of jonger (49%). Per bezoeker wordt, buiten het museum, gemiddeld € 11 besteed in Leiden. Onder de docenten en leerlingen is in 2014 middels een evaluatieformulier, in te vullen na afloop van het programma, structureel onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de programma’s en dienstverlening. Over het algemeen is men heel tevreden over de programma’s. Opmerkingen zijn er vooral over de randvoorwaarden, zoals de drukte op bepaalde punten in het museum, de beperkte capaciteit van de liften en het tekort aan parkeerplaatsen. Ondernemerschap Uit publieke middelen ontvangt Naturalis naast subsidies van het ministerie van OCW, ook projectsubsidies van o.a. de Europese Unie. De private inkomsten bestaan uit publieksinkomsten, indirecte opbrengsten, sponsorinkomsten en bijdragen uit private middelen. De (directe) publieksinkomsten zijn in 2014 20% hoger dan begroot, vooral als gevolg van de grotere bezoekaantallen, maar ook de opbrengst van zaalverhuur en banqueting waren in 2014 hoger. Gezien de al jaren dalende omzet is besloten te stoppen met de aparte specialistische boekhandel ‘Natuur en Boek’. Boekverkoop wordt geïntegreerd in de museumwinkel. De verwachting is dat door de lagere kosten het rendement op de boekenverkoop zal toenemen. Zie voor de resultaten en toelichting op de inkomsten ook de toelichting op de Categoriale en functionele exploitatierekening, posten 17 t/m 20 en 23 en verder. De doelstelling om zowel inkomsten uit fondsen en sponsoring aanmerkelijk te vergroten, alsmede om de inkomsten uit zakelijke dienstverlening (consultancy, onderzoek in opdracht e.d.) te ontwikkelen, heeft in 2014 verder resultaat opgeleverd. Belangrijkst en meest in het oog springend was het bijeenbrengen van € 5 mln. voor de verwerving van het fossiel van T. rex. In de loop van het jaar is daarbij ook gestart met de werving van middelen voor de nieuwe vaste presentatie. Vanaf 2015 zal hier nog sterker de focus op liggen. Met de sector Onderzoek en Onderwijs, waar onder leiding van de wetenschappelijk directeur het op toepassing gericht onderzoek verder wordt ontwikkeld, zijn verschillende initiatieven genomen om in opdracht van of in samenwerking met derden projecten uit te voeren. Dit heeft geresulteerd in een opdracht ter waarde van € 1,2 mln. voor het project DNA Waterscan. 2. 4. 5 .

ICT

In het afgelopen jaar heeft het produceren van en werken met digitale biodiversiteitsinformatie, in de ruimste zin van de definitie, bij Naturalis een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Het bijeen brengen van grote dataverzamelingen en het gebruik van geautomatiseerde analysetools, is een noodzaak geworden voor ons onderzoek. Dit heeft onder meer geleid tot het veranderde inzicht dat het publiceren van biodiversiteitsinformatie in afgeschermde presentatie silo’s (apps, websites) voor publieke toepassingen een goed middel kan zijn, maar voor wetenschappelijke doeleinden te beperkt is. Het belang van de (vaak met beperkte subsidies en veel passie) gebouwde presentatiesites, bijvoorbeeld van deelcollecties, virtual research environment portalen, taxonomische deellijsten of informatie van specifieke soorten, zijn dan ook in aantal enorm afgenomen en maken plaats voor globale infrastructuren die gericht zijn op interoperabiliteit, openheid en een hoge mate van standaardisatie.

2

19

Cijfers gebaseerd op kassagegevens.


De IT infrastructuur en IT organisatie bij Naturalis heeft hier in een hoog tempo de faciliteiten voor gecreëerd. Het doorrekenen van de grote hoeveelheden data bijvoorbeeld gebeurt sinds 2014 inmiddels in onze hybride cloud omgevingen. Deze omgevingen, verworden tot kant-en-klaar geconfigureerde open onderzoeksomgevingen, vervangen het oude idee over virtual research environments in de vorm van portalen en websites. Ook zijn de vele verschillende collectie databases en websites vervangen door institutionele systemen, waarbij de data digitaal duurzaam beheerd wordt. Ook heeft Naturalis met de Netherlands Biodiversity API (NBA: http://docs.biodiversitydata.nl) in 2014 een gegevensdienst gelanceerd voor het koppelen en publiceren van alle in Nederland aanwezige digitale natuurinformatie. Daarmee worden een aantal essentiële stappen gezet in de totstandkoming van een nationale infrastructuur voor biodiversiteitsinformatie. Tientallen miljoenen gegevens worden in 2015 via deze NBA geleidelijk gepubliceerd. Dat begint bij onze 37 miljoen collectie-objecten, waarvan 7 miljoen op een hoog detail niveau, die via de NBA de komende maanden in het open domein worden geplaatst. Het eerste zichtbare product dat gebruik maakt van de NBA is in het vierde kwartaal van 2014 gelanceerd: Het BioPortal. De Bioportal is een website die de nationale toegangspoort vormt voor natuurhistorische informatie: van basisdata van museumobjecten tot en met volledige geïllustreerde soortbeschrijvingen. Met het oog op het laatste hebben de grote Europese natuurhistorische musea (NHM Londen, MfN Berlijn, RBINS Brussel, NHM Kopenhagen, Naturalis Leiden) besloten gezamenlijk te gaan werken aan een ESFRI (European Strategy Forum on Research Infrastructures) roadmap aanvraag. Deze moet leiden tot een versterking van de samenwerking en uiteindelijk een organisatorische en technische infrastructuur voor het gezamenlijk beheren, delen, ontsluiten, werken met en onderzoeken aan de natuurhistorische collectie van Europa. In het kader van de vernieuwing van de vaste presentatie loopt een programma om de ICT in de presentatie in te vullen, met het oog op zowel tentoonstellingsaspecten, als aspecten van publieksbegeleiding (queueing) en experience (wayfinding, digital tours). 2. 4. 6 .

Huisvesting

Het definitief ontwerp voor de renovatie en uitbreiding van het gebouw aan de Darwinweg 2 is eind 2014 vastgesteld. Hierbij is besloten dat het gehele museum met alle collectie op één plek zal worden gehuisvest. Dat betekent dat niet alleen het Pesthuis, maar ook de locatie aan de Raamsteeg zal worden verlaten. In de loop van 2015 zal de aanbesteding van de bouw starten. Ook is het voor de uitbreiding benodigde perceel aan de Mendelweg te Leiden aangekocht. Duidelijk is geworden dat de bouwperiode waarschijnlijk tot in 2018 zal lopen, vanaf de start eind 2015. De exacte planning wordt duidelijk als de aannemer is gevonden. Met het oog hierop is uitgekeken naar vervangende kantoorhuisvesting voor de mensen die nu op Darwinweg 2 en 4 werken. Deze is inmiddels gevonden in de directe nabijheid van de Darwinweg 2. Het museum zal nog tot medio 2016 open zijn voor publiek met de huidige vaste presentatie. Vervolgens zal een tijdelijke tentoonstelling in het Pesthuis plaatsvinden. 2. 4. 7 . Personeel en organisatie en talentontwikkeling Zoals hierboven gemeld, is in 2014 de projectorganisatie voor de digitalisering van de collectie ingebed in de sector Collectie. Om een actieve en initiërende rol te kunnen blijven spelen is de sector ICT functioneel zo ingericht dat effectief beheer en een groot vermogen tot het realiseren van (internationale) projecten aanwezig is. De verschillende kwaliteiten op het gebied van software ontwikkeling, acquisitie van projecten en projectmanagement die aanwezig waren in de afdeling ETI – het in 2013 met Naturalis gefuseerde ETI Bioinformatics – zijn functioneel verdeeld. De synergie tussen processen op het gebied van facilitair management en ICT zijn zo groot dat ook is besloten de afdeling Algemene zaken onder deze sector te brengen. De ICT organisatie bestaat nu uit de afdelingen:  Informatie Management (applicatiebeheer en data management);  Software Ontwikkeling (software development);  Algemene zaken (automatisering, facilitaire diensten);  Projectbureau (projectleiding, projectcoördinatie).

20

Medio 2014 is gestart met de hierboven ook gememoreerde reorganisatie van de sector O&O. Het proces wordt zoveel mogelijk bottom-up en vanuit de inhoud georganiseerd. De verwachting is dat in het voorjaar van 2015 de topstructuur zal zijn ingericht en mogelijk ook de eerste onderzoeksgroepen. Gedurende het verslagjaar is een forse inhaalslag gemaakt op het gebied van het veilig uitvoeren van onze activiteiten. Er zijn arbo-protocollen ontwikkeld en ingevoerd, inclusief bijbehorende taak- en roltoedeling en ook herinrichting van ruimtes. Voor de handhaving is ook geïnvesteerd in communicatievaardigheden. Dit heeft een grote impact gehad op de organisatie. Talentontwikkeling Wij leveren bijdragen aan het hoger onderwijs zoals gegeven in de drie partneruniversiteiten. PhD’s die door ons worden begeleid, zijn aangesloten bij Graduate Schools, waardoor zij deelnemen aan trainingen en cursussen ter vergroting van hun academische vaardigheden. 2. 4. 8 .

Internationalisering

Naturalis opereert in al zijn functies in een internationaal netwerk. Het museum is actief lid van het Europese netwerk van science centers en natuurmusea ECSITE. Met musea in België, Frankrijk en Denemarken worden gezamenlijk reizende tentoonstellingen ontwikkeld, welke na expositie in de eigen musea ook internationaal worden verhuurd. Ook neemt Naturalis deel aan het Europese Consortium of European Taxonomic Facilities CETAF, waar o.a. gezamenlijk standaarden worden ontwikkeld en ingevoerd voor beheer van natuurhistorische collecties. Met de grote natuurhistorische musea in Londen, Parijs en Berlijn loopt een samenwerking welke zal leiden tot een gezamenlijke beschikbaarstelling en ontsluiting van collectiedata. Amerikaanse musea sluiten zich waarschijnlijk aan bij dit initiatief. Naturalis is lid van de internationale natuurorganisatie IUCN. Internationalisering in de wetenschapsfunctie is een vanzelfsprekendheid. Nagenoeg alle publicaties zoals hieronder vermeld zijn tot stand gekomen in samenwerking met wetenschappelijke collega’s in het buitenland. Samen met lokale counterparts werden in 2014 expedities uitgevoerd. 2. 5.

Governance

2. 5. 1 .

Bestuur en raad van toezicht

Bestuur en directie Het bestuur van de stichting was gedurende het gehele verslagjaar statutair opgedragen aan de directie, in de persoon van de heer drs. E.J.F.B. (Edwin) van Huis, algemeen directeur. de heer drs. E.J.F.B. (Edwin) van Huis (1958) Datum van aantreden: 1 juni 2011 Lid raad van toezicht Paradiso; Lid algemeen bestuur Kunsten ’92; Lid van het bestuur van het Caribbean Netherlands Science Institute; Voorzitter raad van toezicht Cultuureducatiegroep Leiden; Lid van het bestuur van het Rathenau Instituut; Lid van de Commissie Natuur van het Prins Bernhard Fonds; Lid van de raad van advies Nationale Stichting De Nieuwe Kerk, Amsterdam; Lid van de raad van toezicht van het Sieboldhuis, Leiden. Raad van toezicht De raad van toezicht bestaat uit zeven leden. de heer mr. drs. L.C. (Elco) Brinkman (1948), voorzitter Fractievoorzitter CDA in Eerste Kamer der Staten-Generaal; President-commissaris Rabo Vastgoedgroep; commissaris Van Nieuwpoort (Zand, Grind en Beton) Groep; Commissaris BMC Beleidsadvies en Management Consultants voor de publieke sector; Commissaris Dasym Emesa (internetveilingen); President-commissaris Cultuurfonds Triodos Bank; Voorzitter Bestuur Lucas van Leijden Maecenaat (sponsoring Museum Lakenhal); Voorzitter Bestuur Koninklijke Bibliotheek; Voorzitter Raad van Advies RAI Vereniging. de heer drs. H.W. (Willem) te Beest (1951), voorzitter auditcommissie Vice voorzitter College van Bestuur Universiteit Leiden; Voorzitter Raad van Commissarissen Academic Transfer; Vice voorzitter raad van toezicht Ipse de Bruggen, Zoetermeer; Voorzitter Raad van Commissarissen Leiden Lifesciences Preseed Fund B.V.; Voorzitter Stichting Leiden Bio Science Park; Voorzitter Stichting PICA; Lid van Raad van Commissarissen TU Delft Holding.

