F e d e r a t i e
v a n
O n d e r l i n g e
FOV
V e r z e k e r i n g m a a t s c h a p p i j e n
jaarverslag
i n
N e d e r l a n d
INHOUD
2 FOV Jaarverslag 2009
Inleiding
4
De verzekeringsmarkt in 2009
5
Financiële ontwikkelingen eerste drie kwartalen 2009
6
De vereniging FOV
7
De leden
7
Het bestuur
7
Het secretariaat
8
Relaties en contacten met andere instellingen
9
Een aantal activiteiten in 2009
10
Algemeen
10
Commissie Agrarische Verzekeringen
10
Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering
10
Werkgroep compliance
10
Internet
11
De onderlinge / circulaires
11
Gezamenlijk pensioenproject
11
Afdeling Schepenverzekering
11
Technische Commissie SchadePreventie
12
Visiegesprek toezicht kleine verzekeraars
12
Bijeenkomsten
13
Voorjaarsbijeenkomsten afdelingen brand-regionaal: Stichting Salvage
13
Studiedag aansprakelijkheid: ’De kneepjes van het vak’
13
DNB-instructie stresstest
14
69e Algemene ledenvergadering
14
Bestuurderscursus
15
Studiedag arbeidsongeschiktheid: ’Wie heeft het voor het zeggen, toen, nu en straks’
15
Kennissnack Blusmiddelen
16
Directiebijeenkomsten
16
Najaarsbijeenkomsten afdelingen brand-regionaal: ’Van strategie naar operatie’
17
DNB-invulinstructie RiSK
17
Preventiedag: ’Spoort de mens als risicofactor’
18
Bijlagen
19
FOV – Activiteitenoverzicht 2009
19
Ledenlijst per 31 december 2009
22
Overzicht bestuur en districtbestuur per voorjaar 2010
26
FOV Jaarverslag 2009 3
INLEIDING Voor u ligt het jaarverslag over 2009 van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland (FOV). De FOV is de branchevereniging van in Nederland werkzame coöperatieve verzekeringsmaatschappijen. Per voorjaar 2010 zijn in totaal 115 maatschappijen bij de federatie aangesloten, die gezamenlijk een premie-inkomen genereren van € 5 mld. De FOV stelt zich ten doel de belangen van het op onderlinge basis werkende verzekeringsbedrijf in Nederland te behartigen. Hierna volgt een weergave van de in het verslagjaar ondernomen activiteiten om dit doel te verwezenlijken.
4 FOV Jaarverslag 2009
DE VERZEKERINGSMARKT IN 2009 De economische crisis, die ook de gemoederen in de verzekeringswereld bezighield en eind 2008 zijn hoogtepunt bereikte, lijkt in het voorjaar van 2009 tot een einde te zijn gekomen. Mede door ongekend overheidsingrijpen - niet in de laatste plaats in de financiële sector - traden voorzichtige tekenen van herstel op. Een bestendig herstel laat echter nog op zich wachten en 2009 kan daarom voorlopig nog niet als keerpunt worden gezien. En al is het nog te vroeg (zo dit al mogelijk is) om definitieve uitspraken te doen over de oorzaken van de crisis, uit een aantal elementen kan al (en zal) voor de nabije toekomst de nodige lering moeten worden getrokken. Dit betreft met name de onderschatting van risico’s die in delen van de financiële sector eerder gewoonte dan uitzondering was geworden. Vanzelfsprekend is de crisis ook niet aan de onderlinge verzekeringssector, waaronder de achterban van de FOV, voorbijgegaan. Hier moest vaak aanzienlijk worden afgeschreven op beleggingsportefeuilles. Toch leidde dit in de meeste gevallen niet tot noemenswaardige problemen of premieverhogingen en kon bij sommige maatschappijen zelfs nog premie worden gerestitueerd. Des te duidelijker zijn de ’toezichtgevolgen’ merkbaar. De uit publiek en politiek afkomstige roep om adequater (DNB- en Europees) toezicht op de financiële sector - het vertrouwen hierin is bij lange na nog niet hersteld - lijkt het onderlinge segment buitenproportioneel te treffen. Zo lijkt in veel gevallen noodzakelijke aanscherping van toezicht zodanig door te slaan dat deze voor een groot deel van de adequaat en risicoloos opererende onderlingen verwordt tot de spreekwoordelijke bijl aan de wortel van de boom. Na het weerstaan van de storm van de kredietcrisis ziet de onderlinge verzekeringssector zich voor 2010 daarom als nooit tevoren uitgedaagd om onder aanstormend toezicht solide en transparant voor zijn leden en klanten klaar te blijven staan.
FOV Jaarverslag 2009 5
FINANCIËLE ONTWIKKELINGEN EERSTE DRIE KWARTALEN 2009 Al zijn precieze cijfers bij het verschijnen van dit jaarverslag nog niet bekend, in 2009 verbeterden resultaten en solvabiliteit van Nederlandse verzekeraars over de hele linie; er was zelfs weer sprake van winst. Het herstel is echter broos en sterk afhankelijk van ontwikkelingen op de financiële markten en de economie in zijn geheel. Levensverzekeraars hebben het in deze ontwikkelingen moeilijker dan schade- en zorgverzekeraars. De aanhoudend krappe huizenmarkt, de beperktere bestedingsruimte van de consument, beperking van fiscale voordelen en negatieve publiciteit rond kosteninhoudingen laten zien dat de problemen op de levenmarkt niet alléén conjunctureel van aard zijn. Schadeverzekeraars zagen hun resultaten en solvabiliteit in 2009 verbeteren, al bleef de recessie een rem zetten op de resultaten. Hierbij speelden vooral het inzakken van de autoverkopen een rol. In de branche brand was de schadelast hoog vanwege een aantal grote branden. Bij de zorgverzekeraars zijn de resultaten aanmerkelijk verbeterd. De markt lijkt zich langzaam aan de in 2006 doorgevoerde stelselwijziging te hebben aangepast, getuige zijn positieve financiële ontwikkeling.
