EXEMPLUM. Gerechtsgebouw in Katowice (PL). Röben keramische baksteen FARO grijs genuanceerd, glad

EXEMPLUM Gerechtsgebouw in Katowice (PL). Röben keramische baksteen FARO grijs genuanceerd, glad

1

EXEMPLUM

Naast deze speciale architectuursorteringen nemen wij ook steeds weer individueel ontwikkelde variaties van bestaande soorten in ons programma op. Zoals de smelt blauwbruine versie van de Röben baksteen ACCUM die de architect van de supermarkt in Oldenburg (Duitsland) samen met onze Planungs-Service heeft ontwikkeld om een façadeoppervlak met een duidelijk “Noord-Duits profiel” te creëren. De „unieke“ blauwbruine variant van de ACCUM-baksteen met zijn donkere kleurenspel werd daarentegen bij de nieuwbouw van het bejaardentehuis in Bremen als 2DF gebruikt.

Beste lezer, Voor u ligt de nieuwste editie van ons Exemplum. Meer dan ooit tevoren is het ons streven om u daarbij aan de hand van detailtekeningen en –beschrijvingen de technische uitvoering van de desbetreffende façadeconstructies nader toe te lichten. Zoals bij het wooncomplex in het Zwitserse Döttingen waarbij de Röben baksteen RYSUM bont gevlamd werd gebruikt. Voor een snelle en in bouwtechnisch opzicht veilige uitvoering van de façades werd daarbij in nauwe samenwerking tussen de architect en de Röben Planungs-Service een nauwkeurig concept tot stand gebracht, dat onder andere ook individueel aangepaste prefab lateien en speciale oplossingen voor de verspringende pilaren omvatte.

Het is eigenlijk vanzelfsprekend, dat de ene baksteen niet de andere is. Maar wist u, dat wij ruim 150 verschillende bakstenen in ons assortiment hebben om uw architectuurvoorstellingen te kunnen realiseren? Naar onze verschillende architectuurstenen bestaat intussen een grote vraag. Hierbij hebben wij geheel nieuwe composities van op elkaar afgestemde sorteringen en nieuwe bakkingen samengesteld. Een origineel voorbeeld daarvan is de Lloyd Marina in het Duitse Bremerhaven, waarvoor de keuze van de architecten op de sortering WESTMINSTER viel. De combinatie van rood en blauwachtig glanzende stenen zorgt voor een levendige façade-indruk waardoor het hoogwaardige karakter van de architectuur aldus wordt geaccentueerd.

Met handvorm-gevelstenen wordt een ruwere expressie gerealiseerd. Een geslaagde realisatie in moderne architectuur toont het kantoorgebouw in Frankfurt waarbij de gerenommeerde Oostenrijkse architecten Ortner & Ortner grote waarde hechtten aan de uitstraling van de Röben handgevormde verblendsteen WIESMOOR in uiteenlopende roodtinten. Bij het wooncomplex in het Belgische Londerzeel overtuigt dezelfde steen in een kolenbrand-bonte kleurgeving door zijn krachtige en levendige kleurenspel. In het nabij gelegen Rupelmonde kozen de ontwerpers voor de handvorm-gevelsteen WASSERSTRICH bontgevlamd om de architectuur te integreren in de kleinsteedse context. En in Hamburg werd in de sociale woningbouw met de handvormgevelsteen GEESTBRAND bontwit een expressieve, waardige totaalindruk verkregen.

tueren hier het representatieve karakter van het gebouw. Bij het ontwerp van een woonblok in Maastricht werd dezelfde steen in gedeeltes licht terugspringend resp. geëxponeerd vermetseld om zo een reliëfachtige indruk te creëren. De zwarte versie van onze keramische bakstenen gebruikte de architect bij een extravagante villa in het Zeeuwse Kamperland. Wij maken van deze gelegenheid gebruik om u erop te wijzen dat ook dit jaar de FritzHöger-Preis für Backsteinarchitektur is uitgeschreven. Tot 15 januari 2011 bestaat nog de gelegenheid om voor verschillende categorieën projecten met een baksteengevel in te dienen. Nadere informaties over deze prijs, waarvoor een bedrag van 10.000,- euro beschikbaar is gesteld, vindt u ook onder www. roeben.com. Wij hopen dat u bij het lezen van ons Exemplum interessante suggesties voor uw eigen projecten tegenkomt en wensen u bij de lectuur veel plezier.

Met vriendelijke groeten,

Uw Wilhelm-Renke Röben

Een baksteen met een bewust homogene kleurgeving daarentegen was de eis bij de nieuwbouw van de districtsrechtbank in het Poolse Katowice. Ruim 400.000 gladde Röben keramische bakstenen FARO grijs genuanceerd accen-

3

Inhoud EXEMPLUM Vergezicht vanaf de eerste rang – wooncomplex ‚Weser Loft‘ Bremerhaven (DE) Pagina

6

Façadereliëf – stadswoningen in Maastricht Pagina

14

Zwarte villa aan het Veerse Meer eengezinswoning in Kamperland Pagina

26

Verzorgingstehuis plaatste accenten – woonpark voor senioren in Bremen-Arsten (DE) Pagina

4

40

Dicht bij het centrum en toch betaalbaar – sociale woningbouw in Hamburg Pagina

18

Een perfect samenspel – wooncomplex in Döttingen (CH) Pagina

32

Symbool van verandering – gerechtsgebouw in Katowice (PL) Pagina

44

Een huis vol met bruggen – maritiem expertcentrum in Leer (DE) Pagina

Ton sur ton – kantoorgebouw in Frankfurt/Main Pagina

Herboren – woonwijk in Rupelmonde (BE)

54

Pagina

Met een Noord-Duits profiel – supermarkt in Oldenburg (DE) Pagina

50

58

Een combinatie rijk aan contrasten – wooncomplex in Londerzeel (BE)

62

Pagina

66

EXEMPLUM archief Pagina

74

De Röben Planungs-Service voor ontwerpers en architecten Pagina

78

Impressum Pagina

79

Nieuw bakstenen spouwblad voor de oudbouw – sanering van een wooncomplex in Lübeck (DE) Pagina

70

5

Vergezicht vana

Bremerhaven nodigt met zijn innovatieve attrac-

WOONCOMPLEX

ties zoals het „Deutsches Auswandererhaus“,

‚WESER LOFT‘

het „Deutsches Schifffahrtsmuseum“, de „Zoo

IN BREMERHAVEN (DE)

am Meer“ en het „Klimahaus 8° Ost“ uit voor het maken van een culturele ontdekkingreis. In de directe omgeving heeft de LloydMarina Wohnungsbau GmbH drie woonhuizen met luxe appartementen gebouwd. De spectacu-

6

f de eerste rang

laire ligging direct aan de dijk biedt naar het

woonoppervlak van 85 - 165 m², zijn verdeeld

westen een vrij uitzicht over de Wesermonding

over acht etages. Door de betonskeletbouw

en haar zandbanken en naar het oosten op de

met niet dragende metselwerkwanden is een

Marina met haar zeiljachten en motorboten,

maximum aan flexibiliteit bij de individuele

vol leven en beweging. „WeserLoft“ heet het

vormgeving van het interieur en de plattegrond

tweede van de in totaal drie woongebouwen,

mogelijk.

dat nu gereed kwam. 17 loftwoningen waaronder maisonnettes en twee penthouses met een

7

Gecombineerd met hout, staal en glas laat de Röben architectuursteen zich van zijn mooiste kant zien.

8

9

Röben architectuursteen

Rechts: De naar het land

WESTMINSTER – levendig

gekeerde zijde van het

kleurenspel en glinsterende

wooncomplex.

reflecties.

Een guur klimaat vraagt om bijzondere oplossingen

winden zijn beslist met offshoreomstandigheden te vergelijken.

De baksteen vormt hier met zijn optiek in stedenbouwkundig opzicht de schakel voor de verschillende ontwerpen. Ook bij de façade heeft de opdrachtgever duidelijke accenten aangebracht en met de exclusieve Röben architectuursteen WESTMINSTER een sortering gekozen waarvan de bakstenen de snel wijzigende weersomstandigheden aan de kust opnemen en reflecteren. De rode en blauwbruine bakstenen met hun gedeeltelijk bij het bakken gesinterde oppervlakken geven aan het gebouw ook op grijze dagen een glinsterende glans.

In verband met de hoge windkrachten was het logisch dat de beslissing op een stijl-regelconstructie van de vensters viel. Normale vensterelementen in het gewenste formaat zouden onder deze omstandigheden niet tegen het natuurgeweld bestand zijn geweest. Bovendien werden ook de glasdiktes aangepast. De hoge eis beperkte zich niet uitsluitend tot de stabiliteit maar gold ook in bijzondere mate voor de winddichtheid van het gebouw. Luxueus wonen met een maritiem karakter

Door de kwetsbare ligging aan de kust en de grote hoogte van het gebouw zijn bovendien bijzondere oplossingen geboden: de hier met name heersende noordwesten-

10

Glazen balkonborstweringen geven bovendien aan de bewoners een optimaal uitzicht op de Weser. Om zo lang mogelijk op de balkons te kunnen genieten kunnen deze door glazen schuifelementen worden afgesloten.

Opvallend zijn de grote ronde vensters aan beide einden van het gebouw die als patrijspoorten het maritieme karakter onderstrepen. In totaliteit geeft het de indruk van de dekkopbouw met grote brug van een luxe lijnschip. En daarbij is het stevig gegrondvest: in tegenstelling tot de lichte, gebogen façades van de bovenverdiepingen bestaat de benedenverdieping uit een massief, streng rechthoekig „fundament“ van de bakstenen WESTMINSTER waarin zich de royale in marmer uitgevoerde ingangshal met allerlei voorzieningen bevinden. Zo liggen haven, zee, cultuur en stad aan de voeten van de bewoners. Voor liefhebbers van de zee en van fraaie vergezichten een ideaal onderkomen.

Wooncomplex „Weser Loft“ Bremerhaven Architecten: JPS Joost, Philipps, Schulz Bremerhaven Foto’s: Antje Quiram, Stuttgart Röben architectuursteen WESTMINSTER Wateropnamevermogen ca. 5%

11

12

De Weser-Loft bij nacht. Ook bij kunstlicht laat het exclusieve wooncomplex een van zijn fraaiste kanten zien.