21


de heer prof. dr. B.J.C. (Ben) Cornelissen (1952) Hoogleraar Molecular Plant Pathology aan het Swammerdam Institute for Life Sciences van de Universiteit van Amsterdam; Voorzitter Stichting Johanna Westerdijkfonds; Lid van het bestuur van het Centraalbureau voor Schimmelcultures; Lid bestuur Stichting W. Commelin Scholten Fytopathologie. de heer dr. J.E. (Ernst) van den Ende, lid auditcommissie (1962) Algemeen directeur Plant Sciences Group Wageningen University & Research centre; Lid Topteam Tuinbouw en Uitgangsmaterialen; Lid Expertteam Floriade 2022; Lid bestuur Stichting Mibiton. mevrouw C.M. (Carolijn) Borgdorff (1967) Producent IDTV Docs B.V. mevrouw mr. drs. H.P. (Henriëtte) van Baalen (1964) Advocaat en Mediator arbeidsrecht, Partner De Clercq Advocaten en Notarissen Leiden en Den Haag; Commissaris Raad van Commissarissen Rabobank Groene Hart Noord; bestuurslid juridische zaken bij de Stichting Eredivisie basketbal. de heer drs. A.C. (Arjen) Dorland MBA (1955) Executive Vice President, Technical and Competitive IT Shell International, Rijswijk; Non-Executive Director and member of the Supervisory Board Robeco, Rotterdam.

dhr. E. Brinkman dhr. H. te Beest dhr. B. Cornelissen dhr. E. van den Ende mw. C. Borgdorff mw. H. van Baalen dhr. A. Dorland

2. 5. 2 .

benoemd

einde eerste termijn

maximale zittingsduur tot

2014 2010 2010 2014 2014 2014 2015

2018 2018 2018 2018 2019

2021 2017 2017 2021 2021 2021 2022

Ondernemingsraad

Aan het begin van het jaar had de OR de volgende samenstelling:  dhr. P. Hovenkamp, voorzitter  mw. A. Cohen, secretaris  dhr. L. Kriegsman, vicevoorzitter  mw. A. Buijsen  dhr. P. Koops  dhr. D. van der Marel  mw. V. Neuerburg  dhr. M. Ravensbergen  dhr. R. Siep In 2014 hebben mw. Neuerburg en dhr. Koops Naturalis verlaten. Ook hebben mw. Buijsen, dhr. Van der Marel en dhr. Ravensbergen te kennen gegeven het ondernemingsraad werk te willen neerleggen. Om de vijf vacante plaatsen op te vullen, zijn in januari 2015 tussentijdse verkiezingen gehouden. In de verslagperiode heeft de ondernemingsraad een huishoudelijk reglement vastgesteld. Ook heeft de ondernemingsraad een training gevolgd.

22

Vergaderingen De directie heeft 13 overlegvergaderingen gehad met de ondernemingsraad. De ondernemingsraad vergaderde op 18 december 2014 met een delegatie van de raad van toezicht. Naast behandeling van de jaarlijks terugkerende onderwerpen als het jaarverslag en de begroting, heeft de ondernemingsraad veel aandacht besteed aan de personele zaken, de arbeidsomstandigheden en de (tijdelijke) huisvesting. De ondernemingsraad heeft adviezen uitgebracht over de volgende voorgenomen besluiten:  het voornemen om nieuwbouw te financieren met behulp van een leenfaciliteit bij de Staat.  het voornemen voor herindeling van de sector ICT, waarbij het voormalige ETI verder in deze sector wordt geïntegreerd.  het voornemen tot beëindiging van de activiteiten van Natuur en Boek.  het voornemen voor herindeling van de sector ICT, waarbij de afdelingen Facilitaire dienst en Technische dienst in deze sector worden geïntegreerd.  de voorgenomen reorganisatie van de sector O&O. 2. 5. 3 .

Scientific Advisory Board

In 2014 is de Scientific Advisory Board (SAB) eenmaal samengekomen en wel op 17 september. De bijeenkomst was bewust één dag voor de site visit van de SEP evaluatiecommissie geplaatst om een ontmoeting van zoveel mogelijk SAB leden met de leden van de evaluatiecommissie mogelijk te maken. In het programma was een informele ontmoeting voorzien met de SAB op de avond voor de site visit en een formeel interview tijdens de eerste dag van de site visit. Vijf van onze zeven SAB leden namen aan beide ontmoetingen deel, wat op een grote betrokkenheid van onze SAB wijst. Tijdens de SAB meeting werd professor D. Harper (Department of Earth Sciences, Durham University) welkom geheten als nieuw lid ter vervanging van professor J. Poesen. De meeting stond verder helemaal in het teken van de voorbereiding van de site visit door de evaluatiecommissie. Zo werden de tijdens de site visit geplande presentaties van de twee Wetenschappelijk directeuren, respectievelijk een uitgebreide inleiding over Naturalis met speciale aandacht voor de sector O&O en een inleiding over de reorganisatieplannen van de sector O&O, grondig besproken en becommentarieerd. Daarna volgde een presentatie over de ontwikkelingen met betrekking tot de nieuwbouw. En tenslotte lichtten we de stand van zaken toe met betrekking tot onze Floraprojecten en de Naturalis tijdschriften, waarop een uitgebreide discussie volgde. De mening van de SAB met betrekking tot onze publicatiestrategie werd in dank aanvaard. Ten slotte werd een bezoek gebracht aan de botanische collecties en de infrastructuur op de locatie Nieuwenhuizenweg, een bezoek dat daags nadien zou worden overgedaan met de evaluatiecommissie. 2. 5. 4 .

Museale adviesraad

Op het gebied van het museale beleid laat de algemeen directeur zich bijstaan door de Museale adviesraad in de zin van artikel 13 van de statuten. In 2014 is de Museale adviesraad niet bijeengeweest. 2. 5. 5 .

Verbonden partijen

De Wetenschappelijk directeur prof. dr. E.F. (Erik) Smets was gedurende het gehele verslagjaar wetenschappelijk directeur van de Gemeenschappelijke Regeling het Nationaal Herbarium Nederland. Ontbinding van deze Regeling is voorzien. Het Nationaal Herbarium Nederland is niet in deze jaarrekening van Naturalis geconsolideerd. Hierbij wordt verwezen naar de vrijstelling zoals opgenomen in het Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen 20132016. 2. 5. 6 . Governance Code Cultuur De stichting wordt sinds 1995 bestuurd volgens het ‘raad van toezicht model’. Het bestuur onderschrijft de negen principes zoals beschreven in de Governance Code Cultuur en past deze toe. 2. 5. 7 .

Bezoldiging / WNT

Het beloningsmaximum conform WNT-norm voor 2014 is € 230.474. Het salaris van de bestuurder noch dat van enig andere medewerker van de stichting overstijgt de WNT-norm. Zie voor een toelichting op de bezoldiging van de bestuurder en toezichthouders de exploitatiepost 24.

23


3.

Jaarrekening

24

3. 1.

Balans

ACTIVA

2014 €

1. Immateriële vaste activa 2. Materiële vaste activa 3. Financiële vaste activa Totaal vaste activa

11.160.740 11.160.740

10.819.192 10.819.192

4. Voorraden 5. Vorderingen 6. Liquide middelen Totaal vlottende activa

61.533 4.578.131 20.819.305 25.458.969

144.862 2.394.590 31.093.522 33.632.974

Totaal activa

36.619.709

44.452.166

9.855.245 7.536.970 191.496 9.998.217 27.581.928

11.565.113 5.789.305 11.204.432 28.558.850

16.600

17.600

-

-

1.734.452 1.444.330 5.842.399 9.021.181

2.616.072 466.595 12.793.049 15.875.716

36.619.709

44.452.166

2013 €

PASSIVA 7. Algemene reserve 8. Bestemmingsreserve 9. Bestemmingsfonds OCW/EK 10. Egalisatiereserve OCW/OWB Totaal eigen vermogen 11. Voorzieningen 12. Langlopende schulden Totaal langlopende schulden 13. Schulden aan leveranciers 14. Belastingen en premies sociale verzekeringen 15. Overige schulden 16. Overlopende passiva Totaal vlottende passiva Totaal passiva

25


3. 2.

Categoriale exploitatierekening

BATEN

2014

2014

2013

Realisatie

Begroting

Realisatie

€

€

€

Directe opbrengsten: 17. Publieksinkomsten

3.129.127

2.615.000

2.958.809

18. Sponsorinkomsten

481.000

237.000

57.700

19. Overige inkomsten

260.398

114.500

177.893

20. Indirecte opbrengsten

556.673

642.500

725.577

4.427.198

3.609.000

3.919.709

10.985.191

10.944.000

5.410.250

5.517.617

5.497.000

10.944.914

10.235.000

10.166.000

5.349.000

22. Bijdragen uit publieke middelen

1.730.858

1.682.000

5.877.997

23. Bijdragen uit private middelen

2.930.613

1.556.500

438.825

Totaal subsidies en bijdragen

31.399.279

29.845.500

28.020.986

Totaal baten

35.826.477

33.454.500

31.940.965

24. Salariskosten

15.527.366

15.744.500

14.337.246

25. Afschrijvingen

2.585.551

900.000

788.969

26. Huur

5.996.953

5.963.300

5.665.766

27. Aankopen

4.291.466

477.000

580.113

28. Overige lasten

8.613.121

10.736.300

10.053.594

Totaal lasten

37.014.457

33.821.100

31.425.688

Saldo uit gewone bedrijfsvoering

(1.187.980)

Totaal opbrengsten

21. Subsidie OCW: - exploitatiebijdrage - huisvestingsbijdrage - kaderregeling exploitatiesubsidie onderzoek en wetenschap Overige subsidies en bijdragen:

LASTEN

29. Saldo rentebaten/-lasten Exploitatieresultaat

(366.600)

515.277

211.058

150.000

310.304

(976.922)

(216.600)

825.581

26

3. 3.

Categoriale exploitatierekening en functionele exploitatierekening functioneel →

Totaal

Publieksfunctie

Collectiefunctie

Wetenschappelijke functie

Algemeen beheer

Vaste presentatie

Tijdelijke presentatie

Onderzoek & Registratie

Conserverin g& Restauratie

Verwerving & Afstoting

categoriaal → 3.129

2.050

1.079

-

-

-

-

-

Sponsoring

481

481

-

-

-

-

-

-

Overige inkomsten

260

135

71

-

-

-

54

-

Indirecte opbrengsten

557

85

161

2

-

-

22

287

Totale Opbrengsten

4.427

2.751

1.311

2

-

-

76

287

10.985

1.513

319

1.169

1.556

243

3.305

2.880

5.518

829

436

175

3.438

15

336

289

10.235

335

176

1.242

1.653

258

3.511

3.060

Bijdragen uit publieke middelen

1.731

450

-

-

-

-

-

1.281

Bijdragen uit private middelen

2.930

1.944

333

-

-

-

23

630

Totale Bijdragen

31.399

5.071

1.264

2.586

6.647

516

7.175

8.140

TOTALE BATEN

35.826

7.822

2.575

2.588

6.647

516

7.251

8.427

Salariskosten

15.527

2.179

1.147

1.755

1.024

146

4.977

4.299

Afschrijvingen

2.586

121

-

32

32

-

32

2.369

Huur

5.997

901

474

190

3.737

16

365

314

Aankopen

4.291

4.286

-

-

-

2

3

-

Overige lasten

8.613

1.296

1.052

370

1.535

302

1.195

2.863

TOTALE LASTEN

37.014

8.783

2.673

2.347

6.328

466

6.572

9.845

SALDO UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING

(1.188)

241

319

50

679

BATEN Publieksinkomsten

Subsidie OCW CuNo Onderdeel exploitatiebijdrage Onderdeel huisvestingsbijdrage Kaderregeling exploitatiebijdrage OWB

LASTEN

Saldo rentebaten/-lasten

211

SALDO UIT BEDRIJFSVOERING

(977)

Toerekening Algemeen beheer EXPLOITATIERESULTAAT

27

(977)

(961)

(98)

(1.418) 211

(961)

(98)

241

319

50

679

(390)

(119)

(104)

(281)

(21)

(292)

(1.351)

(217)

137

38

29

387


(1.207)

3. 4.