6 FOV Jaarverslag 2009
DE VERENIGING FOV De leden Aan het eind van 2009 telde de FOV 120 leden. In de bijlagen van dit verslag is een ledenlijst opgenomen (bijlage II).
Het bestuur Het bestuur van de FOV kwam in 2009 vijf keer bijeen. Daarnaast vond regelmatig overleg plaats in het Dagelijks Bestuur: de voorzitter, de beide vicevoorzitters en de directeur. Thema’s die aan de orde kwamen, waren onder meer:
Quantitive Impact Studies in het kader van Solvency II Gedragscode geïnformeerde verlenging Compliance
Klachteninstituut Financiële Dienstverlening Keurmerk Financiële Dienstverlening Kosten toezicht
Publiekscommunicatie Lidmaatschap AMICE
Verrekenmodel Stichting Salvage Wijziging bestuursstructuur
De bestuursvergaderingen vinden doorgaans plaats op het FOV-secretariaat te Bunnik. In februari verleende Bovemij in Nijmegen gastvrijheid. De vergadering van november vond plaats in Slot Zeist te Zeist. Tijdens deze vergadering vond een vervolggesprek plaats met de directie en een deel van het management van DNB. De samenstelling van het algemeen en dagelijks bestuur is opgenomen in bijlage III van dit verslag.
FOV Jaarverslag 2009 7
Het secretariaat Het secretariaat beheert de administratie van de FOV. Daarnaast vormt zij het centrale aanspreekpunt voor de leden en voor personen en instanties van buitenaf. Tot het takenpakket van het secretariaat behoort ook de individuele advisering van leden. Hierbij kan worden gedacht aan arbeidsrechtelijke kwesties, statuten en reglementen, verzekering- en belastingtechnische zaken etc. Op 1 mei 2009 is afscheid genomen van mevrouw K. Vulto (secretaresse / administratief medewerker). Er zijn twee nieuwe medewerkers aangesteld:
per 1 januari 2009: drs. B.G.P. Averdijk, beleidsmedewerker per 1 april 2009: mevrouw A. Dost, secretaresse
Per eind 2009 was de personele samenstelling van het secretariaat als volgt:
8 FOV Jaarverslag 2009
mr. Chr. van Toor MBA
directeur
mw. mr. S.A.M.F. Sjoukes
beleidsmedewerker
drs. B.G.P. Averdijk
beleidsmedewerker
mw. M.L. Malherbe
secretaresse
mw. A. Dost
secretaresse
Relaties en contacten met andere instellingen ACME
In het verslagjaar is besloten lid te worden van de Europese brancheorganisatie AMICE, in januari 2008 ontstaan uit een fusie tussen de twee coöperatieve brancheorganisaties ACME en AISAM.
ICMIF CVS
Ten behoeve van het mondiale klankbord is de FOV aangesloten bij de ICMIF. Het Centrum voor Verzekeringsstatistiek is gelieerd aan het Verbond van Verzekeraars. Het CVS verzorgt een aantal statistieken. Aan enkele daarvan kunnen FOV-leden deelnemen.
IVR
Namens de schepenverzekeraars die bij de FOV zijn aangesloten, is de FOV lid van de Internationale Vereniging 'Het Rijnschepenregister' (IVR). Deze vereniging streeft naar harmonisatie van regelgeving op het gebied van de Europese binnenvaart. Namens de FOV-afdeling schepenverzekering heeft de heer H. de Jonge van Vereniging Noord Nederland zitting in de Verwaltungsrat van de IVR.
Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) Krammer Software BV
In oktober 2009 werd een oplossing gevonden voor het aansluiten van verklaringhoudende FOV-leden bij het Kifid. Deze verloopt zonder formele tussenkomst van de FOV. Het secretariaat fungeert slechts als aangever van de (naw-)gegevens van (nieuw) aan te sluiten leden. Via een in maart 2009 gesloten collectief contract met Krammer Software te Pijnacker hebben geïnteresseerde FOV-leden de mogelijkheid gebruik te maken van het fraudedetectiesysteem VerzekeringsRing.
NCR
De FOV is lid van de Nationale Coöperatieve Raad voor land- en tuinbouw (NCR). De NCR is de overkoepelende organisatie voor vrijwel alle land- en tuinbouwcoöperaties in Nederland.
NOFF
Sinds 1955 beheert de FOV de Nationale Onderlinge Fraudeverzekering-maatschappij WA. Deze fraudeverzekeraar stelt de leden van de FOV in staat tegen onderlinge condities een fraudeen berovingverzekering te sluiten. Ook andere, op coöperatieve leest geschoeide organisaties, kunnen zich bij de NOFF verzekeren.
Stichting Salvage
De Stichting Salvage is in de jaren 1980 door een aantal Nederlandse verzekeraars opgericht. Salvage is een landelijk werkende organisatie, die na brand in aanvulling op de diensten van brandweer en politie hulp kan verlenen aan gedupeerden, directe maatregelen kan nemen om schade te beperken en een eerste waarneming namens verzekeraars kan uitvoeren. De directeur van de FOV is één van de drie bestuursleden van de stichting.
Verbond van Verzekeraars
De FOV is als geassocieerd lid aangesloten bij het Verbond van Verzekeraars. Dit is de overkoepelende organisatie van het schade- en levensverzekeringsbedrijf in Nederland. Tussen beide organisaties bestaat een nauwe samenwerking.
