EXEMPLUM. Woonproject voor bejaarden in Hannover. Röben baksteen OXFORD

EXEMPLUM Woonproject voor bejaarden in Hannover. Röben baksteen OXFORD.

uitgebreid. Uit het grote aantal verschillende stenen kunt u uw individuele assortiment met de door u gewenste kleurgeving en oppervlaktestructuur selecteren. En voor het geval dat u op deze wijze niet de steen van uw keuze vindt, dan hebben wij de beschikking over de knowhow en de technische mogelijkheden om samen met u een individuele baksteen volgens uw persoonlijke voorstellingen te vervaardigen.

2200 J JAAHARRE E EXXEEM M P LLUUMM

20 jaar waarin Exemplum zich ontwikkeld heeft tot een levendig medium voor baksteen architectuur. Dankzij een toenemende uitwisseling van ervaringen met architecten en verwerkers ontstaan nieuwe innovatieve ideen en moderne oplossingen. Zo ziet u in deze 20e Exemplum ook een momentopname van een veelzeggend proces. Wij zijn op de goede weg.

A R C H I T E K T U R

M I T

EXEMP LUM

T O N B A U S T O F F E N

A R C H I T E K T U R

M I T

EXEMPLUM

EXEMPLUM

Nr. 7

EXEMP LUM

IN DIESER AUSGABE:

NO. 8

ZIEGELARCHITEKTUR IN BELGIEN

IN

UND IN DEN NIEDERLANDEN

KLINKERPFLASTER,

DIESER AUSGABE:

N O. 9

BODENKERAMIK,

ZIEGELARCHITEKTUR.

T O N B A U S T O F F E N

Ein außergewöhnliches Museum,

Röben Keramik-Klinker FARO in schwarz-nuanciert und weißgrün glasiert unterstreichen die charakteristische Form des neuen Polizeipräsidiums in Hamburg.

das allein dem Andenken des belgischen Künstlers Felix De Boeck gewidmet ist. Ausgeführt mit cremeweißen Röben Keramik-Klinkern

U-Bahnhof Rathaus Reinickendorf

Haagse Hogeschool, Den Haag, Niederlande

BERLIN SPEZIAL

EXEMPLUM IN

DIESER AUSGABE:

DACHZIEGEL,

N O. 1 0

Beste lezer,

EXEMPLUM

EXEMPLUM

N O . 11

EXEMPLUM

N O . 12

EXEMPLUM

N O . 13

NO. 14

BODENKERAMIK,

ZIEGELARCHITEKTUR.

Universitätsneubau in Magdeburg

„Wilhelmina“, „Juliana“ und „Beatrix“: die nach den letzten drei niederländischen Regentinnen benannten majestätischen Türme des „Queens Towers“ Gebäudes in Amsterdam.

EXEMPLUM N O . 15

ABC-Tower in Köln

Spreeport in Berlin

EXEMPLUM17

EXEMPLUM16

EXEMPLUM18

Time Warner Cable Arena in Charlotte, North Carolina (USA) Triangle Brick / Röben Klinker BOBCATS

Plastische Fassadengestaltung eines Einfamilienhauses in Amsterdam. Röben Keramik-Klinker FARO, schwarz-nuanciert.

IBFD Bibliothek Amsterdam, Niederlande

EXEMPLUM

Vileda-Zentrale in Weinheim.

Gerichtsgebäude in Katowice (PL).

Röben Klinker-Riemchen WESTERWALD bunt, glatt

Röben Keramik-Klinker FARO grau-nuanciert, glatt

Neues Justizzentrum im ungarischen Drebrecen

Röben Tonbaustoffe GmbH • Postfach 1209 • D-26330 Zetel Telefon 0 44 52 8 80 • Fax 0 44 52 8 82 45 • www.roeben.com • [email protected]

1

5

1

1

Voor u ligt de twintigste editie van ons architectenmagazine EXEMPLUM. Reeds twintig jaar stellen wij u hiermee pretentieuze voorbeelden van internationale baksteenarchitectuur voor. Een fraai jubileum waarop we echt trots zijn! Daarom willen wij u vanaf deze plaats bijzonder hartelijk danken voor de samenwerking samenwerking als partners: Uw ideeën en ontwerpen hebben eraan bijgedragen dat EXEMPL UM zich over zo'n lange periode een naam mocht veroveren. Om dit succesverhaal voort te kunnen zetten stellen wij het nog steeds bijzonder op prijs, wanneer u ons plannen of

foto's van projecten van uw kantoor ter beschikking stelt die wij dan publiceren. Bij het doorbladeren van de verschillende EXEMPLUM- edities van P afgelopen twintig jaar, valt behalve de veranderde trends in de architectuur met name de gewijzigde zienswijze m.b.t. het materiaal op. De gekozen baksteen dient niet alleen als representatieve verfraaiing van de buitenfaçade, maar is allang een centraal bestanddeel van het architectonische ontwerp geworden. Om aan deze eis te kunnen voldoen hebben wij ons assortiment bakstenen en verblendstenen in de afgelopen jaren duidelijk

Om uw ontwerpplan te accentueren bieden wij u bijvoorbeeld een grote keuze aan architectuurstenen aan. Een fraai voorbeeld daarvan is het onlangs ontwikkelde assortiment EAST END dat bij de vormgeving van het uitvaartcentrum in Doetinchem werd gebruikt. De steen accentueert met zijn beurtelings blauwachtig zilveren en roodachtig grijze kleurenspel de hoogwaardige vormgeving van het ontwerp. Bij het wooncomplex" Vier Zonnen" in Moskou hebben de architecten daarentegen grote waarde gehecht aan de levendige uitstraling van uit twee verschillende grijstinten bestaande speciale sortering FARO grijs genuanceerd om het gebouwcomplex samen met de rode baksteen WESTERWALD en de zandwitte en geel-oranje keramische bakstenen SORRENTO te ensceneren. Bij het woon- en kantoorpand in Hannover (Duitsland) viel de keuze van de verantwoordelijke personen op de baksteen OXFORD met zijn levendig roodblauwe kleurgeving.

werd de steen als steenstrip en gecombineerd met een warmte-isolatiesysteem gebruikt. De zwarte kleurtint accentueert daarbij het moderne karakter van de architectonische ontwerpen. Een veeleer klassieke uitstraling biedt daarentegen de handgevormde verblendsteen WIESMOOR kolenbrand-rood. Bij de treindienstleiding van de Belgische spoorwegen in Luik bewerkstelligen zij samen met de plastische vormgeving van het metselwerk een gevarieerde façadeoptiek met een ambachtelijk karakter. Eerder klassiek-modem presenteert daarentegen het bankfiliaal zich in het Belgische Rotselaar. Hier overtuigt de WIESMOOR- verblendsteen in het contrastrijke samenspel tussen stalen profielen en sierbetonelementen. Een fraai bewijs dat ook met een klassieker buitengewoon moderne ontwerpen kunnen worden gerealiseerd. Wij wensen u veel plezier bij het lezen. En mogelijk komt u daarbij interessante suggesties voor uw eigen projecten tegen. Met vriendelijke groeten,

Wilhelm-Renke Röben

Eveneens ongebruikelijk zijn onze zwarte FARO-bakstenen met hun edele kleurigheid. Een donkerder baksteen bestaat er niet! Zowel bij het belastingkantoor in Doetinchem als bij de Humboldt Carré in het Duitse Leinfelden-Echterdingen

3

Inhoud EXEMPLUM

Harmonisch ingebed – nieuw monument in het centrum van Warschau(PL) Pagina

6

Attractieve leefruimte Weinberghöhe in Zug (CH) Pagina

14

Architectonisch optimisme – kantoorgebouw Humboldt-Carré in Leinfelden- Echterdingen Pagina

Koersbepalend voor de toekomst nieuwe treindienstleidingen van de Belgische Spoorwegen (B)

22

Pagina

Krachtig en gedetailleerd uitvaartcentrum in Doetinchem (NL) Pagina

18

Harde contrasten bankfiliaal in Rotselaar (B) Pagina

26

44

Autonome architectuur – brandweerkazerne in Wilhelmshaven Pagina

56

Geëxponeerde ligging in Liechtenstein Pagina

64

Moderne golf Art & Design Academy in Liverpool (GB) Pagina

50

Markant accent – belastingkantoor in Doetinchem (NL) Pagina

60

Bouwwerelden Keizersluis in Bremerhaven Pagina

68

EXEMPLUMarchiv Pagina

BRICK-DESIGN by Röben

Vol levenskunst – woonproject voor bejaarden in Hannover Pagina

4

32

Modern neoclassicisme – wooncomplex „Vier Zonnen“ in Moskou (RUS) Pagina

74

Impressum Pagina

79

Uw idee – uw steen Pagina

78

36

5

Harmonisch ingebed NIEUW MONUMENT IN HET

De locaties van waterleidingbedrijven bevin-

door de Britse ingenieur William Lindley werd

CENTRUM VAN WARSCHAU (PL)

den zich hoofdzakelijk buiten of aan de rand

ontworpen en gebouwd. De bouw werd door

van de grote steden. Zo niet in Warschau:

zijn zoon, William Heerlein Lindley, voltooid.

op een bijzonder gunstig in de binnenstad

Het complex moest worden uitgebreid en het

gelegen perceel met een oppervlakte van

nieuwe bouwwerk vormt een harmonische

32 ha ontstonden in de jaren 1883-1886 de

completering hiervan. Op het eerste gezicht

zogenaamde „Lindley Water Filters“ (Pools:

is nauwelijks te zien dat het hier om nieuw-

Filtry Lindleya), een waterleidingbedrijf dat

bouw gaat.

Röben baksteen NEUMARKT baksteenrood, glad

6

7

Ongeveer 170.000 bakstenen werden door Röben speciaal voor dit object in een bijzonder formaat gebakken.

Hoogwaardige bouwmaterialen en veel zorgvuldig aangebrachte details staan in voor de bijzondere esthetische waarde van deze baksteenarchitectuur.

Het Centrale Waterleidingbedrijf is het oudste en grootste van de drie Warschause waterleidingbedrijven. Sinds medio 1886 voorziet het de inwoners van Warschau van water en dekt 50% van de waterbehoefte van de hoofdstad. De beide technologiegebouwen, de watertoren en de in 1933 gebouwde snelfilterinstallatie vallen tegenwoordig onder de hoede van monumentenzorg. Het gemeentebestuur van Warschau had al vaak met de gedachte gespeeld om deze gemeentelijke faciliteiten te verplaatsen. Het belang van de historische gebouwen op het terrein heeft dit echter verhinderd. De UNESCO heeft zelfs overwogen om ze samen met de oude binnenstad van Warschau op de lijst van Wereld Cultureel Erfgoed te plaatsen. Grote uitdagingen voor de architecten Met het oog op het grote belang van het oude waterleidingbedrijf werd besloten om een noodzakelijk nieuw gebouw op het beschikbare terrein op te trekken en daarmee

8

tegelijkertijd een "nieuwe bezienswaardigheid" tot stand te brengen. Het betreft een gesloten complex met een totaal oppervlak van 21.100 m². Zo ontstond een uit drie delen bestaand gebouwencomplex met uiteenlopende vormen en afmetingen. Het was voor de opdrachtgever belangrijk dat zowel het ontwerp als ook de gebruikte bouwmaterialen van de hoogste kwaliteit waren. De keuze viel op duurzame materialen die zich tevens onderscheidden door een hoge mate aan esthetiek. Hierdoor behoren gevelklinkers, zandstenen en bladkoperen geveldetails op het dak tot de belangrijkste bouwmaterialen. De problemen en uitdagingen waarmee de architecten en bouwkundigen werden geconfronteerd, waren veelsoortig: de geplande korte bouwtijd, de noodzaak om op de aanwezige bebouwing aan te sluiten, het bouwen onder toezicht van monumentenzorg en de aan het gebouw gestelde technologische eisen zijn enkele voorbeelden hiervan.