13

FaçadesDoor het in 1992 gesloten „Verdrag van

STADSWONINGEN IN MAASTRICHT

Maastricht“ is de stad met ca. 120.000 inwoners tegelijkertijd ook symbool voor de voortschrijdende eenwording van Europa. Zo’n twee kilometer ten oosten van het historische centrum ontstond de afgelopen jaren de woonwijk „Aldegondapark“. De naar de plannen van Bruls en Co ontworpen wijk biedt ca. honderd woonunits in uiteenlopende varianten die alle in een

14

reliëf lichte baksteenarchitectuur werden gerealiseerd.

met zijn streng geordende vormgeving van de

Vanuit architectonisch standpunt overtuigt daarbij

façade een belangrijk accent in het centrum van

vooral het in noord-zuidelijke richting geplaatste

de wijk en maakt tegelijkertijd een intelligent

woonblok aan de nieuw aangelegde toegangs-

gebruik van het beschikbare grondvlak mogelijk.

weg Aldegondaplantsoen met 15 uit tweeëneen-

Om naast een directe toegang tot de tuin ook

halve verdieping bestaande stadswoningen met

een vrij en ongehinderd uitzicht op het direct

elk een terugliggende zolderverdieping. De door

aanpalende park tot stand te brengen grenzen

het in Maastricht gevestigde architectenkantoor

de woningen heel bewust met hun tuinzijde aan

Humblé Architecten ontworpen vleugel creëert

de gedeeltelijk niet-openbare woonstraat. 15

De erkers strekken zich over twee verdiepingen uit.

Keramische baksteen naast handvormbaksteen De naar het park gerichte voorzijde van de huizen is echter uitsluitend te voet of met de fiets bereikbaar. Hier hebben de ontwerpers onmiddellijk naast de voordeur – en onder een kleiner raam op de tweede bovenverdieping – steeds een royale zich over twee verdiepingen uitstrekkende erker geïntegreerd die ca. één meter uit de façade naar voren springt. De naar het park met een groot raamoppervlak geopende volumes maken een directe verbinding met het buitengebeuren mogelijk en creëren gelijktijdig een overtuigende ritmische staffeling en verlevendiging van het gehele woonblok. De royale erkerramen van elke woning werden door de opdrachtgever van zonwering in de vorm van homogene

16

aluminium lamellen voorzien die het moderne karakter van de woningen accentueren. Alle façades van het woonblok werden als tweeschalige muur met 100 millimeter dikke kalkzandsteenmuren als dragende muur opgetrokken; bij de erkers en de vensterbanken werden ter afwisseling 100 millimeter dikke betonnen prefab delen gebruikt. Als gevelsteen voor de frontgevels kwam de Röben keramische baksteen FARO grijs glad in het 190x90x90 millimeter grote moduleformaat in aanmerking. De voor- en achterzijden van de huizen werden opgetrokken met een handvormsteen. In de spouw tussen de beide schalen werden een 100 millimeter dikke isolatie en voor de ventilatie een 40 millimeter brede luchtlaag gerealiseerd.

Gereserveerd speels reliëf „De gekozen Röben keramische bakstenen accentueren het stedelijke karakter van het complex en harmoniëren tegelijkertijd met de donkergrijze raamkozijnen en voordeuren,” licht architect Fred Humblé de materiaalkeuze toe. „Tevens verbinden zij met hun lichte en open uitstraling de architectuur met het aangrenzende parklandschap.“ De façades van de huizen krijgen extra charme door de ongebruikelijke en gedifferentieerde vormgeving van het metselwerk dat bijna ononderbroken in stapelverband met twee steeds direct boven elkaar gestapelde lagen werd gemetseld. Doordat de voegen in dezelfde kleur als de bakstenen zijn uitgevoerd, wordt de keramische uitstraling van de façades versterkt.

Om het metselwerk een extra luchtige en gelede uitstraling te geven en bij de voorgevel een zoveel mogelijk plastische uitdrukking te bereiken springen enkele van de tweelaagse “stapels” telkens vijf millimeter naar voren, terwijl andere, soms ook in stroken, telkens vijf millimeter terugspringend werden gemetseld. Daardoor krijg je op enige afstand de indruk van een gereserveerd speels reliëf. Het strenge ritme van het façadepatroon draagt er bovendien aan bij, dat een uitsluitend decoratieve vormgeving wordt vermeden. De naar voren springende erkers werden contrasterend zonder reliëf uitgevoerd.

Aan elke façade werd Stadswoningen in Maastricht Ontwerp: Humblé Architecten Maastricht

een andere vorm gegeven. Doorlopend in stapelverband gemetseld, springen in een ritmische afwisseling enkele stapels naar voren, enkele terug,

Foto’s: Andrea Gulickx, IJzendoorn

de ene keer gezamenlijk, de andere keer alleen, nu eens compact, dan

Röben keramische baksteen

weer afzonderlijk – of als

FARO grijs genuanceerd, glad

stroken over de gehele

Wateropnamevermogen ca. 1,5%

breedte van de façade.

17

Dicht bij het toch bet

SOCIALE WONINGBOUW IN HAMBURG

18

centrum en aalbaar

De woningbouw in Hamburg blijft al jaren op

werkschafter eG (BGFG) in de Alsterdorfer Straße

een laag niveau steken; de streefcijfers wor-

gebouwde woningen kunnen echter beslist tot

den nauwelijks voor de helft bereikt. En zo ja,

de positieve voorbeelden worden gerekend. Met

dan ontstaan vooral luxe woningen. Het aan-

deze nieuwbouw creëert de BGFG midden in de

tal betaalbare nieuwbouwwoningen is eerder

metropool Hamburg tussen Stadtpark en lucht-

gering te noemen.

haven voortreffelijk uitgevoerde en desondanks

De 33 door de Baugenossenschaft freier Ge-

betaalbare woonruimte voor gezinnen.

19

20

Met het nieuwe architectonisch geconstrueerde woongebied ontstond een woonwijk met een eigen identiteit en een hoge woonwaarde.

Lage-energiebouw met massieve bouwmaterialen De gebouwen werden als lage energiehuizen geconcipieerd. Een kosteneffectief statisch concept met doorlopend dragende muren zonder ondervangingen, bijzonder goed geïsoleerde façades en daken, gecontroleerde be- en ontluchting van de vertrekken en het gebruik van duurzame materialen waarborgen behalve een kosteneffectief en energiebesparend gebruik ook lage bouwkundige uitrustingskosten. De CO2-emissie ligt vergeleken met de gebruikelijke bouwprojecten aanmerkelijk lager. Dit wordt o.a. mogelijk gemaakt door een moderne, tweeschalige bouwwijze met spouwmuurisolatie. De baksteenfaçades, die het harmonisch vormgegeven geheel omsluiten, werden met de expressieve Röben handvorm-gevelsteen GEESTBRAND bont-wit gerealiseerd. Door de lichte voegen krijgt de façade echter niet de typische gefragmenteerde structuur van het baksteenmetselwerk. Voor de begane grond daarentegen werd een klassiek, bij de Hamburgse baksteenarchitectuur veelvuldig aan te treffen sierverband gekozen: elke tweede baksteenrij wordt iets naar voren geplaatst en verleent daardoor aan het metselwerk een horizontale geleding.

Zo wordt de indruk gewekt dat het gebouw op een bijzonder stabiel basement rust.

Generaties overschrijdend wonen Zo ontstond een gebouw met een speelse afwisseling van lichte baksteenen glasvlakken en ingestelde panelen waardoor een hoge, open en moderne indruk wordt gewekt. Het gebouwvolume verdeelt zich in een gesloten bebouwing aan de Alsterdorfer Straße en duidelijk te onderscheiden huizen met maximaal acht naburige appartementen in de patio. De geritmeerde uitsparingen van de loggia’s en dakterrassen verlenen aan het gebouw een open en vriendelijke uitstraling. Er worden 2 - 5 kamer-appartementen aangeboden die tegemoetkomen aan de wens van een generaties overschrijdende woonvorm. Rolstoelgebruikers kunnen alle appartementen m.b.v. liften bereiken. Met het nieuwe architectonisch geconstrueerde woongebied ontstond een woonwijk met een eigen identiteit, een hoge sociale zekerheid en een hoge woonwaarde dat op lange termijn in de coöperatieve woningbouw een positief effect heeft en dat op de behoeften van gezinnen is afgestemd.

21

22

Bij Hamburgse baksteenarchitectuur veelvuldig aan te treffen: sierverband op de begane grond.

23

Attiek als prefab element Het vereiste sierbeton van de balkonbalustrades kon daarentegen met Röben GEESTBRANDsteenstrips worden bekleed. Zo ontstaat een compleet homogeen façadebeeld

14,00 6,00

20,00

40,42

Betonnen plafond Betondecke

Filigrandecke Filigraanplafond 25,50

Iso Iso Schöck Schöck Type Typ A A

25,50

om ca. 55 – 60 cm cm ca.dealle 55-60

6,00

20,00

Betondecke Betonnen plafond Filigrandecke Filigraanplafond

14,00

24,22 11,50

24

24,22

IsoSchöck Schöck Iso Typ AA Type

57,08

Om een in statisch opzicht ingewikkelde situatie in het attiekgedeelte op te lossen ontwikkelde de Röben Planungs-Service hiervoor bakstenen prefab elementen. Daarbij werden de attiekelementen op een bekisting vóór het filigraanplafond geplaatst. Vervolgens werd het plafond ter plekke gegoten. De in het prefab element geïntegreerde Iso-Schöck-korven vormen op deze wijze een wrijvingsvaste, warmtegeïsoleerde verbinding met het gebetonneerde plafond van het gebouw. Waar onder de attiek lateien en –aanslagen nodig waren, vormden deze reeds een bestanddeel van de prefab elementen. Elders werd het prefab element op het metselwerk aangebracht.