FOV Jaarverslag 2009 9
EEN AANTAL ACTIVITEITEN IN 2009 Algemeen De FOV representeert en behartigt de belangen van de onderlinge verzekeringssector in Nederland. Zij onderhoudt contacten met instanties zoals het Ministerie van Financiën, De Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiële Markten, het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening en de Belastingdienst Amsterdam. Op deze wijze geeft zij invulling aan de belangenbehartiging die haar statuten als kerndoelstelling aangeven. In dit kader heeft de FOV in 2009 deelgenomen aan marktconsultaties over Leges 2009, Self assessment integere bedrijfsvoering, en Handhavingsbeleid DNB en AFM. Als representatieve organisatie maakt de FOV deel uit van toezicht- en verantwoordingspanels, evenals van de rapportagecommissie van DNB. Naast collectieve belangenbehartiging staat de FOV haar leden desgewenst ook op individuele basis bij. Deze bijstand betreft voornamelijk het verstrekken van adviezen op verzekeringstechnisch gebied, statuten, fiscaal recht, arbeidsrecht, administratief recht, etc.
Commissie Agrarische Verzekeringen Aan het begin van het verslagjaar kreeg de vorming van een commissie die zich bezighoudt met agrarische verzekeringen zijn beslag. In deze commissie werken het Verbond van Verzekeraars en de FOV samen: de FOV heeft een vaste zetel (daarnaast is van de overige commissieleden het merendeel FOV-lid). Doel van de commissie is het in de meest brede zin van het woord ervaringen uitwisselen op het gebied van verzekeringen in de agrarische sector, het bevorderen van regelingen/ wetgeving op het gebied van preventie en internationale (Europese) representatie en overleg. De rol van verzekeraars in milieuzorg en het bevorderen van dierenwelzijn zijn hierbij belangrijke onderwerpen.
Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering Voor de colIectieve bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering voor FOV-leden bij Centraal Beheer Achmea is de premie ongewijzigd gebleven. Zoals bekend, biedt deze verzekering een dekking die behoort tot de meest uitgebreide die op de markt te verkrijgen is. De premie is echter beduidend lager (circa 30%) dan bij andere aanbieders. De verzekering is door veel maatschappijen afgesloten. Tijdens het jaarlijkse overleg tussen FOV, Univé en Centraal Beheer Achmea over het schadeverloop, de voorwaarden en de premiestelling is ook de clausule besproken die aangeeft dat er geen dekking is als niet aan alle Wft-eisen is voldaan. Per 29 april is deze clausule komen te vervallen. Het schadeverloop over 2009 gaf daarnaast aanleiding de premie voor 2010 niet te verhogen.
Werkgroep compliance De Werkgroep Compliance bleek ook in 2009 weer in een behoefte te voorzien. Met name de lancering van het Brandveilig Huis door DNB en de toegenomen toezichtdruk i.v.m. de financiële crisis leidde tijdens de twee vergaderingen tot een brede uitwisseling van ervaringen. Tevens geeft de Werkgroep aanleiding acties en communicatie richting diverse complance-gerelateerde instanties gecoördineerd aan te pakken. Documenten met betrekking tot de besproken onderwerpen zijn in enkele gevallen, voor gebruik door de leden, op de website van de federatie terug te vinden.
10 FOV Jaarverslag 2009
Internet www.fov.nl wordt vrijwel dagelijks geactualiseerd met direct relevante informatie voor leden in de vorm van aankondigingen en presentaties van bijeenkomsten en circulaires. Het medium leent zich daarnaast uitstekend voor het verspreiden van omvangrijke documenten op het gebied van compliance en verzekeringsactualiteit. Diverse pdf’s, handleidingen en relevante links staan de FOV-leden hiertoe op een afgeschermd deel van de site ter beschikking. De combinatie van bijeenkomsten-info op de site en het e-mailadres
[email protected] maakt het elektronisch aanmelden voor bijeenkomsten inmiddels mogelijk. Er wordt gewerkt aan een volledig geautomatiseerde aanmeldsystematiek.
De onderlinge /circulaires Ten behoeve van haar leden en overige belangstellenden geeft de FOV het maandblad De onderlinge uit. Daarin wordt verslag gedaan van uiteenlopende verenigingszaken en van belangwekkende actuele ontwikkelingen in de (ondelinge) verzekeringsbranche. De onderlinge verschijnt 10 keer per jaar (mei/juni en juli/augustus als gecombineerde nummers). De grootste groep ontvangers en lezers van De onderlinge zijn bestuursleden van aangesloten onderlingen. De gemiddelde oplage bedroeg in 2009 ca. 1100 exemplaren. De leden worden voorts voorzien van circulaires. Daarin wordt onder andere ingegaan op actuele onderwerpen die voor de leden van belang zijn.
Gezamenlijk pensioenproject Ook dit jaar is weer een aantal stappen gezet in de pensioen-mantelovereenkomst met Achmea. Praktisch gezien leverde dit weer een aantal updates op in verband met de nog steeds in beweging zijnde Nederlandse pensioenwetgeving en bijbehorende fiscaliteiten. Het project voorziet in een behoefte omdat het voor de deelnemers tijdbesparing oplevert: een deelnemend lid behoeft niet alles zelf te regelen. De praktische voordelen die dit ook voor Achmea heeft, heeft zich vervolgens vertaald in een aanmerkelijke mantelkorting.
Rente ledenrekening De Belastingdienst Amsterdam en de FOV hebben in 1992 een overeenkomst gesloten over de fiscale behandeling van premierestitutie en ledenrekeningen. Voor de berekening van een marktconforme rente ter toekenning aan de openstaande ledenrekeningen wordt in het kader van deze overeenkomst minimaal uitgegaan van het gemiddelde U-rendement (voorheen T-rendement) minus 2%, afgerond op 0,5% naar boven. In overleg met de belastingdienst is op basis van deze formule het rentepercentage over 2009 vastgesteld op 1,5%. Dit betekent dat onderlingen over 2009 minimaal 1,5% rente dienen te vergoeden op de ledenrekeningen. Gevolg hiervan is dat de dotaties aan die rekeningen in mindering kunnen worden gebracht op het jaarlijkse overschot, als daar sprake van is. Over de dotaties hoeft geen vennootschapsbelasting te worden afgedragen.