Oud en nieuw uit één stuk Dankzij de ervaring van de Warschause architect Ryszard Sobolewski ontstond een bij de architectuur van het oude filtergebouw passend en tevens volledig functioneel en modern gebouw waarvan de industriële functies op zijn omgeving zijn afgestemd. Het wordt harmonisch in de totale bebouwing van het centrale waterleidingbedrijf opgenomen. Op het eerste gezicht is nauwelijks te zien dat het hier om nieuwbouw gaat. Een belangrijk element qua vormgeving is hierbij de geveltektoniek: het gebouw schijnt betrekkelijk licht te zijn. Nissen, pijlers en gevelbanden van zandsteen versterken dit effect. Door het grote aandeel groenvoorzieningen - integraal bestanddeel van het algemene bebouwingsconcept - wordt voorkomen, dat de grote, vensterloze gebouwdelen een te massieve indruk wekken. Bovendien werd het gehele gebouw op knappe wijze voorzien van glooiingen die ten dele als „groen dak“ fungeren.

9

Op wens van de architect werden voor de vormgeving van de arcadebogen ruim 1.600 sluitstenen gebakken.

Profielstenen en bijzondere formaten Het groen en de warme kleur van de façade vormen een als vanzelfsprekend geheel. De keuze van de architect viel op de baksteen NEUMARKT baksteenrood uit de Röben-fabriek bij Breslau. „Wij kozen vooral voor deze bakstenen, omdat Röben de enige baksteenproducent was die ook speciale details, zoals de sluitstenen van hetzelfde materiaal kon produceren. Ze hebben dus dezelfde kleur als de gevelstenen," aldus architect Ryszard Sobolewski. „Dat was voor ons heel belangrijk, omdat de halfronde vormen een belangrijk vormgevingselement van de façade zijn. De sluitstenen die uitslui-

10

tend voor dit gebouw werden vervaardigd, hebben wij in de arcadebogen gebruikt die de grote deuren en ingangen met een breedte van bijna 3 m overspannen.“ In totaal waren het 1.600 stuks. Ook de standaard bakstenen werden door Röben in een afwijkende maat gebakken. Meer dan 170.000 bakstenen met de afmetingen 250 x 65 x 120 mm werden speciaal voor dit object geproduceerd. Het gebruik van deze speciale uitvoeringen leidt ertoe dat het nieuwe gebouw optimaal in de historische bebouwing wordt opgenomen die van voor het industrialisme van de 19de eeuw kenmerkende rode bakstenen werd opgetrokken.

Nieuw monument in het centrum van Warschau (PL) Architect: Ryszard Sobolewski, Warschau (PL) Foto’s: Röben Röben baksteen NEUMARKT, baksteenrood Wateropnamevermogen ca. 5,5% Röben profielstenen

11

13

Attractieve leefruimte

WOONWIJK

In het hart van Zwitserland, tussen de econo-

25.000 inwoners heeft zich ontwikkeld tot

WEINBERGHÖHE IN ZUG (CH)

mische en culturele centra Zürich en Luzern

een idyllische kleine metropool. De fraaie

presenteert het stadje Zug zich overzichtelijk

landschappen met bergen, meren en ron-

met een open oog voor het wereldgebe-

dachtige morenekruinen maken van Zug een

uren. De stad aan het Meer van Zug met zijn

zeer gevraagde woonplek.

Röben baksteen RYSUM vlam-bont

14

15

Op een helling met een optimale ligging op het zuidwesten en een indrukwekkend uitzicht op de stad Zug, het Meer van Zug en het Centraal Zwitserse Alpenlandschap werd de woonwijk Weinberghöhe gebouwd. Hier worden koopappartementen aangeboden met 3 ½ tot 5 ½ kamers en met een bruto-nuttig oppervlak van 108 tot 149 m2. De appartementen zijn voorzien van comfort op het hoogste niveau.

Naar de zijde van de berg toegekeerd zijn de gedeeltes met de baden slaapkamers. Vanaf royale balkons heeft men een schitterend uitzicht over het dal.

De topografie op de helling presenteert zich in een gebogen lijn. Langs de hooggelegen golvingen en optimaal in het terrein opgenomen ontstonden vier woonblokken met elk een groter en een kleiner volume. Door de plaatsing evenwijdig aan de helling kwam een royaal buitengebeuren tot stand. Bovendien openen de verspringende bouwlichamen vergezichten in het dal, maar ook verbanden met de dichtbijgelegen beek met zijn welig oevergewas. Dynamiek met aangename proporties De gebouwen zijn verdeeld in een naar het dal en naar de berg gelegen bouwelement. In de naar de berg gelegen ruimtelaag die als een massief lichaam met openingen is uitgevoerd, zijn de slaapvertrekken en de badkamers ondergebracht. De naar het dal en naar de zon gelegen zones zijn door met elkaar verbonden balkons horizontaal geleed. Hier bevinden zich de kook-, eet- en woongedeeltes. De architectuur van de gebouwen presenteert zich zowel modern als tijdloos. De uit twee lagen bestaande volumes verlenen aan de woningen een dynamiek en aangename proporties. De representatieve uitdrukkingsvorm wordt door de

16

gekozen gevelmaterialen zoals bakstenen, glazen balustrades en donker gehouden metalen delen extra ondersteund.

Kwaliteit met een hoge standaard De gebouwen werden door het Zwitserse hoofdaannemersbedrijf Alfred Müller AG opgetrokken. Deze onderneming heeft tot op de dag van vandaag ruim 5.000 woningen en ca. 1,5 miljoen m2 aan kantoor-, bedrijfs- en industrieruimtes vervaardigd. Het is de filosofie van Alfred Müller, de oprichter van het bedrijf, om uitsluitend kwalitatief perfecte gebouwen te vervaardigen waarvan de opdrachtgever op lange termijn plezier beleeft. Zo viel de keuze ook hier op een hoogwaardige, duurzame en weerbestendige bakstenen façade.

de ligging op de helling schuin verlopende bodem werd het metselwerk tot onder het maaiveld doorgetrokken. Zo groeien de huizen optisch uit de grond. Door de vorstbestendigheid van de bakstenen en hun geringe wateropnamevermogen is dit geen probleem. „Met de Röben bakstenen façade kregen we een kwalitatief goed product. De intensieve en goede samenwerking van alle bij de bouw betrokkenen leidde tenslotte tot een buitengewoon goed resultaat, waarop de bewoners, de architect en de hoofdaannemer trots zijn," aldus Müller.

Woonwijk

De Röben RYSUM vlam-bont werd geselecteerd. Deze steen met zijn baksteenrood en het changerende kleurenspel past vanuit de optiek van de opdrachtgever het best in de omgeving. Ook hier leverde Röben niet alleen de producten, maar met zijn Planungs-Service ook constructieve knowhow. Zo werden vooral bij de raamopeningen zowel opliggende bij kleinere, als ook hangende lateien bij grotere overbruggingen gebruikt. Er werd in het klassieke halfsteensverband met bakstenen in het NF-formaat gemetseld. Tussen de voormuur en de gebetonneerde achtermuur bevindt zich 16 cm dikke steenwolisolatie met een luchtlaag.

Weinberghöhe in Zug (CH) Ontwerp: Alfred Müller AG, Baar (CH) Foto’s: Alfred Müller AG, Baar (CH) Röben baksteen RYSUM vlam-bont Wateropnamevermogen ca. 5,5% Röben prefab baksteenlateien

Huizen groeien uit de grond Voor het krijgen van een optimale indruk van de gebouwen en door de bij de zijmuren door

17

Krachtig en gedetailleerd UITVAARTCENTRUM IN

Of het nu om gezondheidszorg, stedenbouw-

vormgeving en inrichting van het zich in par-

DOETINCHEM (NL)

kundige planning of drugsbeleid gaat, het

ticuliere handen bevindende uitvaartcentrum

wordt de Nederlanders nagegeven dat ze op

„Agelink“ in het niet ver van de Nederlands-

veel gebieden pragmatisch zijn. Dit geldt ook

Duitse grens gelegen Doetinchem. De repre-

en vooral voor de omgang met de thema's

sentatieve uitstraling van de nieuwbouw en de

dood en overlijden. Doorgaans kan hier een eer-

talrijke exclusieve details doen op het eerste

der zakelijke instelling worden geconstateerd.

gezicht namelijk eerder aan een herenhuis dan

Vrij „barok“ presenteert zich daarentegen de

aan een nuchter functioneel gebouw denken.

Röben architectuursteen EAST END

18

19

De Röben architectuurstenen EAST END accentueren met hun buitengewoon levendige kleurenspel de hoogwaardige architectuur.

Analoog aan het ingangsfront werd de noordwestelijke façade met een ervoor geplaatste witte erker en slanke glasvlakken vormgegeven.

20

Met de planning van het project belastte het door de derde generatie geleide familiebedrijf „Agelink Uitvaartzorg“ het ter plaatse gevestigde kantoor Duoplan Doetinchem Architecten. De ontwerpers ontwikkelden een compacte uit drie verdiepingen bestaand gebouw in hoogwaardige baksteenbouwmethode. Uitgangspunt was de wens van de opdrachtgever naar een moderne, maar op waardige wijze vormgegeven nieuwbouw die naast de eigenlijke uitvaartruimte op de begane grond ook een opbaarruimte, een keukentje en kantoorruimtes ter beschikking stelt. Een opvallend architectonisch detail is daarbij met name het ongebruikelijke contrast tussen het grotendeels gesloten metselwerk in het benedengedeelte en de bijna ononderbroken geopende tweede bovenverdieping met haar zwart bedrukte glazen panelen.