Details attiek

Sociale woningbouw van de BGFG in Hamburg

Ontwerp: kbnk Architekten, Hamburg

Foto’s: Detlef Klose, Schwerin (D) 1

Röben handvorm-gevelstenen

2

GEESTBRAND bont-wit Wateropnamevermogen ca. 8,0% 3

4

11

Aluminiumblech 3mm Plaataluminium 3mm pulverbeschichtet gepoedercoat

22

Kiesschüttung 50mm Ballastlaag 50mm Randbereiche Betonplatten 50/50 Randen betonplaten 50/50 MK-Vlies MK-vliesals alsTrennlage scheidende laag XPS-Platten XPS-platen200mm 200mm WU-Beton 250mm WU-beton 250mm

33

Geestbrand buntweiss Geestbrand bont-wit115mm 115mm Kerndämmung 180mm180mm Spouwmuurisolatie WU-Beton Aufkantung 250mm WU-beton opstaande rand 250mm

44

Kunststofffenster, Kunststoframen,achatgrau achaatgrijs (Uw=0,9W/m2K, g=0,33) (Uw=0,9W/m2K, g=0,33)

5 5

Stalen leuningen gepoederStahlgeländer pulverbeschichtet, coat, uitwendig geperforeerde aussenseitig Zierlochblech sierplaat gepoedercoat pulverbeschichtet

6 6

Trottoirtegels 400/400/42mm Gehwegplatten 400/400/42mm Splitbed 50mm Splittbett R-vlies 550mm R-Vlies Roofmate SL-X 200mm Roofmate SL-X 200mm Veiligheidsmat 8mm Bautenschutzmatte 8mm Dampbarrière Dampfsperre Dapfsperre Plafond van gewapend beton Stahlbetondecke 250mm 250mm

77

NeroAssoluto Assoluto 30 Nero 30mm

5

6

7

8

8 8

9

9

Gewapend beton-prefab-eleStahlbeton-Fertigteil-Attikabalken ment-attiekbalk met steenstrips mit Riemchen 15mm 15mm Geestbrand buntweiss Geestbrand bont-wit Geestbrand buntweiss 115mm Geestbrand bont-wit Kerndämmung 180mm 115mm Spouwmuurisolatie 180mm Stahlbetonwand 175mm Muur van gewapend beton 175mm

9

Doorsnede dakterras 1-20 Schnitt Dachterrasse GMBH 1-20 KBNK ARCHITEKTEN KBNK ARCHITEKTEN GMBH

25

Zwarte villa aan het Veerse Zeeland kenmerkt zich door een uitgestrekte delta

EENGEZINSWONING IN HET ZEEUWSE KAMPERLAND

die uit verschillende eilanden en schiereilanden bestaat. Tot de populairste vakantieplaatsen van de regio wordt de kleine gemeente Kamperland gerekend. Ca. vijf kilometer verwijderd van de Noordzee en direct liggend aan de oever van het in 1961 ontstane Veerse Meer werd hier door de architecten Bedaux de Brouwer een villa gebouwd. Om optimaal gebruik te kunnen maken van de attractieve ligging

26

Meer

van het perceel aan het water en om het uit twee

front. Vanaf het balkon en vanuit het aangrenzende

verdiepingen bestaande gebouw met plat dak met

eetgedeelte van de woonkamer ontvouwt zich een

een woonoppervlak van ca. 360 m² zo goed moge-

schitterend panorama over de tuin en de kleine aan-

lijk in de iets hellende oevertopografie in te bed-

legsteiger aan een van de mooiste gedeeltes van de

den ontwikkelden de architecten een nadrukkelijk

Nederlandse kust met het Veerse Meer en zijn twee

minimalistisch vormgegeven concept met massieve

eilanden tot aan het historische silhouet van het

zwarte baksteenfaçades. Op de bovenverdieping

plaatsje Vere op de tegenoverliggende westelijke

opent het gebouw zich naar het water door een ele-

oever van het meer.

gant geprofileerd, dubbelschalig uitgevoerd glazen 27

De doorlopende als

Gesloten straatfront

zwarte omhulling vormgegeven gevel die zich naar de straat toe slechts ontsluit door drie smalle verticale openingen. Het ingangsfront presenteert zich net zo gesloten.

28

„Het achterste gedeelte van de woonkamer maar ook de andere gedeelten van de woning hebben wij daarentegen duidelijk introverter met een zoveel mogelijk gesloten donkere baksteenfaçade vormgegeven. Zo hebben wij getracht om aan de bewoners een vrij uitzicht op het meer te bieden maar anderzijds ook voldoende privacy en mogelijkheden waar je je terug kunt trekken,“ deelt architect Jacq. de Brouwer mee. Een ongebruikelijke aanblik biedt daarbij de op het noorden liggende doorlopende als zwarte omhulling vormgegeven gevel die zich naar de straat toe slechts ontsluit door drie smalle verticale openingen.

Ook het op het noordwesten liggende, iets terugspringend uitgevoerde ingangsfront van de nieuwbouw presenteert zich net zo gesloten met zijn nadrukkelijk functioneel vormgegeven betonnen trap en de diepzwarte voordeur. Een ander verrassend architectonisch detail vormen de beide elegant afgeronde hoeken van het gebouw op het noorden en oosten. „Met hun gebogen vorm creëren de beide rondingen een vloeiende overgang tussen de massiviteit van de baksteenvlakken en de lichtheid van het direct aangrenzende glazen front op de bovenverdieping,” aldus Jacq. de Brouwer. Zo hermetisch als de nieuwbouw zich naar buiten presen-

teert, zo luchtig en open is de beleving binnen. Centraal in het door de binnenhuisarchitecten Annega & Partners ingerichte huis werd bovendien een zeven meter hoog naar boven geopend atrium geïntegreerd, dat ook voor de slaapkamers op de begane grond voor voldoende daglicht zorgt en tegelijkertijd het uitzicht op het water niet belemmert. Een homogeen façadebeeld De donkere baksteenfaçades werden dubbelschalig met aan de binnenzijde liggende muren van gewapend beton en spouwmuurisolatie uitgevoerd. De isolatie bestaat uit hardschuim isolatieplaten, de U-waarde

van de façade bedraagt 0,19 W/m²K. Als geschikte steen viel de keuze van architect Jacq. de Brouwer ook ditmaal op de Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd in normaal formaat. De doorlopend in het gelijkmatige halfsteensverband gemetselde stenen bieden een nadrukkelijk rustig façadebeeld dat de nieuwbouw heel vanzelfsprekend in het gevarieerde landschap verankert. „Om deze homogene totaalindruk van de façades nog meer te versterken en het massieve keramische karakter ervan beter te doen uitkomen hebben wij extra diep terugliggende donkere voegen gemaakt,” verklaart Jacq. de Brouwer. Daarbij werd

teruggegrepen op de techniek van de gladde afstrijklaag, waarbij muren en voegen „in één keer“ wordt vervaardigd. Dat wil zeggen de metselmortel is tevens voegmortel. Door het gladstrijken met behulp van een voeghout ontstaat daardoor een iets afgeronde voeg en in totaal een ambachtelijk voortreffelijk, massief stuk metselwerk. Als latei boven de in totaal vier meter hoge ingang werden voor een vlotte en veilige façadeopbouw rvs hoekconsoles gebruikt.

Vanuit de woonkamer heb je een schitterend panorama.

Eengezinswoning in Kamperland

Ontwerp: Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle

Foto’s: Luuk Kramer, Amsterdam Andrea Gulickx, IJzendoorn

Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd Wateropnamevermogen ca. 1,5%

29

30

Het binnen- en buitengebeuren gaan bijna naadloos in elkaar over. Zo maakt ook de zwarte keramische baksteen deel uit van de vormgeving van de ruimte

31

Een perfect WOONCOMPLEX

De in demografisch opzicht steeds duidelijker wor-

IN DÖTTINGEN (CH)

dende verandering vraagt om oplossingen voor het samenleven van de generaties. Daarbij krijgen moderne wooncomplexen in steeds toenemende mate de aandacht waarin ten dele nog voor werkende bewoners behalve een flexibel aanbod aan diensten ook een groot aantal gemeenschappelijke functies ter beschikking staat. Een geslaagd

32

samenspel voorbeeld voor deze woonvorm toont het project

xibele plattegronden met een voor rolstoelgebru-

„aarRain“ in de Zwitserse gemeente Döttingen, dat

ikers toegankelijke uitvoering en een ontsluiting

niet ver van de Duitse grens met het Zwarte Woud

op de begane grond. De door het in Döttingen zelf

bij Waldshut-Tiengen is gesitueerd. In het woon-

gevestigde architectenbureau Markus und Raphael

complex bevinden zich 44 hoogwaardige appar-

Haefeli gerealiseerde nieuwbouw bestaat uit twee

tementen, verschillende kleinere winkels en dok-

royale bouwlichamen van vijf verdiepingen, die

terspraktijken en een lunchroom als ontmoetings-

zich in Döttingen in noord-zuidelijke richting aan

plaats voor het publiek. Alle woonunits bieden fle-

de Hauptstraße uitstrekken.

33

Het oostaanzicht van het gebouw werd als verspringend gerasterde open gevel uitgevoerd.

Met zijn zilverblauwe glans verlevendigt de Röben baksteen RYSUM vlam-bont de krachtige architectuur.

Tweeschalig metselwerk De krachtige baksteenarchitectuur en de compacte, streng geordende gebouwenstructuur vertonen daarbij de invloed van Hans Kollhoff, in wiens bureau Raphael Haefeli enkele jaren werkte. Het oostaanzicht van het gebouw aan de straatzijde werd als verspringende open

34

gevel met daarachter liggende galerijzone en elegante, in één vlak met de façade afsluitende vensters uitgevoerd. Aan de westzijde bevinden zich tussen woonruimte en façade royaal vormgegeven loggia’s met een vrij uitzicht op de slechts enkele meters verwijderd stromende rivier de Aare. De in totaal 3500 m² omvat-

tende façades van de beide nieuw bouwlichamen werden hoofdzakelijk in massieve bouwwijze met een tweeschalig metselwerk opgetrokken. De regelopbouw bestaat daarbij uit 11,5 centimeter dik schoonmetselwerk, een vier centimeter dikke spouwventilatie, een 16 centimeter dikke steenwolplaat als warmte-

isolatie, 15 centimeter dik dragend baksteenmetselwerk en binnenpleister. Bovendien vormen pijlers en muren van gewapend beton dragende bouwelementen. Voor het schoon metselwerk werd op verzoek van de architecten en, nadat eerst het wooncomplex „Rosenbüchel“

bij St. Gallen (vgl. Exemplum nr. 17) was bezichtigd, de NF-Röben baksteen RYSUM vlam-bont gebruikt. De in halfsteensverband gemetselde stenen accentueren de krachtige architectuurtaal en doen zo het hoogwaardige karakter van het project beter uitkomen. De zilverblauwe glans van de bakstenen, die door

de bescheiden in een donkere kleurtoon uitgevoerde voegen nog wordt versterkt, brengt daarbij een levendig façadebeeld teweeg dat afhankelijk van de zonnestand en het weer uiteenlopende kleuren en reflecties toont.