Afdeling Schepenverzekering In het verslagjaar vergaderde de afdeling Schepenverzekering drie maal. Vergaderpunten waren onder meer voortgang en ontwikkelingen binnen de commissies Preventie en Schade, de activiteiten
FOV Jaarverslag 2009 11
van de IVR over CLNI- en CMNI-verdragen, sponsoring, de gevolgen van de kredietcrisis, Solvency II, het rapport vaartuigendiefstal en de gevolgen van de invoering van de nieuwe Binnenvaartwet. Tevens werd overleg gevoerd met een delegatie van de afdeling Transport van het Verbond van Verzekeraars. De jaarlijkse informele vergadering voer in september naar de haven van Antwerpen. De schadecorrespondenten werden in november ontvangen bij Falck Risc waar het gebruik van ademluchtapparatuur bij het bestrijden van een brand aan boord van een schip aan den lijve werd ondervonden. Ten slotte verzorgde de afdeling de 14e Preventiegids voor de binnenvaart, dit keer met als titel ’Autokranen en spudpalen’.
Technische Commissie SchadePreventie De Technische Commissie SchadePreventie vergaderde vijf maal over een breed scala aan onderwerpen: (brandwerende) productontwikkelingen, actualiseren van Preventieplein en Preventiebrochures, het intensiveren van aandacht voor preventie in De onderlinge, opkomst en verzekerbaarheid van megastallen, schoorsteenvegen, de rol van opleveringsbewijzen bij elektrische installaties, het risico van wensbalonnen en diverse andere onderwerpen. Tevens lanceerde de Commissie de Kennissnack. Kenmerkend voor deze bijeenkomst is het in kort tijdsbestek, op een centraal bereikbare locatie, zoveel mogelijk buiten de files om aanbieden van een actueel preventiethema. Ook organiseerde de Commissie in november de jaarlijkse Preventiedag (zie onder Bijeenkomsten). Er vonden twee bedrijfsbezoeken plaats en wel aan Fire Technology in Nijmegen en Fermacell te Wijchen. De Commissie nam afscheid van ing. W.C. Stutvoet (Centraal Beheer Achmea). Van de kant van het FOV-secretariaat nam drs. B.G.P. Averdijk de plaats in van de in 2008 elders indienstgetreden S. Kok.
Visiegesprek toezicht kleine verzekeraars Op initiatief van het Ministerie van Financiën en DNB vond in november een visiegesprek plaats tussen DNB en de FOV over het toezicht op kleine onderlingen. Het gesprek diende als verkennende analyse voor een passend toezichtregime op kleine verzekeraars (< € 5 mln premieinkomen en < € 25 mln technische voorzieningen). Dit regime zou moeten worden ingevoerd in 2012, als Solvency II ook van kracht wordt. De FOV stelt zich op het standpunt dat toezicht nuttig en noodzakelijk is, maar dat dit proportioneel en risicogewogen moet plaatsvinden. De toezichtkosten dienen ook proportioneel te worden verdeeld. Eenvoudige maatschappijen die goed functioneren - zoals veel onderlingen zouden moeten kunnen volstaan met een jaarlijkse rapportage en een enkel toezichtgesprek. De gespreksfrequentie zou nog lager kunnen zijn als de bevindingen dat rechtvaardigen. Dat geeft ook ruimte om het toezicht daar waar nodig te intensiveren. Bij deze en andere gelegenheden blijft de FOV waarschuwen voor een drempelwerking die van nadere wetgeving / verhoogde solvabiliteitseisen kan uitgaan. Daarmee zou een kostbaar goed verloren kunnen gaan, gegeven de opvangfunctie van onderlinge verzekeraars in situaties waarin bestaande markten afhaken (onbetaalbare premies of het ontbreken van dekking).
12 FOV Jaarverslag 2009
BIJEENKOMSTEN Voorjaarsbijeenkomsten afdelingen brand-regionaal, maart en april: Stichting Salvage De vier jaarlijkse voorjaarbijeenkomsten vonden plaats in respectievelijk Oudendijk, Markelo, Odoorn en Utrecht. Zoals gebruikelijk, kwamen de (her)benoemingen van districtsbestuurders aan de orde. Daarna was het woord aan mevrouw B.B.M. Reinders, directeur van de Stichting Salvage, de bereddings-organisatie die bij circa 5.000 branden per jaar wordt ingezet. Het verrekenen van de kosten voor deze inzet resulteert in een administratieve handling van circa 20.000 facturen per jaar. Om dit proces te vereenvoudigen en de kosten daarmee omlaag te brengen, wordt gestudeerd op een nieuw verrekenmodel (een voorschot- en afrekensysteem). Over de opzet hiervan werd tijdens de voorjaarsbijeenkomsten van gedachten gewisseld. De intentie is dit met ingang van 2011 in te voeren. De opkomst bij de vier vergaderingen bedroeg 110 personen. Hierboven: Voorjaarsbijeenkomst Regio West-Zuid in Utrecht. Rechtsonder: Sprekers en commissie, Studiedag
Studiedag aansprakelijkheid, 26 maart: ’De kneepjes van het vak’
Aansprakelijkheid 2009.
Congrescentrum Soestduinen (Kontakt der Kontinenten) was dit jaar het toneel van de Studiedag Aansprakelijkheid. Tijdens een breed en interactief opgezet programma kwam een grote diversiteit aan onderwerpen aan de orde. De sprekers en onderwerpen waren mr. P.S. Procee, Letselschade Raad (Rol en functie van de Letselschade Raad), mr. M. van Dijk, Korevaar van Dijk Letselschade (Uitleg over klick en regel-systeem), mr. P.E.F.M. de Bont, Interpolis Schade (Do’s en don’ts van digitaal communiceren), E.J. Goetheer, ZLM verzekeringen (Aansprakelijkheid van de wegbeheerder), J.H.L. Fonk, Interpolis/Avéro (Aansprakelijkheid in de voedselproductieketen), mr. L.G. Stiekema, TVM verzekeringen (Relatieregres op basis van 7:962 lid 3 BW), mr. H.G.H. Jansen, Stichting Achmea Rechtsbijstand (werkgeversaansprakelijkheid) en mr. P.E.F.M. de Bont, NV Interpolis Schade (Bespreking van een fraudecasus). De studiedag, die met PE-punten werd gewaardeerd, trok 90 bezoekers.