Algemene toelichting

Oprichting De Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis is statutair opgericht op 22 juni 1995 en gevestigd te Leiden. Op 3 mei 2012 zijn de statuten voor het laatst gewijzigd. Hierbij is onder andere de naam van de stichting gewijzigd in stichting Naturalis Biodiversity Center. Doelstelling en activiteiten Conform artikel 3.2. van de statuten heeft de stichting als doel het verwerven en verspreiden van kennis over en inzicht in de natuurlijke diversiteit op aarde in heden en verleden, de ontwikkeling van de aarde als natuurlijk systeem en de plaats van de mens daarin. Indeling jaarrekening De indeling van de jaarrekening is gebaseerd op het Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen 20132016 van het Ministerie van OCW, zoals gepubliceerd op de website www.cultuursubsidie.nl. De richtlijnen in dit handboek sluiten zoveel mogelijk aan op de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 640). De verantwoording over de ontvangst en besteding van bijdragen uit hoofde van de Kaderregeling exploitatiesubsidies onderzoek en wetenschap en de Kaderregeling subsidiëring projecten ten behoeve van onderzoek en wetenschap is ingericht op basis van overleg met de directies Erfgoed & Kunsten en Onderzoek & Wetenschapsbeleid van het Ministerie van OCW (zie EDOC#680864 d.d. 13-10-2014 en onze e-mail reactie daarop d.d. 28-11-2014). Deze indeling geldt met ingang van de jaarrekening 2014 en is afgestemd met beide beleidsdirecties. Collectie Het overgrote deel van de museale collectie is in eigendom van de Staat der Nederlanden en is daarom niet in de balans opgenomen. De collectie is niet verzekerd. Met betrekking tot de collectie is in 1995 tussen de Staat der Nederlanden en het museum een beheersovereenkomst afgesloten. In de brief van het Ministerie van OCW van 20 september 2012 (kenmerk: 440986) is deze beheersovereenkomst met ingang van 1 januari 2017 beëindigd.

28

Waarderingsgrondslagen Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening als geheel. De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Omrekening van vreemde valuta’s Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta’s gedurende de verslagperiode worden in de jaarrekening verwerkt tegen de koers die geldt op de datum van de transactie. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de verwachte toekomstige gebruiksduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Materiële vaste activa in ontwikkeling worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs en indien van toepassing verminderd met bijzondere waardeverminderingen. De vervaardigingsprijs bestaat uit materiaalkosten, directe arbeidskosten en een toerekenbaar deel van de indirecte productiekosten. Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. Voorraden De voorraden zijn opgenomen tegen aanschafwaarde, verminderd met een opslagpercentage voor incourantheid afhankelijk van het jaar van aanschaf. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden. Bestemmingsreserves Bestemmingsreserves zijn afgezonderde vermogensbestanddelen met door de Directie bepaalde specifieke bestemming.

29


Bestemmingsfondsen Bestemmingsfondsen zijn een deel van het Eigen Vermogen waaraan door derden een bepaalde bestedingsmogelijkheid is gegeven. De toerekening aan het bestemmingsfonds OCW/EK wordt bepaald op basis van de richtlijnen in het handboek Verantwoording Cultuursubsidies en Instellingen. Overige voorzieningen Tenzij anders vermeld, worden de overige voorzieningen gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de betreffende verplichtingen af te wikkelen. Overlopende passiva In afwijking van de bepaling van RJ 221 past Naturalis bij de verantwoording van haar (onderzoeks)projecten niet de percentage of completion methode toe. Deze afwijking is ingegeven vanuit het feit dat er gedurende het project sprake is van onzekerheid of de opbrengsten ten gunste van Naturalis zullen komen, omdat de definitieve subsidievaststelling pas bij afronding van het project plaatsvindt. Tevens zijn er binnen deze projecten geen duidelijke tussentijdse mijlpalen te definiëren die in voldoende mate inzicht geven in de voortgang van de te realiseren resultaten. Dit heeft tot gevolg dat de projecten gedurende de gehele looptijd op de balans onder de overlopende passiva worden verantwoord. Bij afsluiting van een project worden alle projectbaten en -lasten in de exploitatierekening verantwoord. Gedurende de looptijd van het project worden de project inkomsten en kosten niet in de exploitatierekening verantwoord. Deze methodiek sluit aan bij de eerder met het Ministerie van OCW afgestemde methodiek inzake de verantwoording van het FES project. Grondslagen voor de bepaling van het saldo baten en lasten De subsidie OCW/EK is opgenomen op basis van de beschikking gedateerd 5 november 2014, kenmerk 683604 van het Ministerie van OCW/EK inzake subsidiëring van de stichting in de periode 2013 t/m 2016, aangevuld met de bijstellingen over de lopende verslagperiode. De subsidieopbrengsten OCW/OWB zijn opgenomen op grond van de betreffende beschikkingen, subsidiebesluit exploitatiesubsidie 2014, kenmerk BEK/BPR-2013/54616M en subsidiebesluit inzake de aanvulling exploitatiesubsidie 2014, kenmerk OND/ODB-2014/29426M. Hieraan liggen jaarplannen ten grondslag. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, tenzij anders vermeld. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Voor de uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi) publieke sector (WNT) heeft Naturalis zich gehouden aan de Beleidsregel toepassing WNT conform publicatie Staatscourant 6 maart 2014.

30

3. 5.

Toelichting balans

2. Materiële vaste activa

Gebouwen en terreinen Tentoonstelling Kantoorinventaris Laboratorium en collectie inventaris Activa in ontwikkeling

2014 € 5.269.333 512.325 1.285.297 784.017 3.309.768

2013 € 7.284.000 633.646 1.159.105 879.845 862.596

11.160.740

10.819.192

De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn als volgt: Bedrijfsgebouwen

33,3%

Terreinen

0%

Collectiemeubilair

2,5%

Vaste opstelling museale inventaris

6,7% - 10%

Depots

10%

Laboratoriumapparatuur

10%

Kantoorinrichting

10%

Presentatiemateriaal museale inventaris

10%

Inrichting Wetenschapszaal

50%

Technische installaties

6,7% - 20%

Computer apparatuur

33%

Audiovisuele apparatuur

20%

Transportmiddelen

20%

In 2014 zijn investeringsgoederen zoals microscopen en insectenloketten in het kader van het FES-investeringsproject aangeschaft. Al deze investeringsgoederen zijn à fonds perdu gefinancierd en rechtstreeks ten laste van de FES subsidie gebracht. Op 2 januari 2013 is het aangrenzende bedrijfspand aan de Darwinweg 4-22 (Darwinhouse) door de stichting aangekocht. Hierbij is tevens de bijbehorende grond verworven, waarop niet wordt afgeschreven. De aankoop van het Darwinhouse vormt een belangrijk onderdeel van de voorliggende nieuwbouwplannen. Op basis van deze plannen is besloten de resterende boekwaarde van het pand in 3 jaar af te schrijven. Dit resulteert in een extra afschrijflast van € 1.798.667.

31


Boekwaarde begin boekjaar Investeringen Aanschafwaarde desinvesteringen Afschrijving desinvesteringen

Gebouwen en Terreinen

Bedrijfsinstallaties

Tentoonstelling

Kantoor inventaris

Laboratorium en collectieinventaris

€

€

€

€

€

Activa in ontwikkeling

€

Totaal

€

7.284.000

-

633.646

1.159.105

879.845

862.596

10.819.192

-

-

-

485.123

-

2.447.172

2.932.295

-

(1.300.000)

(2.763.190)

(167.756)

12.295

-

(4.218.651)

-

1.300.000

2.763.190

162.560

(12.295)

-

4.213.455

(353.735)

(95.828)

-

(2.585.551)

Afschrijving

(2.014.667)

-

(121.321)

Boekwaarde einde boekjaar

5.269.333

-

512.325

1.285.297

784.017

3.309.768

11.160.740

Aanschafwaarde

7.500.000

-

1.611.518

2.468.810

1.533.902

3.309.768

16.423.998

Cumulatieve afschrijving Boekwaarde einde boekjaar

(2.230.667) 5.269.333

-

(1.099.193) (1.183.513) 512.325

1.285.297

(749.885) 784.017

3.309.768

(5.263.258) 11.160.740

De post Activa in ontwikkeling is uit een tweetal posten opgebouwd, te weten: Een bedrag van € 2.352.388 inzake de voorbereidings- en ontwerpkosten van de nieuwbouw en de renovatie van het bestaande gebouw aan de Darwinweg. Hierbij gaat het met name om de kosten van de architect voor de realisatie van het definitieve ontwerp. Een bedrag van € 957.380 aan voorbereidingskosten ten behoeve van de vernieuwing van de vaste presentatie. De heropening van het museum zal in 2017 plaatsvinden.

32

4. Voorraden 2014 € Voorraad boekwinkel Voorraad museumwinkel

2013 € 11.357 50.176

100.880 43.983

61.533

144.862

5. Vorderingen 2014 € Overige vorderingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende activa Debiteuren

2013 €

2.560.392 1.076.576 482.892 458.271

905.804 919.593 430.438 138.755

4.578.131

2.394.590

Overige vorderingen 2014 € Te ontvangen bedragen inzake T. rex Voorschotten en vorderingen op personeel Stichting Museumkaart Evenementen Universitaire bijdragen in de aansluitkosten pensioenfonds ABP Zwitserleven Overige vorderingen

2013 €

2.246.740 101.246 127.222 27.344 57.840

150.521 345.990 30.250 288.543 48.122 42.378

2.560.392

905.804

Belastingen en premies sociale verzekeringen 2014 € Omzetbelasting Pensioenen Loonheffing

33

2013 €

907.089 169.487 -

686.454 166.237 66.902

1.076.576

919.593


Overlopende activa 2014 € Nog te ontvangen rente Vooruitontvangen facturen inzake tentoonstellingen Kaleido Holding B.V. Eurobox Raetsheren van Orden Universiteit Leiden B.V. Verhoeff R.H.M. Biopartner Overlopende activa

2013 €

160.413 40.400 51.250 47.278 47.271 32.279 31.594 40.742 31.665 482.892

221.727 77.618 50.000 13.422 28.750 9.738 29.183 430.438

Debiteuren 2014 € Debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren

2013 €

463.271 (5.000)

143.755 (5.000)

458.271

138.755

6. Liquide middelen 2014 € ABN AMRO N.V. Rabobank Moneyou B.V. Kas Gelden onderweg

2013 €

16.273.914 3.386.540 1.088.659 20.233 49.959

26.082.185 2 1.076.752 74.902 6.941

20.819.305

31.093.522

Alle saldo’s van de bovenstaande rekeningen zijn dagelijks beschikbaar. Na een zorgvuldige afweging, rekeninghoudend met het treasurystatuut, de lange termijn liquiditeitsplanning en de ontwikkeling van de marktrentes is in 2012 besloten om de liquide middelen op spaarrekeningen te zetten. Deze situatie is zowel in 2013 als in 2014 gecontinueerd.

34

7. Algemene reserve 2014 € Stand begin boekjaar

2013 €

11.565.113

3.569.028

-

487.665 7.784.000

Eigen vermogen stichting ETI Vermogensmutatie Resultaatbestemming inzake Darwinhouse

(1.798.667)

-

Correctie toedeling 2013

(16.665)

-

Onttrekking Toevoeging

105.464

(275.580) -

9.855.245

Stand einde boekjaar

11.565.113

De post Eigen vermogen stichting ETI betreft het eigen vermogen dat door de fusie met de stichting ETI BioInformatics in 2013 aan de algemene reserve is toegevoegd. De post Resultaatbestemming inzake Darwinhouse heeft betrekking op de extra afschrijving van het Darwinhouse als gevolg van de beoogde nieuwbouwplannen. Dit bedrag is direct ten laste van de Algemene reserve gebracht. De post Vermogensmutatie heeft betrekking op de besteding in 2013 van totaal € 8 mln. aan de verwerving van het pand aan de Darwinweg 4-22 te Leiden, het Darwinhouse. Dit is inclusief de bijkomende kosten. Dit bedrag is destijds onttrokken aan de Egalisatiereserve OCW/OWB. Tijdens het monitorgesprek 2013 is opgemerkt dat bij de toedeling van het resultaat 2013 geen rekening is gehouden met de post Bijdrage uit publieke middelen. Dit resulteert in een correctie van € 16.665 conform de brief van OCW met kenmerk 682283. Voor de toelichting op de post Toevoeging aan de Algemene reserve wordt naar de resultaatbestemming verwezen.

8. Bestemmingsreserve Bestemmingsreserve OCW/EK 2009-2012 € Stand begin boekjaar Correctie stand begin boekjaar Correctie toedeling 2013 Mutatie resultaatbestemming 2013

2014 totaal

Bestemmingsreserve vaste presentatie €

Bestemmingsreserve integratie €

-

4.501.000

1.090.104

5.591.104

198.201

-

-

198.201

214.866

-

16.665 -

16.665 (214.866)

€

Resultaatbestemming

-

1.000.000

731.000

1.731.000


-

5.715.866

1.821.104

7.536.970

In de jaarrekening 2013 is ten onrechte onder de post Bestemmingsfonds OCW/EK 2013-2016 een bedrag van € 198.201 opgenomen. Dit bedrag had onder de post Bestemmingsreserve OCW/EK 2009-2012 gepresenteerd moeten worden (zie de brief van OCW over de Jaarverantwoording 2013, d.d. 28-10-2014, kenmerk 679441). Dit is gecorrigeerd in de stand begin boekjaar 2014.