35

Een open façade met royaal uitgevoerde loggia’s. Alle horizontale

Conventionele pijlers op consoles Een belangrijke reden voor de samenwerking met Röben was de technische support door de Röben-PlanungsService die van tevoren een compleet concept voor de gehele façade met inbegrip van een nauwkeurige kostenberekening heeft gemaakt. „Een bijzondere uitdaging bleek daarbij de realisatie van de horizontale banden tussen de loggia’s te zijn,” deelt architect Raphael Haefeli terugblikkend mee. „Om ervoor te zorgen dat hier een snelle en bouwtechnisch veilige oplossing werd gevonden, werden prefab lateien gebruikt.“ Ter voorkoming van spanningen tussen prefab lateien en conventioneel vervaardigd metsel-

36

werk werden zij op scheidende elastische glijopleggingen gelegd.

banden zijn als prefab elementen gebruikt. Om de belastingen op de constructie van gewapend beton te ondervangen zijn de verticale pijlers

Aangezien direct achter de façade reeds de zonwering en de plafondaansluitingen liggen, moest daarbij door de beperkte ruimte voor de consoles een speciale constructie worden ontwikkeld en ingebouwd. Optisch creëert de uitvoering van de lateien in het zogen. grenadiersverband met „staande“ bakstenen een geslaagd contrast met het overige gekozen halfsteensverband. De verticale gemetselde pijlers tussen de afzonderlijke galerijen werden in tegenstelling tot de horizontale lateien conventioneel op rvs-consoles gemetseld.

conventioneel gemetseld en werden ze op rvs-hoekconsoles geplaatst.

Wooncomplex in Döttingen (CH)

Ontwerp: Haefeli Architekten, Döttingen (CH)

Foto’s: Armin Wenzel, Sielenbach

Röben keramische baksteen RYSUM vlam-bont Wateropnamevermogen ca. 5,5%

INTERVIEUW De façades van het „aarRain“-gebouw bieden met de glanzende baksteen RYSUM een levendige aanblik. Maar niet alleen het baksteenoppervlak, vooral de geleding van de vlakken met hun in het zuidelijke gebouw zelfs verspringende pijlers bepalen de architectuur van het complex. Voor Horst Klockgether, hoofd van de Röben PlanungsService, vloeiden daaruit interessante opdrachten voort.

Ir. Horst Klockgether Hoofd van de Röben Planungs-Service

Mijnheer Klockgether, waarom zijn de pijlers van deze gebouwen anders? Het eerste punt waarmee wij werden geconfronteerd, was dat de architect ervoor had gekozen om de dakafvoer m.b.v. buizen te realiseren die onzichtbaar in de dragende pijlers van gewapend beton moesten worden opgenomen. Dat had consequenties voor de verankering van de baksteenbekleding van deze pijlers. In de tweede plaats vormt de belastingsoverdracht bij verspringende pijlers een extra uitdaging. Laten wij maar eens met de verborgen afvoer beginnen: Wat betekende dat voor de Röben Planungs-Service? De bekleding van de pijlers moest conventioneel worden gemetseld. Vandaar dat wij moesten garanderen dat de ondervangingen voor de bakstenen overeenkomstig de voorschriften kunnen worden verankerd zonder de in het beton verborgen buizen te beschadigen. Doorgaans vereisen metselwerkankers een boordiepte van 60mm. Door de relatief dunne betondekking van de buizen was dit echter aan de voorzijde van de pijlers niet te realiseren.

Welke oplossing hebt u gevonden? Na overleg met de firma Modersohn besloten wij om de verdeuveling van de ankers aan die kant van de pijlers uit te voeren, waar meer beton ter beschikking stond. Wij hebben daar met een speciale lijm kortere, maar wel deuvels met een dubbele diameter aangebracht die de ontstaande belastingen kunnen opnemen. Om de sta-

biliteit van de pijlerbekleding te waarborgen hebben wij toen aan de niet verdeuvelde voorzijde in elke derde ondermetseling wapeningen aangebracht. Zo is een veilig met de betonconstructie verbonden verblendschaal ontstaan. Een elegante oplossing… …die echter bij de hoeken van de gebouwen helaas niet functioneerde: Daar bevonden

zich geen twee, maar gedeeltelijk zelfs drie buizen in de betonnen pijler. Als gevolg daarvan konden daar zelfs de kortere deuvels niet worden aangebracht. Vandaar dat we aan de dragende zijmuren naar voren uitkragende rvs-dragers aanbrachten die op hun beurt weer met verticale rails van verdieping naar verdieping werden verbonden.

Detail pijler

Boorgat

MOSO-geperforeerde band

37

Detail hoek

MOSO-geperforeerde band

Detail hoek

Geperforeerde band

Bevestiging aan metselwerk

Muuraansluitanker MA-A-180

Buitengewoon: verspringende pijler-

De Röben PlanungsService had de

constructies.

technische oplossing.

In deze verticale rails konden toen de vereiste platte spouwankers voor conventioneel metselwerk worden ingeschoven en de bakstenen veilig worden verankerd.

van de op hen staande pijler te kunnen opnemen. Wij hebben de lateien ontlast door de pijlers per verdieping met consoles te ondervangen die in de achterconstructie van gewapend beton zijn bevestigd. Vandaar dat de metselopeningen met gebruikelijke prefab lateien konden worden bedekt die op glijopleggingen liggen en slechts tegen kantelen moesten worden beveiligd.

Niet alleen de verankering van de verblendschaal is hier immers heel ongebruikelijk- ook de verspringend gerasterde open gevel aan de oostzijde en de verspringende pijlers aan de westzijde van het zuidelijke gebouw vroegen om bijzondere oplossingen. De gemetselde baksteenpijlers staan gedeeltelijk boven de metselopeningen en niet, zoals gebruikelijk, boven de pijler van de eronder liggende verdieping. Zo zouden de lateien overmatig dik bemeten moeten worden om de belastingen

38

De attiek bestaat ook geheel uit prefab elementen. Ja, deze hebben de lengte van de hart-op-hart-afstand van de pijler en zijn tweezijdig opgelegd. De kozijndiepte bedraagt maximaal 49 cm. De prefab elementen moesten aan de zijkanten worden uitgesneden, opdat de pijlers ter hoogte van het plafond konden worden omsloten.

Een zorgvuldige en technisch onbe-

... ook in gebogen vorm.

rispelijke oplossing: attiek-element als prefab baksteenelement...

De rvs-bevestigingen werden gedeeltelijk in het beton van de prefab elementen verzonken om het aanbrengen van de platen voor de waterafvoer niet te belemmeren. Aan de noordzijde vertoont de façade een fraaie golvende lijn. Voor de nauwkeurige vervaardiging van de prefab delen aldaar vond u een eerder ongebruikelijke oplossing… Dat kun je wel zeggen: om het werkelijke verloop van de façade te kunnen berekenen zijn mijn medewerkers met grote kunststof platen op de muur geklommen, hebben de vorm precies nagetekend en de platen dienovereenkomstig op maat gesneden.

Met deze reusachtige sjablonen stapten ze toen in het vliegtuig en hebben deze in de Röben- fabriek voor prefab elementen voor het bekistingwerk afgeleverd. Dit hebben ze ook voor de omlopende halfsteensrollaag prefab elementen in dit gedeelte gedaan – werkte prima!

Detail attiek

Hk-schroef 28/15 M10x50 met SKM+US DIN 125

39

Ver pl

WOONPARK VOOR

Samen met de Vrije Hanzestad Bremen heeft de

SENIOREN

Bremer Residenz-Gruppe een nieuw woonparkpro-

IN BREMEN-ARSTEN

ject voor senioren ontwikkeld en in een moderne, aantrekkelijke architectuur gerealiseerd: het complex aan de Heukämpendamm bestaat uit twee gescheiden bouwprojecten die met de Röben baksteen ACCUM blauw-bruin in het 2DF-formaat in dit nieuwbouwgebied accenten aanbrengen.

40

zorgingstehuis aatst accenten

In het „Pflegezentrum Arsten“ kunnen in totaal 106

Deze beschikken alle over een royaal balkon of een

senioren wonen. Met verzorgingsappartementen,

maximaal 60 m² groot dakterras. Al naar behoefte

royale een- en enkele tweepersoonskamers biedt

kan een beroep worden gedaan op verschillende

het een breed scala aan woonalternativen aan.

service-opties van het naburige verzorgingscen-

Daar tegenover ontstond voor de 50+-generatie de

trum. Een extra voordeel van de locatie: ondanks

„Villa am Grün“ met 15 in het licht badende 2- en

de idyllische ligging is het openbaar vervoer zoals

3-kamer-appartementen met een woonoppervlak

bus en trein optimaal bereikbaar.

van tussen 65 en 90 m².

41

Geïntegreerd in het leven van alledag en in de omgeving

Boven: het verzorgingscentrum en de „Villa am Grün“ liggen tegenover

De Residenz-Gruppe Bremen hoort momenteel met ca. 1.700 bedden en 1.100 medewerkers tot de grootste particuliere aanbieders van voorzieningen voor senioren. Er wordt hier volgens de EDEN-filosofie gewerkt: de bewoners leven niet passief in een tehuis, maar worden geïntegreerd in het dagelijks leven dat hun bezigheden, verantwoordelijkheid, gezelligheid en afwisseling biedt.

elkaar.

Beneden: juist in het 2DF-formaat komen het beweeglijke kleurenspel en de gedeeltelijk reflecterende oppervlakken van de blauw-bruine Röben baksteen ACCUM bijzonder goed tot hun recht.