FOV Jaarverslag 2009 13
DNB-instructie stresstest, 15 april Om de gevolgen van een financiële crisis en een eventuele kwetsbaarheid inzichtelijk te maken, diende een selecte groep middelgrote maatschappijen een macro-stresstest voor DNB in te vullen. In Utrecht vond een voorlichtingssessie hierover plaats. Het programma omvatte een uitleg door medewerkers van DNB over de wijze waarop de diverse vragen moeten worden beantwoord. Aan de hand van door het Centraal Planbureau opgestelde schokken (o.a. ter zake van dalende aandelenkoersen en lage rente) moeten de gevolgen voor de financiële positie van individuele verzekeraars worden uitgerekend. De bijeenkomst werd door 35 belangstellenden bijgewoond.
69e Algemene ledenvergadering, 26 mei Tijdens de 69e Algemene Ledenvergadering in het Eureko Achmea Conference Center in Zeist, werd de nodige aandacht besteed aan de rol en positie van de Federatie en haar leden tijdens de economische crisis. A.C.J. Bullens, voorzitter van de FOV, ging hier met name op in. Hij pleitte voor een intensievere dialoog met de leden en een herijking van de wijze van communicatie met de leden, met het oog op herstel van het vertrouwen in de financiële dienstverlening. Na het welkomstwoord leidde Chr. van Toor, directeur van de FOV, de aanwezigen door de agenda, met een terugblik op de verenigingsactiviteiten in 2008 en een vooruitblik op het komende in 2009/2010. In deze periode zou de nadruk gaan liggen op met name de vormgeving van de coöperatie, schadepreventie en de internationale representatie. Alle financiële verslagen en voorstellen werden ongewijzigd door de aanwezige leden goedgekeurd. Ter afsluiting van de vergadering spraken achtereenvolgens mr. dr. T. van Hees over bestuurdersaansprakelijkheid en dr. C. Gijselinckx over de meervoudige kracht van het coöperatieve model. Algemene Ledenvergadering 2009, Zeist.
14 FOV Jaarverslag 2009
Bestuurderscursus, mei en juni De Bestuurderscursus, die dit jaar voor de vijfde keer op Nyenrode te Breukelen werd aangeboden, kende weer een ruime belangstelling. In totaal 20 bestuurs- en directieleden van onderlinge verzekeringsmaatschappijen werden gedurende vier intensieve dagen onderwezen over structuur, bestuur, beleid en financiële besturing van een onderlinge. Tijdens elke bijeenkomst werd een van deze onderwerpen uitgediept. Diverse gastsprekers maakten hun opwachting: FOV-directeur mr. Chr. van Toor gaf een inleiding over beleid en bestuur. Een delegatie van De Nederlandsche Bank (H. Korthorst RA, A. Groothedde RA en E. Vlastuin) gaf, met simulaties, uitleg over de praktijk van het toezicht. P. Kuys (ING) sprak over financiële besturing. Tevens werd een inleiding gehouden door E. Ambergen, vertrekkend bestuurder bij Univé Friesland. In een analyse konden de deelnemers van de leergang de opgedane theorie aan de praktijk toetsen. De cursus werd met een diner afgesloten. Alle deelnemers ontvingen een certificaat uit handen van de directeur van de FOV, Chr. van Toor. Nyenrode, Breukelen.
Studiedag arbeidsongeschiktheid, 22 juni: ’Wie heeft het voor het zeggen, toen, nu en straks’ Het centrale thema tijdens deze studiedag was het proces dat een gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemer doorloopt en de zeggenschap van de werkgever hierin. De thematiek werd vanuit verschillende professies belicht. Er waren inleidingen door een huisarts (M. Nelissen), de voorzitter van een reïntegratiebedrijf (K. van der Pol) en van het Verbond van Verzekeraars (J. Breit). Ook kwam een ervaringsdeskundige werkgever (F. Luimes) aan het woord en belichtte de UWV (H. Beukema) haar rol. In het middaggedeelte vond een forumdiscussie plaats waar alle inleiders én het publiek aan deelnamen. Er was een tiental stellingen geformuleerd, maar de discussie was zo levendig en geanimeerd dat alleen de eerste stelling aan de orde is geweest. De studiedag werd door een 40-tal belangstellenden bezocht.
Studiedag Arbeidsongeschiktheid, Kamerik.
FOV Jaarverslag 2009 15
Kennissnack Blusmiddelen, 15 oktober In het voorjaar van 2009 vatte de Technische Commissie SchadePreventie het idee op om met een zekere regelmaat korte bijeenkomsten te organiseren waarin een actueel thema uit de preventiepraktijk wordt behandeld. Het zou de bedoeling zijn deze zogenaamde Kennissnacks op te tuigen op een goed bereikbare locatie, buiten de files om en voorzien van een warme snack. De eerste bijeenkomst met dit concept vond plaats in Groot Kievitsdal te Baarn. Twee medewerkers van blusmiddelenfabrikant Saval uit Breda spraken over innovaties en nieuwe regelgeving op het gebied van blusmiddelen. De bijeenkomst werd door 21 personen bijgewoond. Groot Kievitsdal, Baarn. Hieronder: Hotel De Havixhorst, Meppel. Rechtsonder: Prof. mr. R.C.J. Galle.
