Evaluatie van de cursus Semantiek en Correctheid (T3) Terugblik door de docenten Lentesemester academisch jaar 2003-2004 Erik Barendsen en Arjen van Weelden Gang van zaken • De cursus bestaat uit twee delen: het eerste gaat over semantiek en correctheid van imperatieve talen; het tweede richt zich op functionele talen. • De leerdoelen van de cursus zijn expliciet geformuleerd: op het niveau van de cursus, maar ook per afzonderlijke leertaak. De globale leerdoelen zijn in het begin van de cursus met de deelnemers besproken. • De cursus is, na de positieve ervaringen van het voorgaande jaar, vrijwel geheel taakgestuurd opgezet, met inleiding (hoorcollege), zelfstudie/opdrachten (leertaak) en nabespreking (responsiecollege) als vaste onderdelen. Daarnaast werkten de studenten in de tweede helft groepsgewijs (in projectvorm) aan een werkstuk. • De cursus werd ondersteund door een website met studiemateriaal, overzicht van onderwijsactiviteiten, leertaken en deeltentamens: http://www.cs.ru.nl/E.Barendsen/onderwijs/T3/. • De toetsing bestond uit drie delen: twee deeltentamens waarin vooral ‘technische’ leerdoelen uit de afzonderlijke cursusdelen werden getoetst, en een werkstuk waarin de studenten lieten zien dat ze semantische methoden op een adequate manier konden aanpassen en toepassen in een concrete situatie (‘semantiek in het wild’). Het werkstuk werd afgerond met een uitgebreide bespreking met de docenten, om te toetsen of de studenten op (bachelor-) professionele wijze hun werk konden toelichten en bediscussiëren. Daarmee zijn alle eindtermen getoetst. • Voor de cursus hadden zich aanvankelijk 36 studenten elektronisch ingeschreven. De eerste bijeenkomsten werden bezocht door ongeveer 30 studenten. De gehele cursus werd vervolgens gevolgd door 24 studenten, waarvan er 2 (ouderejaars) zich zeer sporadisch lieten zien, 21 op de reguliere manier meededen en 1 student deels individuele begeleiding heeft gekregen. Deze laatste zet het werk aan deze cursus het komende jaar voort. De 6 studenten die vóór het eerste deeltentamen afhaakten gaven desgevraagd doorgaans aan te veel tijd kwijt te zijn met andere cursussen om serieus aan T3 mee te kunnen doen. • De resultaten (voldoende/onvoldoende/niet volledig deelgenomen) van de tentamens waren: na de eerste kans 15/3/6, na de tweede kans 18/1/5. Het rendement komt daarmee op 75% of, als alleen echte tentamendeelnemers worden meegeteld, 95%.
1
Impressie van de studentenenquête • Er zijn, ondanks herhaald aandringen, zeuren en trekken, slechts 8 enquêteformulieren geretourneerd. • De deelnemers zijn overwegend zeer positief over de cursus. • Alle respondenten vonden de cursus zinvol en vonden de leerdoelen duidelijk. Zij waren van die doelen op de hoogte omdat ze in de colleges besproken waren en op de website waren vermeld (zowel voor de cursus als de afzonderlijke studietaken). • De studenten vonden de cursus interessant, maar wel moeilijk. Ze oordelen zeer positief over de gekozen werkvormen. • De nominale zwaarte (6 ec) van de cursus is adequaat. Volgens één student kost het college veel tijd in verhouding tot andere cursussen. • Over het lesmateriaal oordelen de studenten wisselend: over het eerste deel zijn ze tevreden, over het tweede deel minder. • Het praktische werk (taken, werkstuk) droeg veel bij aan het begrip van de stof. De opdrachten waren duidelijk geformuleerd en (weliswaar “met enige moeite”) uitvoerbaar. • De docenten werden verschillend beoordeeld. De aspecten ‘duidelijk’ en ‘boeiend’ worden bij Erik hoog aangegeven, bij Arjen minder. Over de begeleiding door de docenten zijn de respondenten goed te spreken. Als sterke punten bij Erik worden vaak didactische kwaliteiten en enthousiasme genoemd. Ook enkele malen: duidelijkheid, kennis van zaken. Verder gezien: creëert goede sfeer, staat dicht bij studenten, benadrukt dat er tijd is die je kunt claimen. Als verbeterpunt wordt genoemd: niet te snel gaan, met name op grond van één student die laat zien de uitleg te begrijpen. Studenten oordelen positief over Arjens individuele begeleiding en met name zijn goede bereikbaarheid. Hij zou zich volgens de respondenten moeten ontwikkelen door het lesgeven meer te oefenen en zich nadrukkelijker te manifesteren. • De studenten volgden de meeste contacturen. De tijdsbesteding loopt uiteen, maar is nergens buitensporig hoog. • Als leukste dingen werden genoemd: lambda-calculus, de colleges (en hun sfeer), de opgaven, het werkstuk. Het werkstuk wordt ook vaak genoemd als meest leerzaam. Bewijzen en omvangrijke semantische afleidingen zijn het minst leuk. • De studenten zeggen veel geleerd te hebben en geven de cursus gemiddeld een 8. • Als suggesties worden genoemd: uitwerkingen geven van opgaven, verplaatsen van de collegetijd (15:30—17:30), taken eerder on-line zetten, strenger optreden tegen studenten die onvoorbereid op het responsiecollege verschijnen, tussentijdse bespreking van het werkstuk (vergelijkbaar met de eindbespreking). • Over de toetsvorm oordelen de studenten positief. Zij vinden dat de toets een goede afspiegeling is van de cursus.