35


Tijdens het monitorgesprek 2013 met OCW is opgemerkt dat bij de toedeling van het resultaat 2013 geen rekening is gehouden met de post Bijdrage uit publieke middelen. Dit resulteert in een correctie van € 16.665, conform het verslag van het monitorgesprek (OCW kenmerk 682283). Tot slot is het saldo van deze deelbestemming conform de lange termijn begroting, aan de bestemmingsreserve voor de vervanging van de vaste presentatie toegevoegd. De deelbestemming Bestemmingsreserve vaste presentatie dient ter dekking van de eigen bijdrage in de vervanging van de vaste presentatie in 2018. In de lange termijn begroting wordt jaarlijks een bedrag aan deze reserve toegevoegd conform de lange termijn begroting 2013-2016 die ten grondslag heeft gelegen aan de subsidie toekenning 2013-2016. De post “Integratie” betreft het gereserveerde overschot van inzet van middelen die van de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden zijn ontvangen omdat Naturalis vanaf 2011 een gedeelte van de kosten van de exploitatie van respectievelijk het ZMA en het Herbarium Nederland heeft overgenomen en daarbinnen een aantal besparingen heeft gerealiseerd. De reserve zal worden ingezet ter dekking van uitgaven ten behoeve van projecten voor de sector Collectie en de sector Onderzoek en Onderwijs.

9. Bestemmingsfonds OCW/EK 2014 € Stand begin boekjaar Correctie stand begin boekjaar

2013 € 198.201

1.076.884

(198.201)

Onttrekking Toevoeging

191.496


191.496

(1.076.884) -

Voor de toelichting op de post Toevoeging aan het bestemmingsfonds OCW/EK wordt naar de resultaatbestemming verwezen.

36

10. Egalisatiereserve OCW/OWB Onderstaand worden de toevoegingen aan de egalisatiereserve OCW/OWB nader onderbouwd. 2014 Aanvullend budget FES

Wetenschappelijk personeel

Eerste inrichting nieuwbouw

€

€

€

stand begin boekjaar

5.000.000

resultaatbestemming

-

stand einde boekjaar

5.000.000

3.238.432 (1.424.388) 1.814.044

Overig

Totaal €

2.966.000

-

11.204.432

34.000

184.173

(1.206.215)

3.000.000

184.173

9.998.217

In 2009 is aan Naturalis een bedrag groot € 30 mln. uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) toegekend. Deze toekenning had betrekking op een plan dat voorzag in investeringen en gerelateerde uitgaven van in totaal € 35,3 mln. Het verschil ad. € 5,3 mln. zou conform dit plan gedekt worden uit ontvangen structurele subsidies van OCW/OWB in de periode 2008 t/m 2013. Ultimo 2014 is totaal € 5,0 mln. gereserveerd uit deze middelen. Het verschil, te weten € 0,3 mln. is in de afgelopen jaren rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht.

11. Voorzieningen 2014 € Voorziening jubilea Prepensioen aanvulling

2013 € 16.600 -

12.700 4.900

16.600

17.600

Voorziening jubilea 2014 €

2013 €

Stand begin boekjaar Mutatie boekjaar

12.700 3.900

11.400 1.300


16.600

12.700

13. Schulden aan leveranciers 2014 € Crediteuren

37

2013 €

1.734.452


2.616.072

15. Overige schulden 2014 € Black Hills Institute Universiteit Leiden Centraalbureau voor Schimmelcultures Te betalen energie/gas/water ABP Davinci Golden Hands Accountants Jeol TFM Diversen

2013 €

1.027.556 84.467 55.880 54.802 28.436 7.917 6.567 1.500 177.205

51.698 41.742 207.800 11.340 7.759 11.750 31.400 29.730 73.376

1.444.330

466.595

16. Overlopende passiva

2014 € FES subsidie Vakantiedagen Vakantiegelden Projecten Smithsonian Universiteit Leiden National Geographic Vooruitontvangen bedragen T. rex VRM wachtgeldfonds Overige vooruitontvangen bedragen

2013 €

3.846.973 670.795 657.435 557.409 43.584 24.780 10.825 30.598

10.353.316 641.163 628.201 989.004 43.584 78.075 31.296 28.410

5.842.399

12.793.049

Hierna worden de posten FES subsidie en Projecten nader toegelicht.

38

FES subsidie De begroting van het FES-investeringenprogramma is gebaseerd op de bijgestelde projectbegroting die Naturalis eind 2011 indiende en die bij beschikking gedateerd 13 januari 2012 en gekenmerkt BEK/BPR-2012/1813-U is goedgekeurd. Op grond van de nieuwe beschikking loopt de projectperiode door tot in 2015. 2013

2014

2014

2010-2015

Realisatie

Realisatie

Begroot

Projectbegroting

€

€

€

16.315.439

10.353.316

10.353.316

-

-

-

-

4.700.000

-

-

-

10.000.000

-

-

-

8.400.000

-

-

-

6.900.000

179.211

82.873

-

-

-

-

-

5.300.000

179.211

82.873

-

35.300.000

2.166.012

2.480.041

4.367.473

15.300.000

756.204

1.203.554

1.490.000

7.000.000

Digitalisering

3.219.118

2.905.621

3.453.000

13.000.000

Totale uitgaven

6.141.334

6.589.216

9.310.473

35.300.000

10.353.316

3.846.973

1.042.843

-

Stand begin boekjaar

€

Projectinkomsten: Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2009 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2010 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2011 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2012 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) Toegerekende rente op basis van de gemiddeld uitstaande liquiditeit. Aandeel uit de subsidie Ministerie van OCW/OWB Totale inkomsten Projectuitgaven: Inrichten laboratoria Collectie Integratie


Voor de ontwikkeling van Naturalis zijn drie grote projecten gedefinieerd: de inrichting van laboratoria, de integratie van collecties van het NHN, het ZMA en Naturalis en de digitalisering van collectiegegevens. Het totale budget voor deze drie projecten is € 35,3 mln. Hiervan wordt € 30 mln. gedekt uit bijdragen uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) en € 5,3 mln. uit exploitatieoverschotten die in de periode 2008 t/m 2012 werden gerealiseerd als gevolg van een verleende structurele subsidie van OCW/OWB. De looptijd van deze projecten is langer dan een jaar. Zolang het project niet is afgerond, worden de ontvangen bedragen uit het FES, alsmede de uitgaven verantwoord als mutatie van de balanspost ‘FES subsidie’. Na beëindiging van het project in 2015 worden ontvangsten en uitgaven opgenomen in de exploitatierekening van het betreffende jaar. Er wordt een separate accountantscontrole over het project uitgevoerd. Omdat een deel van het project wordt uitgevoerd door het Centraalbureau voor Schimmelcultures van de KNAW (CBS-KNAW), is in 2014 aan de KNAW gevraagd, een accountantscontrole volgens de standaard COS 4400 uit te voeren over bestedingen in de jaren 2010 tot en met 2013. Uit de controle is naar voren gekomen dat over de betreffende periode totaal € 309.414 aan bestedingen onrechtmatig is geweest.

39


Medio 2015 zal Naturalis bij het CBS-KNAW een verzoek indienen om ook over de jaren 2014 en 2015 een accountantscontrole volgens de standaard COS 4400 uit te voeren.

Projecten Stand

Mutatie

Stand

31-12-2013

2014

31-12-2014

€

€

€

Europese projectsubsidies

494.258

(598.728)

(104.470)

NWO projectsubsidies

147.145

(121.674)

25.471

Overige projectsubsidies

347.601

288.807

636.408


989.004

(431.595)

557.409

Europese projectsubsidies

Synthesys 2

1)

ConGRESS

2)

ITN Marie Curie (Throughflow) OpenUp! BioVeL STEP

4)

5)

6)

Pro-iBiosphere JAWEVOL Pomare

8)

9)

Netbiome-CSA Synthesys 3 Q-Collect

10)

11)

Leonardo TOI I4Life

7)

12)

13)

14)

Super-B

3)

Stand

Mutatie

Stand

31-12-2013

2014

31-12-2014

€

€

€

(37.123)

37.123

-

10.228

(10.228)

-

(205.578)

(24.008)

85.262

(85.262)

-

57.829

(49.972)

7.857

(8.134)

9.119

Summer school raptors

16)

985

(36.727)

28.732

(7.995)

395.992

(401.174)

(5.182)

7.950

(8.491)

(541)

48.105

(19.223)

28.882

124.726

(67.266)

57.460

7.361

-

7.361

8.503

-

8.503

35.864 15)

(229.586)

(35.864)

-

-

28.818

28.818

-

(1.032)

(1.032)

494.258

(598.728)

(104.470)

40

NWO projectsubsidies

Tropical Microsnails

17)

Biotic and abiotic drivers TASENE Award VENI Merckx VENI Vonk

20)

21)

SYNGENOPEP

41

19)

22)

Stand

Mutatie

Stand

31-12-2013

2014

31-12-2014

€

€

€

66.789 18)

24.516 55.840

(57.411) 915

9.378 25.431

(82.219)

(26.379)

-

3.720

3.720

-

38.321

38.321

-

(25.000)

(25.000)

147.145

(121.674)

25.471


Overige projectsubsidies

23)

Unesco 24) Coral Reefs of Indonesia 25) Natuur om de Hoek 26) Flora Guianas 27) Late Night shows 28) MuseumMaandag 29) Groenendael-Krijger stichting 30) African Lianas 31) UNEP 32) Missouri Halmahera 33) NVWA Cotoneaster 34) NVWA Kamsalamanders 35) Kits van Waveren Fonds 36) Digitale determinatiesleutels 37) Wilde bestuivers 38) Tropical biodiversity course 39) PhD Ruchisansakun 40) NVWA Q-Bank 2012 41) NVWA Q-Bank 2013 42) NVWA Rinse 43) NVWA Anoplophora 44) NVWA Uitbreiding soortenregister 45) Collectiemobiliteit Delft 46) Internationale organisaties 47) NLBIF 48) BRAHMS DCWA 49) PhD Bonfim Santos 50 NVWA Q-Bank 2014 51) Virtutis Opus fonds 52) GiMaRIS 53) Potplanten Midden-Amerika 54) Timber trees of Suriname 55) Evolution and variation in pteropods 56) DNA Waterscan 57) South African grapevine leafminer 58) Mark-up flora’s 59) Climate change proofing 60) Honeybee surveillance 61) App Fauna yn Fryslân

Stand 31-12-2013

Mutatie 2014

Stand 31-12-2014

€

€

€

2.620 14.314 (84.166) 24.113 (5.876) 76.603 (50.560) (340) 126.857 24.084 (9.000) (16.400) 8.000 17.227 308 (1.279) 13.000 13.000 56.500 30.716 26.880 (7.461) (4.513) 72.974 20.000 -

(1.987) 26.626 84.166 2.334 5.876 (76.603) 18.142 (45.515) 340 (41.278) (24.084) 9.000 11.307 (21.467) (13.773) (308) 8.982 (13.000) (13.000) (56.500) (30.716) (9.604) 4.513 (72.974) 19.950 (530) 34.805 64.054 (6.483) 14.393 1.894 2.673 75.000 5.122 (8.039) 7.325 318.200 14.966

633 35.940 26.447 18.142 (96.075) 85.579 (5.093) (13.467) 3.454 7.703 26.880 (17.065) 39.950 (530) 34.805 64.054 (6.483) 14.393 1.894 2.673 75.000 5.122 (8.039) 7.325 318.200 14.966