Directiebijeenkomsten, 27 oktober en 11 december Op 27 oktober kwam in restaurant Wilhelminapark te Utrecht een tiental directieleden van onderlinge verzekeraars bij elkaar om daar een gezamenlijke lunch te gebruiken. Tijdens die lunch werd van gedachten gewisseld over de wijze waarop een coöperatie/onderlinge in de praktijk kan c.q. dient te functioneren. De gedachtewisseling werd begeleid door de NCR-directeur prof. mr. R.C.J. Galle. De lunch vond plaats in het kader van het FOV-communicatieplan dat in de vorige bestuursvergadering is vastgesteld. Hotel De Havixhorst in Meppel was op 11 december vervolgens het decor van een gezamenlijke lunch van een tiental bestuursen directieleden. Tijdens die lunch werd van gedachten gewisseld over de vormgeving van de coöperatie oftewel: hoe op een zichtbaar onderlinge manier zaken te doen? Ook dit keer werd het gesprek begeleid door R.C.J. Galle.
16 FOV Jaarverslag 2009
Najaarsbijeenkomsten afdelingen brand-regionaal, december: ‘Van strategie naar operatie’ Vanwege een te laag aantal aanmeldingen vonden twee van de vier Najaarsbijeenkomsten geen doorgang. De oorzaak hiervan was van e-mail-technische aard. De vergaderingen die hebben plaatsgevonden, waren die in Oudendijk en Zeist. Gastspreker was G.J. de Steur van De Steur management, die een inleiding hield over de implementatie van een vastgestelde strategie. Afsluitend vond een diner plaats. Het aantal belangstellenden bedroeg 69 personen.
Hierboven: G.J. de Steur tijdens de Najaarsbijeenkomst Regio West-Zuid, Zeist. Rechts: Najaarsbijeenkomst Regio West-Zuid, Zeist.
DNB-invulinstructie RiSK, 25 november Drie schadeverzekeraars (FOV-leden), drie uitvaartverzekeraars en een levensverzekeraar waren op 25 november naar DNB in Apeldoorn gekomen om begeleid te worden bij het invullen van de RiSK-spreadsheet. Volgens de aanwezigen was de assistentie van DNB onontbeerlijk. De uitkomsten, qua solvabiliteitseisen, waren aanvaardbaar. Tijdens een evaluatie met DNB, op 14 december, is vanuit de markt aangegeven dat het huidige model onvoldoende werkbaar is. Er zal permanente begeleiding moeten worden geboden en/of, bij voorkeur, naar vereenvoudigingen moeten worden gezocht. Daarnaast zijn eenvoudiger kalibraties wenselijk. Naar de mogelijkheden hiervan stelt DNB een onderzoek in. Voor QIS5 heeft DNB een Nederlandstalige toelichting toegezegd. Die zal ook voor de grotere maatschappijen bruikbaar zijn. DNB onderzoekt ook of onderdelen die niet van toepassing zijn, in de spreadsheets kunnen worden geblokt. Dit vergroot de overzichtelijkheid.
FOV Jaarverslag 2009 17
Boven: Het Spoorwegmuseum, Utrecht. Onder: Stemming tijdens de lezing van B. Kattenberg.
Preventiedag, 18 november: ‘Spoort de mens als risicofactor’ De vraag in hoeverre de mens zich op het gebied van schadepreventie kan laten dan wel laat beïnvloeden, stond centraal tijdens de jaarlijkse Preventiedag, ditmaal in het Spoorwegmuseum te Utrecht. In een viertal plenaire en interactieve sessies werd antwoord gegeven op de vraag of en in hoeverre (onbewust) menselijk risicogedrag inzake brand- en inbraakrisico te beïnvloeden is en wat maatschappelijk en politiek gedaan kan worden aan klein en groot (bewust crimineel) frauduleus handelen. Sprekers waren R.S. van Tongeren (Achmea), P. van Gelder (Aegon), B. Rijper (Verbond van Verzekeraars), B. Kattenberg (Dilemmamanager.nl) en mr. H.J. Moraal (Procureur-Genraal Openbaar Ministerie). Het aantal deelnemers bedroeg 107.
18 FOV Jaarverslag 2009
BIJLAGE I FOV – Activiteitenoverzicht 2009 Representatieve activiteiten De Nederlandsche Bank – Evaluatie 2 jaar Wft – Toezichtverantwoording 2008 – Overleg over Solvency II-proportioneel – Overleg over inrichting en introductie Brandveilig Huis – Overleg over kosten en inrichting toezicht – Deelname aan DNB-rapportagecommissie – Deelname aan overleg met het Ministerie van Financiën en Verbond van Verzekeraars over Solvency II – Platform regelgeving
Ministerie van Financiën – Mogelijkheden Solvency-light / proportioneel kleinere onderlingen – Overleg bekostiging financieel toezicht
Belastingdienst – Regulier overleg
Verbond van Verzekeraars – Regulier overleg
Vergaderingen
Algemene ledenvergadering FOV-bestuur
Afdeling brandverzekering en districten Afdeling Schepenverzekering
Technische Commissie SchadePreventie Commissie Aansprakelijkheid
Commissie Arbeidsongeschiktheid
Afdelingscommissie Agrarische Verzekeringen (Verbond van Verzekeraars) Internationale Commissie NOFF-bestuur
Salvage-bestuur
FOV Jaarverslag 2009 19
Bijeenkomsten
Platform Grote Onderlingen
Voorjaarsbijeenkomsten over Stichting Salvage (Oudendijk, Markelo, Odoorn en Utrecht)
Informatiebijeenkomst stresstest
Informatiebijeenkomst en invulsessie RiSK Studiedag Aansprakelijkheid (Soesterberg)
Studiedag Arbeidsongeschiktheid (Kamerik) Kennissnack over blusmiddelen (Baarn)
Preventiedag over risicogedragsbeïnvloeding en fraude (Utrecht) Contactdag schadecorrespondenten schepenverzekeraars
Najaarsbijeenkomsten over Strategie-implementatie (Zeist en Oudendijk) Directielunches (i.s.m. NCR)
Overige activiteiten
Overleg actuariële bureau’s modellen t.b.v. QIS 4
Opzetten en operationeel maken collectieve VerzekeringsRing t.b.v. FOV-leden Werkgroep Compliance
Bestuurderscursus (Nyenrode) Advisering in fusietrajecten
Aansluiting FOV-(niet-Verbonds-)leden met aangepaste competentiegrens bij Kifid Uitbreiden functionaliteit www.fov.nl
Opzetten opleidingstraject Brandveilig Huis (i.s.m. SSO) Pensioenbesprekingen
Deelname aan Verbondsplatform kleine en middelgrote ondernemingen Deelname aan voorlichtingsbijeenkomst DNB over brandveilig huis
20 FOV Jaarverslag 2009
Ledenbezoeken
AgriVer Agrarische Verzekeringen Blaricumse Onderlinge
Bovemij Verzekeringsgroep
OBM Eendracht Maakt Macht (Wanneperveen) OBV Giethoorn JUWON
Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen OVM Nieuwerbrug e.o.