2
Acties naar aanleiding van de vorige evaluatie De terugblik uit 2003 vermeldde acht voornemens, waarvan er dit jaar zeven zijn gerealiseerd. Hieronder vermelden we de voornemens, de ondernomen acties en de effecten. • Ander studiemateriaal voor ‘termherschrijfsystemen’ zoeken. Dit is niet gelukt. We proberen dit komend jaar aan te pakken door het samenstellen van een ‘reader’ met aanvullend eigen materiaal. • Vaste inroostering van hoor- en responsiecolleges aanhouden. Dit hebben we gedaan. Deze indeling gaf duidelijk meer regelmaat en werkte prettig. • Beschikbaar stellen van extra oefenmateriaal aansluitend aan de nabespreking van elke leertaak. Op de website hebben we extra opgaven vermeld. • Werkstuk spreiden, eventueel splitsen en beter verankeren in de reeks bijeenkomsten. Dat hebben we gedaan: we organiseerden tijdens de contacturen speciale werkstuksessies om probleemstelling en voortgang te bespreken. Verder was er tussendoor contact met studenten over de voortgang. Dit beviel goed, maar de studenten gaven achteraf aan dat ze vooral in de beginfase graag meer controlemomenten zouden zien, zodat uitstelgedrag vermeden wordt. • Afhakers in de gaten houden. We hebben in het begin van de cursus aangekondigd dat we graag willen weten waarom mensen stoppen. De meeste afhakers hebben hieraan gehoor gegeven. Zij gaven aan dat het probleem niet de cursus zelf was, maar dat ze andere prioriteiten wilden stellen vanwege drukte. • Website beter up-to-date houden. Het is doorgaans gelukt om de nieuwe taken daags na het (hoor)college op de site te plaatsen. Enkelen zouden het materiaal toch graag een dag eerder zien verschijnen. • Werkstukken elektronisch beschikbaar laten stellen. Dit hebben we gedaan: alle werkstukken zijn als PDF beschikbaar. We zullen ze via de website toegankelijk maken voor geïnteresseerden. • Samenwerken met een collega-docent. Dit is gerealiseerd via de bijdrage van Arjen. Met name voor de werkstukbegeleiding was hierdoor meer tijd beschikbaar en was de continuïteit bij het taakgestuurde (college-)deel beter gewaarborgd. Opmerkingen en ervaringen • We hebben de cursus met veel plezier gegeven. • De samenwerking met de studenten verliep goed. Opvallend was dat de deelname in het zeer diverse gezelschap anders verdeeld was dan vorig jaar: toen waren de HBO-doorstromers belangrijke gangmakers, nu ging het meeste initiatief uit van de reguliere Bachelorstudenten.