Krachtige middenrisaliet Nog een uitdaging bij het ontwerpen was de vanuit de meest uiteenlopende kijkrichtingen waarneembare ligging van het perceel aan een zeer drukke kruising bij de overgang van een woon- naar een industriegebied. Als reflectie op deze heterogene stedenbouwkundige situatie werd het ontwerp heel bewust met een bijna vierkante plattegrond en met een vlak hellend schilddak uitgevoerd. Op deze wijze heeft het gebouw weliswaar een voorzijde, maar geen uitgesproken achterzijde. Het op het noordoosten gelegen ingangsfront werd door een krachtig vormgegeven middenrisaliet geaccentueerd, die onmiddellijk boven de houten ingangsdeur en de ronde luifel oprijst en daarbij naar boven toe door nog eveneens een

ronde luifel wordt afgesloten. De grootscheeps vormgegeven constructie met de zuilvormig gerealiseerde metselwerkstroken en de ertussen liggende glasvoegen zorgt niet alleen voor extra daglicht op de beide bovenverdiepingen, maar brengt met zijn verbinding van boven en beneden ook een plastische architectonische realisatie van de thema's sterven en transcendentie tot stand. Een soortgelijk motief vertoont ook de wit geaccentueerde, door verticale glasvoegen geopende erker op de op het noordwesten gelegen façade. Het ontwerp wordt gecompleteerd door een in het zuidwesten aangrenzende uitsluitend uit één verdieping bestaande garage. Het duidelijk kleinere, qua vormgeving echter overeenkomstig volgens specificaties gerealiseerde volume creëert een spannende staffeling van het gebouw en schermt het

hoofdgebouw af van het aangrenzende parkeerterrein en het verder in het zuidwesten gelegen industriegebied. Hoogwaardige baksteenarchitectuur Het gebruik van bakstenen als materiaal voor de buitenmantel stond op grond van de talrijke bakstenen woningen in de directe omgeving van meet af aan vast. Terwijl er werd uitgegaan van de wensen van de opdrachtgever en in samenwerking met de Röben productontwikkelaars werd daarbij de architectuursortering EAST END ontworpen. De architectuurstenen accentueren met hun afwisselend blauwachtig grijze en roodachtig grijze kleurenspel de moderne hoogwaardige architectuur van de nieuwbouw en harmoniëren bovendien voortreffelijk met de zwart bedrukte glazen panelen

op de bovenverdieping. Het levendige façadebeeld van de grote, in hoge mate gesloten metselwerkvlakken wordt ondersteund door het gekozen „wilde verband“ met grijze voegen.

Uitvaartcentrum

Foto’s:

Doetinchem

Andrea Gulicks

Ontwerp:

Röben architectuurstenen

Duoplan Doetinchem

EAST END

Architecten

Wateropnamevermogen ca. 5,0%

Om een horizontaal tegengewicht voor de verticaal oprijzende risalieten te creëren werd het metselwerk bovendien door drie smalle, volledig rondlopende betonnen façadebanden geleed. Zo ontstond hoogwaardige architectuur die de familieleden van de overledenen een waardig kader voor de rouw en het afscheid van hun familieleden biedt.

21

Architectonisch optimisme KANTOORGEBOUW

Het in de buurt van de beurs en de lucht-

triegebied dat zich architectonisch behoorlijk

voor de verdere bebouwing een voorbeeld-

HUMBOLDT-CARRÉ IN

haven van Stuttgart gelegen kantoorcen-

bescheiden presenteert. Het Humboldt Carré

functie vervullen. Ten oosten hiervan bevindt

LEINFELDEN ECHTERDINGEN

ter in Leinfelden Echterdingen.(D) moet

werd als eerste project in dit uitgebreide

zich een woongebied met een conglomeraat

een gevoel van optimisme overdragen.

industriegebied gerealiseerd en moest daa-

van woongebouwen met zeer uiteenlopende

Het nieuw ontsloten bouwgebied sluit in het

rom in overeenstemming met de wens van

afmetingen en bouwjaren.

noorden direct aan op een aanwezig indus-

de stad met een pretentieuze architectuur

Röben keramische bakstenen steenstrip FARO zwart geschilferd

22

23

De hoofdhuurder, COR AG, een van de leidende software en consultancybedrijven voor verzekeringen en banken, koesterde niet alleen de wens van een aantrekkelijk uiterlijk, maar bovendien van een gebouw dat een economisch ressources ontziend gebruik garandeert. Nadat alle belangrijke eisen voor een desbetreffende realisatie in een catalogus waren samengevat, werd voor een gezamenlijk uitgekozen perceel een ontwerp tot stand gebracht. Aangepaste structuur Bülow AG kreeg via de afgesloten huurovereenkomst met COR AG de bouwopdracht. Het gebouw werd vervolgens in nauw overleg tussen investeerder, huurder en het architectenkantoor Hanka & Nolte Architekten (HNP) uit Böblingen (Duitsland) gerealiseerd. Nadat het echter aanvankelijk slechts half zo groot was ontworpen, bleek al snel,dat de hoofdhuurder aanzienlijk meer oppervlak nodig had. Dit was echter in het bestemmingsplan van de stad niet voorzien. Voor de uitbreiding in de huidige vorm waren daarom twee wijken nodig die echter door een bouwverbodszone gescheiden waren. Als compromis werd het gebouwconcept zodanig aangepast, dat de naar de straat gelegen gevel door grote glaselementen, waarachter zich het centrale trappenhuis in een atrium verbergt, optisch werd verdeeld. Met de keuze van de hoogwaardige, donkere Röben baksteen contrasteert het Humboldt-Carré bovendien op prettige wijze met de omgevende bebouwing uit de jaren 60 en 70. Goed doordacht energieconcept De nieuwbouw heeft op elk gebied alles in huis. Achter de onderhoudsarme façade die in het

24

samengestelde warmte-isolatiesystemen met Röben steenstrips werd opgetrokken, verbergt zich een gebouw met een goed doordacht energieconcept: Een geothermische installatie maakt gebuikt van de aardwarmte en moet jaarlijks tot 160 ton CO2 ten opzichte van een conventionele energievoorziening en klimaatregeling besparen. Daarvoor werden 80 aardwarmtesondes en ca. 11,2 km buizen gelegd. Samen met andere maatregelen, zoals de hoog warmte-isolerende beglazing en de van groen voorziene daken, beantwoordt de bouw daarmee aan de eisen van een Green Building. De officiële onderscheiding ontving het object echter in de vorm van de certificatie in zilver door de Deutsche Gesellschaft für nachhaltiges Bauen (DGNB). Het doel van de DGNB-certificatie was ook mede doorslaggevend voor de keuze van het bouwmateriaal. „De baksteen biedt veel voordelen,“ aldus de architecten die het project begeleidden. „Enerzijds is het een natuurlijk materiaal met een zeer hoge vormgevingswaarde en habitus. De oorspronkelijke baksteenbouwmethode van vrij oude gebouwen is de laatste tijd helaas verloren gegaan en de gebouwen met pleister-samengestelde warmteisolatiesystemen lijken heel sterk op elkaar. Anderzijds was voor ons de duurzaamheid en rendabiliteit van het bouwmateriaal een grote wens, aangezien het project DGNB-gecertificeerd zou worden - en ook werd.“

Zuivere ronding met Röben kera-

Rechts:

mische bakstenen steenstrips.

schuin geplaatste glaselementen

Daarachter verbergt zich een

verdelen het langgerekte bouw-

modern samengesteld warmte-

lichaam.

isolatiesysteem.

Kantoorgebouw Humboldt-Carré in Leinfelden-Echterdingen Ontwerp: Architectenkantoor Hanka & Nolte, Böblingen Foto’s: Armin Wenzel, Sielenbach Röben keramische bakstenen steenstrip FARO zwart geschilferd Wateropnamevermogen <_ 3,0%

Steenstrip met een samengesteld warmte-isolatiesysteem

hoge kwaliteit en het aanbod door een enorme variëteit. Ook de snelle leverbaarheid van de grote hoeveelheden en de consultancyservice was op grond van de korte bouwtijd een belangrijk aspect. Er waren slechts enkele aanbieders op de markt die aan deze eisen konden voldoen," benadrukken de architecten.

De keuze viel op de Röben steenstrip FARO zwart geschilferd, die als bestanddeel van een samengesteld warmte-isolatiesysteem werd verwerkt. „De producten van Röben onderscheiden zich door een

Voor de façade werd een steenstrip in het NF-formaat gebruikt. Gewenst was een eventueel geringe nerfstructuur van de baksteenoppervlakken, aangezien het façadebeeld met zijn verschillende raamafme-

tingen en hun asymmetrische plaatsing anders te onrustig zou zijn geworden. De keuze viel op het rustige halfsteensverband en alleen de lateien werden in halfsteensrollagen gelijmd om de kenmerkende aanblik van een volledige baksteenfaçade te bereiken. Met zijn combinatie van esthetiek, gebruiksvriendelijkheid en energie-efficiency werd aan het doel om een optimistische uitstraling te bewerkstelligen zowel voor de stad als ook voor huurder op velerlei wijze bereikt.

25

Harde contrasten BANKFILIAAL IN ROTSELAAR (B)

In de vorige editie van EXEMPLUM stelden wij

ten noorden van de universiteitsstad Leuven

u het uit verschillende verdiepingen bestaande

gelegen gemeente. Het uit drie verdiepingen

wooncomplex „De Wachter“ in het Belgische

bestaande gebouw met plat dak biedt plaats

Londerzeel voor. Een ander geslaagd project

aan een op de begane grond gelegen filiaal

van de architect Peter Kint is het ontwerp

van de Belgische Dexia-groep en stelt op de

Röben handgevormde verblendsteen

van een bankgebouw annex woning in het

beide erboven liggende verdiepingen een

WIESMOOR kolenbrand-bont

Vlaamse Rotselaar. Een ca. twintig kilometer

grote maisonnette ter beschikking.

ten noordoosten van Brussel en tien kilometer 26

27

Compact metselwerk, sierbeton, staal en veel

Heterogene stedenbouwkundige context

glas: een al bijna minimalistisch bouwlichaam in een moderne baksteenbouwmethode.

28

Het uitgangspunt van het ontwerp was de gecompliceerde ligging van het perceel in het zuiden aan het einde van de bebouwde kom: „Rotselaar was oorspronkelijk een gemeente met een meer landelijk karakter,“ aldus architect Peter Kint. „Door de nabijgelegen provinciehoofdstad Leuven en de daarmee gepaard gaande urbanisatie heeft het straatbeeld de laatste decennia evenwel een sterke wijziging ondergaan. In de onmiddellijke nabijheid van de oude dorpskern heeft zich ondertussen een supermarkt gevestigd en is een industriegebied met talrijke magazijnen en productiehallen aangelegd.“

Om zich in deze heterogene omgeving te kunnen handhaven en tegelijkertijd aan de in de regio gewortelde baksteenarchitectuur aan te knopen viel de keuze van Peter Kint op een bewust gereduceerd, bijna minimalistisch ontwerp in een moderne baksteenbouwmethode. Een karakteristiek detail daarbij is het contrastrijk vormgegeven frontaanzicht van het gebouw met de voor een groot gedeelte van glas voorziene benedenverdieping en de raamloos als blinde muur met roodbruine handvorm gevelstenen vormgegeven eerste bovenverdieping. Om het uiteenlopende gebruik van de beide gedeelten te accentueren springt de betonnen verdiepingsvloer als luifel boven de open en uitnodi-

gende loketruimte naar voren. Daarentegen werd de bovenste verdieping van de nieuwbouw als ver terugspringende attiekverdieping met een van groen voorzien dak gerealiseerd. De nagenoeg zwarte façadepanelen van profielstaal en het aan de rechterzijde ingevoegde grote raam nemen daarbij op briljante wijze de vormgeving van de benedenverdieping over en voegen de verschillende gedeelten samen tot een harmonisch geheel. Om dezelfde reden werden het trottoir en het parkeerterrein van de bank beurtelings met rode, donkergrijze en lichtgrijze straatstenen en met afbakeningen van sierbeton uitgevoerd. Nog een ander geslaagd detail van het ontwerp is de als glasvoeg

vormgegeven overgang naar de in het zuidoosten direct belendende bakstenen woning. Het aan twee zijden geopende bijgebouw dient niet alleen als verticale ontsluiting van de maisonnette, maar maakt tevens een directe toegang tot het aan de achterzijde gelegen deel van het perceel mogelijk, waar de bewoners behalve een tuin ook een groot dakterras op de eerste bovenverdieping ter beschikking staat. Levendig façadebeeld Alle façades werden als tweeschalige muur met tien centimeter dikke isolatie van steenwol uitgevoerd. In overeenstemming met het architectonische concept om, ondanks bewuste

onafhankelijkheid, een toenadering tot de omgeving mogelijk te maken koos Peter Kint opnieuw voor de Röben handgevormde verblendsteen WIESMOOR kolenbrand-bont in het 240 x 115 x 71 mm grote normaal formaat, die hij reeds eerder bij het wooncomplex in Londerzeel had gebruikt: „De steen sluit met zijn ruw onregelmatig oppervlak en zijn roodbruine kleurenspel naadloos op de talrijke bakstenen gebouwen in de regio en hier in de buurt aan,“ aldus de architect. „Tevens heeft hij echter een buitengewoon modern karakter dat voortreffelijk met de op de zolderverdieping aangebrachte staalprofielen en de verschillende sierbetonelementen harmonieert.“