42

Het gebouw van het verzorgingstehuis en van „Villa im Grün“ bestaan uit twee- resp. drie verdiepingen. Hier omheen groeperen zich zowel huurwoningen als vrijstaande woningen resp. twee woningen onder één kap die hoofdzakelijk in lichtrode bakstenen zijn opgetrokken en waarvan de façades ten dele in het 2DF formaat zijn uitgevoerd. Om deze vormentaal op te nemen en in de grote gebouwen een duidelijker geleding aan te brengen viel

de keuze van opdrachtgever en architect ook bij de nieuwe gebouwen op dit grotere baksteenformaat. De façade werd echter niet in het kenmerkende baksteenrood uitgevoerd, er is gekozen voor een levendig metselwerk met een uiteenlopend kleurenspel en diverse reflecterende stenen. En juist in het 2DF-formaat komen deze specifieke eigenschappen van de Röben baksteen ACCUM blauw-bruin volledig tot hun recht. Gestileerde ingangen heten de bezoekers welkom Vergeleken met de duidelijk geordende gebouwen in de omgeving passen verzorgingstehuis en „Villa am Grün“ in de waarste zin van het woord niet in het kader: van de beide uiteinden van de gebouwen op de esplanade hellen de dakoverstekken tussen de 2de en 3de bovenverdieping schuin naar het midden af; zij bereiken hun laagste punt boven de hoofdingang. Door het samen-

spel met de hier naar binnen wijzende hoek van de façade ontstaat een ingangssituatie die bewoners en bezoekers regelrecht het gebouw in voert. De oprijzende façade aan de Heukämpendamm werd daarbij ten dele als bescherming voor royale daktuinen benut. Passend bij het grote baksteenformaat werden ook de raamopeningen van de open gevel royaal bemeten. Alle ramen reiken tot aan de vloer en bieden de bewoners veel licht. De zwarte raamkozijnen voegen zich daarbij fraai in het blauwbruine beeld van de façade. De filosofie van de Residenz Gruppe: plaats de mens centraal en biedt hem ook op oudere leeftijd een leefbaar tehuis, wordt eveneens in de hoogwaardige bouwsubstantie weerspiegeld. Hierbij hoort ook een grote tuin die uitnodigt tot ontspanning en ontmoeting. Geen wonder dat woningen en verzorgingsplaatsen hier bijzonder gewild zijn.

Boven: Naar de kleine plaats tussen de gebouwen lopen de randen van het dak spits toe. Zo ontstaat er Woonpark voor senioren

een ingangssituatie die de

Bremen-Arsten

bewoners en gasten welkom heet.

Architect: Prof. Carsten Lorenzen, Kopenhagen

Beneden: in elk licht varieert de baksteen zijn expressieve kleurenspel.

Foto’s: Fotostudio Zahn, Großenkneten

Röben baksteen ACCUM blauw-bruin Wateropnamevermogen ca. 5,5%

43

Symbool van verandering

44

GERECHTSGEBOUW IN KATOWICE (PL)

De stad Katowice met meer dan 300.000 inwoners is het centrum van de regio Opper-Silezië waarop de mijnbouw zijn stempel heeft gezet. Circa twee kilometer ten zuidoosten van het centrum van de metropool werd enkele maanden geleden de nieuwe districtsrechtbank geopend.

De door de in de plaats zelf gevestigde Archistudio Studniarek + Pilinkiewicz ontworpen en door de aannemer Budimex Dromex gerealiseerde nieuwbouw brengt de tot nu toe over de hele stad verstrooide locaties van de rechtbank onder één dak bij elkaar. Op een bruto verdiepingsoppervlak van 15.000 m² worden ca. 50 rechtszalen en kantoren voor de administratie ter beschikking gesteld.

Om het uit zes verdiepingen nieuwbouwcomplex zo goed mogelijk in de heterogene stedenbouwkundige omgeving langs de direct aangrenzende autosnelweg A4 in te bedden ontwikkelden de ontwerpers een rechthoekig blok van 115 meter lang en 40 meter breed dat in gewapend beton werd uitgevoerd en een hoogwaardige vormgeving kreeg van schoon metselwerk van lichtgrijze keramische bakstenen. De krachtige monumentale architectuurtaal brengt een duidelijke opwaardering van de wijk tot stand en fungeert tevens als impulsgever voor de verdere ontwikkeling. 45

De ingangsportalen zijn 25 meter hoog. Gedragen door slanke zuilen verbinden de geopende overkragende daken de in het klassieke halfsteensverband gemetselde façades.

46

47

Het neutrale grijs van de baksteen reflecteert het warme licht van de zon.

25 meter hoge ingangsportalen De beide elk 25 meter hoge ingangsportalen op het westen en oosten zijn voor de bezoekers resp. de rechtbankmedewerkers markante blikvangers van de nieuwbouw. Met hun slanke zuilen, de indrukwekkende, gedeeltelijk geopende overkragende daken, de schijnbaar vrij aangebrachte volumes op de eerste bovenverdieping en de ver terugliggende ingangsfronten met hun met hout omlijste glazen vlakken bieden zij een geslaagde spagaat tussen antieke en moderne architectuurinterpretaties – als associatieve verwijzing naar de eeuwenoude geschiedenis van de justitie en als representatief kader voor de functie van het gebouw. Centraal in de nieuwbouw integreerden de ontwerpers een grote van groen voorziene binnenplaats om zo het hele interieur van voldoende licht te kunnen garanderen. Kostbare dilatievoegen Alle gemetselde façades van de nieuwbouw werden voorzien van de Röben keramische baksteen FARO grijs-genuanceerd, glad. Die streng symmetrische

48

vormgeving in het halfsteensverband met bescheiden vormgegeven voegen in de aangepaste grijze kleurtint accentueert daarbij het waardevolle en representatieve karakter van de architectuur. De steen harmonieert tevens op voortreffelijke wijze met de smalle door hout omlijste vensters. Een optimaal gebruik van het daglicht in de aan de binnenplaats gelegen vertrekken van de rechtbank wordt door de benutting van de lichte steen op de binnenplaats mogelijk gemaakt. Zowel hier als aan de buitenzijde van het gebouw zijn daarbij de als meandervoegen geconcipieerde en zo onzichtbaar mogelijke dilatievoegen. Een combinatie van de meest uiteenlopende formaten Door de reusachtige, ca. 7.000 m² grote façadevlakken van de nieuwbouw werden op de bouwlocatie meer dan 300.000 stenen in het 9 cm normaalformaat (240 x 90 x 71 mm) vermetseld. Daarbij kwamen 43.000 bakstenen en 7.000 volle stenen in het standaard normaalformaat. 22.000 stenen werden aan de strekse zijde

De steen harmonieert op voortreffelijke wijze met de smalle door hout omlijste vensters.

met een schijnvoeg vervaardigd, zodat met lage kosten een doorgaande laag van koppen kon worden gemetseld.

Gerechtsgebouw in Katowice (PL)

Ontwerp:

Om het vooral bij de ramen vereiste aantal „echte“ koppen op de bouwlocatie zonder veel snijwerk zo efficiënt mogelijk te kunnen vervaardigen leverde Röben bovendien stenen met een diep voorgekerfde strekse zijde die met een tik gehalveerd konden worden. Voor de onderzijde van het in het oostelijk portaal naar voren springende bouwlichaam en in andere sensibele gedeelten van het metselwerk werden om statische redenen bovendien 7.000 slechts 14 mm dikke bakstenen steenstrips in het normaalformaat rechtstreeks op de isolatieplaten gelijmd. Daardoor moesten voor de nieuwbouw in totaal bijna 400.000 bakstenen met de meest uiteenlopende kenmerken van de op een afstand van bijna 1000 km liggende fabriek in het Westerwald aan de bouwlocatie in Katowice worden geleverd. Vandaar dat de nieuwbouw van de districtsrechtbank niet alleen in architectonisch, maar ook in logistiek opzicht een hoogstandje vormt.

Archistudio Studniarek + Pilinkiewicz, Katowice

Foto’s: arch & graph design arch Przemyslaw Piwowar Wroclaw

Röben keramische baksteen FARO grijs genuanceerd, glad Wateropnamevermogen ca. 1,5%

De ver terugliggende hoge, glazen ingangsfronten accentueren de lichtheid van de architectuur en vormen een esthetisch contrast met het metselwerk.

49

MARITIEM EXPERTCENTRUM

De vertrekken op de 1ste bovenverdieping van

IN LEER (DE)

het nieuwe Maritieme Expertcentrum MARIKO in Leer worden “bruggen” genoemd. En inderdaad, als je er binnenkomt dan je voel je je als een kapitein op de brug van een groot zeeschip, die tot in detail is nagebouwd. In deze simulatoren

50

Een huis vol met bruggen

worden scheepsreizen vanuit de Deutsche Bucht

Dollard Regio hebben de rederijen Hartmann en

naar alle oceanen van de wereld gesimuleerd.

Buss alsmede het district Leer zich voor dit insti-

Sinds september 2009 staat het nieuwe gebouw

tuut, dat met een in Europa unieke techniek is

direct naast de oude zeevaartschool in Leer. De

uitgerust, financieel sterk geëngageerd.

belangrijkste taak is na- en bijscholing, kwalificatie, onderzoek en locatiemarketing. In de Eems

51

De kolenbrand-bonte Röben

van de nieuwbouw, ook in

baksteen HOOKSIEL onder-

combinatie met de alumini-

streept de zelfstandigheid

um bouwelementen.