347.601

288.807

636.408

42

1) Dit Europese project ondersteunt onderzoekers in hun reis- en verblijfkosten ten behoeve van hun onderzoek van wetenschappelijke collectie. Er is voor de periode 2009-2013 totaal € 193.300 toegezegd. In 2014 is dit project financieel afgerond. 2) ConGRESS (Conservation Genetic Resources for Effective Species Survival) is een project van de Europese Commissie en loopt tot en met 2013. Het project is een samenwerkingsverband tussen 13 Europese partners werkzaam op het gebied van genetica en natuurbescherming. ConGRESS beoogt recente ontwikkelingen in de populatiegenetica toepasbaar te maken voor de praktijk van de natuurbescherming. 3) Initial Training Network Marie Curie (Througflow) is een project waarbij 2 buitenlandse AIO’s bij Naturalis kunnen werken van 2010 tot en met 2013, gesubsidieerd door de Europese Commissie. In 2015 wordt dit project financieel afgerond. 4) OpenUp! (Opening up the Natural History Heritage for Europeana). Het project OpenUp! wil vrije toegang tot natuurhistorische collecties bevorderen door ze virtueel toegankelijk te maken door foto's van hoge kwaliteit, video’s, geluidsfragmenten, maar ook tekeningen en prenten digitaal te presenteren. De looptijd van het project is 20112014. 5) BioVeL (Biodiversity Virtual e-Laboratory) is een EU-gefinancierd project onder FP7-Infrastructures. Doel is het ontwikkelen van computerprogrammatuur voor de efficiënte analyse van data om het karakter van en veranderingen in biodiversiteit in een snel veranderende wereld te begrijpen. De subsidie vanuit de EU bedraagt € 137.000. Dit project loopt tot en met augustus 2014 en wordt in 2015 afgerond. 6) STEP (Status and Trends of European Pollinators) is een Europees project gericht op de bescherming en het beheer van bestuivers en bestuiving van gewassen en wilde planten. Naturalis krijgt een subsidiebedrag van € 23.000. Het project loopt tot en met januari 2015. 7) Per 1 september 2012 is Naturalis penvoerder van het EU-project Pro-iBiosphere. Het doel van Pro-iBiosphere is om de interoperabiliteit (de eigenschap van systemen en software om gegevens uit te wisselen met externe systemen) van onze biodiversiteitgegevens te verbeteren, de workflows efficiënter te maken en de toegankelijkheid van de data te vergroten. Het project heeft een totale EU financiering van € 1.179.912 over twee jaar, waarvan € 218.000 voor Naturalis. Onze projectpartners zijn De Nationale Plantentuin van België, Freie Universität Berlin, Pensoft Publishers Ltd., Sigma Orionis, Royal Botanic Gardens Kew, Plazi en Museum für Naturkunde Berlin. 8) JAWEVOL (The Origin of Jawed Vertebrates and the Evolution of Morphology in Deep Time) is een Europese onderzoeksbeurs voor Dr. Martin Brazeau voor het uitvoeren van onderzoek aan de evolutie van gewervelde dieren met kaken. Het project loopt tot en met december 2017 en het subsidiebedrag is € 1.400.000. Eind 2013 is het project overgedragen aan het Imperial College London. In 2015 vindt een afrekening plaats en wordt het resterende budget overgeheveld. 9) POMARE (Polynesian, Martinique’s, Reunion’s marine benthic invertebrates: interactions and chemodiversity evaluation for a sustainable use) is een Europees project met 11 projectpartners. Het doel van het consortium is om ongewervelde zeedieren te verkennen van de geselecteerde drie Franse overzeese gebieden en te beschermen door middel van chemische ecologische studies en door biotechnologische toepassingen. De looptijd is 2012-2015. 10) Het NetBiome-CSA project is een project gefinancierd door de Europese Commissie voor een periode van 3 jaar (mei 2013 – april 2016). NetBiome-CSA heeft als doel de versterking van de Europese onderzoeksamenwerking met betrekking tot duurzaam beheer van de tropische en subtropische biodiversiteit in de Europese ultraperifere regio's en overzeese landen en gebieden. De subsidie voor Naturalis bedraagt € 90.000. 11) Het Europese project Synthesys 3 (een vervolg op Synthesys 1 en 2) ondersteunt onderzoekers in hun reis- en verblijfkosten ten behoeve van hun onderzoek van wetenschappelijke collectie. De looptijd is 2013-2017. 12) Leonardo da Vinci Transfer of Innovation is een Europese subsidie. Er is een groot verschil in "best practise" in beheer en behoud binnen Europa van natuurhistorische collecties. Afstemming van gerichte en specifieke training is noodzakelijk om zwakke competenties te verbeteren en te implementeren. De looptijd van het project is 2013-2015. Het subsidiebedrag voor Naturalis bedraagt € 19.000. 13) Q-collect heeft tot doel te komen tot 1) een inventarisatie van kenmerken van bestaande belangrijke fytosanitaire collecties binnen Europa, 2) richtlijnen ter verbetering van de kwaliteit van en toegang tot de collectie, en 3) een blijvend netwerk van referentie collecties. Q-collect wordt gefinancierd door de EU en loopt van 1 oktober 2013 t/m 30 september 2015. De subsidie voor Naturalis bedraagt € 15.000. 14) I4Life (Indexing for Life) is een Europees project waarin door Stichting ETI werd geparticipeerd. De looptijd van het project is 2010-2013. In 2014 is het project afgerond. In dit project is de service-infrastructuur voor externe grootgebruikers van de Catalogue of Life van Species 2000 verbeterd en uitgebreid.

43


15) Super-B is een door EU organisatie COST gefinancierd internationaal netwerkproject op het gebied van bestuivers en bestuiving in Europa. Door het combineren van wetenschappelijke kennis en feedback van stakeholders beoogt Super-B nieuwe strategieën te ontwikkelen die sustainable management van ecosystems services door bestuivers bevorderen. 16) Summer school raptors is een bijeenkomst, georganiseerd door Naturalis en gesubsidieerd door de European Science Foundation, waarbij promovendi en postdoctorale onderzoekers op het gebied van roofvogels samenkomen om van en met elkaar te leren. De financiële afrekening volgt in 2015. 17) In het project ‘Determinants of species diversity at 14 spatial scales in tropical microsnails’ willen biodiversiteitsonderzoekers weten waarom van plaats tot plaats andere soorten en andere aantallen soorten voorkomen en waarom sommige soorten zeldzaam, andere algemeen zijn. De bijdrage van NWO voor dit project, dat loopt tot oktober 2014, bedraagt € 235.000. In 2015 volgt de afrekening. 18) In een voorafgaand onderzoek is ontdekt dat tijdens de afgelopen 40 mln. jaar het voorkomen van soortenrijke ondiepe mariene ecosystemen is verplaatst van Europa naar Zuidoost Azië. Het doel van dit project is 1) om te kijken of klimaat een belangrijke motor achter het bovengenoemde proces is en 2) om regionale variatie in de respons op het grootste uitstervings event in de afgelopen 60 miljoen jaar te documenteren. Het project loopt van maart 2013 t/m maart 2016. De subsidie wordt ontvangen van NWO en bedraagt € 240.000. 19) De doelstelling van het TASENE-project is het onderzoeken van medicinale planten die in het wild in Tanzania worden geoogst. Ook wordt een standaard sleutel ontwikkeld voor de identificatie van geneeskrachtige orchideeën. De subsidieverstrekkers zijn NWO WOTRO, SIDA en Costech. De looptijd van het project is juli 2012 tot en met december 2014. In 2015 volgt de afrekening. 20) Planten en bodemschimmels wisselen voedingsstoffen uit. Verschillende zeldzame planten zijn in de loop van de evolutie helemaal afhankelijk geworden van deze interactie met schimmels. Dit onderzoek bestudeert of de verspreiding van de schimmels de zeldzaamheid van deze planten bepaalt. Vincent Merckx heeft van NWO een VENI ontvangen om dit onderzoek uit te voeren. De looptijd is van 2012 tot en met 2015. 21) Slangen gebruiken gif - een mengsel van eiwitten - om prooien te vangen. Die eiwitten zijn ontstaan door genetische aanpassing van normale (niet-giftige) lichaams-eiwitten. In dit project worden de genomen van twee giftige slangensoorten opgehelderd, om die aanpassingen beter te begrijpen. Freek Vonk heeft van NWO een VENI ontvangen om dit onderzoek uit te voeren. De looptijd is van 2014 tot en met 2018. 22) Vele bacteriën zijn resistent tegen alle beschikbare middelen (multi-drug resistentie). Het onderzoek is gericht op de ontdekking van nieuwe antibiotica gebaseerd op peptiden uit giftige organismen. Naturalis draagt bij met kennis over gifslangen in het door de EU gesubsidieerde project SYNGENOPEP (Synthetic Biology and Genomics Platform for New-to-Nature Bioactive Peptides). De looptijd is van 2014 tot en met 2019. 23) Unesco vergoedt de reis- en verblijfkosten van een aantal geselecteerde buitenlandse bezoekers aan door Unesco gesponsorde bijeenkomsten. Naturalis is gedurende de periode 2010 tot en met 2014 betrokken bij de uitvoering van deze vergoedingenregeling. In 2015 wordt dit project financieel afgerond. 24) Het project Coral Reefs of Indonesia loopt van 2010 tot en met 2014. Van FCT-Portugal zal € 65.000 subsidie worden ontvangen. Het doel van het project is onderzoek te doen naar de dynamische en ecologische invloeden van menselijke bewoning op de koraalriffen bij Jakarta en Makassar (Indonesië). In 2015 volgt de afrekening. 25) Het doel van het project ‘Natuur om de Hoek’ is de ontwikkeling van een determinatiesleutel voor op smartphones voor 400 planten- en dierensoorten uit de leefomgeving van kinderen. Binnen het project wordt samengewerkt met Het Klokhuis, EIS-NL en de Vlinderstichting. Het Ministerie van EL&I draagt maximaal € 150.000 bij in de kosten. Het project is verlengd tot half 2013. In 2014 is dit project financieel afgerond. 26) Het doel van de overeenkomst is de aanstelling van een redacteur voor de Flora van de Guianas. Dit seriewerk wordt uitgegeven door Royal Botanic Garden Kew en is een gezamenlijk project van Naturalis, RBG Kew, en de herbaria van Berlijn, Cayenne, Georgetown, New York, Paramaribo, Parijs en Washington. Met deze flora wordt de kennis samengevat over de planten van het noordelijk deel van Zuid Amerika. De looptijd van het project is maart 2011 tot en met maart 2017.

44

27) Van december 2011 tot en met maart 2012 organiseerde Naturalis vijf keer de ‘Naturalis Late Night Shows’. Centraal daarbij staat dat Naturalis bezoekers wil verrassen, inspireren, stimuleren en entertainen. De Late Night Shows combineert uitgaan met inhoud, kunst met wetenschap, interviews met installaties, gedichten met strips en biologie met technologie. Door het Cultuurfonds Leiden is € 10.000 subsidie beschikbaar gesteld. De financiële afronding heeft in 2014 plaatsgevonden. 28) MuseumMaandag is een landelijk cultureel evenement met een ruime selectie aan Nederlandse musea. Op het programma staan activiteiten die speciaal voor die dag georganiseerd worden. Denk aan concerten, rondleidingen en een kijkje in het depot. MuseumMaandag heeft de maatschappelijke ambitie om actieve cultuurconsumenten iets extra’s te bieden en de passieve cultuurconsument meer bij erfgoed en musea te betrekken. Het is een initiatief van Museum Volkenkunde, Rijksmuseum van Oudheden en Naturalis Biodiversity Center. Het subsidiedeel van Naturalis bedraagt € 182.000 voor de kosten tot eind 2013. In 2014 is dit project financieel afgerond. 29) De Groenendael-Krijger Stichting subsidieert integratie van en onderzoek aan de insecten collectie GroenendaelKrijger. Deze collectie afkomstig uit het Zoölogisch Museum Amsterdam wordt geïntegreerd met de collectie van Naturalis. In 2012 is hier een begin mee gemaakt. Deze specifieke subsidie van € 25.000 betreft de integratie van de Indo-Australische Nymphalidae (vlinders). Het project wordt in 2015 financieel afgerond. 30) African Lianas. Tijdens inventarisaties in het Afrikaanse regenbos is geconstateerd dat er van een bepaalde groep lianen uit de Zuurzakfamilie (Annonaceae) ongebruikelijk veel verwante soorten tezamen in hetzelfde bostype voorkomen. Hoe deze lianen het klaarspelen om samen te leven, maar evolutionair gescheiden te blijven, is de kernvraag bij dit project. Het project loopt tot en met oktober 2016 en wordt voor € 30.000 gesubsidieerd door de Alberta Mennega stichting. 31) UNEP. Naturalis zal de mid-term review verzorgen van het UNEP-GEF project "Conservation and Management of Pollinators for Sustainable Agriculture, through an Ecosystem Approach". Dit project heeft plaats in 7 landen (India, Nepal, Pakistan, Zuid-Afrika, Brazilië, Ghana, Kenia) en wordt gecoördineerd door de Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties. De evaluatie houdt in dat enkele landen bezocht worden voor meetings en er een rapport wordt afgeleverd. De subsidie bedraagt € 15.000. Het project is in 2014 afgerond. 32) De botanische collecties van Naturalis zijn een van de belangrijkste bronnen voor informatie en identificatie van Melanesische planten. Daarom is de Missouri Botanical Gardens met Naturalis een samenwerkingsproject aangegaan om de planten op het eiland Halmahera te inventariseren. De subsidie bedraagt € 161.000. 33) Het invasieve plantengeslacht Cotoneaster vormt een toenemend probleem in Nederland doordat ze schade aanbrengen aan de inheemse vegetatie. Dit project moet duidelijkheid verschaffen met betrekking tot welke soorten in Nederland voorkomen en wat de risico’s zijn van deze planten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit subsidieert dit project. In 2014 is het project financieel afgerond. 34) De Italiaanse kamsalamander hoort oorspronkelijk niet in Nederland thuis. Dit project brengt de kamsalamander populatie op de Veluwe, de evolutionaire geschiedenis, de geografische en de genetische interactie tussen de verschillende soorten in kaart. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit subsidieert dit project. In 2014 is het project financieel afgerond. 35) De Stichting Rijksherbariumfonds dr. E. Kits van Waveren verleent subsidie voor 2 jaar met de optie tot verlenging met 2 jaar voor een research fellow die onderzoek verricht aan de taxonomie, fylogenie en biogeografie van de Russulales (Basidiomycetes). 36) Digitale determinatiesleutels is een project wat tot doel heeft dat het publiek met behulp van digitale herkenningsmiddelen via internet en mobiele telefoon dieren op naam kan brengen. Er wordt subsidie ontvangen van het Mondriaan Fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting. De looptijd is 2013-2015. 37) Het project Kwantificering ecosysteemdiensten wilde bestuivers is een samenwerking tussen Alterra, Naturalis en EIS Nederland. De doelstellingen zijn 1) het vaststellen met behulp van welke methoden de ecosysteemdienst bestuiving het best gekwantificeerd kan worden in een selectie van Nederlandse landbouwgewassen en 2) het agronomisch en economisch kwantificeren van de bijdrage van wilde bestuivers aan de landbouwkundige productie van een selectie van de belangrijkste in Nederland verbouwde insect-bestoven landbouwgewassen. De financiële afronding vindt in 2015 plaats. 38) In 2014 organiseert Naturalis een tropische biodiversiteitscursus in Sabah, Maleisië voor een 19-tal studenten. Deze studenten leveren een bijdrage in de totale kosten. 39) Saroj Ruchisansakun is een Thaise student die bij Naturalis zijn PhD studie zal volgen. De kosten van de studie die 4 jaar duurt, worden vergoed door IPST Bangkok. 40) Q-Bank invasieve plantensoorten is een online database. In 2012 heeft Naturalis gegevens aan deze database toegevoegd. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit verleent hiervoor subsidie. Dit project is in 2014 financieel afgerond.