Bankfiliaal Rotselaar (B) Ontwerp: Peter Kint Architecten, Pellenberg (B) Foto’s: André Nullens, Londerzeel Röben handgevormde verblendsteen WIESMOOR kolenbrand-bont Wateropnamevermogen ca. 7,0%

29

In contrast met de streng geometrische architectuur werden alle façades in het „wilde verband“ met elkaar onregelmatig afwisselende strek- en kopstenen gemetseld en vervolgens lichtgrijs gevoegd. „Zo hebben wij met name in het gesloten frontgedeelte een spannend oppervlak tot stand gebracht,“ bericht Peter Kint. Tegen de zijgevels werden de stenen afwijkend half om half gemetseld. Nog een bijzonderheid was de uitvoering van de vensterkozijnen: „Hier hebben wij het metselwerk om statische redenen met prefab baksteenlateien ondervangen. Zo hebben wij ook deze technisch pretentieuze gedeelten goed kunnen realiseren.“ Net zo overtuigd bleek vervolgens ook de opdrachtgever van het project, de in Brussel gevestigde Dexia-groep, te zijn. Want kort na het overleggen van de ontwerpen werd de architect ook belast met het ontwerp van nog een Dexia-filiaal in het Belgische Vilvoorde.

30

31

Vol levens kunst

32

WOONPROJECT VOOR BEJAARDEN

„Lister LebensArt“ heet een nieuw woonpro-

zes verdiepingen bestaande, met roodblauwe

van de „Lister LebensArt“ en op de erboven

IN HANNOVER (DUITSLAND)

ject voor bejaarden waarvan het concept een

bakstenen beklede nieuwbouw, centraal gele-

liggende verdieping vrij grote koopappar-

hoge woon- en levenskwaliteit met persoon-

gen op het perceel aan de Podbielskistraße -

tementen. De verlaagde binnenplaats biedt

lijke verzorging combineert. In Hannover, de

hoek Waldstraße. Op de begane grond bevin-

voldoende parkeerplaatsen waarboven een

Röben baksteen

hoofdstad van de deelstaat Neder-Saksen,

den zich een dokterspraktijk, een bank en de

begaanbaar, van groen voorzien dak werd

OXFORD

bevinden zich 85 aangepaste appartementen,

gemeenschappelijke ruimte van het complex,

aangebracht.

met een oppervlakte van 35 - 50 m², in de uit

op de 1

ste

--5

de

verdieping de appartementen 33

Duidelijke, streng gerasterde façadestructuur Doel van het stedenbouwkundige ontwerp was de integratie van de nieuwbouw in de aanwezige context terwijl er gelijktijdig een „poortsituatie“ met tegenoverliggende bebouwing werd gecreëerd. Bovendien brengt het gebouw met zijn geometrie en uiterlijk een bemiddelende functie tussen twee straatgebieden tot stand, die in principe elk qua vormgeving een eigen karakter hebben. Vandaar dat de stedenbouwkundige planning voor een bouwvergunning qua vormgeving hoge eisen had gesteld aan de kwaliteit en de oppervlaktekwaliteit van de façade. In navolging van de baksteenkunst van de zogen. „School van Hannover“ aan het begin van de vorige eeuw werd de nieuwbouw met een baksteenmetselwerk ontworpen. Het gebouw is streng gerasterd en heeft een duidelijke façadestructuur met slechts één raamformaat op dezelfde afstand ten opzichte van elkaar. De met witte pleister vormgegeven op het westen liggende façades van de binnenplaats creëren met hun grote, omlopende balkons en terrassen een meer mediterrane indruk. Mogelijkheden van het baksteenmetselwerk benut

Boven:

Beneden:

horizontale gevelbanden

duidelijke façadestructuur met

verdelen de façade

slechts één raamformaat op dezelfde afstand tot elkaar. Daarmee contrasteren de wit gepleisterde façades op de binnenplaats.

34

De beslissing welke baksteen moest worden gekozen, was betrekkelijk snel genomen. Röben had met de OXFORD qua gewenst kleurenspel en vormgeving van het oppervlak de beste passende steen in het programma. Zijn krachtige, donkere, haast violet glanzende kleur overtuigde zowel opdrachtgever als architecten. Voor het voe gen werd een antracietkleurige mortel gekozen, zodat het voegenraster optisch niet met het baksteenvlak concurreert.

Het metselwerk vertoont bovendien qua vormgeving enkele bijzonderheden. Zo werden horizontale gevelbanden in het ontwerp opgenomen, die elk uit twee naar voren springende en één terugspringende bekledingslaag tussen latei en vensterbank van de erboven liggende verdieping werden gemetseld. De tand bedraagt 20 mm. De beide hoeken van het gebouw die elk 45° bedragen en gezamenlijk de hoek van 90° van de vleugels van het gebouw vormen, werden als afgeronde hoeken met Röben-profielstenen uitgevoerd. Consultancy door de Röben Planungs-Service Reeds in de ontwerpfase hebben de architecten afspraken gemaakt met de Röben Planungs-Service en details van de façadeconstructie uitvoerig besproken. Als alternatief voor de volle steen werd ook over een samengesteld warmte-isolatiesysteem met baksteenstrips nagedacht. Aangezien er voor de naar voren springende bekledingslagen echter slechts één enkel systeem met een door de Duitse bouwinspectie verleende vergunning bestond, werd aan het volledige bekledingsmetselwerk de voorkeur gegeven. Bovendien was de conventionele bekleding met minerale isolatie zelfs voordeliger.

Boven: alle lateien werden als Röben prefab elementen gebruikt. Beneden: de hoeken van de gebouwen in een hoek van 45°

Zo werd het volledige verticale ontwerp vroegtijdig op het NF-formaat afgestemd. Voor de ten dele meer dan vijf lagen diepe lateien werden Röben prefab elementen gebruikt en ook alle lateien als prefab baksteenelementen uitgevoerd. Dankzij het vroegtijdige overleg en de ondersteuning in de bouwfase verliepen de gevelwerkzaamheden vlot en probleemloos.

werden met Röben profielWoonproject voor bejaarden in Hannover

stenen uitgevoerd.

Ontwerp: generalPLAN GmbH Pruis · Uffelmann Architekten Foto’s: Ralf Hansen Fotografie, Hannover Röben baksteen OXFORD Wateropnamevermogen ca. 5,5% Röben profielstenen en prefab baksteenelementen

35

Modern neo classicisme

WOONCOMPLEX

De wijk Samoskworetschje in het hart van

In de monumentale gebouwen zijn reminis-

zijn percelen die vroeger bij fabrieken hoor-

„VIER ZONNEN“

Moskou waarin lang geleden kooplieden en

centies aan de Griekse en Romeinse Oudheid

den en daarnaast het ontwerp en de uit-

IN MOSKOU (RUS)

ambachtslieden gevestigd waren, is door zijn

te vinden, rechthoekige, symmetrische bouw-

voering van individuele projecten waarvan

vele tot nu toe bewaard gebleven herenhu-

lichamen met zuilen en stijlvol vormgegeven

de architectonische stijl harmonieert met de

izen en fraaie stadsvilla's van rijke kooplieden

façades, vaak van baksteen. Om dit karakter

historische bebouwing van Samoskworetschje.

uit de 18de en 19de eeuw een belangrijk

te behouden is hier reeds sinds 1973 de bouw

Het architectonisch ensemble „Vier Zonnen“

architectonisch monument van de stad.

van grote objecten verboden. Uitgezonderd

beantwoordt aan beide voorwaarden.

Röben baksteen SORRENTO,FARO, WESTERWALD

36

37

Neoclassicisme opnieuw geïnterpreteerd. Vier gebouwen met elk verschillende baksteenkleuren. Een hiervan is de speciale sortering FARO, een Röben keramische baksteen in verschillende grijstinten die speciaal voor dit project werd ontwikkeld.

Vier bouwlichamen, vier baksteenkleuren Het complex is gebouwd op het voormalige terrein van een fabriek voor hydraulische aggregaten en neemt met zijn architectuur stijlelementen van de historische bouwwerken op. Het wooncomplex bestaat uit vier bouwlichamen van uiteenlopende hoogte, die in navolging van de neoclassicistische stijl van de omgeving werden ontworpen. Het ensemble van de vier torens groepeert zich om een binnenplaats die met zijn plantsoenen en fonteinen de pretentieuze vormgeving van de façades onderstreept. Door de bestaande naburige bouwoplossingen op de locatie van het wooncomplex was het

38

gebruik van bakstenen reeds in de projecteringsfase voorzien. Vandaar dat de architecten de opdracht hadden om voor elk van de gebouwen een geschikte baksteen te selecteren. Voorzien waren vier producten van één formaat in verschillende kleuren. Bovendien moesten ze afkomstig zijn van slechts één fabrikant. Uit de vele voorstellen kristalliseerde zich toen de beslissing voor bakstenen van Röben uit. De vier sorteringen SORRENTO zandwit en geeloranje, WESTERWALD rood, glad en de Röben FARO grijs genuanceerd werden geselecteerd. Voor de FARO werd in de Röben fabriek Bannberscheid een speciale sortering van verschillende grijstinten ontwikkeld.

39

Een kolom van kostbaar vormgegeven glazen erkers staat voor een homogene rode klinkermuur, ton sur ton gevoegd. Röben baksteen WESTERWALD rood, glad.

Kostbare façadevormgeving Alle gebouwfaçades bestaan uit een knappe combinatie van graniet-, baksteen- en natuursteenvlakken, die elkaar afwisselen met grote raam- en glasvlakken en daardoor een brug slaan van klassieke naar moderne architectuurvormen. Elk huis ontving daardoor een buitengewoon individueel karakter.

glazen erkers. Alle bakstenen werden conventioneel vermetseld. Van gebouw tot gebouw bepalen gevelbanden, lisenepijlers, zuilen, balustrades en de meest veelsoortige sierelementen op uiteenlopende wijze het beeld en accentueren de neoclassicistische stijl. De volledig van glas voorziene bovenverdiepingen nemen op hun beurt de moderne, op deze tijd afgestemde bouwstijl op.