3
•
•
•
•
•
• •
Onder de initiële afhakers en sporadische bezoekers bevinden zich studenten die nu al jarenlang tegen T3 aanhikken. Dat is voor geen van de betrokkenen een plezierige situatie. We overwegen om volgend jaar een minder vrijblijvende werkwijze voor deze ‘draaideur-T3ers’ in te voeren. De taakgestuurde werkvorm werkte ook dit jaar goed. Na een tussentijdse evaluatie werd de werkwijze nog iets aangescherpt. De studenten gaven aan bij elke nabespreking behoefte te hebben aan een expliciete afsluiting met een duidelijke conclusie. Verder verzochten ze om enkele grotere uitwerkingen beschikbaar te stellen op www. Beide verzoeken hebben kunnen honoreren, mede dank zij hulp van studenten. Aan verzoeken om ‘standaardantwoorden’ van alle opgaven konden we geen gehoor geven omdat er voor de meeste onderdelen uit deze cursus niet zulke antwoorden bestaan. Bovendien geven standaard-uitkomsten slechts een schijn van houvast, omdat het vaak draait om de wijze van oplossing en de bijbehorende verantwoording. Tijdens responsiecolleges kwamen die zaken juist nadrukkelijk naar voren. We kunnen wellicht de volgende keer het onderscheid benadrukken tussen ‘sommetjes’ en vraagstukken met een meer academisch karakter. De zwaarte van de cursus lijkt adequaat. De studenten moeten wellicht harder werken dan bij andere cursussen, maar daar staat tegenover dat ze bij T3 natuurlijk véél meer leren. De vorig jaar ingezette koers richting modificeren en beoordelen van semantische methoden (inclusief het onderdeel ‘soundness’) is probleemloos voortgezet. Het werkstuk was een succes. De kwaliteit van de werkstukken was doorgaans hoog. De meeste studenten vonden het werkstuk en de bespreking erg leerzaam. Vooral in de startfase kregen studenten feedback van docenten en medestudenten. De planning was voldoende ruim, maar de studenten leken pas laat door te krijgen dat ze veel werk moesten verzetten. We willen de suggesties van studenten overnemen en volgende keer in het begin meer activiteiten rond het werkstuk organiseren, zonder de studenten verantwoordelijkheid voor hun planning uit handen te nemen. De persoonlijk begeleiding liep soepel. De werkwijze tijdens de nabespreking (informatieve vragen gevolgd door vakinhoudelijke discussie en afgesloten met reflectie) beviel prima en wierp goed licht op de (inhoudelijke en ‘academische’) vaardigheden van de studenten en verschillen binnen elke groep. Overigens heeft de mondelinge afsluiting slechts in één geval geleid tot een verschil in beoordeling tussen groepsleden. Voor de bepaling van de werkstukbeoordeling hebben we gewerkt met een vaste lijst aandachtspunten. Elke groep kreeg bovendien feed-back in de vorm van enkele positieve en enkele negatieve aspecten. De website werkte goed als leidraad bij de cursus. Het tijdstip van het college was erg ongelukkig (15:30—17:30). Hopelijk lukt het volgend jaar om dit anders te plannen. Gelukkig was de sfeer goed (één student noemt de “gezelligheid tijdens colleges die toch serieus zijn”).
4
• • •
•
•
Het materiaal bij het onderdeel ‘termherschijfsystemen’ was wederom problematisch. Hiervoor willen we komend jaar een alternatief hebben. De eindcijfers van de geslaagden vertonen een natuurlijke spreiding (van nét voldoende tot zeer goed). De resultaten zijn duidelijk hoger dan vorig jaar. Van de expliciet aangeboden mogelijkheid voor het verkrijgen van individuele feed-back werd slechts door enkele studenten gebruik gemaakt. Deze waren er tevreden mee. We hebben (naar aanleiding van onze ‘afhakersmonitoring’) niet de neiging om voor deze cursus speciale maatregelen te treffen of voor te stellen om het aantal afhakers terug te dringen. We hebben de indruk dat de meeste studenten weloverwogen hun aandacht op andere zaken richtten. Het is wellicht voor de opleiding als geheel verontrustend dat zoveel studenten van het standaardprogramma afwijken. De samenwerking tussen de docenten verliep goed en de taakverdeling paste goed bij de sterke punten van de twee. Als Arjen meer colleges gaat verzorgen, is aanvullende didactische begeleiding of coaching zinvol.
Samenvatting van voornemens • Ander studiemateriaal voor ‘termherschrijfsystemen’ zoeken. • Planning van en activiteiten rond werkstuk verder uitwerken. • Minder vrijblijvende afspraken met notoire recidivisten maken. • Gebruik maken van didactische begeleiding voor docenten. • Aandringen op andere collegetijd.
5