45


41) Q-Bank invasieve plantensoorten is een online database. In 2013 heeft Naturalis gegevens aan deze database toegevoegd. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit verleent hiervoor subsidie. Dit project is in 2014 financieel afgerond. 42) RINSE (Reducing the Impact of Non-native Species in Europe) is een Europees project. RINSE werkt aan verbetering van het beheer van invasieve uitheemse soorten in 4 west-Europese landen. Naturalis voert in opdracht van de projectpartner Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit databasewerkzaamheden uit. De looptijd is 2012-2014. Het project is financieel afgerond. 43) In opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ontwikkelt Naturalis een interactieve beeldgestuurde sleutel voor de herkenning van waardplanten van Anoplophora kevers. Dit project is in 2014 financieel afgerond. 44) In opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit levert Naturalis data over exotische soorten (dieren) ten behoeve van uitbreiding van het Nederlands Soortenregister. Dit project wordt in 2015 financieel afgerond. 45) De collectie van het Mineralogisch Geologisch Museum, gehuisvest bij de TU Delft, wordt opgenomen in de collectie van Naturalis. De kosten voor het leeghalen, transport en opslaan van de collectie wordt deels gesubsidieerd door het Mondriaan Fonds. 46) Dit betreft de internationale organisaties GBIF (Global Biodiversity Information Facility), TDWG (Taxonomic Databases Working Group), CETAF (Consortium of European Taxonomic Facilities) en CBD (Convention of Biological Diversity, opgericht vanuit het United Nations Environmental Programme). Naturalis neemt actief deel aan deze organisaties en ontvangt hier een vergoeding voor. Sinds oktober 2013 is Peter Schalk de Chair of the Governing Board van GBIF. 47) Het nationale knooppunt van GBIF in Nederland is NLBIF. Stichting ETI, in 2013 gefuseerd met Naturalis, is vanaf het begin betrokken geweest bij NLBIF, de eerste jaren vanaf 2004 zeer intensief door de uitvoering van al het ICT-werk. 48) Naturalis maakt deel uit van een internationaal consortium dat een nieuwe versie 8 ontwikkelt van het softwarepakket BRAHMS. Dit pakket wordt gebruikt voor de registratie van botanische collectiegegevens. Naturalis ontwikkelt hiervoor een DarwinCoreArchive Component. Dit wordt financieel ondersteund door een bijdrage van NLBIF van € 39.950. 49) Marina Bonfim Santos is een Braziliaanse studente die bij Naturalis haar PhD studie zal volgen. De kosten van de studie die 4 jaar duurt, worden vergoed door CAPES; onderdeel van het Braziliaanse ministerie van onderwijs. 50) Q-Bank invasieve plantensoorten is een online database. In 2014 heeft Naturalis gegevens aan deze database toegevoegd. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit verleent hiervoor subsidie. Dit project wordt in 2015 financieel afgerond. 51) Met een bijdrage van het Virtutis Opus fonds worden educatieve activiteiten rondom de T. rex gerealiseerd in 2014 en 2015. 52) Naturalis levert expert-diensten aan het bedrijf GiMaRis met het determineren (op naam brengen) van mariene algen. Deze expertise is niet beschikbaar bij Naturalis, maar Naturalis bezit wel de infrastructuur in de vorm van literatuur, laboratoria en microscopen. De heer Stegenga is op middelen van GiMaRis ongeveer één dag per week aangesteld als expert; hij heeft geen andere verplichtingen. 53) Welke planten komen als onkruid mee met potplanten uit Midden-Amerika en hoe kunnen die eenvoudig worden geïdentificeerd? Zijn hier invasieve planten bij? Het eindproduct van dit project is de oplevering van een actuele, via internet toegankelijke elektronische identificatie sleutel met de belangrijkste onkruiden die meekomen met potplanten uit China en Midden-Amerika. Dit project, gesubsidieerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, loopt tot en met maart 2015. 54) De bewerkte heruitgave (vertaling, update soortenlijst, nieuwe beschrijvingen en foto’s) van het Bomenboek voor Suriname (oorspronkelijk uitgegeven in 1963) zal eind 2015 worden opgeleverd. De Alberta Mennega Stichting, het Van Eeden fonds en het H. de Vries fonds subsidiëren deze heruitgave. 55) Dit project heeft als doel het beter begrijpen van de snelheid en de wijze van de evolutie van pteropoden met aragonietschelpjes in het mariene zoöplankton. Door het inschatten van het adaptieve potentieel kan bepaald worden welke groepen het meest gevoelig zijn voor oceaanverzuring in de Atlantische Oceaan. Voor dit project wordt subsidie ontvangen van de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen). 56) Dit onderzoek richt zich op de ontwikkeling van een systeem om waterkwaliteit te monitoren op basis van het DNA van planten en dieren. Het wordt gefinancierd door het Gieskes-Strijbis fonds en loopt tot en met 2018. 57) Dit onderzoek naar de identiteit en de bestrijding van de bladmineerder Holocacista salutans in tafeldruif plantages in Zuid-Afrika wordt betaald door Suid-Afrikaanse Tafeldruiwe NPC.

46

58) Mark-up van de inhoud van Flora of the Guianas en Flora Malesiana om deze publiekelijk zichtbaar te maken en deze informatie te gebruiken om ontologieën te maken voor virtuele onderzoeksomgevingen. De Alberta Mennega Stichting ondersteunt dit project financieel. 59) Dit door het World Wildlife Fund Netherlands gesubsidieerde project betreft een analyse naar de verwachte impact van klimaatverandering op 9 door WWF-NL bestempelde beschermde gebieden. 60) Er gaan teveel honingbijenvolken dood in Nederland en we weten niet goed wat de oorzaken zijn. Dit project onderzoekt of de imker zelf, het voedselaanbod, bijenziekten, gifstoffen of de kwaliteit van de omgeving een rol spelen bij bijensterfte in Nederland. Het project wordt gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken en loopt tot en met 2018. 61) In 2014 is door Naturalis bijgedragen in de ontwikkeling van de app Fauna yn Fryslân. De app beschrijft meer dan 200 diersoorten die karakteristiek of belangrijk zijn voor Friesland. De app is mogelijk gemaakt door bijdragen van de provincie Fryslân, It Fryske Gea en de BFVW. De financiële afrekening volgt in 2015.

47


3. 7.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Pensioenfonds Gedurende het boekjaar 2014 waren medewerkers in dienst bij de stichting voor de pensioenregeling aangesloten bij pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) en het ABP. Beide betreffen een middelloonregeling. De dekkingsgraad van PFZW was per eind december 2014 102%. Dit is zeven procentpunt lager dan de stand van eind 2013. De medewerkers die voorheen in dienst waren bij de partneruniversiteiten, zijn voor de pensioenregeling bij het ABP aangesloten gebleven. De dekkingsgraad van het ABP was per eind december 101%. Per 1 januari 2015 gelden er nieuwe regels voor pensioenfondsen. Daarbij hoort ook een nieuwe berekening van de dekkingsgraad. De ‘nieuwe’ dekkingsgraad is het gemiddelde van de laatste twaalf dekkingsgraden. Volgens de nieuwe regels was de dekkingsgraad eind januari 2015 van PFZW 107% en van ABP 104%. Operationele lease De stichting heeft een operationeel leasecontract voor een auto afgesloten. Het jaarlijkse leasebedrag is € 9.648 (prijspeil 2014). Daarnaast heeft de stichting een leaseovereenkomst voor een verwerkingssysteem van chartaal geld. Het jaarlijkse leasebedrag is € 15.179 (2014). Garantieverplichtingen Er is een garantieverplichting van € 21.781 aangegaan ten behoeve van de Belastingdienst inzake de opslag van accijnsvrije alcohol. Daarnaast is voor de huur van de locatie Nieuwenhuizenweg 19 te Leiden een garantieverplichting van € 60.500 aan Kaleido Holding B.V. afgegeven. Tot slot is voor de huur van de locatie aan de Industrieweg 29 te Zoeterwoude een garantieverplichting van € 40.000 afgegeven aan B.V. Verhoeff R.H.M. Huur Het museale gebouwencomplex en de grond, alsmede het overgrote deel van de collectie is eigendom van de Rijksoverheid en derhalve niet opgenomen in de balans. Inzake de gebouwen aan de Darwinweg 2 / Pesthuislaan 7 en Raamsteeg 2 te Leiden is een huurovereenkomst gesloten tussen de Staat der Nederlanden en Naturalis. De jaarhuur van de Darwinweg is € 4.659.076 (prijspeil 2014, looptijd t/m 31-12-2016) en Raamsteeg is € 630.233 (prijspeil 2014, looptijd t/m 31-12-2016). Daarnaast huurt Naturalis diverse opslag-, laboratorium- en kantoorruimte, te weten: Rooseveltstraat 86 te Leiden € 90.183 (prijspeil 2014, looptijd t/m 30-10-2015); Galileiweg 8 te Leiden € 129.789 (prijspeil 2014, looptijd t/m 31-08-2017); Sylviusgebouw aan de Sylviusweg 72 te Leiden € 127.984 (prijspeil 2014, looptijd t/m 31-5-2015 ); Industrieweg 29 te Zoeterwoude € 115.000 (prijspeil 2014, looptijd t/m 31-12-2015 ); Nieuwenhuizenweg 19 te Leiden € 201.250 (prijspeil 2014, looptijd t/m 31-09-2017). Horizontaal toezicht en omzetbelasting Op 24 oktober 2011 is het convenant Horizontaal Toezicht (HT) tussen de Belastingdienst en Naturalis gesloten. Medio 2014 is over het boekjaar 2013 gerapporteerd. De Belastingdienst heeft met de betreffende rapportage ingestemd. Begin 2015 is met de Belastingdienst overeenstemming bereikt over een aantal vereenvoudigingen in de afspraken inzake het gemengde BTW regime.

48

3. 8.