Op de lagere, ten dele met grote granietplaten vormgegeven verdiepingen bevinden zich hoofdzakelijk bedrijfsruimtes en zorginstellingen. Daarboven ligt het woongedeelte met de baksteen façades, onderbroken door grote balkons en kostbare

Met ensemble „Vier Zonnen“ is het de architecten gelukt om een nieuwbouwproject zodanig in de bebouwing van de omgeving te integreren, dat het ondanks zijn betrekkelijk grote bouwlichaam de geslotenheid van de bestaande wijkstructuren niet stoort.

40

41

Edel en elegant: de zandwitte Röben keramische baksteen SORRENTO, ton sur ton gevoegd

Wooncomplex „Vier Zonnen“ in Moskou (RUS) Ontwerp: Werkplaats nr. 1 Teamleider: Michael Schuimisolatie Profielstenen Hoofdarchitect: Lewon Grantovitsch Chatschaturjan Foto’s:

Hoge, slanke zuilen en

Oleg Burlakov, Moskou (RUS)

façadebanden karakteriseren deze torenachtige

Röben keramische baksteen

uitbouw. Das baksteen-

SORRENTO zandwit en geeloranje

metselwerk bestaat hier

FARO grijs genuanceerd, speciale

uit kleurrijke Röben

sortering

keramische bakstenen


SORRENTO geeloranje.

Röben baksteen WESTERWALD rood, glad Wateropnamevermogen ca. 3,0%

42

43

Koersbepalend voor de toekomst

44

NIEUWE TREINDIENSTLEIDINGEN

Sinds 1991 zijn de Belgische Spoorwegen in

keer te optimaliseren besloot het concern in

opnieuw ontworpen. De in de directe omgeving

VAN DE BELGISCHE SPOORWEGEN

drie zelfstandig handelende bedrijfsonder-

2007 tot een verhoging van het aantal in het

van de desbetreffende stations gerealiseerde

delen onderverdeeld. Het bedrijf Infrabel is

hele land aanwezige sein- en regelcentrales. In

nieuwe gebouwen bieden niet alleen plaats

daarbij verantwoordelijk voor de verzorging,

het Franssprekende deel van het land werden

aan de complete meet- en regeltechniek, maar


het onderhoud en uitbreiding van het spoor-

daarvoor nieuwe installaties in de steden Luik,

nemen tevens ook kantoor- en computerruimtes

wiesmoor kolenbrand-bont

wegnet. Om de veiligheid in het spoorwegver-

Monceau, Bergen, Neufchateau en La Louvière

voor ter plaatse werkzame medewerkers op. 45

Monceau

Luik

Bergen

Neufchateau

Met het ontwerp en de uitvoering van de verschillende projecten werd het Luikse ingenieurskantoor Canevas in 2007 belast. Om de verschillende functies van de nieuwe treindienstleidingen onder één dak samen te brengen en daarbij te voldoen aan de wens van Infrabel naar een hoogwaardige en duurzame architectuur hebben de ontwerpers alle nieuwe gebouwen als compacte baksteenvolumes gerealiseerd. Op gezichtsafstand van het nieuwe station van Calatrava

La Louvière

Het grootste van de projecten kwam in het voorjaar van dit jaar in Luik gereed. Het ca. 500 meter ten zuidoosten van het nieuwe centraal station van Santiago Calatrava aan de oever van de Maas geplaatste nieuwbouw integreert op drie niveaus de meest moderne schakel-, meet- en regeltechniek voor de regeling van het binnenkomende en vertrekkende treinverkeer in de richting van Brussel, Duitsland, Frankrijk en Nederland.

Terwijl er werd uitgegaan van het smalle perceel en de ligging langs het baantracé werd de nieuwbouw als een smal, terrasvormig in noordelijke richting afdalend bouwlichaam gerealiseerd. Een karakteristieke blikvanger is daarbij de grootscheeps gedetailleerde, ca. 3.500 m² grote baksteenfaçade. Zowel naar het noorden en zuiden als ook naar de in het oosten aangrenzende Rue Namur wordt de buitenmantel hier en daar door smalle verticale vierkante ramen geopend. In tegenover elkaar liggende richting werd extra een lang horizontaal glasfront ingevoegd om een vrij uitzicht op het baan tracé mogelijk te maken. Alle raamkozijnen werden terugliggend of vlak in de façade ingevoegd en evenals zonweringen, deuren of metselwerkafdekkingen in roestrode kleurigheid geselecteerd.

Sterke contrasten: spiegelende glasvlakken en reliëfachtig metselwerk.

46

47

Nieuwe treindienstleidingen van de Belgische Spoorwegen Ontwerp: Ingenieurskantoor Canevas, Luit (B) Foto’s:

Det. 304


06b

07b

Charlotte Ceyssens (B)

125 155

en met weinig kosten gepaard

66 1,09 1,31

325

Pos. 4.1 17 x fertigen

07b

gaande voortgang van de bouw werden alle lateien door de Röben

11

07b 06b

07b

Pos. 4.1 17 x fertigen Pos. 4.1 17 x fertigen

11

1 1 1 10 10 5 1 1 1 271 10 10 5 27 13 1 13

17 10

115 115

11 325

115 115

325

röhrchen Entwässerungsröhrchen

23

23 66 1,09 1,31

06b

11

66 1,09 1,31

-Blick in die Schalung-

125 155 Entwässerungs125 155

27

06b

07b 06b

reliëf tot stand.

07b

voegen brengen de indruk van een

325

Röben prefab baksteenlateien

gemetselde stenen en diep liggende

de bouwlocatie geleverd.

325


1 1 perfect gedetail"Een blikvanger: 1 10 10 de 5 leerde baksteenfaçade. Segmenten 1 27 met terug-13 of naar voren springende

Planungs-Service berekend en op

Det. 304 Det. 304

11

325

115 115

23 11

06b

"In het belang van een vlotte

WIESMOOR kolenbrand-bont

Entwässerungsröhrchen

11

1,09

11

1,31

Gedifferentieerd metselwerk 11

1,09

1,09

11

1,31 baksteen stond „Het materiaal 1,31 voor ons door zijn duurzaamheid, tijdeloosheid en zijn samenhang met de omgeving van meet af aan vast,” bericht projectarchitect Stéphane Marville. Daarbij werd bij alle projecten de Röben handgevormde verblendsteen WIESMOOR kolenbrand-bont gebruikt. De individuele uitstraling en de donkere, lichtbonte kleurigheid van de stenen maken een zeer gevarieerde karakteristieke façadeoptiek

48

27

27 17 10

10

17

-Blick in die Schalung-Blick in die Schalung-

mogelijk die voortreffelijk met de talrijke roestrode details 11 harmonieert. Om het façadebeeld in een derde dimensie te verlevendigen werden bij de nieuwbouw in Luik – zoals ook bij andere projecten - verschillende metseltechnieken toegepast die het bouwmateriaal doordat het uit kleine delen bestaat, juist een uitdaging vormt: naast een traditioneel halfsteensverband bevinden zich segmenten met stenen en rijen die 1cm terug- of 1cm naar vorensprin-

gend zijn gemetseld. Bijzonder diep liggende voegen versterken de plastische indruk van de reliëfs die met name bij strijklicht hun effect ontvouwen. De ongebruikelijke vormgeving grijpt terug op de lange traditie van het baksteenmetselwerk in vroegere eeuwen en zorgt zo voor een uitgesproken levendig facet van de verder nadrukkelijk functionele architectuur. „Om ondanks de omslachtige metseltechnieken een vlot en met weinig kosten gepaard gaande voortgang van de bouw

te bereiken hebben wij doorlopend prefab lateien gebruikt,” aldus Stéphane Marville. „Alle oplossingen werden door de Röben Planungs-Service berekend, getekend, vervolgens vervaardigd en op de bouwlocatie geleverd.“ Een grote uitdaging vormden de verbanden en driedimensionale verspringingen van de prefab bouwelementen, die naar de exacte specificaties omslachtig met de hand in de Röben- fabriek voor prefab elementen werden geproduceerd. Perfect maatwerk dus!

49

Moderne go lf in Liver pool ART & DESIGN ACADEMY IN LIVERPOOL (GB)

Röben keramische baksteen oslo parelwit,glad

De 1825 gestichte Art & Design Academy in Liverpool is de oudste Britse academie voor schone kunsten buiten Londen. . Nadat de faculteit lange tijd op verschillende locaties over de hele stad verspreid was ondergebracht, staat haar nu een uit vijf verdiepingen bestaande nieuwbouw in de centraal gelegen Brownlow Hill ter beschikking. Het in lichte baksteenarchitectuur uitgevoerde ontwerp van de gerenommeerde Londense architect Rick Mather integreert op een oppervlak van ca. 12.000 m² modern uitgeruste ruimten voor de vakken architectuur, kunst, grafiek en grafische technieken. Behalve open en lateivrij uitgevoerde studio’s werden daarbij ook een voor het publiek toegankelijk auditorium met 350 zitplaatsen en extra expositieruimten en een lunchroom ingevoegd. De ontsluiting van alle gedeelten vindt plaats via een tot aan het dak reikend atrium met een sculpturaal vormgegeven trappenhuis. 50

51

Rechts: de als vleugels uitgeklapte verticale muurelementen maken een optimale zonnewering mogelijk. Afhankelijk van het uitzicht ontvouwen zich zeer uiteenlopende perspectieven: van bijna transparant tot nagenoeg gesloten.

De ontsluiting van alle gedeelten vindt plaats via een tot aan het dak reikend atrium met een sculpturaal vormgegeven trappenhuis

"De langgerekte, golfvormig gebogen gebouwvleugel ligt voor de Liverpool Metropolitan Cathedral met zijn modernistische koepel.