Bewaar het oude, completeer waar nodig „Bruggen slaan“ was ook de opdracht van het district Leer aan het architectenbureau Beyer + Freitag & Zeh uit Emden dat de gunning voor de realisatie van het MARIKO kreeg. Voor hen gold het tot stand brengen van een optimale functionele en optische verbinding tussen het historische gebouw uit het midden van de 19de eeuw en de nieuwbouw. Daarbij moest de rijk versierde, prachtige zuidgevel van de zeevaartschool optisch worden geïntegreerd. Het stond voor de architecten van meet af aan vast weliswaar de vormentaal van het oude

52

gebouw gedeeltelijk over te nemen, maar niet te kopiëren. Zo ontstond een zelfstandige solitair die niet historiseert, maar door een moderne, duidelijke geleding van de façade bewust een contrast vormt. Het toekomstgerichte gebruik van de nieuwbouw moest ook in de eis van de aan deze tijd beantwoordende architectuur terug te vinden zijn zonder dat het bestaande gebouw concurrentie werd aangedaan. Veelzijdige façadeconstructies Ook bij het nieuwe gebouw viel de keus weer op een baksteen, maar dan de donkerder Röben baksteen HOOKSIEL kolenbrandbont die de onafhankelijkheid on-

derstreept. Bij de ramen werden geprefabriceerde baksteenlateien gebruikt. De fries die de begane grond van de 1ste bovenverdieping scheidt, werd als anderhalf steen dik grenadiersverband ook overhoeks uitgevoerd. Hiervoor werden door Röben eveneens prefab elementen vervaardigd. Deze werden met consoleankers aan de façade bevestigd en daarop het opgaande metselwerk met de Röben bakstenen conventioneel gemetseld. Het bovengedeelte van de façade van de 1ste bovenverdieping waarin zich de simulatoren bevinden, werd van een aluminium bekleding voorzien. De van glas voorziene 2de bovenverdieping werd terugspringend aangebracht om zo het gebouw optisch wat lager te laten

schijnen. Hier bevinden zich de vergaderruimtes en ruimtes waar lezingen worden gehouden en die door het maritieme bedrijfsleven en het district Leer worden gebruikt. De ramen werden verspiegeld, aangezien ze weliswaar als ramen dienen maar anderzijds ook het binnenmuurmetselwerk moeten verbergen. Het omlopende terras van deze gestaffelde verdieping doet aan de dekken van moderne cruisschepen denken en onderstreept het maritieme karakter van het gebouw. Het oude gebouw blijft domineren De verbinding tussen oud en nieuw werd met een glazen trappenhuis opgelost, dat de

De verbinding tussen oud en nieuw werd met een glazen trappenhuis opgelost, dat de blik op de historische gevel met zijn sierelementen vanuit elk perspectief vrijgeeft.

De duidelijke geleding van de façade vormt een bewust contrast.

Maritiem Expertcentrum in Leer

Architecten beyer + freitag & zeh,

verschillende niveaus van ouden nieuwbouw verbindt. Door het glazen dak van het trappenhuis is de historische gevel met de sierelementen te onderscheiden en is zo voor eenieder, of hij zich nu binnen of buiten bevindt, duidelijk zichtbaar. Ste-

denbouwkundig gezien wordt de nieuwbouw op fraaie wijze in het stratenbeeld geïntegreerd. Door zijn duidelijke geleding, de verdeling van vlakken en materialen en de transparantie blijft het historische gebouw echter heel bewust dominant.

Emden


Röben baksteen HOOKSIEL kolenbrand-bont Wateropnamevermogen ca. 5,5%

53

Ton sur ton

KANTOORGEBOUW IN FRANKFURT/MAIN

54

Aan de oostelijke rand van de Frankfurtse city ligt

kregen volop gelegenheid om de nieuwe vertrek-

de Osthafen. Hier, vlakbij de kade-installaties en

ken naar hun voorstellingen vorm te geven. Zo gro-

het goederenstation, ontstond dit markante bak-

eide een concept van pretentieuze, hoogwaardige

steenobject van de Baum Immobiliengruppe. De

en tegelijkertijd functionele architectuur waarin

toekomstige gebruikers, als eerste het reclame- en

mensen zich op hun gemak kunnen voelen.

marketing agentschap Starcom MediaVest Group,

55

De duidelijk gestructureerde vorm van het bouwlichaam wordt door de rode baksteenbekleding zelfbewust beklemtoond.

Rode baksteen, rode voeg Voor de façade werden op basis van de Röben handgevormde verblendsteen WIESMOOR in het DF-formaat drie karakteristieke roodtinten ontwikkeld die met een eveneens rode voegmortel werden verwerkt. De rustieke verblendsteen past zich daarbij als vanzelfsprekend aan de strenge architectuur aan. Het resultaat is een monolithisch aandoend bouwlichaam met een krachtige, zelfbewuste uitstraling – omgeven door een postmoderne architectuur en gesaneerde industriële monumenten. Prefab baksteenelementen in alle delen van het gebouw De façade wordt gekenmerkt door borstweringen met ver-

56

springende niveaus. De prefab elementen werden hier telkens op rvs-consoles geplaatst die aan de achterconstructie van gewapend beton zijn bevestigd. Daarbij ligt de vensterbank iets achter het façadevlak, de onderste afsluiting van de borstwering springt licht naar voren. De vlakken tussen deze prefab elementen werden elk conventioneel vermetseld. De dragende betonnen skeletconstructies op de bovenverdieping werden aan de onderzijde met prefab gevelsteenelementen bekleed. Ook daarop werd conventioneel gemetseld. De bovenste afsluiting wordt eveneens gevormd door een als prefab element uitgevoerde fries. Ca. 2500m bakstenen constructies van prefab elementen heeft de Röben Planungsservice voor de vrijdragende elementen, maar ook

voor lateien, borstweringen en metselwerkafdekkingen ontwikkeld en vervaardigd. Een wijk in verandering Motor van de nieuwe stedelijke cultuur in de Osthafen was de geplande vestiging van het nieuwe EZB-hoofdkwartier op het voormalige terrein van de Großmarkt. Reeds in 2007 kwam de directe metroverbinding gereed, zodat door dit nieuwe architectonische accent van de ontwikkeling van de wijk van een traditionele havenwijk naar een modern woon- en dienstverleningscentrum nog een grote stap werd gezet. De keuze van de klassieke baksteen in de moderne architectuur kan daarbij beslist als een buiging voor de geschiedenis van deze plaats worden opgevat.

Kantoorgebouw in Frankfurt/Main

Ontwerp: Ortner & Ortner Baukunst, Berlijn

Foto’s: Martin Starl, Frankfurt/Main

Röben handvorm gevelsteen WIESMOOR in drie speciale kleuren Wateropnamevermogen ca. 6,5%

Detail luchtbalk

De afsluiting van het

doostelijke zijde met royale

gebouw aan de bovenzijde

vrije vlakken gerealiseerd

wordt door terrassen aan

die door luchtbalken zijn

de zuidwestelijke en noo-

afgebakend.

Detail borstweringen

De vensterbanken en borstweringafsluitingen bestaan uit prefab baksteenelementen

57

Herboren

WOONWIJK IN RUPELMONDE (BE)

58

De kleine Vlaamse gemeente Rupelmonde, ca.

gen scheepswerf „Chantier Naval de Rupelmonde“

20 kilometer ten zuiden van Antwerpen gele-

(CNR). Nadat de productie in 1996 was stilgelegd,

gen aan de oever van de Schelde, is in historisch

lagen de oude werfhallen er eerst enkele jaren

opzicht met name als geboorteplaats van Gerhard

onbenut bij. Intussen is er op het terrein nieuw

Mercator bekend, de beroemde cartograaf uit de

leven te bespeuren. Want naar het ontwerp van de

16de eeuw. Sinds het begin van de 20ste eeuw

Wit Architecten uit het nabijgelegen Leuven wer-

werd het dagelijks leven in de plaats bepaald door

den op het terrein van de voormalige scheepswerf

de in 1913 opgerichte, iets buiten het dorp gele-

in totaal 60 koopappartementen gebouwd. 59

Wilma Project Developement nv

Reeds op grote afstand bepalen de beide baksteenbouwwerken aan de oever van de Schelde als zichtbare oriëntatiepunten het karakter van de plaats.

Ongeordend bouwen voorkomen Om de aanblik van de oever van de in het zuiden aangrenzende Schelde niet op grote schaal door ongeordende bebouwing te ruïneren hebben de ontwerpers de gevraagde units in twee royale lichamen in baksteenbouwwijze ondergebracht. Deze bepalen nu als op grote afstand zichtbare oriëntatiepunten het karakter van de plaats: de uit zes verdiepingen bestaande orthogonaal op de oever geplaatste gebouwvleugel „Atlas“ stelt 23 appartementen beschikbaar, de ervoor liggende woontoren “Titan” met elf verdiepingen biedt 37 appartementen. In beide gebouwen integreerden

60

WIT Architecten in samenwerking met het voor de uitvoering aangetrokken kantoor Talboom uit Puurs behalve afzonderlijke, schijnbaar willekeurig aangebrachte kleinere vensters ook royale horizontale reeksen vensters alsmede grote terugliggende balkons en loggia’s. Zo werden het lichte interieur en weidse uitzichten op de rivier en het aangrenzende polderlandschap mogelijk gemaakt. Door de gevarieerde afmetingen en uitlijning van de ten dele overhoeks uitgelijnde balkons ontstaat daarbij een levendig façadebeeld met verrassende terugspringende delen. Direct aanpalend aan de beide bouwlichamen staat de bewoners een evenwijdig met het vlakkere deel

van het gebouw gebouwde garage ter beschikking. Handvormbaksteen met beton en staal „Bij het ontwerp van het project zweefde ons een eenvoudige uitstraling van het materiaal voor ogen, die enerzijds de massiviteit van het gebouw benadrukt en anderzijds aan de aanwezige architectuur in het centrum van Rupelmonde aansluit,” deelt projectarchitect Bert Verstraete mee. „Om die reden besloten wij tenslotte om de façades met een roodbruine baksteen en met accenten in schoonmetselwerk en staal uit te voeren.“ Nadat de eengezinswoning in Winsum van Bert

Huitsing (EXEMPLUM nr. 17) was bezichtigd, viel de keuze daarbij op de Röben handvormverblendsteen WASSERSTRICH bontgevlamd Extra benadrukt wordt het ruwe, ambachtelijke karakter van de doorlopend in halfsteensverband gemetselde steen door de keuze van lichtgrijze, ongeveer vijf millimeter terugliggende voegen. „Juist bij strijklicht komen zo vorm, kleur en structuur van de steen beter tot hun recht dan bij een glad uitgevoerde façade,” aldus Bert Verstraete. Opvallend is bovendien de contrastrijke detaillering van de talrijke terugspringende delen in de façade. „De verblendstenen werden daarbij alleen voor het buitenste niveau van de façade gebruikt.

Royale horizontale reeksen

De bontgevlamde Röben

spel en zijn sterke structuur

werk of als steenstrip op de borst-

vensters, balkons en loggia’s

handvorm-verblendsteen

het hoogwaardige karakter

weringen van de balkons.

maken weidse uitzichten op

WASSERSTRICH ondersteunt

van de architectuur. Als

de rivier mogelijk.

met zijn krachtige kleuren-

volle steen in het metsel-

Alle terugspringende delen of balkons werden daarentegen ononderbroken met een witte pleisterlaag uitgevoerd.“ Ten behoeve van de systeemveilige uitvoering van het metselwerk werden boven de vrij uitkragende vlakken alsmede boven de brede raamvlakken uiteenlopend brede rvs lateiprofielen als draagvlak voor de bakstenen met staalankers aan de façade gemonteerd.

tijd veranderd in een attractief dicht bij het water gesitueerde woonwijk. Intussen denken de investeerders al weer een stap verder. Want na het succesvol op de markt brengen zullen binnenkort in een tweede bouwfase nog eens 47 vrijstaande woningen langs de Scheldedijk worden gebouwd. Ook hier zal dan de WASSERSTRICH verblendsteen worden gebruikt. Wordt dus vervolgd.