Niet in de balans opgenomen activa

Activa Medio 2013 heeft taxatie plaatsgevonden van de niet in de balans opgenomen niet-historische bibliotheek (werken van na 1900) van het museum welke eigendom is van Naturalis. De door Troostwijk Taxateurs getaxeerde waarde van de op dat moment aanwezige boeken en tijdschriften bedraagt € 42 mln. (verzekeringswaarde). Deze taxatie heeft plaatsgevonden in het kader van de brandverzekering. Vorderingen De Bankgiro Loterij heeft een toezegging van € 1,2 mln. gedaan in het kader van de tijdelijke dino tentoonstelling in het Pesthuis. Conform de aanvraag is hiervan € 0,4 mln. bestemd voor het prepareren van de T. rex. Dit bedrag is verwerkt in de exploitatierekening 2014. Het resterende deel van € 0,8 mln. wordt pas na ontvangst in 2015 verwerkt. De gemeente Leiden heeft een bijdrage van € 450.000 in de verwerving van de T. rex toegezegd. Deze bijdrage wordt pas in 2015 via een korting op de aankoopprijs van bouwgrond verwerkt. Het Mondriaan fonds heeft totaal € 0,9 mln. voor de verwerving van fossielen van T. rex en Triceratops toegezegd. Alleen het deel van de bijdrage in de verwerving van de T. rex is opgenomen. Langlopende schulden Ter financiering van de nieuwbouw heeft Naturalis begin 2015 een overeenkomst gesloten met het Ministerie van Financiën inzake het schatkistbankieren. Middels de leenfaciliteit binnen het schatkistbankieren is een annuïteitenlening afgesloten. Het Ministerie van OCW staat garant voor deze lening.

49


3. 9.

Toelichting exploitatierekening

17. Publieksinkomsten 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Entree opbrengsten

1.886.143

1.617.500

1.801.592

Opbrengst winkels

933.472

828.000

876.958

Opbrengst arrangementen en verhuur

309.512

169.500

280.259

3.129.127

2.615.000

2.958.809

De entree opbrengsten zijn met name hoger door de afrekening van de vergoeding voor de museumkaart over het boekjaar 2013. Bovendien is er in 2014 meer bezoek aan het museum geweest dan beoogd. De opbrengsten van de winkel zijn hoger dan begroot ondanks de teleurstellende resultaten van Natuur en Boek. Na een zorgvuldige afweging is medio 2014 besloten om de activiteiten van Natuur en Boek in 2015 te beëindigen. Een beperkt deel van het assortiment wordt nog in de museumwinkel opgenomen. De opbrengsten uit de verhuur en arrangementen waren in 2014 aanzienlijk hoger dan begroot, ondanks het economisch klimaat en de recente toename van congresruimte in de Leidse regio. Afgelopen jaar heeft Naturalis bij dit bedrijfsonderdeel de efficiency in de processen verbeterd, die de kwaliteit ten goede is gekomen.


Sponsoring

2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

481.000

237.000

57.700

De gerealiseerde sponsorinkomsten zijn geheel toe te schrijven aan de acties ten behoeve van de verwerving van de T. rex.

50


2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Opbrengst direct overig Opbrengst uitgeverij

206.413

84.500

152.962

53.985

30.000

24.932

260.398

114.500

177.893

De overige directe opbrengsten zijn met name hoger door extra inkomsten uit consultancy (€ 58.000) en extra inkomsten uit seminars (€ 41.000) die door het Nederland Edelsteen Laboratorium zijn gegeven.

20. Indirecte opbrengsten 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Verhuur Darwinhouse

272.310

277.000

434.006

Inkomsten uit parkeren

110.553

110.000

120.297

Overige indirecte opbrengsten

173.810

255.500

171.274

556.673

642.500

725.577

De overige indirecte opbrengsten omvatten diverse inkomsten variërend van de inkomsten uit de verkoop van parkeermunten tot opbrengsten uit de verkoop van afgeschreven computerapparatuur. Met name de gerealiseerde opbrengsten uit apps en externe opdrachten van de voormalige stichting ETI zijn lager dan beoogd (€ 131.000). Dit verlies is in 2014 gecompenseerd door de financiële afwikkeling van gesubsidieerde projecten die dateren uit de tijd dat de stichting ETI nog zelfstandig was.

51


21. Subsidies OCW/EK en OCW/OWB

Subsidie OCW/EK, exploitatiebijdrage Subsidie OCW/EK, huisvestingsbijdrage

Subsidie OCW/OWB

2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

10.985.191

10.944.000

5.410.250

5.517.617

5.497.000

10.944.914

10.235.000

10.166.000

5.349.000

26.737.808

26.607.000

21.704.164

De subsidie van OCW/EK voor 2014 voortvloeiend uit de Cultuurnota is in de brief van het Ministerie van OCW van 5 november 2014, kenmerk 683604 vastgesteld op totaal € 16.502.808. Dit subsidiebedrag bevat een incidentele subsidie van € 30.000. Het Ministerie van OCW heeft dit bedrag beschikbaar gesteld voor het opstellen van een meerjarig onderhoudsplan voor de gehuurde panden van het Rijksvastgoed Bedrijf. De besteding van deze middelen zal in 2015 plaatsvinden. De subsidie van OCW/OWB voor 2014 is gebaseerd op het subsidiebesluit exploitatiesubsidie 2014, kenmerk BEK/BPR-2013/54616M en subsidiebesluit inzake de aanvulling exploitatiesubsidie 2014, kenmerk OND/ODB2014/29426M.

22. Bijdragen uit publieke middelen

Bijdragen universiteiten

2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

1.012.526

282.000

5.483.995

Bijdrage Mondriaan fonds inzake T. rex

450.000

-

-

Overige publieke bijdrage

268.332

1.400.000

394.002

1.730.858

1.682.000

5.877.997

In de 2014 heeft de financiële afwikkeling inzake de fusie met het Zoölogisch Museum Amsterdam en het Nationaal Herbarium Nederland plaatsgevonden. Dit resulteerde per saldo in een eenmalige bijdrage die afgerond € 731.000 hoger was dan beoogd. Het Mondriaan fonds heeft totaal € 0,9 mln. voor de verwerving van fossielen van T. rex en Triceratops toegezegd. Alleen het deel van de bijdrage in de verwerving van de T. rex is opgenomen. De post Overige publieke bijdrage betreft de opbrengsten van afgeronde projecten, gefinancierd met publieke projectsubsidies. Het gerealiseerde bedrag omvat met name de omzet van het project Natuur om de Hoek (€ 150.000) en het project I4Life (€ 108.579). Het totale bedrag is lager dan begroot, omdat een aantal langlopende projecten waarin wordt samengewerkt met meerdere partijen nog niet financieel kon worden afgerond. De verwachting is dat deze projecten in de loop van 2015 worden afgewikkeld. Er wordt hier tevens verwezen naar de toelichting op de projecten genoemd onder balanspost 16.

52

23. Bijdragen uit private middelen T.rex

Overig

2014 realisatie totaal

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

€

€

Goede doelenloterijen

400.000

524.678

924.678

300.000

300.000

Particulieren

234.087

-

234.087

-

2.850

Bedrijven

719.186

197.685

916.871

26.500

84.784

Private fondsen

577.250

277.727

854.977

1.230.000

51.191

1.930.523

1.000.090

2.930.613

1.556.500

438.825

De post Goede Doelenloterijen omvat de jaarlijkse reguliere bijdrage van € 300.000 van de Bankgiro Loterij. Naturalis is in 2012 weer voor vijf jaar beneficiënt van de BankGiro Loterij geworden. De bijdrage voor 2014 is besteed aan de tijdelijke tentoonstelling Live Science (€ 95.000) waar onderzoekers, collectiebeheerders en amateurwetenschappers live in een zaal werken terwijl publiek toekijkt en deelneemt. De zaal LiveScience is geheel aangepast aan de nieuwe digitaliseringsstraat die in 2014 is gestart. Tevens is een mini LiveScience in de zaal Onderzoek in uitvoering ingericht rondom het prepareren van een schedel van Triceratops (€ 10.000). Daarnaast is de bijdrage besteed aan de formule Naturalis After Dark (€ 75.000) waarin Naturalis interdisciplinaire events organiseert voor volwassenen waarin onder andere natuur, kunst, filosofie en wetenschap wordt gemixt tot één geheel. Er is totaal € 45.000 besteed aan educatieve programmering rondom Zeebeesten. Het resterende bedrag van € 75.000 is besteed aan de familie tentoonstelling Superzintuigen. Het project MuseumMaandag in samenwerking met het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is financieel afgewikkeld. Het aandeel van Naturalis in dit project dat is gefinancierd door de Bankgiro Loterij bedraagt € 183.290. In 2014 is in Naturalis met de verkoop van loten van de Bankgiro Loterij gestart. De succesvolle verkoop heeft in totaal € 41.388 opgeleverd. Tot slot heeft de Bankgiro Loterij € 1,2 mln. toegezegd in het kader van de tijdelijke dino tentoonstelling in het Pesthuis vanaf 2016. Conform de aanvraag is hiervan € 0,4 mln. bestemd voor het prepareren van de T. rex. Dit bedrag is verwerkt in de exploitatierekening 2014. Het resterende deel van € 0,8 mln. wordt pas na ontvangst in 2015 verwerkt. De post Bedrijven omvat met name de bijdragen voor de verwerving van de T. rex. Het resterende deel heeft betrekking op de afronding van projecten. De post Private fondsen omvat de opbrengsten van afgeronde projecten, gefinancierd met private projectsubsidies. Het gerealiseerde bedrag is lager dan begroot, omdat een aantal langlopende projecten waarin wordt samengewerkt met meerdere partijen nog niet financieel kon worden afgerond. De verwachting is dat deze projecten in de loop van 2015 worden afgewikkeld. Er wordt hier tevens verwezen naar de toelichting op de projecten genoemd onder balanspost 16.

53


24. Salariskosten 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

15.562.295

15.744.500

14.291.767

Resultaat prepensioen

7.593

-

89.255

Teruggave loonheffing

-

-

(4.978)

-

(38.798)

Salariskosten

Ontvangen ziekengeld

(42.522) 15.527.366

15.744.500

14.337.246

De gerealiseerde salariskosten van de medewerkers op de loonlijst omvatten het verloonde brutoloon (€ 14.061.126), de sociale lasten (€ 2.381.098) en de pensioenlasten (€ 1.568.464). Het gemiddeld aantal personeelsleden op de loonlijst (in fte’s) bedroeg eind 2014 afgerond 310. Dit aantal is inclusief de tijdelijke medewerkers die werkzaam zijn in het project collectiedigitalisering. In 2013 was het aantal personeelsleden op de loonlijst afgerond 292 FTE. Wet Normering Topinkomens Conform de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector zoals is gepubliceerd in de Staatcourant van 6 maart 2014 bedraagt de bezoldiging in 2014 van de bestuurder de heer E.J.F.B van Huis € 169.903, conform onderstaande onderverdeling. De bestuurder was gedurende het boekjaar voor onbepaalde tijd, fulltime in dienst van de stichting. 2014 realisatie € Beloningen Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloning betaalbaar op termijn

150.061 19.842 169.903

54

Uitgekeerde vergoedingen voor de leden van de raad van toezicht 2014 realisatie € dhr. C.P. Veerman

588

dhr. D.D. Breimer

588

mw. P.W. Kruseman

588

dhr. H.W. te Beest

588

dhr. B.J.C. Cornelissen

488

dhr. M.C. Udink

388

dhr. R. Rabbinge

388

mw. A.G. Nijhof

88

mw. C.M. Borgdorff

88

dhr. L.C. Brinkman

88

dhr. J.E. van den Ende

88

mw. L.E.M. Vet

88 4.056

25. Afschrijvingen

Gebouwen

2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

2.014.667

220.000

216.000

Bedrijfsinstallaties

-

-

21.665

Tentoonstellingen

121.321

125.000

191.062

Kantoorinventaris

353.735

375.000

262.828

95.828

180.000

97.414

2.585.551

900.000

788.969

Laboratorium en collectie-inventaris

De afschrijvingen zijn hoger dan begroot omdat op basis van de voorliggende nieuwbouwplannen is besloten de resterende boekwaarde van het Darwinhouse in 3 jaar af te schrijven. Dit resulteert in een extra afschrijflast van € 1.798.667.