Hommage aan de Liverpool Metropolitan Cathedral In westelijke richting vindt de aansluiting op het centrum van de stad van de Beatles plaats, in oostelijke richting grenst het perceel van het nieuwe gebouw van de academie direct aan op de in 1967 gebouwde Liverpool Metropolitan Cathedral, die met zijn modernistische koepel tot de belangrijkste karakteristieke bouwwerken van de stad behoort. „De architectonische kwaliteit van de omringende gebouwen is buitengewoon hoog,” bericht architect Rick Mather. „Als reactie daarop hebben wij een modern, sprekend ontwerp gerealiseerd dat zich gereserveerd in de stedenbouwkun-

52

dige context invoegt en tevens een visueel contrast met de kathedraal tot stand brengt.“ Een specifiek kenmerk van de compacte gebouwvleugel is de noord-zuid gelegen, golfvormig gebogen – en daarbij licht afhellende perceeltopografie volgende - plattegrond. De ongebruikelijke vorm creëert niet alleen een creatief logo voor de kunstacademie, maar maakt ook een respectvolle integratie van de kathedraal met talrijke verrassende zichtassen tussen beide gebouwen mogelijk. Extra benadrukt wordt de ligging van de nieuwbouw door verschillende dakterrassen en een smalle attiekverdieping, waarvandaan schitterende uitzichten op de stad en de kathedraal

mogelijk zijn. De ruimte tussen beide gebouwen staat als voor het publiek te gebruiken gazon ter beschikking. Elegant-moderne baksteenarchitectuur Zo kan ook het gebruik van lichte keramische bakstenen als een rechtstreekse verwijzing naar de Liverpool Metropolitan Cathedral met zijn lichte zandsteenfaçades worden opgemerkt. Extra licht wordt de nieuwbouw door de grote raamvlakken en de langgerekte horizontale reeksen vensters. Een markant detail vormen de als vleugels uitgeklapte verticale muurelementen die in enkele sectoren over drie verdiepingen verdeelde reeksen vensters

bieden, een geoptimaliseerde zonnewering mogelijk maken en tevens voor een interessante ritmische verlevendiging van de façades zorgen. Afhankelijk van de kijkrichting zijn daarbij volledig uiteenlopende perspectieven te onderscheiden: komend vanuit het noorden maken de beide fronten een bijna transparante indruk, kom je vanuit het zuiden dan schijnen ze daarentegen in hoge mate gesloten. Alle metselwerkvlakken en ook de grote verticale elementen werden uitgevoerd met de Röben keramische baksteen OSLO parelwit, glad. De in het 240 x 115 x 71 mm grote normaal formaat geleverde stenen benadrukken het lichte,

elegant-moderne karakter van de architectuur en brengen als vanzelfsprekend zowel een overgang naar de kathedraal, naar de in het noorden en zuiden aangrenzende bakstenen gebouwen alsook naar het verder in het westen gelegen Adelphi Hotel met zijn stralend witte architectuur uit 1826 tot stand. „Bovendien bieden de bakstenen een hoge kwaliteit qua structuur en kleur en accentueren zo de gebogen vorm van het gebouw,” bericht projectarchitect Tim Paul. „Vanuit de verte schijnt het metselwerk daarbij een homogeen oppervlak in dezelfde kleurtoon te hebben als de Portland stenen van de naburige kathedraal. Als je dichterbij komt, verlenen de gladde bakstenen en de

lichte kalkmortel het gebouw daarentegen een meer tactiele kwaliteit.“

Art & Design Academy in Liverpool (GB) Ontwerp:

Tevens moest de steen op grond van de centrale ligging van het gebouw buitengewoon resistent en vuilafstotend zijn. Ook hier vormen de Röben bakstenen de ideale keuze. De hoogwaardige witbakkende kleisoorten sinteren namelijk betrekkelijk vroeg, het keramische materiaal verdicht zich reeds bij ca.1000°C. Het wateropnamevermogen ligt daardoor onder de twee procent, zodat de baksteen bijna geen vocht meer opneemt. Zo wordt het vuil dat overal gaat zitten door de volgende regenbui gewoon weer afgewassen.

Rick Mather Architects, Londen (GB) Foto’s: Andy Matthews Photography Röben keramische baksteen OSLO parelwit, glad Wateropnamevermogen ca. 1,5%

53

Vanuit dit perspectief en bij deze verlichting komt het lichte, elegant-moderne karakter van de baksteenarchitectuur bijzonder goed tot zijn recht..

Autonome architectuur

BRANDWEERKAZERNE IN

Lang geleden zat de jeugd van Wilhelmshaven

delbare jongensschool werd al in de jaren

WILHELMSHAVEN (DUITSLAND)

(Duitsland) hier op school; al bijna 70 jaar rukt

1905 - 1907 gebouwd, vanaf de oorlog deed

de brandweer vanaf dit terrein naar calamitei-

het dienst als brandweerpost van de beroeps-

ten uit: Brandweerkazerne 1 in de binnen-

brandweer. Nu werd op de hoek Peter- en

stad van Wilhelmshaven heeft een bewogen

Mozartstraße een nieuw gebouw voor de

geschiedenis. Het oude gebouw van de mid-

brandweerploeg en het materieel ingewijd.

Röben baksteen Cambridge

56

57

Aan de buitenzijde de moderne Röben baksteen CAMBRIDGE, binnen het onverwoestbare en zwaar belastbare Röben fijn gresmateriaal VIGRANIT.

Een „topuitvalsbasis om de burger snelle en professionele hulp te kunnen bieden,” luidt het commentaar van de brandweer op de nieuwbouw. Brandweerkazerne 1 is uitgerust met de modernste en nieuwste techniek en biedt de ploegen veel gemakken. Zo hebben de brandweerlieden in de toekomst een eigen kamer waarin ze zich kunnen terugtrekken voor de vermoeiende 24-uursdienst, moderne natte cellen en recreatieruimtes zijn vanzelfsprekend. De nieuwe garages voor het rijdend materieel zijn royaal gedimensioneerd en hebben de beschikking over een afvoer voor uitlaatgassen en speciale reinigingsbassins voor de uitrusting. Decente aandacht Met de nieuwe bouwfase zijn nu de planningen van de brand-

58

weer in Wilhelmshaven afgesloten. Tussen het historische gebouw van de voormalige school in de Mozartstraße en de in 2004 gebouwde brandweercentrale aan de Peterstraße werd de lege ruimte opgevuld, waarop tot nu toe alleen maar een kleine garage stond. Het was de wens van de op drachtgever dat voor de nieuwbouw weliswaar een autonome architectonische oplossing kwam, deze diende echter wel in de stedenbouwkundige situ-atie te worden opgenomen. De donkere kleur van de Röben baksteen CAMBRIDGE accentueert, naast de moderne architectuur, deze gewenste autonomie. „Röben biedt met de door ons gekozen baksteen de mogelijkheid om enerzijds ‚decente‘ aandacht te creëren, anderzijds echter om zich

stijlvol aan de materialen van de omringende gebouwen aan te passen zonder daarbij opdringerig te werken,” aldus de architecten die het project begeleiden.

dracht bij de etalage en boven de 11 doorritten van het gebouw vindt met Röben prefab baksteenlateien plaats. Verbinding met bestaande gebouwdelen

Spannend straatbeeld Het nieuwe gebouw sluit aan beide zijden contrastrijk op de verschillende bebouwing aan, die op haar beurt qua uiterlijk weer profiteert van het donker changerende materiaal. Een aanpassing aan de zeer uiteenlopende roodtinten en oppervlakken van de direct naburige bouwlichamen zou vanuit de visie van de architecten tot een saaie façade hebben geleid Met de Röben CAMBRIDGE is een verlevendigend element in het straatbeeld ingevoegd. De baksteenfaçade werd conventioneel gemetseld, de belastingsover-

Wat uiterlijke vorm en hoogte betreft sluit de nieuwbouw eerst op de in 2004 gebouwde centrale in de Peterstraße aan. Dit deel van het gebouw kreeg een terugspringend, vlak hellend zadeldak, dat, vanaf de straat nauwelijks zichtbaar, met de Röben pan met variabele latafstand RHEINLAND antraciet werd bedekt. De verbinding met het hogere, oude schoolgebouw in de Mozartstraße vindt plaats door een extra verdieping. Dit deel kreeg een plat dak.De hoek wordt bij de kruising door het plaatsen van de ramen en de uitsparing van

de etalage op de begane grond benadrukt. Om de boog te maken naar de rode bakstenen van de beide bestaande gebouwen die de nieuwbouw omvatten, werden de deuren voor de brandweerauto's en erboven liggende ramen en aangrenzende façadedelen uitgevoerd met oranjekleurige en vuurrode panelen.

trilmethode en met verschillend afschot werd gelegd. De zogenaamde „engobering“ van het keramische oppervlak garandeert bovendien dat de vloer snel en probleemloos kan worden gereinigd. De antracietkleurige vloertegels werden daarom en om artistieke redenen eveneens in de trappenhuizen aangebracht.

Zwaar belastbare garagevloer

Het oude schoolgebouw en de voormalige brandweerpost wordt na de verhuizing van het personeel naar de nieuwbouw voor de brandweerleiding en -administratie opgeknapt en blijft zo behouden.

Vanwege de gewoonlijk buitengewoon hoge belasting van de vloeren in de brandweergarages – niet alleen door de voertuigen zelf – maar ook door de puntbelastingen van apparatuur – viel de keuze van architect en opdrachtgever samen met de brandweer op het fijne gresmateriaal Röben VIGRANIT dat hier m.b.v. de

Brandweerkazerne in Wilhelmshaven Ontwerp: Griesemann & Griesemann, Dipl.-Ing. Architekten BDA, Wilhelmshaven (Duitsland) Foto’s: PROFOTO Studio Zahn, Großenkneten Façade: Röben baksteen CAMBRIDGE Wateropnamevermogen ca. 5,5% Röben prefab baksteenlateien Vloer: Röben fijn gresmateriaal VIGRANIT antraciet Dak: Röben reformpan met variabele latafstand RHEINLAND antraciet

59

Markant accent

BELASTINGKANTOOR IN

Enkele weken geleden werd in Doetinchem

door een particuliere investeerder werd

DOETINCHEM

in de Achterhoek een nieuw belasting-

gerealiseerd. Behalve het ontwerp, de uit-

kantoor voor de regio Graafschap opge-

voering en financiering is de door Vastgoed

leverd. Het project is een van de eerste

Rijksgebouwendienst

openbare gebouwen in Nederland dat als

dienstverlener Facilicom tevens tot 2026

Public Private Partnership in zijn geheel

belast met de exploitatie van het gebouw.

Röben keramische bakstenen steenstrip faro zwart genuanceerd

60

belaste

facilitaire

61

Geïntegreerd in de kopse kanten van het bouwlichaam: zeven verticale glasvoegen.

Markant gebouwen-

Homogene totaalindruk:

ensemble met een

zwarte keramiek,

bewust „grootstede-

donkere voegen, zwart

lijke” uitstraling.

geprofileerde ramen

Keramische bakstenen steen-

en donkergrijze

strips op een samengesteld

borstweringsroosters.

warmte-isolatiesysteem.

Het architectuurbureau MAS Architectuur uit Rotterdam werd in 2008 door het bedrijf met de architectonische realisatie belast. Uitgaande van de specificatie om een flexibele werkomgeving voor de daarvoor over verschillende locaties verspreide overheidsinstantie te creëren en tevens een architectonische impuls voor de verdere ontwikkeling van de ten zuiden van het station gelegen wijk „Hamburgerbroek“ mogelijk te maken, ontwikkelden de ontwerpers een markant gebouwensemble met een bewust “grootsteedse” uitstraling. Karakteristieke details zijn daarbij de zwarte baksteenfaçades, de onregelmatig gebogen dakvoeten en de terugspringende balkons van uiteenlopende afmetingen, die in een schijnbaar toevallige plaatsing over de façade werden verdeeld.

62

Gedifferentieerde vormgeving van het bouwlichaam Om een optimaal gebruik van het daglicht mogelijk te maken hebben de architecten het vereiste grondvlak over drie parallel geplaatste,maximaal uit vijf verdiepingen bestaande bouwlichamen verdeeld. De uiteenlopende lengte van de bouwlichamen en de tegen elkaar aanlopende dakvoeten laten daarbij een spannend „gebergte“ met verschillende aanzichten ontstaan. Extra onderverdeeld wordt het gebouwvolume door in totaal zeven verticale glasvoegen die aan de kopse kanten van het lichaam bij de trappenhuizen werden geïntegreerd. Of je nu van het noorden of van het zuiden komt, je krijgt de indruk dat het complex bestaat uit golfvormige naast elkaar geplaatste, zwarte baksteenbanden.