Woonwijk in Rupelmonde (BE)

Ontwerp: WIT Architecten, Leuven

Vraag door opwaardering Foto’s:

Intussen zijn alle 60 woonunits verkocht en bewoond. Na jaren van stilstand en verval is het terrein van de historische werf daarmee binnen korte

Andrea Gulickx, IJzendoorn (NL)

Röben handvorm-gevelsteen WASSERSTRICH bontgevlamd Wateropnamevermogen ca. 8,0%

61

Met een Noor Duits profiel

62

d-

SUPERMARKT IN OLDENBURG

Bij de nieuwbouw van een vestiging van de Netto-Markt in Oldenburg lukte het om de eis aan een hoge functionaliteit met een overtuigend architectonisch ontwerp te combineren. Het hoofdzakelijk uit twee verdiepingen bestaande nieuwbouwcomplex dat in een gebied met mengbebouwing naar een ontwerp van de architect Alexander Bielefeld werd gebouwd, creëert met zijn krachtige donkere baksteenarchitectuur een geslaagd accent aan de in het zuidwesten aangrenzende Eichenstraße en biedt tegelijkertijd een optimale realisatie van het gevraagde ruimtelijke programma. Tot op het laatst diende het perceel als koude grond en uitbreidingsmogelijkheid voor de aangrenzende tuinderei Hoppe die als investeerder de stoot heeft gegeven voor de nu gereedgekomen nieuwbouw.

63

Rode elementen contrasteren duidelijk met de donkerder metselwerkfaçades en trekken de aandacht.

Een grote verscheidenheid aan functiemogelijkheden Behalve een ca. 800 m² groot winkeloppervlak biedt het nieuwbouwcomplex ook kantoor- en opslagruimtes alsmede extra ruimtes voor een dokterspraktijk. Om de verschillende functies onder één dak te brengen ontwikkelde architect Alexander Bielefeld een rechthoekig blok met scherpe hoeken dat in noordoostelijke richting iets terugwijkt en zich precies passend voegt in het ter beschikking staande perceeloppervlak. De gedifferentieerde verticale separatie

64

richt zich daarbij naar de desbetreffende functie en de aangrenzende bebouwing: naar de straat toe werd het bouwlichaam door een royaal buitenterras op de bovenverdieping doorbroken, in noordoostelijke richting accentueert de verhoging van een deel van het gebouw met een entresol de ingang naar de dokterspraktijk op de begane grond. Het gebouwencomplex wordt gecompleteerd door een, afwijkend van de overige vormgeving, met hout beklede leveranciersingang. Als extra blikvanger werden Lvormige elementen met rode kunststof platen geïntegreerd die

de aandacht van de voorbijgangers op de supermarkt moeten vestigen. Individuele sortering Alle baksteenfaçades van het gebouw werden als tweeschalige muur met aan de binnenzijde liggende muren van kalkzandsteen en een spouwmuurisolatie van steenwol opgetrokken. Speciaal voor dit object werd de Röben baksteen ACCUM smelt blauwbruin als individuele sortering ontwikkeld en tenslotte in het Röben-programma opgenomen.

„Ik heb reeds eerder Röben bakstenen gebruikt,” aldus Knut Hoppe. „Voor de supermarkt wilde ik een speciale baksteen die hier bij de regio aansluit en zich tegelijkertijd aan de omgevende woonwijk aanpast, die hoofdzakelijk door met bakstenen gemetselde eengezinswoningen wordt gekenmerkt.“ Om deze ideeën te realiseren werd bij een deel van de ACCUM-NF-bakstenen een kolengranulaat op het oppervlak aangebracht waardoor bij het bakken op de steen een bijzonder levendig smeltoppervlak is ontstaan.

Op de bouwlocatie werden de bakstenen in het zogenaamde “wilde verband” vermetseld en donker gevoegd om een levendige structuur van de grote vlakken te bereiken en het keramische karakter van de façade te accentueren. En dat met een overtuigend resultaat: „De steen benadrukt de individualiteit van de nieuwbouw, voegt zich echter tegelijkertijd op voortreffelijke wijze in de omliggende bebouwing,” aldus Knut Hoppe. „Een baksteen met een duidelijk Noord-Duits profiel!“

Supermarkt in Oldenburg

Ontwerp: Alexander Bielefeld, Edewecht Baumanagement Heiko Schwabe, Leer


Röben baksteen ACCUM smelt blauw-bruin Wateropnamevermogen ca. 5,5%

65

Een com

WOONCOMPLEX

Wie op de Belgische autosnelweg A 12 tussen

IN LONDERZEEL (BE)

Antwerpen en Brussel onderweg is, doorkruist daar halverwege in de provincie Vlaams-Brabant de ca. 17.000 inwoners tellende gemeente Londerzeel. Aan de zuidelijke rand van de plaats werd afgelopen jaar het doorlopend in baksteenverband opgetrokken wooncomplex “De Wachter“ met in

66

binatie rijk aan contrasten

totaal zeven individuele woonunits gerealiseerd.

met elkaar verbonden bouwlichamen te verdelen.

Om op het krap bemeten bouwterrein hoogwaar-

Tegenover een hoge, orthogonaal op een afstand

dige woningen met een royale mogelijkheid voor

van vier meter aangesloten nieuwbouw in zuidoo-

de benutting van daglicht

te creëren besloten

stelijke richting staat in noordwestelijke richting

de architecten Peter Kint, Anneleen Sterck en

een even hoge smalle, uit drie verdiepingen besta-

Stijn Philippe om het gevraagde programma over

ande vleugel.

twee verschillende grote, op ongebruikelijke wijze

67

Met zijn krachtige en leven-

Daarmee beklemtoont hij

dige kleurenspel heeft de

het hoogwaardige karakter

Röben handvorm-gevelsteen

van het wooncomplex.

WIESMOOR kolenbrandbont een bijzonder moderne en expressieve uitwerking.

Door de smalle doorgang tussen beide gebouwen krijg je verrassende doorkijkjes tussen de straat en de aan de achterzijde aangrenzende groenstrook alsmede een optimalisatie van de ontsluiting. Referentie aan de oude steenfabriek Door langgerekte horizontale reeksen vensters is er in beide volumes sprake van in het licht badende woningen. Andere geslaagde architectonische details zijn het ver naar voren springende, op stalen zuilen rustende overhangende uitbouwsel in noordoostelijke richting en de gesloten brug op de tweede bovenverdieping als rechtstreekse verbinding tussen beide bouwlichamen. De ontsluiting van alle appartementen vindt plaats door een doorlopende, beide gebouwen omlijstend basement van gewapend beton waaronder zich de kelders en een ondergrondse garage bevinden. Alle façades werden als tweeschalige muur met ervoor geplaatst schoon metselwerk en ertussen

68

liggende, tien centimeter dikke isolatie van steenwol opgetrokken. Bij de uitvoering van de façades werd de Röben handvorm gevelsteen WIESMOOR kolenbrand-bont in het normaalformaat gebruikt. „Met zijn ruwe, onregelmatige en massieve uitstraling sluit de steen op harmonische wijze aan op de talrijke baksteengebouwen in de regio en refereert daarbij ook aan een dichtbij gelegen oude steenfabriek,” aldus architect Peter Kint. „Tegelijkertijd heeft de verblender door zijn krachtige en levendige kleurenspel echter ook een bijzonder moderne en expressieve uitwerking en beklemtoont zo het hoogwaardige en edele karakter van het wooncomplex.“ Voetsortering in lijmmortel Met name de detaillering van de in hoge mate gesloten voorzijden van het gebouw bleek bij de uitvoering van het metselwerk een esthetische uitdaging te zijn. Om zowel hier als bij alle andere delen van de façade een levendig en spannend

oppervlak te bereiken kozen de ontwerpers bewust voor een vormgeving in het zogenaamde “wilde verband” met een onregelmatige afwisseling van streken kopstenen. „Om daarbij het ruwe karakter van de handvorm gevelsteen nog te versterken hebben wij heel bewust de ruwere zijde, dus eigenlijk de ‘achterzijde’ van de stenen als voorzijde gebruikt,” deelt Peter Kint mee. „Bovendien hebben we het gebruik van een lijmmortel gespecificeerd en het metselwerk niet laten voegen zodat de indruk van gelijmd metselwerk wordt gewekt. Op afstand gezien domineert eerder het massieve, zodra je dichterbij komt, vallen met name de contrasten in de façade en de rijke kleurnuances van de steen op.“

Wooncomplex in Londerzeel (BE)

Ontwerp: Peter Kint Architecten, Pellenberg (BE) met Anneleen Sterck en A. J. Philippe

Foto’s: André Nullens, Londerzeel Röben handvorm gevelsteen

WIESMOOR kolenbrand-bont Voetsortering Wateropnamevermogen ca. 6,5%

Om het ruwe karakter van de handvorm gevelsteen nog te versterken werd de eigenlijke achterzijde van de stenen als zichtzijde gebruikt. Een duidelijk contrast vormen de spiegelgladde glasvlakken op de begane grond.

69

De Lübecker Bauverein saneert momenteel op grote schaal zijn bestand aan woningen in de

SANERING VAN EEN

wijk Moisling. Opmerkelijk: een nieuwe, massie-

WIJK IN LÜBECK (DE)

ve baksteenfaçade met spouwmuurisolatie was de meest doelmatige oplossing. De gebouwen horen bij de stadswijk „Buntekuh“, die in het begin van de jaren zestig op de „grüne Wiese“ met in totaal 5.200 wooneenheden ontstonden.