55


26. Huur

Locatie Darwinweg en Pesthuislaan

2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

4.659.076

4.632.000

4.540.752

Locatie Raamsteeg

630.232

628.000

611.377

Locatie Nieuwenhuizenweg

201.250

204.000

50.000

Locatie Galileiweg

129.789

135.000

37.586

Sylvius Laboratorium

127.984

112.000

113.546

Locatie Industrieweg

115.000

135.000

-

90.183

78.000

59.146

Locatie Rooseveltstraat Van Steenisgebouw Overige panden

-

-

240.093

43.439

39.300

13.265

5.996.953

5.963.300

5.665.766

De huurbedragen van de meeste panden liggen in het verlengde van de begroting. De huur van de locatie Rooseveltstraat is destijds onjuist begroot, er is geen rekening gehouden met de maandelijkse service kosten.

56

28. Overige lasten

2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Personeelskosten, overig Huisvestingskosten, exclusief huur

441.786

421.500

728.694

1.927.662

2.024.100

2.660.052

Inkoop winkels en arrangementen

922.341

684.000

723.581

Materiële kosten tentoonstellingen

640.315

693.100

786.601

4.018.031

4.183.600

4.929.716

Overige materiële kosten Kosten projecten

662.986

2.730.000

224.950

8.613.120

10.736.300

10.053.594

De post Overige lasten bestaat uit een grote diversiteit aan posten. Hieronder zijn de belangrijkste rubrieken weergegeven aangevuld met een korte toelichting.

Personeelskosten, overig 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Kosten Arbo

140.392

156.000

84.697

Cursussen en opleidingen

121.761

110.000

211.351

Salariskosten

78.662

90.000

86.685

Mutatie tegoeden vakantiedagen

29.632

-

221.690

Diversen

71.339

65.500

124.271

441.786

421.500

728.694

De meeste overige personeelskosten liggen in lijn met de begroting. De post mutatie tegoeden vakantiedagen betreft de aanvulling van de voorziening. Belangrijkste reden is dat ook de omvang van het aantal personeelsleden is toegenomen ten opzichte van 2013.

57


Huisvestingskosten, exclusief huur 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Locatie Darwinweg en Pesthuislaan

1.188.711

1.474.100

1.749.945

Locatie Nieuwenhuizenweg

457.264

330.000

612.900

Locatie Industrieweg

121.127

100.000

-

Locatie Raamsteeg

70.003

50.000

80.248

Darwinhouse

64.101

40.000

50.189

Locatie Rooseveltstraat

18.835

20.000

103.132

7.621

10.000

63.638

1.927.662

2.024.100

2.660.052

Locatie Galileiweg

De overige huisvestingskosten met betrekking tot de locatie Darwinweg en Pesthuislaan zijn € 285.000 lager dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door lagere onderhoudskosten en aanpassingskosten aan technische installaties. De overige huisvestingskosten ten aanzien van het pand aan de Nieuwenhuizenweg zijn hoger dan begroot door eenmalige kosten om het gebouw en de klimaatinstallaties geschikt te maken voor onderzoeks- en collectie activiteiten.

Inkoop winkels en arrangementen 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Inkoop winkels

721.490

604.000

587.219

Inkoop arrangementen en verhuur

200.851

80.000

136.362

922.341

684.000

723.581

De hogere inkoopkosten van de winkels en arrangementen is met name toe te schrijven aan hogere omzet van deze activiteiten. De verkoop van museumkaarten was wederom succesvol waardoor er in 2014 voor afgerond € 0,3 mln. aan museumkaarten is ingekocht.

58

Materiële kosten tentoonstellingen 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Materiële kosten vaste presentatie

177.477

145.000

65.960

Materiële kosten tijdelijke tentoonstellingen

462.838

548.100

720.641

640.315

693.100

786.601

De materiële kosten met betrekking tot de vaste presentatie zijn hoger dan begroot doordat een aantal verbeteringen zijn doorgevoerd bijvoorbeeld de stamboom en de verlichting in de zaal Oerparade. De kosten voor de tijdelijke tentoonstellingen zijn lager door meevallende aanpassingskosten van de zaal LiveScience.

Overige materiële kosten 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Overige materiële kosten

4.018.031

4.183.600

4.929.716

4.018.031

4.183.600

4.929.716

De overige materiële kosten omvatten een grote diversiteit aan posten variërend van brandstof voor de transportauto tot onderhoudskosten aan de laag vacuüm elektronen microscoop. Per saldo zijn de materiële lasten afgerond € 166.000 lager dan begroot. In het onderstaande overzicht zijn de belangrijkste verschillen weergeven. Lagere kosten voor corporate communicatie

83.000

Lagere publicatiekosten voor wetenschappelijke artikelen

79.000

Lagere kosten collectieregistratiesysteem Brahms

60.000

Lagere kosten beurzen buitenlandse onderzoekers

55.000

Persoonlijke budgetten voor wetenschappelijk onderzoekers

53.000

Kosten van buitenlandse expedities

52.000

Geen uitgifte van het boek Zoogdieren van Nederland

50.000

Verhuiskosten botanische collectie Overige verschillen

(302.000) 36.000 166.000

59


Kosten van projecten 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Kosten van projecten

662.986

2.730.000

224.950

662.986

2.730.000

224.950

In 2014 zijn minder extern gesubsidieerde projecten afgerond dan beoogd. De verwachting is dat deze projecten in 2015 worden afgerond. Hieronder zijn per project de projectkosten weergegeven die in 2014 financieel zijn afgewikkeld.

2014 realisatie € MuseumMaandag

183.078

Natuur om de Hoek

157.179

OpenUp!

150.472

Climate-smart agriculture

41.178

Digital Images

38.290

I4Life

37.554

Tropical biodiversity course

20.258

Bio-based Fungicides

11.076

UNEP

6.930

Overige

16.971 662.986

29. Saldo rentebaten/-lasten 2014 realisatie

2014 begroting

2013 realisatie

€

€

€

Rente baten

225.810

Rente lasten

(14.752) 211.058

150.000

310.304

-

-

150.000

310.304

De gerealiseerde rentebaten bedragen afgerond 1,2% op basis van het gemiddelde uitstaande saldo liquide middelen.

60

3. 1 0.

Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening

In de gecombineerde categoriale en functionele exploitatierekening is geen onderscheid gemaakt naar de kosten die gerelateerd zijn aan OCW/EK subsidie en aan de OCW/OWB subsidie. De sleutels zijn door het managementteam geaccordeerd. Per opbrengsten- en kostenrubriek worden de toegepaste verdeelsleutels hieronder toegelicht. Directe opbrengsten De directe opbrengsten omvatten de entreeopbrengsten, de opbrengsten uit de winkels, arrangementen en verhuur. Vrijwel alle directe opbrengsten worden bij de publieksfunctie gegenereerd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de tijdelijke presentatie en de vaste presentatie. De directe opbrengsten worden op basis van de verhouding in netto vloeroppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1 : 1,9. De opbrengsten uit de uitgeverij worden aan de wetenschappelijke functie toegerekend. Indirecte opbrengsten De indirecte opbrengsten worden aan de museumfunctie toegerekend die de opbrengst genereert. Subsidie Ministerie van OCW De subsidie voor de huur wordt gelijk gesteld aan de verdeelde huur. De exploitatiebijdrage van het Ministerie van OCW/EK wordt verdeeld op basis van het relatieve aandeel van een museumfunctie in het toegerekende resultaat. De exploitatiebijdrage van het Ministerie van OCW/OWB wordt volgens dezelfde sleutel verdeeld als de exploitatiebijdrage van OCW/EK, met uitzondering van de publiekfunctie. Aan de laatst genoemde functie is 5% van het subsidiebedrag toegedeeld. Overige subsidies en bijdragen De overige subsidies en bijdragen worden aan de museumfunctie toegerekend die de subsidieaanvraag verzorgt en de tegenprestatie levert. Salariskosten De salariskosten worden aan de betreffende museumfunctie toegerekend. Bij de publieksfunctie zijn deze op basis van de verhouding in netto vloeroppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1 : 1,9. Afschrijvingen De afschrijvingskosten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & registratie en conservering & restauratie) en de wetenschappelijke functie is deze toewijzing niet mogelijk en wordt 1:1:1 verdeling toegepast. Hierbij wordt de museumfunctie verwerving en afstoting niet meegenomen gezien de zeer beperkte financiële omvang. Huur De huur wordt verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. Overige lasten De overige lasten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & registratie, conservering & restauratie en verwerving & afstoting) is deze toewijzing niet geheel mogelijk en wordt ten aanzien van een aantal algemene kosten 1:1:1 verdeling toegepast. De huisvestingslasten worden verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. Toerekening algemeen beheer De toerekening van het algemeen beheer vindt plaats middels een resultaatafhankelijke toeslag op de totale lasten per museumfunctie. Het berekende opslagpercentage voor 2014 bedraagt 4,4%.

61


Leiden, 26 maart 2015

Edwin van Huis Algemeen directeur

Elco Brinkman Voorzitter raad van toezicht

62

4.

63

Overige gegevens


4. 1.

Resultaatbestemming 2014 Realisatie €

Exploitatieresultaat 2014

(976.922)

Algemene reserve Extra afschrijving Darwinhouse

1.798.667

Bestemmingsreserves Toevoeging 2014 aan bestemmingsreserve vaste presentatie Toevoeging 2014 aan Egalisatiereserve OCW/OWB, onderdeel Nieuwbouw Toevoeging 2014 aan Bestemmingsreserve, onderdeel Integratie Onttrekking 2014 aan Egalisatiereserve OCW/OWB, onderdeel wetenschappelijk personeel Exploitatieresultaat 2014 na specifieke bestemming

(1.000.000) (34.000) (731.000) 1.424.388 481.133

Toedeling resultaten naar subsidiestroom: Aandeel OCW/EK activiteiten (61,7%)

296.960

Aandeel OCW/OWB activiteiten (aandeel 38,3%)

184.173

Exploitatieresultaat 2014 na specifieke bestemming

481.133

Toedeling resultaat OCW/EK: Toevoeging aan bestemmingsfonds OCW (64,5%)

191.496

Toevoeging aan bestemming Algemene reserves (35,5%)

105.464

Exploitatieresultaat 2014 na specifieke bestemming

296.960

Op basis van de voorliggende nieuwbouwplannen is besloten de resterende boekwaarde van het Darwinhouse in 3 jaar af te schrijven. Dit resulteert in een extra afschrijflast van € 1.798.667 die rechtstreeks ten laste van de algemene reserve is gebracht. In 2018 wordt de vaste presentatie van Naturalis vervangen. Een deel van de beoogde investeringen wordt conform eerdere afspraken met het Ministerie van OCW uit eigen middelen gedekt. Hiervoor wordt ook in 2014 een toevoeging aan de bestemmingsreserve gedaan. De toevoeging aan de bestemmingsreserve onderdeel Integratie omvat de ontvangen bijdragen van de universitaire partners naar aanleiding van de financiële afwikkeling van de fusie. De onttrekking aan de Egalisatiereserve, onderdeel Wetenschappelijk personeel, heeft betrekking op de dekking van uitgaven voor tijdelijk wetenschappelijk en technisch personeel dat in de loop van de periode 2010-2012 is aangenomen en waarvan de arbeidsovereenkomsten doorlopen tot na 2013. Het betreft hier de uitgaven inzake het boekjaar 2014.

64

Toedeling resultaten Het integrale exploitatieresultaat na specifieke bestemming dient naar subsidiestroom te worden toegedeeld. De verdeling vindt plaats aan de hand van de verhouding tussen de beide subsidiestromen van OCW. In het onderstaande overzicht de toedeling weergegeven. Het aandeel van OCW/OWB in het behaalde exploitatieresultaat wordt aan de Egalisatiereserve toegevoegd

2014 Realisatie

Relatief aandeel

€ 21. Subsidie OCW: - exploitatiebijdrage en huisvestingsbijdrage

16.502.808

61,7%

- kaderregeling exploitatiesubsidie onderzoek en wetenschap

10.235.000

38,3%

26.737.808

Toedeling resultaat OCW/EK Het aandeel van OCW/EK in het behaalde exploitatieresultaat wordt over het bestemmingsfonds OCW en de Algemene reserve is verdeeld conform het Handboek verantwoording cultuursubsidies 2013-2016.

2014

Relatief

Realisatie

aandeel

€ 21. Subsidie OCW/EK - exploitatiebijdrage - huisvestingsbijdrage

10.985.191 5.517.617 16.502.808

17. Publieksinkomsten

3.129.127


481.000


260.398

20. Indirecte opbrengsten totaal

64,5%

556.673

22. Bijdrage uit publieke middelen

1.730.858

23. Bijdragen uit private middelen

2.930.613

Totaal eigen inkomsten

9.088.669

35,5%

25.591.477

100%

Eigen inkomsten + OCW exploitatiebijdrage en huisvestingsbijdrage

65


Financiële verantwoording 2014 (samenvatting)

Recommend Documents