Duidelijk compacter presenteert de nieuwbouw zich daarentegen aan zijn op het oosten liggende voorzijde: links van de centraal gelegen hoofdingang maakt een uit twee verdiepingen bestaand glasfront hier lichte binnenruimten mogelijk. In het arcadeachtig vormgegeven rechter gedeelte creëren daarentegen smalle, boven de begane grond aangebrachte panelen in de kleuren groen, geel, oranje, rood en violet een stralend accent. Zwarte steenstrips „De zwarte FARO bakstenen benadrukken niet alleen de ongebruikelijke architectuur van de nieuwbouw, maar maken ook een verband mogelijk met de industriële gebouwen uit de 19de eeuw met hun karakteristieke donkere baksteenfaçades die hier vroeger stonden,”

bericht projectarchitect Joost Berger. „Om een zo licht mogelijke constructie te krijgen en de onderzijden van de arcaden en terugspringende balkons beter te kunnen uitvoeren viel onze keuze daarbij op het gebruik van baksteenstrips op een warmte-isolatiesysteem.“ Alle façades werden ononderbroken uitgevoerd in het gelijkmatige halfsteensverband. Op vensterhoogte werden de in het formaat 240 x 115 x 14 mm grote steenstrips echter niet horizontaal, maar verticaal aangebracht om zo een extra geleding van de façades tot stand te brengen. „Bovendien zijn zo in de smalle gedeelten tussen de ramen de ambachtelijk veroorzaakte afwijkingen bij de montage van de prefab isolatie-elementen in het metselwerk minder duidelijk zichtbaar,” aldus Joost Berger.

Belastingkantoor in Doetinchem Ontwerp: MAS Architectuur, Rotterdam Foto’s: Maarten Laupman Röben keramische bakstenen steenstrip FARO zwart genuanceerd Wateropnamevermogen <_ 3,0%

De Röben baksteenstrips zijn namelijk reeds af fabriek stevig in een schuimisolatie ingebed. De kant-en-klare elementen worden vervolgens op de OSBplaten gelijmd die op de bouw worden gemonteerd, extra verdeuveld en in elke tweede rij op de aan de randen uit

gespaarde halve bakstenen op de bouwlocatie door vol ledige, elementoverlappende baksteen-strips aangevuld. Ten slotte wordt de steenstripfaçade gevoegd. Zuiver optisch is de constructie zo niet van een conventioneel gemetselde muur te onderscheiden.

Extra geaccentueerd wordt de homogene indruk van de façade door de keuze van een donkere voegkleur en door de inbouw van zwart geprofileerde, vlak in de façade aangebrachte ramen. „In het samenspel met de donkergrijze borstweringsroosters en de

dakrandafdekkingen komt het sculpturale karakter van het gebouw zo nog beter tot zijn recht,” beschrijft Joost Berger de geslaagde totaalindruk.

63

Geëxpone erde ligging KANTOORPAND

„Het vorstendom Liechtenstein is niet

tuur ter plekke te optimaliseren en tevens

IN LIECHTENSTEIN

alleen als internationaal financieel centrum

een sterkere urbanisatie in het centrum

van belang, maar vormt ook een belangrijk

van Schaan te bereiken is de omgeving van

verkeersknooppunt tussen Zwitserland,

het station de afgelopen jaren volledig

Oostenrijk en Italië. Dynamisch centrum

gereconstrueerd. Behalve een avant-gardis-

van de ministaat in de Alpen is het stadje

tisch als driehoek uitgevoerd busstation

Schaan dat ondanks zijn 6.000 tellende

werden daarbij ook verschillende nieu-

inwoners de dichtstbevolkte gemeente in

we kantoorgebouwen voltooid, waaronder

het vorstendom vormt. Om de infrastruc-

het „Geschäftshaus Im Bretscha“.

Röben handvorm-gevelsteen wasserstrich helderrood bont

64

65

Antracietkleurig geprofileerde reeksen vensters, het markante vleugeldak en de helderrood bonte "Uiteenlopende lange

Röben handvorm gevelsteen

lateien boven de horizon-

WASSERSTRICH karakteriseren

tale reeksen vensters en de

het gebouw.

gemetselde afdekkingen in het attiekgedeelte werden door de RöbenPlanungs-Service als prefab elementen ontworpen, geproduceerd en op de bouwlocatie gemonteerd.

"Kantoorpand in Liechtenstein Ontwerp: Architekturbüro Helmut Kindle AG, Triesen Foto’s: Armin Wenzel Fotodesign, Sielenbach Röben handvorm-gevelsteen WASSERSTRICH helderrood bont Wateropnamevermogen ca. 8,0% Röben prefab elementen

"Markante façade-uitsparingen De uit vier verdiepingen bestaande nieuwbouw integreert op een bedrijfsruimte van 1350 m² twee flexibel in te delen winkelruimtes op de begane grond en uiteenlopend grote mogelijkheden voor kantoren en praktijken op de drie erboven liggende etages. In het souterrain staat bovendien een gemeenschappelijk te gebruiken ondergrondse garage ter beschikking. Met het ontwerp en de uitvoering

66

van het project werd in 2009 het Architekturbüro Helmut Kindle AG uit het nabijgelegen Triesen belast. Uitgaande van de geëxponeerde ligging van het perceel hebben de ontwerpers de nieuwbouw als scherphoekig bakstenen gebouw met markante façade-uitsparingen gerealiseerd. De krachtige moderne architectuur met de antracietkleurige horizontale reeksen vensters en het markante vleugeldak bewerkstelligt daarbij een opvallend contrast met de verder zeer heterogene bebouwing op de locatie.

Tijdloos modern karakter Voor een geoptimaliseerd energieverbruik is de nieuwbouw uitgevoerd met de “Zwitserse Min-energiestandaard” die ongeveer overeenkomt met het Duitse energiekenmerk “KfWEffizienzhaus-60-Standard”. Een belangrijke bijdrage daaraan levert de dubbelschalig uitgevoerde façade die bestaat uit een dragende constructie van gewapend beton,een 18 cm dikke glaswol spouwmuurisolatie en een voorzetwand met Röben handvorm-gevelstenen

WASSERSTRICH helderrood bont normaal formaat 240 x 115 x 71 mm. „Met de steen hadden we reeds eerder bijzonder goede ervaringen opgedaan bij andere objecten,” bericht projectarchitect Nils Estrich. „De verblendstenen accentueren tijdloos moderne architectuur en bieden tevens bij alle lichtomstandigheden een buitengewoon natuurlijk warme kleurnuance.“ De helderrode, door de lichtgrijze voegen nog versterkte kleurgeving vormt daarbij een contrastrijke aanvulling op de antracietkleurige raamprofielen

alsook de zonweringslamellen met dezelfde kleur en metalen borstweringen op de attiekverdieping. Extra benadrukt worden de levendige façadeindruk en het ambachtelijke karakter van de steen door het zogenaamde ”wilde verband” met onregelmatig geplaatste strek- en kopstenen.

stenen absoluut onderhoudsarm en duurzaam, vandaar dat het risico van schades aan het gebouw buitengewoon gering is,” aldus Nils Estrich. „En aangezien er geen periodieke verfbeurten vereist zijn, is ook de kosten-batenverhouding op lange termijn rendabel.“ Onder één dak

Niet alleen esthetisch, maar ook in bouwfysisch opzicht bieden de gebruikte WASSERSTRICHverblendstenen een overtuigende oplossing. „Anders dan gepleisterde façades zijn de

Om een hoogwaardige en binnen de gestelde termijn opgeleverde uitvoering van de façade te kunnen bereiken hebben de architecten van

meet af aan nauw met de Röben-Planungs-Service samengewerkt. „Het technische kantoor van Röben heeft ons niet alleen bij de aanbesteding adviserend met raad en daad bijgestaan, maar van tevoren ook een volledig concept voor de gehele façade met inbegrip van een nauwkeurige kostenberekening opgesteld en vervolgens ook de gehele logistiek tot aan de uitvoering op de bouwlocatie gerealiseerd,” bericht Nils Estrich. Behalve in totaal 72.000 verblendstenen en hoogwaardige gemetselde

afdekkingen op de attiekverdieping werden daarbij ook verschillend lange lateien boven de horizontale reeksen vensters geïntegreerd. „Met deze speciale bouwdelen hebben wij niet alleen perfecte detailoplossingen, maar ook een snelle en voordelige voortgang van de bouwwerkzaamheden bij bijna alle weersomstandigheden bereikt,” vat de architect de ervaringen van zijn kantoor samen.

67

Bouwwerel den

KEIZERSLUIS

Meer dan 1.000 schepen met ca. 1,6 miljoen

niet meer aan de eisen van de moderne zee-

de Noordsluis een tweede grote sluis onont-

IN BREMERHAVEN

auto’s aan boord passeren elk jaar de fles-

vaart en de grote carriers waren gedwongen

beerlijk. Zo ontstond met een investeringsvo-

senhals van de Noord- en Keizersluis in het

om met veel tijdsverlies gebruik te maken van

lume van ca. 233 miljoen euro ten slotte een

Duitse Bremerhaven om de terreinen voor

de Noordsluis om met omslachtige manoeu-

nieuwe schutkolk met veel meer capaciteit.

Röben keramische baksteen

de automobieloverslag in de binnenhaven te

vres de Keizerhaven te bereiken. Ter waar-

Hij heeft een lengte van 305, een breedte van

oslo parelwit

bereiken. . De oude Keizersluis voldeed allang

borging van het havenbedrijf is bij uitval van

55 en een diepte van 13 meter.