Nieuw bakstenen spouwblad voor de oudbouw De wijk werd volgens de idealen van de gelede, open stad „uit één stuk“ ontworpen. Als een moderne tuinstad moest hij door licht, lucht en zon doorstroomd worden, hetgeen vandaag de

dag nog aan de uitgestrekte gazons te zien is. De Lübecker Bauverein heeft 449 woningen. Het eerste woonblok van de Bauverein wordt nu energetisch gemoderniseerd. In dit verband krijgen de gebouwen een compleet nieuwe façade. Om het oorspronkelijke karakter van de bakstenen huizen te behouden viel de keus opnieuw op een baksteenfaçade en werd met de Röben baksteen GREETSIEL fries-bont glad een representatieve en efficiënte oplossing gevonden.

70

71

Boven: verwijdering van de oude verblendschaal – het zogenaamde“ strippen”.

Beneden: De zeer effectieve isolatie tussen nieuwe verblendschaal en oude achtermuur. Prefab lateien bespoedigen het verloop van de bouw.

De meest effectieve oplossing Nadat kostenvergelijkingen met alternatieve systemen (bijv. WDVS met pleisterwerk, WDVS met steenstrips op de bestaande baksteenfaçade en WDVS op het KS-binnenmuurmetselwerk na verwijdering van de bakstenen ) hadden plaatsgevonden, sprak alles voor de duurzame en waardige sanering met nieuwe bakstenen: behalve de efficiency van de constructie was daarvoor ook de geen onderhoud behoevende klassieke tweeschalige muur in de toekomst en het esthetische aspect doorslaggevend. Voor de nieuwe façade werd de bestaande verblendschaal van bakstenen in het DF-formaat volledig afgebeiteld, er werd een nieuw fundament gegoten en daarop werd het nieuwe metselwerk opgetrokken – het

72

basement kreeg een 2DF baksteen, daarboven werd dezelfde baksteen in het NF-formaat aangebracht. Aan de subsidiabiliteitscriteria wordt voldaan De tweeschalige muuropbouw met het bestaande , 24 cm dikke uit kalkzandsteen bestaande binnenmuurmetselwerk, de isolatie van 20 mm minerale wolisolatie als compensatielaag en een 90 mm dikke polyurethaan-spouwmuurisolatie van de warmtegeleidingsvermogenniveau 024 van Ecotherm en van de baksteenfaçade als weerschaal, behaalt een U-waarde van 0,22 W/m²K. Door de zeer effectieve isolatie (nieuwe ramen werden vanzelfsprekend ook ingebouwd) werd voldaan aan de voorwaarden voor een subsidie. Tegelijkertijd werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om de capaciteit van

de tweeschalige baksteenfaçade in deze materiaalcombinatie in een langlopend experiment te testen: De HS Lübeck installeerde tijdens de bouwfase meetvoelers in de isolatie die over verschillende stookseizoenen permanent bouwfysische meetgegevens leveren. Daarmee worden de duurzaamheid en efficiency van de muuropbouw in een praktijktest aangetoond. Om de woonkwaliteit in het gebouw verder te verhogen werden van glas voorziene balkons gemonteerd, liften voor de façade geplaatst en de ingangen vergroot. Tijdens verdere bouwfases worden de badkamers en keukens van alle woningen gemoderniseerd. Alles bij elkaar kan worden verwacht dat stijgende huren als gevolg van moderniseringen en dalende bijkomende kosten zich budgettair neutraal zullen verhouden – bij een duidelijk toegenomen comfort voor de huurders.

Baksteenmetselwerk, glas en staal – een elkaar voortreffelijk aanvullende Sanering van een

combinatie.

wijk in Lübeck

Architect:

Foto’s:

Werner Papesch, Lübeck

Urs. F. Kluyver, Hamburg

Röben baksteen GREETSIEL, fries-bont, glad Wateropnamevermogen ca. 5,5%

Nieuw metselwerk 1HXHV0DXHUZHUN

Aanwezig metselwerk 9RUKDQGHQHV0DXHUZHUN

:lUPHGlPPXQJ Warmte-isolatie

Gewapend beton 6WDKOEHWRQ

73

EXEMPLU M N o 1 8

Object Architecten Façade

Vileda-Zentrale in Weinheim BAURCONSULT Architekten + Ingenieure, Haßfurt Röben bakstenen steenstrips WESTERWALD bont, glad

EX E M PL U M A RR CC HHI IE VF EXEMPLU M N o 1 8

74


Onder www.roeben.com staat u het complete EXEMPLUM-archief als download ter beschikking. De beknopte samenvatting op deze pagina’s toont u slechts een fragment.

Productiegebouw in Balgach (CH) Baumschläger Eberle, Lachau (A) Röben handvorm-gevelsteen WASSERSTRICH lichtrood-bont


Multifunctioneel complex in Londen Edward Cullinan Architects, London Röben keramische baksteenen VERSAILLES, een sortering van OSLO parelwit

EXEMPLUM N o 18

Object Architect

Hongaarse Nationale Bank in Boedapest Márton Szabó Ingenieurbüro ARCAD-Szabó Kft Röben baksteen NEUMARKT blauwrood-bontgevlamd

EXEMPLUM N o 18

Façade

75

E X E M PL U M ARCHIEF

Object Architect Façade

Time Warner Cable Arena, Charlotte (USA) Odell Asscociates, Inc., Ellerbe Becket Architects Triangle Brick/Röben baksteen BOBCATS

EXEMPLUM No17


Administratiekantoor en magazijn, Hamburg Peter Bielefeldt, Dorota Bancerek Röben baksteen NEUMARKT blauwrood-gevlamd, Objectformaat 2DF

EXEMPLUM No17


EXEMPLUM No17

76


Kantoorlofts in de Überseestadt in Bremen Jilmes Lamprecht, Bremen Röben handvorm-gevelsteen MOORBRAND leembont

EXEMPLUM No17

Wooncomplex “Rosenbüchel” bij St. Gallen (CH) Baumschlager Eberle, Vorarlberg Röben baksteen RYSUM vlam-bont


EXEMPLUM No10

Kantoorgebouw „Queenstowers“ Amsterdam de Architekten Cie., Carel Weeber, Amsterdam Röben baksteen WESTERWALD rood Röben keramische baksteen FARO zwartgenuanceerd


Kantoorgebouw ‘Spreeport’, Berlijn Kny+Weber, Berlin Röben baksteen NEUMARKT, baksteenrood Voetsortering

EXEMPLUM No13


EXEMPLUM No16

Kantoorgebouw, Etten-Leur Bedaux de Brouwer, Goirle Keramische baksteen FARO zwartgenuanceerd

EXEMPLUM No14

ABC-Tower, Keulen, kantoorgebouw met 17 verdiepingen Engelbert Zepp, Erftstadt Röben Röben keramische baksteen OSLO, carrara-wit, architectenassortiment

EXEMPLUM No12




“Motel One Berlin-Ku´damm” Architekturbüro Benedict Tonon, Berlin Röben keramische baksteen FARO, grijs, in vier architectenassortimenten Geglazuurde Röben Keramsiche baksteen in wit, rood en turqoise

EXEMPLUM No16

Eengezinswoning in Amsterdam Marc Koehler, Amsterdam Röben keramische baksteen FARO, zwart genuanceerd


Eengezinswoning in Steensel Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Röben keramische baksteen FARO, zwart genuanceerd

EXEMPLUM No16

77

SNEL, RATIONEEL, ARCHITECTUURVRIENDELIJK: DE PREFAB BAKSTEENELEMENTEN VAN RÖBEN Voor goede baksteenarchitectuur maken wij ons sterk.

mogelijk Voor de architect betekent dat niet alleen een

Het realiseren van de ideeën van de architect, het voor-

duidelijke tijdsbesparing en bouwzekerheid, maar ook

stelbare realiteit te laten worden – dat is de bijzondere

volledig nieuwe dimensies van creatieve en constructie-

prestatie van de RÖBEN PLANUNGS-SERVICE. Met zijn

ve mogelijkheden in de baksteenarchitectuur. - Boven-

constructieve suggesties heeft hij al vaak het veron-

dien adviseert de RÖBEN Planungs-Service –gratis- bij

derstelde onmogelijke mogelijk gemaakt. Zo ontstaan

alle vragen op het gebied van de metselwerkbouw,

in samenspraak met de architect prefab baksteenele-

is behulpzaam bij de aanbestedingen, construeert en

menten die bij Röben compleet worden ontwikkeld,

berekent bouwdelen volgens de ideeën van de archi-

geprefabriceerd en op de bouwlocatie naadloos in

tect, neemt de logistiek tot op de bouwlocatie over en

de gevel worden geïntegreerd. Of objectstenen “op

begeleidt de bouw tot aan de gereedkoming. Neem

maat” als speciale bakking, architectuur assortiment,

contact op met de RÖBEN PLANUNGS-SERVICE! LUKT

speciale vorm of speciale glazuur. Bij Röben is alles

NIET, BESTAAT NIET.

DE RÖBEN VERTEGENWOORDIGERS

1

Nederland Façade Nederland BV Derk Lottermann Postbus 23 NL-3861 NC Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 53 37 10 48 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

21

Nederland Façade Nederland BV Jos Neet Postbus 23 NL-3861 NC Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 51 49 74 22 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

2

3 4

West-België/ Belgique -Ouest Tom Vanhandenhove Kapelstraat 16 bus 2 B-2570 Duffel Tel. (015) 34 85 39 Handy 04 78 54 53 88 Fax (015) 63 78 07 eMail: [email protected]

Oost-België + Luxemburg Rudi Ceyssens Alice Nahonlaan 4 B-3550 Heusden-Zolder Tel. (0 11) 57 28 46 Handy 04 78 32 51 90 Fax (0 11) 57 38 32 eMail: [email protected]

Impressum Uitgever: Röben Tonbaustoffe GmbH D-26330 Zetel Concept en realisatie: Werbeagentur Eddiks & Onken, Oldenburg Tekst: Bellmann, Gröning & Partner, Hamburg Robert Uhde, Oldenburg Eddiks & Onken, Oldenburg Druk en verwerking: Prull-Druck, Oldenburg © Copyright by Röben Tonbaustoffe GmbH 2010

79

Röben Tonbaustoffe GmbH • Postfach 1209 • D-26330 Zetel Telefon 0 44 52 8 80 • Fax 0 44 52 8 82 45 • www.roeben.com • [email protected]

1

EXEMPLUM. Gerechtsgebouw in Katowice (PL). Röben keramische baksteen FARO grijs genuanceerd, glad

Recommend Documents