Noord Nederlandsche P&I Club De Onze Verzekeringen
O.O.M. Onderlinge Molestverzekering Maatschappij O.B.M. Ransdorp-Zunderdorp OWM SAZAS SOBH SSO
Onderlinge Steenwijk Verzekeringen OBV Steenwijkerwold Onderlinge Tenkink
OVM Ter Aar-Jacobswoude e.o.
Univé Alblasserwaard en Omstreken Univé Drenthe-Overijssel Univé Staphorst
Univé Stellingland
Univé Twente Brandverzekeraar Onderlinge Utrecht
OVM Vinkeveen & Omstreken
Overige bezoeken
Nationale Coöperatieve Raad
Nederlandse Reassurantie Vereniging
Platform Kleine en Middelgrote Maatschappijen (Verbond van Verzekeraars) Compliancebijeenkomst Univé (Zwolle)
FOV Jaarverslag 2009 21
BIJLAGE II Ledenlijst per 31 december 2009 Naam verzekeraar OWM Achterhoek Verzekeringen O.B.M. Ransdorp-Zunderdorp Centraal Beheer Achmea Centraal Beheer Achmea DD afd. Control/FBTO Verzekeringen Univé Groningen Onderlinge Bossen Verzekering
Aalten Amsterdam Apeldoorn Apeldoorn Appingedam Arnhem
NV Univé Schade
Assen
Univé Noord-Nederland
Assen
OBM Assendelft U.A.
Assendelft
Univé Midden-Drenthe
Beilen
De Onze Verzekeringen
Benschop
Blaricumse Onderlinge
Blaricum
OVM Nieuwerbrug e.o. UA OBM Verzekeringen NOFF
Bodegraven Broek in Waterland Bunnik
O.V.M. SOM ”U.A.”
De Meern
OBM voor Utrecht en Nabijgelegen Gemeenten
De Meern
Samenw. Ond. Verz. Mij (SOM) U.A.
De Meern
Stichtse Ond. Brand-Herverz. U.A. (SOBH)
De Meern
Univé Zuid-Holland UA Univé West-Drenthe OBM Edam OWM Rabobanken Univé Drenthe-Overijssel Menzis Ond. Paardenverz.fonds Doetinchem e.o. OVM Geesteren-Gelselaar Univé Rivierenland OBV Giethoorn OWM OVZ Verzekeringen ZLM Verzekeringen Univé Oost Anker Rechtsbijstand
22 FOV Jaarverslag 2009
Vestigingsplaats
Delft Dwingeloo Edam Eindhoven Emmen Enschede Gaanderen Geesteren (Gld.) Geldermalsen Giethoorn Goes Goes Groenlo Groningen
Naam verzekeraar
Vestigingsplaats
Oranje Verzekeringen, Ond. Verz. van Schepen
Groningen
Schepen Onderlinge Nederland
Groningen
De Onderlinge van 1719 UA OWM Owase UA Onderlinge Verzekering-Maatschappij Noord Nederlandsche P&I Club "UA" AgriVer Agrarische Verzekeringen
Haarlem Hardenberg Haren (Gr) Hasselt
EFO Paardenverzekering
Heerenveen
Univé Friesland
Heerenveen
Vereniging Noord Nederland U.A. Onderlinge Verzekering van Schepen
Heerenveen
Zevenwouden Verzekeringen
Heerenveen
Univé Regio+ Brandverzekering NV TVM verzekeringen
Heerhugowaard Hoogeveen
Univé Hoogeveen
Hoogeveen
UVM Verzekeringsmaatschappij N.V.
Hoogeveen
Onderlinge Brandverzekering Hoogland
Hoogland
OBM Ons Belang
Hoorn
Prov. Comb. van Ond. Verzmijen ter Herdekking van Brandschade (PCV)
Hoorn
Wederkerige 1820 UA ONVZ Zorgverzekeraar N.V.
Hoorn Houten
JUWON Onderlinge Schade Maatschappij U.A.
IJsselstein
OBV Jutphaas e.o.
IJsselstein
OVM Onze Belangen UA Univé Leksprong
Kamerik Leerbroek
Avéro Achmea
Leeuwarden
Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen
Leeuwarden
Onderlinge Verzekeringen Overheid (OVO) u.a.
Leidschendam
OVM Lek & IJssel U.A.
Lekkerkerk
OBM Montfoort e.o.
Linschoten
O.V.M. Lopik-Cabauw e.o. UA Univé Hollands Noorden
Lopik Medemblik
efm onderlinge schepenverzekering u.a.
Meppel
Univé Reest Aa en Linde
Meppel
OBM Monnickendam & Katwoude
Monnickendam
FOV Jaarverslag 2009 23
Naam verzekeraar Univé Overijssel Univé Midden
Nieuwleusen Nijkerk
Bovemij Verzekeringsgroep
Nijmegen
Univé Twente Brandverzekeraar N.V.