Röben baksteen cambridge

68

69

"Op 23 augustus 1897 passeerde het met twee schroeven uitgeruste stoomschip de „Bremen“ van de Norddeutsche Lloyd (NDL) als eerste trans-Atlantische schip de zojuist gereedgekomen Keizersluis in Bremerhaven. Het toentertijd hypermoderne stoomschip belichaamde precies het grote scheepstype waarvoor de Keizersluis was gebouwd. Aan het eind van de 19de eeuw was hij de grootste sluis van de wereld. Moderne, technisch georiënteerde architectuurstructuur

Rustpunt in het sluisgebeuren: de nieuwe bedieningspost. "Het kubusvormige hoogbouw-

hoge mate identieke aandrij-

concept van de beide “hoofden”

vingen van de sluisdeuren.

is gebaseerd op de qua bouw in

Van het historische sluizencomplex resteerden het vroegere ketelhuis en het lichtbaken „Kaiserschleuse Ostfeuer“. Beide objecten staan op de monumentenlijst. Behalve deze prominente buren met hun architectuur uit het tijdperk van keizer Wilhelm II is er met de nieuwe gebouwen – de bedieningspost, het buiten- en binnensluishoofd – een moderne, technisch georiënteerde architectuurstructuur bij gekomen. Buitensluishoofd en bedieningspost staan vlakbij het vroegere ketelhuis Het dragende vormgevingskenmerk van de bedieningspost zijn twee 12 en 15 m hoge, met baksteen beklede wandelementen waarin de glazen gebruiksstructuren zijn ingeklemd. Boven het geheel steekt een „informatiezwaard“ uit, met navigatieverlichting, exploitantenopschrift en waterstandinformatie. Het doelgerichte, kubusvor mige hoogbouwconcept van de beide zogenaamde „hoofden“ is gebaseerd op de qua bouw in hoge mate identieke aandrijvingen van de sluisdeuren. Op het buitenhoofd werd echter een zogenaamd bijgebouw (Additivgebäude) op het bedrijfsgebouw aangesloten, waarin zich alle

70

technische ruimten bevinden, die nu eenmaal nodig zijn. Op het binnenhoofd werd een bijgebouw in een kleinere versie aangesloten. Onderin de hoofden, 3,50 m boven de zeespiegel bevindt zich de techniek van de machines voor het leveren van aandrijfkracht die achterin het gebouw via twee niveaus wordt ontsloten. Op het daarboven liggende niveau zijn de bedrijfsruimten van de voor de sluisbediening vereiste techniek en personeelsruimten aangebracht. De groepering uit oudbouw en nieuwe gebouwen vormt een interessante centrering van de essentiële bouwlichamen van dit grote project . Zo wordt hier een stuk architectuurgeschiedenis afgebeeld die 100 jaar terug en met de nieuwe gebouwen tenminste 80 jaar vooruit blikt. Goede ervaring met bakstenen

"Dragend vormgevingskenmerk van de bedieningspost zijn twee 12 en 15 m hoge,

Met antracietkleurige bakstenen,blauw, reflectiearm zonnewerend glas en aluminium bouwelementen brengt de steen qua vormgeving een duidelijke tegenpool van de historische gebouwen tot stand. De selectie van de te gebruiken materialen was tijdrovend en moeilijk. De criteria hierbij waren de inachtneming van technische randvoorwaarden, het rekening houden met de eisen van monumentenzorg, het ter plaatse gebruikelijke karakter van het bouwmateriaal en de door de ligging vereiste zoutwaterbestendigheid van alle materialen . Ze dienden een zodanige kwaliteit te hebben dat de nieuwe gebouwen een levensverwachting van minimaal 80 jaar moesten hebben. Zo moeten lage onderhoudskosten tot ver in de toekomst worden gewaarborgd voor de

met baksteen beklede wandelementen.

71

Het bakstenen spouwblad werd

Rechts:

in het zogen. „Amerikaans ver-

het zeilopleidingsschip

band“ gemetseld. Na elke kopse

„Alexander von Humbold“

laag volgen vier strekse lagen.

verlaat de Keizersluis in de richting van de monding van de Weser.

operationele kosten. Op grond van deze veeleisende functieeisen viel de keuze voor de vormgeving van de façades op een baksteen relatief snel. Door de goede ervaringen met dit materiaal bij historische en moderne bouwwerken in het havengebied en bij de in 2005 geopende Sportbootssluis, die ca. 1.000 m ten zuiden van de Keizersluis ligt en eveneens met Röben bakstenen werd bekleed, lag het gebruik van dit materiaal ook hier voor de hand. Bakstenen hebben in NoordDuitsland hun deugdelijkheid

72

bewezen, staan garant voor de veelsoortigheid van het materiaal in vorm en kleur en voor traditionele als ook moderne architectuur. Door materiaalbeproevingen met verschillende producten van verscheidene fabrikanten onderscheidde zich een baksteen van Röben. De keuze viel op de donkere Röben CAMBRIDGE. De geleding van de vlakken moest bestaan uit stroken van lichte keramische bakstenen, de OSLO parelwit, met een cementgrijze voeg. Het bak-

stenen spouwblad werd in het zogenaamde „Amerikaans verband“ gemetseld; deze lijkt op het „kruisverband“ met het verschil dat op een kopse laag vier strekse lagen volgen.

begrip van de dilatatievoegen, volledig tot in details ontworpen en getekend om een exacte en nauwkeurig gevoegde aanbrenging van de prefab elementen te garanderen.

Nauwkeurig gevoegde aan-brenging van de prefab lateien

De nieuwe Keizersluis is nu op zijn beurt weer een van de grootste sluisprojecten van Europa. Hij kan nu de grootste vrachtschepen van de wereld opnemen en waarborgt daarmee op lange termijn de toekomst van Bremerhaven als internationaal leidend knooppunt voor auto’s.

Boven de deuren, ramen en technische openingen werden Röben prefab lateien gebruikt. Voor de ontwikkeling van deze latei werd het volledige metselwerk van de façades, met in-

"Keizersluis in Bremerhaven Ontwerp en uitvoeringsplanning van de hoge gebouwen: STADTBAUTEN Bremerhaven Architect Dipl.-Ing. Wolfgang Ehlers Foto’s: PROFOTO Studio Zahn, Großenkneten Röben keramische baksteen OSLO parelwit,glad Wateropnamevermogen ca. 1,5% Röben baksteen CAMBRIDGE Wateropnamevermogen ca. 5,5%

73

EXEMPLUM nr. 19

Object Architecten Façade

"Wooncomplex„Weser Loft“ in Bremerhaven JPS Joost, Philipps, Schulz, Bremerhaven Röben architectuursteen WESTMINSTER

EX E M PL U M A RR CC HHI IE VF EXEMPLUM nr. 19



Gerechtsgebouw in Katowice (PL) Archistudio Studniarek + Pilinkiewicz, Katowice (PL) "Röben keramische baksteen FARO grijs genuanceerd, glad

EXEMPLUM nr. 19

Object Architect Façade

Kantoorgebouw in Frankfurt/Main Ortner & Ortner Baukunst, Berlijn Röben handgevormde verblendsteen Wiesmoor in drie speciale kleuren

EXEMPLUM nr. 19

Onder www.roeben.com staat u het complete EXEMPLUM-archief als download ter beschikking. De beknopte samenvatting op deze pagina’s toont u slechts een fragment..

Eengezinswoning in Kamperland Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd

75

EX E M PL U M ARCHIEF


"Sociale woningbouw, Hamburg kbnk Architekten, Hamburg Röben handgevormde verblendsteen GEESTBRAND bont-wit

Façade

Vileda-centrale in Weinheim BAURCONSULT Architekten + Ingenieure, Haßfurt Röben Röben baksteenstrips WESTERWALD bont, glad

EXEMPLUM nr. 18


EXEMPLUM nr. 18

76


Multifunctioneel complex in Londen (GB) Edward Cullinan Architects, Londen (GB) Röben keramische baksteen VERSAILLES, een sortering van OSLO parelwit

EXEMPLUM nr. 18

Productiegebouw in Balgach (CH) Baumschlager Eberle, Lachau (A) Röben handgevormde verblendsteen WASSERSTRICH helderrood bont

Object Architect Façade EXEMPLUM nr. 18

Kantoorlofts in de Überseestadt in Bremen Jilmes Lamprecht, Bremen Röben handgevormde verblendsteen MOORBRAND leembont

EXEMPLUM nr. 17

EXEMPLUM nr. 19

Object Architecten




EXEMPLUM nr. 10

“Motel One Berlin-Ku´damm” Architekturbüro Benedict Tonon, Berlijn Röben keramische baksteen FARO, grijs, in vier architectensorteringen. Geglazuurde Röben Keramische baksteen in wit, rood en turkoois

EXEMPLUM nr. 16

Eengezinswoning in Steensel Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd

EXEMPLUM nr. 16

Hongaarse Nationale Bank in Boedapest (H) Márton Szabó Ingenieurskantoor ARCAD-Szabó Kft Röben baksteen NEUMARKT, blauwrood gevlamd



Eengezinswoning in Amsterdam Marc Koehler, Amsterdam Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd

EXEMPLUM nr. 16

Kantoorgebouw “Queenstowers”, Amsterdam de Architecten Cie., Carel Weeber, Amsterdam Röben baksteen WESTERWALD rood, glad Röben keramische baksteen FARO, zwart genuanceerd


ABC-Tower, Keulen, kantoorgebouw met 17 etages Engelbert Zepp, Erftstadt Röben keramische baksteen OSLO, carrara-wit, architectensortering

EXEMPLUM nr. 12

77

DE RÖBEN VERTEGENWOORDIGERS

BRICK-DESIGN by Röben UW IDEE – UW STEEN

„Ik stel me een steen voor, staalblauw met een zilveren

Al meer dan 150 jaar worden bij Röben bakstenen

gevlamd oppervlak, in een lang, slank formaat. Die zou

gebakken. Nu net als toen motiveert het enthousiasme

bijzonder goed bij mijn geplande object passen“. Zo

voor de esthetische bekoring van de gebakken klei om

of iets dergelijks zou de wens van een architect of op-

steeds weer nieuwe uitdrukkingsvormen te ontwik-

drachtgever eruit kunnen zien. - En deze wens kunnen

kelen. Met innovatieve ideeën en moderne productie-

wij vervullen. U stelt ons uw idee voor, daarna vindt

technologieën ontstaan fascinerende bakstenen. Voor

er een onderlinge gedachte-uitwisseling plaats, wij

het gebruik ervan wordt de creativiteit van de architect

worden het eens en we concretiseren samen het doel

gevraagd. Wij bieden de knowhow, de dialoog en

en de weg er naartoe. Proberen, nog eens proberen

de equipment. - Met het initiatief ‚BRICK-DESIGN by

en steeds weer met elkaar overleggen – een ontwikke-

Röben‘ is het onze wens om aan de baksteenarchitec-

lingsproces dat de moeite waard is. Aan het eind van

tuur nieuwe impulsen te geven. Vooral op het gebied

dit proces staat er een nieuwe steen die tot nu toe niet

van objecten zien wij in de creatieve samenwerking

bestond en die precies aan uw wensen tegemoetkomt.

met architecten nog veel vormgevingspotentieel.

1

Nederland Façade Nederland BV Derk Lottermann Postbus 23 NL-3861 NC Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 53 37 10 48 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

21

Nederland Façade Nederland BV Jos Neet Postbus 23 NL-3861 NC Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 51 49 74 22 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

2

West-België/ Belgique -Ouest Tom Vanhandenhove Kapelstraat 16 bus 2 B-2570 Duffel Tel. (015) 34 85 39 Handy 04 78 54 53 88 Fax (015) 63 78 07 eMail: [email protected]

Bel ons. Wij maken de steen. 3

Hotline: +49 (0)4452 88 123 www.brick-design.com [email protected]

4

Oost-België + Luxemburg Rudi Ceyssens Alice Nahonlaan 4 B-3550 Heusden-Zolder Tel. (0 11) 57 28 46 Handy 04 78 32 51 90 Fax (0 11) 57 38 32 eMail: [email protected]

Impressum Uitgever: Röben Tonbaustoffe GmbH D-26330 Zetel Concept en realisatie: Werbeagentur Eddiks & Onken, Oldenburg Tekst: Bellmann, Gröning & Partner, Hamburg Robert Uhde, Oldenburg Eddiks & Onken, Oldenburg

Druk en verwerking: Prull-Druck, Oldenburg © Copyright by Röben Tonbaustoffe GmbH 2011

79

Röben Tonbaustoffe GmbH • Postfach 1209 • D-26330 Zetel Telefoon +49 (0) 4452 880 • Fax +49 (0) 4452 88245 • www.roeben.com • [email protected]

1

EXEMPLUM. Woonproject voor bejaarden in Hannover. Röben baksteen OXFORD

Recommend Documents