Oldenzaal
Alg. Ond. Paardenverzekeringsmaatschappij in Zeeuws-Vlaanderen
Oostburg
Onderlinge Zeevang
Oosthuizen
Ond. Paardenverz.mij Walcheren
Oostkapelle
De Noordhollandsche van 1816
Oudkarspel
OBM Purmerend U.A.
Purmerend
Univé Stellingland
Purmerend
O.O.M. ”Onderlinge Molestverzekering-Maatschappij U.A.” Donatus Verzekeringen Onderlinge Gemeentelijke Bosbrandverzekering W.A. Nat. OWM tegen Brandschade U.A. Univé Ruinen Onderlinge Verzekeringen voor Schalkwijk, Tull en 't Waal e.o. u.a. Onderlinge Vlist
Rijswijk Rosmalen Rosmalen Rotterdam Ruinen Schalkwijk Schoonhoven
Onderling Fonds Sliedrecht ”B.A.”
Sliedrecht
Univé Alblasserwaard en Omstreken
Sliedrecht
Soester Onderlinge Brandverzekering U.A. Univé Noord-Oost Schade N.V.
Soest Stadskanaal
Univé Staphorst
Staphorst
OBV 'Steenwijkerwold' WA
Steenwijk
Onderlinge Steenwijk Verzekeringen
Steenwijk
OVM Ter Aar-Jacobswoude e.o. U.A.
Ter Aar
Tiels Onderl. Fonds tot Uitkering bij Overlijden Gustaaf Adolf ”U.A.”
Tiel
N.V. Interpolis Schade
Tilburg
MediFire
Utrecht
NV Centraal Risicofonds
Utrecht
O.W.M. MediRisk
Utrecht
Veenkoloniale Onderlinge Glasverzekering OVM Vinkeveen & Omstreken OVM Haarrijn
24 FOV Jaarverslag 2009
Vestigingsplaats
Veendam Vinkeveen Vleuten
Naam verzekeraar Onderlinge Waarborgmaatschappij Centramed B.A. OWM Reeuwijk e.o. U.A. OBM Eendracht Maakt Macht OBM Westzaan U.A. OVM Twente Onderlinge Cothen en omstreken UA Univé Noord Groningen
Vestigingsplaats Voorburg Waarder Wanneperveen Westzaan Wierden Wijk Bij Duurstede Winsum
Onderlinge Assurantie Tenkink
Winterswijk
Onderlinge Winterswijk W.A.
Winterswijk
Onderlinge Woerden-Driebruggen
Woerden
Onderlinge De Veenhoop
Wognum
OVM Univé Het Zuiden ”U.A.” O.V.M. Zegveld en Omstreken ”U.A.”
Wouw Zegveld
Eureko BV
Zeist
Univé Utrecht
Zeist
Vereniging Achmea/ Achmea Holding NV
Zeist
Interpolis Agro
Zoetermeer
Klaverblad Verzekeringen
Zoetermeer
Ond. Fruittelers Hagelverz.mij. (OFH)
Zoetermeer
OWM Aquapol
Zoetermeer
OWM Avipol
Zoetermeer
OWM Porcopol
Zoetermeer
OWM PotatoPol B.A.
Zoetermeer
OWM SAZAS U.A.
Zoetermeer
Samenwerking Glasverzekering Redutch
Zutphen Zwolle
FOV Jaarverslag 2009 25
BIJLAGE III Overzicht bestuur en districtbestuur per voorjaar 2010 Bestuur Dagelijks bestuur A.C.J. Bullens
Achmea / Interpolis
J.H. Warringa
Univé Midden-Nederland
vice-voorzitter
P.M. Top
OVZ Verzekeringen
vice-voorzitter
Bestuursleden G.A.M. van den Berg
Univé Utrecht
A.M. Boersma
AgriVer
H. Stroeve
TVM Verzekeringen
M. Duvivier
UVIT
mr. J.F.M. Hennekam
Unigarant
mr. A.J. de Jonge
ZLM Verzekeringen
M.J. Landlust
Schepen Onderlinge Nederland
drs. R.P.A. Leander RA MBA
Bovemij Verzekeringen NV
mr. J.W.C. Mijs
OFH
W.G.A.M. Oude Essink Nijhuis
OVM SOM UA
drs. J.P.J.D.M. Rompa
Vereniging Achmea
drs. A.G.F.J. van der Voorn
OVM Donatus
Plaatsvervangende bestuursleden
26 FOV Jaarverslag 2009
B. Doornweerd
OWM Achterhoek
H.J.A.M. Helmich
Univé Reest Aa en Linde
J. Mulder
Oranje Schepenverzekeringen
M.C. van ’t Veer
PCV
voorzitter
Besturen van de districten Brandverzekering-Regionaal en Brandverzekering-Landelijk District Noord mr. C.J. Ensing
Univé Drenthe-Overijssel
H.J.A.M. Helmich
Univé Reest Aa en Linde
J.H. Klimp
OVM Univé De Wolden
voorzitter
District Midden B. Doornweerd
OWM Achterhoek
A.J.F.M. Smit
OVM Geesteren-Gelselaar
G. Vruwink
OVM Univé Oost
District West-Zuid J.J. Bekhof
Univé Stellingland
G.A.M. van den Berg
Univé Utrecht
J.W. Geluk
OBM Verzekeringen
R. Hoek
Onderlinge Vlist
voorzitter
Brand-Landelijk P.M. Top
OVZ Verzekeringen
Secretariaat J.F. Kennedylaan 101, postbus 92, 3980 CB Bunnik Tel. 030-6567160 Fax 030-6567504 E-mail:
[email protected] Website: www.fov.nl
FOV Jaarverslag 2005 27
J.F. Kennedylaan 101 postbus 92 3980 CB Bunnik Tel. 030-6567160 Fax 030-6567504 E-mail:
[email protected] Website: www.fov.nl
